WYZNACZANIE DOKŁADNOŚCI URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH METODĄ INTERPOLACJI KOŁOWEJ

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WYZNACZANIE DOKŁADNOŚCI URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH METODĄ INTERPOLACJI KOŁOWEJ"

Transkrypt

1 2/2010 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU WYZNACZANIE DOKŁADNOŚCI URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH METODĄ INTERPOLACJI KOŁOWEJ Tadeusz KOWALSKI, Robert JASTRZĘBSKI, Anna SZEPKE, Paweł OSÓWNIAK ZAKRES ZASTOSOWANIA TESTU INTERPOLACJI KOŁOWEJ W teście interpolacji kołowej ruch po okręgu uzyskuje się przez złożenie dwóch ruchów prostoliniowych posuwisto-zwrotnych w dwóch prostopadłych do siebie osiach sterowanych numerycznie. Metoda opiera się na tym, że poszczególne błędy maszyny powodujące odchyłki od zadanej trajektorii ruchu punktu po okręgu w różny sposób wpływają na kształt uzyskiwanego przebiegu ruchu względem okręgu wzorcowego. Test ten znalazł szczególnie szerokie zastosowanie w sprawdzaniu obrabiarek skrawających, gdzie wymagana dokładność obróbki jest najczęściej znacznie wyższa niż w innych maszynach technologicznych. Pomiary te dla obrabiarek opisuje norma PN-ISO 230-4:1999 [1]. W normie opisano także wpływ typowych błędów maszyny na realizowany ruch po okręgu. Norma nie definiuje obrabiarek, do jakich test okrągłości można czy należy stosować, ograniczając się do stwierdzenia, że można stosować do każdej obrabiarki NC, gdzie jest możliwe wykonanie okręgu podczas równoczesnego ruchu w dwóch osiach liniowych. Badania testem okrągłości w obrabiarkach sterowanych numerycznie opisują także normy zagraniczne ANSI/ASME B , ASME B5.57M 1997 i JIS 6194:1997 (identyczna z PN-ISO 230-4:1999). W wyniku testu wyznaczane są różne wskaźniki sumaryczne dokładności. Norma PN-ISO rozróżnia trzy wskaźniki okrągłości: odchyłkę okrągłości G, histerezę okrągłości H, odchyłkę promienia R. Dodatkowo, w zależności od oprogramowania konkretnego wyposażenia pomiarowego, obliczane są inne wskaźniki ogólne dokładności maszyny oraz definiowane jest co najmniej kilkanaście różnych błędów, które są przyczyną odchyłek rzeczywistego ruchu od okręgu wzorcowego. Jako przykład zastosowania testu wybrano tokarki, gdyż zebrano dużą ilość wyników z rzeczywistych badań tej grupy maszyn. Tokarki posiadają dwie osie posuwu X i Z tworzące płaszczyznę pracy tokarki XZ, w której można przeprowadzić test interpolacji kołowej (w odróżnieniu do frezarek i centrów obróbkowych, gdzie test jest przeprowadzany w trzech prostopadłych płaszczyznach). Na rys. 1 przedstawiono test interpolacji kołowej dla tokarki. Punkt środka okręgu wykonywanego w teście znajduje się na końcu trzpienia mocowanego w uchwycie tokarki. Czujnik mocowany jest na magnetycznych przegubach kulowych. Druga końcówka czujnika pomiarowego związana jest przegubem magnetycznym ze wspornikiem mocowanym w głowicy narzędziowej suportu, wykonującego w czasie testu ruch po okręgu. W typowym teście wykonywany jest jeden obrót pomiarowy w obie strony z dodatkowym dobiegiem i wybiegiem. Rys. 1. Test interpolacji kołowej wykonywany na tokarce Przy analizie i interpretacji wyników należy pamiętać, że dla tokarek: dokładność interpolacji kołowej w płaszczyźnie XZ nie ma nic wspólnego z okrągłością przedmiotu obrabianego, podczas gdy w innych obrabiarkach przekłada się bezpośrednio na błąd okrągłości obrabianego przedmiotu (centra, frezarki, wytaczarki), kierunek X jest bardziej wrażliwy na błędy maszyny niż kierunek Z (wzdłuż osi wrzeciona tokarki), tzn. te same błędy geometryczne maszyny powodują dwukrotnie większe błędy wykonania detali (toczenie średnic). Do wykonania testów interpolacji kołowej służy teleskopowy pręt kulowy, wymieniony w normie PN-ISO [2]. Jest to jeden z przyrządów do pomiaru ruchu po okręgu, opisanych w tej normie. Zagadnienie przydatności testu do diagnostyki tokarek Venus opisano w [3]. Badania przeprowadzono dla typowielkości tokarek o średnicach toczenia: 200, 250, 350 i 450 mm. Do testów używano wyposażenia firmy Renishaw typu QC10, o zakresie mierzonych odchyłek ± 1 mm od wykreślanego okręgu. Podstawowa długość czujnika wynosi 100 mm, rozdzielczość pomiaru 0,0001 mm. Do wyposażenia pomiarowego dołączone jest oprogramowanie diagnostyczne, pozwalające z wyników testu wyodrębnić kilkanaście różnych błędów maszyny, w tym wszystkie wymienione w normie PN-ISO 230-4:1999 [1], oraz wyznaczyć różne wskaźniki sumarycznej oceny dokładności maszyny. Dla przyrządu QC10 obliczany jest, poza wskaźnikami wg norm, wskaźnik 14

2 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU 2/2010 ogólny nazwany tolerancja pozycjonowania. Szacuje on maksymalne błędy pozycjonowania w płaszczyźnie testu. Na rys. 2 przedstawiono przykładowy dobry wynik testu okrągłości z tokarki. U L3 dokładność kalibratora U L4 wpływ temperatury U L5 pasmo przenoszenia czujnika - ± 1 µm i ± 1,5 µm (300 mm) - ± 0,1 µm / ºC (pomiar) - szacujemy nie więcej niż ± 0,1 µm do 100 Hz Niepewność pomiaru długości wyznacza się wg wzoru U L = ± U L1 + U L2 + U L3 U L4 (1) Rys. 2. Wykres testu interpolacji kołowej Zwraca uwagę fakt, że wskaźnik tolerancji pozycjonowania jest trzykrotnie większy od odchyłki okrągłości. Odchyłkę okrągłości odnosi się do okręgu najlepiej dopasowanego do wykresu, który w tym przypadku ma promień mniejszy o ok. 5 µm od promienia (100 mm) reprezentowanego przez kalibrowaną długość czujnika. Tolerancja pozycjonowania odnosi się do okręgu nominalnego, ujmując błędy pozycjonowania, natomiast całkowicie pomija błędy dynamiczne. Z kolei odchyłka promieniowa uwzględnia wpływ wszystkich błędów, natomiast nie widać z niej bezpośrednio, jakie czynniki najbardziej wpływają na dokładność maszyny. W przedstawionym przypadku wpływ różnych diagnozowanych błędów na odchyłkę okrągłości jest zrównoważony i jest ona stosunkowo niewielka, natomiast z dosyć dużej wartości wskaźnika tolerancji pozycjonowania widać, że największy wpływ na dokładność maszyny mają błędy pozycjonowania. NIEPEWNOŚĆ POMIARÓW I WYZNACZANIA WSKAŹNIKÓW SYSTEMU TESTU OKRĄGŁOŚCI Poniżej przedstawiono analizę niepewności pomiarów w teście interpolacji kołowej, dla oszacowania, jakiej dokładności wyznaczania błędów i wskaźników można się spodziewać w tym teście. Niepewność pomiaru długości Przedstawiono składniki wg danych z wzorcowania i danych technicznych przyrządu QC10: U L1 U L2 rozdzielczość przetwornika dokładność przetwarzania - 0,1 µm - ± 0,5 µm (w temperaturze 20ºC) Błędy metody Błędy metody zależą od błędów wykonania testu oraz od błędów wynikających z ustawienia parametrów testu. Błędy wykonania testu to: zmiana promienia, np. od temperatury w czasie trwania testu dla ruchu w przeciwnym kierunku, zmiana offsetu, czyli przesunięcie środka okręgu dla testu w przeciwnym kierunku ruchu, trójwypukłość spowodowana zanieczyszczeniami połączeń lub zużyciem końcówek, błąd spirali wynikający z błędu mocowania, błąd nieciągłości (należy sprawdzić połączenia elektryczne i możliwości komputera), błąd synchronizacji obrotów ze względu na nieprawidłowe dane wstępne. Błędy metody po wyeliminowaniu pomyłek grubych w przeprowadzonym teście należy oceniać na podstawie powtarzalności wykonania testu w tych samych warunkach. Błędy wynikające z ustawionych parametrów testu to: Błąd przyspieszeń osiowych [1]. Na skutek tego błędu przy większych prędkościach posuwu wykreślany jest okrąg o mniejszym promieniu, niż wynika z dokładności pozycjonowania. Wpływ tego błędu sprawdzono na podstawie wyliczanego tzw. najlepszego promienia wykonywanego okręgu dla tej samej tokarki i różnych prędkości zadanych ruchu po okręgu. Błąd ten wpływa także na sumaryczne wskaźniki oceny, jak kołowość lub tolerancja pozycjonowania, gdyż nie jest to równomierna zmiana promienia. Częstość zbierania punktów pomiarowych. Program firmy Renishaw w zależności od ustawionych parametrów automatycznie dobiera częstość próbkowania, aby uzyskać 250 pkt/sek. Dla badanych tokarek Venus było to zawsze około 1500 próbek na okrąg, daje to częstość próbkowania co 0,2 0,3 stopnia przemieszczenia kątowego, co np. odpowiada odstępowi kolejnych punktów około 0,4 mm na promieniu 100 mm. Jeżeli częstość próbkowania będzie zbliżona do częstości np. 15

