Budowanie porozumień na rzecz wdrażania idei Flexicurity i CSR w województwie wielkopolskim z wykorzystaniem wzorców niemieckich

Transkrypt

1 Budowanie porozumień na rzecz wdrażania idei Flexicurity i CSR w województwie wielkopolskim z wykorzystaniem wzorców niemieckich Rekomendacje, wersja 1 Wstęp Rozwój gospodarczy postępuje równolegle w dziedzinach społecznej, gospodarczej, politycznej i kulturowej. Sprzyja mu pojawianie się nowych wzorców postępowań i ich adaptacja z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań. Postęp w rozwoju sfery przedsiębiorstw wyraża się w wielu zmianach na płaszczyźnie strategicznej i technologicznej. Zmiany w wyniku procesu rozwoju dają wyraz w osiąganiu poprawy warunków życia i pracy. Na tle tych zmian powstały dwa modele rozwiązań określanych Flexicurity i Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR). Pierwszy termin Flexicurity, oznacza ukierunkowanie rozwiązań na zabezpieczenie świadczenia pracy na rzecz przedsiębiorstwa, przy równoczesnej trosce o warunki zatrudnienia i świadczenia pracy przez pracowników. Flexicurity łączy dwa elementy, tj.: elastyczność i bezpieczeństwo pracy i pozwala na zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy oraz pracownika. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR), to idea która wyraża pewna formułę strategii przedsiębiorstwa, realizowaną z punktu widzenia interesów tego podmiotu, ale z uwzględnieniem podmiotów jego otoczenia jakimi są: pracownicy, kooperanci, klienci, konkurenci, społeczność lokalna i środowisko naturalne. Najczęściej, wdrożenie idei CSR w firmie, dotyczy przekształcenia strategii kierowanej do wewnątrz, na strategię zorientowaną na zewnątrz i obejmującą interesy wymienionych jednostek otoczenia. Problemem, któremu poświęcone jest niniejsze opracowanie, jest eliminacja nierównowagi pomiędzy obecną skalą zastosowania rozwiązań modelów Flexicurity i Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, a aktualnym zapotrzebowaniem na ich wdrożenie ze strony pracowników, przedsiębiorców, instytucji samorządowych, organizacji pracodawców i związków zawodowych.

2 W Polsce, a szczególnie w Wielkopolsce, postęp we wdrażaniu CSR jest zauważalny, ale niewystarczający. Idea Flexicurity również nie jest wdrażana w zadowalającym tempie. Według sprawozdania Komisji Europejskiej w Polsce nie rozwinęły się elastyczne formy zatrudnienia. Rozwój tych form zatrudnienia i stworzenie bardziej elastycznych warunków na rynku pracy pozwoliłoby lepiej przystosować się wielkopolskim firmom do zmian zachodzących w gospodarce. Potrzeba wdrażania wspomnianych rozwiązań wynika przede wszystkim z konieczności ograniczenia występującego na tle społecznym zjawisk: dyskryminacji kobiet, trudności w godzeniu życia zawodowego z prywatnym, wzrostu wskaźnika obciążenia demograficznego. Obecny stan w zakresie wdrożenia modeli Flexicurity i CSR, wymaga koniecznej poprawy, co skłania do rozpatrzenia warunków adaptacji wielu sprawdzonych rozwiązań wypracowanych w Niemczech na poziomie standaryzacji i regulacji CSR, promocji i upowszechniania tej idei w przedsiębiorstwach i wśród klientów, doskonalenia zasad raportowania i monitoringu działań CSR. Do rozwiązań wartych rozpatrzenia pod kątem adaptacji do warunków krajowych i regionalnych należą: plan działania CSR przyjęty na poziomie krajowym, dobre praktyki CSR w firmach niemieckich, wiele modeli uelastyczniania rynku pracy wypracowanych w Niemczech i stosowanych z dobrym skutkiem, takich jak model kształcenia zawodowego w systemie dualnym, a także rozwiązanie kont czasu pracy. W ramach realizowanego projektu pt. Budowanie porozumień na rzecz wdrażania idei Flexicurity i CSR w województwie wielkopolskim z wykorzystaniem wzorców niemieckich, podjęto badanie i analizę dostępnych dokumentów i opracowań by określić wytyczne i zalecenia, które składają się na proponowane rekomendacje dla przedsiębiorstw i instytucji, by zdynamizować proces wdrażania modeli Flexicurity i CSR w Wielkopolsce.

