Liceum Ogólnokształcące im. gen. Władysława Andersa w Lesku

Transkrypt

1 Liceum Ogólnokształcące im. gen. Władysława Andersa w Lesku SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Opracowali: mgr Ryszard Samek Pedagog szkolny mgr Beata Kurcoń Wychowawcy klas Lesko, wrzesień

2 I. PROFILAKTYKA W SZKOLE SPIS TREŚCI II. ZAŁOŻENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PPROFILAKTYKI III. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH PODEJMOWANYCH W SZKOLE IV. DIAGNOZA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH V. PROFILAKTYKA W SZKOLE VI.CELE I ZADANIA SZKOLNEJ PROFILAKTYKI 1. Cele 2. Treści programowe 3. Metody pracy 4. Przewidywane efekty podjętych działań profilaktycznych 5. Sposoby ewaluacji VII. PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH VIII.PROCEDURA POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI I METODY WSPÓŁPARCY SZKOŁY Z POLICJĄ W SYTUACJACH ZAGROŻENIA MŁODZIEŻY 1. Wstęp 2. Cele 3. Działania interwencyjne 4. Metody współpracy z policją IX. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU UZYSKANIA INFORMACJI O UCZNIU KTÓRY NIE UKOŃCZYŁ 18 LAT I UŻYWA ALKOHOL LUB INNE ŚRODKI W CELU WPROWADZENIA SIĘ W STAN ODURZENIA BĄDŹ PRZEJAWIA INNE ZACHOWANIA ŚWIADCZĄCE O DEMORALIZACJI X. PROCEDURA POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI W PRZYPADKU GDY NA TERENIE SZKOŁY ZNAJDUJE SIĘ UCZEŃ BĘDĄCY POD WPŁYWEM ALKOHOLU LUB NARKOTYKÓW 2

3 XI. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU GDY NAUCZYCIEL ZNAJDZIE NA TERENIE SZKOŁY SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ NARKOTYK XII. PROCEDURA POSTĘPOWAINA W PRZYPADKU GDY NAUCZYCIEL PODEJRZEWA ŻE UCZEŃ POSIADA PRZY SOBIE SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ NARKOTYK XIII.PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU UCHYLANIA SIĘ UCZNIA OD OBOWIĄZKU SZKOLNEGO, WAGAROWANIA XIV. PROCEDURA POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI I UCZNIÓW W PRZYPADKU W OGŁOSZENIA ALARMU I NAGŁEJ EWAKUACJI 3

4 I. PROFILAKTYKA W SZKOLE- WPROWADZENIE Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo- profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań. Szkolny program profilaktyki obejmuje profilaktykę pierwszorzędową skoordynowaną z działaniami wychowawczymi. Obiektem działań jest całe środowisko szkolne. Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Przeprowadzone badania oraz liczne obserwacje młodzieży wskazują, że wzrasta liczba młodych ludzi podejmujących rozmaite zachowania ryzykowne. Niosą one ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego i psychicznego jednostki, jak i dla jej otoczenia społecznego. Do najczęstszych zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież możemy zaliczyć: palenie tytoniu, używanie alkoholu, próbowanie środków psychoaktywnych oraz wczesną aktywność seksualną. Bardzo częstą przyczyną tych zaburzeń jest niewydolność wychowawcza i ekonomiczna rodzin, rozpad tradycyjnych więzi emocjonalnych, słaba odporność psychiczna młodzieży i dorosłych. Wzrost liczby zachowań patologicznych wśród młodzieży jest ściśle związany z patologizacją życia społecznego. Zmiana stylu życia zwiększanie dostępności wszystkich środków uzależniających, reklamy piwa i papierosów zachęcają do ich używania. Picie alkoholu staje się już nie tylko sposobem spędzania czasu wolnego, ale często normą grupową. Przyczyn tego zjawiska należy szukać w trudnej sytuacji społeczno- ekonomicznej kraju, przemianach kulturowych, frustracjach i napięciach społecznych. Sięganie przez młodzież po różnego rodzaju używki wynika również z niskiego poczucia własnej wartości, z braku umiejętności radzenia sobie z frustracją i stresem, nie umiejętności przyjęcia postawy asertywnej w sytuacji nacisku ze strony rówieśników. Obecnie coraz częściej obserwuje się zachowania młodzieży określane jako agresywne. Młodzi ludzie nie radzą sobie z trudnościami dzisiejszego świata nie umieją kierować własnym rozwojem, potrzebne im są wzory zachowań, ideały, do których mogliby dążyć. Niepokoi narastająca agresja, wulgarny język, sposób bycia, lekceważenie starszych. Przyczyną mogą być frustracje spowodowane niezaspokajaniem potrzeb dziecka w rodzinie, odrzucenie w grupie rówieśniczej, złe wzorce wychowawcze, niepowodzenia szkolne, gry komputerowe i filmy pełne przemocy. 4

