Mikroprocesorowe Urządzenie Do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ 2000 STS,RTS,RSS

Transkrypt

1 Instytut Tele -i Radiotechniczny Mikroprocesorowe Urządzenie Do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ 2000 STS,RTS,RSS STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL Instrukcja obsługi Warszawa, czerwiec 2005

2 Oprócz wymienionych powyżej funkcji istnieje możliwość indywidualnego dostosowania funkcji urządzenia do potrzeb użytkownika w zakresie zmian konfiguracji zabezpieczeń i automatyk Zastrzega się prawo zmian w urządzeniu Warszawa 2004 Instytut Tele- i Radiotechniczny Centrum Badawcze Systemów Informatycznych i Aplikacji Sprzętowych WARSZAWA, ul. Ratuszowa 11 tel. (48-22) , fax (48-22) market@itr.org.pl, itr@itr.org.pl

3 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 1 Spis treści 1 INFORMACJE OGÓLNE Przedmiot instrukcji Przeznaczenie instrukcji Symbole używane w instrukcji Przeznaczenie urządzenia Cechy funkcjonalne urządzenia MUPASZ 2000STS/RTS/RSS DANE TECHNICZNE DANE OGÓLNE WARUNKI ŚRODOWISKOWE OBWODY WEJŚCIOWE OBWODY WYJŚCIOWE - STYKOWE ZASILACZ WYTRZYMAŁOŚĆ ELEKTRYCZNA IZOLACJI STOPIEŃ OCHRONY ZŁACZA PRZYŁĄCZENIOWE ZEGAR CZASU RZECZYWISTEGO ZŁĄCZA DO KOMUNIKACJI WYMIARY URZĄDZENIA MASA ZABEZPIECZENIA (RODZAJ, ZAKRESY NASTAWCZE) ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH ZABEZPIECZENIE nadprądowe niezależne I stopnia (I>) ZABEZPIECZENIE nadprądowe kierunkowe z blokadą napięciową (I>&U< k1, I>&U< k2) ZABEZPIECZENIE nadprądowe z blokadą napięciową (I>&U< 2t) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia (I>>) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne III stopnia (I>>>) - rezerwowy odcinacz prądowy Zabezpieczenie nadprądowe zależne (I > Zal) zabezpieczenia ziemnozwarciowe Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >) Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >2t) Zabezpieczenie kierunkowe (kątowe) ziemnozwarciowe (I 0 > k) Zabezpieczenie admitancyjne ziemnozwarciowe (Y 0 >) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) Zabezpieczenia napięciowe Zabezpieczenie nadnapięciowe niezależne (U>) Zabezpieczenie podnapięciowe niezależne (U<) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) zabezpieczenia przeciążeniowe Zabezpieczenie nadprądowe niezależne (I p >) Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny Θ m >) zabezpieczenia SILNIKOWE Zabezpieczenie nadprądowe kontrolujące rozruch silnika (ItR>) Zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów (NfR>) Zabezpieczenie nadprądowe reagujące na zahamowania (utyk) wirnika (ItU>) Zabezpieczenie nadprądowe od asymetrii obciążenia (Ita>) Zabezpieczenie podprądowe niezależne (i<) Zabezpieczenie od wypadniecia silnika z synchronizmu (its>) ZABEZPIECZENIA specjalne Zabezpieczenia technologiczne (1...5) Zabezpieczenia gazowo-przepływowe (przekaźnik Buchholza) Przekroczenie ciśnienia w komorze przyłączowej (p>) Przekroczenie ciśnienia w komorze wyłącznikowej (klapy) Zabezpieczenie nadprądowe - skumulowany prąd wyłącznika zabezpieczenie podczęstotliwościowe z uzależnieniem prądowym f<&i> zabezpieczenie zwrotnomocowe P< KONFIGURACJA ZABEZPIECZEń ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

4 2 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 2.4 AUTOMATYKA (ZAKRESY NASTAWCZE) Zabezpieczenie szyn zbiorczych (ZS) Lokalna rezerwa wyłącznikowa (LRW) Samoczynne powtórne załączenie (SPZ) Samoczynne częstotliwościowe odciążenie systemu (SCO) Automatyka załączania baterii kondensatorowej (AZBK) Samoczynne załączanie rezerwy (SZR) KONFIGURACJA UKłADóW AUTOMATYKI DOKŁADNOŚĆ POMIARU PROGÓW POBUDZEŃ I OPÓŹNIEŃ POMIARY RUCHOWE Prąd Napięcie Moc energia Częstotliwość Współczynnik mocy (cos φ) Temperatura CHARAKTERYSTYKA URZąDZENIA MUPASZ 2000STS/RTS/RSS POLA ZABEZPIECZENIA Wstęp Zabezpieczenia od zwarć międzyfazowych Zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia (I>) ZABEZPIECZENIE nadprądowe kierunkowe z blokadą napięciową (I>&U< k1, I>&U< k2) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia NADPRĄDOWE uzależnieniem napięciowym (I>&U<2t) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia (I>>) Zabezpieczenie nadprądowe III stopnia (I>>>) - rezerwowy odcinacz prądowy Zabezpieczenie nadprądowe zależne (I > zal) ZABEZPIECZENIE RÓŻNICOWE ( I>) Zabezpieczenia ziemnozwarciowe Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >) Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >2t) Zabezpieczenie kierunkowe (kątowe) ziemnozwarciowe (I 0 > k) Zabezpieczenie admitancyjne (Y 0 >) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) Zabezpieczenia napięciowe Zabezpieczenie nadnapięciowe (U>) Zabezpieczenie podnapięciowe (U<) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) Zabezpieczenie przeciążeniowe Zabezpieczenie nadprądowe-zwłoczne (I p >) Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny Θ m >) Zabezpieczenia silnikowe Zabezpieczenie nadprądowe kontrolujące rozruch silnika (ItR>) Zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów (nfr>) Zabezpieczenie nadprądowe reagujące na zahamowania (utyk) wirnika (I tu>) Zabezpieczenie od asymetrii obciążenia (ItA>) Zabezpieczenie podprądowe niezależne (I<) Zabezpieczenie od wypadnięcia silnika z synchronizmu (ItS>) zabezpieczenia specjalne Zabezpieczenia technologiczne Zabezpieczenia gazowo-przepływowe (przekaźnik Buchholza) Przekroczenie prądu skumulowanego wyłącznika zabezpieczenie podczęstotliwościowe z uzależnieniem prądowym f<&i> zabezpieczenie zwrotnomocowe P< AUTOMATYKA Zabezpieczenie szyn zbiorczych (ZS) Lokalna rezerwa wyłącznikowa (LRW) Samoczynne powtórne załączenie (SPZ) Samoczynne częstotliwościowe odciążanie systemu (SCO) ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

