Arkusz informacyjny SBA 2013

Transkrypt

1 PL Przedsiębiorstwa i przemysł Arkusz informacyjny SBA 2013 POLSKA W skrócie W Polsce istnieją bardzo różnorodne warunki ramowe tworzenia i rozwoju MŚP. Chociaż polska polska gospodarka nadal odczuwa konsekwencje kryzysu z lat , w przewidywalnej przyszłości polskie MŚP powinny być w stanie osiągnąć poziom sprzed kryzysu. Perspektywa demografii przedsiębiorstw w 2013 r. jest pozytywna i dynamiczna znaczna liczba przedsiębiorstw wychodzi z rynku, lecz także dużo nowych przedsiębiorstw wchodzi na rynek. Wynika to częściowo ze znacznych postępów osiągniętych w obszarach polityki SBA, takich jak przedsiębiorczość i elastyczna administracja, co spowodowało usunięcie wielu obciążeń administracyjnych dla nowych przedsiębiorstw oraz znaczące obniżenie kosztów rejestracji przedsiębiorstw. Pomimo tych ukierunkowanych wysiłków, dostrzeżonych w sprawozdaniu Banku Światowego pt. Doing Business 2013 w którym Polskę oceniono jako państwo wprowadzające najwięcej zmian na lepsze w 2012 r. polskie MŚP stale osiągają słabe wyniki w niektórych istotnych dziedzinach, takich jak umiejętności i innowacje oraz wykorzystanie potencjalnych rynków zagranicznych (jednolitego rynku i rynków państw trzecich). Ponadto niekorzystny wpływ na MŚP ma brak nowych inicjatyw politycznych umożliwiających zaradzenie słabościom polskiego sektora MŚP, któremu nadal trudno jest uzyskać finansowanie w formie pożyczki i kredytu. Informacje na temat arkuszy informacyjnych SBA 1 Small Business Act (SBA) jest inicjatywą przewodnią UE służącą wspieraniu małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Obejmuje ona zbiór środków polityki skupionych wokół dziesięciu zasad, od przedsiębiorczości i elastycznej administracji do umiędzynarodowienia. W celu poprawy struktur zarządzania SBA w ramach jego przeglądu w 2011 r. zaapelowano o lepsze monitorowanie. Arkusze informacyjne SBA są publikowane co roku, a ich celem jest lepsze rozumienie najnowszych trendów i środków polityki krajowej, które mają wpływ na MŚP. Od 2011 r. każde państwo członkowskie wyznaczyło wysokiej rangi urzędnika administracji rządowej do pełnienia funkcji krajowego wysłannika ds. MŚP. Wysłannicy ds. MŚP inicjują wdrażanie agendy SBA w swoich państwach.