5 Kolejnym problemem społecznym, który dotarł do szkół są narkotyki. Obecnie narkomania stała się jednym z większych zagrożeń dla młodych ludzi. Młodzież sięga po narkotyki zarówno ta z środowiska biednych jak i bogatych, przede wszystkim z ciekawości chęci przeżycia czegoś niecodziennego, jak również aby zapomnieć o problemach. Częściej przyczyną brania jest moda, pewien lansowany przez media styl bycia, obecnie w Polsce narkomania jest zjawiskiem stałym nie dającym się całkowicie wyeliminować, można jedynie ograniczyć i łagodzić jej skutki. Przyczyn tego zjawiska możemy dopatrywać się w transformacji ustrojowej, w poczuciu utraty kontroli nad własnym życiem, braku autorytetów i rozpadanie więzi rodzinnych. Liczne obserwacje oraz badania dowodzą, że w ostatnich latach znacznie obniżył się wiek inicjacji seksualnej. Luźny styl życia, kryzys wartości moralnych znacząco wpływa na zachowania seksualne młodzieży. Konsekwencją tego jest fakt, iż nieletnie dziewczęta coraz częściej zostają matkami. Dlatego,też podobnie jak w przypadku innych zachowań ryzykownych efektywność podejmowanych działań w stosunku do młodzieży zależy w znacznym stopniu od możliwości włączenia do profilaktyki również rodziców. 5

6 II. ZAŁOŻENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Założeniem szkolnego programu profilaktyki w Liceum Ogólnokształcącym w Lesku jest wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę na temat zdrowego rozwoju, stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły i monitorowanie skuteczności podjętych działań. Szkolny Program Profilaktyki ma za zadanie: -wychowanie do wartości i podejmowania odpowiednich decyzji -wspieranie w sytuacjach trudnych -wzmacnianie mocnych stron osobowego rozwoju -budowanie poczucia wartości -kształcenie umiejętności komunikacyjnych -wzmacnianie więzi emocjonalnych w rodzinie -wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem 6

7 III. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH PODEJMOWANYCH W SZKOLE Konstytucja RP art. 72; Konwencja o Prawach Dziecka art. 3, 19, 33; Ustawa o systemie oświaty z 26 października 1982 r. zm.). Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. nr 10, poz. 55). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz.17). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226). 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem stanowi, że Szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i Policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci lub młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki lub substancje, 7

8 o których mowa w l cyt. rozporządzenia (środki odurzające, substancje psychotropowe, środki zastępcze). 10 ww. rozporządzenia określa, że szkoły i placówki opracowują, zgodnie ze statutem, strategię działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, która uwzględnia m. in. procedury postępowania w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz sposób współdziałania pracowników szkoły ze służbą zdrowia i Policją w sytuacjach wymagających interwencji > Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawie nieletnich (tj. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm). Przepisy ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich art. 1 1 określają, w stosunku do kogo i w jakim zakresie można je stosować. I tak: 1. W zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji - w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18 (nie określono dolnej granicy wieku). 2. W zakresie postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale nie ukończyły lat W zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21. W art. 1 określono, że nieletni" to osoba, o której mowa w 1, natomiast czyn karalny" to czyn zabroniony przez ustawę jako: Przestępstwo (czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary, która określa jego znamiona, zawiniony i szkodliwy społecznie w stopniu wyższym, niż znikomy) lub przestępstwo skarbowe. Wykroczenia określone w 11 artykułach Kodeksu Wykroczeń: zakłócenie wybrykami spokoju lub porządku publicznego (art.51 K.W.); znęcanie się nad zwierzętami (art.62 K.W.); niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy (art. 69 K.W.); 8

9 uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 74 K.W.); rzucanie kamieniami w pojazd będący w ruchu (art. 76 K>W); samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych (art. 85 K. W.); prowadzeniu pojazdu przez osobę po użyciu alkoholu (art. 87 K.W.); kradzież lub przywłaszczenie mienia do określonej wartości (nie przekracza 250 złotych) (art. 119 K.W.); paserstwo mienia o określonej wartości (art. 122 K.W.); niszczenie lub uszkodzenie mienia, jeśli szkoda dotyczy ustalonej w Kodeksie Wykroczeń kwoty (nie przekracza 250 złotych) (art. 124 K.W.); spekulacja biletami wstępu (art. 133 K.W.); utrudnienie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego (art. 143 K.W.). Odpowiedzialność za pozostałe wykroczenia może nastąpić tylko w sytuacji przypisania nieletniemu przejawu demoralizacji. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487); Statut szkoły 9

10 IV. DIAGNOZA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH Liceum Ogólnokształcące w Lesku jest placówką oświatową w miasteczku liczącym ponad 5 tys. mieszkańców. Uczniowie naszej szkoły pochodzą z różnych środowisk. Część z nich dojeżdża do szkoły z pobliskich miejscowości a pozostali zamieszkują w bursie szkolnej bądź na stancji. Niektórzy z nich wychowują się w rodzinach niepełnych; rozbitych bądź patologicznych. Wielu rodziców boryka się z trudnościami finansowymi, których główną przyczyną jest bezrobocie. Dlatego też w poszukiwaniu pracy wyjeżdżają za granicę. Przeprowadzone ankiety wśród uczniów oraz rodziców, obserwacja środowiska szkolnego, prowadzone rozmowy i spotkania umożliwiły wstępną diagnozę problemów wychowawczych, do których należy zaliczyć: 1. Stosowanie używek 2. Używanie wulgaryzmów 3. Niska frekwencja i motywacja do nauki 4. Zachowania agresywne 5. Zagrożenia internetowe 6. Problemy zdrowotne 7. Stres szkolny Dlatego szkoła powinna wspierać w dążeniu do osiągnięcia życiowych celów. Powinna dostrzegać trudności i problemy uczniów oraz pomagać w ich rozwiązaniu. Ponadto efektywność podejmowanych działań w stosunku do młodzieży zależeć w znacznym stopniu będzie od możliwości włączenia się rodziców, ponieważ są oni pierwszymi wychowawcami w tym zakresie przekazując wartości i własne poglądy. Szkoła natomiast powinna spełniać rolę wspierającą, konstruując programy edukacyjne dla rodziców celem uzupełnienia wiedzy i uzyskania potrzebnych umiejętności. Nasza szkoła chce być placówką, w której panuje życzliwa i bezpieczna atmosfera, oparta na wzajemnym szacunku nauczycieli, uczniów i rodziców, na udzielaniu sobie pomocy i wsparcia oraz aktywnym współdziałaniu we wszystkich sprawach dotyczących uczniów, a także aby uczeń miał zapewnioną opiekę i pomoc psychologicznopedagogiczną. 10