5 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Automatyka załączania baterii kondensatorowej (AZBK) Samoczynne załączanie rezerwy (SZR) POMIARY Uwagi ogólne Moc liczniki Energii PROGRAMOWANIE STEROWANIE WYłąCZNIKIEM uwagi ogólne Sterowanie realizacją poleceń zamykania i otwierania wyłącznika blokady SYGNALIZACJA Rejestracja zdarzeń liczniki zdarzeń INTERFEJS OBSłUGA MONTAŻ INSTALACJA PRZYłąCZENIA OPIS PRZYłąCZEń warianty podłączenia przekładników Sygnały dwustanowe konstrukcja URZĄDZENIA Mupasz obudowa Płyta czołowa PROGRAMator Wyświetlacz Klawiatura Obsługa urządzenia Programowanie Kod dostępu Zegarek Menu główne konfiguracja zabezpieczenia Nastawa zabezpieczenia I>>> (odcinacza) automatyka Eksploatacja Przeglądanie zdarzeń na programatorze Przeglądanie liczników zdarzeń Przeglądanie stanu blokad Odczyt pomiarów Odczyt nastaw Awaria KONSERWACJA I NAPRAWY TRANSPORT PRZECHOWYWANIE Tabele konfiguracyjne Połączenia między polami Schematy podłączeń Montaż...93 ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

6 4 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

7 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 5 1 INFORMACJE OGÓLNE 1.1 PRZEDMIOT INSTRUKCJI Przedmiotem instrukcji jest opis techniczny oraz zasady obsługi Mikroprocesorowego Urządzenia do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ 2000STS/RTS/RSS. Instrukcja zawiera informację zbiorczą o cechach funkcjonalnych urządzenia MUPASZ zawartych w różnych jego wersjach. O tym, które cechy funkcjonalne zostały zawarte w wersji dostarczonej odbiorcy informują załączniki. 1.2 PRZEZNACZENIE INSTRUKCJI Instrukcja przeznaczona jest dla: personelu dyżurnego stacji, personelu dyspozytorskiego zakładowych i okręgowych dyspozycji mocy, personelu technicznego zakładów energetycznych, projektantów. 1.3 SYMBOLE UŻYWANE W INSTRUKCJI Symbol " " oznacza wybór odpowiedniej pozycji w menu programatora. 1.4 PRZEZNACZENIE URZĄDZENIA MUPASZ 2000STS/RTS/RSS przeznaczony jest do pracy w charakterze wielofunkcyjnego urządzenia wtórnego rozdzielnicy zastępującego urządzenia konwencjonalne w zakresie zabezpieczeń, automatyki i prowadzenia ruchu. Może być stosowany w rozdzielnicach różnych wytwórców. Dzięki swojej uniwersalności urządzenie MUPASZ 2000STS/RTS/RSS może pracować w różnych polach, w różnych sieciach realizując równocześnie wiele funkcji uaktywnionych przez operatora w trakcie programowania urządzenia przed jego włączeniem do eksploatacji. Istnieje również możliwość współpracy urządzeń MUPASZ 2000STS/RTS/RSS z komputerowym systemem nadzoru rozdzielni średnich napięć KOSAN i innymi systemami nadrzędnymi. 1.5 CECHY FUNKCJONALNE URZĄDZENIA MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Zastąpienie tradycyjnych przekaźników elektromechanicznych i elektronicznych Integracja funkcji pomiarów, zabezpieczeń, automatyk i rejestracji zdarzeń w jednym urządzeniu Możliwość pracy w różnych typach pól: Pomiarowym Zasilającym Łącznika szyn Linii napowietrznej Linii kablowej Silnikowym Transformatora zasilającego (ŚN/NN) Baterii kondensatorów Obsługa trzech typów sieci: Izolowanej Kompensowanej Uziemionej przez rezystor ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

8 6 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Realizacja następujących zabezpieczeń: Zwarciowe Ziemnozwarciowe Przeciążeniowe Napięciowe Silnikowe Technologiczne i specjalne Realizacja automatyk: LRW ZS SZR SPZ Realizacja pomiarów: prądów napięć mocy energii SCO AZBK cos φ prądu skumulowanego wyłącznika temperatury z obliczeń modelu cieplnego częstotliwości Możliwość szybkiego i łatwego dostosowania zabezpieczeń do rodzaju pola Rejestracja zdarzeń (do 60) z funkcją przywołania obsługi rozdzielni (sygnalizacja świetlna w polu) Odcinacz prądowy (I>>>) działający bez zasilania urządzenia Kontrola rezystancji obwodów cewek wyłącznika Zabezpieczenie przeciw pompowaniu dla ochrony wyłącznika Możliwość dostosowania urządzenia do potrzeb użytkownika (zmiana sprzętowa lub programowa na zamówienie). ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

9 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 7 2 DANE TECHNICZNE 2.1 DANE OGÓLNE Wymagania dla przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych Nr. normy Tytuł normy PN-EN 50263:2004 Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Norma wyrobu dotycząca przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych PN-EN :2005 Przekaźniki energoelektryczne. Część 5: Koordynacja izolacji przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych. Wymagania i badania PN-EN 61293:2000 Znakowanie urządzeń elektrycznych danymi znamionowymi dotyczącymi zasilania elektrycznego. Wymagania bezpieczeństwa PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP) Ogólne dotyczące urządzeń zabezpieczających Przekaźniki energoelektryczne. Przekaźniki pomiarowe i urządzenia PN-EN :2000 zabezpieczeniowe Testy klimatyczne Próba A: Zimno PN-IEC A1+A2: C/16 godzin /Ap1:1999 Próba B: Suche gorąco PN-EN : C/16 godzin Próba Cab: Wilgotne gorąco stałe PN-EN :2002(U) +40 C; 95% rh /4dni Test mechaniczny Badanie wibracyjne PN-EN :1999 Klasa 1 Badanie uderzeniowe PN-EN :2000 Klasa 1 Badanie sejsmiczne PN-EN :1999 PN-EN :1999/Ap1:2002 Klasa 1 Testy kompatybilności elektromagnetycznej Wymagania ogólne. PN-EN :2004 Przekaźniki energoelektryczne Odporność na zakłócenia od wyładowań elektrostatycznych PN-EN :1999 Klasa 4 8kV stykowe 15kV powietrzne Odporność na zakłócenia od pól PN-EN :2002 Poziom 3 elektromagnetycznych Odporność na szybkozmienne zakłócenia przejściowe Odporność na przebiegi udarowe udar- 1,2µs/ 50µs PN-EN :2003 (U) PN-EN :2003 (U) 10V/m Klasa A Zasilanie 4kV/2,5kHz portywe/wy 2kV/5kHz Zasilacz: 4kV L-PE 4kV N-PE L-N 2kV Odporność na zakłócenia PN-EN :2004 Poziom 3 przewodzone, indukowane przez pola o częstotliwości radiowej Próba udarami oscylacyjnymi o częstotliwości 1 MHz PN-92/E Klasa III 2,5kV Emisja zakłóceń PN-EN :2002 Quasi szczytowe średnie przewodzone f=0,15-0,5mhz <79dB <66dB f=0,5-30mhz <73dB <60dB Emitowane quasi szczytowe f=30-230mhz < 40dB f= mhz <47dB ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