2 1. MŚP w Polsce podstawowe dane statystyczne Liczba przedsiębiorstw Liczba pracowników Wartość dodana Polska UE-27 Polska UE-27 Polska UE-27 Liczba Udział Udział Liczba Udział Udział w mld EUR Udział Udział Mikro ,2% 92,1% ,6% 28,7% 26 15,2% 21,1% Małe ,5% 6,6% ,1% 20,4% 23 13,2% 18,3% Średnie ,1% 1,1% ,6% 17,3% 38 22,1% 18,3% MŚP: ,8% 99,8% ,2% 66,5% 87 50,5% 57,6% Duże ,2% 0,2% ,8% 33,5% 85 49,5% 42,4% Ogółem ,0% 100,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0% Są to dane szacunkowe za 2012 r., których autorem jest London Economics, na podstawie danych za lata pochodzących z bazy danych statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (Eurostat). Dane obejmują gospodarkę przedsiębiorstw, na którą składają się przemysł, budownictwo, handel i usługi (NACE Rev. 2 sekcje B-J, L, M i N), ale nie obejmują przedsiębiorstw zajmujących się rolnictwem, leśnictwem, rybołówstwem i usługami zasadniczo nierynkowymi, takimi jak usługi edukacyjne i zdrowotne. Zaletą zastosowania danych Eurostatu jest fakt, że statystyki różnych państw zostały zharmonizowane i są porównywalne dla poszczególnych krajów. Natomiast wadę stanowi fakt, że w przypadku niektórych państw dane te różnią się od danych publikowanych przez władze krajowe. Chociaż liczba MŚP w Polsce jako odsetek ogólnej liczby przedsiębiorstw nie odbiega znacząco od średniej UE, w polskim sektorze MŚP istnieje stosunkowo więcej mikroprzedsiębiorstw i mniej małych przedsiębiorstw. Ponadto odsetek pracowników polskich MŚP jest nieznacznie wyższy niż średnia UE, lecz wnoszona wartość dodana jest dużo niższa. Sugeruje to stosunkowo niższą wydajność, lecz również koncentrację polskich mikroprzedsiębiorstw w sektorach o niskiej wartości dodanej. Na problem ten wskazują wyniki polskich MŚP w sektorze usług opartych na wiedzy, które pozostają poniżej średniej UE. Tylko jedna piąta MŚP świadczących usługi opiera swoją działalność na wiedzy (UE: 28%) i zapewnia jedynie 18% wszystkich miejsc pracy w sektorze usług (UE: 25%), wnosząc 23% całkowitej wartości dodanej w tym sektorze (UE: 32%). Jedną z przyczyn słabych wyników polskich MŚP działających w sektorze usług opartych na wiedzy jest ich niska wydajność udział tych przedsiębiorstw w wartości dodanej jest taki sam jak średnia UE, lecz udział w zatrudnieniu jest o jedną trzecią wyższy. Rozkład polskich MŚP w poszczególnych sektorach jest taki sam jak średnia UE biorąc pod uwagę wszystkie MŚP, najwięcej miejsc pracy istnieje w sektorze wytwórczym oraz sektorze handlu hurtowego i detalicznego, w których wytwarzana jest również największa wartość dodana (około 30% w obu sektorach w przypadku obu zmiennych). Stosunkowe znaczenie tych sektorów według wszystkich wskaźników przekracza jednak średnią UE o ponad sześć punktów procentowych, co niewątpliwie ma wpływ na wychodzenie Polski z kryzysu gospodarczego. W obrębie UE przywóz i wywóz polskich przedsiębiorstw jest prawie taki sam. W porównaniu z przedsiębiorstwami w UE polskie przedsiębiorstwa wykazują niewielką tendencję do wywozu na rynki zagraniczne, na co zwrócono uwagę w częściach dotyczących umiędzynarodowienia i jednolitego rynku. Wynikało to głównie ze zmniejszenia przywozu, zwłaszcza w przypadku dużych przedsiębiorstw, co dodatkowo odcina przedsiębiorstwa krajowe od rynków międzynarodowych. Jeśli chodzi o sektory, na MŚP działające w sektorze wytwórczym oraz sektorze handlu hurtowego i detalicznego przypada około 95% towarów wywiezionych w 2010 r., zarówno wewnątrz UE, jak i poza nią. Zarówno w przypadku MŚP, jak i dużych przedsiębiorstw, wywóz w sektorze wytwórczym, stanowiący 15% ogólnego wywozu wewnątrz UE, pozostawał na stałym poziomie. MŚP zwiększyły natomiast wielkość wywozu w sektorze handlu hurtowego i detalicznego o 7%, a wielkość wywozu w przypadku dużych przedsiębiorstw obniżyła się o około 20%. W konsekwencji MŚP działające w tym sektorze zwiększyły swój udział w wywozie. 2 Polska gospodarka odczuła poważne skutki kryzysu, a MŚP nadal nie osiągnęły poziomu Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 2

3 wartości dodanej sprzed 2009 r. Najbardziej reprezentatywnymi przykładami tego schematu pod względem wartości dodanej są sektor budownictwa i sektor usług okołobiznesowych (około -5% w przypadku dużych przedsiębiorstw w porównaniu z około -30% w przypadku MŚP w sektorze budownictwa oraz około -10% w przypadku dużych przedsiębiorstw w porównaniu z około -25% w przypadku MŚP w sektorze usług okołobiznesowych w latach ). Podsumowując, wyniki MŚP pogorszyły się, zwłaszcza w sektorze usług okołobiznesowych, a duże przedsiębiorstwa wykazują dodatnie stopy wzrostu w latach Ponieważ 97% polskich MŚP finansuje swój rozwój za pomocą własnych oszczędności rodzinnych, niedostateczny dostęp do finansowania miał na nie większy wpływ niż na duże przedsiębiorstwa 3, co mogło utrudnić ożywienie ich działalności po kryzysie. W przewidywalnej przyszłości demografia przedsiębiorstw w Polsce ma pozytywne perspektywy, ponieważ znacznie wzrosła liczba nowo zarejestrowanych MŚP. Ogólnie ich liczba wzrosła o ponad 75% od trzeciego kwartału 2011 r. do trzeciego kwartału 2012 r. Chociaż liczba wyrejestrowanych przedsiębiorstw również znacznie wzrosła, efekt netto był dodatni liczba nowych przedsiębiorstw wyniosła Zwłaszcza nowe przedsiębiorstwa odczuwają skutki problematycznego dostępu do finansowania za pomocą oficjalnych kanałów, którymi są pożyczki bankowe, kapitał podwyższonego ryzyka lub kapitał niepubliczny, i poszukują źródeł alternatywnych. 4 Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 3