3 I. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR) w Wielkopolsce Definicja i strategia CSR dla przedsiębiorstwa CSR rozwinęło się w latach 90-tych w Stanach Zjednoczonych głównie ze względu na potrzeby wdrożenia tego modelu w przemyśle tekstylnym i produkcji artykułów sportowych. Szczególnie ukierunkowano strategię CSR pod kątem produkcji w krajach południowych, w Bangladeszu, w Indiach. Prekursorami w tej dziedzinie stały się organizacje pozarządowe, które negocjowały z firmami odzieżowymi i tekstylnymi kwestie przestrzegania praw człowieka. Strategia CSR w przedsiębiorstwie obejmuje całościowe rozumienie społecznej odpowiedzialności, to znaczy jest ono wówczas: 1. koncepcją odpowiedzialnego zarządzania przedsiębiorstwem, która stawia na otwarty i systematyczny dialog ze społeczeństwem; 2. jest nastawiona na nowoczesne zarządzanie ryzykiem (gospodarczym, ekologicznym i społecznym); 3. wychodzi ponad wymogi prawne (ochrony środowiska, ochrony pracy, ustawy o współdecydowaniu); 4. obejmuje dodatkowe warunki ekonomiczne, ekologiczne, socjalne, kulturalne, społeczne i działania społeczne; 5. jest koncepcją, która stawia na zrównoważony rozwój głównego obszaru działania przedsiębiorstwa (rynek i miejsca pracy) i w otoczeniu firmy (środowisko i region). Realizacja CSR dotyczy obszarów: miejsca pracy, rynku, środowiska, społeczeństwa, zarządzania i raportowania.

4 Jak wynika z doświadczeń dużych firm, korporacji, CSR jest dziedziną działań raczej słabo komunikatywną. Niemniej jednak jego pozytywna implementacja zależy od sprawnej komunikacji wewnątrz przedsiębiorstwa. To co trudne, ale wymagające komunikacji niesie ze sobą sukces powodzenia na rynku. Dlatego też wymaga przemyślanej metody wdrażania. Najpierw należy zadbać o wewnętrzne środowisko, które tworzą pracownicy. Ich potrzeby i napięcia w grupie wymagają usunięcia, by przekonać to grono do kolejnego etapu strategii CSR. Składa się on z wdrożenia zasad kontaktu z klientami, kooperantami, konkurentami. Konsekwentny rozwój CSR w firmie powinien doprowadzić do trzeciego szczebla jakim jest działalność na rzecz lokalnego środowiska. Jest to obszar dający wiele korzyści każdej ze stron współpracy czyli firmie, samorządowi, organizacjom, instytucjom. Przyjazne nastawienie do przedsiębiorstwa, jego produktów, zakorzenienie w lokalnej wspólnocie to najważniejsze korzyści. Etapem dopełnienia CSR jest zaangażowanie w działania ochrony środowiska. Wiele firm podejmuje tego rodzaju działania od samego początku wdrażania strategii. Ogranicza się ona wówczas do drobnych działań w zakresie własnej produkcji i angażuje pracowników. Działania wykraczające poza procesy wewnętrzne wymagają większego zaangażowania kadr i finansów, dlatego można się ich spodziewać dopiero po zaangażowaniu firmy w obszary: pracowników, klientów, kooperantów, środowisko lokalne.