10 8 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi WARUNKI ŚRODOWISKOWE temperatura otoczenia temperatura przechowywania maks. wilgotność względna -10 o C o C -40 o C o C brak kondensacji lub tworzenia się szronu, lodu OBWODY WEJŚCIOWE Obwody prądowe zabezpieczeń od zwarć międzyfazowych prąd znamionowy I n 5 A (1 A wykonanie specjalne) obciążalność prądowa: - długotrwała 2 I n - jednosekundowa 80 I n pobór mocy w obwodach prądowych < 1 VA / fazę przy I=I n Obwody prądowe zabezpieczeń ziemnozwarciowych prąd znamionowy I 0n : - wejście z przekładnika Ferrantiego 0,1 A obciążalność prądowa: - długotrwała 10 I 0n - jednosekundowa 100 I 0n pobór mocy w obwodach prądowych < 1VA/fazę przy I = I 0n - wejście z układu Holmgreena 1 A obciążalność prądowa: - długotrwała 3 I 0n - jednosekundowa 100 I 0n pobór mocy w obwodach prądowych 1VA/fazę przy I = I 0n Obwody napięciowe międzyfazowe i U 0 napięcie znamionowe U n Wytrzymałość napięciowa pobór mocy 100 V 2 U n < 0,5 VA przy U = U n Wejścia dwustanowe zakres napięciowy pracy V DC pobór prądu: - poniżej progu przełączania < 10 ma - powyżej progu przełączania < 3 ma ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

11 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi OBWODY WYJŚCIOWE - STYKOWE Wyjścia dwustanowe - stykowe Przekaźniki sterujące wyłącznikiem: - moc łączeniowa przy obciążeniu 250 V DC; 0,4 A, 100W rezystancyjnym 380 V AC; 8 A 2000VA - częstość łączeń przy maks. obciążeniu styków maks. 10 / min. - materiał zestyków AgCdO; AgCu/Au 0,2m - maksymalna oporność cewki zamykającej i 10 kω ± 10 % otwierającej wyłącznika Przekaźniki wyjściowe: - moc łączeniowa przy obciążeniu rezystancyjnym 250 V DC; 0,4 A, 100W 380 V AC; 8 A 2000VA - częstość łączeń przy maks. obciążeniu styków maks. 10 / min - materiał zestyków AgCdO ZASILACZ napięcie znamionowe V AC/DC pobór mocy <20 VA Wytrzymałość elektryczna: - wejście / wyjście 5,3 kv DC - wejście / obudowa 3,5 kv DC WYTRZYMAŁOŚĆ ELEKTRYCZNA IZOLACJI napięcie przemienne 2 kv / 50 Hz / 60s napięcie udarowe 5 kv / 1,2kV / 50ms Uwaga! Próby nie obejmują gniazda PROGRAMATOR na płycie czołowej STOPIEŃ OCHRONY IP ZŁĄCZA PRZYŁĄCZENIOWE Typ WAGO zaciskowe rozłączane Przekrój przewodów dołączeniowych 0,08.. 2,5 mm mm ZEGAR CZASU RZECZYWISTEGO dokładność lepsza od 1 min./ miesiąc ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

12 10 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZŁĄCZA DO KOMUNIKACJI z systemem KOSAN (opcja 1) z portem RS 485 (opcja 2) z programatorem łącze światłowodowe typu ST typu wago żeńskie typu DB 15 żeńskie WYMIARY URZĄDZENIA Szerokość: obudowy 300 mm całkowita (z elementami mocującymi) 340 mm Wysokość: urządzenia 177 mm przestrzeni nad urządzeniem na dołączenie kabli 40 mm Głębokość: całkowita 290 mm części wewnątrz celki niskiego napięcia 270 mm MASA Masa ok. 8,2 kg ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

13 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIA (RODZAJ, ZAKRESY NASTAWCZE) Uwaga 1: Współczynnik odpadania dla zabezpieczeń ziemnozwarciowych 0,95, dla zabezpieczenia podprądowego i podnapięciowego 1,03, dla pozostałych 0,97 Uwaga 2: Przy określaniu sposobu działania zabezpieczenia użyto następujących skrótów: *) s-sygnalizacja, w-wyłączenie, wb-wyłączenie z blokadą, bz-blokada zamknięcia wyłącznika, br-blokada rozruchu silnika ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE I STOPNIA (I>) prąd pobudzenia I r 0,2...4 I n co 0,01 I n czas własny t w ms opóźnienie T: KIER= s co 0,1 s KIER=1 lub KIER=2 0,4...5 s co 0,1 s opóźn. w cyklu przysp. SPZ T prz.spz (linia napow.) s co 0,1 s czas blokady po rozruchu (w polu silnikowym) T bpr s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KIERUNKOWE Z BLOKADĄ NAPIĘCIOWĄ (I>&U< K1, I>&U< K2) prąd pobudzenia I r 0,2...4 I n co 0,01 I n napięcie pobudzenia U r 0,1...1U n co 0,01 U n czas własny t w ms opóźnienie T: s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE Z BLOKADĄ NAPIĘCIOWĄ (I>&U< 2T) prąd pobudzenia I r 0,2...4 I n co 0,01 I n napięcie pobudzenia U r 0,1...1U n co 0,01 U n czas własny t w ms opóźnienie T: s co 0,1 s opóźnienie T1: s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE II STOPNIA (I>>) w polu zasilającym: prąd pobudzenia I r I n co 0,1 I n czas własny t w 30 ms 40 ms opóźn. Dział. zabezp. T 1 (BZS z pola łączn.) 0,1...2,5 s co 0,01 s + t w opóźn. Dział. zabezp. T 2 (BZS z pól odpł.) 0,1...2,5 s co 0,01 s + t w ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

