Dostarczanie do UE energii elektrycznej pozyskiwanej z morza

Transkrypt

1 Dostarczanie do UE energii elektrycznej pozyskiwanej z morza Specjalne planowanie infrastruktury systemu odnawialnych źródeł energii elektrycznej z morza w zintegrowanej polityce morskiej UE maj 2012

2 Streszczenie projektu Autorzy EWEA (koordynator), ECN, 3E, SOW Streszczenie projektu: ECN: Lachlan Cameron, Karina Veum EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia Wstęp: EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum Rozdział 2: Narodowe wymogi w zakresie PPOM EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia SOW: Andreas Wagner Rozdział 3: Międzynarodowe dokumenty PPOM 3E: Paul Kreutzkamp, Sophie Jacques, Pieter Joseph Rozdział 4: Transnarodowe PPOM ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum Wnioski końcowe ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia Współpracownicy projektu EWEA: Angeliki Koulouri, Manuela Conconi UoB: Davide Toke SOW: Katharina Segelken, Andreas Wagner LNEG: Ana Estanquiero, Paulo Costa ECN: Chris Westra CORPI: Nerijus Blazauskas CRES: Kyriakos Rossis Główni komentatorzy ECN: Lachlan Cameron, Karina Veum, Michiel Hekkenberg EWEA: Christian Kjaer, Dorina Iuga, Justin Wilkes, Jacopo Moccia, Julian Scola Poprawki EWEA: Sarah Azau, Zoë Casey, Tom Rowe Nepriklausomas recenzentas: Adrienne Margolis Podziękowanie Scott Bailey (European Commission - DG ENER), Lanfranco Benedetti (CESA), Charlotte Boensen (DONG Energy), Brian Britton (NOW Ireland), Anne-Bénédicte Genachte (EWEA), Jan Hensmans (Belgian Federal Ministry of Economy), Andrea Hercsuth (European Commission/CENER), Colin Imre (Scottish Government), Titia Kalker (Dutch Ministry of Transport, Public and Water Management), Susan Kidd (The Crown Estate), Benoit Loicq (ECSA), Henrik S. Lund (Danish Fishermen Association), Pauli Merriman (WWF Baltic Ecoregion Programme), Ludovic Mouffe (Belgian Federal Ministry of Economy), Nathalie Rousseau (EU-OEA), Francisco Royano Gutiérrez (Grupo Sodercan), Remment Ter Hofstede (IMARES), David Tudor (The Crown Estate). Koordynacja ulotki: Raffaella Bianchin (European Wind Energy Association) Zdjęcie okładki: Pixelio Design i druk: EWEA dołączyła do neutralnego dla klimatu programu druku. Zgodnie z kryteriami ochrony środowiska, decyduje ona na czym oraz jak drukować. Emisja CO 2 podczas druku jest obliczana i rekompensowana zgodnie z pozwoleniami ochrony środowiska dotyczącymi emitowanych spalin, otrzymanymi w ramach wspieranego projektu. 2 Seanergy 2020

3 Streszczenie projektu Maj 2012 Dostarczanie do UE energii elektrycznej pozyskiwanej z morza: Specjalne planowanie infrastruktury systemu odnawialnych źródeł energii elektrycznej z morza w zintegrowanej polityce morskiej UE. Koordynator: Sponsor: Partnerzy projektu: STIFTUNG Umowa nr: IEE/09/898/SI Okres trwania: maj 2010 czerwiec 2012 Koordynator: EWEA Autorzy przyjmują całą odpowiedzialność za treść niniejszej ulotki. Prezentowana w niej opinia nie koniecznie jest zgodna z opinią Wspólnot Europejskich. Ani EACI, ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za dowolne wykorzystanie informacji podanej w ulotce. Seanergy