5 CSR należą: Do wyzwań strategicznych, jakie stoją przed przedsiębiorstwem wdrażającym strategię - realizacja założeń CSR w codziennej działalności firmy, przy czym» główne zadanie osób odpowiedzialnych za CSR to: wykazanie tworzenia łańcucha wartości dodanej z realizacji CSR i szukanie sposobu integracji społecznej odpowiedzialności i słabych punktów w działaniach firmy,» wdrażanie CSR powinno być połączone z systemem zarządzania przedsiębiorstwem, aby nie traktowano go jak błahy temat,» obszerna integracja w strategicznych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa przyczynia się do uwrażliwienia pracowników na ewentualną szarą strefę i konflikty interesów; - rozwój strategii CSR i jej wdrażanie mimo pojawiających się konfliktów: rozbieżne interesy najróżniejszych grup muszą wówczas zostać uwzględnione i przemyślane; - różnorodność działań ze względu na zróżnicowanie problemów, które w najgorszym wypadku wzajemnie się blokują i unieważniają. Wyrazem wdrożenia CSR w przedsiębiorstwie jest: 1. Dobrowolna strategia uwzględniająca społeczne, etyczne i ekologiczne aspekty w działalności gospodarczej; 2. Kształtowanie relacji z interesariuszami (m.in. z pracownikami, z klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością lokalną); 3. Realizacja polityki zrównoważonego rozwoju; 4. Osiągnięcie równowagi między jej efektywnością i dochodowością a interesem społecznym. Korzyści strategii odpowiedzialności przedsiębiorstwa rozpatrywane powinny być w kontekście wymienionych zakresów w perspektywie długofalowej, są to: - Wzrost zainteresowania inwestorów Kredytodawcy są bardziej zainteresowani współpracą z odpowiedzialnymi firmami, które oprócz dobrych wyników finansowych zarządzane w sposób przejrzysty, odpowiedzialnie budują swój wizerunek i dobre relacje z otoczeniem. Dla wielu inwestorów wiarygodność finansowa firmy jest uzależniona od jej wiarygodności społecznej; - Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy - Wzrost świadomości społecznej konsumentów powoduje, iż w swoich wyborach kierują się oni także zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Rosnąca grupa konsumentów zwraca uwagę na ekologiczność produktu lub

6 usługi, przestrzeganie zasad społecznej odpowiedzialności w procesie jego wytworzenia oraz ogólną reputację firmy; - Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi - Udział firmy w życiu społeczności lokalnej, podejmowanie długofalowych i wymiernych inwestycji społecznych, ułatwia jej sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczna odpowiedzialność umożliwia jej trwałe zakorzenienie się w społeczności i pozyskanie przychylności jej mieszkańców, a także zdobycie zaufania władz samorządowych; - Wzrost konkurencyjności - Wprowadzanie zasad odpowiedzialnego biznesu to jeden z atutów, dzięki którym firmy zdobywają przewagę konkurencyjną. Dla polskich firm przejrzysta polityka CSR może być jednym ze sposobów budowania swojej pozycji na rynkach światowych, gdzie oczekiwania dotyczące spełniania standardów odpowiedzialnego biznesu są bardziej oczywiste; - Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy - Poprzez podejmowanie wyzwań społecznej odpowiedzialności, firma podnosi swoje standardy postępowania wobec interesariuszy (pracowników, kontrahentów, klientów), a przez to unika kosztów złego partnerstwa. Zmiany te wpływają na kształtowanie kultury organizacyjnej firmy opartej na zaufaniu, odpowiedzialności i przejrzystości dla wszystkich zainteresowanych. - Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród pracowników - Społeczna odpowiedzialność firmy stanowi jeden z elementów pozafinansowego motywowania pracowników. Dzięki kodeksom etycznym, programom społecznym, dbałości o środowisko, wizerunek firmy w oczach pracownika ulega poprawie. Pracownicy z większym uznaniem odnoszą się do funkcjonowania firmy widząc, iż część jej aktywności skierowana jest na rozwiązywanie istotnych również dla nich problemów społecznych. - Pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników - Gdy poprawie ulega wizerunek firmy i rośnie do niej zaufanie wśród pracowników, to zwiększa się również atrakcyjność firmy na rynku pracy, co pozwala przyciągnąć nowych i zatrzymać najlepszych pracowników. Rekomendacje zebrano i zaprezentowano poniżej według kolejności: raportowanie działań CSR, upowszechnianie idei CSR w przedsiębiorstwach.