4 Trendy dotyczące MŚP w Polsce 5 Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 4

5 2. Profil SBA w Polsce W ostatnich latach profil SBA w Polsce wykazuje spójny schemat znacznych postępów, lecz występują jednak pewne słabości i potrzebne są znaczne ulepszenia. Polska pozostaje w tyle, jeśli chodzi o wdrożenie niektórych zasad SBA, co dotyczy zwłaszcza umiejętności i innowacji, w odniesieniu do których w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie określono żadnych znaczących środków polityki. Wyniki Polski w zakresie SBA pozostają nieznacznie poniżej średniej UE, przy czym odnotowano nierównomierne postępy od godnych uwagi postępów w niektórych obszarach (przedsiębiorczość, elastyczna administracja, dostęp do finansowania) do długotrwałej stagnacji w innych obszarach (umiejętności i innowacje, jednolity rynek, najpierw myśl na małą skalę ). W ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska zapowiedziała lub wdrożyła środki polityki w pięciu obszarach SBA. Najbardziej przełomowe inicjatywy dotyczyły elastycznej administracji i polegały na usunięciu wielu obciążeń administracyjnych dla nowych przedsiębiorstw oraz na znaczącym obniżeniu kosztów rejestracji przedsiębiorstw. Pomimo tych ukierunkowanych wysiłków w Polsce nadal istnieją różnice regionalne liczba nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw wzrosła o 28% w najbardziej dynamicznym województwie (mazowieckim, za którym plasują się województwo śląskie, świętokrzyskie i lubelskie), natomiast inne województwa osiągnęły słabe wyniki (zachodniopomorskie, kujawskopomorskie i warmińsko-mazurskie), co częściowo wynikało z ich niskiego poziomu rozwoju i kształcenia. Rząd polski nie przyjął strategii specjalnie poświęconej wdrożeniu SBA, lecz postępy w przypadku poszczególnych zasad politycznych są oceniane w Krajowym programie reform (KPR). Głównym organem odpowiedzialnym za wdrażanie SBA w Polsce jest Ministerstwo Gospodarki i działająca w jego strukturach Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Opracowuje ona program rozwoju przedsiębiorstw (PRP), który został już poddany konsultacjom międzyresortowym i społecznym. Niektóre zainteresowane strony, które biorą udział w tych konsultacjach, uważają jednak, że postępy w zakresie wdrażania SBA w Polsce oraz widoczność inicjatyw i kampanii istotnych dla MŚP są niewystarczające. 6 Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 5

6 Wyniki Polski w zakresie SBA: status quo i rozwój sytuacji w latach Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 6

7 I. Przedsiębiorczość Ogólnie wyniki Polski w obszarze przedsiębiorczości są znacznie wyższe niż średnia UE w przypadku wielu wskaźników. Jednym z najważniejszych wskaźników są intencje przedsiębiorcze, które deklaruje jedna piąta osób dorosłych (UE: 13%). Podobnie wskaźnik samozatrudnienia i preferencje samozatrudnienia są spójne z tradycją samowystarczalnej przedsiębiorczości ugruntowaną w polskim społeczeństwie. W rzeczywistości największe postępy odnotowano w zakresie dostrzegania przez osoby dorosłe możliwości rozpoczęcia pracy na własny rachunek (2012 r.: 49%, 2009 r.: 36%). Wyraźna poprawa wyników Polski w tym obszarze wynika częściowo z usunięcia wielu barier administracyjnych w ciągu ostatnich czterech lat, co ułatwiło zakładanie nowych przedsiębiorstw. W sprawozdaniu pt. Doing Business 2013 Bank Światowy odnotował, że zmiany w kodeksie cywilnym i kodeksie spółek handlowych uprościły rejestrację przedsiębiorstw i obniżyły koszty rejestracji. W 2012 r. weszła w życie ustawa o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych, czemu towarzyszyło rozszerzenie kompetencji Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Okazało się to pożytecznym narzędziem służącym do składania dokumentów wymaganych do założenia przedsiębiorstwa za pośrednictwem internetu. Pomimo tych wysiłków w zakresie rejestracji przedsiębiorstw występują znaczne różnice regionalne. W 2012 r. jedyna negatywna zmiana w tym obszarze dotyczyła rozwoju otoczenia przedsiębiorczości 45% i 57% dorosłych Polaków uważa, że odpowiednio szkoła i społeczeństwo nie rozwijają postaw przedsiębiorczych (2009 r.: 43% i 64%). Na płaszczyźnie politycznej polski rząd bierze pod uwagę te problemy uruchomiony w 2012 r. narodowy program przedsiębiorczości jest kampanią promocyjną mającą na celu poprawę wizerunku przedsiębiorców i promocję przedsiębiorczości w społeczeństwie polskim. Polska rozpoczęła również stopniową deregulację około 200 zawodów, aby ułatwić dostęp do nich i ich wykonywanie. Przygotowano już dwa projekty ustawy o dostępie do wykonywania niektórych zawodów regulowanych, a prace nad trzecią ustawą o deregulacji są w toku. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 7