4 Streszczenie projektu Photo: NASA; Streszczenie projektu The Seanergy 2020 project Planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM) (Maritime Spartial Planning MSP) może pomóc w rozwoju odnawialnych źródeł energii w otwartym morzu, poprzez zmniejszenie ryzyka dla twórców i producentów nowych technologii oraz zwiększyć możliwości inwestycyjne. Ułatwianie zakładania farm odnawialnych źródeł energii morskiej (OZEM) wiatru, fal, pływów za pomocą PPOM znajduje się w centrum uwagi projektu Seanergy 2020, finansowanego przez Inteligentna Energia dla Europy (Intelligent Energy Europe IEE). Podstawowym celem Seanergy 2020 jest uformowanie i przedstawienie konkretnych zaleceń strategicznych, dotyczących najlepszego sposobu wykrywania i usuwania przeszkód w zakresie PPOM podczas dyslokacji farm OZEM, w celu osiągnięcia należytej realizacji dyrektywy Stowarzyszenia Odnawialnych Zasobów Energetycznych (Renewable energy company - RES(2009/28/EC)). W ten sposób dąży się do wspierania bardziej zintegrowanego i skoordynowanego dostępu do rozwijanego na inne kraje programu PPOM. Jest to wyjątkowo ważne, ponieważ prowadzona przez człowieka działalność, mocno oddziałująca na ekologię morza, nie ma granic. Do projektu zaangażowano wybrzeża oceanu Atlantyckiego oraz Morze Irlandzkie, Morze Bałtyckie, Morze Śródziemne i Morze Północne. Seanergy 2020 koncentruje swoją pracę na trzech podstawowych pakietach pracy (albo etapach pracy). Pakiet prac 2: obecna państwowa działalność w zakresie PPOM, jej oddziaływanie na OZEM, oraz identyfikacja najlepszych technologii. Pakiet prac 3: międzynarodowe dokumenty PPOM oraz ich zgodność z OZEM, oraz Pakiet prac 4: wyzwania i możliwości, jak przejść od narodowego do transnarodowego podejścia do PPOM. Ten, trzeci etap, obejmuje wnioski z prac oraz zalecenia, i w ten sposób tworzy ogólne rekomendacje dla projektu. Niniejsze sprawozdanie stanowi końcowe ogłoszenie projektu Seanergy 2020 oraz prezentuje wnioski z każdego z trzech etapów projektu, jak również rekomendacje dla całego projektu. Co to jest PPOM i dlaczego jest ono 4 Seanergy 2020

5 potrzebne? W basenach mórz Europy prowadzi się różnorodną działalność i wykorzystuje różne zasoby, co przynosi znaczącą korzyść gospodarczą i społeczną. Zgodnie z prognozami, taka nowość w morzu, jak wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii z morza, odegra ważną rolę w zakresie realizacji ambitnych celów Odnawialnych źródeł energii UE Zgodnie z planami poszczególnych państw członkowskich, kraje członkowskie UE postawiły sobie za cel pozyskanie 45 GW mocy ze stacji odnawialnych źródeł energii z morza do roku Przewyższy to dziesięciokrotnie moc otrzymywaną obecnie. Planuje się, że przeważająca część energii (około 43 GW) będzie pozyskiwana z energii wiatrów morskich, natomiast pozostała (około 2 GW) z energii fal i pływów. Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (EWEA) oraz Europejskie Stowarzyszenie Energii Oceanu (EU-OEA) również podkreślają wagę farm odnawialnych źródeł energii w morzu (OZEM), żeby spełnić cele projektu 2020 roku. Jak wynika za analogicznych obliczeń tych stowarzyszeń, z wiatrów morskich można pozyskać 40 GW mocy, a moc fal i pływów morskich wynosi 3,6 GW w przewidzianym okresie. W obliczu wzrostu skali pozyskiwania na przestrzeni mniej niż dziesięciolecia, planuje się, że projekt będzie kontynuowany również po 2020 roku, dlatego farmy OZEM będą wymagały znacznie większych powierzchni w otwartym morzu. Takie farmy na razie są nowością, dlatego OZEM konkuruje w sprawie miejsca na morzu z tradycyjnymi sposobami wykorzystania morza i inną powstającą działalnością na morzu. Prawdopodobne jest również, że takie sposoby działalności, jak żegluga, zakładanie kabli i rurociągów, turystyka na wybrzeżu oraz ochrona miejsc ekologicznych i bogactw naturalnych będą zauważalnie wzrastać. Gdy działalność na morzu rozwija się w tak zawrotnym tempie oraz wzrasta nacisk oraz różnorodne ograniczenia, rodzi się większe zapotrzebowanie na bardziej efektywne i skuteczne wykorzystanie mórz, wymogi uzgadniając nie tylko w skali narodowej, lecz również z innymi krajami. Oznacza to, że należy przyjąć dobrze przemyślaną i dla wszystkich jednakowo korzystną metodę, zgodnie z którą cele sektora indywidualnego pozostaną w zgodzie z rosnącym naciskiem na ekosystemy wskutek kombinowanej działalności człowieka oraz zapewnić, żeby dążono do dowolnego konsekwentnego doskonalenia projektu. Stanowi to istotę PPOM (Maritime Spatial Planning - MSP). PPOM można rozumieć jako proces analizowania i położenia farm oraz podziału czasowej działalności człowieka na otwartym morzu, w celu osiągnięcia celów ekologicznych, gospodarczych i społecznych, które najczęściej określa się poprzez procesy polityczne 1 (Ehler, E., 2009). Początkiem projektu Seanergy 2020 jest obserwacja pomyślnego działania PPOM (bez względu, czy jest to szczebel narodowy, czy międzynarodowy), będzie to potrzebne do poszerzenia przestrzeni na morzu, gdy wyniknie potrzeba. Narodowe podejście do PPOM Pierwszy etap Seanergy 2020 (pakiet prac 2) zanalizowano i wykonano porównania w trybie PPOM na wybrzeżach mórz 17 państw członkowskich oraz potencjał rozwoju farm OZEM. Zrobiono to zgodnie z siedmioma kryteriami: struktura polityczna i prawna, zarządzanie danymi i informacją, możliwości otrzymania pozwoleń i licencji, doradztwo, sposoby rozwiązywania niezgodności w sektorach, współpraca międzynarodowa oraz, na końcu, realizacja OZEM. Podstawowe wnioski tego etapu projektu, z uwagi na wspólne zalecenia Seanergy 2020, są następujące: Działalność narodowa w zakresie OZEM w przeważającej części odzwierciedla tradycyjne procesy planowania w krajach członkowskich, jak również priorytety potrzeb narodowych i system instytucjonalny. W praktyce, zidentyfikowano trzy podstawowe modele struktury prawnej dla narodowego OZEM: i) rozwój podstawowego trybu planowania przestrzeni (wykorzystania gruntów) w otwartym morzu; ii) tworzenie specjalnej struktury prawnej dla projektu OZEM, odpowiadającej ogólnemu systemowi prawnemu doglądu mórz; oraz iii) poprawki do powiązanych dokumentów, jak na przykład, Prawo wodne. Wśród tych trzech szerokich metod nie ma wyraźnego zwycięzcy. Dowolna z tych trzech metod może być skuteczna podczas udzielania prawa do dyslokacji farm OZEM, gdy wszystko jest dobrze zaprojektowane i uporządkowane. Istnieje kilka łatwo zrozumiałych źródeł rekomendacji 1 Ehler, C. and Douvere, F., 2009, Marine Spatial Planning: a step-by-step approach toward ecosystem-based management, Intergovernmental Oceanographic Commission and Man and the Biosphere Programme, IOC Manual and Guides No. 53, ICAM Dossier No. 6. Paris: UNESCO. Seanergy

