Cities on Power. Projekty i strategie na rzecz rozwoju energii odnawialnej na obszarach miejskich.
|
|
- Henryk Osiński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Cities on Power Projekty i strategie na rzecz rozwoju energii odnawialnej na obszarach miejskich. This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF
2 Dane dotyczące projektu Czas trwania projektu: Budżet projektu: euro Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: % Strona projektu: Informacje na temat partnerów: Urząd m.st. Warszawa - Partner Wiodący Biuro Funduszy Europejskich i Rozwoju Gospodarczego Pl. Defilad Warszawa Polska Fundacja Poszanowania Energii Świętokrzyska Warszawa Polska Urząd Miasta Klagenfurt am Wörthersee Neuer Platz Klagenfurt am Wörthersee Austria Ecopower Stock Exchange Salzburg Auerspergstraße Salzburg Austria oekostromboerse.at Research Studios Austria Schillerstraße Salzburg Austria Local Agenda 21 for Dresden Prager Straße 2b Drezno Niemcy Prowincja Turyn Via Maria Vittoria Torino Włochy Environment Park S.p.A. Via Livorno Torino Włochy Prowincja Rawenna P.zza Caduti per la Libertà, 2/ Ravenna Włochy Spis treści Dane dotyczące projektu 02 Wstęp 04 Cities on Power energia odnawialna na obszarach miejskich 06 Wspólne koncepcje polityk i strategii na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach 07 Wspólna koncepcja na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach 07 Wspólna strategia rozwoju energii odnawialnej w miastach 08 Lokalny Plan Działań dla Prowincji Rawenna 10 Cities on Power - Projekty pilotażowe 12 Projekt pilotażowy w Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna na fasadzie ratusza przy Domplatz 12 Projekt pilotażowy w Rawennie pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna 14 Projekt pilotażowy w Warszawie analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej budynków 16 Projekt pilotażowy w Turynie monitorowanie zużycia energii na obiektach miejskich 18 Instrumenty i narzędzia promocji energii ze źródeł odnawialnych 22 Kalkulator energetyczny 26 Rezultaty projektu Cities on Power 28
3 Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy, Mając na uwadze, że 75 procent obywateli Unii Europejskiej mieszka na obszarach miejskich, większość energii jest zużywana w miastach oraz duża część emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z obszarów miejskich, to przede wszystkim miasta muszą zostać objęte działaniami na rzecz Europejska polityka w zakresie ochrony środowiska oraz przemysł energetyczny uległy znaczącej zmianie podczas ostatnich lat. Sektor energetyczny boryka się z ogromnymi wyzwaniami ekonomicznymi, których kilka lat temu mało kto się spodziewał. Jasne stało się, że z powodów wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Dlatego też projekt Cities on Power koncentrował swoje ekologicznych i ekonomicznych Europie potrzebny jest szybki zwrot w kierunku zwiększenia działania w pięciu miastach Europy Środkowej poszukujących możliwości zwiększenia wykorzystania efektywności energetycznej i zmniejszenia uzależnienia od paliw kopalnych. energii słonecznej i innych odnawialnych źródeł energii. Projekt wspierał działania pilotażowe testujące najlepsze rozwiązania i angażował wielu lokalnych interesariuszy w tworzenie Lokalnych Planów Działań Biorąc to pod uwagę, władze miasta Klagenfurt postanowiły zmienić miejski system zaopatrzenia oraz w promowanie energii odnawialnej. w energię na bardziej efektywny, oparty na odnawialnych źródłach energii, który sprawdzi się także w czasie kryzysu. Projekt był realizowany przy współpracy partnerskiej władz miast i regionów: Warszawy, Klagenfurtu, Rawenny i Turynu oraz pięciu instytucji eksperckich z Polski, Austrii, Włoch oraz Niemiec. Wykorzystujemy możliwość wdrożenia nowoczesnych technologii, aby budować przyszłość która będzie ekonomicznie i technologicznie możliwa i będzie akceptowalna społecznie. Zwrot w kierunku W ramach projektu partnerzy przygotowali cztery Lokalne Plany Działań mające na celu ograniczenie zrównoważonej energetyki powinien być traktowany nie tylko jako sposób na przeciwdziałanie emisji dwutlenku węgla poprzez promowanie rozwiązań zachęcających do korzystania z odnawialnych zmianom klimatu, ale również jako sposób na poprawę warunków życia mieszkańców Klagenfurtu, Wstęp źródeł energii. Dzięki opracowaniu map słonecznych i geotermalnych określony został potencjał odnawialnych źródeł energii dla miast i regionów projektu. Mapy te zostały włączone do interaktywnego narzędzia internetowego, które ma pomóc interesariuszom w podejmowaniu decyzji, czy warto zainstalować np. panel słoneczny lub pompę ciepła. W ramach przybliżenia tematyki inwestowania ponieważ wpływa on pozytywnie na gospodarkę (mniejszy odpływ kapitału zagranicę), zapewnia zielone miejsca pracy, zwalcza ubóstwo energetyczne oraz zmniejsza zanieczyszczenie powietrza. Projekt Cities on Power wpisuje się w cele unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego, tzw. 3x20 i wspiera ambitny Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) przyjęty przez Wstęp 04 w odnawialne źródła energii zbadany został potencjał wykorzystania energii odnawialnej w budynkach użyteczności publicznej w Warszawie, dzięki czemu określono optymalne rozwiązania inwestycyjne Klagenfurt. Zgodnie z tym Planem, emisja CO 2 w Klagenfurcie ma zostać ograniczona o 51% do 2020 r. poprzez poprawę efektywności energetycznej, produkcję energii ze źródeł odnawialnych 05 z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, których zastosowanie wpłynie znacząco na poprawę i ekologiczny transport. efektywności energetycznej budynków. Nadszedł już czas realizacji ambitnych planów, dzięki którym osiągniemy zamierzone cele Wyrażam nadzieję, że efekty i wyniki projektu zachęcą obywateli do zwiększenia zainteresowania ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Pozwoli to miastom europejskim na wzmocnienie pozycji rozwojem odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich, a tym samym przyczynią się do gospodarczej i politycznej. zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w miastach Unii Europejskiej. Efektem tych działań będzie nie tylko ochrona środowiska, ale także poprawa standardu życia mieszkańców poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń, wzrost ekonomiczny i poprawa niezależności energetycznej miast. Christian Scheider Hanna Gronkiewicz-Waltz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Mag a Andrea Wulz Radna miasta Klagenfurt Burmistrz Klagenfurtu Ing. Herbert Taschek Radny miasta Klagenfurt
4 Miasto Stołeczne Warszawa, partner wiodący Prowincja Rawenna Cities on Power energia odnawialna na obszarach miejskich Wspólne koncepcje polityk i strategii na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach Wspólna koncepcja promocji energii odnawialnej w miastach Celem projektu Cities on Power było zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej na obszarach miejskich. Ponad 70% energii w Unii Europejskiej jest zużywane w miastach. Zostały one wykorzystane podczas organizacji lokalnych Dni Energii Odnawialnej w miastach i regionach oraz zostały wzięte pod uwagę przy tworzeniu Lokalnych Planów Działań. Promując odnawialne źródła energii w miastach, Wspólna Koncepcja grupuje potencjalne działania w cztery kategorie: prawa i obowiązki; zachęty finansowe i planistyczne; uproszczenie biurokracji; remonty budynków publicznych. 06 Mimo, iż wykorzystanie odnawialnych źródeł energii stopniowo rośnie, niezbędne jest pod- Wdrożone w ramach projektu interaktywne 07 jęcie nowych inicjatyw dla osiągnięcia celu Unii narzędzie kalkulator energetyczny, prze- Europejskiej, czyli zwiększenia 20% udziału znaczone jest dla osób zainteresowanych Prawa i obowiązki Uproszczenie biurokracji energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii Korzystne, jasne i kompleksowe rozwiązania Połączenie przeszkód biurokratycznych i skompli- zużyciu energii do 2020 roku. w budynkach na obszarach miejskich. Na prawne to podstawa rozwoju odnawialnych źró- kowanych procesów wydawania zezwoleń może podstawie wprowadzonych przez użytkow- deł energii (OZE) na rynku. Jest to istotne na ograniczyć wzrost wykorzystania odnawialnych Głównym celem projektu było opracowanie nika danych, takich jak parametry budynku poziomie krajowym lub regionalnym, ale możliwe źródeł energii w miastach. Z tego powodu part- i zatwierdzenie Lokalnych Planów Działań i ilości dostępnej energii słonecznej, można również na poziomie lokalnym. nerzy powinni podjąć wszelkie możliwe działania zawierających innowacyjne rozwiązania finan- ocenić opłacalność i ekologiczne rezultaty mające na celu przyspieszenie procedur i ułatwie- sowo-organizacyjne, zachęcające do inwesto- zastosowania technologii odnawialnych źródeł Zachęty finansowe i planistyczne nie dostępu do finansowania inwestycji. wania w odnawialne źródła energii w czterech energii elektrycznej i cieplnej (np. ogniw foto- Sukces udzielania zarówno dotacji, jak i ulg podat- miastach i regionach partnerskich. woltaicznych, pomp ciepła i paneli słonecznych). kowych pokazał, że są to właściwe środki budo- Remonty budynków użyteczności publicznej Kalkulator ma być narzędziem przydatnym wania i rozwijania rynku OZE. Zazwyczaj są one Widoczne i znaczące przykłady wykorzystania W ramach projektu przeanalizowane zostały zarówno dla decydentów, jak i dostawców kontrolowane na szczeblu krajowym. OZE w budynkach użyteczności publicznej mogą rozwiązania prawne, służące zwiększeniu wyko- energii, agencji, firm prywatnych i osób prywat- stworzyć modelowy rezultat i zainteresować rzystania odnawialnych źródeł energii. Ponadto nych zainteresowanych inwestowaniem w tech- mieszkańców zastosowaniem OZE. Świetną oka- zweryfikowano, jakie instrumenty wsparcia są nologie OZE. zją do inwestycji w OZE przez władze samorzą- odpowiednie dla różnych grup interesariuszy. dowe jest remont budynków publicznych.