11 V. PROFILAKTYKA W SZKOLE Szkolny program profilaktyki adresowany do uczniów, nauczycieli i rodziców jest zgodny z: - statutem szkoły - szkolnym programem wychowawczym - regulaminem szkoły W szkole prowadzona będzie profilaktyka pierwszorzędowa i drugorzędowa Profilaktyka pierwszorzędowa będzie skierowana do wszystkich uczniów i rodziców. Jej celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji. Działaniom prewencyjnym objęci zostaną uczniowie z grup niskiego ryzyka, realizatorami tych działań będą wszyscy nauczyciele wspierani przez specjalistów Profilaktyka drugorzędowa skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań. Pomoc uczniom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów, wspieranie tych osób w sytuacjach trudnych. Pomoc będzie organizowana przez pedagoga szkolnego, poradnię psychologiczno- pedagogiczną. W ramach programu podjęte zostaną - działania informacyjne - działania edukacyjne - działania integracyjne - działania wdrażające określone umiejętności - działania interwencyjne Opracowana została również procedura postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożeń związanych z niewłaściwymi zachowaniami młodzieży przy współpracy szkoły z policją. Program jest otwarty i może ulegać modyfikacji, wiąże się z problematyką poszczególnych przedmiotów, godzin wychowawczych i umożliwia wykorzystanie innych programów profilaktycznych realizowanych przez osoby kompetentne i właściwie przeszkolone. Jest uzupełnieniem programu wychowawczego szkoły i ukierunkowany jest na wszechstronny rozwój ucznia poprzez: Kształtowanie właściwej postawy ucznia Poznawanie i przestrzeganie norm społecznych Budowanie postaw życzliwości i miłości Przeciwdziałanie agresji i przemocy Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w szkole i poza nią 11

12 Realizatorzy działań profilaktycznych Dyrektor, jako realizator działań profilaktycznych: a) dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych a) finansuje, monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga szkolnego b) wyznacza odpowiedzialnych za realizację Pedagog szkolny a) podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające ze szkolnego programu wychowawczego i szkolnego programu profilaktyki w stosunku do uczniów i rodziców z udziałem nauczycieli b) swoimi kompetencjami i warsztatem służy uczniom, rodzicom i nauczycielom, udziela porad i konsultacji Nauczyciel - wychowawca a) doskonali swoje kwalifikacje i zdobywa nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, realizuje podstawę programową i ze szczególna odpowiedzialnością troszczy się o indywidualizowanie pracy oraz dostosowanie wymagań edukacyjnych wobec ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi b) realizuje zadania we współpracy z rodzicami c) dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptację ucznia w klasie d) jest wzorem konstruktywnych zachowań Rodzice aktywnie współpracują ze szkołą a) korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga szkolnego b) biorą udział w tworzeniu i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z: Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną Powiatową Komendą Policji Miejsko Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej Kuratorem Sądowym d/s Rodzinnych i Nieletnich Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie Poradnią Uzależnień Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną Lekarzem Powiatowym Urzędem Biura Pracy Domem Kultury Wyższymi Uczelniami Wydział Promocji i Ochrony Zdrowia 12

13 VI. CELE I ZADANIA SZKOLNEJ PROFILAKTYKI l. Cele: 1.1 Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku z sięganiem przez nich po substancje uzależniające - ochrona młodego człowieka przed zagrożeniami - reagowanie na próby podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy - dostarczenie wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów i stosowania środków odurzających 1.2 Ograniczenie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży jak: wagary, agresja i przemoc, wyłudzenie, wykroczenia przeciw prawu, przedwczesna inicjacja seksualna - pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych - rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną - redukowanie agresywnych zachowań w grupie rówieśniczej - umożliwienie uczniom udziału w zajęciach specjalistycznych, socjoterapeutycznych, psychoedukacyjnych - popularyzowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego 1.3 Kształtowanie osobowości ucznia w taki sposób aby prawidłowo funkcjonował w środowisku szkolnym i pozaszkolnym - budowanie poczucia własnej wartości i zachowań asertywnych - kształcenie umiejętności komunikacji interpersonalnej - wychowanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji - zaspokojenie potrzeb psychospołecznych ucznia 1.4 Wypracowanie właściwych form współpracy z rodzicami w zakresie rozwiązywania problemów młodzieży: - pedagogizacja rodziców - porady, konsultacje i zajęcia psychoedukacyjne - informowanie o możliwościach uzyskania pomocy specjalistycznej - zaangażowanie rodziców w życie szkoły 1.5 Promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego życia młodzieży w działaniach wychowawczych, profilaktycznych i interwencyjnych 13

