TEMAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ: Zastosowanie metody Kinesiology Taping w rehabilitacji pacjentów po aloplastyce stawu kolanowego STRESZCZENIE

Transkrypt

1 Weronika Woźniak-Czekierda TEMAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ: Zastosowanie metody Kinesiology Taping w rehabilitacji pacjentów po aloplastyce stawu kolanowego Promotor: dr hab. n. med. Dariusz Białoszewski STRESZCZENIE Wstęp i cele pracy. Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów jest coraz większym wyzwaniem dla lekarzy oraz fizjoterapeutów. Metody nieoperacyjne nie zapobiegają powstawaniu choroby a zabieg chirurgiczny wymaga wielomiesięcznej rehabilitacji. Po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego szczególnie istotną wartość dla leczenia usprawniającego ma poprawa sprawności sensomotorycznej, w tym propriocepcji i równowagi ciała, co ma znaczący wpływ na poprawę funkcji stawu i mechanizmu chodu. W niniejszej pracy, podjęto próbę oceny przydatności i wpływu metody Kinesiology Taping z zastosowaniem aplikacji w modyfikacji własnej, na reedukację czucia głębokiego oraz poprawę stabilności posturalnej. Celami pracy były następujące zagadnienia i prace badawcze: 1. Ocena zaburzeń propriocepcji i równowagi ciała u pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego. 2. Przedstawienie koncepcji zastosowania metody Kinesiology Taping, jako uzupełnienia programu rehabilitacji po aloplastyce stawu kolanowego. 3. Zaproponowanie modyfikacji własnej plastrowania dynamicznego, w celu poprawy czucia głębokiego stawu kolanowego poddanego aloplastyce. 4. Ocena porównawcza wpływu zaproponowanej modyfikacji na propriocepcję i stabilizację stawu kolanowego, a także na funkcjonalną sprawność pacjenta.

2 Poza badaniami własnymi w pracy przedstawiono również syntetycznie zagadnienia, związane z chorobą zwyrodnieniową stawów, zlokalizowaną w stawie kolanowym, a mianowicie etiologię, patogenezę, obraz kliniczny, diagnostykę, leczenie - uwzględniając szczególnie endoprotezoplastykę, a także problemy rehabilitacji u pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego. Przybliżono również zagadnienia dotyczące układu sensomotorycznego w aspekcie endoprotezoplastyki stawu kolanowego, głównie propriocepcję i równowagę ciała. Omówiono również metodę Kinesiology Taping, a także możliwości jej zastosowania u pacjentów po aloplastyce stawu kolanowego. Materiał i metody. Materiał stanowiło 51 pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego poddanych standardowej rehabilitacji w połączeniu z zastosowaniem aplikacji Kinesiology Taping, którzy utworzyli Grupę Badaną. Grupę Kontrolną stanowiło 60 pacjentów, którzy przeszli zabieg operacyjny endoprotezoplastyki stawu kolanowego i byli poddani takiej samej fizjoterapii ale bez zastosowania wspomagającego Kinesiology Tapingu. Pacjenci do obu grup byli przydzielani w sposób losowy metodą losowania prostego tzn. co drugi pacjent po aloplastyce rozpoczynający fizjoterapie trafiał do Grupy Badanej. Ostatecznie Grupę Badaną utworzyło 51 osób zamiast 60, ponieważ 9 osób z przyczyn osobistych nie mogło uczęszczać w danym terminie na rehabilitację, a tym samym nie mogło wziąć udziału w badaniu. Kryterium wykluczającym z badania były inne wskazania do zabiegu operacyjnego niż choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, powtórna endoprotezoplastyka stawu kolanowego, wszczepienie protezy związanej lub półzwiązanej, wcześniejszy zabieg aloplastyki stawu kolanowego po przeciwnej stronie, współistniejące choroby, które mogłyby mieć znaczący wpływ na wyniki badań, np. choroba Alzheimera, trudności w nawiązaniu logicznego kontaktu a także brak zgody ze strony pacjenta na przeprowadzenie badania. Metody badawcze obejmowały, oprócz wywiadu, następujące trzy grupy pomiarów: ocenę równowagi (badanie na platformie stabilometrycznej), ocenę sprawności sensomotorycznej propriocepcji (test czucia pozycji stawu) oraz ocenę sprawności funkcjonalnej chodu (6 minutowy test marszowy). Grupę Badaną i Kontrolną oceniano dwukrotnie: przed rozpoczęciem rehabilitacji i po jej zakończeniu. Do obliczeń statystycznych użyto następujące testy nieparametryczne: test kolejności par Wilcoxona (próby zależne) do porównań zmian w grupach;