5 Prowincja Rawenna Wspólna strategia rozwoju energii odnawialnej w miastach konwencjonalnej. Spowodowane jest to głównie tym, że koszty zewnętrzne paliw kopalnych nie są uwzględniane w cenie energii - nie bierze się pod uwagę kosztów związanych z zatruciem środowi- Rozwój technologii Zdefiniowano kluczowe wyzwania dla technologii w zakresie odnawialnych źródeł energii. Są to: efektywność, konkurencyjność cenowa, kwestie ska i leczeniem chorób ludzi, choć są one dużym związane z integracją systemu nowych technolo- Wspólna Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej była podstawą do opracowania i wdrożenia Lokalnych Planów Działań na rzecz energii odnawialnej przez partnerów projektu Cities on Power. Wskazuje ona strategiczne osie działań w celu promowania energii ze źródeł odnawialnych w miastach. Głównym jej celem było ustalenie najważniejszych warunków dla dalszego rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii. obciążeniem dla społeczeństwa. To sprawia, że odnawialne źródła energii są nadal mniej konkurencyjne w porównaniu ze źródłami konwencjonalnymi. Wsparcie finansowe dla rozwoju OZE jest niezbędne na poziomie krajowym, jak i na poziomie gii i produkcji przemysłowej oraz problemy łańcucha dostaw. Większość z tych kwestii można z łatwością rozwiązać na poziomie krajowym. Na poziomie lokalnym łatwiej jest zwiększyć liczbę programów szkoleniowych i edukacyjnych związanych z technologiami odnawialnych źródeł energii lokalnym. Zaplanowano kampanię informacyjną oraz poprawić komunikację tak, aby szeroko infor- 08 Wspólna strategia odzwierciedla podejście partnerów do opracowania Lokalnych Planów Działań na rzecz efektywności energetycznej i energii odnawialnej oraz jest ogólną wytyczną dla władz samorządowych, wskazującą jak działać, aby spełniać wymogi strategii Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Grupami docelowymi Wspólnej Strategii Wdrażania Energetyki Odnawialnej są więc lokalni politycy, decydenci i urzędnicy, którzy biorą udział w procesie tworzenia polityki energetycznej w odpowiednich organach administracji. Strategia obejmuje trzy podstawowe zagadnienia polityki energetycznej: zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo dostaw i konkurencyjność i zgodna jest z długoterminowymi planami zmniejszenia emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej. Ogólne założenia działań Partnerzy projektu Cities on Power wyszczególnili następujące zagadnienia, niezbędne dla promowania odnawialnych źródeł energii: określenie obowiązkowych celów dotyczących odnawialnych źródeł energii; zwiększenie nacisku na badania i rozwój, mające na celu w szczególności poprawę jakości i konkurencyjności odnawialnych źródeł energii w Europie; zogniskowanie działań politycznych na wprowadzanie ułatwień we wdrażaniu OZE i dostosowanie do tego założeń polityk krajowych; uwzględnianie inwestycji w OZE i efektywność energetyczną w zamówieniach publicznych; kampanie promujące audyty energetyczne budynków publicznych; dotyczącą zachęt finansowych dla interesariuszy. Procedury administracyjne Zidentyfikowano inne przeszkody, które nie są związane z ponoszeniem kosztów, a które uniemożliwiają szersze zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, przynajmniej w niektórych obszarach. Są to przeszkody takie jak np. długość i złożoność procedur administracyjnych odnoszących się do uprawnień, certyfikacji i zezwoleń. Zrównoważony rozwój Partnerzy projektu Cities on Power uważają za konieczne zastosowanie kryteriów zrównoważonego rozwoju do opracowania Lokalnych Planów Działań. W szczególności kryteria te stosowane powinny być do wykorzystania biomasy w celu promowania produktów najlepszej jakości, przy jednoczesnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko (związanego np. z emisją pyłów). mować o wynikach stosowania takich technologii. Udział społeczny Udział społeczny wszystkich zainteresowanych stron jest istotnym warunkiem w osiągnięciu zakładanego celu rozwoju OZE, a także jest kluczową zasadą Unii Europejskiej. W projekcie Cities on Power opracowano koncepcję partycypacji społecznej interesariuszy zaangażowanych w rozwój odnawialnych źródeł energii w procesie planowania i zarządzania miastami. Wszystkie miasta powinny wprowadzić w życie koncepcję partycypacji społecznej projekt pokazuje, w jaki sposób można ją zastosować. 09 Niezbędne jest też zapewnienie opłacalnego rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz zapewnienie, aby dalszy ich rozwój odbywał się zgodnie z wymogami stabilności systemu energetycznego i założeniami polityk UE. określenie wysokich standardów efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla wszystkich budynków publicznych. Wsparcie finansowe Koszt wytwarzania energii z odnawialnych źródeł zmniejsza się stopniowo w ciągu ostatnich lat, ale wciąż pozostaje wyższy niż koszt produkcji energii Zakres regionalny Rozwój odnawialnych źródeł energii zależy głównie od warunków lokalnych (dostępność światła słonecznego, biomasy, wiatru, zasobów geotermalnych, itp.). Dlatego w celu zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii niezwykle ważne jest włączenie ich do lokalnego planu energetycznego. Wspólna strategia wskazuje kierunki działań promowania energii ze źródeł odnawialnych w miastach
6 Prowincja Rawenna Lokalny Plan Działań dla Prowincji Rawenna W ramach projektu Cities on Power miasta i regiony: Warszawa, Turyn, Klagenfurt i Rawenna opracowały Lokalne Plany Działań. Planowanie to ma istotne znaczenie zarówno dla ochrony środowiska, jak i jakości życia mieszkańców. Prowincja Rawenna postanowiła zająć się tym zagadnieniem poprzez stworzenie Lokalnego Planu Działań, który poddał wnikliwej analizie zużycie energii i określił serię spójnych działań na rzecz stabilnej przyszłości energetycznej prowincji. Odpady Działania w tej kwestii związane są z planowaniem operacyjnym gospodarki odpadami miejskimi. Działania prowadzone przez Territoriale Agenzia dell Emilia-Romagna per i servizi idrici e rifiuti w lokalnych gminach i prowincjach mają na celu zwiększenie segregacji odpadów, W celu efektywnej realizacji działań, Prowincja Rawenna promuje udział gmin prowincji w ramach Porozumienia Burmistrzów, zapewniając wsparcie i koordynację tym gminom, które podpisały porozumienie. Udział społeczny ograniczenie produkcji odpadów i podnoszenie Prowincja Rawenna przeprowadziła szereg ini- świadomości społecznej. cjatyw na szczeblu lokalnym, w tym semina- 10 Do priorytetów Lokalnego Planu Działań należą: oszczędzanie energii m.in. poprzez prowadzenie działań edukacyjnych; zmniejszenie zużycia energii dzięki zastosowaniu technologii poprawiających efektywność energetyczną budynków; dążenie do samowystarczalności energetycznej, zmniejszającej uzależnienie danego obszaru od zewnętrznych źródeł energii. Sektory i działania Lokalna produkcja energii ze źródeł odnawialnych Produkcja energii ze źródeł odnawialnych na poziomie lokalnym powinna zmniejszać uzależnienie od paliw kopalnych, wprowadzać dywersyfikację źródeł energii oraz mieć istotny wpływ na redukcję emisji gazów cieplarnianych. Rolnictwo Rozwój produkcji leśnej w prowincji ma trwały charakter i nadal będzie wspierany, podobnie jak wykorzystanie energii pochodzącej z lokalnej biomasy. Prowincja Rawenna planuje utworzenie inicjatywy dla zalesiania i zadrzewiania okolicy, tj. sadzenia nowych lasów i tworzenia obszarów nasadzeń topoli i innych szybko riów, warsztatów, szkoleń w szkołach i dyskusji ze stowarzyszeniami reprezentującymi interesy różnych grup. Zaangażowanie społeczeństwa jest kluczowym elementem stymulującym zmiany mające na celu ochronę środowiska. 11 Urząd Prowincji jest jednostką koordynującą działania i informującą społeczeństwo. Działaniami zmniejszającymi emisje gazów cieplarnianych na które urząd ma bezpośredni wpływ są działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej i zastosowania OZE w budynkach prowincji. Rodzaje działań Lokalny Plan Działań Prowincji Rawenna obejmuje trzy kategorie: Działania związane z budynkami i mieniem urzędu, które zmniejszają emisję CO 2 ; Działania wykorzystujące dofinansowanie publiczne z prowincji lub inne; Rozporządzenia i dyrektywy prowincji przyjęte i wdrożone przez gminy. Domy i usługi Branża budowlana jest energochłonnym sektorem i wymaga podjęcia szczególnych działań. Powinny one dotyczyć planowania i wdrażania inicjatyw dotyczących efektywności energetycznej w celu zmniejszenia zużycia energii i zależności od paliw kopalnych, co przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Transport Mobilność ma bezpośredni wpływ na warunki, jakość życia i zdrowia społeczeństwa. Projektowanie nowoczesnych i zrównoważonych systemów transportu jest zatem ważnym strategicznie celem dla społeczeństwa, w którym istotna jest troska o ludzi i ich dobre samopoczucie. rosnących gatunków drzew. Obszary naturalne Prowincja Rawenna jest dumna ze swojego bogatego środowiska naturalnego. Cele prowincji związane z ochroną środowiska to: uregulowanie dostępności obszarów środowiska naturalnego dla społeczeństwa, promocja oraz stworzenie systemów ochrony środowiska i przywrócenie ich naturalnego stanu. Ochrona różnorodności biologicznej i obszarów naturalnych to główne założenia wszelkich działań. Prowincja Rawenna jako struktura koordynująca w zarządzaniu planami działań w zakresie zrównoważonej energii w ramach Porozumienia Burmistrzów Prowincja Rawenna przeprowadziła szereg inicjatyw publicznych na szczeblu lokalnym, w tym seminaria, warsztaty, szkolenia w szkołach i dyskusje ze stowarzyszeniami reprezentującymi interesy regionu.
