Jak uniknąć pułapek, odliczając ulgę prorodzinną

Transkrypt

1 Jak uniknąć pułapek, odliczając ulgę prorodzinną 209 stron wyjaśnień, porad i przepisów Kto może skorzystać z ulgi? Czy pracodawca rozliczy ulgę? Czy wynajmujący odliczy ulgę? Kiedy odliczenie przysługuje rodzinie zastępczej? Czy zakończenie nauki pozbawia ulgi? Czy jest ulga, gdy dziecko prowadzi działalność? Jak długo można korzystać z odliczenia? Czy jest ulga na dziecko umieszczone w schronisku dla nieletnich? Porady

2 SPIS TREŚCI Jak uniknąć pułapek, odliczając ulgę prorodzinną...3 Podatnicy uprawnieni do ulgi...3 Więcej uprawnionych...4 Dzieci objęte odliczeniem...5 Podatek według skali...6 Nowe zasady obliczania ulgi...7 Ulga w rocznym PIT...8 Dokumentowanie ulgi...9 Rozliczanie przez płatnika...9 W 2010 roku ulga bez zmian...10 Renta nie pozbawia ulgi...10 Straci dorabiająca młodzież...11 Bez wpływu na ulgę...12 Korzyści dla płatników...12 Wynajmujący nie odliczy ulgi...13 Bez odliczenia, gdy dziecko ma firmę...13 Porady...15 Ustawa...27 Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) ; Redaktor naczelny Gazety Prawnej: Michał Kobosko Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Kasper Skirgajłło-Krajewski Autor tekstów: Magdalena Majkowska Redakcja: Ewa Wilczyńska DTP: Grzegorz Lech Biuro Reklamy: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) ; reklama@infor.pl Biuro Obsługi Klienta: Marki, ul. Okólna 40 tel. (0 22) , ; bok@infor.pl

3 Jak uniknąć pułapek, odliczając ulgę prorodzinną W rozliczeniu podatkowym za 2009 rok ulga prorodzinna wynosi 1112,04 zł na każde dziecko, jednak ze względu na zmianę przepisów niektórzy podatnicy uprawnieni do ulgi odliczą tylko jej część. Do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2009 r. będą miały zastosowanie nowe zasady rozliczania ulgi prorodzinnej. Odliczana dotychczas pełna kwota ulgi niezależnie od tego, czy dziecko było wychowywane przez część czy też przez cały rok podatkowy, będzie odliczana proporcjonalnie do liczby miesięcy sprawowania opieki nad dzieckiem. W wielu przypadkach będzie to oznaczać, że podatnicy odliczą jedynie część ulgi prorodzinnej, która w rozliczeniu za 2009 rok wynosi 1112,04 zł na każde dziecko. Podatnicy uwzględnią te zasady w rozliczeniu za 2009 rok, a zatem w zeznaniach składanych do 30 kwietnia 2010 r. Podatnicy uprawnieni do ulgi Dzieci objęte ulgą: małoletnie, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach (polskich lub zagranicznych), jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opo-

4 4 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej datkowaniu według skali podatkowej (z wyjątkiem renty rodzinnej) lub na zasadach w art. 30b ustawy o PIT w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł. Więcej uprawnionych Rozliczenie podatkowe za 2008 rok było ostatnim, w którym przywilej odliczania od podatku ulgi prorodzinnej przysługiwał wyłącznie rodzicom biologicznym lub adopcyjnym dziecka. Od 2009 roku ulga została również przyznana opiekunom prawnym i rodzinom zastępczym. Ulgę odliczy podatnik na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym: wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, sprawował opiekę przez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej zasadniczo następuje na podstawie orzeczenia sądu. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej jest możliwe na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka, na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny. O zawartej umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd. PRZYKŁAD: Rodzina zastępcza skorzysta z odliczenia Podatniczka jest rodziną zastępczą dla dwójki rodzeństwa w wieku 8 i 9 lat. Zastępcza matka będzie mogła skorzystać z ulgi rodzinnej w podatku dochodowym w rozliczeniu podatkowym za 2009 rok. W zakresie prawa do odliczania ulgi sytuacja rodzin zastępczych jest taka sama jak opiekunów prawnych dzieci. W świetle przepisów obowiązujących przed 2009 r. nie mogli oni odliczać ulgi rodzinnej, która jeszcze w rozliczeniu za 2008 rok przysługiwała wyłącznie podatnikom będącym rodzicami dzieci (biologicznymi lub adopcyjnymi). Wyjaśnijmy, że opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej zapewnia się dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Rodzina zastępcza zasadniczo powstaje na mocy orzeczenia sądu i stanowi czasową formę opieki nad dziećmi. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może zostać powierzone zarówno małżonkom, jak i osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają określone warunki.