14 12 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi opóźnienie T OPDZ działania I>> w czasie 2,5 s po zamknięciu wyłącznika (p ) aktywny ODZ 0,1.. 2,5 s co 0,01 s + t w aktywny PDZ 0.. 2,5 s co 0,01 s + t w opóźnienie bezwzględnego otwarcia T bo 0...2,5 s co 0,01 s + t w programowany sposób działania w/wb *) Uwaga: w przypadku próby nastawienia T 1 >T 2 lub T 2 >T bo pojawia się komunikat NIESPÓJNE DANE w polu łącznika szyn: prąd pobudzenia I r czas własny t w opóźn. Dział. zabezp. T 1 (BZS z pól odpł.) opóźnienie T OPDZ działania I>> w czasie 2,5 s po zamknięciu wyłącznika (p ) (p.2.4.1) aktywny ODZ aktywny PDZ I n co 0,1 I n 30 ms 40 ms 0,1...2,5 s co 0,01 s + t w 0,1.. 2,5 s co 0,01 s + t w 0.. 2,5 s co 0,01 s + t w opóźnienie bezwzględnego otwarcia T bo 0...2,5 s co 0,01 s + tw programowany sposób działania w/wb *) Uwaga: w przypadku próby nastawienia T 1 >T bo pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE w polach odpływowych: prąd pobudzenia I r I n co 0,1 I n dla opóźn. = I n co 0,1 I n dla opóźn. > 0 czas własny t w 30 ms 40 ms opóźn. dział. zabezp. T KIER= s co 0,01 s KIER=1 lub KIER=2 opóźnienie T OPDZ działania I>> w czasie 2,5 s po zamknięciu wyłącznika (p )(p.2.4.1) aktywny ODZ aktywny PDZ 0,4...5 s co 0,1 s 0,1... 2,5 s co 0,01 s + t w ,5 s co 0,01 s + t w Programowany sposób działania w/wb *) Uwaga: W przypadku próby nastawienia I r >20 I n i T>0 pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE III STOPNIA (I>>>) - REZERWOWY ODCINACZ PRĄDOWY prąd pobudzenia I r I n co 3 I n opóźnienie T 30, 600, 900 lub 1500 ms Uwaga: Prąd pobudzenia i opóźnienie odcinacza są nastawiane przełącznikami po otwarciu obudowy MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

15 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (I > ZAL) prąd pobudzenia I r 0,2...1,2 I n co 0,1 I n czas własny t w 30 ms 80 ms opóźnienie T 10 przy I = 10 I pob KIER=0 0,1...5 s co 0,1 s KIER=1 lub KIER=2 0,3...5 s co 0,1 s stromość charakterystyki: stroma α = 1 (β=9) bardzo stroma α = 2 (β=99) programowany sposób działania s/w/wb *) czas blokady po rozruchu (w polu silnikowym) T bpr s co 0,1 s czas działania T10 β t = α ( dla KIER=1 lub KIER=2: t = 0,4 с +tw) + tw ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >) prąd pobudzenia I r - pierwotny (przekładnia = p) przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A przy zasilaniu z układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A czas własny 30 ms...80 ms opóźnienie T (oprócz pola transf. uziem.) 0,1...5 s co 0,1 s opóźnienie T (dla pola transf. uziem.) 0, s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >2T) prąd pobudzenia I r - pierwotny (przekładnia = p) przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A przy zasilaniu z układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A czas własny 30 ms...80 ms opóźnienie T 0, s co 0,1 s opóźnienie T1 0, s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE KIERUNKOWE (KĄTOWE) ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 > K) prąd maks. czułości I m - pierwotny (przekładnia = p) dla przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A dla układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A kąt maksymalnej czułości α o co 1 o czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie T 0,1...5 s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w I I r 1 ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

16 14 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE ADMITANCYJNE ZIEMNOZWARCIOWE (Y 0 >) moduł admitancji zerowej, konduktancja, susceptancja: przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego 3 0,125 p 0,5 3 1,992 p 0, U 3 U [ms] co 0,1 ms n n przy zasilaniu z układu Holmgreena 3 0,125 p U n 3 1,992 p 5 3 U [ms] co 0,1 ms n p - przekładnia przekładnika I 0, U n - napięcie nominalne [kv] czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie T 0,1...5 s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) Patrz p ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE NIEZALEŻNE (U>) napięcie pobudzenia U r 0,1...1,5 U n co 0,01 U n czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE PODNAPIĘCIOWE NIEZALEŻNE (U<) napięcie pobudzenia U r 0, U n co 0,01 U n czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) napięcie pobudzenia U r 0,05...0,75 U nf co 0,01 U nf gdzie U nf 0,577 U n czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie T s co 0,1 s opóźnienie licznika doziemień T l (p i 3.9) s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIA PRZECIĄŻENIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I P >) prąd pobudzenia I r czas własny t w opóźnienie T czas blokady po rozruchu (w polu silnikowym) T bpr 0,2...2 I n co 0,01 I n 30 ms...80 ms s co 0,1 s s co 0,1 s ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

17 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 15 sposób działania s *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (MODEL CIEPLNY Θ m >) prąd bazowy I B 1) 0,2...1,2 I n co 0,01 I n znamionowy przyrost temperatury Θ n urządzenia zabezpieczanego o C co 1 o C temperatura otoczenia Θ o o C co 1 o C temperatury: blokady Θ bl, sygnalizacji Θ s,wyłączania Θ w o C co 1 o C stałe czasowe (T 1 nag, T 2 nag, T 3 nag, T 1 styg, T 2 styg, T 3 styg ) 1 min min co 1 min współczynniki członów cieplnych k 1, k 2, k 3 (z zachowaniem zależności k 1 + k 2 + k 3 =1) co 0,01 czas własny t w 30 ms...80 ms sposób działania w, s, bl *) 1) nastawiany w okienku KONFIGURACJA NOMINAŁY WARTOŚCI NOMINALNE Uwaga: w przypadku próby nastawienia k1+k2>1, Θ bl >Θ w lub Θ s >Θ w pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE 2 -t -t -t I T1nag T nag T nag wzrost temperatury obiektu Θ = Θ 2 3 n 1 k1e k 2e k 3e + Θ0 I B spadek temperatury obiektu po zaniku prądu gdzie: Θn - znamionowy przyrost temperatury -t -t -t T T T Θ = Θ 1styg styg styg ( Θ z Θ0 ) k 2 3 1e + k 2e + k 3e + 0 Θo - temperatura otoczenia Θz - temperatura obiektu w chwili zaniku prądu (początek stygnięcia) IB - prąd bazowy (znamionowy) obiektu k1, k2, k3 - współczynniki członów cieplnych o różnych stałych czasowych T1 nag, T2 nag, T3 nag - stałe czasowe nagrzewania T1 styg, T2 styg, T3 styg - stałe czasowe stygnięcia Θnag, Θstyg - temperatura obliczana w czasie rzeczywistym I - bieżący prąd (największy z trzech prądów fazowych) ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KONTROLUJĄCE ROZRUCH SILNIKA (ItR>) prąd pobudzenia Ir >0,05 IB czas własny tw 30 ms...80 ms opóźnienie T6 przy 6-krotnym przetężeniu s co 1 s czas blokowania załączenia po zadziałaniu 36T6 - Tpob (Tpob- czas pobudzenia) sposób działania w*) ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