8 II. Druga szansa Polska pozostaje poniżej średniej UE, jeśli chodzi o realizację polityki drugiej szansy, która trwa o rok dłużej i jest o 50% droższa. Poziom wsparcia dla przedsiębiorców ponownie rozpoczynających działalność jest jednak nieznacznie wyższy niż średnia UE. Na płaszczyźnie politycznej Polska ogłosiła w tym roku Politykę Nowej Szansy, która obejmie wsparcie ciągłego monitorowania sytuacji gospodarczej w sektorze MŚP, wprowadzenie mechanizmu ostrzegania w celu zapobiegania upadłości oraz zapewnienie usług doradczych i szkoleniowych dla przedsiębiorców ponownie rozpoczynających działalność. Inicjatywie tej towarzyszy wsparcie dla przedsiębiorstw w trudnej sytuacji zmiany w postępowaniu upadłościowym i środkach postępowania upadłościowego, wsparcie finansowe dla przedsiębiorców ponownie rozpoczynających działalność i zwrotna pomoc finansowa dla borykających się z trudnościami przedsiębiorstw. Ponadto Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) wspiera systemy wczesnego ostrzegania i zarządzanie zmianą za pomocą instrumentu szybkiego reagowania, który umożliwił złożenie pierwszych wniosków o restrukturyzację przedsiębiorstw w latach 2012 i III. Najpierw myśl na małą skalę Wyniki Polski w obszarze Najpierw myśl na małą skalę, w którym nie określono skoncentrowanego na MŚP podejścia do nowego ustawodawstwa, są poniżej średniej UE. Jeśli chodzi o ten wskaźnik mierzący obciążenie stwarzane przez uregulowania rządowe, względna pozycja Polski w UE obniżyła się, ponieważ zastój panujący w Polsce w tym obszarze zbiegł się z poprawą w całej UE. Pomimo istotnej potrzeby ulepszeń, zwłaszcza w zakresie procedur konsultacji, które określają bardzo krótkie terminy dla zainteresowanych stron reprezentujących MŚP, nie zapowiedziano ani nie wdrożono żadnych znaczących środków polityki w tym obszarze. Obecnie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) opracowuje projekt pilotażowy dotyczący MŚP, o którym rząd zadecydował w 2013 r. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 8

9 IV. Elastyczna administracja Wyniki Polski w tym obszarze uległy wyraźnej poprawie w porównaniu z latami poprzednimi i przekraczają średnią UE. W szczególności udało się skrócić czas i obniżyć koszty założenia przedsiębiorstwa, a także skrócić czas przeniesienia własności mienia, który obecnie jest o jedną trzecią krótszy niż czas wskazany w poprzednich arkuszach informacyjnych (2013 r.: 54 dni, 2012 r.: 152 dni). Nadal jest on jednak prawie dwa razy dłuży niż średnia UE (28 dni). Dla polskich przedsiębiorstw obszarem o zasadniczym znaczeniu są rozliczenia podatkowe. Na płaszczyźnie politycznej w 2012 r. weszła w życie ustawa o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych, która ma na celu zmniejszenie wąskich gardeł i uproszczenie procedur administracyjnych, głównie z korzyścią dla mikro- i małych przedsiębiorstw. Ma to z założenia zwiększyć przejrzystość administracji publicznej, głównie jeśli chodzi o interpretację prawa, przy czym szczególną uwagę zwrócono na przedsiębiorstwa borykające się z problemem nieterminowych płatności. Z punktu widzenia przedsiębiorstw kontakty z administracją ułatwiłaby jednak jasna strategia dotycząca podpisu elektronicznego i nowe starania na rzecz wprowadzenia elektronicznego postępowania sądowego. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 9

