- gimnazja - AKTUALIZACJA MAJ Scenariusz szkoleń w ramach projektu:

Transkrypt

1 SCENARIUSZ SZKOLENIA PSYCHOLOGÓW I PEDAGOGÓW SZKOLNYCH Z ZAKRESU NOWYCH PROCEDUR ORAZ FORM POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W ASPEKCIE ROZPOZNAWANIA MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA - gimnazja - AKTUALIZACJA MAJ 2013 Scenariusz szkoleń w ramach projektu: Podnoszenie jakości pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach poprzez działania szkoleniowe Terenowych Trenerów Pracowni Testów Psychologicznych i Pedagogicznych. Wszelkie prawa zastrzeżone dla: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych Stowarzyszenia Edukacji bez Granic im. wiceadmirała Józefa Unruga. Wykorzystywanie do celów szkoleniowych w całości bądź we fragmentach możliwe wyłącznie za zgodą Kierownika Pracowni, w ramach projektu Terenowy Trener. Gdańsk 2013

2 Charakterystyka szkolenia: Terenowy Trener wykonuje zadania wynikające z 2 pkt. 3, 4, 9.1 i 10.1 Rozporządzenia MEN z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych w tym specjalistycznych, polegające na wspieraniu szkół w zakresie rozpoznawania możliwości psychofizycznych uczniów, ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz ryzyka specyficznych trudności. Szkolenie adresowane jest do psychologów i pedagogów szkolnych oraz nauczycieli terapeutów terapii pedagogicznej, wykonujących zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w gimnazjach. Orientacyjny czas trwania szkolenia ok. 2h Treści kształcenia: 1. Rola szkolnego specjalisty w nowym systemie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w świetle aktualnych przepisów oświatowych. 2. Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna i jej specyfika w warunkach szkolnych. 3. Zakres współpracy szkolnego specjalisty z poradnią psychologiczno-pedagogiczną. 4. Metody diagnostyczne w gimnazjum- szkolenie z zakresu posługiwania się narzędziami diagnozy psychologiczno-pedagogicznej m.in: diagnoza w kierunku podejrzenia: Zespołu nadpobudliwości psychoruchowej, Zaburzeń zachowania, Depresji młodzieńczej, Zagrożenia ryzykiem samobójstwa, Dysleksji rozwojowej, 5. Podsumowanie Materiały: prezentacja multimedialna TTgim.ppt (do pobrania ze strony z części serwisu Terenowi Trenerzy.)

3 Przebieg szkolenia: W pierwszej części szkolenia zadaniem Terenowego Trenera (TT) jest poinformowanie uczestników o zmianach w obrębie systemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej wprowadzonych nowelizacją Rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych oraz Rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. (slajd nr 5). Omawiając slajd nr 6 należy zwrócić uwagę uczestnikom, że przywołane wcześniej rozporządzenia nakładają nowe obowiązki na szkoły (przede wszystkim tzw. diagnoza szkolna czyli rozpoznawanie ryzyka specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu w klasach I-III; szkolne zespoły ds. pomocy p-p) oraz wprowadzają zmiany w obrębie dotychczas obowiązujących form pomocy oraz procedur (m.in. Zmiany w obrębie opiniowania w sprawie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu precyzyjnie określone ramy czasowe opiniowania dysleksji rozwojowej; zrównanie zadań psychologa i pedagoga w szkole). Na tym etapie szkolenia TT sygnalizuje jedynie, że takie zmiany zostały wprowadzone do systemu, zaś szerzej temat ten poruszy w dalszej części szkolenia. Prezentując slajd nr 8 TT przystępuje do omówienia zadań z zakresu pomocy psychologicznopedagogicznej tzw. szkolnego specjalisty. Należy wyjaśnić uczestnikom jakie osoby kryją się pod pojęciem specjalisty. Przy okazji prezentacji slajdu nr 9 należy poinformować uczestników, że pomoc psychologicznopedagogiczna w szkole nie jest udzielana w pojedynkę. Szkolny specjalista ma bowiem możliwość współpracy w tym zakresie z: 1) rodzicami uczniów tu warto omówić kwestie związane z formalnymi aspektami współpracy rodzica ze szkołą w kontekście udzielania uczniowi pomocy p-p 2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi tu warto zasygnalizować, że zgodnie z nowelizacją przywołanych rozporządzeń oraz Ustawy o systemie oświaty poradnie niepubliczne zyskały możliwość opiniowania w tych samych sprawach, w których opiniują poradnie rejonowe. Warto podkreślić, że rodzic ma prawo skorzystać z pomocy poradni publicznej jak również niepublicznej. 3) placówkami doskonalenia nauczycieli. 4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami. 5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży tu warto nadmienić, że jedną z takich instytucji jest Stowarzyszenie Edukacji bez Granic organ prowadzący Pracownię Testów Psychologicznych i Pedagogicznych powołaną celem opracowywania nowoczesnych narzędzi diagnozy psychologiczno-pedagogicznych wspierających oświatę. Prezentując slajd nr 10 należy przedstawić uczestnikom zadania szkolnego specjalisty związane z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia. TT powinien w tym miejscu zasygnalizować, że specjalista niebędący psychologiem, bądź pedagogiem ogranicza się do prowadzenia działań pedagogicznych (obserwacje i