3 2/2010 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU drgań, to mogą powstać dodatkowe niepewności pomiarów, dla szybkich nawrotów odchyłka nawrotu może być wyznaczona ze znacznym błędem. Z opisu możliwych składowych niepewności pomiarów i wyznaczania wskaźników wynika, że dla uniknięcia dużych błędów badań należy: dane parametry oceniać przy odpowiednio dobranych warunkach przeprowadzania testu, zawsze potwierdzać powtarzalność testu, zawsze kalibrować czujnik i uwzględniać temperaturę otoczenia w trakcie badań, unikać przetrzymywania czujnika w ręku, gdyż powinien mieć temperaturę otoczenia. Przy tych założeniach niepewność wyznaczania parametrów można przyjąć jako sumę geometryczną odchyłki od pomiaru długości U L i błędów metody U M, przy przyjętym współczynniku niepewności k. Niepewność metody U M możemy wtedy określić odchyleniem standardowym średniej dla danych warunków pomiaru, z co najmniej trzech powtórzeń testu. U M = n 1 ( x x i sr n( n 1) ) 2 Jeżeli chcemy wyznaczyć oddzielnie niepewność pomiaru długości i niepewność metody, należy U L lub U M przemnożyć przez wybrany współczynnik k (najczęściej przyjmuje się wartość k = 2). Przykład: Wyznaczyć niepewności pomiaru tolerancji pozycjonowania. Temperatura badań 15ºC, test 1 i 2: v = 300 mm/min, test 3 i 4: v = 1000 mm/min. Wyniki poszczególnych testów (nr 1, 2, 3 i 4 z badań tokarki V350 nr ): 84,6 µm, 80,2 µm, 86,7 µm, 84,6 µm tolerancja pozycjonowania x sr = 84,025 µm. U L = ± U M = ± = ± 1,37 [µm] 0, , (5 0,1) = ± 1,23 [µm] 0, ,63+ 7, , Niepewność rozszerzona U R wyznaczania wartości wskaźnika tolerancji pozycjonowania wynosi: U R = ± ,23 + 1,37 = ± 3,68 [µm] Niepewność pomiarów oszacowano wg zasad podanych w [4] i [5]. BŁĘDY WYSTĘPUJĄCE W ZESPOLE SUPORTU TOKAREK DIAGNOZOWANE TESTEM INTERPOLACJI KOŁOWEJ Błędy, które analizuje system pomiarowy Ballbar QC10: luz poosiowy Z i X, błąd nawrotu Z i X, luz poprzeczny Z i X, błąd cykliczny Z i X, błąd nadążania, prostopadłość osi, prostoliniowość Z i X, różnica skali (Z-X), błąd skali Z i X, amplituda drgań Z, poddano statystycznej analizie, aby ocenić powtarzalność i wpływ poszczególnych błędów na sumaryczną dokładność dla ponad 150 tokarek o podobnej budowie. Dodatkowo poddano analizie występujące drgania (których program QC10 nie analizuje), jako błędy wyraźnie występujące w części maszyn, związane z optymalizacją serwonapędów. Do statystycznej oceny błędów wybrano wyniki badań nowych maszyn, bezpośrednio po montażu i docieraniu, aby uchwycić, jakie rodzaje błędów i ich wartości występują w produkcji. Ponieważ badano tylko tokarki nowe, nie występują błędy zużycia, które mogą pojawić się w czasie eksploatacji maszyn. Na podstawie analizy rozpatrywanych danych można stwierdzić: praktycznie wszystkie błędy analizowane przez oprogramowanie systemu pomiarowego mogą wystąpić w badanych tokarkach w wielkościach znaczących, duże rozrzuty błędów (minimum / maksimum) w stosunku do wartości średniej świadczą o słabej powtarzalności montażu i pewnej przypadkowości regulacji, stąd wynika konieczność sprawdzania każdej tokarki, udział poszczególnego błędu i miejsce w stosunku do innych błędów w odchyłce okrągłości podawane przez oprogramowanie QC10 potwierdza duże rozrzuty wyników (ten sam błąd dla różnych tokarek raz jest najbardziej znaczący w odchyłce okrągłości, innym razem prawie się nie liczy). W tab. 1 podano przykładowe wyniki pięciu wyznaczonych wskaźników dla trzech badanych tokarek przy różnych parametrach testu. Jak widać, wskaźniki ogólne zależą od parametrów testu (prędkość, promień), różnego wpływu poszczególnych błędów na dany wskaźnik oraz wpływu sumowania się błędów. W tab. 2 podano uproszczone jakościowe oszacowanie wpływu poszczególnych błędów na dokładność obróbki i wskaźniki sumaryczne testu. Ogólnie błędy geometryczne mają największy wpływ na dokładność obróbki. Luzy mają największy wpływ na powtarzalność obróbki. Błędy dynamiczne mają największy wpływ na jakość powierzchni obrabianej. 16

4 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU 2/2010 Tabela 1. Wskaźniki sumaryczne testu w zależności od parametrów dla trzech przykładowych tokarek Tokarka Wielkość 200 Wielkość 450 Prędkość posuwu [mm/min] ISO ASME B5.54 Renishaw Renishaw ASME B5.54 Renishaw ISO Najlepszy Tolerancja Odchyłka promieniowa *) wyznaczony pozycjonowania promień min max [µm] [µm] [µm] [µm] [µm] [µm] Odchyłka okrągłości *) Histereza okrągłości ,9 47,9 50, ,4-1,3 16, ,6 40,5 50, ,5-3,8 17, ,3 40,4 100, ,4-13,9 29, ,9 41,8 99, ,5-31,4 62,8 Wielkość 350 (wyraźnie widoczny opisany błąd przyspieszenia osiowego) ,4 72,7 100, ,0-2,6 9, ,7 56,6 100, ,9-9,0 32, ,3 403,3 99, ,3-85,4 18,2 *) - maksymalne odchyłki niezależnie od kierunku obrotu Tabela 2. Rodzaje błędów i ich wpływ na wskaźniki sumaryczne oraz dokładność tokarki Wrażliwość wskaźnika ogólnego testu okrągłości na poszczególne błędy Rodzaj (grupa) błędów Nazwa błędu Prostoliniowość Odchyłka okrągłości Tolerancja pozycjonowania Histereza okrągłości Najlepszy wyznaczony promień [%] [%] [%] [%] [%] min 50 Dokładność wymiarowa bardzo duży Wpływ błędu na dokładność obróbki na tokarce Odchyłka promieniowa Powtarzalność wymiarowa Jakość powierzchni Błędy geometryczne Błędy skali Prostoliniowość osi Z Prostopadłość X-Z Błąd cykliczny Błąd cykliczny Błąd skali Błąd skali osi Z Różnica skali X-Z Luz zwrotny min 50 duży min min 100 bardzo duży bardzo duży min 100 duży zależy od różnicy skali zależy od różnicy skali bardzo duży średni (niepowt.) duży średni jak błędy skali min 1 80 jak błędy skali min 100 mały duży mały Luzy Błędy dynamiczne Luz zwrotny osi Z Luz poprzeczny Luz poprzeczny osi Z Wibracje pk-pk Błąd nadążania X-Z min 100 mały duży mały min 100 średni duży mały min 100 duży duży mały 110 ~ mały mały duży duża *) duża *) duża *) mały mały Błąd nawrotu ~90 90 min 100 mały mały mały 17

5 2/2010 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU Analizując dane zawarte w tab. 1 i 2, można stwierdzić, że: Wskaźnikiem najbardziej wrażliwym na błędy geometryczne, błędy skali i luzy jest tolerancja pozycjonowania. Wymienione rodzaje błędów wpływają znacząco na dokładność i powtarzalność wymiarową. Najbardziej wrażliwym wskaźnikiem na błędy dynamiczne jest odchyłka okrągłości. Wymieniony błąd wpływa najbardziej na jakość powierzchni (chropowatość). Błędy dynamiczne nie wpływają na wskaźnik tolerancji pozycjonowania. Odchyłka okrągłości nie ujawnia błędów skali, jeśli są one podobne w obu osiach, natomiast błędy skali mają bardzo duży wpływ na wskaźnik tolerancji pozycjonowania. Tylko odchyłka promieniowa jest wrażliwa na każdy rodzaj błędów maszyny, natomiast jest to wskaźnik niosący mało informacji co do interpretacji, gdzie leży główny problem w dokładności maszyny. MOŻLIWOŚCI ELEKTRONICZNEJ KOREKCJI BŁĘDÓW MONTAŻOWYCH Korekcja luzu zwrotnego Jest to najprostsza do wprowadzenia korekcja eliminująca błąd pozycjonowania przy nawrocie. Praktycznie każdy układ sterowania ma możliwość jej wprowadzenia dla każdej osi posuwowej. Należy pamiętać, że błąd ten popularnie nazywany luzem zwrotnym przy poprawnym montażu jest wartością zwrotną, która nie ma nic wspólnego z rzeczywistym luzem, a wynika z oporów tarcia w układzie przenoszenia napędu. Występuje napinanie się pasków, skręcenie śruby itp., zanim obrót silnika spowoduje przemieszczenie w osi posuwowej. Powinno się unikać elektronicznego korygowania rzeczywistych luzów, należy je usuwać, a korygować należy wartości zwrotne wynikające z odkształceń elementów przenoszenia napędu powodowanych zmianami kierunków działania sił i momentów przenoszenia ruchu przy nawrocie. Korekcję tę powinno się wprowadzać dla nowych maszyn po docieraniu lub po sprawdzeniu, czy przyczyną nie jest zbyt małe napięcie pasów. Często wartość zwrotna dla przeciwnych kierunków nawrotu jest różna, a układ sterowania posiada możliwość wpisania jednej wartości. Należy wówczas wybrać wartość korekcji w zależności od przewidywanej obróbki oraz występującej różnicy tych wartości. Korekcja błędów skali Wyznaczane błędy skali są bardzo podatne na nagrzewanie się maszyny, temperaturę otoczenia, parametry testu, wielkości innych błędów, których duże wartości wpływają na wyznaczone wielkości skali. Nie wiemy, na ile ten błąd jest nierównomierny pomiędzy wyznaczonymi dwoma punktami w odległości wyznaczonej przez średnicę okręgu testu na danej osi. Dlatego też korekcję tę należy przeprowadzać z dużą ostrożnością i dla powtarzalnych warunków. Korekcja błędów dynamicznych Korygując błędy dynamiczne, można zmniejszyć: błędy nawrotu ( reversal spike ), błędy nadążania ( servo mismatch ) oraz drgania. Znacznej poprawie podlegają ogólne wskaźniki dokładności. Korekcja ta nie jest korekcją wprost. Zwiększenie wzmocnienia prędkościowego czy położeniowego wręcz może zwiększyć błędy nawrotu i drgania. Przy dużych błędach nadążania można podnieść wzmocnienie, jeśli nie pogarsza to innych parametrów, lub odwrotnie można zmniejszyć wzmocnienie, jeśli nie powiększa to błędów nadążania. Jednak poprawna korekcja błędów dynamicznych polega na optymalizacji parametrów pracy tokarki, przy rzeczywistych obciążeniach wynikających z oporów ruchu danej maszyny. Zauważono przy tym prawidłowość, że dla każdej tokarki, gdzie wystąpiły duże błędy nawrotu, znacznie zwiększone są drgania. Oba te błędy związane są z napędami. Rys. 3. Przykład elektronicznej korekcji błędów dynamicznych Test okrągłości daje duże możliwości poprawy dokładności wykonania tokarek NC, np. Venus, gdyż: zostają zidentyfikowane i oszacowane wielkości błędów, 18