10 V. Pomoc państwa i zamówienia publiczne Wyniki Polski w obszarze pomocy państwa i zamówień publicznych są poniżej średniej UE. Zgodnie z pomiarami według wskaźników z 2008 r. w porównaniu z innymi państwami UE na polskie MŚP przypada mniejsza część wartości zamówień publicznych i przedsiębiorstwa te mniej skutecznie konkurują o zamówienia publiczne o wartości powyżej progów UE. W przypadku 90% zamówień publicznych głównym kryterium udzielenia zamówienia jest cena. Ponadto polskie MŚP jedynie w nieznacznej mierze korzystają z pomocy państwa, ponieważ żadnej pomocy tego rodzaju nie przeznaczono na MŚP. Pozytywną stroną jest to, że średnie opóźnienia w płatnościach dokonywanych przez organy publiczne są mniejsze niż średnia UE (19 dni, UE: 29 dni) oraz że wykorzystanie usług w zakresie elektronicznych zamówień publicznych przez polskie MŚP jest równe średniej UE. Na płaszczyźnie politycznej w styczniu 2013 r. zmieniono ustawę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która ustala terminy zapłaty między MŚP na 60 dni, a terminy zapłaty między organami publicznymi a MŚP na 30 dni. Wyjątki od tej zasady można uzgodnić wyłącznie w formie pisemnej i nie mogą one naruszać zasady równości kontrahentów. W dziedzinie elektronicznych zamówień w grudniu 2012 r. polska Rada Ministrów przyjęła dokument strategiczny pt. Plan informatyzacji zamówień publicznych w Polsce. Jego realizację ma umożliwiać zaplanowana na 2013 r. inicjatywa Katalogi elektroniczne w zamówieniach publicznych pozwalająca na elektroniczne udzielanie zamówień o wartości poniżej EUR. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 10

11 VI. Dostęp do finansowania Wyniki Polski w obszarze dostępu do finansowania są wyższe niż średnia UE, co łączy się z wysokim poziomem samofinansowania wśród polskich przedsiębiorstw. Z dostępnych wskaźników wynika, że warunki finansowe są stosunkowo korzystne dla MŚP. Wydaje się jednak, że dotyczy to jedynie tych przedsiębiorstw, które faktycznie mają dostęp do oficjalnych kanałów finansowych. W rzeczywistości większość MŚP to przedsiębiorstwa samofinansujące swój rozwój bez powiązań z oficjalnymi instytucjami finansowymi. W przypadku oficjalnych kanałów dostępu do finansowania najlepszy wynik to zmniejszenie różnicy między oprocentowaniem pożyczek o wartości poniżej lub powyżej 1 mln EUR, co stawia MŚP na równi z dużymi przedsiębiorstwami. Rynek podwyższonego ryzyka jest jednak nadal słabo rozwinięty, co ogranicza możliwości rozwoju wysoce innowacyjnych przedsiębiorstw na wczesnych etapach rozwoju. Na płaszczyźnie politycznej od marca 2013 r. działa nowy program gwarancji de minimis dla MŚP, lecz dotyczy on wyłącznie kapitału obrotowego. Ze względu na brak porozumienia zarzucono jednak plany utworzenia Krajowej Agencji Gwarancji, co ogłoszono w 2011 r. Mimo to osiągnięto stopniowe postępy w zakresie inwestycji kapitałowych dzięki dokonanym do końca 2012 r. inwestycjom Krajowego Funduszu Kapitałowego w 15 funduszy na rzecz 26 przedsiębiorstw. Ponadto rozpoczęto realizację nowej inicjatywy mającej na celu przeciwdziałanie słabościom krajowego rynku podwyższonego ryzyka w kwietniu 2013 r. Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) i Bank Gospodarstwa Krajowego utworzyły Polski Fundusz Rozwoju gromadzący fundusze na pobudzenie inwestycji w kapitał podwyższonego ryzyka, inwestycji Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 11