5 Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej Ulga będzie przysługiwała również opiekunom prawnym dziecka ustalonym prawomocnym orzeczeniem sądu, np. rodzeństwu czy dziadkom, którzy opiekują się dzieckiem na mocy orzeczenia sądu po śmierci rodziców. W przypadku opiekunów prawnych ustawodawca dodatkowo zastrzegł, że ulga im przysługuje, jeżeli dziecko z nimi zamieszkiwało. W tym wypadku nie wystarczy zatem sam fakt prawomocnego ustanowienia opieki nad dzieckiem, lecz także faktyczne zamieszkiwanie dziecka z opiekunem prawnym. Opiekę ustanawia dla dziecka małoletniego (takiego, które nie ukończyło 18 lat) sąd opiekuńczy. Opiekunem powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Jeżeli jednak ustanowienie opiekunem takiej osoby nie jest możliwe, opiekun powinien być ustanowiony spośród krewnych lub innych osób bliskich pozostającego pod opieką albo jego rodziców. Zwykle są to dziadkowie lub pełnoletnie rodzeństwo. Odliczenie dotyczy łącznie obojga opiekunów prawnych pozostających w związku małżeńskim. Opiekunowie prawni odliczają ulgę prorodzinną wyłącznie na dzieci małoletnie. Ulgę zastosują również podatnicy utrzymujący pełnoletnie dzieci (spełniające określone warunki) w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej. Wyjaśnijmy, że pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa ustaje z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Wyjątek dotyczy przypadku, gdy dziecko po osiągnięciu pełnoletności kontynuuje naukę i pozostaje w rodzinie zastępczej. 5 Dzieci objęte odliczeniem Dzieci małoletnie zostały objęte ulgą prorodzinną bez żadnych dodatkowych warunków. Inaczej jest w przypadku dzieci pełnoletnich, które muszą spełniać dodatkowe ustawowe kryteria. W przypadku dzieci niepełnosprawnych ulga przysługuje bez względu na wiek, ale pod warunkiem, że otrzymują one zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Natomiast w przypadku zdrowych, pełnoletnich dzieci ulga przysługuje wyłącznie na uczące się dzieci do ukończenia 25. roku życia. Ulgę odliczą zarówno rodzice dzieci uczących się w polskich placówkach, jak i w szkołach zagranicznych. Ponadto dzieci te nie mogą w roku podatkowym uzyskać dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej lub zgodnie z art. 30b ustawy o PIT (niektóre dochody kapitałowe, w tym z obrotu akcjami lub udziałami) w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejsza-