6 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU 2/2010 umożliwia elektroniczną korekcję niektórych błędów i sprawdzenie działania wprowadzonej korekcji, umożliwia poprawę dokładności geometrycznej przez zmianę naciągów pasków zębatych napędów osi, istnieją możliwości diagnostyki poprawności montażu przez odpowiednią interpretację wyników. W przytoczonych przykładach korekcji elektronicznej uzyskano dużą poprawę wskaźników dokładności. Po przeprowadzeniu korekcji elektronicznych w 75% badanych maszyn uzyskano pozytywne wartości wskaźników przyjęte do WOT. W czterech z szesnastu maszyn należało poprawić błędy montażowe, aby spełnić narzucone wymagania. Powstały zbyt duże błędy prostopadłości osi i błędy cykliczne wynikające z luzów. PRZYKŁADY DIAGNOSTYKI PRZYCZYN BŁĘDÓW TOKAREK NC TESTEM OKRĄGŁOŚCI W wyniku przeprowadzenia testu interpolacji kołowej maszyn sterowanych numerycznie otrzymujemy informację o wskaźnikach ogólnych, takich jak: odchyłka okrągłości, odchyłka promieniowa i histereza oraz informacje o kilkunastu błędach geometrycznych i dynamicznych obrabiarki. W ujęciu diagnostycznym informacje te należy analizować dodatkowo, uwzględniając promień okręgu, prędkość ruchu po okręgu, współczynniki rozszerzalności i temperatury, stan nagrzania maszyny, współrzędne, rozwiązania konstrukcyjne maszyny, ograniczenia metody itp. Błędy dynamiczne maszyny ujawniają się w tym teście mocniej przy dużych prędkościach, a geometryczne przy małych. Wymagane jest przeprowadzenie testu dla dwu znacznie różniących się prędkości interpolacji, oraz w stanie zimnym i rozgrzanym maszyny. W praktyce CBKO przyjęto dwie prędkości obwodowe: 1000 mm/min i 300 mm/min. Przykłady analizy Diagnostyka przyczyn dużego błędu cyklicznego Błąd cykliczny pojawiający się w teście interpolacji kołowej może być spowodowany wieloma przyczynami, stąd diagnostyka w tym przypadku może być trudna, tym bardziej że kilka błędów jednocześnie może nałożyć się na siebie, dając jeden efekt duże błędy cykliczne. Najczęściej przyczyn powstawania tego błędu należy szukać w układzie przenoszenia napędu osi. Typowy układ w tokarce to śruba kulowa z nakrętką, na którą przenoszony jest napęd z silnika przez pasek zębaty. Przetwornik obrotowy związany jest z osią silnika. W tym układzie przyczynami mogą być: duże lub zmienne napięcie paska przenoszącego napęd z silnika na śrubę zbyt duże napięcie paska powoduje odkształcenia osi i bicie cykliczne na obrót, ten sam efekt powoduje nierównoległość osi obrotu silnika do osi obrotu śruby, błąd cykliczny najczęściej może być o okresie równym skokowi śruby, obciążenie silnika napędowego jest zmienne z błędem cyklicznym. Jeśli pomiędzy wałkiem silnika a śrubą jest przełożenie różne od 1:1, to cykl błędu może być różny i zależy od skoku śruby. W tab. 3 pokazano przykładowy wpływ naciągu paska zębatego napędów osi na wyniki testu. Naciąg ten nie ma wpływu na błędy dynamiczne, natomiast znacznie wpływa na błędy geometryczne i kinematyczne (luzy). Tabela 3. Wpływ naciągu pasków zębatych na wyniki testu Wskaźniki Nr testu / nr maszyny Warunki testu (v = 300 mm/min) Okrągłości Tolerancja pozycjonowania Skala Z Skala X Przykładowe błędy Prostopadłość osi Luz zwrotny oś X Luz boczny oś Z Błąd cykliczny oś X [µm] [µm] [µm/m] [µm/m] [µm/m] [µm] [µm] [µm] 4 / Za duży naciąg pasków i Z 51,6 278,4! + 85,3 108,2-27,6 7,2-12,9! 4,2 3,6 5 / Zmniejszony naciąg pasków i Z do typowej wartości montażu ,8 171,5 + 20,9 9,9-4,9 1,4 3,1 3 / Za duży naciąg pasków i Z 103,6 135,7-59, ,3 16,9 35,8 +8,7-14,4 18,3 51,6 5 / Optymalny naciąg pasków i Z 38,3 59,7-51,2 + 49,3 52,8 12,2 10,5-5,1 +0,1 8,1 17,1 19

7 2/2010 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU luz łożyska oporowego śruby napędowej występuje błąd cykliczny o okresie równym skokowi śruby, najczęściej o zmiennej amplitudzie, w zależności od kierunku ruchu w danej osi, obciążenie silnika nie wykazuje znaczących zmian w cyklu, luz pary nakrętka śruba kulowa występuje błąd cykliczny o okresie równym skokowi śruby, najczęściej o stałej amplitudzie niezależnie od kierunku ruchu w danej osi, obciążenie silnika nie wykazuje znaczących zmian w cyklu, niesymetria osi mocowania śruby względem prowadnic występuje błąd cykliczny o okresie równym skokowi śruby, o wzrastającej amplitudzie oraz wzrastającym obciążeniu silnika napędowego, gdy nakrętka śruby zbliża się do punktu mocowania, błąd cykliczny skoku śruby występuje błąd cykliczny o skoku śruby o stałej amplitudzie, obciążenie silnika napędowego nie wykazuje znacznych zmian w cyklu, niecentrycznie zamocowany przetwornik kąta obrotu występuje błąd cykliczny związany z obrotem przetwornika, skok tego błędu zależy od przełożenia pomiędzy obrotem przetwornika a obrotem śruby, błąd ten nie wpływa na obciążenie silnika osi. Jeśli okres błędu cyklicznego nie jest związany ze skokiem śruby, przyczyny leżą w zmiennych siłach od ciążenia lub zmiany kierunku ruchu. Najczęściej wtedy okres tego błędu wynosi ¼ obrotu wykonywanej interpolacji. Jeśli jest to znaczny błąd, przyczyn należy szukać najczęściej w stosunkowo niskiej sztywności prowadnic. Rys. 4. Przykład dużych błędów cyklicznych w osi Z oraz błędów skali Stwierdzono (rys. 4), że okres błędu cyklicznego w osi Z jest równy skokowi śruby. Amplituda błędu jest podobna w każdej ćwiartce wykonywanego okręgu, obciążenie silnika osi Z nie wykazuje znaczących zmian w cyklu i od położenia na tej osi. Kierując się ww. wytycznymi, zdiagnozowano przyczynę błędu było to nieprawidłowe wykonanie pary śruba nakrętka przez producenta. Po wymianie śruby kulowej test nie wykazał znaczącego błędu cyklicznego. Przy diagnostyce błędów cyklicznych należy pamiętać, że oprogramowanie QC10 podaje tylko błąd cykliczny o okresie, dla którego wystąpiła największa amplituda. Jeśli widać, że dodatkowo występuje widoczny błąd np. o okresie równym skokowi śruby, jego amplitudę można oszacować z wykresu. Często także jest tak, że na występujący błąd cykliczny może się składać kilka wymienionych przyczyn jednocześnie. Testem okrągłości można wtedy weryfikować efekty kolejnych napraw lub regulacji. Diagnostyka błędów skali Na rys. 4 poza błędem cyklicznym widać także, że na błąd okrągłości największy wpływ ma różnica skali pomiędzy osią X i Z, oraz że wskaźnik tolerancji pozycjonowania jest wysoki. Wskazuje to na błędy pozycjonowania osi. W teście interpolacji kołowej wyznaczany jest dla każdej osi (po kalibracji czujnika) błąd skali. Jest on błędem pozycjonowania pomiędzy dwoma punktami wyznaczonymi przez pomiar średnicy wykonywanego w teście okręgu na kierunkach osi posuwowych. Na wartość tego błędu mogą mieć znaczący wpływ: rzeczywiste błędy pozycjonowania osi, błąd przyśpieszeń osiowych serwonapędów, błędy temperaturowe, napięcie paska przenoszącego napęd na śrubę. Wnioskowanie może być następujące: jeśli zweryfikowaliśmy kalibrację czujnika przed i po pomiarze i pomiar wykonywany był w tej samej temperaturze co kalibracja, oraz prawidłowo wpisano temperaturę i współczynnik temperaturowy materiału, nie przetrzymano zbyt długo czujnika w ręku przed założeniem na maszynę, to należy przyjąć, że uniknięto błędów temperaturowych, jeśli przy dużej prędkości błąd skali zmienia się na minus (na obu osiach) względem tego błędu dla małej prędkości, tzn., że ma tu wpływ tzw. błąd przyśpieszeń osiowych serwonapędów można określić z testu granicę, powyżej jakiej prędkości dla danej maszyny błąd ten ma znaczący wpływ na dokładność ruchu po łuku (przy obróbce powierzchni krzywoliniowych), jeśli występują znaczące różnice błędów skali dla maszyny zimnej i rozgrzanej, to przyczyną może być zbyt duże napięcie pary śruba nakrętka, powodujące zbyt mocne nagrzewanie się śruby (jeśli pozycjonowanie realizowane jest przez śrubę, a nie np. liniał), jeśli dodatkowo regulacja napięcia paska zębatego przenoszącego napęd nie zmienia błędów skali, lub jeśli to napięcie jest prawidłowe, czy też nie można go z innych przyczyn zmienić, to dopiero wtedy możemy zakładać, że błędy skali wynikają z układu pozycjonowania danej osi, błąd skali wyznaczany testem okrągłości nie mówi nic o nieliniowości skali pomiędzy punktami wyznaczającymi ten błąd, można to zweryfikować, jeśli jest taka możliwość, testem o innym promieniu lub przesuniętych współrzędnych środka okręgu testowego, lub wykonać pomiary dokładności pozycjonowania, 20