3 test U - Manna Whitneya dla zbadania różnic między grupami; za próg istotności przyjęto poziom ufności α=0,05, oznaczający, iż wszystkie wyniki parametru p<0,05 będą uznawane za istotne statystycznie. Wyniki. Analiza otrzymanych danych wykazała, że zastosowanie autorskiej modyfikacji aplikacji Kinesiology Taping istotnie poprawiło efektywność standardowego procesu usprawniania pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego. Poprawę tę stwierdzono w niemal wszystkich badaniach parametrów równowagi i propriocepcji. Obszar, w którym poruszał się COF (OCOF), zarówno u pacjentów z Grupy Badanej jak i Kontrolnej uległ znacznemu zmniejszeniu po 4 tygodniowym turnusie rehabilitacyjnym. W Grupie Badanej stwierdzono na podstawie testu kolejności par Wilcoxona statystycznie istotne zmniejszenie się OCOF (p<0,0001) ze średniej powierzchni 5,37cm 2 do 1,62cm 2. W Grupie Kontrolnej również stwierdzono istotne statystycznie (p<0,0001) zmniejszenie OCOF ze średniej powierzchni 3,15cm 2 do do 1,82 cm 2. Wykazano istotną statystycznie (p=0,0009) różnicę w poprawie u pacjentów w Grupie Badanej, przeciętnie o 53%, a w Grupie Kontrolnej przeciętnie o 30%. Odległość, jaką pokonał COF (DCOF), zarówno u pacjentów z Grupy Badanej jak i Kontrolnej uległa znacznemu zmniejszeniu po 4 tygodniowym turnusie rehabilitacyjnym. W Grupie Badanej stwierdzono na podstawie testu kolejności par Wilcoxona statystycznie istotne zmniejszenie się DCOF (p<0,0001) ze średniej 133,93cm do 83,22cm. W Grupie Kontrolnej również stwierdzono istotne statystycznie (p<0,0001) zmniejszenie DCOF ze średniej 125,18cm do 95,18 cm. Wykazano istotną statystycznie (p=0,0461) różnicę w poprawie u pacjentów w Grupie Badanej, przeciętnie o 23%, a w Grupie Kontrolnej przeciętnie o 18% Po 4 tygodniowym turnusie rehabilitacyjnym w obu grupach stwierdzono również poprawę w precyzji odtworzenia kąta zgięcia w stawie kolanowym (test czucia pozycji stawu). W Grupie Badanej stwierdzono na podstawie testu kolejności par Wilcoxona statystycznie istotne zmniejszenie różnicy odtworzonego kąta (p<0,0001) ze średniej 11,67 o do 5,90 o. W Grupie Kontrolnej również stwierdzono istotne statystycznie (p=0,0001) zmniejszenie różnicy obciążeń ze średniej 9,7 o do 6,17 o. Wykazano istotną statystycznie (p=0,0294) różnicę w poprawie u pacjentów w Grupie Badanej, przeciętnie o 5 o, a w Grupie Kontrolnej przeciętnie o 4 o. W obu grupach za pomocą 6 minutowego testu marszowego stwierdzono zwiększenie pokonanego dystansu. W Grupie Badanej stwierdzono na podstawie testu kolejności par