7 Niemiecka praktyka standaryzowania, upowszechniania i raportowania działań CSR, rekomendacje dla Wielkopolski I. Praktyka standaryzowania CSR Polityka CSR w Niemczech rozwinęła się w 1998 roku, gdy międzynarodowa organizacja pracy (ILO) wprowadziła podstawowe zasady tj. Fundamental Social Rights w kwestii CSR i przestrzegania praw człowieka. Zasady te dotyczyły zakazu pracy dzieci, zakazu pracy przymusowej, dyskryminacji, jak również prawa zrzeszania. W wielu przedsiębiorstwach zasady ILO są stosowane. Obecnie, odpowiedzialność za CSR przejęły dwie strony, mianowicie są to: - rząd federalny Republiki Niemiec, - przedsiębiorstwa i ich zrzeszenia branżowe, które dobrowolnie zobowiązują się do przestrzegania zasad CSR Odpowiedzialność wyraża się w wypracowaniu przez wymienione strony standardów i ich przestrzeganiu. Niemniej jednak podstawą do formułowania krajowych wytycznych są opracowania zasad dokonane przez organizacje międzynarodowe, ONZ, OECD, ILO, Unię Europejską. Zostały one poniżej zaprezentowane wraz z kontekstami zasad na poziomie krajowym i na poziomie przedsiębiorstw. Międzynarodowe standardy CSR, akceptowane w Niemczech W zakresie zasad CSR dominują międzynarodowe standardy opracowane przez ONZ, ILO i Unię Europejską. Są to: 1. Projekt ONZ pod nazwą Global Compact, rozpoczęty 2000 roku przez Kofi Annana w celu wzmocnienia współpracy między ONZ, przedsiębiorstwami oraz innymi grupami społecznymi, a tym samym przyczynienia się do zrównoważonego wzrostu. W Global Compact może wziąć udział każda firma. Do tej pory przystąpiło do projektu ponad 5000 firm. W ramach projektu opracowano 10 zasad Global Compact, którymi są: przestrzeganie praw człowieka; standardy pracy: wolność zrzeszania się, zniesienie pracy przymusowej oraz pracy dzieci; eliminacja dyskryminacji; ochrona środowiska: prewencyjne podejście; promowanie postaw odpowiedzialności ekologicznej; rozpowszechnianie technologii przyjaznych środowisku; przeciwdziałanie korupcji: w tym wymuszeniom i łapówkarstwu.

8 2. Trójstronna Deklaracja Zasad ILO odnośnie korporacji międzynarodowych i polityki społecznej, przyjęta w 1977 roku i uaktualniana przez partnerów społecznych oraz rządy. Została skierowana do przedsiębiorstw i rządów wszystkich krajów i obejmuje wyłącznie kwestie społeczno-polityczne, takie jak: a. Zatrudnienie: zwiększenie możliwości zatrudnienia, promowanie polityki równych szans, b. Kształcenie pracowników, c. Warunki pracy i życia: zapewnienie wynagrodzenia, świadczeń i warunków pracy na takim samym korzystnym poziomie, jak porównywali pracodawcy w kraju przyjmującym; płace wystarczające na zaspokojenie podstawowych potrzeb; skuteczne przeciwdziałanie pracy dzieci; zachowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa i higieny pracy, d. Stosunki pracy: zapewnienie wolności organizacji i zrzeszania się pracowników; prawo pracownika do składania skarg bez ryzyka negatywnych konsekwencji z tego tytułu. 3. Wytyczne dotyczące odpowiedzialności społecznej ISO Guidance on social responsibility, skierowane do wszystkich typów organizacji, nie tylko do firm. Nie są przeznaczone do celów certyfikacji lub do zastosowań prawnych lub umownych. Ich zawartość to: Zarządzanie organizacyjne, Prawa człowieka, Stosunki pracy, Środowisko, Uczciwe praktyki rynkowe, Relacje z konsumentami, Zaangażowanie społeczne i rozwój, Rekomendacje w zakresie integracji społecznej odpowiedzialności w całej organizacji, Przykłady dobrowolnych inicjatyw oraz środków pomocniczych.

