Przewodnik eksportera po rynku Ukrainy

Transkrypt

1 Przewodnik eksportera po rynku Ukrainy Spis treści 1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z UKRAINĄ SPECYFIKA RYNKU WYMIANA HANDLOWA MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW KWESTIE PRAWNE REGULACJE CELNE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE NA UKRAINIE WAŻNE ADRESY I LINKI POLSKIE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE NA UKRAINIE WYBRANE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WYBRANE ORGANIZACJE SAMORZĄDU GOSPODARCZEGO WAŻNIEJSZE ORGANIZACJE WYSTAWIENNICZE

2 1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z UKRAINĄ 1.1. SPECYFIKA RYNKU Ukraina (ukr. Україна, Ukrajina) państwo położone w Europie Wschodniej, z dostępem do Morza Czarnego. Graniczy od północy z Białorusią, od zachodu z Polską, Słowacją i Węgrami, a od południa z Rumunią i Mołdawią, natomiast od północnego wschodu i wschodu z Federacją Rosyjską. Powierzchnia kraju: km², liczba ludności: ok. 45,6 mln osób. Językiem urzędowym jest język ukraiński. Ukraina była najważniejszą, po Rosji, republiką Związku Radzieckiego. Wartość produkcji Ukrainy czterokrotnie przewyższała produkcję następnej w kolejności republiki. Żyzne ukraińskie czarnoziemy dawały ponad 25% rolniczej produkcji Związku Radzieckiego. Stąd pochodziły też znaczące ilości mięsa, mleka, zboża i warzyw przeznaczone dla innych republik. Analogicznie, przemysł ciężki Ukrainy dostarczał wyposażenie i surowce do ośrodków przemysłowych i wydobywczych pozostałych republik. Aktualnie Ukraina zależna jest od importu energii, zwłaszcza gazu ziemnego. Obecnie gospodarka ukraińska opiera się głównie na przemyśle metalurgicznym (ok. 23% produkcji przemysłowej), spożywczym (18%), maszynowym (ok. 12%) i wydobywczym (ok. 11%). Wpływy z eksportu surowców i nisko przetworzonych wyrobów metalowych dostarczają ok. 70% wpływów do budżetu. Ukraina jest członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz organizacji regionalnych i sub-regionalnych tj. Wspólnoty Niepodległych Państw, OBWE, GUAM i Organizacji Państw Morza Czarnego. Od maja 2008 r. Ukraina jest członkiem Światowej Organizacji Handlu WYMIANA HANDLOWA Poziom i znaczenie wymiany handlowej Według wstępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego RP, obroty towarowe pomiędzy Polską i Ukrainą w 2011 r. wyniosły 7.475,7 mln USD (wzrost o 30,3%), w tym polski eksport na Ukrainę osiągnął wartość 4.694,2 mln USD (wzrost o 19,8%), a import 2.781,5 mln USD (wzrost o 53%). Tym samym w polsko-ukraińskich obrotach handlowych nadal utrzymuje się dodatnie dla Polski saldo tych obrotów, które w 2011 r. (wg danych wstępnych) wyniosło 1.912,8 mln USD. Znaczenie rynku ukraińskiego w polskim eksporcie w stosunku do roku 2010 nieznacznie wzrosło i ukształtowało się na poziomie 2,5% co plasuje Ukrainę na 10 pozycji wśród odbiorców polskich towarów w 2011 r. (z punktu widzenia ukraińskiego importu, dostawy towarów z Polski stanowiły 3,9% łącznego poziomu importu towarów na Ukrainę co pozwoliło Polsce zająć 5 miejsce wśród dostawców towarów z zagranicy). Z kolei znaczenie importu towarów z Ukrainy do Polski w 2011 r. wyniosło 1,3% co oznacza, iż Ukraina utrzymała 19 pozycję wśród głównych dostawców towarów do Polski (z punktu widzenia ukraińskiego eksportu, dostawy towarów do Polski stanowiły 4,1% łącznego poziomu eksportu ukraińskich towarów za granicę co pozwoliło Polsce zająć 4 miejsce wśród odbiorców towarów z Ukrainy). Struktura wymiany handlowej W strukturze polskiego eksportu na Ukrainę najważniejszą pozycję w 2011 r. (według danych wstępnych) zajęły urządzenia elektryczne i mechaniczne (19,1% łącznego poziomu polskiego eksportu na Ukrainę). Kolejne miejsca zajęły tworzywa sztuczne i wyroby przemysłu gumowego (11,3%), wyroby z metali nieszlachetnych (10,9%), wyroby chemiczne (10,2%), 2

