I. Krwotok Krwotoki dzielimy na: sercowe aortalne włośniczkowe żylne tętnicze miąższowy Objawy krwotoku:

Transkrypt

1 I. Krwotok (łac. haemorrhagia) silne krwawienie, gwałtowna utrata krwi w jej pełnym składzie na skutek choroby, np. gorączki krwotocznej lub urazu naczyń krwionośnych. Krwotok może być zewnętrzny, spowodowany raną otwartą lub wewnętrzny, kiedy krew nie znajduje ujścia poza organizm. Przykładem krwotoku wewnętrznego jest wylew krwi do mózgu. Rozróżniamy także krwotoki mieszane, kiedy źródło krwotoku znajduje się wewnątrz organizmu, a krew wypływa na zewnątrz, np. krwotok z nosa. Groźne dla życia krwotoki mogą wystąpić w przebiegu następujących chorób: gruźlica płuc, rak, żylaki przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czy hemofilia. Krwotoki, które pociągają za sobą szybką utratę znacznej ilości krwi, mogą doprowadzić do wstrząsu krwotocznego, a nawet śmierci. Krwotoki dzielimy na: 1. sercowe - krwotok sercowy powstaje wskutek urazu (rana kłuta, takie rany nie zawsze są śmiertelne), pęknięcie blizny pozawałowej (zwłaszcza w stadium organizacji zawału). 2. aortalne 3. włośniczkowe 4. żylne - jeśli uszkodzona zostaje żyła, wypływająca krew ma barwę ciemnoczerwoną, płynie wolno, jednostajnie 5. tętnicze - jeśli uszkodzona zostaje tętnica, krew barwy jasnoczerwonej wypływa pulsującym strumieniem 6. miąższowy - krwotok ten zazwyczaj następuje wskutek uszkodzenia narządu i wynaczynienia krwi z drobnych naczyń Objawy krwotoku: bladość skóry ogólne osłabienie przyspieszone i ledwo wyczuwalne tętno (tętno nitkowate) znaczne obniżenie ciśnienia krwi mroczki przed oczami niepokój szum w uszach zimny pot w części przypadków utrata przytomności Postępowanie ratownicze przy krwotoku zewnętrznym : 1. podniesienie zranionej kończyny w górę 2. ucisk ręczny przez jałowy materiał 3. założenie opatrunku uciskowego 4. unieruchomienie kończyny Krwotok tętniczy: - gwałtowne tryskanie z rany żywoczerwonej krwi, przy zranieniu większych tętnic krew tryska falami wyrzucanymi w rytmie tętna - pierwsza pomoc polega na natychmiastowym zatrzymaniu krwotoku - uszkodzoną tętnice należy ucisnąć powyżej rany - można to wykonać stosunkowo łatwo w tych miejscach gdzie tętnica przebiega powierzchownie i może być przyciśnięta do kości - miejsca ucisku tętnic: tętnica szyjna, tętnica udowa Krwotok tętniczy (opaska uciskowa na przedramieniu): - tego rodzaju zatrzymanie krwotoku może być tylko krótkotrwałe, do czasu nałożenia na ranę opatrunku uciskowego - wszelkie krwotoki w obrębie kończyn należy tamować opatrunkiem uciskowym nałożonym na ranę - w wyjątkowych przypadkach stosuje się okrężne uciskanie całej kończyny za pomocą elastycznej opaski uciskowej Krwotok żylny: charakteryzuje się wypływaniem z rany krwi koloru ciemnego w tych przypadkach do zatrzymania krwotoku wystarcza założenie opatrunku uciskowego

2 Krwawienie po ekstrakcji zęba: zatrzymuje się przez założenie małego tamponu z gazy w przypadku przedłużonego krwawienia konieczna jest wizyta u lekarza u chorych na hemofilię bywa niebezpieczne dla życia Krwawienie z nosa: chorego należy wygodnie posadzić ( nie wolno kłaść) pochylić głowę do przodu na nos, czoło i kark położyć zimny kompres nie należy łykać krwi (może to wywołać wymioty) do nozdrzy wsunąć tampon gazy nasycony uprzednio wodą destylowaną ( koniec tamponu powinien wystawać z nosa), część źródeł nie zaleca zatykania nozdrzy Krwawienia i krwotoki wewnętrzne: mogą objawiać się wypływaniem krwi na zewnątrz otworami naturalnymi ciała