8 TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU 2/2010 jeśli błąd pozycjonowania jest powtarzalny, to można go korygować przez korekcję elektroniczną, jeśli błędy pozycjonowania są liniowe i stosunkowo duże, to należy sprawdzić, czy przyczyna nie leży w źle dobranym współczynniku przetwarzania (często przyczyną jest tu wprowadzony nominalny współczynnik przełożenia przekładni pasowej. Przy błędzie wykonania kół pasowych może on wynosić np zamiast zakładanej wartości nominalnej 1.5). W przypadku błędów skali z rys. 3 stwierdzono dodatni równomierny błąd pozycjonowania ok. 20 µm/100 mm. Można go było skorygować współczynnikiem przełożenia. Analiza podobna jest niezbędna dla każdego z diagnozowanych błędów wyznaczanych za pomocą testu interpolacji kołowej, o wartościach większych niż typowe i jak widać wymaga doświadczenia i wiedzy, jak prawidłowo zastosować tę metodę badań, aby uniknąć błędnego diagnozowania. WNIOSKI 1. Test interpolacji kołowej jest przydatną metodą do wszechstronnej oceny zespołu suportu tokarek w zakresie dokładności geometrycznej, błędów dynamicznych, montażu, diagnostyki oraz weryfikacji wprowadzonych zmian i korekcji. 2. Przy wysokich wymaganiach dokładności pozycjonowania tokarek (powyżej 0,01 mm) urządzenie Ballbar nie pozwala na wprowadzenie dokładnej korekcji błędów skali (pozycjonowania). Możliwe do uzyskania są tylko dwa punkty skali z jednego okręgu i istnieją ograniczenia mechaniczne ustalenia środka okręgu do przeprowadzenia testu. 3. Na podstawie testów okrągłości można dokonać znacznej poprawy dokładności tokarek, stosując tylko korekcje elektroniczne. 4. Przez wskazanie błędów test daje także możliwość regulacji: np. naciągu paska zębatego napędu, prostopadłości osi lub luzu oraz weryfikację skuteczności tej regulacji. 5. W zastosowaniu do tokarek najbardziej przydatnym do całościowej oceny geometrii jest wskaźnik tolerancji pozycjonowania, a do oceny poprawności dynamiki ruchu jest wskaźnik odchyłki okrągłości (przy nieprawidłowej dynamice odchyłka ta znacznie wzrasta dla większych prędkości). Najbardziej uniwersalnym wskaźnikiem oceny dokładności jest odchyłka promieniowa, natomiast nie wskazuje ona na prawdopodobne przyczyny niedokładności. 6. Żaden ze wskaźników ogólnych nie przekłada się wprost na dokładność obróbki na tokarce. W ramach projektu badawczego własnego CBKO pracuje m.in. nad opracowaniem wskaźników bardziej odpowiednich do oceny zdolności technologicznej tokarki na podstawie testu okrągłości wskaźników dokładności średnicowej i wzdłużnej. LITERATURA 1. PN-ISO 230-4:1999. Przepisy badania obrabiarek - Badania okrągłości w obrabiarkach sterowanych numerycznie. 2. PN-ISO 230-1:1998. Przepisy badania obrabiarek - Dokładność geometryczna obrabiarek pracujących bez obciążenia lub w warunkach obróbki wykańczającej. 3. Jastrzębski R.: Ocena dokładności tokarek na podstawie wyników testów interpolacji kołowej wg normy PN-ISO 230-4:1999, Sprawozdanie CBKO NH/B , grudzień Arendarski J.: Niepewność pomiarów, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa Piotrowski J., Kostyrko K.: Wzorcowanie aparatury pomiarowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Dr inż. Tadeusz Kowalski jest konsultantem naukowym Centrum Badawczo-Konstrukcyjnego Obrabiarek Sp. z o.o., adiunktem Politechniki Warszawskiej, Wydział Inżynierii Produkcji. Mgr inż. Robert Jastrzębski, mgr inż. Anna Szepke, mgr inż. Paweł Osówniak są pracownikami Centrum Badawczo-Konstrukcyjnego Obrabiarek Sp. z o.o. ciąg dalszy ze str Włączanie indukcyjnego obciążenia według schematu szeregowego rezonansu. 13. Śruby, wkręty i śruby dwustronne wg GOST P SBORKA nr 12 (113), Systematyzacja technologicznego zabezpieczenia montażu wyrobów. 2. Cechy charakterystyczne montażu głównych pomp cyrkulacyjnych dla AES z reaktorami na szybkich neutronach. 3. Metody i środki zapewnienia geometrycznej zamienności jednostek montażowych montowanych na otworach. ciąg dalszy str

Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH. Nr ćwiczenia: 1. Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn

Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH. Nr ćwiczenia: 1. Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Nr ćwiczenia: 1 Rozwiązania konstrukcyjne maszyn CNC oraz ich możliwości technologiczne Celem ćwiczenia jest poznanie przez studentów struktur kinematycznych maszyn sterowanych numerycznie oraz poznanie

Bardziej szczegółowo

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Laboratorium MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH. Nr 2

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Laboratorium MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH. Nr 2 Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH Nr 2 POMIAR I KASOWANIE LUZU W STOLE OBROTOWYM NC Poznań 2008 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest

Bardziej szczegółowo

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2. Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2. Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia 1 Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Programowanie obrabiarek CNC Nr 2 Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia Opracował: Dr inż. Wojciech Ptaszyński Poznań, 2015-03-05

Bardziej szczegółowo

Dobór silnika serwonapędu. (silnik krokowy)

Dobór silnika serwonapędu. (silnik krokowy) Dobór silnika serwonapędu (silnik krokowy) Dane wejściowe napędu: Masa całkowita stolika i przedmiotu obrabianego: m = 40 kg Współczynnik tarcia prowadnic = 0.05 Współczynnik sprawności przekładni śrubowo

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE BŁĘDÓW MONTAŻU PRECYZYJNYCH SZYBKOOBROTOWYCH WRZECION OBRABIAREK

WYKRYWANIE BŁĘDÓW MONTAŻU PRECYZYJNYCH SZYBKOOBROTOWYCH WRZECION OBRABIAREK WYKRYWANIE BŁĘDÓW MONTAŻU PRECYZYJNYCH SZYBKOOBROTOWYCH WRZECION OBRABIAREK Robert Jastrzębski, Tadeusz Kowalski, Paweł Osówniak, Anna Szepke Wybór metod wykrywania błędów montażu wrzecion Mówiąc o wykrywaniu

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji WYDZIAŁ BUDOWY MASZYN I LOTNICTWA INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Przedmiot: DIAGNOSTYKA I NADZOROWANIE SYSTEMÓW OBRÓBKOWYCH Temat: Pomiar charakterystyk

Bardziej szczegółowo

(13)B1 PL B1. (54) Sposób oraz urządzenie do pomiaru odchyłek okrągłości BUP 21/ WUP 04/99

(13)B1 PL B1. (54) Sposób oraz urządzenie do pomiaru odchyłek okrągłości BUP 21/ WUP 04/99 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL 176148 (13)B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 307963 (22) Data zgłoszenia: 30.03.1995 (51) IntCl6 G01B 5/20 (54) Sposób

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 7

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 7 Przedmiot : OBRÓBKA SKRAWANIEM I NARZĘDZIA Temat: Szlifowanie cz. II. KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Nr ćwiczenia : 7 Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn

Bardziej szczegółowo

Use of the ball-bar measuring system to investigate the properties of parallel kinematics mechanism

Use of the ball-bar measuring system to investigate the properties of parallel kinematics mechanism Artykuł Autorski z VIII Forum Inżynierskiego ProCAx, Siewierz, 19-22 XI 2009 (MECHANIK nr 2/2010) Dr inż. Krzysztof Chrapek, dr inż. Piotr Górski, dr inż. Stanisław Iżykowski, mgr inż. Paweł Maślak Politechnika