3 środki transportu (8,9%), wyroby przemysłu papierniczego (6,9%) oraz wyroby przemysłu lekkiego (5,5%). Z kolei w strukturze polskiego importu z Ukrainy najważniejszymi pozycjami w 2011 r. (wg danych wstępnych) były wyroby przemysłu hutniczego (28,7%) oraz produkty mineralne (28,7%, głównie rudy żelaza). Do innych ważnych pozycji importowych z Ukrainy zaliczyć należy: produkty pochodzenia roślinnego (9,7%), wyroby chemiczne (8,3%), urządzenia elektryczne i mechaniczne (6,6%) oraz drewno i wyroby z drewna (5,7%). Dodatkowe informacje Szczegółowe informacje o strukturze polsko-ukraińskiej wymiany handlowej są publikowane co kwartał na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ( w zakładce Ukraina / Polsko-ukraińska współpraca gospodarcza MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW Obecna sytuacja gospodarcza Ukrainie (ponowne ożywienie w większości sektorów gospodarki tego kraju po kryzysie gospodarczym lat ) pozwala zakładać, iż zainteresowanie ukraińskim rynkiem ponownie szybko będzie rosnąć. W sytuacji coraz lepszej koniunktury na ukraińskim rynku do perspektywicznych kierunków na tym rynku zaliczyć należy: energetykę inwestycje w pozyskiwanie surowców energetycznych (zwłaszcza węgla i gazu ziemnego oraz surowców odnawialnych); dostawy maszyn, urządzeń i technologii do modernizacji i podwyższania poziomu bezpieczeństwa produkcji w sektorach pozyskiwania surowców energetycznych, wytwarzania i przesyłu energii; dostawy maszyn, urządzeń i technologii energooszczędnych. branżę rolno-spożywczą inwestycje w hodowle zwierząt i uprawę roślin, magazynowanie towarów rolno-spożywczych oraz przetwórstwo rolno-spożywcze; dostawy maszyn, technologii i know-how; budownictwo inwestycje w budownictwo mieszkaniowe, dostawy i/lub produkcja maszyn, urządzeń i materiałów wykończeniowych, inwestycje infrastrukturalne; sektor dóbr konsumpcyjnych dostawy i/lub produkcja sprzętu AGD, odzieży, kosmetyków, farmaceutyków; sektor usług zwłaszcza usługi lecznicze, edukacyjne, turystyczne. 2. KWESTIE PRAWNE 2.1. REGULACJE CELNE Ograniczenia taryfowe Ukraińskie prawo celne przewiduje możliwość stosowania następujących rodzajów ceł w obrocie handlowym Ukrainy z zagranicą: cła importowe, cła eksportowe, cła sezonowe, cła specjalne (ochronne) oraz cła dodatkowe. Ponadto, przy dokonywaniu odprawy celnej towarów przewożonych przez granicę celną Ukrainy pobierane są także: podatek VAT, akcyza (dotyczy wybranych towarów) oraz opłata za dokonanie odprawy celnej. Informację na temat aktualnie stosowanych ograniczeń taryfowych stosowanych przez Ukrainę znaleźć można w opracowaniu pt. Prawo celne część II. Cła i inne obowiązkowe opłaty związane z odprawą celną, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału 3