18 16 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi czas działania 36 T t = I I B ZABEZPIECZENIE OD NADMIERNEJ CZĘSTOTLIWOŚCI ROZRUCHÓW (NfR>) liczba rozruchów na godzinę co 1 liczba rozruchów ze stanu zimnego na godzinę co 1 liczba rozruchów ze stanu nagrzanego na godzinę co 1 sposób działania br*) ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE REAGUJĄCE NA ZAHAMOWANIA (UTYK) WIRNIKA (ItU>) prąd pobudzenia Ir 1...2,5 IB co 0,1 IB czas własny tw 30 ms...80 ms opóźnienie T s co 0,1 s programowany sposób działania w/wb*) Uwaga: zabezpieczenie to jest blokowane w czasie rozruchu silnika ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE OD ASYMETRII OBCIĄŻENIA (ItA>) prąd pobudzenia Ir (maks. różnica prądów fazowych) 0,1...0,5 IB co 0,1 IB czas własny tw 30 ms...80 ms zmiana charakterystyki czasowej - T s co 0,1 s (dla T2>99,9 co 1 s) programowany sposób działania s/w/wb*) czas działania = I tw 3 T 2 t 2 max I I r min + tw ZABEZPIECZENIE PODPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I<) prąd pobudzenia Ir 0,2...1 IB co 0,01 IB czas własny tw 30 ms...80 ms opóźnienie T s co 0.1 s programowany sposób działania s/w/wb*) czas działania t = T + tw ZABEZPIECZENIE OD WYPADNIECIA SILNIKA Z SYNCHRONIZMU (ITS>) prąd pobudzenia Ir poślizg graniczny, POŚLIZG 1,2...1,6 IB co 0,01 IB % co 1% czas własny tw 30 ms...80 ms dopuszczalny czas pracy asynchronicznej T s co 0.1 s programowany sposób działania w/wb*) czas działania t = T + tw ZABEZPIECZENIA SPECJALNE ZABEZPIECZENIA TECHNOLOGICZNE (1...5) czas własny tw opóźnienie T 30 ms...80 ms s co 0,1 s ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

19 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 17 programowany sposób działania czas działania s/w/wb, bl*) t = T + tw ZABEZPIECZENIA GAZOWO-PRZEPŁYWOWE (PRZEKAŹNIK BUCHHOLZA) czas własny tw 20 ms...74 ms opóźnienie T bezzwłoczne sposób działania: - I stopień s*) - II stopień w, bl*) - zaczepy w, bl*) czas działania tw PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE PRZYŁĄCZOWEJ (P>) czas własny tw 20 ms...34 ms opóźnienie T bezzwłoczne sposób działania: w, bl*) czas działania tw PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE WYŁĄCZNIKOWEJ (KLAPY) czas własny tw 20 ms...34 ms opóźnienie T bezzwłoczne sposób działania: wb, bl*) czas działania tw ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE - SKUMULOWANY PRĄD WYŁĄCZNIKA prąd sumaryczny pobudzenia MA co 1 MA opóźnienie T sposób działania bezzwłoczne s*) (Po osiągnięciu 90 % nastawionej wartości prądu skumulowanego urządzenie jednorazowo sygnalizuje ten stan, a po przekroczeniu 100 % nastawy sygnalizacja zachodzi po każdym otwarciu wyłącznika.) *) Objaśnienia: s sygnalizacja w wyłączenie wb wyłączenie z blokadą ponownego załączenia bl blokada załączenia ustępująca po zaniku przyczyny działania zabezpieczenia br blokada rozruchu silnika ZABEZPIECZENIE PODCZĘSTOTLIWOŚCIOWE Z UZALEŻNIENIEM PRĄDOWYM F<&I> częstotliwość f Hz co 1 Hz T opóźnienie 0,0... 5,0s ZABEZPIECZENIE ZWROTNOMOCOWE P< czas zwłoki T1 T opóźnienie czas zwłoki przy zamkniętych zaworach turbiny T2 graniczny czas pobudzenia Tp czas przerwy Tprz s co 0,1 s 0,0... 5,0s co 0,1 s 0,0... 5,0s co 0,1 s 0,0... 5,0s co 0,1 s 0,0... 5,0s co 0,1 s ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

20 18 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 2.3 KONFIGURACJA ZABEZPIECZEŃ Zestawienie zabezpieczeń dla poszczególnych pól rozdzielczych zawiera Tabela 1 w Załączniku A. 2.4 AUTOMATYKA (ZAKRESY NASTAWCZE) ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) czas własny tw 30 ms...40 ms opóźnienie wyłączenia T1 0,1... 2,5 s co 0,01 s + tw opóźnienie rezerwowego wyłączenia niezależnego od blokady z pola łącznika szyn T2 (tylko w polu zasil.) 0,1... 2,5 s co 0,01 s + tw opóźnienie bezwzględnego otwarcia Tbo 0,1... 2,5 s co 0,01s + tw Uwaga: automatyka ta jest nastawiana w polu zasilającym i w polu łącznika szyn w jako I>> LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) czas własny tw opóźnienie rezerwowego wyłączenia 30 ms...40 ms s co 0,01 s + tw SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) cykle pracy 1 - krotny SPZ czas przerwy - 1 TSPZ1 (oprócz pola transf. uziem.) 0, s co 0,1 s czas zwłoki TZWLOKI s co 1 s czas blokady TBLOKADY s co 1 s czas odwzbudzenia Todwzb (tylko dla pola transf. uziem.) s co 0,1 s programowane źródło uaktywnienia SPZ I>>, I>, I0>, I0>k, Y0> dopuszczalna liczba udanych cykli SPZ co 1 cykl SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻENIE SYSTEMU (SCO) częstotliwość pobudzenia I stop., II stop., SPZ po SCO Hz co 0,1 Hz warunki nastawienia fii < fi < fspz SCO czas własny tw 30 ms...80 ms opóźnienie I stop. i II stop. 0,2...12,5 s co 0,1 s + tw opóźnienie SPZ po SCO min co 1min + tw opóźnienie wykonania załączenia SPZ po SCO w polach odpływowych s co 0,1 s + tw Uwaga: w przypadku próby nastawienia f I fii lub fi fspz SCO pojawia się komunikat "DANE NIESPÓJNE" AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) REGULATOR MOCY W POLU ZASILAJĄCYM: moc bierna załączania baterii (Qgórne) kvar (pierwotna) moc bierna wyłączania baterii (Qdolne) kvar (pierwotna) napięcie maksymalne pracy regulatora mocy (Ubl.g.) 1...1,2 Un co 0,01 Un napięcie minimalne pracy regulatora mocy (Ubl.d.) 0,5...1 Un co 0,01 Un napięcie załączenia baterii niezależnie od mocy 0,5...1 Un co 0,01 Un ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