lub też mogą pozostawać niewidoczne są to wylewy krwi do jam ciała krew wypływająca z ust może pochodzić z płuc lub przewodu pokarmowego Krwawienie z ust: krwotok płucny charakteryzuje się wypływaniem z ust krwi żywoczerwonej, pienistej. chorego należy umieścić w pozycji półleżącej, na klatkę piersiową położyć worek z lodem krwotok żołądkowy objawia się wymiotami krwawymi, przy czym krew jest zwykle ciemna, czasem przypomina fusy od kawy. chorego należy ułożyć wygodnie z lekko uniesionym tułowiem, na okolicę żołądka położyć zimny okład Krwotoki do jam ciała: w takich sytuacjach nie widać wynaczynionej krwi, gdyż zbiera się ona w jamie otrzewnej, opłucnej itp. do krwotoków wewnętrznych dochodzi najczęściej po tępych urazach brzucha rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu objawów wstrząsu zatrzymanie krwotoku wewnętrznego wymaga interwencji chirurgicznej II. Wstrząs : Wstrząs jest zagrażającym życiu zaburzeniem krążenia, które wynika z dysproporcji pomiędzy pożądanym a rzeczywistym zaopatrzeniem w krew. Występujące niedostateczne zapotrzebowanie tkanek w krew może być spowodowane różnymi przyczynami. Wstrząs przyczyny: 1. Zmniejszenie objętości krwi krążącej wstrząs hipowolemiczny: a). utrata krwi na zewnątrz lub do wewnątrz b). utrata osocza c). utrata wody lub soli (w wyniku masywnych wymiotów lub biegunek) 2. Zmniejszenie wydolności serca wstrząs kardiologiczny 3. Powiększenie pojemności układu naczyniowego przy zmniejszonej objętości masy krwi krążącej - wstrząs przywspółczulno-naczyniowy: a). na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy - ból, przerażenie, nagłe bodźce termiczne mogą wywołać gwałtowne rozszerzenie naczyń i zwolnienie tętna, powoduje to spadek ciśnienia krwi b). na skutek zatrucia wstrząs septyczny lub toksyczny c). w wyniku reakcji uczuleniowej wstrząs anafilaktyczny

3 Wstrząs objawy: Objawy wstrząsu są proporcjonalne do ciężkości i okresu działania jego przyczyny : - szybki, płytki oddech - bladość i chłód skóry - wargi przybierają odcień blado-siny - bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli różowieją - chory jest niespokojny i lękliwy, drży - na czole występuje zimny, lepki pot - bardzo wysokie tętno ( uderzeń na minutę) Wstrząs postępowanie ( czynności ratujące ) : - tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie zewnętrzne) - układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (nogi uniesione na wysokość około cm powyżej poziomu głowy) - chronimy przed utratą ciepła - uspakajamy chorego - systematycznie kontrolujemy tętno i oddech ( co 1 minutę) - zakaz palenia i podawania pokarmu oraz alkoholu - nie wolno przewozić chorego przypadkowym środkiem transportu Wstrząs kardiologiczny : Inną postać ma wstrząs sercopochodny (kardiologiczny) spowodowany spadkiem wydajności serca. Występuje on nieraz w trakcie długotrwałej choroby serca, bądź powstaje na skutek zawału mięśnia serca lub zatoru tętnicy płucnej. Charakteryzuje się : - bólem w klatce piersiowej i śmiertelną trwogą - wzmożonym wypełnieniem się żył szyjnych - pacjent odczuwa duszność - może wystąpić rzężący oddech i wydzielina przy kaszlu podbarwiona krwią - ciśnienie krwi spada, obserwuje się zwolnienie akcji serca Postępowanie we wstrząsie kardiologicznym ( czynności ratujące) : - sprawdzamy podstawowe funkcje życiowe - układamy poszkodowanego z lekko uniesiona górną częścią ciała (podobnie jak w przypadku zawału serca) - chronimy przed utrata ciepła - uspokajamy chorego - przy wstrząsie kardiologicznym