Bardziej szczegółowo

KOMPENSACJA CYKLICZNEGO BŁĘDU ŚRUBY POCIĄGOWEJ W OBRABIARKACH STEROWANYCH NUMERYCZNIE

KOMPENSACJA CYKLICZNEGO BŁĘDU ŚRUBY POCIĄGOWEJ W OBRABIARKACH STEROWANYCH NUMERYCZNIE MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 41, s. 243-250, Gliwice 2011 KOMPENSACJA CYKLICZNEGO BŁĘDU ŚRUBY POCIĄGOWEJ W OBRABIARKACH STEROWANYCH NUMERYCZNIE PAWEŁ MAJDA, ARKADIUSZ PARUS Instytut Technologii

Bardziej szczegółowo

METODA POMIARU DOKŁADNOŚCI KINEMATYCZNEJ PRZEKŁADNI ŚLIMAKOWYCH

METODA POMIARU DOKŁADNOŚCI KINEMATYCZNEJ PRZEKŁADNI ŚLIMAKOWYCH METODA POMIARU DOKŁADNOŚCI KINEMATYCZNEJ PRZEKŁADNI ŚLIMAKOWYCH Dariusz OSTROWSKI 1, Tadeusz MARCINIAK 1 1. WSTĘP Dokładność przeniesienia ruchu obrotowego w precyzyjnych przekładaniach ślimakowych zwanych

Bardziej szczegółowo

Szkolenia z zakresu obsługi i programowania obrabiarek sterowanych numerycznie CNC

Szkolenia z zakresu obsługi i programowania obrabiarek sterowanych numerycznie CNC Kompleksowa obsługa CNC www.mar-tools.com.pl Szkolenia z zakresu obsługi i programowania obrabiarek sterowanych numerycznie CNC Firma MAR-TOOLS prowadzi szkolenia z obsługi i programowania tokarek i frezarek

Bardziej szczegółowo

OBLICZANIE NADDATKÓW NA OBRÓBKĘ SKRAWANIEM na podstawie; J.Tymowski Technologia budowy maszyn. mgr inż. Marta Bogdan-Chudy

OBLICZANIE NADDATKÓW NA OBRÓBKĘ SKRAWANIEM na podstawie; J.Tymowski Technologia budowy maszyn. mgr inż. Marta Bogdan-Chudy OBLICZANIE NADDATKÓW NA OBRÓBKĘ SKRAWANIEM na podstawie; J.Tymowski Technologia budowy maszyn mgr inż. Marta Bogdan-Chudy 1 NADDATKI NA OBRÓBKĘ b a Naddatek na obróbkę jest warstwą materiału usuwaną z

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczenia jednopłaszczyznowe wyważanie wirników

Instrukcja do ćwiczenia jednopłaszczyznowe wyważanie wirników Instrukcja do ćwiczenia jednopłaszczyznowe wyważanie wirników 1. Podstawowe pojęcia związane z niewyważeniem Stan niewyważenia stan wirnika określony takim rozkładem masy, który w czasie wirowania wywołuje

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych

ĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych ĆWICZENIE NR.6 Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych 1. Wstęp W nowoczesnych przekładniach zębatych dąży się do uzyskania małych gabarytów w stosunku do

Bardziej szczegółowo

Kurs: Programowanie i obsługa obrabiarek sterowanych numerycznie - CNC

Kurs: Programowanie i obsługa obrabiarek sterowanych numerycznie - CNC Kurs: Programowanie i obsługa obrabiarek sterowanych numerycznie - CNC Liczba godzin: 40; koszt 1200zł Liczba godzin: 80; koszt 1800zł Cel kursu: Nabycie umiejętności i kwalifikacji operatora obrabiarek

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie B-2 POMIAR PROSTOLINIOWOŚCI PROWADNIC ŁOŻA OBRABIARKI

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie B-2 POMIAR PROSTOLINIOWOŚCI PROWADNIC ŁOŻA OBRABIARKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie B-2 Temat: POMIAR PROSTOLINIOWOŚCI PROWADNIC ŁOŻA OBRABIARKI Opracowanie: dr inż G Siwiński Aktualizacja i opracowanie elektroniczne:

Bardziej szczegółowo

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI KATEDRA TECHIK WYTWARZAIA I AUTOMATYZACJI ISTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJYCH Przedmiot: MASZYY TECHOLOGICZE Temat: Frezarka wspornikowa UFM 3 Plus r ćwiczenia: 2 Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 1.

Bardziej szczegółowo

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2. Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2. Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia 1 Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Programowanie obrabiarek CNC Nr 2 Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia Opracował: Dr inż. Wojciech Ptaszyński Poznań, 2016-12-02

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL INSTYTUT TECHNOLOGII EKSPLOATACJI. PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, Radom, PL

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL INSTYTUT TECHNOLOGII EKSPLOATACJI. PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, Radom, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 207917 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 380341 (22) Data zgłoszenia: 31.07.2006 (51) Int.Cl. G01B 21/04 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Tematy prac dyplomowych inżynierskich kierunek MiBM

Tematy prac dyplomowych inżynierskich kierunek MiBM Tematy prac dyplomowych inżynierskich kierunek MiBM Nr pracy Temat Cel Zakres Prowadzący 001/I8/Inż/2013 002/I8/Inż/2013 003/I8/ Inż /2013 Wykonywanie otworów gwintowanych na obrabiarkach CNC. Projekt

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania - kwalifikacja M19. Podstawy konstrukcji maszyn. Przedmiot: Technologia naprawy elementów maszyn narzędzi i urządzeń

Przedmiotowy system oceniania - kwalifikacja M19. Podstawy konstrukcji maszyn. Przedmiot: Technologia naprawy elementów maszyn narzędzi i urządzeń Przedmiotowy system oceniania - kwalifikacja M19 KL II i III TM Podstawy konstrukcji maszyn nauczyciel Andrzej Maląg Przedmiot: Technologia naprawy elementów maszyn narzędzi i urządzeń CELE PRZEDMIOTOWEGO

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA WRZECION OBRABIAREK NA PODSTAWIE POMIARÓW BŁĘDNYCH RUCHÓW WIRUJĄCYCH OSI

DIAGNOSTYKA WRZECION OBRABIAREK NA PODSTAWIE POMIARÓW BŁĘDNYCH RUCHÓW WIRUJĄCYCH OSI DIAGNOSTYKA WRZECION OBRABIAREK NA PODSTAWIE POMIARÓW BŁĘDNYCH RUCHÓW WIRUJĄCYCH OSI Robert JASTRZĘBSKI *, Tadeusz KOWALSKI **, Paweł OSÓWNIAK *, Anna SZEPKE * * Centrum Badawczo-Konstrukcyjne Obrabiarek

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie D-3

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie D-3 POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie D-3 Temat: Obliczenie częstotliwości własnej drgań swobodnych wrzecion obrabiarek Konsultacje: prof. dr hab. inż. F. Oryński

Bardziej szczegółowo

Prof. Eugeniusz RATAJCZYK. Makrogemetria Pomiary odchyłek kształtu i połoŝenia

Prof. Eugeniusz RATAJCZYK. Makrogemetria Pomiary odchyłek kształtu i połoŝenia Prof. Eugeniusz RATAJCZYK Makrogemetria Pomiary odchyłek kształtu i połoŝenia Rodzaje odchyłek - symbole Odchyłki kształtu okrągłości prostoliniowości walcowości płaskości przekroju wzdłuŝnego Odchyłki

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Maszyny CNC. Nr 3

Laboratorium Maszyny CNC. Nr 3 1 Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium Maszyny CNC Nr 3 Przekładnia elektroniczna Opracował Dr inż. Wojciech Ptaszyński Poznań, 18 kwietnia 016 1. Cel pracy Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Podstawy technik wytwarzania PTWII - projektowanie. Ćwiczenie 4. Instrukcja laboratoryjna

Podstawy technik wytwarzania PTWII - projektowanie. Ćwiczenie 4. Instrukcja laboratoryjna PTWII - projektowanie Ćwiczenie 4 Instrukcja laboratoryjna Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Warszawa 2011 2 Ćwiczenie

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA TECHNICZNA KLASA IV TECHNIKUM ZAWODOWE ZAWÓD TECHNIK MECHANIK

PRACOWNIA TECHNICZNA KLASA IV TECHNIKUM ZAWODOWE ZAWÓD TECHNIK MECHANIK PRACOWNIA TECHNICZNA KLASA IV TECHNIKUM ZAWODOWE Wymagania edukacyjne - Poziom podstawowy (ocena : dopuszczający) Na ocenę dopuszczający uczeń powinien wykonać przy niewielkiej pomocy nauczyciela następujące

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE PROCESU TECHNOLOGICZNEGO OBRÓBKI

PROJEKTOWANIE PROCESU TECHNOLOGICZNEGO OBRÓBKI PROJEKTOWANIE PROCESU TECHNOLOGICZNEGO OBRÓBKI Wprowadzenie do modułu 2 z przedmiotu: Projektowanie Procesów Obróbki i Montażu Opracował: Zespół ZPPW Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji

Bardziej szczegółowo

TOKARKA KŁOWA SUPERCIĘŻKA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE

TOKARKA KŁOWA SUPERCIĘŻKA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TOKARKA KŁOWA SUPERCIĘŻKA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TC3L-420 CNC Podstawowe parametry: Łoże pod suport 4-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona Max. ciężar detalu w kłach Długość toczenia 180000

Bardziej szczegółowo

OSIE ELEKTRYCZNE SERII SHAK GANTRY

OSIE ELEKTRYCZNE SERII SHAK GANTRY OSIE ELEKTRYCZNE SERII SHAK GANTRY 1 OSIE ELEKTRYCZNE SERII SHAK GANTRY Osie elektryczne serii SHAK GANTRY stanowią zespół zmontowanych osi elektrycznych SHAK zapewniający obsługę dwóch osi: X oraz Y.