6 6 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej jącej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej. W rozliczeniu za 2009 rok jest to kwota 3089 zł (556,02 zł/18 proc.). Podatek według skali W rozliczeniu podatkowym za 2009 rok ulgę w dalszym ciągu będzie można odliczyć wyłącznie od podatku dochodowego obliczonego według skali podatkowej. Nie będzie zatem możliwości pomniejszenia podatku zryczałtowanego lub obliczanego według stawki liniowej. W sytuacji gdy tylko jedno z rodziców prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na preferencyjnych zasadach, ulgę można uwzględnić w zeznaniu podatkowym składanym przez rodzica opodatkowanego na ogólnych zasadach. PRZYKŁAD: Odliczenie na zasadach ogólnych Małżonkowie wychowują dwoje dzieci w wieku 7 i 10 lat. Żona nie pracuje i zajmuje się wychowywaniem dzieci. Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według 19-proc. stawki liniowej. Równocześnie osiąga przychody ze stosunku pracy opodatkowane według zasad ogólnych. W tej sytuacji rodzina może skorzystać z odliczenia ulgi prorodzinnej. Odpisać ją można wyłącznie od podatku dochodowego obliczonego według progresywnej skali podatkowej. Ulgi nie można zatem odliczyć od zryczałtowanego podatku dochodowego oraz podatku liniowego. W opisanej sytuacji ojciec dzieci, oprócz dochodów opodatkowanych liniowo, osiąga również dochody ze stosunku pracy, który jest odrębnym źródłem przychodu podlegającego opodatkowaniu według skali podatkowej. Przychody uzyskiwane z prowadzonej działalności gospodarczej rozliczane na zasadach podatku liniowego lub w sposób zryczałtowany nie podlegają kumulacji z dochodami opodatkowanymi ze stosunku pracy. Dochody te należy rozliczyć odrębnie. Dzięki temu ojciec dzieci będzie mógł uwzględnić ulgę przy rozliczaniu podatku od dochodów z umowy o pracę. Jedynie brak dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych po stronie obojga rodziców pozbawia prawa do odliczenia ulgi rodzinnej. Prawo do odliczenia zachowa także rodzic, który uzyskuje dochody zarówno opodatkowane według skali progresywnej, jak i z działalności opodatkowanej ry-

7 Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej czałtem lub podatkiem liniowym. W takim wypadku pomniejszy jedynie podatek opłacany według skali. 7 Nowe zasady obliczania ulgi Zmieniły się zasady obliczania przysługującej kwoty ulgi prorodzinnej. Jest ona teraz odliczana proporcjonalnie do okresu wychowywania dziecka w danym roku. Wcześniej rodzice zawsze mogli odliczyć pełną kwotę (wyjątki dotyczą rodziców, w stosunku do których sąd orzekł rozwód lub separację). Nowe zasady obliczania przysługującej kwoty ulgi muszą zastosować rodzice, którym dziecko urodziło się w trakcie roku lub którzy wychowywali je tylko przez część roku (w tym jako rodzina zastępcza lub opiekun prawny). Odliczeniu od podatku podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali PIT za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję rodziny zastępczej albo sprawował opiekę prawną. Kwota zmniejszająca w 2009 roku wynosiła 556,02 zł, co oznacza, że ulga prorodzinna za jeden miesiąc wynosiła 92,67 zł, co daje 1112,04 zł w skali roku. Pełną kwotę ulgi odliczą rodzice, którzy wychowywali dziecko przez cały rok podatkowy. PRZYKŁAD: Proporcjonalne odliczenie Podatniczka w połowie 2009 roku urodziła dziecko. Ponieważ do rozliczenia podatkowego za 2009 rok znajdą zastosowanie nowe zasady obliczania przysługującej kwoty ulgi, matka dziecka w rocznym zeznaniu podatkowym nie będzie mogła odliczyć od podatku pełnej kwoty ulgi. Zgodnie z nowymi zasadami za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym wykonywana była władza rodzicielska, podatniczka odliczy 92,67 zł. W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka będzie wykonywana władza rodzicielska, pełniona funkcja rodziny zastępczej lub sprawowana opieka prawna, każdemu z podatników będzie przysługiwało odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty ulgi obliczonej na powyższych zasadach za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko: na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,