4 Wilcoxona statystycznie istotne (p<0,0001) wydłużenie dystansu ze średniej 249,76m do 322,06m. W Grupie Kontrolnej również stwierdzono istotne statystycznie (p<0,0001) wydłużenie dystansu ze średniej 254,50m do 316,30m. Wykazano istotną statystycznie (p=0,0164) różnicę w poprawie u pacjentów w Grupie Badanej, przeciętnie o 29%, a w Grupie Kontrolnej przeciętnie o 25%. Jedynie w przypadku badania różnicy obciążeń, czyli odsetkowego rozkładu obciążenia pomiędzy prawą a lewą stopą, nie stwierdzono aby aplikacja w sposób istotny statystycznie zwiększyła efektywność standardowej rehabilitacji (nie wykazano istotnej statystycznie (p=0,3421) różnicy w poprawie u pacjentów w Grupie Badanej i w Grupie Kontrolnej). Jednakże po 4 tygodniowym turnusie rehabilitacyjnym różnica obciążeń pomiędzy stopami została znacznie zredukowana w obu badanych grupach. W Grupie Badanej stwierdzono na podstawie testu kolejności par Wilcoxona statystycznie istotne zmniejszenie różnicy obciążeń (p=0,0003) ze średniej 10,35% do 6,00%. W Grupie Kontrolnej również stwierdzono istotne statystycznie (p=0,0001) zmniejszenie różnicy obciążeń ze średniej 9,23% do 6,7%. Wnioski. 1. Pacjenci po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego charakteryzują się znacznymi deficytami propriocepcji, pogorszoną równowagą ciała oraz pogorszoną sprawnością funkcjonalną, co może zwiększać w tej grupie chorych ryzyko upadków. 2. U pacjentów poddanych aloplastyce stawu kolanowego zarówno klasyczna fizjoterapia jak i terapia połączona z zastosowaniem modyfikacji własnej aplikacji Kinesiology Tapingu może istotnie poprawiać poziom propriocepcji, równowagi ciała i funkcjonalnej sprawności ogólnej. 3. Zaproponowana technika plastrowania dynamicznego może optymalizować klasyczną fizjoterapię stosowaną u pacjentów po aloplastykach stawu kolanowego i powodować jej większą efektywność kliniczną. 4. Uzyskane wyniki stanowią zgodną z zasadami Evidence-based Medicine przesłankę do prowadzenia dalszych prospektywnych, randomizowanych badań nad szerszym niż dotychczas wprowadzaniem plastrowania dynamicznego wg koncepcji Kinesiology Taping do ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

5 ,,Use of Kinesiology Taping method in rehabilitation of patients after total knee replacement SUMMARY Introduction and objectives of the work. Treatment of osteoarthritis is a growing challenge for doctors and physiotherapists. Non-surgical methods do not prevent the formation of the disease and surgical procedure requires several months of rehabilitation. After total knee replacement especially important value for rehabilitation treatment is to improve sensorimotor efficiency, including proprioception and balance of the body, which has a significant impact on improving joint function and gait mechanism. This work attempts to assess the usefulness and impact of Kinesiology Taping with the use of application in own modification, on reeducation of proprioception and improvement of postural stability. Objectives of the work were the following issues and research: 1. Assessment of disorders of proprioception and postural balance in patients after total knee replacement. 2. Presentation of the concept of the application of Kinesiology Taping, as a complement to the rehabilitation program after knee replacement surgery. 3. Proposing own modification of dynamic taping, in order to improve proprioception of the knee after replacement procedure. 4. Comparative evaluation of the effect of proposed modifications on proprioception and stability of the knee joint as well as the functional efficiency of the patient. Apart from own research, the work also synthetically presents issues associated with osteoarthritis, located in the knee joint, namely the etiology, pathogenesis, clinical

6 presentation, diagnosis, treatment - particularly having regard to arthroplasty, as well as problems of rehabilitation in patients after total knee replacement. It approximated also issues concerning the sensomotoric system in terms of total knee replacement, especially proprioception and balance of the body. It also discusses the method of Kinesiology Taping, as well as the possibility of its use in patients after knee replacement surgery. Material and methods. The material consisted of 51 patients undergoing total knee replacement surgery subjected to standard rehabilitation combined with the use of Kinesiology Taping, who formed The Study Group. The control group consisted of 60 patients who underwent total knee replacement surgery were subjected to the same physical therapy but without the use of Kinesiology Taping. Patients in both groups were assigned at random by simple drawing, i.e. every second patient after knee replacement surgery starting physiotherapy was directed to the study group. The study group eventually formed 51 people instead of 60, because 9 people for personal reasons could not attend in a given period of rehabilitation, and could not therefore take part in the study. The exclusion criteria from the study were other indications for surgery than osteoarthritis of the knee, re-arthroplasty of the knee, implantation of fixed or semi-fixed prosthesis, earlier knee replacement surgery on the opposite side, coexisting disease that could have a significant impact on the test results, e.g. Alzheimer's disease, difficulties in logical contact and lack of consent of the patient for the study. Research methods included, in addition to the interview, the following three groups of measurements: an assessment of balance (test on stabilometric platform), an assessment of sensomotoric efficiency - proprioception (sensory test of joint position) and an assessment of functional capacity of gait (6 minute walk test). Study and control groups were evaluated twice: before starting rehabilitation and after completion. For statistical calculations were used the following non-parametric tests: Wilcoxon matched pairs test (paired tests) - for comparison of changes in groups; Mann-Whitney U-test - to examine differences between groups; the threshold of significance was the confidence level α = 0.05, indicating that all results of parameter p <0.05 are considered statistically significant. Results. Analysis of obtained data showed that the use of own modification of Kinesiology Taping significantly improved the efficiency of the standard process of