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób prostopadłego ustawienia osi wrzeciona do kierunku ruchu posuwowego podczas frezowania. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL

PL B1. Sposób prostopadłego ustawienia osi wrzeciona do kierunku ruchu posuwowego podczas frezowania. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL PL 222915 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 222915 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 401901 (22) Data zgłoszenia: 05.12.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Temat ćwiczenia. Cechowanie przyrządów pomiarowych metrologii długości i kąta

Temat ćwiczenia. Cechowanie przyrządów pomiarowych metrologii długości i kąta POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temat ćwiczenia Cechowanie przyrządów pomiarowych metrologii długości i kąta Cel ćwiczenia Zapoznanie studentów z metodami sprawdzania przyrządów pomiarowych. I.

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia I-go stopnia. Podstawy maszyn technologicznych Rodzaj przedmiotu: Język polski

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia I-go stopnia. Podstawy maszyn technologicznych Rodzaj przedmiotu: Język polski Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia I-go stopnia Przedmiot: Podstawy maszyn technologicznych Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM S 0 4 47-0 0 Rok: 2 Semestr:

Bardziej szczegółowo

Tadeusz KOWALSKI 1 Robert JASTRZĘBSKI 2 METODY OCENY DOKŁADNOŚCI TECHNOLOGICZNEJ PRECYZYJNYCH TOKAREK CNC 1. WSTĘP

Tadeusz KOWALSKI 1 Robert JASTRZĘBSKI 2 METODY OCENY DOKŁADNOŚCI TECHNOLOGICZNEJ PRECYZYJNYCH TOKAREK CNC 1. WSTĘP InŜynieria Maszyn, R. 17, z. 2, 2012 tokarka NC, obróbka, dokładność, koncentracja, pomiary Tadeusz KOWALSKI 1 Robert JASTRZĘBSKI 2 METODY OCENY DOKŁADNOŚCI TECHNOLOGICZNEJ PRECYZYJNYCH TOKAREK CNC Wybrano

Bardziej szczegółowo

Program kształcenia kursu dokształcającego

Program kształcenia kursu dokształcającego Program kształcenia kursu dokształcającego Opis efektów kształcenia kursu dokształcającego Nazwa kursu dokształcającego Tytuł/stopień naukowy/zawodowy imię i nazwisko osoby wnioskującej o utworzenie kursu

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR Materiały pomocnicze do wykonania zadania

ĆWICZENIE NR Materiały pomocnicze do wykonania zadania ĆWICZENIE NR 3 3. OBRÓBKA TULEI NA TOKARCE REWOLWEROWEJ 3.1. Zadanie technologiczne Dla zadanego rysunkiem wykonawczym tulei wykonać : - Plan operacyjny obróbki tokarskiej, wykonywanej na tokarce rewolwerowej

Bardziej szczegółowo

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Instrukcja do ćwiczenia nr 4 Zakład Miernictwa

Bardziej szczegółowo

Tokarka CNC z możliwością frezowania TBI TC 500 SMCY

Tokarka CNC z możliwością frezowania TBI TC 500 SMCY Tokarka CNC z możliwością frezowania TBI TC 500 SMCY Tokarka przygotowana do pracy z podajnikiem pręta, wyposażona w oś Y, umożliwiająca wysokowydajną produkcję seryjną detali. Ver_042018_04 TBI TC 500

Bardziej szczegółowo

TZL 420 TOKARKA KŁOWA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE

TZL 420 TOKARKA KŁOWA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TZL 420 TOKARKA KŁOWA PŁYTOWA STEROWANA NUMERYCZNIE PODSTAWOWE PARAMETRY Łoże 4-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona: Max. masa detalu w kłach: Długość toczenia: Transporter wiórów w standardzie

Bardziej szczegółowo

Projekt nr POIG /09. Tytuł: Rozbudowa przedsiębiorstwa w oparciu o innowacyjne technologie produkcji konstrukcji przemysłowych

Projekt nr POIG /09. Tytuł: Rozbudowa przedsiębiorstwa w oparciu o innowacyjne technologie produkcji konstrukcji przemysłowych Projekt nr POIG.04.04.00-24-013/09 Tytuł: Rozbudowa przedsiębiorstwa w oparciu o innowacyjne technologie produkcji konstrukcji przemysłowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Grafika inżynierska. Ćwiczenia. mgr inż. Kamil Wróbel. Poznań 2017

Grafika inżynierska. Ćwiczenia. mgr inż. Kamil Wróbel. Poznań 2017 Grafika inżynierska Ćwiczenia mgr inż. Kamil Wróbel Poznań 2017 Wydział Inżynierii Zarządzania Katedra Ergonomii i Inżynierii Jakości asystent Kamil.wrobel@put.poznan.pl p.214 ul. Strzelecka 11, Poznań

Bardziej szczegółowo

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI Inżynieria wytwarzania: Obróbka ubytkowa

KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI Inżynieria wytwarzania: Obróbka ubytkowa Przedmiot: KATEDRA TECHNIK WYTWARZANIA I AUTOMATYZACJI Inżynieria wytwarzania: Obróbka ubytkowa Temat ćwiczenia: Toczenie Numer ćwiczenia: 1 1. Cel ćwiczenia Poznanie odmian toczenia, budowy i przeznaczenia

Bardziej szczegółowo

Tolerancje kształtu i położenia

Tolerancje kształtu i położenia Strona z 7 Strona główna PM Tolerancje kształtu i położenia Strony związane: Podstawy Konstrukcji Maszyn, Tolerancje gwintów, Tolerancje i pasowania Pola tolerancji wałków i otworów, Układy pasowań normalnych,

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA BŁĘDÓW PIONOWEGO CENTRUM FREZARSKIEGO ZA POMOCĄ SYSTEMU BALL - BAR ORAZ ICH KOREKCJA POPRZEZ POZIOMOWANIE OBRABIARKI.

IDENTYFIKACJA BŁĘDÓW PIONOWEGO CENTRUM FREZARSKIEGO ZA POMOCĄ SYSTEMU BALL - BAR ORAZ ICH KOREKCJA POPRZEZ POZIOMOWANIE OBRABIARKI. DOI: 10.17814/mechanik.2015.8-9.459 Dr inż. Jan KACZMAREK (COMMON S.A.), mgr inż. Sebastian LANGE (COMMON S.A.), dr inż. Robert ŚWIĘCIK (Politechnika Łódzka), mgr inż. Artur ŻURAWSKI (COMMON S.A.): IDENTYFIKACJA

Bardziej szczegółowo

Program kształcenia kursu dokształcającego

Program kształcenia kursu dokształcającego Program kształcenia kursu dokształcającego Opis efektów kształcenia kursu dokształcającego Nazwa kursu dokształcającego Tytuł/stopień naukowy/zawodowy imię i nazwisko osoby wnioskującej Dane kontaktowe

Bardziej szczegółowo

Struktura układu pomiarowego drgań mechanicznych

Struktura układu pomiarowego drgań mechanicznych Wstęp Diagnostyka eksploatacyjna maszyn opiera się na obserwacji oraz analizie sygnału uzyskiwanego za pomocą systemu pomiarowego. Pomiar sygnału jest więc ważnym, integralnym jej elementem. Struktura

Bardziej szczegółowo

ADIR. A (mm) B (mm) C (mm) Kg

ADIR. A (mm) B (mm) C (mm) Kg Wielofunkcyjne, numerycznie sterowane centrum fresarskie: 3 osie z możliwością interpolacji, stół roboczy z nastawą pneumatyczną (-90 /0 /+90 ). A (mm) B (mm) C (mm) Kg 3.060 1.440 1.650 1.000 W OPCJI:

Bardziej szczegółowo

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO Mirosław KAŹMIERSKI Okręgowy Urząd Miar w Łodzi 90-132 Łódź, ul. Narutowicza 75 oum.lodz.w3@gum.gov.pl WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO 1. Wstęp Konieczność

Bardziej szczegółowo

Pomiary otworów. Ismena Bobel

Pomiary otworów. Ismena Bobel Pomiary otworów Ismena Bobel 1.Pomiar średnicy otworu suwmiarką. Pomiar został wykonany metodą pomiarową bezpośrednią. Metoda pomiarowa bezpośrednia, w której wynik pomiaru otrzymuje się przez odczytanie

Bardziej szczegółowo

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów Wykład 2 - Dobór napędów Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2015 Wstępny dobór napędu: dane o maszynie Podstawowe etapy projektowania Krok 1: Informacje o kinematyce maszyny Krok 2: Wymagania dotyczące

Bardziej szczegółowo

Kąty Ustawienia Kół. WERTHER International POLSKA Sp. z o.o. dr inż. Marek Jankowski 2007-01-19

Kąty Ustawienia Kół. WERTHER International POLSKA Sp. z o.o. dr inż. Marek Jankowski 2007-01-19 WERTHER International POLSKA Sp. z o.o. dr inż. Marek Jankowski 2007-01-19 Kąty Ustawienia Kół Technologie stosowane w pomiarach zmieniają się, powstają coraz to nowe urządzenia ułatwiające zarówno regulowanie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WYBRANYCH USTAWIEŃ OBRABIARKI CNC NA WYMIARY OBRÓBKOWE

WPŁYW WYBRANYCH USTAWIEŃ OBRABIARKI CNC NA WYMIARY OBRÓBKOWE OBRÓBKA SKRAWANIEM Ćwiczenie nr 2 WPŁYW WYBRANYCH USTAWIEŃ OBRABIARKI CNC NA WYMIARY OBRÓBKOWE opracował: dr inż. Tadeusz Rudaś dr inż. Jarosław Chrzanowski PO L ITECH NI KA WARS ZAWS KA INSTYTUT TECHNIK

Bardziej szczegółowo

MASZYNY DO WIERCENIA GŁĘBOKICH OTWORÓW

MASZYNY DO WIERCENIA GŁĘBOKICH OTWORÓW MASZYNY DO WIERCENIA GŁĘBOKICH OTWORÓW Poziome maszyny wielowrzecionowe do głębokiego wiercenia Maszyny te służą do wiercenia otworów w grubych blachach wymienników ciepła przeznaczonych dla przemysłu