4 Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ( w zakładce Przewodnik po rynku / Prawo celne Ukrainy. Ograniczenia pozataryfowe Do najważniejszych ograniczeń pozataryfowych stosowanych przez Ukrainę w obrocie handlowym z zagranicą wymienić należy licencjonowanie operacji handlu zagranicznego oraz kontyngenty. Informację na temat aktualnie stosowanych ograniczeń pozataryfowych stosowanych przez Ukrainę znaleźć można w opracowaniu pt. Prawo celne część IV. Pozataryfowe ograniczenia stosowane w zagranicznym obrocie handlowym z Ukrainą, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ( w zakładce Przewodnik po rynku / Prawo celne Ukrainy. Wymagania techniczne Zgodnie z prawem Ukrainy, dopuszczenie towarów (w tym towarów importowanych) do sprzedaży na terenie Ukrainy dozwolone jest wyłącznie w przypadku, gdy dany towar odpowiada wymaganiom technicznym przewidzianym w ukraińskich przepisach. Ponadto w odniesieniu do określonych towarów ich dopuszczenie do obrotu na Ukrainie dozwolone jest wyłącznie po przeprowadzeniu certyfikacji tego towaru przez akredytowane ukraińskie instytucje certyfikujące. Wykaz towarów podlegających obowiązkowej certyfikacji, a także informacje odnośnie organów certyfikujących znaleźć można w opracowaniu Regulacje techniczne, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ( w zakładce Przewodnik po rynku ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Zgodnie z obowiązującymi na Ukrainie przepisami, przeprowadzanie procedur zamówień publicznych jest wymagane gdy zakładana wartość przedmiotu zamówienia przekracza 100 tys. UAH w przypadku towarów i usług (w sektorze budowlanym limit ten ustalony został na 300 tys. UAH) oraz 1 mln UAH w przypadku prac, przy czym obowiązujące w tym zakresie przepisy zawierają wyszczególnienie podmiotów objętych procedurami zamówień publicznych (dysponentów środków publicznych) oraz wyszczególnienie wyłączeń i specyficznych procedur w obszarze zamówień publicznych na Ukrainie. Ukraińskie i zagraniczne podmioty mogą uczestniczyć w procedurach zamówień publicznych na równych prawach. Zakazane jest ustanawianie przez podmiot zamawiający jakichkolwiek warunków udziału w procedurze zamówienia publicznego, które dyskryminowałyby jakiegokolwiek uczestnika tej procedury. Ogłoszenia o przeprowadzeniu procedur zamówień publicznych, a także inne informacje związane z realizacją procedur zamówień publicznych muszą być publikowane w cotygodniowym wydaniu Biuletynu zamówień publicznych, a także w państwowym Portalu Zamówień Publicznych ( przy czym informacje te powinny być jednakowo brzmiące (w razie rozbieżności rozstrzygające są informacje opublikowane w w/w biuletynie). W przypadku, gdy wartość zamówienia publicznego przekracza 200 tys. EUR w przypadku zamówienia towarów, 300 tys. EUR w przypadku usług oraz 500 tys. EUR w przypadku prac zamawiający ma obowiązek umieszczenia ogłoszenia o procedurze zamówienia publicznego / informacji o wynikach danej procedury w języku angielskim w międzynarodowych wydaniu Biuletynu zamówień publicznych oraz w portalu zamówień publicznych. Podmiot zamawiający może również zamieścić ogłoszenia 4