14 - zapewnienie wymiany informacji pomiędzy pracownikami szkoły - doskonalenie nauczycieli w zakresie profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży.2. Treści programu będą realizowane podczas: - lekcji - godzin wychowawczych - zajęć z pedagogiem szkolnym - zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów - konkretnie gotowego programu profilaktycznego - zajęć pozalekcyjnych - konkursów - wycieczek, biwaków szkolnych. 3. Metody pracy: - pogadanki - dyskusja - burza mózgów - wykłady - warsztaty dla nauczycieli i rodziców - treningi - zajęcia terapeutyczne - gry i zabawy psychologiczne 4. Przewidywane efekty podjętych działań profilaktycznych W wyniku realizacji programu profilaktycznego uczeń: - uzyskuje pomoc pedagogiczno- psychologiczną, - uświadamia sobie zagrożenia i potrafi im się przeciwstawić - identyfikuje się ze środowiskiem szkolnym i dostrzega korzyści płynące z prowadzenia zdrowego stylu życia - osiąga dojrzałą osobowość psychospołeczną - nauczyciele posiadają wiedzę z zakresu profilaktyki - występuje niski wskaźnik uczniów opuszczających zajęcia lekcyjne - rodzice chętnie uczęszczają w oferowanych im programach, warsztatach 5. Sposoby ewaluacji - obserwacja zachowań - analiza ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, nauczycieli, rodziców - sondaże wśród rodziców i uczniów 14

15 - rozmowy z uczniami, rodzicami, pracownikami szkoły, - analiza dokumentów (plan pracy wychowawcy, konspekty lekcji, dzienniki) - frekwencja na zajęciach szkolnych - udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - ocena samopoczucia i bezpieczeństwa w szkole - ocena pracy profilaktycznej 6.Narzędzia ewaluacji: -ankieta -obserwacja -analiza dokumentacji szkolnej -rozmowa -wywiad Ewaluacja programu profilaktyki Przebieg pracy profilaktycznej i jej efekty poddawane są systematycznej obserwacj i ocenie. Informacje zwrotne pochodzące od uczniów, rodziców i nauczycieli służą dalszemu doskonaleniu pracy i wyciąganiu wniosków na przyszłość. Program profilaktyki będzie podlegał ewentualnemu uzupełnieniu po zakończeniu każdego roku szkolnego, oraz po konsultacjach Dyrekcji z Radą Pedagogiczną, Rodzicami i Uczniami. 15

16 VII. PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY ODPOWIEDZIALNI TERMIN Poznanie systemu rodzinnego i środowiska w którym przebywa uczeń Pedagog szkolny Wychowawcy klas Cały rok szkolny Budowanie Pozytywnych relacji koleżeńskich Zapoznanie uczniów z zasadami dobrego zachowania kultury osobistej, odnoszenia -zgromadzenie informacji -ankieta diagnozująca -sporządzenie listy uczniów wymagających pomocy -rozmowy z uczniami -rozmowy z rodzicami -zachęcenie rodziców do współpracy -umacnianie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu wywiady środowiskowe -współpraca z MGOPS -stały kontakt z PPP -spotkanie klas pierwszych z pedagogiem -zajęcia integrujące w klasie - zajęcia z komunikacji interpersonalnej - zajęcia pozalekcyjne -gry i zabawy psychologiczne -wycieczki, rajdy, ogniska i biwaki -zajęcia edukacyjnoinformacyjne w ramach godzin wychowawczych na temat praw i obowiązku -nawiązanie współpracy z uczniem i rodzicem, -efektywne radzenie sobie ucznia z sytuacjami problemowymi, -rodzina prawidłowo pełni funkcje wychowawcze -uczeń akceptuje uczucia i radzi sobie z sytuacjami trudnymi -uczeń i jego rodzina modyfikują niepożądane zachowania bez stosowania przemocy -szybsza adaptacja w nowym środowisku szkolnym -lepsze relacje między uczniami -nauczycielami-rodzicami -świadomość znaczenia w życiu komunikacji werbalnej i niewerbalnej - współpraca z innymi osobami -dostrzeganie innych osób i ich problemów -uczeń zna swoje prawa i obowiązki -uczeń nazywa i rozróżnia postawy uważane powszechnie Wychowawcy Pedagog Wychowawca Pedagog szkolny Wrzesień Październik Zgodnie z planem wychowawczym i programem imprez szkolnych Cały rok szkolny 23