Bardziej szczegółowo

Oprogramowanie FormControl

Oprogramowanie FormControl Pomiar przez kliknięcie myszą. Właśnie tak prosta jest inspekcja detalu w centrum obróbczym z pomocą oprogramowania pomiarowego FormControl. Nie ma znaczenia, czy obrabiany detal ma swobodny kształt powierzchni

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA FREZARCE OBWIEDNIOWEJ

ĆWICZENIE NR OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA FREZARCE OBWIEDNIOWEJ ĆWICZENIE NR 6. 6. OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA FREZARCE OBWIEDNIOWEJ 6.1. Zadanie technologiczne Dla zadanego rysunkiem wykonawczym

Bardziej szczegółowo

Tematy prac dyplomowych magisterskich kierunek MiBM

Tematy prac dyplomowych magisterskich kierunek MiBM Tematy prac dyplomowych magisterskich kierunek MiBM Nr pracy Temat Cel Zakres Prowadzący 001/I8/Mgr/2013 Badanie sił skrawania i chropowatości powierzchni podczas obróbki stopów niklu 002/I8/ Mgr /2013

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM. Temat 11: Dokładność ustalania przesuwnych zespołów maszyn

LABORATORIUM. Temat 11: Dokładność ustalania przesuwnych zespołów maszyn LABORATORIUM Temat 11: Dokładność ustalania przesuwnych zespołów maszyn 1. Wprowadzenie Szybki wzrost liczby maszyn sterowanych numerycznie oraz robotów przemysłowych zmusił producentów i uŝytkowników

Bardziej szczegółowo

OBRÓBKA SKRAWANIEM DOBÓR NARZĘDZI I PARAMETRÓW SKRAWANIA DO FREZOWANIA. Ćwiczenie nr 6

OBRÓBKA SKRAWANIEM DOBÓR NARZĘDZI I PARAMETRÓW SKRAWANIA DO FREZOWANIA. Ćwiczenie nr 6 OBRÓBKA SKRAWANIEM Ćwiczenie nr 6 DOBÓR NARZĘDZI I PARAMETRÓW SKRAWANIA DO FREZOWANIA opracowali: dr inż. Joanna Kossakowska mgr inż. Maciej Winiarski PO L ITECH NI KA WARS ZAWS KA INSTYTUT TECHNIK WYTWARZANIA

Bardziej szczegółowo

Temat: POMIAR SIŁ SKRAWANIA

Temat: POMIAR SIŁ SKRAWANIA AKADEMIA TECHNICZNO-HUMANISTYCZNA w Bielsku-Białej Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Ćwiczenie wykonano: dnia:... Wykonał:... Wydział:... Kierunek:... Rok akadem.:... Semestr:... Ćwiczenie zaliczono:

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA DŁUTOWNICY FELLOWSA

ĆWICZENIE NR OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA DŁUTOWNICY FELLOWSA ĆWICZENIE NR 5. 5. OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA DŁUTOWNICY FELLOWSA 5.1. Zadanie technologiczne Dla zadanego rysunkiem wykonawczym

Bardziej szczegółowo

SILNIK KROKOWY. w ploterach i małych obrabiarkach CNC.

SILNIK KROKOWY. w ploterach i małych obrabiarkach CNC. SILNIK KROKOWY Silniki krokowe umożliwiają łatwe sterowanie drogi i prędkości obrotowej w zakresie do kilkuset obrotów na minutę, zależnie od parametrów silnika i sterownika. Charakterystyczną cechą silnika

Bardziej szczegółowo

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Laboratorium Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2

Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Laboratorium Programowanie obrabiarek CNC. Nr 2 1 Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium Programowanie obrabiarek CNC Nr 2 Obróbka z wykorzystaniem kompensacji promienia narzędzia Opracował: Dr inŝ. Wojciech Ptaszyński

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI Forma studiów: stacjonarne Kierunek studiów: ZiIP Katedra: Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji Projekt systemu modułowych separatorów przedmiotów dla docierarek jednotarczowych 1. Studia literatury

Bardziej szczegółowo

Geometryczne podstawy obróbki CNC. Układy współrzędnych, punkty zerowe i referencyjne. Korekcja narzędzi

Geometryczne podstawy obróbki CNC. Układy współrzędnych, punkty zerowe i referencyjne. Korekcja narzędzi Geometryczne podstawy obróbki CNC. Układy współrzędnych, punkty zerowe i referencyjne. Korekcja narzędzi 1 Geometryczne podstawy obróbki CNC 1.1. Układy współrzędnych. Układy współrzędnych umożliwiają

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie do pracy frezarki CNC

Przygotowanie do pracy frezarki CNC Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania Instytut Technologii Mechanicznej Maszyny i urządzenia technologiczne laboratorium Przygotowanie do pracy frezarki CNC Cykl I Ćwiczenie 2 Opracował: dr inż. Krzysztof

Bardziej szczegółowo

13. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK ORAZ PRZEŁOŻENIA UKŁADU KIEROWNICZEGO

13. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK ORAZ PRZEŁOŻENIA UKŁADU KIEROWNICZEGO 13. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK ORAZ PRZEŁOŻENIA UKŁADU KIEROWNICZEGO 13.0. Uwagi dotyczące bezpieczeństwa podczas wykonywania ćwiczenia 1. Studenci są zobowiązani do przestrzegania ogólnych przepisów BHP

Bardziej szczegółowo

1. Tokarka pociągowa uniwersalna TUG-48

1. Tokarka pociągowa uniwersalna TUG-48 . Tokarka pociągowa uniwersalna TUG-48.. Charakterystyka techniczna Tokarka pociągowa uniwersalna TUG-48 jest przeznaczona do obróbki zgrubnej i dokładnej przedmiotów stalowych, żeliwnych i ze stopów metali

Bardziej szczegółowo

Poziome centra obróbkowe TBI SH 1000 (SK50)

Poziome centra obróbkowe TBI SH 1000 (SK50) Poziome centra obróbkowe TBI SH 1000 (SK50) Precyzyjna, seryjna obróbka wielostronna oraz obróbka dużych skomplikowanych detali przestrzennych w jednym zamocowaniu. Ver_052017_02 Dbamy o solidną podstawę

Bardziej szczegółowo

Pomiary gwintów w budowie maszyn / Jan Malinowski, Władysław Jakubiec, Wojciech Płowucha. wyd. 2. Warszawa, Spis treści.

Pomiary gwintów w budowie maszyn / Jan Malinowski, Władysław Jakubiec, Wojciech Płowucha. wyd. 2. Warszawa, Spis treści. Pomiary gwintów w budowie maszyn / Jan Malinowski, Władysław Jakubiec, Wojciech Płowucha. wyd. 2. Warszawa, 2010 Spis treści Przedmowa 9 1. Wiadomości ogólne 11 1.1. Podział i przeznaczenie gwintów 11

Bardziej szczegółowo

Temat ćwiczenia. Pomiary płaskości i prostoliniowości powierzchni

Temat ćwiczenia. Pomiary płaskości i prostoliniowości powierzchni POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temat ćwiczenia Pomiary płaskości i prostoliniowości powierzchni I. Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest zapoznanie z metodami pomiaru płaskości i prostoliniowości

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia

Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia Ćwiczenie M12 Wyznaczanie modułu Younga metodą strzałki ugięcia M12.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wartości modułu Younga różnych materiałów poprzez badanie strzałki ugięcia wykonanych

Bardziej szczegółowo

TCF 160 / TCF 200 / TCF 224 / TCF 250 TCF 275 / TCF 300 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE

TCF 160 / TCF 200 / TCF 224 / TCF 250 TCF 275 / TCF 300 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TCF 160 / TCF 200 / TCF 224 / TCF 250 TCF 275 / TCF 300 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE PODSTAWOWE PARAMETRY Łoże 3-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona: Max. masa detalu w kłach: Długość toczenia:

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu Ć wiczenia laboratoryjne z fizyki Ćwiczenie Wyznaczanie parametrów ruchu obrotowego bryły sztywnej Kalisz, luty 005 r. Opracował: Ryszard Maciejewski Natura jest

Bardziej szczegółowo

TCE 200 / TCE 250 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE

TCE 200 / TCE 250 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TCE 200 / TCE 250 TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE PODSTAWOWE PARAMETRY Łoże 4-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona: Max. masa detalu w kłach: Długość toczenia: Transporter wiórów w standardzie

Bardziej szczegółowo

Obrabiarki sterowane numerycznie / Jerzy Honczarenko. Wyd. 1-1 dodr. (PWN). Warszawa, Spis treści WSTĘP 11

Obrabiarki sterowane numerycznie / Jerzy Honczarenko. Wyd. 1-1 dodr. (PWN). Warszawa, Spis treści WSTĘP 11 Obrabiarki sterowane numerycznie / Jerzy Honczarenko. Wyd. 1-1 dodr. (PWN). Warszawa, 2017 Spis treści WSTĘP 11 CZĘŚĆ I. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE 1. OBRABIARKI W PROCESIE WYTWARZANIA 17 1.1. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Frezarka uniwersalna

Frezarka uniwersalna Frezarka uniwersalna Dane ogólne 1) uniwersalna frezarka konwencjonalna, wyposażona we wrzeciono poziome i pionowe, 2) przeznaczenie do obróbki żeliwa, stali, brązu, mosiądzu, miedzi, aluminium oraz stopy

Bardziej szczegółowo

Siłownik liniowy z serwonapędem

Siłownik liniowy z serwonapędem Siłownik liniowy z serwonapędem Zastosowanie: przemysłowe systemy automatyki oraz wszelkie aplikacje wymagające bardzo dużych prędkości przy jednoczesnym zastosowaniu dokładnego pozycjonowania. www.linearmech.it

Bardziej szczegółowo

Pionowe centrum obróbkowe TBI VC 1570

Pionowe centrum obróbkowe TBI VC 1570 Pionowe centrum obróbkowe TBI VC 1570 Uniwersalne i precyzyjne urządzenie do obróbki 3 osiowej, najbogatszy standard wyposażenia na rynku TBI Technology Sp. z o.o. ul. Bosacka 52 47-400 Racibórz tel.:

Bardziej szczegółowo

1.Wstęp. Prąd elektryczny

1.Wstęp. Prąd elektryczny 1.Wstęp. Celem ćwiczenia pierwszego jest zapoznanie się z metodą wyznaczania charakterystyki regulacyjnej silnika prądu stałego n=f(u), jako zależności prędkości obrotowej n od wartości napięcia zasilania

Bardziej szczegółowo

MCU 450V[T]-5X. Wielofunkcyjne pięcioosiowe centrum obróbkowe.