nie wolno stosować pozycji przeciwwstrząsowej, która dodatkowo obciąży krwią niewydolne serce! III. Ciało obce : Ciało obce pozostawia się w ranie : - wyjąć je może tylko lekarz w warunkach sali operacyjnej - ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza i ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy, próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie fragmentów ciała obcego, a także stanowią niebezpieczeństwo wprowadzenia dodatkowego zakażenia - większe ciała obce o gładkich brzegach często tamują ranę i zapobiegają tym samym powstawaniu dużego krwawienia Ciało obce w oku : - nie usuwać szkieł kontaktowych - ciało obce znajdujące się w gałce ocznej usunąć może tylko lekarz, nieumiejętne usuwanie grozi ciężkim uszkodzeniem oka Ciało obce w nosie : - jedyne co można zrobić poszkodowanemu to zatkać druga dziurkę i spowodować wydmuchnięcie - użycie jakichkolwiek narzędzi grozi wystąpieniem krwawienia

4 Ciało obce w uchu: - należy spowodować udrożnienie ucha przez zwyczajne potrząsanie głową - nie wolno manipulować w przewodzie słuchowym Ciało obce w przełyku: - utkwienie w przełyku ciała obcego jest brane pod uwagę w przypadku ściskającego bólu i trudności w przełykaniu - w takiej sytuacji u chorego należy sprowokować wymioty Ciało obce w tchawicy: - najskuteczniejszą metodą jest tzw. chwyt HEIMLICHA, nazywany też tłocznią brzuszną Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z udławieniem, a nie z atakiem serca!! Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska go mocno do siebie powodując gwałtowne zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób gwałtownie wyciśnięte z tchawicy na zewnątrz. Można również tą czynność wykonać u pacjenta leżącego. Ratujący klęka przed pacjentem i kładzie mu obydwie ręce na nadbrzusze ponad pępkiem. Teraz gwałtowne ściśnięcie zwiększa ciśnienie tłoczni brzusznej. Gdy się dławisz a jesteś sam, spróbuj wykonać manewr na sobie, kładąc zaciśnięta pięść wewnętrzną stroną na brzuchu nieco powyżej pępka i obejmując ją drugą dłonią. Możesz też posłużyć się czymkolwiek, co popchnie przeponę od dołu. Rękoczyn HEIMLICHA przeciwwskazania: - kobiety w ciąży - ludzie o znacznej otyłości - pacjenci nieprzytomni - dzieci Udławienia u dzieci do 1 roku życia: Nie rób nic!!! - jeśli dziecko może oddychać, wydawać dźwięki lub gdy kaszle. Te objawy oznaczają, że do tchawicy dociera powietrze i dziecko samo wykrztusi z tchawicy to, co się tam znalazło. Wszelkie środki, które zastosujesz mogą zaburzyć ten naturalny proces i częściowe zablokowanie drób oddechowych przekształci się w ich całkowite zatkanie. Uważnie obserwuj co się dzieje, gdy trzeba INTERWENIUJ!! Gdy dziecko nie może oddychać ani wydawać dźwięków : - przełóż je sobie przez rękę, twarzą do dołu tak żeby jego głowa znalazła się niżej niż tułów - nie uciskaj brzucha niemowlęcia - nasadą dłoni wykonaj z wyczuciem 5 uderzeń w plecki dziecka, w miejsce pomiędzy łopatkami - jeśli klatka piersiowa się nie unosi, powtórz sekwencję 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć, aż do skutku, każąc komuś wezwać pogotowie ratunkowe - gdy dławi się większe dziecko (powyżej 1 roku życia) połóż je na podłodze twarzą do góry i dalej postępuj tak jak w przypadku dorosłego który leży ( ale uklęknij u stóp dziecka) - zastosuj manewr HEIMLICHA (tłocznia brzuszna), używając obu dłoni, kładąc nasadę dłoni znajdującej się pod spodem na brzuchu, między pępkiem a dolnymi żebrami, wykonuj manewr delikatnie! IV. Bandażowanie: a) polega