7 Cities on Power Projekty pilotażowe niskotemperaturowej (pompy ciepła), zarówno przez inwestorów publicznych, jak i prywatnych w Warszawie, Klagenfurcie, Rawennie i Turynie. Pięć instytucji eksperckich z Polski, Austrii, Włoch i Niemiec dostarczyło know-how, wspierając wdrażanie działań na obszarach miejskich. Miasto Klagenfurt Projekt pilotażowy w Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna na budynku przy Domplatz południowej i około 10% od strony północnej. Pomagają one również zaoszczędzić energię przeznaczoną do ogrzewania pomieszczeń, zamykając się automatycznie w nocy. Pilotażowa elektrownia fotowoltaiczna zainstalowana na budynku administracji przy Domplatz w Klagenfurcie powstała w celu zbadania potencjału promieniowania słonecznego do produkcji energii. Instalacja fotowoltaiczna została zamontowana na południowej części fasady na trzecim piętrze budynku administracyjnego przy Domplatz 8. System PV składa się z 30 paneli o maksymalnej mocy wyjściowej 4,2 kw. Rocznie instalacja produkuje około kwh energii. Wytworzona energia zasila system energetyczny budynku i jest używana na jego potrzeby. W chwili obecnej energia ta pokrywa niewielki ułamek zapotrzebowania Inteligentne okna ze zintegrowanym systemem automatycznych żaluzji obsługiwanych przez ogniwa fotowoltaiczne W ramach projektu zostały zainstalowane w budynku użyteczności publicznej. opracowane i zatwierdzone W ramach projektu Cities on Power Lokalne Plany Działań z została zamontowana instalacja fotowol- budynku na energię. Po fazie pilotażu możliwa żaluzji jest kontrolowane przez automatyczny taiczna na fasadzie budynku administracji innowacyjnymi narzędziami będzie rozbudowa elektrowni, wówczas pokryje system sterowania, który zapewnia wygodę w Klagenfurcie. Automatyczne żaluzje finansowymi i organizacyjnymi, mające zwiększyć zasto- ogniwa fotowoltaiczne. Inteligentne sys- energię elektryczną. matyczny system wykrywania dzień / noc i otwie- są napędzane energią pozyskaną przez ona większą część zapotrzebowania budynku na i wydajność energetyczną. Żaluzje posiadają autosowanie odnawialnych źródeł temy żaluzji pomagają zaoszczędzić około rają się oraz zamykają automatycznie o wschodzie energii, w szczególności 50% energii przeznaczonej do chłodzenia Energia, która została wygenerowana, zebrana jest i zachodzie słońca. System sterowania pozwala energii słonecznej i geotermii pomieszczeń zlokalizowanych od strony w inwerterze połączonym z oprogramowaniem, także uniknąć przegrzania poprzez ciągły pomiar które pozwala graficznie przedstawić produko- temperatury i światła słonecznego, zamykając 13 waną moc. Dane na temat wytworzonej energii są publikowane i udostępnione wszystkim mieszkańcom Klagenfurtu za pośrednictwem strony internetowej ( html). Ilość wytworzonej energii jest rejestrowana w ciągu całego roku i stanowi doskonałą podstawę do ekstrapolacji danych na większy obiekt PV, mający powstać w odnowionym budynku w przyszłości. Dane zbierane w ten sposób zostaną wykorzystane jako podstawa do decyzji dla planowanego remontu elewacji. Instalacja inteligentnych żaluzji, poruszanych dzięki energii uzyskanej z paneli fotowoltaicznych, wewnątrz odnowionych biur była również częścią pilotażowego projektu. Żaluzje są zainstalowane między szybami w oknach. Energia potrzebna do sterowania ruchem żaluzji wytwarzana jest w cienkowarstwowych modułach fotowoltaicznych zainstalowanych w górnej części szyb. Zamykanie i otwieranie żaluzje zanim temperatura stanie się zbyt wysoka. Przy niskich temperaturach, gdy świeci słońce, system kontroli nie zamyka żaluzji. W ten sposób maksymalizuje wykorzystanie energii słonecznej. Wpływ innowacyjnego systemu żaluzji na klimat w pomieszczeniach wewnętrznych jest stale rejestrowany. Pomiary prowadzone są w poszczególnych biurach w celu określenia warunków środowiskowych i kryteriów komfortu. Pozwolą one na przeprowadzenie dokładnych porównań między pokojami wyposażonymi w automatycznie sterowane żaluzje oraz w te nie posiadające żaluzji. Pomiary wykazały, że inteligentne systemy żaluzji pomagają zaoszczędzić około 50% energii przeznaczonej do chłodzenia biur zlokalizowanych od strony południowej i około 10% od strony północnej. Pomagają również zaoszczędzić energię do ogrzewania pomieszczeń, dzięki temu że zamykają się automatycznie w nocy w zimie.
8 Prowincja Rawenna Projekt pilotażowy w Rawennie pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna Projekt pilotażowy w Prowincji Rawenna polegał na instalacji pompy ciepła pobierającej ciepło z gruntu oraz systemu fotowoltaicznego w budynku szkoły publicznej IPSSAR P. Artusi, przy ul. Mons. Tarlombani nr 7 Riolo Terme (RA). System fotowoltaiczny, który został zainstalowany na budynku głównym szkoły publicznej IPSSAR P. Artusi, przy ul. Mons. Tarlombani nr 7, Riolo Terme Pompa ciepła służy do ogrzewania powierzchni biurowej na parterze budynku, zaś system fotowoltaiczny dostarcza energię elektryczną niezbędną dla funkcjonowania pompy ciepła i dla systemu gromadzenia danych. Wyniki projektu pilotażowego w Rawennie 1) Chociaż warunki geotermalne występujące w podłożu testowanego budynku nie są szczególnie korzystne (brak wód gruntowych, które zwiększają współczynnik cieplny gruntu), pierwsze uzyskane wyniki wskazują, że ilość wyprodukowanej energii jest znacznie powyżej oczekiwań. Pokazuje to, że projekt pilotażowy w Rawennie polegający na instalacji pompy ciepła w budynku wykorzystującym dotychczas tradycyjne technologie grzewcze, może przynieść interesujące rezultaty. Uzyskane dzięki projektowi pilotażowemu doświadczenie, wskazuje na potrzebę podjęcia szczegółowych badań dotyczących instalacji pomp ciepła w budynkach, w których wykorzystywane są tradycyjne technologie ogrzewania. 2) Brak obniżenia temperatury gruntu, pomimo odbierania z niego ciepła, przez pierwszy miesiąc działania pompy ciepła, jest pozytywnym wynikiem, choć oczywiście bardzo wstępnym. Jeśli tendencja ta zostanie potwierdzona w trakcie dalszych pomiarów, wynik podkreśliłby stosunkowo długoterminową produkcję energii geotermalnej i jej zrównoważony charakter. 3) Wstępnie można ocenić, że system geotermalny osiąga największą efektywność po spełnieniu dwóch warunków, które nie są spełnione w eksperymencie przeprowadzonym przez Instytut w Riolo Terme: a) pompa ciepła musi być proporcjonalna zarówno do wielkości obiektu, jak i do typu systemu ogrzewania; b) budynek musi mieć niski poziom zapotrzebowania na energię - najlepiej żeby był zaprojektowany według kryteriów budownictwa pasywnego. W polepsza się skuteczność i wydajność nie tylko ogrzewania, ale także chłodzenia budynku. tych warunkach udział energii geotermalnej może być naprawdę zadowalający i konkurencyjny dla innych źródeł. 4) eksperyment wydaje się potwierdzać, że zastosowanie systemu pomp ciepła jest właściwym rozwiązaniem, dzięki któremu polepsza się skuteczność i wydajność nie tylko ogrzewania, ale także chłodzenia budynku.
9 Miasto Stołeczne Warszawa Projekt pilotażowy w Warszawie analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej budynków W trakcie realizacji projektu zgromadzono dane dotyczące zużycia energii, pomiarów temperatury w Kompleksie Basenów Rehabilitacyjnych Muszelka w Warszawie. Instalacja fotowoltaiczna w Warszawie w Dzielnicy Białołęka 16 Monitoring jest najlepszym narzędziem do zbierania informacji zarówno o efektywności energetycznej budynków, jak i o środowisku wewnętrznym budynków. W trakcie realizacji projektu zebrano dane na temat zużycia energii cieplnej i elektrycznej, warunków komfortu cieplnego i jakości powietrza wewnętrznego dla pięciu różnych budynków użyteczności publicznej w Warszawie. Analiza tego typu danych pozwala efektywniej wykorzystać odnawialne źródła energii, a także pozwala na zmniejszenie zużycia energii. Głównym wynikiem projektu pilotażowego było uzyskanie danych do dokumentacji przedinwestycyjnej oraz do opracowania Lokalnego Planu Działań na rzecz odnawialnych źródeł energii dla Warszawy. Głównym celem projektu pilotażowego była identyfikacja i analiza kluczowych informacji związanych z efektywnym wykorzystaniem energii. Pomiary były prowadzone nie tylko w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię, ale również w celu poprawy komfortu cieplnego, jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń i funkcjonalności budynku. Ze względu na fakt, że podstawowym celem projektu było promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, szczególną uwagę zwrócono na zmniejszenie zapotrzebowania na energię i sprawdzanie profili zapotrzebowania na energię w celu określenia optymalnego źródła energii odnawialnej. Mając na uwadze powyższe cele określono kryteria wyboru budynków, w których wykonane miały zostać pomiary. Ważne było, aby znajdowały się one w różnych częściach miasta, miały różne funkcje oraz aby wyniki pomiarów mogły być typowe dla budynków o podobnym przeznaczeniu. Zapotrzebowanie na gorącą wodę w okresie najwyższego promieniowania słonecznego oraz liczba osób użytkujących budynki zostały również wzięte pod uwagę. Następnie na podstawie wizyt w terenie, dokumentacji technicznych i profili użytkowania wybrano pięć budynków użyteczności publicznej stanowiących własność miasta stołecznego Warszawy: Kompleks Basenów Rehabilitacyjnych Muszelka przy ul. Balkonowej 2/4 (Dzielnica Targówek), Hala Sportowa przy ul. Strumykowej 21 (Dzielnica Białołęka), Dom Pomocy Społecznej przy ul. Sterniczej 125 (Dzielnica Bemowo), Szpital Wolski przy ul. Kasprzaka 17 (Dzielnica Wola) i Żłobek nr 29 przy ul. Nike 6 (Dzielnica Włochy). W każdym z budynków przez okres 12 miesięcy (od 15 stycznia 2012 do 31 stycznia 2013) przeprowadzano i rejestrowano w około 15-minutowych odstępach pomiary następujących parametrów: zużycie energii elektrycznej i cieplnej, parametry powietrza w pomieszczeniach (temperatura, wilgotność, stężenie CO 2 ), parametry powietrza w urządzeniu wentylacyjnym (temperatura, wilgotność). Równolegle na zewnątrz mierzono parametry warunków klimatycznych: temperatura termometru suchego; wilgotność względna powietrza; stężenie CO 2 ; intensywność promieniowania słonecznego; prędkość wiatru. Zakres pomiarów pozwolił: sprawdzić wielkość zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną; sporządzić dzienne profile zapotrzebowania na energię (wartości minimalne i maksymalne); sprawdzić intensywność wentylacji, ryzyko rozwoju grzybów (pleśń), ryzyko przegrzania i niedogrzania; dobrać panele fotowoltaiczne lub optymalną moc kolektorów słonecznych (powierzchnia); dostosować zapotrzebowanie na energię cieplną do zmieniających się parametrów powietrza na zewnętrz i różnych profili użytkowania budynku; poprawić wentylację (sprawdzając efektywność wymiany powietrza, efektywność odzyskiwania ciepła i temperaturę powietrza nawiewanego). Wszystkie powyższe dane stanowiły podstawę do przygotowania dokumentacji przedinwestycyjnej dla każdego budynku. Zebranie tych danych, wraz z dodatkowymi symulacjami zużycia energii w budynkach, było konieczne dla określenia optymalnych propozycji inwestycji w typowych budynkach użyteczności publicznej. Zastosowano je również do przygotowania Lokalnego Planu Działań na rzecz odnawialnych źródeł energii dla Warszawy. 17