12 na niepublicznym rynku kapitałowym i finansowania typu mezzanine. Innym obszarem, w którym polski sektor MŚP mógłby dokonać ulepszeń, jest absorpcja funduszy UE przeznaczonych na przedsiębiorczość i MŚP. Z drugiej strony w ramach funduszy regionalnych opracowano program pilotażowy dotyczący pożyczek inwestycyjnych przeznaczonych dla przedsiębiorstw utworzonych przy aniołach biznesu, który miał zacząć działać w czerwcu 2013 r. Od stycznia 2013 r. przedsiębiorstwa mają możliwość stosowania metody kasowej do rozliczania VAT. Środek ten jest skierowany wyłącznie do małych podatników, których roczna sprzedaż nie przekracza 1,2 mln EUR. VII. Jednolity rynek Polska osiąga słabe wyniki, jeśli chodzi o zasadę jednolitego rynku, i stale nie dorównuje średniej UE pod względem wszystkich wskaźników. Jedyny wyjątek dotyczy braku dyrektyw, w przypadku których opóźnienie w uchwaleniu ich przepisów w prawie krajowym wynosiłoby ponad dwa lata. Wpasowuje się to w średnią UE, lecz ten pozytywny wskaźnik jest zniwelowany dwukrotnie wyższym niż średnia UE odsetkiem dyrektyw dotyczących jednolitego rynku, których nie transponowano lub w odniesieniu do których nie zgłoszono środków transpozycji. Na płaszczyźnie politycznej nie zapowiedziano ani nie wdrożono żadnych nowych znaczących środków polityki w 2012 r. i w pierwszym półroczu 2013 r. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 12

13 VIII. Umiejętności i innowacje Umiejętności i innowacje są obszarem polityki SBA, który budzi największe obawy. To w tym obszarze Polska najbardziej odbiega od średniej UE. Jeśli chodzi o innowacje, mierzone według wskaźników z 2010 r., MŚP w Polsce są mniej skłonne do współpracy ze sobą niż MŚP w UE (2010 r.: Polska: 4%, UE: 9%), realizacji innowacji wewnątrzzakładowych (2010 r.: Polska: 11%, UE: 32%) oraz wprowadzania wszelkiego rodzaju innowacji, zarówno w odniesieniu do produktów i procesów (2010 r.: Polska: 14%, UE: 38%), jak i w przypadku sprzedaży i organizacji (2010 r.: Polska: 20%, UE: 40%). Osiągają one również niższe wyniki w zakresie przekładania nowych produktów lub procesów na obroty (2010 r.: Polska: 4%, UE: 9%). Jeśli chodzi o handel elektroniczny, polskie MŚP pozostają w tyle za MŚP w UE pod względem zakupów za pośrednictwem internetu (2010 r.: Polska: 14%, UE: 16%). W ostatnim sprawozdaniu przewidziano jednak, że rynek usług elektronicznych będzie się szybko rozwijać 8 niezależnie od sektora, począwszy od podstawowej wartości sprzedaży elektronicznej wynoszącej 22,9 mld PLN w 2012 r., jak ocenił Centre for Retail Research (Ośrodek Badań nad Rynkiem Handlu Detalicznego). Jeśli chodzi o szkolenie, dane statystyczne za 2011 r. wskazują, że polskie mikroprzedsiębiorstwa i MŚP są mniej chętne do poprawy umiejętności swoich pracowników niż MŚP w UE (2011 r.: Polska: 10%, UE: 19%). W tym kontekście osiągnięto pewne postępy na płaszczyźnie politycznej. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęło realizację programu BRIdge VC, nowej inicjatywy wspierającej inwestycje kapitałowe w nowe przedsiębiorstwa i ułatwiającej komercjalizację wyników prac badawczo-rozwojowych za pomocą specjalnie przeznaczonych do tego instrumentów inwestycyjnych. Program ogranicza się jednak do firm odpryskowych i beneficjentów dotacji publicznych i nie przewidziano nowych środków dla innowacyjnych nowych przedsiębiorstw bez wsparcia publicznego. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) rozpoczęła również nowy program mający na celu wsparcie młodych, innowacyjnych MŚP. Fundusz pożyczkowy wspiera Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 13

14 mikro- i małe przedsiębiorstwa poszukujące funduszy na założenie i rozwój działalności innowacyjnej. Jest to dofinansowanie przedsiębiorstw, które nawiązały współpracę z aniołami biznesu lub funduszami venture capital (podwyższonego ryzyka). PARP uruchomiła również nową inicjatywę pilotażową pt. Wsparcie na pierwsze wdrożenie wynalazku w celu finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych wdrażających już opatentowane wynalazki lub wynalazki, w odniesieniu do których złożono już wnioski o ochronę patentową do Urzędu Patentowego. IX. Środowisko W obszarze środowiska Polska dorównuje średniej UE wszystkie wskaźniki są zbliżone do średniej UE lub powyżej tej średniej, a często przewyższają ją w znacznym stopniu. Pozytywnym aspektem jest to, że około 14% MŚP twierdzi, że skorzystało ze środków publicznych wspierających działania w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami, a odsetek MŚP, które skorzystały ze wsparcia publicznego w celu wytwarzania produktów ekologicznych, jest o jedną trzecią wyższy niż średnia UE (PL: 13%, UE: 8%). Negatywnym aspektem jest to, że polskie MŚP słabiej sobie radzą z ulepszaniem procesów produkcji niż MŚP w UE. Należy jednak zwrócić uwagę, że wskaźników nie zaktualizowano względem arkusza informacyjnego Na płaszczyźnie politycznej nie zapowiedziano ani nie zrealizowano żadnej znaczącej polityki w tym obszarze w 2012 r. ani w pierwszym kwartale 2013 r. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 14