17 się do siebie oraz eliminowanie wulgaryzmów ucznia -zapoznanie z pojęciem kultury osobistej w trakcie spotkań i uroczystości szkolnych -poszanowanie i tolerancja dla odmienności kultur zachowań i różnic miedzy ludźmi - spotkania z przedstawicielami policji. -współpraca z samorządem szkolnym -akcje charytatywne za właściwe lub niewłaściwe dostrzegając istotne różnice -uczeń zdaje sobie sprawę z faktu że strój pełni rolę komunikatu i świadczy o kulturze osobistej -umiejętnie dyskutuje, wyraża swoje poglądy -angażowanie niepełnosprawnych kolegów w życie szkoły -organizuje spotkania Mikołajkowe dla dzieci w Ośrodku Szkolno- Wychowawczym Dbałość o wysoką frekwencję i dyscyplinę - punktualne zaczynanie i kończenie lekcji -sprawdzanie nieobecności na każdej lekcji -rozliczenie opuszczonych godzin lekcyjnych -lekcje wychowawcze -spotkania informacyjne z rodzicami -kółka zainteresowań -dbanie o bezpieczeństwo uczniów w szkole -poprawa frekwencji i średniej ocen uczniów -informacja na temat uczniów wagarujących -uświadomienie zagrożeń -współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu niskiej frekwencji i usprawiedliwianiu wszystkich godzin nieobecności -skierowanie aktywności ucznia na to co pozytywne -wyrobienie odpowiedzialności za sprawy szkolne -rozwijanie więzi ze szkołą -uczeń czuje się bezpiecznie w szkole Wszyscy nauczyciele Cały rok szkolny 24

18 Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych Typu: palenie tytoniu Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych Typu: używanie alkoholu Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych Typu: używanie środków psychoaktywnych -lekcje wychowawcze i przedmiotowe - akcja plakatowa, gazetki -materiały udostępnione przez SANEPID -filmy edukacyjne -spotkanie z lekarzem -spektakle profilaktyczne -ankieta diagnozująca -realizacja tematyki na godzinach wychowawczych i przedmiotowych -zajęcia z asertywności -indywidualne rozmowy z uczniami -filmy edukacyjne, konkursy -spektakle profilaktyczne -współpraca z rodzicami -postępowanie według opracowanych procedur -ankieta diagnozująca -zajęcia edukacyjne -lekcje wychowawcze -filmy edukacyjne, konkursy, spektakle profilaktyczne -współpraca z policją -współpraca z poradnią uzależnień -redagowanie broszur -uczeń posiada wiedzę i zna konsekwencje dla zdrowia wynikające z palenia papierosów -propaguje zdrowy styl życia bez papierosa -potrafi prezentować swoje stanowisko i w odpowiedni sposób je argumentować -uczeń ma wiedzę i posiada świadomość zagrożeń wynikających z uzależnienia od alkoholu -zna konsekwencje i zasady obowiązujące w szkole -w sytuacji nacisku i presji rówieśniczej potrafi zachować się asertywnie -wie do kogo może zwrócić się o pomoc w razie potrzeby -uczeń posiada wiedzę o uzależnieniu -zna konsekwencje zażywania narkotyków -ma świadomość własnych uczuć -potrafi być asertywny -zna instytucje oferujące pomoc Pedagog szkolny Wychowawca Lekarz Wychowawca Pedagog Pedagog szkolny Wychowawcy Zaproszeni specjaliści Cały rok szkolny W ciągu roku szkolnego W ciągu całego roku 25

19 Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych Typu: wczesna inicjacja seksualna Propagowanie zdrowego stylu życia ulotek informacyjnych -współpraca z rodzicami -postępowanie według opracowanych procedur -spotkania z lekarzem -realizacja tematyki w ramach godzin wychowawczych i zajęć przygotowania do życia w rodzinie oraz na lekcjach biologii -pomoc w rozwijaniu umiejętności psychospołecznych i kształtowaniu postaw prorodzinnych -uświadomienie zagrożeń (HIV, AIDS) -zajęcia edukacyjne dotyczące zagrożeń dla zdrowia (bulimia, anoreksja, otyłość) -filmy edukacyjne - zajęcia pozalekcyjne wycieczki, rajdy -spotkania z psychologiem - turnieje miedzy klasowe -promowanie sportów zimowych -koła zainteresowań -zapewnienie możliwości -uczniowie znają aktualną sytuację epidemiologiczną w zakresie choroby AIDS w świecie i w Polsce -mają świadomość realności zagrożenia chorobą -wykazują postawę solidarności i akceptacji wobec ludzi żyjących z HIV i chorych -są chętni do udzielania pomocy i wsparcia osobom zakażonym i chorym -znają różne powody aby nie podejmować ryzykowne zachowania -uświadomienie mechanizmu zachorowania -umiejętność zdrowego odchudzania się -zwiększenie poczucia własnej wartości -rozwijanie zainteresowań -konstruktywne spędzanie czasu wolnego -dostrzega wartości dla których warto żyć -uświadamia sobie znaczenie pozytywnego myślenia o sobie Pedagog szkolny Wychowawcy Nauczyciele Wychowawca klasy Nauczyciele wychowania fizycznego Pedagog szkolny W ciągu roku szkolnego W ciągu roku szkolnego 26