8 8 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej wstąpiło w związek małżeński. W rezultacie tylko osoby, które przez cały rok podatkowy sprawowały władzę rodzicielską, funkcję opiekuna prawnego lub rodziny zastępczej, mają prawo odliczyć pełną kwotę ulgi, tj. za 12 miesięcy w wysokości 1112,04 zł. Ulga w rocznym PIT Trzeba pamiętać, że naliczanie ulgi w skali miesięcznej nie oznacza, że będzie ją można uwzględniać w trakcie roku podatkowego (przy wpłacanych zaliczkach). Tak jak dotychczas będzie ona odliczana w rocznym zeznaniu podatkowym. Podatnicy spełniający warunki do odliczenia uwzględniają ulgę w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 lub PIT-37, do którego dołączają załącznik PIT/O. Trzeba również pamiętać, że począwszy od rozliczenia podatkowego za 2009 rok, podatnicy nie będą mogli wnioskować o rozliczenie ulgi w rocznym obliczeniu podatku dokonywanym przez płatnika. Zatem żeby prawo do ulgi zachować, trzeba będzie samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe. PRZYKŁAD: Odliczenie od podatku Rodzice wychowują pięcioro małoletnich dzieci. W 2009 roku przysługiwała im zatem ulga prorodzinna w wysokości 5560,20 zł. Wysokość płaconego przez nich podatku nie pozwoli na odliczenie pełnej kwoty ulgi. Trzeba jednak pamiętać, że ulga prorodzinna przysługuje niezależnie od wysokości osiąganych dochodów. Żeby skorzystać z odliczenia, wystarczy płacić minimalny podatek. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, regulujące zasady korzystania z ulgi, nie przewidują progu dochodów uprawniającego czy też pozbawiającego prawa do odliczenia. Oznacza to, że wysokość zarobków, a co za tym idzie płaconych podatków, może mieć jedynie wpływ na faktyczną kwotę odliczenia. Nie każdy płaci bowiem na tyle wysoki podatek, aby odliczyć pełną kwotę ulgi. W przypadku gdy należny podatek jest niższy niż kwota przysługującego odliczenia, ulgę należy odpisać do wysokości podatku. W efekcie urząd skarbowy po złożeniu rocznego zeznania zwróci rodzicom cały zapłacony w trakcie roku podatek (zapłacone zaliczki). Trzeba pamiętać, że nadwyżka ulgi nie przechodzi na następny rok podatkowy. Oznacza to, że niewykorzystana część ulgi przepadnie.

9 Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej Dokumentowanie ulgi 9 Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W ustawie o PIT obowiązują przepisy regulujące zasady dokumentowania prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Doprecyzowano również, że na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest zobowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. Fiskus może w tym celu zażądać w szczególności: odpisu aktu urodzenia dziecka; zaświadczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka; odpisu orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowy zawartej między rodziną zastępczą a starostą; zaświadczenia o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły. Do końca 2008 roku w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych brak było wyraźnej regulacji uprawniającej organy podatkowe do żądania dokumentów na potwierdzenie prawidłowości dokonanego odliczenia z tytułu ulgi na dzieci, co często poczytywane było za brak uprawnienia. Obecnie nie ma wątpliwości, że podatnik odliczający ulgę na dzieci ma obowiązek jej udokumentowania, podobnie jak to jest w przypadku innych ulg i odliczeń podatkowych. Rozliczanie przez płatnika W rozliczeniach podatkowych za 2007 i 2008 rok istniała możliwość rozliczenia ulgi prorodzinnej za pośrednictwem pracodawcy w sporządzanym przez niego rocznym obliczeniu podatku dochodowego (PIT-40). Wystarczyło złożyć pracodawcy oświadczenie określające liczbę wychowywanych dzieci i przysługującą kwotę ulgi. Możliwość ta została zniesiona, począwszy od rozliczeń podatkowych za 2009 rok. Odliczanie ulgi przez płatników miało bowiem swoje wady. Skorzystanie z wysokiej ulgi prorodzinnej zwykle skutkuje powstaniem nadpłaty podatku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, pracodawca zalicza ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. W konsekwencji ekonomiczny ciężar zwrotu tych nadpłat często musiał ponosić pracodawca rozliczający swoich pracowników. Z tego względu