15 X. Umiędzynarodowienie Umiędzynarodowienie jest kolejnym obszarem, w którym polskie MŚP mogłyby znacząco poprawić wyniki, ponieważ są mniej skłonne niż inne przedsiębiorstwa do wchodzenia na rynki poza UE, zarówno w formie działalności przywozowej, jak i wywozowej. Pomimo znacznych obciążeń administracyjnych ogólne warunki ramowe są w istocie sprzyjające pod względem kosztów i formalności administracyjnych w przypadku działalności przywozowej i wywozowej, jeśli chodzi o terminy, których należy dochować. Częściowo może to znajdować wytłumaczenie w rozmiarach rynku krajowego i jego atrakcyjności dla krajowych MŚP. Na płaszczyźnie politycznej Ministerstwo Gospodarki zapowiedziało inicjatywę mającą na celu promowanie atrakcyjności polskiej gospodarki na rynkach międzynarodowych, z naciskiem na rynki o największym znaczeniu dla polskich eksporterów. Polega ona na utworzeniu centrów obsługi inwestorów i eksporterów i ich promocji w ogólnokrajowej kampanii medialnej, a jednym z przykładów jest centrum ułatwiające dostęp do rynku Stanów Zjednoczonych. Zgodnie z nowym dokumentem strategicznym (Strategia Innowacyjności i Efektywność Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 ) znacznie wzmocnione zostaną ramy instytucjonalne wspierające działalność wywozową (oparte na trzech filarach). Potrzebne są jednak znaczne ulepszenia, zwłaszcza w zakresie kluczowych usług, takich jak doradztwo na temat praw własności intelektualnej lub doradztwo prawne w dziedzinie windykacji. Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 15

16 3. Dobra praktyka Poniżej przedstawiono przykład dobrej praktyki w Polsce, pokazujący działania, które mogą podjąć rządy w celu wsparcia MŚP. Na Narodowy Program Przedsiębiorczości, prowadzony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), składa się wiele różnych działań popularyzacyjnych i promocyjnych mających na celu poprawę wizerunku przedsiębiorców i promocję kultury przedsiębiorczości. Kampania jest skierowana do osób, które mają innowacyjne pomysły na biznes, a w jej ramach zapewnia się szkolenie w dziedzinie zakładania nowej działalności gospodarczej oraz przewiduje się nagrody za najciekawsze pomysły na biznes (nagroda w wysokości PLN około EUR dla zwycięzcy). Inicjatywę bardzo pozytywnie oceniło polskie środowisko przedsiębiorców. Kampanię można uznać za dobrą praktykę ze względu na innowacyjną formę i zaawansowane podejście. Informacje są podawane w jasny sposób i podejmowane są próby dotarcia do różnych grup wiekowych o różnym poziomie wiedzy i doświadczenia, od młodych osób rozpoczynających życie zawodowe do osób bezrobotnych wykazujących się przedsiębiorczością. Główna wartość dodana kampanii polega na uwzględnieniu najważniejszych problemów polskiej gospodarki i sektora MŚP niewykorzystanego potencjału polskiej młodzieży, długotrwałego bezrobocia i wyzwolenia ducha przedsiębiorczości w polskim społeczeństwie. Ważne uwagi Arkusze informacyjne Small Business Act (SBA) przygotowywane są przez DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu w ramach przeglądu wyników MŚP, który jest głównym narzędziem zapewniającym analizę ekonomiczną kwestii związanych z MŚP. Łączą one najnowsze dostępne dane statystyczne i informacje na temat polityki w odniesieniu do 28 państw członkowskich UE oraz dziewięciu państw trzecich, które również wnoszą wkład w unijny program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP). Przygotowywane co roku arkusze informacyjne pomagają w uporządkowaniu dostępnych informacji, aby ułatwić ocenę polityki dotyczącej MŚP oraz monitorowanie wdrażania programu SBA. Zgromadzone są w nich informacje o postępach. Nie stanowią one oceny polityki prowadzonej przez państwa członkowskie, ale powinny być postrzegane jako dodatkowe źródło informacji służące udoskonaleniu kształtowania polityki opartej na dowodach. Na przykład w arkuszach informacyjnych wspomina się tylko o tych środkach polityki, które zostały uznane za istotne przez lokalnych ekspertów ds. MŚP. Nie odzwierciedlają one i nie mogą odzwierciedlać wszystkich środków podjętych przez rząd w danym okresie. Więcej informacji na temat polityki można znaleźć w bazie danych dostępnej na stronie internetowej dotyczącej przeglądu wyników MŚP. Zobacz przypisy na odwrocie strony. Dodatkowe informacje Przegląd wyników MŚP: Small Business Act: Europejski portal dla małych przedsiębiorstw: Entr-SPR@ec.europa.eu Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 16