6 Streszczenie projektu dotyczących procesów OZEM oraz najlepiej zrealizowanych działalności, na przykład mapa działań Komisji Europejskiej w zakresie OZEM, strategia OZEM HELCOM-VASAB dla regionu Morza Bałtyckiego, rozporządzenia UNESCO i Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej poświęcone OZEM. Są one częściowo zgodne z podstawowymi założeniami, które podtrzymują. Bardziej dokładny i szczegółowy zbiór porad dotyczących najlepszej narodowej działalności w zakresie OZEM byłby przydatny dla krajów członkowskich. Nawet miedzy państwami, które są stosunkowo rozwinięte w zakresie realizacji i przystosowania narodowych ustaw dotyczących OZEM, zazwyczaj brakuje korzystnej wielopaństwowej współpracy. Co więcej, wyżej wspomniane przepisy w większym stopniu rozpatrują kwestię wielostronnej współpracy jedynie pod względem drugoplanowym albo bazowym, najczęściej wspominając, że jest to ważne, ale podając mało szczegółów dotyczących sposobu albo terminu strukturyzacji współpracy. Międzynarodowe dokumenty dotyczące OZEM Drugi etap projektu (pakiet prac 3) zanalizowano istniejące międzynarodowe dokumenty w zakresie OZEM, w celu zidentyfikowania elementów krytycznych, które wpływają na rozwój farm OZEM. Na tym etapie istniały dwa dodatkowe aspekty: po pierwsze, konsekwentna kontrola planowania narodowych OZEM, sprawdzenie celów narodowych OZEM oraz dowolnych rygorów, wprowadzonych w myśl międzynarodowych dokumentów OZEM w bezpośrednio związanych krajach członkowskich. Po drugie, sprawdzenie infrastruktury systemu energetycznego w otwartym morzu oraz doboru jednolitej trasy kabli dla systemu energetycznego całej Europy w morzu, dla którego planowanie strategiczne na szczeblu międzynarodowym jest konieczne. W tej pracy przedstawiono wiele zaleceń i wniosków, w jaki sposób międzynarodowe dokumenty OZEM mogłyby być rozwijane w zakresie wspierania OZEM. Podstawowe wnioski z tego etapu, ponieważ są związane z ogólnymi zaleceniami projektu, są następujące: Obecne międzynarodowe dokumenty nie są mocno powiązane z OZEM, ponieważ w przeważającej części zostały sporządzone odnośnie do stosunkowo niedawnych interesów podczas dyslokacji odnawialnych źródeł energii na morzu. Międzynarodowe dokumenty PPOM mogą pośrednio oddziałać na OZEM, gdy będą tłumaczone na poziom narodowy PPOM. Niewątpliwie, obecne dokumenty PPOM nie przeszkadzają w rozwoju OZEM. Dokumenty międzynarodowe częściowo wymagają poprawek. Tok jest stosunkowo długi, wymagający wielu zasobów i stworzenia wspólnego szerokiego kompromisu, w związku z czym prawdopodobne jest, że może on utracić skuteczność. Międzynarodowe dokumenty PPOM w istocie są bardziej sektorowe, - skupione w jednej albo ograniczonej podgrupie, jak wykorzystanie morza albo wartość. Sposoby integracyjne w zakresie PPOM stają się skomplikowane. Obecne struktury międzynarodowe powinny być wykorzystywane tam, gdzie jest to możliwe. Na przykład, należałoby się zainteresować obecnymi regionalnymi konwencjami z dziedziny ochrony środowiska. Na koniec najważniejsze: wyjątkowo wiele przeszkód w międzynarodowych metodach PPOM pokazuje, że koniecznie należy przedsięwziąć środki na poziomie UE w celu polepszenia współpracy transpaństwowej. Transnarodowe podejście do PPOM Trzeci etap Seanergy 2020 (pakiet prac 4) skoncentrowano się na wyzwaniach i możliwościach, jak się poruszać w kierunku wielostronnych sposobów PPOM wspierając OZEM. Narodowe i wielopaństwowe poziomy PPOM są bardzo od siebie zależne. Rozwiązania planowania narodowego mogą oddziałać na inne kraje, położone w tym samym regionie. Podobnie, jak wiele ważnych kwestii, również sposoby wykorzystania morza wykraczają poza granice kraju. Takie kwestie powinny być rozważane na drodze współpracy. Sposoby PPOM na poziomie międzynarodowym powinny być uzgadniane z perspektywą przecinania granic państwa oraz odwrotnie, zapewnić, że razem mogą oni zaproponować najlepszą podstawę do podejmowania decyzji i planowania. Główne wnioski z tego etapu projektu to: Mimo że Komisja Unii Europejskiej bardzo wspiera współpracę w projekcie PPOM poza granicami kraju, jednak istnieje zbyt mało konkretnych porad, jak należałoby to osiągnąć. To wszystko jest związane z tym, że narodowe inicjatywy w zakresie PPOM w stopniu niewystarczającym zintegrowały kontekst międzynarodowy oraz państwa członkowskie UE nie mają odpowiedniego systemu wspierania dalszej współpracy. Żeby państwa członkowskie przyjęły wielostronny sposób współpracy, należy istniejące przeszkody zlikwidować albo starać się ich uniknąć. Wykryto trzynaście specyficznych przeszkód w wielkopaństwowym PPOM, związanych z kwestiami energii, interesów i kompetencji. Potrzebny jest system planowania długoterminowego, 6 Seanergy 2020