10 10 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej ustawodawca zlikwidował możliwość odliczenia ulgi prorodzinnej przez pracodawcę w PIT-40 od rozliczeń podatkowych składanych za 2009 rok. Podatnik, który zamierza z tej ulgi skorzystać, musi zatem samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe. W 2010 roku ulga bez zmian W tym roku i w latach następnych kwota ulgi na dziecko nie ulegnie zmianie i tak jak w rozliczeniu za 2009 rok będzie wynosić miesięcznie 92,67 zł, czyli 1112,04 za cały rok. Wysokość ulgi na dziecko, począwszy od rozliczenia podatkowego za 2009 rok wynosi miesięcznie 92,67 zł i w kolejnych latach nie ulega zmianie. Wynika to z tego, że od 2009 roku obowiązuje stała kwota zmniejszająca podatek określona w pierwszym przedziale skali podatkowej, od której zależy wysokość ulgi. Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2009 r. wprowadzona została dwustopniowa skala podatkowa ze stawkami 18 proc. i 32 proc. oraz kwotą zmniejszającą podatek w wysokości 556,02 zł. Kwota ta w kolejnych latach podatkowych nie ulega już zmianie. Natomiast zgodnie z art. 27f ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), który reguluje zasady korzystania z ulgi prorodzinnej, odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję rodziny zastępczej albo sprawował opiekę prawną. Miesięczna wysokość ulgi wynosi zatem 92,67 zł (556,02 zł/6) i w takiej wysokości będzie obowiązywała również w 2010 roku i w kolejnych latach. Renta nie pozbawia ulgi Renta rodzinna nie jest wliczana do limitu dochodów dzieci objętych ulgą prorodzinną. Na prawo do odliczenia nie wpływa także dochód z renty socjalnej. Renta rodzinna czy socjalna to dochód opodatkowany na ogólnych zasadach. Jeżeli taki dochód uzyskuje pełnoletnie dziecko, nie wpływa on na prawo do odliczenia ulgi prorodzinnej, bez względu na to, jak wysoka była renta. Trzeba pamiętać, że odliczenie ulgi na dziecko, które ukończyło 18 lat i nadal się uczy, jest możliwe, pod warunkiem że nie uzyskało ono w roku podatkowym dochodu powyżej określonego progu. W 2009 roku wynosił on 3089 zł i obejmował dochody opodatkowane na ogólnych zasadach (według skali podatkowej) oraz dochody opodatkowane na zasadach określonych w art. 30b ustawy o PIT (m.in.

11 Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej odpłatnego zbycia papierów wartościowych). Ustawodawca wyraźne wskazuje, że do kwoty limitu nie wlicza się renty rodzinnej. Na prawo do odliczenia ulgi nie mają wpływu również dochody dorosłego dziecka z tytułu renty socjalnej. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT ulga prorodzinna obejmuje też dzieci bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały w roku podatkowym zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną. 11 Straci dorabiająca młodzież Okres wakacyjny to czas, w którym młodzież i studenci chętnie dorabiają do kieszonkowego. Od 2009 roku te zwykle niewielkie zarobki mogą okazać się jeszcze niższe. Wszystko za sprawą zmiany zasad opodatkowania drobnych umów cywilnoprawnych. Od 1 stycznia 2009 r. przychody m.in. z tytułu umowy zlecenia czy o dzieło uzyskane od tego samego płatnika, które miesięcznie nie przekraczają 200 zł, podlegają opodatkowaniu 18-proc. podatkiem zryczałtowanym. Jeszcze w roku 2008 od każdego zarobku pobierana była zaliczka na PIT. Jeśli jednak dochody nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty wolnej od podatku 3091 zł pobrane wcześniej zaliczki były przy rocznym rozliczeniu zwracane w formie nadpłaty podatku. Paweł Jabłonowski, szef Departamentu Podatkowego Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, wskazuje, że nowa regulacja w niekorzystnej sytuacji stawia dorabiającą młodzież i studentów. W przypadku ryczałtowego rozliczania podatku nie ma mowy o pomniejszaniu przychodu o koszty jego uzyskania oraz ewentualne składki na ubezpieczenia społeczne. Co więcej, w przypadku ryczałtu brak jest możliwości zwrotu podatku, gdyż w tym sposobie rozliczenia nie ma zastosowania preferencja, jaką jest kwota wolna od opodatkowania. Nowelizację należy ocenić krytycznie. Uproszczenie sposobu rozliczeń dokonywanych przez płatników nie usprawiedliwia naruszenia zasady równości podatników mówi Paweł Jabłonowski. Zdaniem eksperta, wprowadzając ryczałt, ze względu na brak odliczeń oraz kwoty wolnej od podatku, należało określić jego wysokość na poziomie niższym niż 18 proc. Ryczałt ten jest w tym przypadku pewnym paradoksem, ponieważ faktyczne obciążenie podatkowe jest wyższe u osób mniej zarabiających niż osób osiągających wyższe dochody uważa Paweł Jabłonowski. Anna Misiak, doradca podatkowy w MDDP Doradztwo Podatkowe, wyjaśnia, że w przeciwieństwie do zaliczkowo wpłacanego podatku podatek zryczałtowany