7 rehabilitation in patients after total knee replacement. This improvement was found in almost all clinical parameters of balance and proprioception. The area where COF was moving, both in patients from the study and the control group decreased significantly after 4 weeks in rehabilitation. In the study group in the Wilcoxon test has been identified a statistically significant decrease in the area (p <0.0001) with a mean surface of 5,37cm 2 to 1,62cm 2. In the control group was also observed statistically significant (p <0.0001) reduction of the area with an average of 3,15cm2 to a 1.82 cm2. Statistically significant (p = ) difference has been shown in the improvement of patients in the study group, on average, by 53%, and in the control group on average by 30%. The distance covered by COF, both in patients from the study and the control group has been significantly reduced after 4 weeks in rehabilitation. In the study group in the Wilcoxon test has been identified a statistically significant decrease in the distance (p <0.0001) with a mean of 133,93cm to 83,22cm. In the control group was also observed statistically significant (p <0.0001) reduction of the distance from the average 125,18cm to cm. Statistically significant (p = ) difference has been shown in the improvement of patients in the study group, on average, by 23%, and in the control group on average by 18% After 4 weeks of rehabilitation in both groups were also observed improvements in precision of knee joint flexion angle restoration (sensory test of joint position). In the study group in the Wilcoxon test has been identified a statistically significant decrease of the reconstituted angle difference (p <0.0001) with a mean 11,67 o 5,90 o. In the control group was also observed statistically significant (p = ) reduction of load difference of average 9,7 o to 6,17 o. Statistically significant (p = ) difference has been shown in the improvement of patients in the study group, on average, by 5 o, and in the control group on average by 4 o. In both groups, 6 minute walk test showed an increase in traveled distance. In the study group in the Wilcoxon test has been identified a statistically significant (p <0.0001) increase of the distance from the average 249,76m to 322,06m. In the control group was also observed statistically significant (p <0.0001) increase the distance from the average 254,50m to 316,30m. Statistically significant (p = ) difference has been shown in the improvement in patients in the study group, on average, by 29%, while in the control group on average by 25%. Only in case of testing difference of loads, i.e. percentage load distribution between the right and left foot, there was observed no statistically significant increase of efficiency of standard rehabilitation with the application (no statistically significant (p = ) difference

8 in the improvement of in patients in the study group and control group was observed). However, after 4 weeks in rehabilitation the difference between loads of feets was significantly reduced in both groups. In the study group in the Wilcoxon test has been identified a statistically significant reduction in loads difference (p = ) with an average 10.35% to 6.00%. In the control group was also observed statistically significant (p = ) reduction of loads difference from an average of 9.23% to 6.7%. Conclusions. 1. Patients after total knee replacement surgery are characterized by significant deficiencies in proprioception, impaired postural balance and impaired functional efficiency, which may increase in these patients the risk of falls. 2. In patients undergoing knee replacement surgery in both classic physiotherapy and therapy combined with the use of own modification of Kinesiology Taping application can significantly improve the level of proprioception, balance of the body and general functional efficiency. 3. The proposed dynamic taping technique can optimize the classical physical therapy used in patients after knee replacement surgery and cause it greater clinical efficacy. 4. The results represent compatible with the principles of Evidence-based Medicine prerequisite for further prospective randomized studies on a wider than before introduction of dynamic taping according to the concept of Kinesiology Taping for orthopedics and traumatology.