20 Stres szkolnyćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym I zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w szkole alternatywnych form spędzania czasu wolnego -zajęcia warsztatowe wg programu edukacyjnego Stres pod kontrolą dla klas III -przekazanie rodzicom ulotek informacyjnych Przedmaturalny zawrót głowy czyli jak poradzić sobie ze stresem -współpraca z wychowawcami -opieka pedagoga -pomoc poradni -zajęcia integracyjne -lekcje wychowawcze na temat agresji i przemocy zachowań asertywnych, uległych i agresywnych -dyżury nauczycieli na korytarzach -otwarte szatnie dla uczniów -zajęcia pozalekcyjne -reagowanie na wszelkie przejawy agresji i przemocy -współpraca z rodzicami -realizacja programu rządowego Szkoła z pasją i dobrych kontaktów z innymi ludźmi -poznanie typowych strategii radzenia sobie ze stresem -ukształtowanie umiejętności zapobiegania negatywnym skutkom stresu i redukowania napięcia emocjonalnego -wzrost wiedzy młodzieży na temat istoty stresu -kształtowanie aktywnej i odpo wiedzialnej postawy wobec zdrowia własnego i kolegów -rozwiązywanie konkretnych problemów -wzrost świadomości zagrożeń płynących z agresji i przemocy -dostarczenie młodzieży propozycji alternatywnych form spędzania czasu wolnego -nabycie umiejętności konstruktywnego reagowania -nabycie umiejętności gospodarowania czasem wolnym w sposób konstruktywny -zwiększenie poczucia bezpieczeństwa Wychowawca klasy Pedagog szkolny Dyrektor Nauczyciele Pedagog szkolny W ciągu roku W ciągu roku szkolnego Zapobieganie -współpraca z rodzicami - uczeń umie korzystać Wychowawcy W ciągu roku 27

21 zagrożeniom internetowym -lekcje wychowawcze -spektakle profilaktyczne -ankieta diagnozująca problem -zajęcia pozalekcyjne -wycieczki, rajdy z Internetu jako źródło wiedzy -zna konsekwencje dokonywanych wyborów -uczniowie znają wpływ Internetu na organizacje czasu wolnego -znają negatywne i pozytywne skutki oddziaływania Internetu Pedagog szkolnego Współpraca z rodzicami -zapoznanie rodziców z programem profilaktycznym -poinformowanie rodziców o kontynuacji projektu unijnego Matematyczne Uniwersytety dla klas III -spotkania indywidualne w czasie zebrań z rodzicami -informowanie o dostępnych formach pomocy -wymiana informacji -zaangażowanie rodziców w poszukiwaniu konstruktywnych rozwiązań i środków zaradczych -wspólne organizowanie imprez szkolnych -ścisła współpraca rodziców z nauczycielami -wymiana informacji -wspólne poszukiwanie rozwiązań problemowych -uświadomienie zagrożeń -umiejętność reagowania na różne zachowania młodzieży -umiejętność poszukiwania pomocy Pedagog szkolny Wychowawcy Specjaliści W ciągu całego roku szkolnego 28

22 Współdziałanie wszystkich pracowników szkoły i rodziców w zakresie wychowania profilaktyki i interwencji -spotkania z przedstawicielami Rady Rodziców -spotkania z rodzicami -indywidualne konsultacje -wzajemna wymiana informacji -wprowadzenie monitoringu w szkole -pełnienie dyżurów przez nauczycieli -reagowanie na negatywne zachowania uczniów -rodzice uczestniczą w procesie tworzenia prawa szkolnego i programów -rodzice wspomagają realizację działań szkoły -ochrona szkoły przed dealerami -podniesienie wiedzy i kompetencji w zakresie rozwiązywania trudności wychowawczych -zwiększenie poczucia bezpieczeństwa Dyrektor szkoły Wychowawcy klasy Pedagog szkolny W ciągu roku szkolnego Organizowanie pomocy psychologicznopedagogicznej dla ucznia -rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia -rozpoznawanie indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia -zajęcia dydaktycznowyrównawcze -zajęcia rozwijające uzdolnienia -zajęcia socjoterapeutyczne -zajęcia edukacyjno-doradcze -wspieranie rodziców w nawiązywaniu kontaktu -zwiększenie motywacji do nauki -uzyskanie lepszych wyników w nauce -systematycznie uczęszcza na lekcje -nabycie umiejętności interpersonalnych -poznanie swoich mocnych stron, zainteresowań, pasji -nabycie umiejętności korzystania i zwrócenia się o pomoc do innych -umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych Pedagog szkolny Wychowawcy klas Powołane zespoły Według potrzeb 29

23 z poradniami specjalistycznymi -mediacje i interwencje w sytuacjach kryzysowych Szkolenie się nauczycieli i pracowników w zakresie profilaktyki zagrożeń, zapewnienie bezpieczeństwa oraz umiejętności wychowawczych Przygotowanie uczniów do właściwego wyboru zawodu i kierunku studiów -wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli -konferencje -warsztaty -konsultacje metodyczne -kursy kwalifikacyjne -zajęcia indywidualne ukierunkowujące na planowanie dalszej kariery zawodowej -badanie predyspozycji zawodowych -udział wszystkich uczniów szkoły w ogólnopolskiej kampanii Świadomie wybieram przyszłość -współpraca z rodzicami -zwiększenie poczucia bezpieczeństwa -poszerzenie wiedzy -konstruktywne rozwiązywanie problemów -poszerzenie wiedzy -dokonywanie prawidłowych wyborów -poznanie najpopularniejszych zawodów -poznanie własnych predyspozycji zawodowych Pracownicy szkoły Pedagog szkolny Doradca zawodowy Nauczyciel przedsiębiorczości Cały rok szkolny Cały rok szkolny 30