17 1 Arkusze informacyjne SBA 2013 opierają się w znacznym stopniu na informacjach przekazanych przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej (JRC) z siedzibą w Isprze we Włoszech. JRC w dużej mierze udoskonaliło podejście metodologiczne, statystyczne opracowanie zbioru danych oraz wizualną prezentację danych. 2 Obliczenia te oparte są na danych pochodzących z bazy danych ComExt, Eurostat, 3 Raport Przedsiębiorczość w Polsce, Ministerstwo Gospodarki; Raport o stanie polskiej gospodarki 2012, Ministerstwo Gospodarki. 4 Raport 2012: Warunki prowadzenia firm w Polsce, ZPP i Centrum Adama Smitha. 5 Trzy poniższe wykresy przedstawiają tendencje zmian w czasie dla poszczególnych zmiennych. Składają się na nie wartości indeksów dla poszczególnych lat, począwszy od roku 2008, przy czym dla roku bazowego 2008 ustalono wartość 100. Począwszy od 2011 r. wykresy przedstawiają szacunkowy rozwój w czasie, określony przez London Economics Ltd na podstawie danych statystycznych za lata pochodzących z bazy danych statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (Eurostat). Dane obejmują gospodarkę przedsiębiorstw, na którą składają się przemysł, budownictwo, handel i usługi (NACE Rev. 2 sekcje B J, L, M i N). Dane nie obejmują przedsiębiorstw zajmujących się rolnictwem, leśnictwem i rybołówstwem lub usługami zasadniczo nierynkowymi, takimi jak usługi edukacyjne i zdrowotne. Ze szczegółami metodologii można się zapoznać na stronie internetowej: 6 Środki polityki przedstawione w niniejszym arkuszu informacyjnym SBA stanowią jedynie wybór środków podjętych przez rząd w 2012 r. oraz w pierwszym kwartale 2013 r. Wyboru dokonał krajowy ekspert ds. polityki w zakresie SBA pracujący dla CARSA (Hiszpania) (głównego wykonawcy Komisji w odniesieniu do arkuszy informacyjnych 2013). Ekspertów poproszono o wybranie tylko tych środków, które ich zdaniem są najważniejsze, tj. w przypadku których oczekiwano największego wpływu na poszczególne obszary SBA. Kompletny wykaz środków opracowany przez ekspertów w ramach przygotowywania tegorocznych arkuszy informacyjnych zostanie opublikowany wraz z arkuszami informacyjnymi w formie bazy danych dotyczących polityki i zamieszczony na stronach internetowych DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu. 7 Wykres przestrzenny łączy dwa zestawy informacji: po pierwsze, pokazuje status quo na podstawie danych za ostatnie dostępne lata. Informacje te, mierzone odchyleniem standardowym od prostej, nieważonej średniej arytmetycznej dla UE-27, przedstawiono na osi odciętych. Wertykalny korytarz zaznaczony linią kropkowaną określa średnią UE. Po drugie, wykres przedstawia postępy w czasie, tj. średnie roczne stopy wzrostu za lata Stopy wzrostu zmierzono na podstawie poszczególnych wskaźników, które składają się na średnie różnych obszarów SBA. Dlatego też umiejscowienie danej średniej obszaru SBA w jednym z czterech kwadrantów dostarcza nie tylko informacji na temat miejsca danego państwa w danym Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 17

18 obszarze SBA względem pozostałych państw UE w danym momencie, lecz także na temat postępów poczynionych w latach Arkusz informacyjny SBA 2013 Polska 18