10 Prowincja Turyn/Environment Park Projekt pilotażowy w Turynie monitorowanie zużycia energii na obiektach miejskich Prowincja Turyn i Spółka Environment Park przeprowadziły analizę przedinwestycyjną dla czterech budynków użyteczności publicznej: trzech szkół oraz centrum rekreacji. Po przeprowadzeniu w nich audytu energetycznego, zgromadzone dane pozwoliły zidentyfikować problemy i zaproponować odpowiednie rozwiązania modernizacyjne. Ponadto zbadano koszty inwestycji oraz czas potrzebny na ich zwrot, uwzględniając zasadę optymalizacji kosztów i korzyści, w tym wsparcie finansowe ze środków publicznych. W ramach projektu Cities on Power, Prowincja Turyn i spółka Environment Park, która pełniła funkcję partnera merytorycznego w projekcie, przeanalizowały zużycie energii w czterech budynkach użyteczności publicznej: trzy szkoły szkoła średnia Manzoni w mieście Nichelino, szkoła średnia Gobetti w mieście Beinasco i szkoła podstawowa Catti w mieście San Mauro oraz centrum rekreacyjne Allende w mieście Collegno. Celem było opracowanie wstępnego raportu inwestycyjnego uwzględniającego różne scenariusze. Zastosowana metodyka pozwoliła sporządzić bardzo realistyczny model badań przeprowadzonych w sposób eksperymentalny, tak aby wybrać i wprowadzić racjonalne rozwiązania. Dane zebrano z użyciem kamery termowizyjnej lub miernika przepływu ciepła. Wynik został sprawdzony poprzez porównanie rachunków za energię z lat poprzednich. Monitoring składał się z: pomiarów cech termoizolacyjnych dachu i ściany zewnętrznej dokonywanych przez urządzenia takie jak kamera termowizyjna, a także pomiarów przewodności metodą przepływu ciepła; pomiaru zużycia energii i parametrów wewnętrznych takich jak temperatura powietrza, stężenie CO 2, wilgotność względna powietrza, otwieranie/zamykanie okien, intensywność wentylacji; punktowych pomiarów cech środowiska, jak na przykład komfortu termicznego i wizualnego. Zgromadzone dane zostały przetworzone w celu zidentyfikowania głównych parametrów budynku i wskazania działań zapobiegawczych, które powinny być zastosowane. Głównymi zidentyfikowanymi problemami są: bardzo niski poziom wilgotności względnej; bardzo wysokie temperatury wewnętrzne (powyżej 20 C, co oznacza zbyt duże zużycie energii, szczególnie w zimie); wysoki poziom stężenia CO 2 i słaba wymiana powietrza. Ponadto naturalne oświetlenie nie jest optymalne (różne stopnie natężenie światła), a budynki mają przestarzałe kotły i słabą izolację: oznacza to, że w celu zmniejszenia zużycia energii konieczna jest poprawa izolacji cieplnej. Wszystko wskazuje na to, że w monitorowanych budynkach szkolnych, zużycie energii jest znacząco powiązane z komfortem cieplnym i zdrowiem użytkowników budynku. Temperatura powietrza w pomieszczeniach wynosząca powyżej 20 C może spowodować zarówno straty energii, jak i zmniejszenie wilgotności względnej, a w konsekwencji dolegliwości, a nawet choroby użytkowników budynku. Możliwe rozwiązania symulowano za pomocą modelu, a wyniki wykazały oszczędności zarówno energetyczne, jak i ekonomiczne. Odnawialne źródła energii zostały uwzględnione jako jedno z działań, które mają być wprowadzone w życie. Analiza została przeprowadzona w czterech etapach w celu zidentyfikowania: kosztów inwestycyjnych i czasu zwrotu dla każdej interwencji; okresu zwrotu inwestycji ogółem; zalecanych działań dla każdego budynku, z najlepszą relacją stosunku kosztów inwestycji do korzyści; całkowitej wartości inwestycji i okresu zwrotu przy wykorzystaniu zachęt finansowych. Wyniki monitoringu zostały przekazane osobom zarządzającym budynkami i pomogą im wybrać odpowiednie działania na podstawie obliczonego czasu zwrotu z inwestycji. Działania naprawcze będą finansowane bezpośrednio ze środków publicznych lub poprzez zaangażowanie podmiotów prywatnych takich jak ESCO (przedsiębiorstwo usług energetycznych). Podczas projektu Cities on Power analizowano użycie energii w szkole podstawowej w San Mauro. Niektóre wyniki monitorowania energii zostały przedstawione na konferencji zorganizowanej przez Prowincję Turyn. Projekt Cities on Power dotyczył wykorzystania energii odnawialnej na obszarach miejskich. Zdjęcie przedstawia instalację fotowoltaiczną zbudowaną na terenie dawnego wysypiska i podłączoną do sieci elektroenergetycznej.
11 Cities on Power Projekty i strategie na rzecz rozwoju energii odnawialnej na obszarach miejskich Projekt pilotażowy w Warszawie Analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej Projekt pilotażowy w Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna na budynku przy Domplatz Projekt pilotażowy w Turynie monitorowanie zużycia energii na obszarach miejskich Projekt pilotażowy w Rawennie Pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna
12 Local Agenda 21, Drezno 22 Instrumenty i narzędzia promocji energii ze źródeł odnawialnych ramach projektu opracowano koncepcję partycypacji społecznej opisującej, w jaki sposób W interesariusze projektu mogą być zaangażowani w rozwój odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich. Udział interesariuszy jest niezbędny w celu skutecznej realizacji polityki energetycznej w miastach. Zidentyfikowane w ramach projektu narzędzia wskazują różne sposoby, które ten proces mogą ułatwić. Przedstawione w projekcie instrumenty komunikacyjne mają prowadzić do zwiększenia świadomości społecznej i akceptacji dla proponowanych zmian. Wskazane zachęty finansowe przyczyniają się do większego wykorzystania zielonych technologii oraz ułatwiają podjęcie właściwych decyzji. Alternatywne metody łączenia wszystkich zasobów (na przykład kapitał, wiedza) obejmują różne modele uczestnictwa, takie jak spółdzielnie energetyczne lub publiczne elektrownie społeczne. 1. Analiza interesariuszy Analiza interesariuszy projektu w mieście lub regionie, przeprowadzona została pod kątem możliwości ich oddziaływania na rozwój energetyki odnawialnej oraz zainteresowania zwiększeniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii w miastach. Poszczególne grupy interesariuszy zostały szczegółowo opisane pod względem liczebności, sektora, poziomu zainteresowania OZE i stopnia wpływu na rozwój OZE. 2. Instrumenty komunikacyjne Uczestnicy projektu Cities on Power stworzyli listę blisko pięćdziesięciu rodzajów instrumentów i ponad stu przykładów instrumentów komunikacyjnych. Każdy instrument został scharakteryzowany i przypisany do odpowiedniej grupy docelowej, określonej na podstawie zidentyfikowania problemów na danym terenie. Opracowana w projekcie lista instrumentów komunikacyjnych może służyć jako podstawowa baza danych. Indywidualny zestaw odpowiednich instrumentów komunikacyjnych powinien zostać stworzony na podstawie analizy interesariuszy w danym mieście lub regionie. Z jednej strony należy zidentyfikować funkcjonujące już instrumenty komunikacyjne, a z drugiej wskazać nowe instrumenty w zależności od lokalnego powiązania interesariuszy i obszarów zagadnień. Związek między interesariuszami i instrumentami staje się wówczas wyraźnie widoczny, co umożliwia dopasowanie właściwego narzędzia dla danej grupy docelowej. SIMANOWSKI, Fotografie für Unternehmen W Dreźnie, w celu jak najefektywniejszego zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, zostały zidentyfikowane - na podstawie charakterystyki interesariuszy - odpowiednie instrumenty komunikacyjne, wspierające lokalną strategię. Eksperci w Dreźnie uważają, że instrumenty komunikacyjne mają największy potencjał wsparcia lokalnej strategii w Dreźnie, która dotyczy głównie efektywności energetycznej. Zidentyfikowano 31 instrumentów komunikacyjnych. Przedstawiono koncepcję zastosowania każdego instrumentu oraz jego powiązania z lokalnymi interesariuszami i działaniami związanymi z Koncepcją Zintegrowanej Energii i Ochrony Klimatu. Proces ten nabrał praktycznego znaczenia. 3. Zachęty finansowe Zachęty finansowe promujące wykorzystanie zielonych technologii są efektywnie wykorzystywane w miastach i regionach partnerów projektu. Zespół projektu Cities on Power przeanalizował i ocenił instrumenty finansowe na obszarach miejskich oraz przedstawił wyniki tej analizy w sprawozdaniu dotyczącym finansów i w specjalnej bazie danych oferowanych funduszy. Raport dotyczący finansów przedstawia systemy wspierania odnawialnych źródeł energii w Warszawie, Klagenfurcie, Salzburgu, Turynie, Rawennie i Dreźnie. Ponadto raport podsumowuje obecny stan wsparcia finansowego w gminach uczestniczących w projekcie, wraz z charakterystyką lokalnych strategii i interesariuszy. W pierwszej kolejności istniejące modele zachęt finansowych powinny zostać zidentyfikowane i ocenione z wykorzystaniem analizy SWOT. Nowe instrumenty finansowe mogą zostać opracowane na poziomie lokalnym lub regionalnym, w zależności od relacji interesariuszy i obszarów zagadnień. Raport analizujący zachęty finansowe opracowany w ramach projektu może być potraktowany jako wkład w rozwój nowych instrumentów finansowych, a także jako podstawa do oceny istniejących zachęt finansowych we Włoszech, Polsce, Austrii i Niemczech. Ze względu na różnorodne struktury oraz rozwiązania w poszczególnych krajach, porównanie jakości wskazanych instrumentów jest bardzo skomplikowane. 23 Zespół projektu Cities on Power przeanalizował i ocenił przydatność instrumentów finansowych stosowanych na obszarach miejskich.