5 o zamówieniu publicznym, według swojego uznania, na swojej stronie internetowej (w przypadku jej posiadania, w zakładce Державні закупівлі ), w wybranych przez niego środkach masowego przekazu lub na stronach internetowych organów władz samorządowych. Szczegółowe informacje na temat obowiązujących na Ukrainie przepisów w zakresie prawa zamówień publicznych znaleźć można w opracowaniu Zamówienia publiczne, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ( w zakładce Przewodnik po rynku OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Ochrona własności intelektualnej na Ukrainie opiera się na przepisach szeregu umów międzynarodowych, których stroną jest Ukraina (m.in. Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 1883 r., Międzynarodowej konwencji o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych z 1961 r. czy Konwencji powołującej Światową Organizację Własności Intelektualnej z 1967 r.) oraz na licznych wewnętrznych aktach prawnych z tego zakresu (takich jak np. ustawy O ochronie praw na wynalazki i wzory użytkowe, O ochronie praw na wzory przemysłowe czy O ochronie praw na znaki dla towarów i usług ). Pomimo dość dobrych uregulowań prawnych tego zagadnienia, w praktyce ochrona praw autorskich i pokrewnych na Ukrainie jest jednak dość problemowa. Dlatego też w celu ochrony praw do sprzedawanych towarów zalecane jest dokonanie państwowej rejestracji ich znaków towarowych (co ułatwi ew. późniejsze dochodzenie praw do tych towarów). Rejestrację znaków towarowych (a także innych praw własności intelektualnej) prowadzi Państwowa Służba Własności Intelektualnej Ukrainy, na stronie internetowej której ( znaleźć można kompleksową informację na temat obowiązujących na Ukrainie przepisów w zakresie ochrony praw własności intelektualnej oraz trybu składania stosownych wniosków ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI Polscy przedsiębiorcy działający na Ukrainie sygnalizują problemy z odzyskaniem należności od tamtejszych firm. Równocześnie jednak polscy dłużnicy muszą liczyć się z sankcjami ze strony organów ukraińskiej administracji. Wynika to z jednego sposobu rozpoznawania spraw gospodarczych, w których zawsze orzeka najniższy w hierarchii miejscowy sąd gospodarczy. Sądy te związane są też ustawowymi terminami rozpoznawania spraw. Na Ukrainie każdy przedsiębiorca ma osobowość prawną, co wymaga określania stron procesu i postępowania przed sądowego. Stroną jest tzw. podmiot gospodarowania, powstały po zarejestrowaniu działalności, bądź filie lub przedstawicielstwa. Strony działają osobiście lub za pośrednictwem pełnomocników, którzy muszą przedstawić dokumenty wskazujące na ich uprawnienia. Pełnomocnictwa udzielane są na piśmie i potwierdzane pieczątką z podpisem kierownictwa. Postępowanie w sprawach gospodarczych rozpoczyna się z inicjatywy przedsiębiorcy, przy czym firmy zagraniczne występują w sądach na prawach podmiotów miejscowych. Warto wiedzieć, iż w prawie ukraińskim istnieje sankcja za prowadzenie działalności bez rejestracji taki podmiot nie może dochodzić roszczeń przed sądem. Na firmy naruszające prawo nakłada się obowiązek powiadomienia o tym poszkodowanego, a zaniechanie takiego obowiązku kończy się uiszczeniem kosztów sądowych nawet po wygraniu sprawy. Zgodnie z art. 509 Kodeksu cywilnego Ukrainy zobowiązaniem jest stosunek prawny, w którym jedna strona (dłużnik) zobowiązana jest do świadczenia na rzecz drugiej strony (wierzyciela) określonych czynności lub do wstrzymania się od określonych działań, a wierzyciel ma prawo 5

6 do żądania od dłużnika spełnienia tego obowiązku. Zobowiązanie powinno być spełnione w sposób należyty, zgodnie z warunkami umowy i postanowieniami przywołanego kodeksu oraz innych aktów prawa cywilnego, a w przypadku braku takich warunków i wymogów zgodnie z praktyką obrotu gospodarczego lub innymi ogólnie przyjętymi zwyczajami. Kodeks cywilny Ukrainy przewiduje szereg zabezpieczeń umożliwiających w przyszłości skuteczną windykację należności, zgodnie z art. 546 tego kodeksu spełnienie zobowiązań może być zabezpieczone karą, poręczeniem, gwarancją, zatrzymaniem, zadatkiem. Co więcej, w umowie mogą zostać określone inne rodzaje zabezpieczeń wykonania zobowiązania. 3. PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE NA UKRAINIE. Tablica 1. Wybrane, najważniejsze przedsięwzięcia targowo-wystawiennicze na Ukrainie l.p. Nazwa przedsięwzięcia Miejscowość i data Strona internetowa 1 Primus: Okna. Drzwi. Profile; Kijów, styczeń Primus: Szkło architektoniczne 2 Kiev AgriHort targi rolnicze Kijów, luty 3 Kiev Build targi budowlane Kijów, luty 4 Inter Agro targi rolnicze Kijów, luty 5 Kiev Fashion targi mody Kijów, luty/wrzesień 6 Międzynarodowe Forum Meblowe Kijów, marzec Interbudexpo targi budowlane Kijów, marzec 8 Baby Expo targi towarów i Kijów, marzec usług dla dzieci 9 Elcom Ukraine energetyka, Kijów, kwiecień elektrotechnika 10 Prodexpo/Packexpo targi spożywcze i opakowaniowe Kijów, kwiecień SIA targi motoryzacyjne Kijów, maj 12 Primus: przemysł drzewny Kijów, wrzesień Primus: przemysł meblarski 13 InterCHARM targi Kijów, wrzesień perfumerii i kosmetyków 14 Ugol&Mining targi Donieck, wrzesień przemysłu węglowego 15 EEBC Telecom&Broadcasting targi telekomunikacji, radiofonii i telewizji (raz na 2 lata) Kijów, październik World Food targi spożywcze Kijów, październik 17 Międzynarodowe Forum Przemysłowe szeroka tematyka przemysłowa Kijów, listopad 18 Nafta i Gaz Energia i Energetyka Kijów, listopad Pełny wykaz targów i wystaw organizowanych na Ukrainie znaleźć można na portalu oraz na stronach internetowych organizatorów (patrz rozdział 4). 6