7 żeby radzić sobie z zauważalnym wzrostem zapotrzebowania na przestrzeń, który jest spodziewany do roku 2020 i później. Współpraca transpaństwowa w zakresie PPOM może być korzystna dla OZEM dzięki dodatkowej produktywnej i uzgodnionej pracy z innymi państwami, po zmniejszeniu ryzyka planowania dla twórców nowych technologii oraz producentów i po rozwinięciu możliwości rozbudowy farm oraz/lub oszczędnemu wykorzystaniu wydatków, których nie da się uniknąć podczas ogólnego wdrażania infrastruktury. Zostało to zademonstrowane podczas spotkania Niemiec i Danii na prezentacji badania PPOM. Wskazuje to wyraźnie, że PPOM może potencjalnie zmniejszyć koszty farm OZEM. Komisja Europejska ograniczyła możliwości interwencji w zakresie PPOM, bo ogólnie rzecz biorąc, należy to do kompetencji krajów członkowskich UE. Wśród tych możliwości znajdują się: a) dobrowolne zalecenia w ramach wspierania współpracy międzynarodowej; b) wspieranie poszczególnych regionalnych projektów i inicjatyw; c) informowanie grup roboczych ekspertów w zakresie PPOM; d) wykorzystanie regionalnych konwencji morskich (np. OSPAR, HELCOM, Barcelona) jako środka do koordynacji platform; e) prezentacja dyrektywy PPOM, która tworzy strukturę współpracy. Rozważa się, że metody, w oparciu o które stworzono PPOM podają najwięcej możliwych sposobów pokonania stagnacji, stojącej na przeszkodzie poruszania się w kierunku wielostronnej współpracy w projekcie PPOM. Zalecenia ogólne do projektu Mimo że trudna politycznie, Dyrektywa PPOM koncentruje się na wspieraniu współpracy międzynarodowej (wspieranego narodowego PPOM). Będzie to wymagało od krajów członkowskich bezpośredniej współpracy, bez dyktowania osobnych wniosków. Taka możliwość współpracy międzynarodowej nadaje stabilną podstawę prawną, samą realizację pozostawiając krajom członkowskim, zbliżając się również do zrozumiałego wypełnienia kompetencji UE w zakresie planowania. Dłuższa lista zaleceń: Uwagę skupia się bardziej na rozwoju współpracy niż na perspektywie środków działalności narodowej, w ten sposób tworząc lepsze warunki dla interwencji UE; Narodowy PPOM stanowi stan wyjściowy skutecznej wielostronnej współpracy w zakresie planowania wybrzeży, i powinno to być wspierane; UE powinna dążyć do zaprojektowania Dyrektywy UE (jeżeli jednak osiągnięcie tego nie jest możliwe, powinny zostać przedstawione sposoby rozwiązania w oparciu o konwencje mórz regionalnych albo działalność grup roboczych), która akcentuje dwa aspekty: - Wymóg wobec krajów członkowskich ustalenia narodowej ustawy o PPOM w ustalonym czasie (w sprawie treści i kształtu umawiają się same kraje członkowskie). - Wspieranie współpracy międzynarodowej oraz koordynowania PPOM oraz rozwój wybrzeży. Działania makroregionalne albo regionalne stanowią najlepszy punkt rozpoczęcia pomyślnej i korzystnej realizacji transnarodowej działalności PPOM. Dyrektywa systemu wodnego (Water Framework Directive) powinna być wykorzystywana jako model wspierania współpracy, można z niego również korzystać przy tworzeniu systemu współpracy. W myśl Dyrektywy PPOM, podobnie zostałyby utworzone regionalne baseny morskie, które służyłyby jako forum planowania i międzynarodowej koordynacji; Regionalne fora basenów morskich powinny mieć długoterminowe perspektywy, z uwagi na realizację wytyczonych celów; Fora te powinny być aktywnie wykorzystywane podczas uzgadniania celów narodowych i planów na terytoriach nieopodal granic z szerszymi celami dotyczącymi granic oraz planami sąsiedzkich krajów członkowskich. Regionalne fora basenów mórz umożliwiają polepszenie związanej z PPOM wieloaspektowej koordynacji, w tym: planowanie czasu, system energetyczny brzegów i wybrzeży, kształt danych i informacji oraz ich dostępność, metodologię badań i starania, jak również wymiar stosownych działań kierowania, w tym elementy pozwoleń. Zaprezentowany w niniejszym sprawozdaniu pełny plan zaleceń ma na celu przedstawienie należytej struktury, dotyczącej polepszenia współpracy w zakresie wykonywania PPOM między poszczególnymi państwami. Zadaniem planu jest również podanie pożądanej treści tych dyskusji w celu stworzenia należytego otoczenia farm OZEM do roku 2020 i w okresie późniejszym. Seanergy

8 Projekt Seanergy 2020 Seanergy 2020 jest projektem finansowanym przez UE (część programu Inteligentna energia Europa (IEE)), realizowanym od maja 2010 roku do czerwca 2012 roku. Koordynatorem projektu jest Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. W projekcie zostanie podana wyczerpująca analiza działalności w zakresie narodowego i międzynarodowego Planowania Przestrzennego Obszarów Morskich (PPOM - MSP), zalecenia ogólne dotyczące rozwoju istniejącego i przyszłego PPOM (MSP), mające na celu promowanie rozwoju produkcji odnawialnych źródeł energii morskiej (OZEM) oraz wspieranie uznawania otrzymanych wyników.