9 Standardy na poziomie krajowym w Niemczech Niemiecki kodeks zasad zrównoważonego rozwoju (DNK) Kodeks zasad zrównoważonego rozwoju został opracowany przez Radę ds. Zrównoważonego Rozwoju (Deutscher Nachhaltigkeitskodex - DNK). Kodeks ten opisuje zasady CSR za pomocą 20 kryteriów, w tym każdy poprzez maksymalnie dwa wskaźniki jakości. Kodeks zawiera aspekty ekologiczne, społeczne oraz kwestie ładu korporacyjnego oraz precyzuje etapy niezbędne do wydania oświadczenia o przestrzeganiu zaleceń kodeksu. DNK ma służyć jako rozwiązanie dostosowane do firm o dowolnej wielkości i dowolnej formie prawnej. Do tej pory uzyskano 45 oświadczeń (w większości od dużych firm). Standardy na poziomie przedsiębiorstw Standardy na poziomie przedsiębiorstw powstają na różnych poziomach integracji. Występują one: 1. Na poziomie branżowym - Kodeksy branżowe (np. Kodeks Praktyk Biznesowych Międzynarodowej Rady Przemysłu Zabawkarskiego (ICTI) w zakresie warunków pracy i ochrony środowiska w przemyśle zabawkarskim). 2. Na poziomie przedsiębiorstwa: Międzynarodowe umowy ramowe (IFAs) globalnych przedsiębiorstw o dużej sile przetargowej. Przedsiębiorstwa te zawierają międzynarodowe umowy ramowe, formalizujące działanie CSR, poprzez ustalenia o dobrowolnym przestrzeganiu zasad. Są to np. regulacje zawarte w umowach z dostawcami, pracownikami, w porozumieniach ze związkami zawodowymi; Przedsiębiorstwa formułują dobrowolnie kodeks postępowania (Code of Conduct), zawierający wytyczne, w których zobowiązuje się kierownictwo i pracowników do przestrzegania określonych strategią CSR zasad. Niemiecka praktyka w zakresie projektów działań CSR niewiele odbiega od tej, z którą spotykamy się od około 10 lat w Polsce w ramach dużych korporacji. CSR jest sprawnie wdrażane w małych i średnich firmach o charakterze rodzinnym, stosunkowo trudniej przebiega to