24 VIII. PROCEDURA POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI I METODY WSPÓŁPRACY SZKOŁY Z POLICJĄ W SYTUACJACH ZABGROŻENIA MŁODZIEŻY PRZESTĘPCZOŚCIĄ I DEMORALIZACJĄ 1. Wstęp Wśród różnorodnych przejawów demoralizacji za najbardziej niepokojące i zagrażające zdrowiu młodzieży uznaje się alkoholizm, narkomanię, wczesną inicjację seksualna, kradzieże, wagary oraz zachowania agresywne, które często ze sobą współistnieją. Wszystkie te czynniki mogą być przyczyną nawiązywania kontaktów z grupami przestępczymi a w dalszej kolejności popełniania przestępstw. Szkoła zobowiązana jest do wczesnego rozpoznawania niedostosowania społecznego podejmowania stosowanych oddziaływań wychowawczych, profilaktycznych a wobec uczniów niedostosowanych działań interwencyjnych. Właściwa adekwatna reakcja nauczyciela, pedagoga czy dyrektora oraz powiadomienie w razie potrzeby stosownych instytucji zwiększają skuteczność oddziaływań. Działania profilaktyczne w Liceum Ogólnokształcącym w Lesku będą kierowane równolegle do młodzieży zagrożonej i niedostosowanej przy współpracy nauczycieli rodziców oraz policji. 2. Cele - zwiększenie skuteczności oddziaływań szkoły w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją - ścisła współpraca szkoły z rodzicami i policją 3. Działania interwencyjne Na terenie szkoły obowiązuje zakaz posiadania, sprzedawania i używania papierosów, alkoholu i narkotyków Zakaz obowiązuje wszystkich uczniów w czasie lekcji i zajęć pozalekcyjnych odbywających się w szkole i na terenie szkoły do niej należącym np. w trakcie imprez sportowych, dyskotek, półmetku itp. W szkole prowadzone będą zajęcia w czasie których uczniowie i nauczyciele zapoznają się z ryzykiem używania środków uzależniających Uczniowie, którzy eksperymentują ze środkami uzależniającymi bądź ich zachowanie narusza regulamin szkoły, muszą liczyć się z konsekwencjami określonymi w wewnętrznym regulaminie szkoły Uczniowie, którzy sięgają po używki będą mieli obowiązek uczestnictwa w zajęciach psychoedukacyjnych prowadzonych w naszej szkole Uczniowie i rodzice, którzy zwrócą się z problemem mogą liczyć na wsparcie i skierowanie do specjalistycznej poradni, gdzie uzyskają fachowa pomoc 23

25 W sytuacjach kryzysowych podejmowana będzie interwencja zorientowana na pomoc uczniowi i rodzinie Decyzje o podjęciu stosowanych działań interwencyjnych podejmuje dyrektor szkoły 4. Metody współpracy szkoły z policją stała współpraca i wymiana doświadczeń dyrektora szkoły, pedagoga szkolnego w zakresie profilaktyki zagrożeń spotkania dyrektora, pedagoga i nauczycieli ze specjalistami ds. nieletnich i patologii spotkanie tematyczne młodzieży szkolnej z udziałem policjantów na temat aspektów narkomanii udzielanie przez policję pomocy w rozwiązywaniu trudnych problemów, które zaistniały na terenie szkoły wzajemna wymiana informacji o zagrożeniach i zdarzeniach występujących na terenie szkoły organizowanie wspólnych szkoleń 25

26 IX.PROCEDURA POSTPOWANIA W PRZYPADKU UZYSKANIA INFORMACJI O UCZNIU KTÓRY NIE UKOŃCZYŁ 18 LAT I UŻYWA ALKOHOL LUB INNE ŚRODKI W CELU WPROWADZENIA SIĘ W STAN ODURZENIA BĄDŹ PRZEJAWIA INNE ZACHOWANIA ŚWIADCZĄCE O DEMORALIZACJI 1. Przekazanie uzyskanej informacji wychowawcy klasy 2. Wychowawca informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły 3. Rozpoznanie okoliczności zdarzenia i wyjaśnienie przyczyn zaistniałej sytuacji - wychowawca i pedagog szkolny 4. Wezwanie przez wychowawcę do szkoły rodziców ucznia i przekazanie im uzyskanej informacji 5. Przeprowadzenie rozmowy z rodzicami i uczniem w ich obecności 6. W przypadku potwierdzenia informacji zobowiązanie ucznia do zmiany zachowania i zaniechania negatywnego postępowania, zaś rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem 7. Zaproponowanie rodzicom profesjonalnej pomocy kierując do specjalistycznej placówki 8. W razie odmowy współpracy rodziców i braku zmiany zachowania ucznia dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję tj. specjalistę ds. nieletnich 9. Jeżeli dostępne środki oddziaływań wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem) nie przyniosą oczekiwanych rezultatów dyrektor szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję 10.Jeżeli uczeń ukończył 18 lat i przejawia zachowania świadczące o demoralizacji lecz nie jest to udział grup przestępczych to postępowanie nauczyciela jest określane przez wewnętrzny regulamin szkoły 11.W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia,,który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności postępowania karnego, dyrektor szkoły jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję 26

27 X.PROCEDURA POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI W PRZYPADKU GDY NA TERENIE SZKOŁY ZNAJDUJE SIĘ UCZEŃ BĘDĄCY POD WPŁYWEM ALKOHOLU LUB NARKOTYKÓW 1. Powiadomienie wychowawcy klasy 2. Odizolowanie ucznia od reszty klasy i zapewnienia bezpieczeństwa 3. Wezwanie lekarza celem stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia 4. Powiadomienie o tym fakcie dyrektora szkoły i rodziców, których zobowiązuje się do zabrania ucznia ze szkoły. W przypadku odmowy o pozostaniu bądź przewiezieniu ucznia do placówki służby zdrowia decyduje lekarz w porozumieniu z dyrektorem 5. Jeżeli uczeń zachowuje się agresywnie a rodzice odmawiają przyjścia do szkoły dyrektor zawiadamia policję. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości lub odurzenia policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień (na 24 godz.) 6. Dyrektor powiadamia rodziców oraz sąd rodzinny jeśli uczeń nie ukończył 18 lat 7. Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust 1 ( ustawy z dn 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i o tym fakcie należy powiadomić policję 8. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji policji 27