na nakładaniu opasek zwanych bandażami w celu umocowania opatrunku lub unieruchomienia stawu bądź kończyny b) stosujemy opaski z gazy lub innego materiału (np. bandaż elastyczny wykonany z rozciągliwego materiału czy przylepca), dzięki którym lepiej utrzymywany jest opatrunek lub lepiej unieruchomiona jest owinięta część ciała Rodzaje opatrunków: Opatrunek ochronny zakładany na rany w celu ochrony przed szkodliwym działaniem środowiska zewnętrznego ( przede wszystkim przed zakażeniem) Opatrunek uciskowy stosowany w celu zatrzymania krwawienia

5 Opatrunek unieruchamiający stosowany w przypadkach złamań, zwichnięć oraz w rozległych uszkodzeniach (np. zmiażdżenie kończyny) V. Unieruchamianie kończyn: - złamanie i zwichnięcie należy unieruchomić bez uprzednich prób repozycji w takim ustawieniu, w jakim kończyna znajduje się po wypadku - przy złamaniach obowiązuje unieruchomienie przynajmniej dwóch sąsiednich stawów, pomiędzy którymi kość uległa złamaniu - w przypadku zwichnięcia unieruchamiamy zwichnięty staw VI. Postępowanie z osobą nieprzytomną : - polega na ułożeniu ratowanego w pozycji bocznej ustalonej, która zapobiega zapadaniu języka i zachłyśnięciu się treścią pokarmową - ułożenie pacjenta: Przy zachowanym oddechu pozycja boczna bezpieczna Przy braku oddechu na wznak na twardym podłożu ( i reanimacja) Po udanej reanimacji pozycja boczna bezpieczna Pacjent przytomny może być pozostawiony w pozycji dla niego wygodnej, ale wymaga wnikliwej obserwacji VII. Ułożenie pacjenta przytomnego: - na wznak z lekko uniesioną głową pozycja relaksowa - na wznak z wałkiem pod kolanami przy urazie (bólu) brzucha - z uniesionymi nogami (30-40 cm) pozycja przeciwwstrząsowa ( lub całe ciało głowa w dół ⁰) - z uniesionym tułowiem urazy czaszkowo-mózgowe, lekka duszność - pozycja półsiedząca ( z podparciem rękami ) znaczna duszność, uraz klatki piersiowej - płasko na wznak uraz kręgosłupa VIII. Zatrucia: Właściwe rozpoznanie rodzaju zatrucia decyduje o rokowaniu! Podejrzenie zatrucia zachodzi w razie : - obecności resztek trucizny ( np. pustych opakowań po lekach, woni gazu, itp.) - uzyskania określonych informacji od pacjenta lub jego otoczenia ( np. list pożegnalny) - obrazu ciężkiego, nagłego zachorowania z zaburzeniami lub utratą przytomności a szczególnie u ludzi młodych bez uchwytnej przyczyny lub przeszłości chorobowej Odtruwanie: a) Przewód pokarmowy Podać do picia dużo płynów ( z wyjątkiem mleka i alkoholu ). Wywołać wymioty drażniąc tylną ścianę gardła. Wyjątki: - nie wywoływać wymiotów przy zatruciu kwasami lub ługami, środkami piorącymi, rozpuszczalnikami, u chorych nieprzytomnych lub z drgawkami Po spożyciu kwasów, ługów, metali ciężkich lub fenoli podawać do picia dużo wody (celem rozcieńczenia trucizny). Dalsze postępowanie pod nadzorem lekarza. b) Śluzówki Płukać bieżącą wodą, nie stosować żadnych rozpuszczalników ani benzyny. c) Oczy Płukać bieżącą wodą, cząstki stałe (np. z wapna) usuwać chusteczką lub wacikiem w kierunku donosowym d) Drogi oddechowe i płuca Dużo świeżego powietrza lub tlenu. Przy zatruciu gazami drażniącymi lub parami metali ciężkich stosować w miarę możliwości deksametazon w aerozolu w celu zmniejszenia toksycznego uszkodzenia tkanki płucnej. Odtruwanie w postępowaniu lekarskim to : - farmakologiczne wywoływanie wymiotów,