10 w przedsiębiorstwach zlokalizowanych na terenach wschodnich landów, ze względu na słabsze podstawy kapitałowe. II. Praktyka upowszechniania CSR 1. Na potrzeby krajowe opracowano plan działania powszechnie zwany strategią CSR rządu federalnego Republiki Niemiec. W strategii tej zastosowano narzędzia promowania, rozpowszechniania idei CSR takie jak: Projekt EFS Gesellschaftliche Verantwortung im Mittelstand, Nagroda CSR przyznawana przez rząd federalny Republiki Niemiec, Broszura CSR-Made in Germany, Forum CSR pod auspicjami rządu federalnego Republiki Niemiec (44 przedstawicieli przedsiębiorstw, związków zawodowych, organizacji pozarządowych i środowisk naukowych), wspierane przez Komitet Zarządzający oraz Grupę Roboczą CSR im europäischen und internationalen Kontext (CSR w kontekście europejskim i międzynarodowym). 2. Powołano okrągły stół kodeksu postępowania etycznego (BMZ oraz GIZ), jego obszary aktywności to: - Platforma otwartej wymiany doświadczeń, - Realizacja projektów pilotażowych dotyczących warunków pracy w Rumunii i Bułgarii, - Promocja wytycznych kodeksu etycznego postępowania. 3. Zorganizowano niemieckie forum Global Compact, na rzecz promowania 10 zasad Global Compact. Uczestnikami Forum jest 200 przedsiębiorstw oraz przedstawiciele świata polityki, społeczeństwa obywatelskiego i środowisk naukowych. 4. W Niemczech, realizowane są przez instytucje pozarządowe liczne projekty, których celem jest zaangażowanie przedsiębiorców do wdrażania CSR. Jednym z nich był projekt pt.: Sieć CeSaR Land Brandenburgia, który miał miejsce w latach , a jego celem był długoterminowy gospodarczy sukces poprzez przejęcie odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Pracę sieci ukierunkowano na pomoc we wdrażaniu CSR w firmach.

11 Działania w pierwszym roku były nastawione na : Inwentaryzację działań istniejących w firmie, Opracowanie indywidualnej strategii CSR dla przedsiębiorstwa, Przeprowadzanie warsztatów sieci handlowych w celu wymiany doświadczeń, Organizacja konferencji specjalistycznej Best Practice - Najlepsza praktyka, Kreowanie wizerunku firmy (public relations). W drugim roku realizowano następujące działania: Wdrożenie opracowanych koncepcji CSR, Opracowanie planów projektu dla poszczególnych przedsiębiorstw, Kształcenie zespołów do przeprowadzania projektu w przedsiębiorstwach, Dokształcanie kadry zarządzającej i pracowników w tematyce CSR, Wymiana doświadczeń poprzez organizowane regularnie warsztaty sieci handlowych, Kontynuacja kreowania wizerunki firmy (public relations). W ramach działań projektowych wprowadzono CSR do firm przekładając opis teoretyczny na operacyjne formy aktywności. Niepewność i ryzyko, które wiąże się zawsze z wprowadzaniem zmian do organizacji stabilizowano poprzez wspólną wymianę doświadczeń i opinii. Działania rozpoczęte przez Sieć CeSaR Land Brandenburgia kontynuuje obecnie Izba przemysłowo-handlowa z siedzibą w Poczdamie. Rozwój idei CSR w Polsce wymaga wsparcia na płaszczyźnie informacyjnej i regulacyjnej. Zachęcanie, szczególnie firm małych i średnich, do realizacji działań CSR, czy poprzez projekty o charakterze diagnostycznym, czy też w formie medialnej, nie są wystarczających środkiem. W przedsiębiorstwie wygrywają niestety względy ekonomiczne, a rachunek ekonomiczny nie dopuszcza decyzji o realizacji działań CSR. Dlatego, konieczne jest lepsze ustrukturalizowanie działań, poprzez zaangażowanie organizacji biznesowych, w tym izb przemysłowo-handlowych oraz organizacji klastrowych, tak by objąć nimi poszczególne przedsiębiorstwa. W zakres tych działalności powinny zostać włączone cele dotyczące rozwoju wszystkich obszarów CSR. Formy realizacji tych celów mogą być różne. Proponowane jest, zgodnie ze wzorcem niemieckim, utworzenie platformy współpracy przedsiębiorstw, tych znających oraz