7 4. WAŻNE ADRESY I LINKI 4.1. POLSKIE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE NA UKRAINIE Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ul. Wołodymyrska 45, Kijów, Ukraina tel.: ( ) fax: ( ) kiev@trade.gov.pl Ambasada RP w Kijowie ul. Jarosławiw Wał 12, Kijów, Ukraina tel.: ( ) faks: ( ) kijow.amb.sekretariat@msz.gov.pl Wydział Konsularny Ambasady RP w Kijowie (okręg konsularny obwody: kijowski, czernihowski, czerkaski, kirowohradzki) ul. Chmielnickiego 60, Kijów, Ukraina tel.: ( ) faks: ( ) kijow.amb.wk@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP we Lwowie (okręg konsularny obwody: lwowski, iwano-frankowski, tarnopolski, zakarpacki, czerniowiecki). ul. Iwana Franko 108, Lwów, Ukraina tel: ( ) faks: ( ) lwow.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Charkowie (okręg konsularny obwody: charkowski, dniepropietrowski, doniecki, ługański, połtawski, sumski i zaporoski) ul. Artioma 16, Charków, Ukraina tel: ( ) faks: ( ) charkow.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Łucku (okręg konsularny obwody: wołyński, równieński) ul. Dubniwska 22b, Łuck, Ukraina tel.: ( ) faks: ( ) konsulat@fk.lutsk.ua 7

8 Konsulat Generalny RP w Odessie (okręg konsularny obwody: odesski, mikołajowski, chersoński) ul. Uspienska 2/1, Odessa, Ukraina tel: ( ) , fax: ( ) odessa.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Winnicy (okręg konsularny obwody: winnicki, chmielnicki, żytomierski) ul. Kozyckiego 51, Winnica, Ukraina tel: ( ) fax: ( ) winnica.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Sewastopolu (okręg konsularny obwody: odesski, mikołajowski, chersoński) pl. Pirogowa 3, Sewastopol, Ukraina tel.: ( ) fax: ( ) sewastopol.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat RP w Żytomierzu kierowany przez Konsula Honorowego J. Woderackiego ul. Mała Berdyczowska 16 A, Żytomierz, Ukraina tel: ( ) fax: ( ) Polski Ośrodek Informacji Turystycznej w Kijowie ul. Hreszczatik 25 lok. 98, Kijów, Ukraina tel.: ( ) faks: ( ) kyiv@pot.gov.pl WYBRANE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Gabinet Ministrów Ukrainy ( Ministerstwo Finansów ( Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu ( Ministerstwo Energetyki i Przemysłu Węglowego ( Ministerstwo Polityki Rolnej i Żywnościowej ( Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Budownictwa i Gospodarki Komunalno- Mieszkaniowej ( Ministerstwo Infrastruktury ( Państwowa Służba Podatkowa ( Państwowa Służba Celna ( Narodowy Bank Ukrainy ( Fundusz Mienia Państwowego ( Państwowa Agencja ds. Inwestycji i Zarządzania Projektami Narodowymi ( Komitet Antymonopolowy Ukrainy ( 8

9 Państwowa Służba Statystyczna ( WYBRANE ORGANIZACJE SAMORZĄDU GOSPODARCZEGO Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza ( ) Stowarzyszenie Przedsiębiorców Polskich na Ukrainie ( Izba Przemysłowo-Handlowa Ukrainy ( WAŻNIEJSZE ORGANIZACJE WYSTAWIENNICZE Kijowski Międzynarodowy Kontraktowy Jarmark (Kijów, Premier Expo (Kijów, Kompleks Narodowy Expocentr Ukrainy (Kijów, Primus Exhibition Group (Kijów, Izba Przemysłowo-Handlowa Ukrainy (Kijów, Acco International (Kijów, EuroIndex (Kijów, K.I. Charkiv Info Expo (Charków, ExpoJug Service (Odessa, Odeski Dom (Odessa, Gal Expo (Lwów, Expo Donbas (Donieck, Expo Centrum Meteor (Dniepropetrowsk, 9