6 - płukanie żołądka, - podanie adsorbentów (np. węgla aktywnego), - wywołanie szybkiego opróżnienia jelit oraz inne metody szybkiej eliminacji toksyn z krwi i krążenia IX. Objawy zatrzymania krążenia : - brak tętna ( badamy na tętnicach szyjnych ) - brak oddychania ( zatrzymanie krążenia może nastąpić równocześnie z zatrzymaniem oddechu lub wkrótce po; nie występuje zjawisko odwrotne czyli zatrzymanie krążenia nie poprzedza nigdy zatrzymania oddechu ) - brak odruchów (rozszerzenie i sztywność źrenic), rozszerzenie źrenic następuje 1-1,5 min po ustaniu krążenia mózgowego Podjęcie próby resuscytacji jest celowe, gdy: a) zatrzymanie serca nastąpiło nagle na skutek gwałtownych bodźców uszkadzających, jak np.: - porażenie prądem - zatkanie dróg oddechowych - zawał mięśnia sercowego b) zatrzymanie serca jest skutkiem gwałtownych zaburzeń ustrojowych, dających się odwrócić lub usunąć, jak np.: - bardzo obfity krwotok - nadmierne podrażnienie układu przywspółczulnego X. Ocena stanu poszkodowanego i pierwsza pomoc: 1. Udrożnienie dróg oddechowych. Aby nasze czynności były efektywne powinniśmy zapobiec niedrożności górnych dróg oddechowych do których najczęściej dochodzi w wyniku zapadania się języka blokującego wejście do krtani. Aby to zrobić należy: - skontrolować jamę ustną usuwając z niej resztki pokarmu, protezy zębowe czy też muł ofiarom utonięć - położyć chorego na wznak a następnie trzymając jedną dłoń na czole ofiary odchylić głowę do tyłu oraz jednocześnie dwoma palcami drugiej ręki unieść podbródek do góry 2. Masaż serca. - to zabieg mający na celu przywrócenie akcji serca - ratowanego umieszcza się na twardym podłożu, możliwie nisko (najlepiej na podłodze) - istotą zabiegu jest rytmiczne masowanie klatki piersiowej między mostkiem a kręgosłupem oraz jednoczesne prowadzenie wentylacji płuc ( resuscytacja krążeniowo-oddechowa RKO ) Rytmiczne uciskanie środkowej części mostka w kierunku kręgosłupa daje ok % normalnego rzutu serca. Ilość ta zapobiega przez 1-2h śmierci mózgu, ale nie wystarcza, by przywrócić świadomość. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacyjnej z 2010 roku zaleca się : - 30 uciśnięć mostka na 2 wdechy, rozpoczyna się od uciśnięć klatki piersiowej!!! - klęcząc obok ofiary, ratownik rytmicznie i dość silnie uciska dolną część mostka - warunki skutecznego masażu serca: - twarde podłoże - właściwy punkt przyłożenia rąk, dolna część mostka ( 2 palce powyżej końca mostka ) - do klatki piersiowej przylegają tylko nadgarstki - właściwa częstość uciśnięć (ok. 100/min) - głębokość ucisku 3-5 cm - wyprostowane ramiona Powikłania masażu serca : - urazy żeber - wyłamania mostka - odma opłucna - pęknięcie żołądka - obrażenia narządów wewnętrznych (wątroba, śledziona) Masaż serca NOWORODKI a.) miejsce ucisku : - w połowie mostka

7 b.) technika masażu : - noworodek, małe niemowlę : dwoma palcami jednej ręki lub kciukami c.) częstość ucisków : - noworodek, niemowlę: 120/min - dziecko większe: 100/min d.) siła ucisku: - ugięcie klatki piersiowej ok. 2-3 cm - fala tętna na tętnicach udowych Masaż serca DZIECI - mostek uciska się kłębem prawego nadgarstka, podtrzymując plecy dziecka lewą dłonią - częstość ucisków: ok. 100/min - co 5 ucisków 1 wdech Objawy skutecznej reanimacji : - obecność ruchów klatki piersiowej podczas wentylacji - obecność tętna na dużych naczyniach przy każdym uciśnięciu mostka - zaróżowienie skóry pacjenta - zwężenie się źrenic - pojawienie się poronnych oddechów pacjenta - powrót świadomości u niektórych Resuscytacja duże szanse powodzenia, gdy nagłe zatrzymanie krążenia jest efektem gwałtownych odwracalnych procesów, takich jak: - gwałtowny krwotok - niedrożność dróg oddechowych - zawał serca mięśniowego - wstrząs - porażenie prądem - niektóre zatrucia - zaburzenia metaboliczne - tamponada osierdzia stan nagłego zagrożenia życia, w którym dochodzi do przedostania się krwi do jamy osierdzia lub wypełnienia jamy osierdzia innym płynem (wysiękiem lub przesiękiem), powodującego utrudnienie napełniania jam serca krwią podczas rozkurczu. - odma opłucna Przerwanie postępowania resuscytacyjnego : - zawsze jest decyzją lekarza (po przyjeździe zespołu ratownictwa medycznego) - następuje w chwili stwierdzenia nieodwracalnych cech śmierci (stwierdza przybyły zespół ratownictwa medycznego) - następuje w chwili powrotu hemodynamicznie skutecznej pracy serca i stabilizacji stanu pacjenta - gdy wyczerpały się siły i możliwości świadków zdarzenia Błędy podczas resuscytacji : - zbyt długa przerwa w czynnościach reanimacyjnych ( nie powinna trwać powyżej 5s.) - uciskanie górnej części mostka - uciskanie okolic serca (na lewo od mostka) - odrywanie dłoni od klatki piersiowej pomiędzy uciśnięciami - leki w reanimacji mogą być stosowane tylko na zlecenie lekarza, ich podawanie nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy, w zasadzie jedyną skuteczną drogą podaży jest droga dożylna, wyjątkowo podjęzykowo, dotchawiczo lub do jamy szpikowej (noworodki) Stymulacja elektryczna - jest również w zasadzie zarezerwowania dla wykwalifikowanego personelu, od 2005 r. jest również częścią pierwszej pomocy przedlekarskiej. Polega na przywróceniu rytmu serca przy użyciu bodźca elektrycznego. Kardiowersja skoordynowana z czynnością serca ( zawsze w znieczuleniu ) Defibrylacja bez koordynacji z czynnością serca ( w migotaniu komór) Programy publicznego dostępu do defibrylacji są zalecane w miejscach, w których spodziewane użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego przez świadków nagłego zatrzymania krążenia przekracza 1 raz w ciągu 2 lat Po jednej defibrylacji należy podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową i prowadzić ją przez 2 minuty bez sprawdzania oznak życia czy analizy tętna.

8 Czynności życiowe to czynności organizmu decydujące o jego przeżyciu, zaliczamy do nich: - czynność oddechowa pobieranie tlenu z powietrza atmosferycznego i wydalanie dwutlenku węgla - czynność serca i krążenia krwi transport tlenu i substancji odżywczych do poszczególnych komórek oraz wydalanie resztek przemiany materii - regulacja składu płynów ustrojowych (wody i zawartych w nich elektrolitów) zachowanie homeostazy. Definicja nagłego przypadku (Ahnefelda) - doraźnej pomocy wymaga pacjent, u którego w wyniku urazu (zranienia) lub groźnego dla życia ostrego zachorowania dochodzi do zaburzenia ważnych życiowo czynności, to jest oddychania, akcji serca i krążenia - to samo dotyczy sytuacji, gdy stan pacjenta budzi obawę wystąpienia wspomnianych zaburzeń lub obserwujemy ich początek - nagłe przypadki są wynikiem : a). ciężkich uszkodzeń ciała występujących na skutek wszelkiego rodzaju nieszczęśliwych wypadków b). groźnych dla życia ostro występujących schorzeń c). zatruć Nagła sytuacja: - to ostry stan chorobowy, któremu towarzyszą ciężkie zaburzenia czynności ustrojowych nie stanowiące jednak zagrożenia czynności życiowych - odróżnienie nagłego przypadku od nagłej sytuacji jest trudne nawet dla osób doświadczonych Łańcuch ratunkowy: - zgodnie ze wzorem opracowanym przez Czerwony Krzyż przebieg udzielania pomocy w nagłych przypadkach lub sytuacjach można przedstawić w postaci łańcucha : czynności doraźne wezwanie pomocy pierwsza pomoc transport pomoc