4 pomiary pedagogiczne) i jako taki nie jest zobligowany do prowadzenia działań typowo diagnostycznych. Jeśli jednak jest psychologiem bądź pedagogiem rozporządzenie obliguje go do prowadzenia również działań diagnostycznych, ale ten temat zostanie szerzej rozwinięty w dalszej części szkolenia. Celem prowadzonych działań (zarówno działań pedagogicznych jak i diagnostycznych w gimnazjum ma być rozpoznawanie potrzeb i możliwości psychofizycznych ucznia oraz doradztwo edukacyjnozawodowe. Ponadto w szkole prowadzi się działania, których celem jest rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów. Przy okazji prezentacji slajdu 11, 12, 13, 14, 15 należy omówić z uczestnikami inicjowanie i kolejne kroki pomocy p-p. Slajd 16 prezentuje nowe zadania psychologa i pedagoga szkolnego. Warto w tym miejscu wspomnieć, że rozporządzenie zrównało zakres zadań psychologów i pedagogów szkolnych. Ponadto, do dotychczas wykonywanych zadań dołączone zostały zadania diagnostyczne punkt pierwszy na slajdzie. Przepis ten stanowi wyraźną delegację prawną do prowadzenia działań diagnostycznych nie tylko w poradni ale również w szkole. Przy prezentacji slajdu 17 omawiamy z uczestnikami rolę i zadania terapeuty pedagogicznego. Slajd 18 otwiera część szkolenia poświęconą diagnozie w szkole. Slajd 19 stanowi okazję do przywołania i przypomnienia uczestnikom głównych zadań diagnozy psychologiczno-pedagogicznej. Można się tu oprzeć o koncepcję Lewickiego. Slajd 20 to ukłon w kierunku dorobku prof. H. Spionek, która zainicjowała w Polsce proces psychopedagogicznej diagnozy przyczyn trudności szkolnych sprowadzając do Polski i dokonując adaptacji próby diagnostyczne takich autorów jak Zazzo, Piaget, Stambak. Slajd 21 to okazja do zaakcentowana roli Prof. Marty Bogdanowicz w dalszych pracach nad diagnozą przyczyn niepowodzeń szkolnych. Warto w tym miejscu po krótce przybliżyć uczestnikom postać Prof. Bogdanowicz oraz jej dorobek naukowy i praktyczny. Slajd 22 stanowi tło do krótkiej dyskusji i próby odpowiedzi na pytanie, dlaczego ważne jest aby ostateczne rozpoznanie dysleksji rozwojowej było stawiane w interdyscyplinarnym zespole specjalistów. Slajd 23 ma stanowić okazję do dyskusji i miniwykładu poświęconego zagadnieniu różnicowej diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych. W oparciu o przedstawiony na slajdzie model należy zwrócić uwagę uczestnikom jak wiele różnych przyczyn może powodować trudności w uczeniu się. Każdy z przedstawionych czynników należy pokrótce scharakteryzować, w miarę możliwości podając konkretne przykładny ilustrujące owe czynniki. W tym miejscu należy także uczulić uczestników, że tylko niektóre z podanych na wykresie czynników stanowią bezwzględne wykluczenie diagnozy specyficznych trudności (upośledzenie umysłowe, schorzenia neurologiczne). Należy zauważyć, że pozostałe czynniki powinny być każdorazowo poddane uważnej analizie, po to aby stwierdzić, czy są one jedyną przyczyną trudności ucznia czy też stanowią tylko jeden z czynników istniejący równolegle do zaburzeń z kręgu dysleksji rozwojowej.