12 12 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej jest podatkiem ostatecznym. Skutkiem zaliczkowego opodatkowania w trakcie roku może być zwrot zaliczek po złożeniu zeznania rocznego, gdy ze względu na kwotę wolną od podatku w ostatecznym rozliczeniu podatek wyniesie zero. W przypadku ryczałtu ten mechanizm nie działa. W konsekwencji może się okazać, że osoby, które zarobkują na podstawie umowy do 200 zł miesięcznie, pod względem obciążeń podatkowych są w gorszej sytuacji niż osoby, u których pobiera się podatek zaliczkowo mówi Anna Misiak. Bez wpływu na ulgę prorodzinną Opodatkowanie ryczałtem drobnych umów cywilnoprawnych ma też swoje plusy. Podatnik uzyskujący taki przychód nie musi na koniec roku składać zeznania rocznego, natomiast płatnik nie jest zobowiązany do przygotowania informacji PIT-11 po zakończeniu roku. Anna Misiak zwraca uwagę, że w przypadku gdy umowy do 200 zł dotyczą studentów i uczniów, to osiągane przez nich przychody podlegające zryczałtowanemu opodatkowaniu nie mają wpływu na prawo rodziców do ulgi prorodzinnej. Korzyści dla płatników Wprowadzenie zryczałtowanego opodatkowania tzw. małych umów jest efektem dążenia do uproszczenia systemu podatkowego oraz minimalizacji kosztów poboru podatków przez płatników. Zdaniem dr. Krzysztofa Biernackiego, eksperta podatkowego w firmie Rödl & Partner, sama idea podatku zryczałtowanego od drobnych kwot wynagrodzenia zasługuje na aprobatę. Joanna Bielewicz, doradca podatkowy w HLB Sarnowski & Wiśniewski, wskazuje, że taki sposób opodatkowania umów zleceń z jednej strony uderza w zarabiających niewielkie kwoty, z drugiej stanowi ułatwienie dla firm rozliczających tak zarabiające osoby. Istnieją też inne rodzaje dochodów opodatkowane w analogiczny sposób, niedające możliwości odzyskania zapłaconego przez płatnika podatku, tj. przychody z tytułu wygranych w konkursach czy odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, a które to stanowią dla wielu osób jedyne źródła dochodu. Ustawodawca ma prawo wprowadzać szczególne zasady opodatkowania niektórych dochodów, a każda osoba fizyczna osiągająca określone dochody musi mieć świadomość, jakie to niesie skutki podatkowe podsumowuje Joanna Bielewicz.