lekarska Czynności doraźne ratujące życie: - ewakuacja ofiary z miejsca zagrożenia - resuscytacja, reanimacja - opanowanie groźnego krwawienia - ułożenia na boku - leczenie wstrząsu - zabezpieczenie miejsca zdarzenia Ewakuacja ofiary: - w wypadku komunikacyjnym natychmiast zabezpieczyć miejsce zdarzenia trójkątem ostrzegawczym (bez takiego ostrzeżenia zagrożenie może się rozszerzać) - w wypadku innego rodzaju usunąć przedmioty utrudniające lub uniemożliwiające czynności ratownicze - jeśli to możliwe poszkodowanego należy jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić dalsze czynności ratownicze służy temu np. chwyt Rautka Wezwanie pomocy: - już w trakcie czynności doraźnych należy wezwać pomoc, należy pamiętać, iż wzywanie pomocy nie może przerywać czynności ratowniczych, dlatego też konieczna jest współpraca innych osób - w sytuacji, gdzie brak jest chętnych do pomocy należy powierzyć to zadanie konkretnej osobie, błędem jest zdanie : niech ktoś wezwie karetkę - w takiej sytuacji najczęściej nikt z gapiów nie poczuje się zobligowany do wezwania pomocy - wezwanie musi zawierać następujące informacje: Gdzie to się stało? Co się wydarzyło? Ile jest ofiar? Jakie są uszkodzenia ciała? Kto wzywa pomocy? - w sytuacjach, w których z powodu lokalizacji karetka może mieć problemy z odnalezieniem miejsca zdarzenia, ważne jest aby ktoś czekała na pogotowie w miejscu do którego łatwo trafić Pierwsza pomoc: - w oczekiwaniu na przybycie ambulansu z Zespołem Ratownictwa Medycznego należy kontynuować czynności ratujące życie, ale również ten czas można wykorzystać na zabiegi zmniejszające ból, minimalizujące ryzyko dalszych uszkodzeń ciała czy późniejszych powikłań ( unieruchomienie złamań, boczne ułożenie pacjenta, nałożenie opatrunków na rany, itp. ) Transport: - jedynym środkiem transportu nadającymi się do transportu chorych w stanach zagrożenia życia, jak również

9 ciężko rannych jest ambulans Zespołu Ratownictwa Medycznego - należy unikać transportowania chorych innymi środkami transportu, nawet jeśli wiązałoby się to z wydłużeniem czasu dotarcia do szpitala Reanimacja, ożywianie, resuscytacja: - zabiegi mające na celu przywrócenie do życia osób znajdujących się w stanie śmierci klinicznej Reanimacja a resuscytacja - jeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu nerwowego, choremu wraca świadomość to jest to reanimacja - jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych funkcji życiowych bez powrotu świadomości to jest to resuscytacja, występuje wtedy, gdy czynności ratownicze zostały podjęte po upływie dłuższego okresu czasu od momentu zaniknięcia objawów życia Alfabet reanimacji - A airway czyli udrożnienie dróg oddechowych - B breath - oddech (wspomaganie oddechu) - C circulation krążenie (masaż serca) - D drugs leki - E electrostimulation stymulacja elektryczna Gdzie szukamy tętna: Tylko na: 1. tętnicy szyjnej wewnętrznej (2-3 cm bocznie od chrząstki tarczowatej) 2. tętnicy udowej (1/3 wewnętrzna pachwin) 3. tętnicy pachowej (u małych dzieci) Sposoby kontroli oddechu : - wzrokowe obserwacja ruchów klatki piersiowej - słuchowe nasłuchiwanie szmerów oddechowych - palpacyjne wyczuwanie ruchów oddechowych ( badanie dotykiem, obmacywanie ) Cechy osoby nieprzytomnej : - brak reakcji na bodźce słowne - brak reakcji na bodźce bólowe - z reguły ciało wiotkie Objawy nagłego zatrzymania krążenia a) pewne: - brak tętna na dużych tętnicach - brak oddechu - osoba nieprzytomna b) dodatkowe: - sinica powłok - szerokie, sztywne źrenice