12 zapoznających się z ideą CSR i tą drogą prowadzenie wymiany doświadczeń oraz wypracowanie projektów. Wszelkie działania na rzecz rozwoju CSR w sektorze przedsiębiorstw powinny być wsparte na płaszczyźnie regulacyjnej. W skali kraju rozwiązania instytucjonalne powinny dotyczyć: Zmiany w regulacjach dotyczących funkcjonowania izb przedsiębiorstw, w których zrzeszanie powinno być obowiązkowe, a w zamian za to izby mogłyby świadczyć usługi dla firm w formie nieodpłatnej, tym samym wsparcie dla CSR przybrałoby formę ciągłą w czasie a nie incydentalno-projektową. Wtedy tylko kształtowanie strategii przedsiębiorstw i wdrażanie w związku z tym pewnej kultury CSR mogłoby odnieść widoczny skutek; Ukształtowania zapisów w dokumentach regionalnych i lokalnych strategii rozwoju w dziedzinie współpracy przedsiębiorstw i prowadzenia wobec tego sektora polityki rozwoju. Na poziomie regionalnym o CSR powinny traktować: Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego oraz Strategia Zatrudnienia dla Województwa Wielkopolskiego. Biorąc pod uwagę funkcję, jaką pełnią te dokumenty, wsparcie dla przedsiębiorstw we wdrażaniu kolejnych obszarów CSR byłoby czytelnie określone. Można też oczekiwać, że działania dofinansowane przez fundusze strukturalne Unii Europejskiej będą jasno ukierunkowane na wzmacnianie podstaw materialnych i bazy wiedzy do realizacji CSR. Tymczasem, w zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego, cele formułowane w stosunku do sektora biznesu ukierunkowane są na wyniki, a nie na proces, co rzecz jasna kieruje uwagę na rozwój w zaawansowanych technologicznie sektorach, rozwój relacji nauki z biznesem, rozwój partnerstwa międzysektorowego oraz rozwój gospodarki społecznej. Zasadniczo, tylko ostatnie wymienione zagadnienie nawiązuje do jednego z czterech obszarów CSR, tj. środowiska lokalnego. W SRWW mieści się ono w ramach celu operacyjnego 6.11 Rozwój gospodarki społecznej, pod nazwą: Promocja społecznego zaangażowania biznesu na rzecz gospodarki społecznej poprzez partnerstwa prywatno-społeczne. Konieczne jest szersze traktowanie zagadnienia CSR, którego brakuje w strategicznych wytycznych polityki rozwoju regionu. Gwarantuje ono zmianę postrzegania roli przedsiębiorstwa przez te podmioty w stosunku do kluczowych adresatów jego działalności tj. pracowników, kooperantów, klientów, środowiska naturalnego, a nie wyłącznie lokalnej społeczności. To wybiórcze, jak się wydaje tratowanie

13 modelu CSR pokazuje, że należy zmienić sposób postrzegania tej idei dla dobra systemowego rozwoju regionu, a nie wyłącznie osiągania korzystnych wyników. Korzyści dla wzrostu zatrudnienia słabo dostrzeżono także w treści Strategii Zatrudnienia dla Województwa Wielkopolskiego na lata W punkcie 3 Rozwój przedsiębiorstw, przedsiębiorczości i innowacyjności, wspomniano jedynie o potrzebie aktywizacji szkoleniowej kadr menedżerskich i pracowniczych. To niewiele w stosunku do potencjału zatrudnieniowego, jaki można osiągnąć wspierając wdrożenie strategii CSR w firmie, która obejmuje nie tylko zwiększenie aktywności szkoleniowej pracowników, ale także poprawę warunków zatrudnienia poprzez: troskę o bezpieczeństwo pracy, ochronę zdrowia, uwzględnienie założeń Work-Life-Balance, różnorodności i równości szans, zwalczanie dyskryminacji, wszechstronny rozwój pracowników, także w zakresie wynalazczości pracowniczej, poszanowanie praw pracowniczych. Podniesienie wydajności pracy jest kluczem do wzrostu zapotrzebowania na pracę, gdyż CSR przede wszystkim podwyższa identyfikację pracownika (z firmą) i jego motywację, a ponadto zwiększa wiarygodność firmy i wzmacnia zaufanie podmiotów zewnętrznych, zwiększa lojalność klientów, stąd właśnie jest istotnym czynnikiem wpływającym na wzrost wartości firmy i poprawę jej wizerunku. III. Raportowanie CSR Do właściwego prowadzenia polityki upowszechniania CSR konieczne jest zdefiniowanie standardów i zasad, a także monitorowanie ich stosowania poprzez raportowanie. Obecny sposób raportowania działań CSR, przyjęty przez korporacje i koncerny w Niemczech i w Polsce, ma charakter dobrowolny. Przedsiębiorstwa komunikują działania CSR w formie raportów umieszczanych w serwisach internetowych i traktują je jako narzędzie promocji. Ponadto w Niemczech podjęto Globalną Inicjatywę Sprawozdawczą (GRI) jako niezależne działanie zainteresowanych stron. W ten sposób opracowano wytyczne dotyczące raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, czyli dziesięć zasad sprawozdawczości CSR, w tym: zasady definiowania zawartości raportu, zasady sprawozdawczości w zakresie zapewniania jakości, standardowe dane w ramach raportowania GRI.