MCU 450V[T]-5X. Wielofunkcyjne pięcioosiowe centrum obróbkowe. MCU 450V[T]-5X Wielofunkcyjne pięcioosiowe centrum obróbkowe www.kovosvit.cz 2 3 MCU 450V-5X Wielofunkcyjne pięcioosiowe centrum obróbkowe www.kovosvit.cz Główne cechy maszyny Wielofunkcyjne 5-osiowe centrum

Bardziej szczegółowo

Dla nowoczesnych zespołów napędowych TOOLFLEX. Sprzęgło mieszkowe TOOLFLEX RADEX-NC ROTEX GS

Dla nowoczesnych zespołów napędowych TOOLFLEX. Sprzęgło mieszkowe TOOLFLEX RADEX-NC ROTEX GS przęgło mieszkowe ROTEX G TOOLFLEX RADEX-NC 119 przęgło mieszkowe przęgło sprawdziło się już wielokrotnie (sprzęgło mieszkowe). Najbardziej istotnymi cechami są: dobra kompensacja odchyłek (osiowej, promieniowej

Bardziej szczegółowo

Dobór parametrów dla frezowania

Dobór parametrów dla frezowania Dobór parametrów dla frezowania Wytyczne dobru parametrów obróbkowych dla frezowania: Dobór narzędzia. W katalogu narzędzi naleŝy odszukać narzędzie, które z punktu widzenia technologii umoŝliwi zrealizowanie

Bardziej szczegółowo

Współrzędnościowa technika pomiarowa wpływ interpretacji tolerancji wymiarowych na dobraną strategię pomiarową i uzyskany wynik.

Współrzędnościowa technika pomiarowa wpływ interpretacji tolerancji wymiarowych na dobraną strategię pomiarową i uzyskany wynik. TEMAT: Współrzędnościowa technika pomiarowa wpływ interpretacji tolerancji wymiarowych na dobraną strategię pomiarową i uzyskany wynik. CEL PRACY: Celem pracy jest przeprowadzenie analizy wpływu różnorodnych

Bardziej szczegółowo

Ćw. 18: Pomiary wielkości nieelektrycznych II

Ćw. 18: Pomiary wielkości nieelektrycznych II Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Zespół: Data wykonania: Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 18: Pomiary wielkości nieelektrycznych

Bardziej szczegółowo

Gałęzie przemysłu, w których jesteśmy partnerem

Gałęzie przemysłu, w których jesteśmy partnerem Katalog kooperacji Gałęzie przemysłu, w których jesteśmy partnerem przemysł metalowy przemysł maszynowy przemysł środków transportu przemysł drzewno-papierniczy WSZECHSTRONNOŚĆ każdy rodzaj stali DOŚWIADCZENIE

Bardziej szczegółowo

Układ kierowniczy. Potrzebę stosowania układu kierowniczego ze zwrotnicami przedstawia poniższy rysunek:

Układ kierowniczy. Potrzebę stosowania układu kierowniczego ze zwrotnicami przedstawia poniższy rysunek: 1 Układ kierowniczy Potrzebę stosowania układu kierowniczego ze zwrotnicami przedstawia poniższy rysunek: Definicja: Układ kierowniczy to zbiór mechanizmów umożliwiających kierowanie pojazdem, a więc utrzymanie

Bardziej szczegółowo

WSZECHSTRONNOŚĆ: Nie bazujemy tylko na tradycji. Systematycznie wprowadzamy innowacyjne rozwiązania do naszych produktów, modernizujemy

WSZECHSTRONNOŚĆ: Nie bazujemy tylko na tradycji. Systematycznie wprowadzamy innowacyjne rozwiązania do naszych produktów, modernizujemy Katalog kooperacji DOŚWIADCZENIE: ROZWÓJ: Bydgoska fabryka Obrabiarek do Drewna działa nieprzerwanie od ponad 150 lat. Od ponad wieku dostarcza coraz nowocześniejsze urządzenia, do obróbki drewna i metalu,

Bardziej szczegółowo

Pomiary wymiarów zewnętrznych (wałków)

Pomiary wymiarów zewnętrznych (wałków) Pomiary wymiarów zewnętrznych (wałków) I. Cel ćwiczenia. Zapoznanie się ze sposobami pomiaru średnic oraz ze sprawdzaniem błędów kształtu wałka, a także przyswojeniu umiejętności posługiwania się stosowanymi

Bardziej szczegółowo

PL B1. HIKISZ BARTOSZ, Łódź, PL BUP 05/07. BARTOSZ HIKISZ, Łódź, PL WUP 01/16. rzecz. pat.

PL B1. HIKISZ BARTOSZ, Łódź, PL BUP 05/07. BARTOSZ HIKISZ, Łódź, PL WUP 01/16. rzecz. pat. PL 220905 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220905 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 376878 (51) Int.Cl. F16H 7/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:

Bardziej szczegółowo

TC3-200 CNC TC3-250 CNC

TC3-200 CNC TC3-250 CNC TOKARKA KŁOWA SUPERCIĘŻKA STEROWANA NUMERYCZNIE TC3-200 CNC TC3-250 CNC Podstawowe parametry: Łoże 4-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona Max. ciężar detalu w kłach Długość toczenia 180000 Nm 80

Bardziej szczegółowo

TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TC2B-160 CNC TC2B-200 CNC TC2B-224 CNC TC2B-250 CNC TC2B-275 CNC TC2B-300 CNC

TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TC2B-160 CNC TC2B-200 CNC TC2B-224 CNC TC2B-250 CNC TC2B-275 CNC TC2B-300 CNC TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TC2B-160 CNC TC2B-200 CNC TC2B-224 CNC TC2B-250 CNC TC2B-275 CNC TC2B-300 CNC Podstawowe parametry: Łoże 3-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona Max. ciężar detalu

Bardziej szczegółowo

Specyfikacja techniczna obrabiarki. wersja 2013-02-03, wg. TEXT VMX42 U ATC40-05 VMX42 U ATC40

Specyfikacja techniczna obrabiarki. wersja 2013-02-03, wg. TEXT VMX42 U ATC40-05 VMX42 U ATC40 Specyfikacja techniczna obrabiarki wersja 2013-02-03, wg. TEXT VMX42 U ATC40-05 VMX42 U ATC40 KONSTRUKCJA OBRABIARKI HURCO VMX42 U ATC40 Wysoka wytrzymałość mechaniczna oraz duża dokładność są najważniejszymi

Bardziej szczegółowo

Centra. tokarskie DUGARD 100. ze skośnym łożem. www.jafo.com.pl DUGARD

Centra. tokarskie DUGARD 100. ze skośnym łożem. www.jafo.com.pl DUGARD Centra tokarskie DUGARD 100 ze skośnym łożem DUGARD www.jafo.com.pl DUGARD 100 Tokarki CNC Szybkie posuwy 30m/min, prowadnice liniowe w osiach X i Z Prowadnice liniowe zapewniają duże prędkości przesuwów

Bardziej szczegółowo

Laboratorium metrologii

Laboratorium metrologii Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium metrologii Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Temat ćwiczenia: Pomiary wymiarów zewnętrznych Opracował:

Bardziej szczegółowo

Tokarka uniwersalna SPC-900PA

Tokarka uniwersalna SPC-900PA Tokarka uniwersalna SPC-900PA Tokarka uniwersalna SPC-900PA Charakterystyka maszyny. Tokarka uniwersalna SPC-900PA przeznaczona jest do wszelkiego rodzaju prac tokarskich. MoŜliwa jest obróbka zgrubna

Bardziej szczegółowo

TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE T CNC T CNC T CNC T CNC T CNC T CNC

TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE T CNC T CNC T CNC T CNC T CNC T CNC TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE T30-160 CNC T30-200 CNC T30-224 CNC T30-250 CNC T30-275 CNC T30-300 CNC Podstawowe parametry: Łoże 3-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona Max. ciężar detalu w

Bardziej szczegółowo

TCF 160 CNC TCF 200 CNC TCF 224 CNC TCF 250 CNC TCF 275 CNC TCF 300 CNC

TCF 160 CNC TCF 200 CNC TCF 224 CNC TCF 250 CNC TCF 275 CNC TCF 300 CNC TOKARKA KŁOWA STEROWANA NUMERYCZNIE TCF 160 CNC TCF 200 CNC TCF 224 CNC TCF 250 CNC TCF 275 CNC TCF 300 CNC Podstawowe parametry: Łoże 3-prowadnicowe Max. moment obrotowy wrzeciona: Max. masa detalu w

Bardziej szczegółowo

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński

Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie OB-2 BUDOWA I MOŻLIWOŚCI TECHNOLOGICZNE FREZARKI OBWIEDNIOWEJ

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie OB-2 BUDOWA I MOŻLIWOŚCI TECHNOLOGICZNE FREZARKI OBWIEDNIOWEJ POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie OB-2 Temat: BUDOWA I MOŻLIWOŚCI TECHNOLOGICZNE FREZARKI OBWIEDNIOWEJ Opracował: mgr inż. St. Sucharzewski Zatwierdził: prof.

Bardziej szczegółowo