13 Warsztaty dotyczące analizy potrzeb interesariuszy w 2012 w Warszawie. Instrumenty wspierające produkcję zielonej energii, takie jak stosowane w Polsce zielone certyfikaty są najważniejszym sposobem wspierania i wykorzystania energii odnawialnych głównie na szczeblu krajowym. Niektóre z nich wykorzystywane są w Salzburgu i Dreźnie. Instrumenty te są szczególnie skuteczne na początku procesu wprowadzania zmian, gdy rynek odnawialnych źródeł energii jest dopiero tworzony. We Włoszech, Austrii i Niemczech sukces odniosły krajowe systemy taryf gwarantowanych. Do zalet takich instrumentów należą: łatwy dostęp dla interesariuszy, przewidywalność (do 20 lat planowanego użytkowania) i promocja systemów fotowoltaicznych (technologie, które poprzednio były niekonkurencyjne, stają się coraz tańsze). W Polsce występuje wsparcie produkcji energii odnawialnej w postaci zielonych certyfikatów. Poza instrumentami wspierającymi produkcję zielonej energii istnieją też dopłaty do inwestycji w OZE. Mają one formę dotacji oraz kredytów i są najczęściej dostępne we Włoszech, Austrii i Niemczech. Z jednej strony niektóre z nich mają nieskomplikowane procedury, jak dotacje dla instalacji fotowoltaicznych lub kolektorów słonecznych udzielane przez gminy w Austrii. Ubieganie się o nie na poziomie lokalnym jest łatwe. Z drugiej strony stosowanie niektórych zachęt finansowych jest niezwykle skomplikowane, np.: dotacje na odnawialne źródła energii z regionalnych funduszy operacyjnych w Polsce czy finansowanie modernizacji energetycznej istniejących budynków publicznych i oświetlenia dróg publicznych we Włoszech. 4. Modele partycypacji społecznej Czwarty i ostatni etap przedstawia modele udziału poszczególnych grup interesariuszy w procesie wytwarzania energii. Udział interesariuszy jest ważnym krokiem w podnoszeniu świadomości społecznej i zwiększeniu akceptacji dla energii odnawialnej. Gminy powinny wykorzystywać modele uczestnictwa jako element wsparcia w procesie przełomowych zmian. Należy przeprowadzić analizę stanu faktycznego aktualnie funkcjonujących lokalnych modeli partycypacji społecznej, a następnie w zależności od lokalnych relacji interesariuszy i zagadnień stworzyć nowe. Dwanaście najlepszych przykładów udziału społecznego opublikowano na stronie internetowej Cities on Power. Mogą one być wykorzystane jako wzorcowe modele partycypacji społecznych. Wniosek Samorządy uczestniczące w projekcie wypracowały koncepcję komunikacji skierowanej do poszczególnych grup docelowych i określiły instrumenty finansowe, których wprowadzenie mogłoby skutecznie zwiększyć rozwój odnawialnych źródeł energii. Ogólna analiza stanu obecnego pozwala sprecyzować, które grupy interesariuszy powinny być wspierane, by najskuteczniej osiągnąć cele zawarte w Planie Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) lub Lokalnym Planie Działań. Głównymi zaleceniami dotyczącymi dostosowania ram prawnych i systemów wsparcia umożliwiającymi kapitałowi prywatnemu finansowanie inwestycji na obszarach miejskich są: 1. Na poziomie lokalnym ważne jest zastosowanie indywidualnego podejścia do grupy docelowej, tak aby uaktywnić interesariuszy oraz usprawnić finansowanie inwestycji. 2. Analiza interesariuszy, instrumentów komunikacji, instrumentów finansowych i istniejących modeli partycypacji społecznej jest niezbędna do opracowania efektywnego modelu partycypacyjnego. 3. Analiza powinna odzwierciedlać lokalną strategię rozwoju energii i ochrony klimatu i być połączona z koncepcją partycypacji społecznej. 4. Korzystne warunki finansowe, dobry kontakt z interesariuszami, przewidywalność i przejrzystość wniosków aplikacyjnych o dotacje przyczynią się w istotny sposób do zwiększenia wykorzystania instrumentów finansowych. 5. Koncepcja partycypacji społecznej powinna być tak elastyczna, aby mogła być dostosowywana do zmian prawa (np. prawo energetyczne w Niemczech). 25
14 Research Studios Austria, Salzburg Cities on Power Kalkulator energetyczny Szablon danych zapotrzebowania na energię. Przegląd wyników. Kalkulator energetyczny jest narzędziem służącym mieszkańcom do wykonywania wstępnych obliczeń dotyczących opłacalności inwestowania w kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne oraz pompy ciepła dla poszczególnych budynków. Jego wykorzystanie pozwoli na uzyskanie danych dotyczących możliwych uzysków energii, przybliżonych nakładów inwestycyjnych i szacowanego okresu zwrotu inwestycji dla konkretnej instalacji Kalkulator energetyczny, opracowany przez Research Studios ispace Austria umożliwia obywatelom ocenę korzyści wynikających z zastosowania odnawialnych źródeł energii w swoim domu. Używając tego narzędzia on- -line można ocenić skutki ekonomiczne oraz ekologiczne wykorzystania energii odnawialnej w budynkach. Kalkulator został opracowany dla Warszawy, Turynu, Rawenny, Drezna i Klagenfurtu. Wprowadzono informacje geograficzne oraz dane dotyczące poszczególnych budynków biorąc pod uwagę typowy profil użytkowania danego typu budynku. Uzyskane wyniki pozwalają porównać zapotrzebowanie na energię z produkcją energii z analizowanych źródeł energii. Jest to szczególnie ważne w przypadku instalacji fotowoltaicznych, gdzie ilość energii elektrycznej wprowadzanej do sieci publicznej i zużywanej bezpośrednio na potrzeby budynku ma duży wpływ na efektywność ekonomiczną instalacji. Dane dotyczące energii słonecznej o wysokiej rozdzielczości przestrzennej i czasowej służą do szczegółowego obliczania potencjałów instalacji słonecznych na dachach budynków, uwzględniając cień rzucany przez sąsiednie obiekty, co jest szczególnie istotne na obszarach miejskich. Kalkulator oblicza również działanie innych systemów energii odnawialnej, takich jak pompy cieplne czy kotły na biomasę, porównując je do istniejących instalacji opartych na konwencjonalnych źródłach energii. Przyjazny dla użytkownika interfejs pozwala na szybką i kompleksową symulację dostaw energii w budynku oraz ocenę efektywności odnawialnych źródeł energii. Narzędzie to oferuje mieszkańcom możliwość łatwego dokonania oceny rzeczywistych potencjałów energii odnawialnej, w szczególności energii słonecznej, a także zachęca do inwestowania w zrównoważoną energię na obszarach miejskich. Działa zatem jako narzędzie wspomagania decyzji o zastosowaniu odnawialnych źródeł energii w budynkach i przedstawia korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Aplikacja jest dostępna online na /en/toolbox. Stephan Häusl, ekspert z Research Studios ispace Austria: Kalkulator energetyczny przyczynia się do zwiększenia wiedzy obywateli o korzyściach płynących z odnawialnych źródeł energii, a także daje wstępne informacje na temat skutków wykorzystania energii słonecznej. Pokazując finansowe konsekwencje wykorzystania energii odnawialnej pomaga w podjęciu decyzji o zainwestowaniu w energię odnawialną. Ponadto weryfikuje, jak zmniejszy się emisja gazów cieplarnianych oraz ile energii konwencjonalnej można zaoszczędzić dzięki zastosowaniu odnawialnych źródeł.
15 Miasto Stołeczne Warszawa, partner wiodący Rezultaty projektu Cities on Power 1. Formuła międzynarodowego partnerstwa była efektywnym instrumentem do wymiany doświadczeń pomiędzy samorządami i instytucjami eksperckimi oraz platformą, dzięki której możliwe było opracowanie kluczowych produktów projektu. 2. Wspólna Strategia Energii Odnawialnej, opracowana w ramach projektu, miała istotny wpływ na tworzenie Lokalnych Planów Działań dla Warszawy, Turynu, Rawenny i Klagenfurtu. Była również wytyczną dla władz w wypełnianiu postanowień Strategii Europa 2020 oraz optymalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 3. Wpływ projektu na politykę lokalną opracowanie i zatwierdzenie Lokalnych Planów Działań miało duży wpływ na władze lokalne, przyczyniając się do zwiększenia ich zainteresowania wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. 4. Proces konsultacji z interesariuszami w sprawie najważniejszych dokumentów, takich jak Lokalne Plany Działań, był niezbędnym elementem przygotowania skutecznej polityki rozwoju odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej na poziomie lokalnym. 5. Projekt Cities on Power przeanalizował i opracował instrumenty udziału społecznego określonych grup docelowych. Wiedza ta była pomocna przy organizacji Dni Energii Odnawialnej w miastach i regionach oraz pozwoliła na weryfikację opinii na temat założeń Lokalnych Planów Działań wśród zaangażowanych interesariuszy. 6. Opracowanie map nasłonecznienia i energii geotermalnej pozwoliło określić potencjał odnawialnych źródeł energii w miastach i regionach. Mapy te zostały włączone do kalkulatora energetycznego, który pomaga mieszkańcom sprawdzić, czy będzie im opłacać się zainstalować panel słoneczny lub pompę ciepła w swoim domu. Ten system wspomagania decyzji oraz działania przyjęte w Lokalnych Planach Działań zachęcają do inwestowania w zrównoważoną energię na obszarach miejskich. spotkanie w ramach projektu Cities on Power w Dreźnie Projekt badał potencjał odnawialnych źródeł energii w wybranych obiektach użyteczności publicznej w Warszawie, Klagenfurcie, Rawennie i Turynie. Zidentyfikowano i przeanalizowano najważniejsze dane związane z efektywnym wykorzystaniem energii w budynkach takich jak szkoła, szpital, basen, dom pomocy społecznej i inne. Pomiary były prowadzone nie tylko w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię, ale także dla poprawy komfortu cieplnego, jakości powietrza w pomieszczeniach i funkcjonalności budynków. W Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna została zainstalowana w budynku należącym do miasta. Energia produkowana przez tą instalację wykorzystywana jest na potrzeby budynku, a jej produkcja jest stale monitorowana. Mieszkańcy Klagenfurtu mogą na bieżąco obserwować w Internecie ile energii w danej chwili powstaje. Opinie koordynatorów regionalnych oraz interesariuszy Michał Olszewski, Zastępca Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy Urząd m.st. Warszawa jest jednym z liderów w Polsce realizujących Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP), którego celem jest zmniejszenie emisji CO 2 w miastach o co najmniej 20% do 2020 r. Projekt Cities on Power wpisuje się w te działania. Mam nadzieję, że jego rezultaty przyczynią się do zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej w Warszawie.