14 Komisja Europejska opracowała projekt dyrektywy w zakresie ujawniania informacji niefinansowych oraz różnorodności (Ramy prawne: zmiana dyrektyw księgowych 78/660/EWG i 83/349/EWG), która nie dotyczy firm zatrudniających średnio do 500 pracowników. W zakresie ujawniania informacji przedsiębiorstwa zobowiązane są do publikowania w raportach rocznych informacji na temat kwestii: ochrony środowiska, społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka oraz walki z korupcją i przekupstwem. W tych punktach należy przedstawić politykę firmy, wyniki, potencjalne zagrożenia oraz sposoby zarządzania ryzykiem. Jeśli w danej firmie nie ma wypracowanej polityki w jednym z tych punktów, to zobowiązana jest ona do wyjaśnienia tego stanu rzeczy. Natomiast, w zakresie informacji na temat różnorodności (Diversity) dyrektywa ma określać, że przedsiębiorstwa notowane na giełdzie zobowiązane są ponadto do zawarcia w raportach rocznych informacji na temat zróżnicowania w składzie organów administracyjnych, kierowniczych i nadzorujących. Muszą one dotyczyć takich kwestii jak aspekty wieku, płci, zróżnicowanie geograficzne, a także tło edukacyjne i zawodowe. Ponadto w oświadczeniu o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego firmy muszą zawrzeć informację odnośnie tego, jak i z jakimi rezultatami polityka różnorodności została wprowadzona w firmie. Jeśli dana firma nie wdrożyła w życie odpowiednich wytycznych, to zobowiązana jest ona do wyjaśnienia tego faktu. Debata nad przyjęciem tego projektu dyrektywy trwa. Głosy za argumentują konieczność weryfikacji faktycznie realizowanych zasad CSR, a głosy przeciw odnoszą się do aktualnie niekorzystnych warunków rynkowych, w których CSR uległ ograniczeniu i niepotrzebnemu, nadmiernemu zbiurokratyzowaniu tego obszaru. Trudno jednoznacznie cenić obowiązkowość raportów. CSR ma wymiar jakościowy i jest aktywnością, której rezultat jest odroczony. Jednakże bez systematycznych sprawozdań, podjęcie debaty nad ukierunkowaniem CSR w regionie, podniesieniem jego aktywności, zwiększeniem jakości, jest niemożliwe. Natomiast debata i decyzje nad wspieraniem idei CSR w przedsiębiorstwie są jak najbardziej słuszne i powinny być przedmiotem pracy organizacji biznesowych oraz forum Wojewódzkiej Rady ds. Dialogu Społecznego, Wojewódzkiej Komisji ds., Zatrudnienia, Sejmiku Województwa Wielkopolskiego.