13 Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej Wynajmujący nie odliczy ulgi 13 Podatnik, który uzyskuje wyłącznie przychody z najmu opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym, nie odliczy od podatku ulgi prorodzinnej. Tak będzie w przypadku podatniczki, która nie posiada dochodu ze stosunku pracy, nie prowadzi też działalności gospodarczej. Jedyny przychód, jaki uzyskuje, pochodzi z wynajmu mieszkania, który rozlicza ryczałtem ewidencjonowanym. Czy możliwe jest odliczenie ulgi na dzieci od przychodu związanego z rozliczeniem ryczałtu z wynajęcia mieszkania pyta pani Barbara z Opola. Niestety, takiej możliwości nie ma. Ulgę prorodzinną mogą odliczać wyłącznie osoby rozliczające się z urzędem skarbowym na ogólnych zasadach, tj. według skali podatkowej. Zasada ta funkcjonuje od początku wprowadzenia ulgi, tj. od 2007 roku, i nie uległa zmianie. Z odliczenia ulgi od podatku nie mogą zatem w dalszym ciągu korzystać osoby korzystające z możliwości opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym umów najmu, czy też stosujące uproszczone formy opodatkowania działalności gospodarczej (tj. ryczałt ewidencjonowany, kartę podatkową, podatek liniowy). W praktyce oznacza to, że w przypadku uzyskiwania dochodów z wynajmu mieszkania skorzystanie z odliczenia byłoby możliwe tylko wtedy, gdyby uzyskiwane przychody z tego tytułu wynajmujący rozliczał na ogólnych zasadach. Ulgę można uwzględnić wyłącznie w zeznaniach podatkowych PIT-36 lub PIT-37 (dla podatników rozliczających się według skali podatkowej). Nie ma możliwości jej odliczenia w zeznaniu rocznym PIT-28 składanym przez podatników opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym, czy to z tytułu prowadzonej działalności, czy też z tytułu wynajmu. Bez odliczenia, gdy dziecko ma firmę Ulga prorodzinna nie przysługuje, jeżeli do dziecka miały zastosowanie przepisy o uproszczonych formach opodatkowania działalności. Odliczenie ulgi prorodzinnej uzależnione jest od spełnienia warunków, które określone są zarówno po stronie podatnika, jak i dziecka objętego ulgą. Niektóre z nich mają charakter bezwzględny, tzn. ich niespełnienie skutkuje utratą prawa do odliczenia. Do takich warunków należy wymóg, aby pełnoletnie, uczące się dziecko (do ukończenia 25 lat), nie uzyskało w 2009 roku dochodów powyżej 3089 zł. Limit ten obejmuje dochody opodatkowane według skali (np. umowy o pracę, umowy zlecenia) oraz określone w art. 30b ustawy o PIT (ze zbycia papierów wartościowych).

14 14 e-poradnik Dziennika Gazety Prawnej Trzeba pamiętać, że od rozliczeń podatkowych za 2009 rok w uldze prorodzinnej obowiązuje nowe ograniczenie w zakresie prawa do ulgi na dzieci uzyskujące dochody. Zgodnie z art. 27f ust. 7 z ulgi nie mogą skorzystać podatnicy, których dzieci małoletnie oraz pełnoletnie podlegają przepisom o liniowym PIT, lub przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub podatku tonażowym. Przepis ten w praktyce ma istotne znaczenie dla podatników, których pełnoletnie dzieci prowadzą własną działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach uproszczonych: podatkiem zryczałtowanym lub liniowym. Na takie dzieci ulga nie przysługuje, nawet jeśli spełniają one pozostałe warunki do objęcia odliczeniem, np. uczą się i nie mają ukończonych 25 lat. Na prawo do ulgi nie wpływa natomiast uzyskiwanie przez dzieci przychodów opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym, jeżeli dotyczą one umów najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy i innych o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że dziecko zarówno małoletnie jak i pełnoletnie może uzyskiwać np. przychód z najmu nieruchomości stanowiącej jego własność, a rodzic nie traci prawa do ulgi.