5 Slajd 24 stanowi początek omówienia nowej procedury opiniowania specyficznych trudności w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. W tym miejscu należy zapoznać uczestników z zapisami rozporządzenia oraz omówić procedurę na schemacie ze slajdu 26. Warto w tym miejscu rozważyć różne możliwe sytuacje praktyczne (np. uczeń przychodzi do poradni z rodzicem z pominięciem szkoły, - rodzic nie przekazuje opinii do szkoły, - rada pedagogiczna wystawia negatywną opinię o uczniu itp.). Slajd 27 rozpoczyna pierwszą część szkolenia poświęconą diagnozie w szkole. Tutaj TT informuje uczestników o tym, z jakich etapów składa się postępowanie diagnostyczne szkolnego specjalisty. Na slajdzie zilustrowano wygląd oraz sposób wypełniania Listy symptomów. Warto w tym miejscu przeanalizować Listę sygnalizując uczestnikom które z symptomów mogą świadczyć o deficytach poszczególnych funkcji poznawczych. Na slajdzie 36 przedstawiono wygląd dolnej części protokołu badania charakterystyki trudności ucznia. W tym miejscu należy poinstruować uczestników, że tę tabelę powinien pod ich okiem wypełnić nauczyciel języka polskiego uczący ucznia. Na podstawie analizy Listy symptomów oraz Charakterystyki trudności ucznia szkolny specjalista podejmuje decyzję o ewentualnym dalszym badaniu poszczególnymi podtestami z Baterii-GIM w wersji S. Podtesty te zostaną szerzej omówione w dalszej części szkolenia. Slajd 41 zawiera informacje dotyczące zakresu współpracy szkoły i szkolnego specjalisty z poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Warto je w tym miejscu umówić z uczestnikami i odpowiedzieć na ewentualne pytania. Slajd 44 ilustruje model diagnostyczny przypadający na okres gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Na żółto zaznaczono narzędzia diagnostyczne, które mogą być stosowane przez szkolnych specjalistów (psychologów, pedagogów, terapeutów); na zielono zaś te, których stosowanie zastrzeżone jest dla pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. Prezentując slajd nr 45 należy omówić z uczestnikami kwestię formalności związanych z procesem wstępnej diagnozy (zgoda rodziców, przechowywanie i zabezpieczanie dokumentacji, przekazywanie kopii dokumentacji do ppp); warunki badania testowego (warunki lokalowe, brak obecności rodzica i innych osób postronnych podczas badania, itp.) oraz wymogi standaryzacji procedury badania. Jest to także moment, w którym TT powinien wytłumaczyć uczestnikom zagadnienia związane koniecznością stosowania metod wystandaryzowanych i znormalizowanych (kwestia rzetelności pomiaru i jego trafności). Trafność (ang. validity) cecha testu psychologicznego, która oznacza, że test mierzy właśnie to, co miał zgodnie z intencjami twórców mierzyć. Odzwierciedla trafność operacjonalizacji wiedzy psychologicznej. Wyróżnia się trafność: treściową, kryterialną (diagnostyczną i prognostyczną), kongruencyjną (teoretyczną). Rzetelność - W psychometrii przez rzetelność rozumie się cechę testu psychologicznego oznaczająca dokładność pomiaru. Normalizacja możliwość odniesienia wyników uzyskanych przez osobę badaną do średnich wyników uzyskanych przez reprezentatywną grupę odniesienia. Na tej podstawie diagnosta może wnioskować, czy wynik uzyskany przez osobę badaną jest adekwatny czy też świadczy o deficycie w obrębie badanej cechy (funkcji).

6 Poczynając od slajdu nr 50 TT prezentuje poszczególne podtesty Baterii-GIM S omawiając sposób prowadzenia badania, przedstawiania instrukcji testowych oraz obliczania wyników. Slajd 51 uczulamy uczestników na kwestię ewentualnych wad wzroku u uczniów i konieczności ich skorygowania przed badaniem Baterią (badanie w okularach). Slajd nr 63 i 64 to krótkie teoretyczne wprowadzenie w tematykę zaburzeń rozwojowych okresu adolescencji. Warto te dwa slajdy omówić wraz z uczestnikami w formie miniwykładu połączonego z dyskusją. Poczynając od slajdu nr 66 rozpoczynamy omówienie Skal objawowych zaburzeń okresu adolescencji. Informujemy uczestników o ich przeznaczeniu, strukturze, sposobach wypełniania poszczególnych skal. Na tym etapie w zależności od zapotrzebowania grupy można podjąć próbę scharakteryzowania poszczególnych zaburzeń (etiologia, symptomy, przykłady itp.). Omawiając skale należy uczulić uczestników na sposób prowadzenia wywiadu. Szczegółowo zagadnienie to zostało omówione w podręczniku do metody. Slajd 73 stanowi okazję do krótkiego wprowadzenia teoretycznego w tematykę zachowań agresywnych. Slajd 74 i kolejne poświęcono Kwestionariuszowi agresywności młodzieży Reaktywność emocjonalna. Zadaniem TT jest krótkie omówienie narzędzia i objaśnienie w jaki sposób można się nim posługiwać. (W szkole narzędzie to może stosować psycholog i pedagog do grupowych badań anonimowych tzn. diagnoza poziomu agresywności w poszczególnych klasach). Slajd 76 i kolejne poświęcono Profilowi zainteresowań zawodowych. Zadaniem TT jest krótkie omówienie narzędzia i objaśnienie w jaki sposób można się nim posługiwać. Pod koniec prezentacji wskazane jest podsumowanie przekazanych treści oraz zachęcenie uczestników do podzielenia się ewentualnymi pytaniami. W tym miejscu należy również poinformować uczestników o tym, w jaki sposób szkoły mogą zaopatrzyć się w prezentowane narzędzia diagnostyczne.