28 XI.PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU GDY NAUCZYCIEL ZNAJDZIE NA TERENIE SZKOŁY SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ WYGLĄDEM NARKOTYK 1. Zabezpieczenie substancji 2. Ustalenie okoliczności zdarzenia i znalezienia substancji 3. Powiadomienie o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły i policji 4. Przekazanie policji zabezpieczoną substancję i przekazanie informacji dotyczących szczegółów zdarzenia 28

29 XII. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU GDY NAUCZYCIEL PODEJRZEWA, ŻE UCZEŃ POSIADA PRZY SOBIE SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ NARKOTYK 1. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor) ma prawo żądać - aby uczeń przekazał mu substancję - pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni ewentualnie przedmiotów budzących podejrzenie 2. Powiadomienie dyrektora szkoły o swoich spostrzeżeniach 3. Wezwanie natychmiast rodziców ucznia 4. Jeżeli uczeń utrudnia kontrolę teczki i odzieży, dyrektor szkoły wzywa policję 5. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie nauczyciel po odpowiednim zabezpieczeniu bezzwłocznie przekazuje ją do policji 6. Nauczyciel dokumentuje okoliczności zdarzenia sporządzając notatkę i swoje spostrzeżenia 29

30 XIII. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU UCHYLANIA SIĘ OD OBOWIĄZKU SZKOLNEGO I WAGAROWANIA 1. Indywidualna rozmowa z uczniem w celu poznania przyczyny wagarów, ucieczki z lekcji oraz świadomości ucznia dotyczącej konsekwencji dokonywanych wyborów i podejmowanych decyzji. 2. Kontakt wychowawcy z rodzicami, udzielanie informacji o frekwencji 3. Wychowawca prowadzi rozmowę z uczniem w obecności rodziców w trakcie, którego zawiera kontrakt określający warunki poprawy frekwencji ucznia na zajęciach. 4. Wychowawca informuje rodziców o zeszycie Frekwencji" i potrzebie podpisywania dokonywanych wpisów o wagarach i ucieczkach z lekcji. 5. Dalsza obserwacja ucznia. 6. W przypadku wyeliminowania problemu uczeń powinien być nagrodzony np. pochwałą do rodziców, na forum klasy, ocena zachowania. 7. W przypadku braku poprawy zaistniałej sytuacji wychowawca przekazuje do pedagoga - wykaz uczniów z podaną informacją o skali problemu - podjętych przez siebie działań i efektach - sytuacji szkolnej i rodziny ucznia 8. Kolejna rozmowa z uczniem, rodzicami i pedagogiem szkolnym. 9. Po wyczerpaniu możliwości, postępowanie według regulaminu szkolnego. 30

31 XIV. PROCEDURA I ORGANIZACJA EWALUACJI Z KLASOPRACOWNI LO LESKO Organizacja działań podczas pożaru 1.Prowadzić rozpoznanie i analizowanie zagrożeń pożarowych 2.Prowadzic ocenę rozmiarów powstałego pożaru i prognozować jego dalszy rozwój 3.Prowadzićratowanie ludzi przed skutkami powstałego zagrożenia pożarowego 4.Dostosowywać sprzęt oraz techniki gaśnicze do rozwijającego siwe pożaru i miejsca jego powstania 5.Prowadzic działania gaśnicze w celu likwidacji pożaru 6. Ugasić pożar Postępowanie w razie ogłoszenia alarmu W momencie ogłoszenia alarmu nauczyciel, wychowawca bądź uczący powinien: 1.Zachowac spokój i poinformować klasę o zaistniałym zagrożeniu 2.W razie zaistniałej paniki-uspokoić uczniów 3.Zabrać niezbędne dokumenty ze sobą 4.Nakazać uczniom, aby zabrali osobiste rzeczy i ustawili się parami w celu sprawnej ewakuacji 5.Sprawdzic liczbę uczniów przed opuszczeniem klasopracowni 6.Uchylic drzwi wyjściowe sprawdzić czy nie ma zagrożenia i czekać na dalsze instrukcje od osoby nadzorującej ewakuacje budynku w celu sprawnego i szybkiego opuszczenia budynku 7.Opuścic budynek szkoły stosując się do wytycznych osób odpowiedzialnych za koordynowanie i sprawne przeprowadzenie ewakuacji z budynku szkoły (w razie odcięcia od drogi ewakuacyjnej należy ustawić się od miejsca zagrożenia, usunąć elementy mogące ulec spaleniu, zamknąć drzwi klasopracowni i oczekiwać na pomoc służb specjalistycznych dając sygnał z okien) 8.Udać się na miejsce ewakuacji 9.Sprawdzić ponownie liczbę uczniów i zgłosić stan dyżurnemu 10.Czekać w miejscu wyznaczonym do czasu odwołania alarmu bądź na dalsze instrukcje 31