16 30 Francesco Pavone, kierownik działu zasobów energetycznych w prowincji Turyn Udział Prowincji Turyn w projekcie Cities on Power pozwolił naszej administracji osiągnąć ważne cele, w tym opracować Plan Działań na rzecz zrównoważonej energii, broszurę Energia w moim domu i kalkulator energetyczny słoneczny portal. Mieliśmy też możliwość podkreślenia naszej roli jako koordynatora regionalnego Porozumienia Burmistrzów, zawierając lokalne i międzynarodowe porozumienia strategiczne, aktywując kanały wymiany dobrych praktyk i pozyskując skuteczniej zasoby finansowe dostępne na szczeblu europejskim, co ułatwiło efektywniejszą realizację lokalnej strategii. Silke Sesterhenn, Manager Local Agenda 21 w Dreźnie Projekt bardzo nam pomógł w analizie i promowaniu partycypacji społecznej. Wykorzystujemy wyniki projektu w pracy nad stymulacją wdrożenia Koncepcji Zintegrowanej Energii i Ochrony Klimatu Markus Biberacher, główny analityk w Research Studio ispace, Salzburg Wykorzystanie systemów fotowoltaicznych ma szczególny sens w budynkach o wysokim poziomie własnego zużycia energii elektrycznej w godzinach dziennych, kiedy produkowane jest najwięcej energii ze słońca. Dlatego systemy te świetnie sprawdzają się w budynkach biurowych, np. należących do administracji publicznej. Szczególny potencjał ma zwłaszcza produkcja energii na potrzeby klimatyzacji, ze względu na przewidywany wzrost temperatury spowodowany zmianami klimatycznymi i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na energię do chłodzenia. Jolanta Siebeneichen, kierownik basenu Muszelka w Warszawie Co roku wydajemy dużo pieniędzy na dostawy energii dla naszego basenu. Dzięki szczegółowemu monitoringowi przeprowadzonemu w ramach projektu, wiemy, jakie inwestycje należy zrealizować, aby zmniejszyć zużycie energii. Pomoże to zmniejszyć nasze rachunki za energię. Lucia Paglialonga, nauczyciel i osoba odpowiedzialna za projekt Energia Alternatywna w Istituto Tecnico agrario L. Perdisa, Rawenna Projekt Cities on Power miał duże walory edukacyjne - udostępnił cenną wiedzę i umiejętności komunikacyjne naszym nauczycielom, co pozwoliło im zwiększyć świadomość uczniów w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich. Bernhard Reinitzhuber, Biuro Ochrony Środowiska, Klagenfurt Wykorzystanie systemów fotowoltaicznych ma szczególny sens w budynkach o wysokim poziomie własnego zużycia energii elektrycznej w godzinach dziennych, kiedy produkowane jest najwięcej energii ze słońca. Dlatego systemy te świetnie sprawdzają się w budynkach biurowych, np. należących do administracji publicznej. Szczególny potencjał ma zwłaszcza produkcja energii na potrzeby klimatyzacji, ze względu na przewidywany wzrost temperatury spowodowany zmianami klimatycznymi i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na energię do chłodzenia. Stopka redakcyjna Wydawca: Miasto Klagenfurt am Wörthersee, Departament Ochrony Środowiska, Bahnhofstraße 35, 9020 Klagenfurt am Wörthersee Redaktorzy: partnerzy projektu Cities on Power Tłumaczenie i korekta: Schweickhardt Das Übersetzungsbüro, Greller-Schweickhardt GmbH, Pernhartgasse 8, 9010 Klagenfurt am Wörthersee Zdjęcia i rysunki: dostarczone przez partnerów projektu Cities on Power oraz pobrane z Fotolia.de Projekt: L2 Werbeagentur Druk: mst druck:optimierer, Paradeisergasse 5, 9020 Klagenfurt am Wörthersee wrzesień 2014 WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI: Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponoszą autorzy. Niekoniecznie musi ona odzwierciedlać opinię Wspólnoty Europejskiej. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności w przypadku wykorzystania jakichkolwiek informacji w nim zawartych.
17 This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich projekt Cities on Power. Warszawa, 9 maja 2013 r.
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich projekt Cities on Power. Warszawa, 9 maja 2013 r. Zakres projektu Energetyka odnawialna na obszarach zurbanizowanych; Koncentracja na dwóch
Bardziej szczegółowoLokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Bardziej szczegółowoAudyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001)
Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) ROMAN KOŁODZIEJ IV Konferencja Naukowo-Techniczna,,Utrzymanie ruchu w przemyśle spożywczym Szczyrk, 26 kwietnia 2012 r. 1 PLAN
Bardziej szczegółowoŚwiętokrzysko Podkarpacki Klaster Energetyczny OFERTA USŁUG
OFERTA USŁUG Prezentujemy ofertę usług skierowanych do przedsiębiorstw oraz jednostek samorządu terytorialnego. Oferta obejmuje usługi, które związane są z efektywnym wykorzystaniem energii. Oferta usług
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej integruje dotychczasowe zadania Jednostek Samorządu
Bardziej szczegółowoPlan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca Czym jest Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN)? Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem bazującym na informacjach dotyczących wielkości zużycia energii
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE).../...
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.3.2019 r. C(2019) 1616 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE).../... zmieniającego załączniki VIII i IX do dyrektywy 2012/27/UE
Bardziej szczegółowoSylabus kursu. Tytuł kursu: Program szkoleniowy z energooszczędnej renowacji starych budynków. Dla Projektu ETEROB
Sylabus kursu Tytuł kursu: Program szkoleniowy z energooszczędnej renowacji starych Dla Projektu ETEROB 1 Kontrolka dokumentu Informacje Kraj Polska Właściciel dokumentu BSW Data sporządzenia 23/11/2014
Bardziej szczegółowoaudyt energetyczny budynku.
Sektor budowlany zużywa 40% całkowitej energii w UE, więc realizacja celów polityki klimatycznej bez radykalnego zmniejszenia zużycia energii w budynkach nie jest możliwe. Około 85% tej energii jest przeznaczana
Bardziej szczegółowoFundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
Załącznik do Uchwały Nr 33/2015 KM RPO WO 2014-2020 z dnia 26 listopada 2015 r. OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa III Gospodarka
Bardziej szczegółowoPROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA KONSULTACJE SPOŁECZNE
PROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA 06.05.2015 KONSULTACJE SPOŁECZNE 1 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Ważne fakty 3. O Planie gospodarki niskoemisyjnej 4. Inwentaryzacja emisji
Bardziej szczegółowoFinansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r.
Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r. Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE
EUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE Uwarunkowania prawne wspierania instalacji fotowoltaicznych ze środków UE w latach 2014-2020 Wojewódzki Fundusz
Bardziej szczegółowoPoniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat działan objętych konkursem i potencjalnych beneficjentów.
Newsletter Nr 4 wrzesień 2009 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 Wkrótce rusza konkurs dla działań: 5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych 5.5.
Bardziej szczegółowoInnowacyjny program energooszczędnych inwestycji miejskich w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w Warszawie
Innowacyjny program energooszczędnych inwestycji miejskich w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w Warszawie Warszawa, 23 czerwca 2014 Leszek Drogosz Dyrektor Biura Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy
Bardziej szczegółowoOpracowanie i przygotowanie do wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Opola
Opracowanie i przygotowanie do wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Opola Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. Styczeń 2015 Plan gospodarki niskoemisyjnej Realizowany w ramach projektu
Bardziej szczegółowoPlan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego
ATMOTERM S.A. Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdański Obszar Metropolitalny 2015 Projekt Plan gospodarki niskoemisyjnej dla
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna Działanie 3.2 Efektywność energetyczna Poddziałanie 3.2.2 Efektywność
Bardziej szczegółowoKonferencja Polityka energetyczna Państwa a innowacyjne aspekty gospodarowania energią w regionie 18 czerwca 2009 r. Warszawa
1 Mazowsze wobec wyzwań przyszłości Konferencja Polityka energetyczna Państwa a innowacyjne aspekty gospodarowania energią w regionie 18 czerwca 2009 r. Warszawa 2 Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie Poddziałanie III Gospodarka niskoemisyjna 3.2 Efektywność energetyczna 3.2.1 Efektywność
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty rozwoju współczesnego rynku ciepła
Wybrane aspekty rozwoju współczesnego rynku ciepła Bożena Ewa Matusiak UŁ REC 2013 2013-11-24 REC 2013 Nałęczów 1 Agenda 1 2 3 Wprowadzenie Model prosumenta i model ESCO Ciepło rozproszone a budownictwo
Bardziej szczegółowoGMINA JELCZ-LASKOWICE w podprojektach Miniprogramu EnercitEE
GMINA JELCZ-LASKOWICE w podprojektach Miniprogramu EnercitEE G M I N A J E L GMINA JELCZ-LASKOWICE Gmina Jelcz - Laskowice znajduje się na wschód od Wrocławia w powiecie oławskim, we wschodniej części
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
Załącznik do Uchwały Nr 90/2016 KM RPO WO 2014-2020 OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie Poddziałanie III Gospodarka
Bardziej szczegółowoElement realizacji celów redukcji emisji określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym.
Realizator: 1 Co to jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej? Dokument tworzony na poziomie gminy. Element realizacji celów redukcji emisji określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym. Dokument ocenia
Bardziej szczegółowoOFERTA NA PRZYGOTOWANIE AKTUALIZACJI ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE
OFERTA NA PRZYGOTOWANIE AKTUALIZACJI ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 2 z 5 Szanowni Państwo, Urzędy gmin i miast będąc gospodarzami na swoim terenie, poprzez
Bardziej szczegółowoZastosowane technologie i praktyczne doświadczenia użytkownika budynku pasywnego
Zastosowane technologie i praktyczne doświadczenia użytkownika budynku pasywnego Stanisław Grygierczyk Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum 23.09.2016., Bielsko-Biała Czym jest Park Naukowo-Technologiczny?