21 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 19 napięcie wyłączenia baterii niezależnie od mocy opóźnienie załączania i wyłączania baterii: przy regulacji mocą bierną (Tzał, Twył) niezależnie od mocy warunek wyłączania baterii przy zaniku napięcia 1...1,2 Un co 0,01 Un min co 1 s 10 s U < 0,3Un AZBK W POLU BATERII KONDENSATORÓW sposób pracy załączenia/wyłączenia z pola zasilającego załączenia/wyłączenia z zegara - według sygnałów z regulatora mocy biernej z pola zasilającego - według zegara bezzwłoczne1) bezzwłoczne1) 1) ewentualnie z uwzględnieniem nastawy opóźnienia zabezpieczenia U> SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) typ układu dla rozdzielni jednosekcyjnej (rezerwa jawna), dla rozdzielni dwusekcyjnej (rezerwa ukryta), dla rozdzielni trójsekcyjnej 1) napięcie pobudzenia automatyki Ur 0, Un co 0,01 Un czas własny tw 30 ms...80 ms opóźnienie pobudzenia T 0, s co 0,1 s czas graniczny pobudzenia Tgr 0, s co 0,1 s napięcie szczątkowe Usz 0, Un co 0,01 Un czas powrotu T powr s co 1 s napięcie gotowości rezerwy Urez 0,5... 1,5 Un co 0,01 Un 1) wykonanie specjalne na zamówienie 2.5 KONFIGURACJA UKŁADÓW AUTOMATYKI Zestawienie automatyk dla określonych pól rozdzielczych zawiera Tabela 3 w Załączniku A. 2.6 DOKŁADNOŚĆ POMIARU PROGÓW POBUDZEŃ I OPÓŹNIEŃ Uwaga: dokładność określana jest względem wartości mierzonej, przy czym wartość mierzona mieści się w przedziale od 0,1 do 2 wartości nominalnych. błąd zabezpieczeń nadprądowych od zwarć międzyfazowych, przeciążeń oraz silnikowych specjalnych (z wyjątkiem I>>, I>>>) 5 % błąd zabezpieczeń ziemnozwarciowych oraz I>>, I>>> 10 % błąd zabezpieczeń napięciowych 5 % maksymalny uchyb pomiaru częstotliwości 0,05 Hz rozrzut wartości rozruchowych wszystkich zabezpieczeń 2,5 % dokładność odmierzania czasu zabezpieczeń 0,001% rozrzut nastaw czasu zabezpieczeń 1 % 2.7 POMIARY RUCHOWE Uwaga: jeśli nie podano inaczej, to dokładność określana jest względem wartości mierzonej, przy czym wartość mierzona mieści się w przedziale od 0,1 do 2 wartości nominalnych. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

22 20 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi PRĄD błąd pomiaru (wartość skuteczna w zakresie do 2 In) 2,5 % częstotliwość powtarzania co 4 s NAPIĘCIE błąd pomiaru (wartość skuteczna w zakresie do 2 Un) 2,5 % częstotliwość powtarzania co 4 s MOC błąd pomiaru (moc czynna i bierna w zakresie do 2 In i 2 Un) 5 % częstotliwość powtarzania co 4 s moce 15-minutowe (odczyt na programatorze): okres uśredniania mocy pełne kwadranse każdej godziny okres liczenia i kasowania maksimum moment przepisywania i kasowania maksimum w cyklu rocznym w cyklu miesięcznym w cyklu dobowym rok kalendarzowy miesiąc kalendarzowy doba godz. 000, 1. stycznia godz. 000, 1. dnia miesiąca początek wybranej godziny ENERGIA błąd pomiaru (moc czynna i bierna w zakresie do 2 In i 2 Un) 5 % pojemność liczników 10 cyfr (MWh, Mvarh) częstotliwość powtarzania co 4 s średni czas impulsów na wyjściu licznika dla mocy nominalnej 1 impuls co 34,34 s czas trwania impulsu 0,5 s CZĘSTOTLIWOŚĆ błąd pomiaru (w zakresie Hz przy U12 > 15 % Un) 0,1 % częstotliwość powtarzania co 12 okresów WSPÓŁCZYNNIK MOCY (COS φ) błąd pomiaru 5 % TEMPERATURA zakres (z obliczeń modelu cieplnego) C ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

23 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 21 3 CHARAKTERYSTYKA URZĄDZENIA MUPASZ 2000STS/RTS/RSS 3.1 POLA MUPASZ 2000STS/RTS/RSS może być montowany w następujących polach: pole zasilające pole pomiarowe pole łącznika szyn pole linii napowietrznej pole linii kablowej pole silnikowe pole transformatora zasilającego (ŚN/nn) pole baterii kondensatorów W zależności od typu pola MUPASZ 2000STS/RTS/RSS umożliwia uaktywnienie różnych zabezpieczeń, pomiarów i automatyk. Tabele 1, 2 i 3 zamieszczone w Załączniku A zawierają informacje o możliwych do włączenia (i działających na stałe) funkcjach w poszczególnych polach. 3.2 ZABEZPIECZENIA WSTĘP Poniższy opis zawiera informacje o zabezpieczeniach stosowanych w różnych odmianach urządzeń MUPASZ 2000STS/RTS/RSS. O tym, jaki zestaw zabezpieczeń został zainstalowany w danym urządzeniu oraz o związanych z nim funkcjach wejść i wyjść, informują Tabele 1, 8 i 9 w Załączniku A. Poszczególne zabezpieczenia dostępne w urządzeniu wymagają uaktywnienia. Dokonuje tego operator za pomocą programatora (p. 3.5 i ). Ponadto programowaniu podlega m.in. sposób działania danego zabezpieczenia. Wynikiem zadziałania zabezpieczenia może być - o ile w opisie zabezpieczenia nie podano inaczej - sygnalizacja (sygnał na linii UP), wyłączenie pola, tj. otwarcie wyłącznika lub wyłączenie z blokadą (po wyłączeniu pojawia się sygnał na linii AW i zaczyna migać dioda kierunkowa AWARIA na płycie czołowej urządzenia). Informacje o zadziałaniach zabezpieczenia, a także o pobudzeniach, są zapisywane w pamiętniku zdarzeń (p. 3.8) ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE I STOPNIA (I>) Jest to zabezpieczenie nadprądowe, którego nastawiany czas działania nie zależy od wartości prądu. Czas zwłoki tego zabezpieczenia może być skracany w przypadku działania automatyki SPZ. Zabezpieczenie nie wystawia sygnału BZS dla automatyki zabezpieczenia szyn ZS. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani nie pobudza się w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas Tbpr (blokada po rozruchu). Zabezpieczenie to można skonfigurować jako kierunkowe. W tym celu należy wybrać na programatorze kolejno ZABEZPIECZNIA ZWARCIOWE I>, następnie nastawić wartość parametru KIER na 1 lub na 2. Wartość 1 oznacza, że zabezpieczanie ma działać jako kierunkowe, gdy energia czynna przepływa w kierunku od szyn do odpływu (w przód), a wartość 2 że zabezpieczenie ma działać, gdy energia czynna przepływa w tył, tj. Od odpływu do szyn. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

24 22 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Zabezpieczenie zwarciowe I> nastawione jako kierunkowe poza strefą nieczułości wykrywa każde z trzech zwarć międzyfazowych i zwarcie trójfazowe. W strefie nieczułości określonej dla U 12 <10% U N działa jako bezkierunkowe. Zakres nastaw czasów zwłoki dla zabezpieczenia kierunkowego jest od 0,3 s do 5s, co 0,1 s. Algorytm układu kierunkowego dla zabezpieczeń nadprądowych od zwarć międzyfazowych Przeznaczenie Układ przeznaczony jest do blokowania (lub zezwolenia) działania zabezpieczeń nadprądowych, zależnie od wybranego kierunku przepływu prądu zwarciowego. Opis działania Określenie kierunku przepływu prądu zwarciowego dokonywane jest metodą pomiaru kąta fazowego, jaki występuje podczas zwarcia, między wybranym odpowiednio napięciem a prądem fazy uczestniczącej w zwarciu. W celu uniknięcia martwej strefy, przy bliskich zwarciach niesymetrycznych, gdy napięcie na pętli zwarciowej spada do wartości bliskich zera, do pomiaru wybierane jest jedno z napięć występujących między fazą zdrową i fazą uczestniczącą w zwarciu. Dzięki temu martwa strefa członu kierunkowego może wystąpić tylko przy bliskim zwarciu symetrycznym, to jest gdy maleją wszystkie napięcia. Strefę martwą w tym przypadku określa czułość napięciowa układu pomiarowego. Algorytm obliczeniowy wyraża nierówność: 90 αw < α < 90 αw α obliczony kąt fazowy między wybranymi do pomiaru napięciem i prądem zwarcia. αw kąt wewnętrzny zależny od rodzaju zwarcia, tak wybrany, aby podczas zwarcia pomiar kierunku następował przy kątach znacznie różniących się od kątów granicznych zakresu działania. Daje to większą pewność w ocenie kierunku przepływu prądu zwarciowego. W tabeli 1 przedstawiono prądy i napięcia wybrane do pomiaru kąta α dla wszystkich zwarć międzyfazowych, przyjęte przy tych zwarciach odpowiednie kąty wewnętrzne αw oraz graniczne kąty φ zakresu działania układu. φ kąt fazowy między napięciem i prądem wynikający z impedancji pętli zwarciowej. W sieciach średnich napięć wartość kąta φ zawiera się zwykle w przedziale od 15 do 60 Tab. 1 Rodzaj zwarcia Prąd pobudzenia Wielkości pomiarowe Kąt αw Graniczne kąty φ zwarcia bliskie zwarcia dalekie 1-2 I1 > I1 U I3 > I3 U I3 > i I1 > I3 U I1 > i I2 > i I3 > I3 U Uwaga 1: W przypadku braku możliwości identyfikacji zwarcia trójfazowego (gdy brak przekładnika prądowego w fazie 2), pomiar kąta dokonywany jest według algorytmu dla zwarcia 3 1. W tym przypadku kąty graniczne φ wynoszą: 120 i + 60, zarówno dla bliskich jak i dalekich zwarć. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

25 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi αw +180 U12 -φ α I1 U23 Wykres wektorowy dla dalekiego zwarcia Uwaga 2: Kierunkowość działania można również nastawić dla zabezpieczeń zwarciowych I>zal i I>>. Sposób nastawiania kierunkowości dla I>zal i I>> - analogiczny jak zabezpieczenia I>. Uwaga 3: Zabezpieczenie może być skonfigurowane jako kierunkowe tylko, gdy są obecne w komplecie przekładniki prądowe I1 i I3 oraz napięciowe U12 i U23. Wykonfigurowanie któregokolwiek z kompletu przekładników powoduje przestawienie aktywnych zwarciowych zabezpieczeń kątowych na działanie bezkierunkowe bez zmiany innych nastaw ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KIERUNKOWE Z BLOKADĄ NAPIĘCIOWĄ (I>&U< K1, I>&U< K2) Uwaga: Aby zabezpieczenie funkcjonowało w urządzeniu, należy pamiętać o ustawieniu nastawy Aktywność na aktywne ; Zabezpieczenie działa na otwarcie własnego wyłącznika; Wartość napięcia rozruchowego Ur nie jest związana z wartością nastawianą w zabezpieczeniu podnapięciowym; Ustawienie nastawy Kierunek na brak powoduje, że zabezpieczenie działa bez uwzględnienia kierunkowości; W danym polu mogą być aktywne dwa zabezpieczenia I>&U<k1 i I>&U<k2. Rozróżnienie, które z zabezpieczeń zadziałało, określa numer znajdujący się na końcu tekstu zdarzenia wpisanego do dziennika. Zabezpieczenie nadprądowe kierunkowe z blokadą napięciową jest zabezpieczeniem o charakterystyce niezależnej. Czas opóźnienia działania zabezpieczenia (T) jest odmierzany od momentu, gdy wartość napięcia spadła poniżej nastawionej granicy (Ur), wartość prądu przekroczyła nastawiony próg pobudzenia (I r ) oraz kierunek przepływu prądu zwarcia zgodny jest z nastawą Kierunek. W przypadku, kiedy nastawa Kierunek ustawiona jest na brak lub nie jest możliwy pomiar kątów pomiędzy prądem a napięciem (napięcie U12 < 0,12U n ), zabezpieczenie działa jako bezkierunkowe. Po odmierzeniu nastawionego czasu (T) działanie zabezpieczenia zależy od nastaw: Nastawa Działanie ustawiona na wyłączenie wysłanie sygnału żądającego otwarcia wyłącznika; wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<k1 w lub I>&U<k2 w w przypadku kierunkowego działania zabezpieczenia. Gdy zabezpieczenie działa bezkierunkowo wówczas do dziennika wpisywane są zdarzenia I>&U<1 w lub I>&U<2 w. Wszystkie zdarzenia generowane są z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia; ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