Bardziej szczegółowoCele klimatyczne Warszawy\ kierunki rozwoju Miasta. Leszek Drogosz, Dyrektor Biura Infrastruktury, Urząd m.st. Warszawy
Cele klimatyczne Warszawy\ kierunki rozwoju Miasta Leszek Drogosz, Dyrektor Biura Infrastruktury, Urząd m.st. Warszawy Wyzwania Warszawy związane z polityką klimatyczną Dostosowanie gospodarki do zaostrzających
Bardziej szczegółowoZrównoważony rozwój energetyczny i Porozumienie Burmistrzów w naszych miastach
i Porozumienie Burmistrzów w naszych miastach Zbigniew Michniowski Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cities www.pnec.org.pl e-mail: biuro@pnec.org.pl STOWARZYSZENIE GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITES
Bardziej szczegółowoKlastry energii. Andrzej Kaźmierski Dyrektor Departament Energii Odnawialnej
Klastry energii Andrzej Kaźmierski Dyrektor Departament Energii Odnawialnej 1 Energetyka rozproszona - jako element sektora energetycznego w Polsce Sektor energetyczny Energetyka systemowa Energetyki rozproszona
Bardziej szczegółowoRegionalny Program Operacyjny woj. Wielkopolskiego Stanowisko Pozarządowych Organizacji Ekologicznych
Regionalny Program Operacyjny 2014-2020 woj. Wielkopolskiego Stanowisko Pozarządowych Organizacji Ekologicznych Patrycja Romaniuk, Poznań, 25.06.2014 Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach
Bardziej szczegółowoLokalna Polityka Energetyczna
Lokalna Polityka Energetyczna dr inż. Arkadiusz Węglarz Dyrektor ds. Zrównoważonego rozwoju w KAPE S.A. 2010-12-09 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Pytania wymagające odpowiedzi W jaki sposób
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Mamy energię,
Bardziej szczegółowoOferta dla jednostek samorządu terytorialnego
Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Nasza działalność skupia się na zagadnieniach z dziedziny energetyki, w szczególności efektywności energetycznej, zarządzania energią oraz ochrony środowiska.
Bardziej szczegółowoDoświadczenia Dobrich
Urzeczywistnienie SEAP: Doświadczenia Dobrich Szkolenie dot. opracowywania i wdrażania SEAP Warszawa, 6 Maja 2011 Inż. Elena Anastasova, Główny Specjalista ds. Energetyki i Efektywności Energetycznej,
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE I WDRAŻANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ OCHRONY ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
FINANSOWANIE I WDRAŻANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ OCHRONY ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Danuta Grodzicka-Kozak Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Główne obszary finansowania
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna znaczenie dla polskich przedsiębiorców.
Efektywność energetyczna znaczenie dla polskich przedsiębiorców. Efektywność energetyczna (EE) leży u podstaw europejskiej polityki energetycznej i jest jednym z głównych celów strategii Europa 2020 na
Bardziej szczegółowounijnych i krajowych
Możliwości dofinansowania działań i inwestycji z zakresu gospodarki niskoemisyjnej. ze środków unijnych i krajowych SPOTKANIE Z PRZEDSIĘBIORCAMI Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie ul. Wyszyńskiego 1 9
Bardziej szczegółowoPlan Działań SEAP AGENCJA ENERGETYCZNA. Warszawa,
Plan Działań na Rzecz Zrównoważonej Energii SEAP MAZOWIECKA AGENCJA ENERGETYCZNA Warszawa, 17.10.2011 Covenantof Mayors -Porozumienie między burmistrzami na rzecz zrównoważonej energii Uchwała Rady Gminy
Bardziej szczegółowoJoanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Joanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1 22 grudnia 2014 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjęta przez Radę
Bardziej szczegółowoPolsko-norweska platforma współpracy na rzecz poszanowania energii i klimatu
Polsko-norweska platforma współpracy na rzecz poszanowania energii i klimatu. projekt parasolowy realizowany przez Związek Miast Polskich, Polską Sieć Energie Cités oraz Norweski Związek Władz Lokalnych
Bardziej szczegółowoKursy: 12 grup z zakresu:
SCHEMAT REALIZACJI USŁUG W RAMACH PROJEKTU EKO-TRENDY Kursy: 12 grup z zakresu: Szkolenia Instalator kolektorów słonecznych - 2 edycje szkoleń - 1 h/gr. 2. Szkolenia Nowoczesne trendy ekologiczne w budownictwie
Bardziej szczegółowoI Kongres Ekologii Powietrza. Kielce, r.
I Kongres Ekologii Powietrza Kielce, 28.02.2019r. Podejmowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza: 1. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej. 2. Montaż instalacji odnawialnych źródeł
Bardziej szczegółowoPlany gospodarki niskoemisyjnej
Plany gospodarki niskoemisyjnej Beneficjenci: gminy oraz ich grupy (związki, stowarzyszenia, porozumienia) Termin naboru: 02.09.2013 31.10.2013 Budżet konkursu: 10,0 mln PLN Dofinansowanie: dotacja w wysokości
Bardziej szczegółowoPLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ I INWENTARYZACJA EMISJI
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ I INWENTARYZACJA EMISJI 1. ZAKRES PLANU 2. INWENTARYZACJA BAZOWA 3. CELE PLANU Bytom, 23 grudnia 2014 r. 1 Zakres PGN 1. Stan obecny - ocena sektorów, opracowanie bazy danych
Bardziej szczegółowoSeminarium Technologie informacyjno - komunikacyjne na rzecz efektywności energetycznej w budownictwie Warszawa, 26.03.2013 r.
Zastosowanie inteligentnego sterowania, inteligentnych systemów pomiarowych, technologii bezprzewodowej, chmury obliczeniowej i przyjaznego dla użytkownika sposobu wyświetlania informacji jako sposób na
Bardziej szczegółowoGWARANCJA OBNIŻENIA KOSZTÓW
GWARANCJA OBNIŻENIA KOSZTÓW ENERGIA PRZYSZŁOŚCI AUDYT ENERGETYCZNY DLA PRZEDSIĘBIORSTW CEL AUDYTU: zmniejszenie kosztów stałych zużywanej energii wdrożenie efektywnego planu zarządzania energią minimalizacja
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 17/2017 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata z dnia 18 maja 2017 r.
Uchwała Nr 17/2017 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 18 maja 2017 r. w sprawie zatwierdzenia Kryteriów wyboru projektów do Działania
Bardziej szczegółowoTendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?
Miasto 2010 efektywność energetyczna w miastach Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego
Bardziej szczegółowo8 Przygotowanie wdrożenia
1 Krok 8 Przygotowanie wdrożenia Wprowadzenie Przed rozpoczęciem wdrażania Miejskiego Programu Energetycznego administracja miejska powinna dokładnie przygotować kolejne kroki. Pierwszym jest powołanie
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA A REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA A REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Konferencja Efektywne gospodarowanie energią - możliwości finansowania zewnętrznego inwestycji w sferze publicznej, prywatnej,
Bardziej szczegółowoINTERREG IVC CELE I PRIORYTETY
INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań
Bardziej szczegółowoSkierniewice, 18.02.2015 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Skierniewice, 18.02.2015 r. 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 2 Agenda spotkania 1. Czym jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i w jakim celu się go tworzy? 2. Uwarunkowania krajowe i międzynarodowe 3. Szczególne
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej zakres i struktura dokumentu
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej zakres i struktura dokumentu Anna Pekar Zastępca Dyrektora
Bardziej szczegółowoPOLITYKA EKOINNOWACYJNA UNII EUROPEJSKIEJ
POLITYKA EKOINNOWACYJNA UNII EUROPEJSKIEJ Katowice, dnia 17 maja 2012 rok Wyzwaniem w zakresie innowacji w obecnym stuleciu będzie wydłużenie okresu wykorzystywania zasobów osiąganie więcej mniejszym kosztem
Bardziej szczegółowoLp. Nazwa kryterium Opis kryterium Punktacja
KRYTERIA DOSTĘPU Załącznik do Uchwały nr 9/XXI//017 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 014-00 z dnia 10 lutego 017 roku Działanie 4. Efektywność energetyczna
Bardziej szczegółowoPiotr Kukla. Katowice 28.08.2013r.
Omówienie zasad składania wniosku w zakresie ogłoszonego konkursu przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej konkursu w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013,
Bardziej szczegółowoPlan gospodarki niskoemisyjnej dla GminyMiejskiej Turek
Projekt Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Turek współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Bardziej szczegółowoKorzyści z zarządzania zieloną energią na poziomie gminy w ramach wdrażania Planów Gospodarki Niskoemisyjnej
Korzyści z zarządzania zieloną energią na poziomie gminy w ramach wdrażania Planów Gospodarki Niskoemisyjnej Stanisław Nowacki Urząd Miasta i Gminy Niepołomice WARSZAWA, 13 PAŹDZIERNIKA 2016 Gmina Niepołomice
Bardziej szczegółowoInteligentna Energia Europa Doświadczenia polskich podmiotów w programie IEE
Inteligentna Energia Europa Doświadczenia polskich podmiotów w programie IEE Joanna Ogrodniczuk Krajowy Punkt Kontaktowy Programu IEE Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Historia: SAVE, ALTENER,
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki. Niskoemisyjnej dla miasta: SPOTKANIE Z PRZEDSIĘBIORCAMI
Plan Gospodarki. Niskoemisyjnej dla miasta: SPOTKANIE Z PRZEDSIĘBIORCAMI Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie ul. Wyszyńskiego 1 9 kwietnia 2015 r. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki
Bardziej szczegółowoKlastry Energii. Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o. Jednostka Realizująca Projekt Doradztwa Poznań, 25 kwietnia 2017 r.
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Klastry Energii Jednostka Realizująca Projekt Doradztwa Poznań, 25 kwietnia 2017 r. Plan
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania instalacji prosumenckich
Źródła finansowania instalacji prosumenckich Seminarium: Więcej niż energia obywatelska energetyka odnawialna dla Lubelszczyzny Monika Mulier-Gogół Departament Gospodarki i Współpracy Zagranicznej Oddział
Bardziej szczegółowoRola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z 10 centrów międzynarodowej
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoMarlena Ballak Obowiązki podmiotów publicznych i podmiotów gospodarczych w ramach narodowego programu rozwoju gospodarki niskoemisyjnej
Marlena Ballak Obowiązki podmiotów publicznych i podmiotów gospodarczych w ramach narodowego programu rozwoju gospodarki niskoemisyjnej Szczecin, 15 kwietnia 2016 r. GOSPODARKA NIESKOEMISYJNA zapewnienie
Bardziej szczegółowoWsparcie projektów poprawiających efektywność energetyczną w ramach dostępnych środków dotacyjnych
Wsparcie projektów poprawiających efektywność energetyczną w ramach dostępnych środków dotacyjnych Lesław Janowicz econet OpenFunding Sp. z o.o. 28.10.2015 Nie wiemy wszystkiego, ale czujemy się ekspertami
Bardziej szczegółowoBiurowiec niskoenergetyczny i pasywny w Euro-Centrum, zastosowane technologie, doświadczenia użytkownika
Biurowiec niskoenergetyczny i pasywny w Euro-Centrum, zastosowane technologie, doświadczenia użytkownika dr Stanisław Grygierczyk Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum 05.07.2012 r., Kraków 1. Dlaczego
Bardziej szczegółowoMODERNIZACJA SYSTEMU WENTYLACJI I KLIMATYZACJI W BUDYNKU ISTNIEJĄCYM Z WYKORZYSTANIEM GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA
MODERNIZACJA SYSTEMU WENTYLACJI I KLIMATYZACJI W BUDYNKU ISTNIEJĄCYM Z WYKORZYSTANIEM GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA WSTĘP Rośnie nasza świadomość ekologiczna, coraz bardziej jesteśmy przekonani, że zrównoważony
Bardziej szczegółowoPLAN ZRÓWNOWAŻONEGO GOSPODAROWANIA ENERGIĄ OBSZARU FUNKCJONALNEGO AGLOMERACJI KONIŃSKIEJ
Projekt Aglomeracja konińska współpraca JST kluczem do nowoczesnego rozwoju gospodarczego jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc
Bardziej szczegółowoWypieranie CO 2 z obszaru energetyki WEK za pomocą technologii OZE/URE. Paweł Kucharczyk Pawel.Kucharczyk@polsl.pl. Gliwice, 28 czerwca 2011 r.
Politechnika Śląska Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów Wypieranie CO 2 z obszaru energetyki WEK za pomocą technologii OZE/URE Paweł Kucharczyk Pawel.Kucharczyk@polsl.pl Gliwice, 28 czerwca
Bardziej szczegółowo2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
ZARZĄDZENIE Nr 2426/2015 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 07.09.2015 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie przyjęcia Planu gospodarki
Bardziej szczegółowoForum Gospodarki Niskoemisyjnej Warszawa, dnia 19 kwietnia 2013 r. Dr Małgorzata SKUCHA Prezes Zarządu NFOŚiGW
Mechanizmy wsparcia gospodarki niskoemisyjnej dotychczasowe doświadczenia i nowa perspektywa finansowa (wprowadzenie do dyskusji na IV sesji panelowej) Dr Małgorzata SKUCHA Prezes Zarządu NFOŚiGW Forum
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna oraz energia ze źródeł odnawialnych w województwie śląskim, doświadczenia z ostatnich 10 lat oraz perspektywa do 2023 r.
Efektywność energetyczna oraz energia ze źródeł odnawialnych w województwie śląskim, doświadczenia z ostatnich 10 lat oraz perspektywa do 2023 r. Katowice, dn. 16 grudnia 2014 r. Regionalny Program Operacyjny
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie zatwierdziła nowe przepisy i ustawodawstwo dotyczące kolejnej rundy inwestycji
Bardziej szczegółowoKONFERENCJA ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ - INNOWACYJNOŚĆ - PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Lublin, r.
POLSKO-NORWESKA WSPÓŁPRACA NA RZECZ INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ W OCHRONY ŚRODOWISKA W MŚP POLISH NORWEGIAN COOPERATION FOR ENVIRONMENTAL FRIENDLY AND INNOVATIVE SOLUTIONS IN SMES POLNORECO KONFERENCJA ZRÓWNOWAŻONY
Bardziej szczegółowoProgram HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu
Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Rafał Rowiński, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Inwestycje w badania i rozwój są jednym ze sposobów wyjścia z kryzysu gospodarczego. Średni
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoGłęboka termomodernizacja wymagania wynikające z nowego prawodawstwa UE
FUNDUSZ UNIA EUROPEJSKA SPÓJNOŚCI Głęboka termomodernizacja wymagania wynikające z nowego prawodawstwa UE Podtytuł prezentacji Edward Kolbusz Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej NFOŚiGW
Bardziej szczegółowoX FORUM OPERATORÓW SYSTEMÓW I ODBIORCÓW ENERGII I PALIW
X FORUM OPERATORÓW SYSTEMÓW I ODBIORCÓW Gdzie byliśmy gdzie jesteśmy dokąd zmierzamy Leszek Drogosz, Dyrektor Biura Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy, 28 X 2013 r. 11 kwietnia 2005 r. I Forum Operatorów
Bardziej szczegółowoPodsumowanie i wnioski
AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń
Bardziej szczegółowoWFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii. Katowice, 16 grudnia 2014 roku
WFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii Katowice, 16 grudnia 2014 roku Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoKOF projekty realizowane z zakresu efektywności energetycznej
Gmina Górno KOF projekty realizowane z zakresu efektywności energetycznej Kielce, luty 2019 1 / 22 Gmina Górno położona jest u podnóża Gór Świętokrzyskich, w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0409/11. Poprawka. Angelo Ciocca w imieniu grupy ENF
6.12.2018 A8-0409/11 11 Motyw 3 (3) Celem programu powinno być wspieranie projektów łagodzących zmianę klimatu, zrównoważonych pod względem środowiskowym i społecznym oraz, w stosownych przypadkach, działań
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny PL04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii
Program Operacyjny PL04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii Na co można uzyskać pomoc w ramach programu PL04? Do dofinansowania kwalifikują się projekty mające na celu: termomodernizację
Bardziej szczegółowoRozproszone źródła energii: perspektywy, potencjał, korzyści Prosumenckie mikroinstalacje OZE i budownictwo energooszczędne Senat RP, 01.04.2014 r.
Rozproszone źródła energii: perspektywy, potencjał, korzyści Prosumenckie mikroinstalacje OZE i budownictwo energooszczędne Senat RP, 01.04.2014 r. Bank promuje elektroniczny obieg dokumentów, który chroni
Bardziej szczegółowoInnowacje w Grupie Kapitałowej ENERGA. Gdańsk. 10.2015
Innowacje w Grupie Kapitałowej ENERGA Gdańsk. 10.2015 ENERGA liderem energetycznych innowacji Grupa ENERGA wykorzystując postęp technologiczny wdraża innowacje w kluczowych obszarach swojej działalności.
Bardziej szczegółowoKoncepcja finansowania projektów w
Koncepcja finansowania projektów w formule ESCO ze środków NFOŚiGW i założenia do umowy EPC dr Małgorzata Skucha Prezes Zarządu Wrocław, 08.05.2013 r. Warsztaty Platformy PPP Plan prezentacji 1. NFOŚiGW
Bardziej szczegółowoEkoinnowacyjne Katowice
Ekoinnowacyjne Katowice Ekoinnowacje w Polsce Stan obecny. Bariery rozwoju. Możliwości wsparcia Katowice, 08.12.2016 r. Plan prezentacji 1. Wstęp 2. Ekoinnowacje w Katowicach podmioty zewnętrzne 3. Ekoinnowacje
Bardziej szczegółowoIstotne zagadnienia związane z realizacją planu SEAP
Istotne zagadnienia związane z realizacją planu SEAP Łukasz Polakowski Warszawa, 29.10.2012 Inwentaryzacja emisji Dlaczego? Bilans energetyczny gminy Określenie stanu istniejącego oraz punktu odniesienia
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1)
Efektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1) Przygotowała: Ilona Jędrasik Sekretariat Koalicji Klimatycznej Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki Efektywność energetyczna w Polsce W
Bardziej szczegółowoStandard Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
Standard Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Piotr Kukla FEWE - Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii ul. Rymera 3/4, 40-048 Katowice tel./fax +48 32/203-51-14 e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE GOSPODARKI
FINANSOWANIE GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ W GMINACH OPRACOWANO NA PODSTAWIE PUBLIKACJI NOWA MISJA NISKA EMISJA DOTACJE I POŻYCZKI Z NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA i GOSPODARKI WODNEJ W latach 2008
Bardziej szczegółowoWsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Warszawa, 20 marca 2015 r.
Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Warszawa, 20 marca 2015 r. UMOWA PARTNERSTWA Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich
Bardziej szczegółowoPlan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego
ATMOTERM S.A. Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdański Obszar Metropolitalny
Bardziej szczegółowoEnergetyka komunalna teraźniejszość i wyzwania przyszłości Jak obniżyć koszty energii w przedsiębiorstwie i energetyce komunalnej
Konferencja Energetyka komunalna teraźniejszość i wyzwania przyszłości Jak obniżyć koszty energii w przedsiębiorstwie i energetyce komunalnej 2016.04.08 Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Inżynierii Środowiska
Bardziej szczegółowoRzeszów, 4 grudnia 2013r.
Rzeszów, 4 grudnia 2013r. W Polsce funkcjonuje 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. NFOŚiGW oraz wojewódzkie fundusze łączy wspólny
Bardziej szczegółowoKwalifikacja doradców
Kwalifikacja doradców Projekt: SME Energy CheckUP Numer kontraktu: IEE/13/384/S12.675577 Dokument: D 4.2 rev 7 Status: Publiczny Data: 1/06/2015 Autorzy: Daniele Forni, Claudia Samarelli Organizacja: FIRE,
Bardziej szczegółowoKoncepcja organizacji zakupów grupowych Opracowano na podstawie materiałów Energy Centre Bratislava (ECB)
Koncepcja organizacji zakupów grupowych Opracowano na podstawie materiałów Energy Centre Bratislava (ECB) Cel Zapewnienie zakupów efektywnych energetycznie dla przyjaznych środowisku technologii lub produktów/usług.
Bardziej szczegółowoMiejskie Przestrzenie Zieleni
Miejskie Przestrzenie Zieleni Inteligentne zintegrowane modele zrównoważonego zarządzania miejskimi przestrzeniami zieleni dla zdrowszego i przyjaznego środowiska PODSTAWOWE DANE Program Interreg EUROPA
Bardziej szczegółowo