26 24 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Nastawa Działanie ustawiona na wyłączenie z blokadą wysłanie sygnału żądającego otwarcia wyłącznika; ustawianie blokady zamykania wyłącznika ZAB ; wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<k1 w lub I>&U<k2 w w przypadku kierunkowego działania zabezpieczenia. Gdy zabezpieczenie działa bezkierunkowo wówczas do dziennika wpisywane są zdarzenia I>&U<1 w lub I>&U<2 w. Wszystkie zdarzenia generowane są z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia; zaświecenie diody Blokada na płycie czołowej urządzenia; Gdy pobudzenie zabezpieczenia trwało krócej niż czas opóźnienia (T), wówczas następuje wpisanie do dziennika zdarzenia: I>&U<k1 p lub I>&U<k2 p w przypadku działania kierunkowego, I>&U<1 p lub I>&U<2 p w przypadku działania bezkierunkowego, Zdarzenia informujące o pobudzeniu generowane są parametrami zawierającymi maksymalną wartość prądu zwarcia oraz czas trwania pobudzenia. Zdarzenia I>&U<k1 w, I>&U<k2 w generowane w przypadku zadziałania zabezpieczenia kierunkowego na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą; I>&U<1 w, I>&U<2 w generowane w przypadku zadziałania zabezpieczenia bezkierunkowego na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą; I>&U<k1 p, I>&U<k2 p generowane w przypadku, gdy pobudzenie zabezpieczenia kierunkowego trwało krócej niż czas opóźnienia (T); I>&U<1 p, I>&U<2 p generowane w przypadku, gdy pobudzenie zabezpieczenia bezkierunkowego trwało krócej niż czas opóźnienia (T). Blokady ZAB blokada ustawiana w przypadku zadziałania zabezpieczenia na wyłączenie z blokadą. Blokada usuwana poprzez podanie sygnału na wejście piąte (impuls otwórz ) oraz poleceniem kasuj blokady z systemu nadrzędnego ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE I STOPNIA NADPRĄDOWE UZALEŻNIENIEM NAPIĘCIOWYM (I>&U<2T) Uwaga: Aby zabezpieczenie funkcjonowało w urządzeniu, należy pamiętać o ustawieniu nastawy Aktywność na aktywne ; Zabezpieczenie działa na otwarcie własnego wyłącznika oraz wyłącznika sprzęgła; Wartość napięcia rozruchowego Ur nie jest związana z wartością nastawianą w zabezpieczeniu podnapięciowym; Zabezpieczenie nadprądowe z blokadą napięciową (I>&U<2t) jest zabezpieczeniem o charakterystyce niezależnej. Czasy opóźnienia działania zabezpieczenia (T, T1) są odmierzane od momentu, gdy wartość napięcia spadła poniżej nastawionej granicy (Ur) a wartość prądu przekroczyła nastawioną wartość pobudzenia (I r ). Po odmierzeniu nastawionego czasu (T1) następuje wystawienie sygnału (0,5 s) na wyjście I0> OZ1 (sprzęgło) żądającego otwarcia wyłącznika sprzęgła oraz wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<2t oz z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia. Po odmierzeniu nastawionego czasu (T) działanie zabezpieczenia (I>&U<2t) zależy od nastawionych parametrów: ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

27 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 25 Nastawa Działanie ustawiona na sygnalizację UP ustawienie sygnału na wyjściu UP; wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<2t s z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia; zaświecenie diody UP na płycie czołowej urządzenia; Nastawa Działanie ustawiona na wyłączenie wysłanie sygnału żądającego otwarcia wyłącznika; wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<2t w z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia; Nastawa Działanie ustawiona na wyłączenie z blokadą wysłanie sygnału żądającego otwarcia wyłącznika; ustawianie blokady zamykania wyłącznika ZAB ; wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<2t w z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu zwarcia; zaświecenie diody Blokada na płycie czołowej urządzenia; Gdy pobudzenie zabezpieczenia trwało krócej niż czas opóźnienia (T1), wówczas następuje wpisanie do dziennika zdarzenia I>&U<2t p z parametrami zawierającymi maksymalną wartość prądu zwarcia oraz czas trwania pobudzenia. T - czas, po jakim następuje zadziałanie zabezpieczenia na otwarcie własnego wyłącznika; T1 - czas, po jakim następuje zadziałanie zabezpieczenia na otwarcie wyłącznika sprzęgła. Zdarzenia I>&U<2t oz generowane w przypadku wystawienia sygnału żądającego otwarcia wyłącznika sprzęgła; I>&U<2t w generowane w przypadku zadziałania zabezpieczenia na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą; I>&U<2t s generowane w przypadku zadziałania zabezpieczenia na sygnalizację UP; I>&U<2t p generowane w przypadku, gdy pobudzenie zabezpieczenia trwało krócej niż czas opóźnienia (T1). Blokady ZAB blokada ustawiana w przypadku zadziałania zabezpieczenia na wyłączenie z blokadą. Blokada usuwana poprzez podanie sygnału na wejście piąte (impuls otwórz ) oraz poleceniem kasuj blokady z systemu nadrzędnego ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE II STOPNIA (I>>) Jest to zabezpieczenie o wyższym zakresie nastawczym niż I>. Jest ono wykorzystywane ponadto w układzie zabezpieczenia szyn (w polu zasilającym i łącznika szyn), patrz p Zabezpieczenie to w polu silnikowym nie jest blokowane na czas rozruchu silnika. Zabezpieczenia to można skonfigurować jako kierunkowe. Patrz: Uwaga w p zakres nastaw czasów zwłoki dla zabezpieczenia kierunkowego jest od 0,4 s do 2,5 s, co 0,01 s. Funkcja ODZ/PDZ Zamiast znanej z innych urządzeń zabezpieczeniowych funkcji PDZ (przyspieszone działanie zabezpieczeń) w urządzeniu MUPASZ 2000STS/RTS/RSS we wszystkich polach (oprócz ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

28 26 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi pomiarowego) wprowadzono funkcję ODZ/PDZ (opóźnione/przyspieszone działanie zabezpieczeń). Funkcja ta działa w ciągu 2 s po zamknięciu wyłącznika. W tym czasie zabezpieczenie I>> nie działa z czasem T1 nastawionym w trakcie programowania (p ), tylko z czasem TOPDZ nastawionym dla funkcji ODZ lub PDZ. Po upływie 2 s zaczyna być aktywne zabezpieczenie I>> z podstawowym czasem działania T1. Funkcja ODZ umożliwia w ten sposób np. dokonanie załączenia transformatora z udarem prądowym bez konieczności wydłużania podstawowej nastawy opóźnienia zabezpieczenia I>>. Jeśli wymagają tego potrzeby, operator może uaktywnić funkcję PDZ, która przyspiesza działanie zabezpieczenia I>> przy załączeniu na zwarcie. Konfiguracja i programowanie Funkcja ODZ/PDZ jest konfigurowana wraz z nastawianiem zabezpieczenia I>> Operator wybiera rodzaj funkcji ODZ lub PDZ oraz nastawia czas TOPDZ. Do prawidłowego działania funcji PDZ wymagane jest spełnienie warunku: TOPDZ < T1. W przypadku funkcji ODZ warunek jest następujący: TOPDZ > T1. Można też nie uaktywniać żadnej z tych funkcji. W tym celu należy wybrać funkcję PDZ i nastawić TOPDZ T1. Uwaga: W przypadku nastawienia aktywności ODZ i T OPDZ T 1 zabezpieczenie wyłączy zwarcie z czasem T OPDZ, czyli tak samo, jak w przypadku aktywności PDZ; nastawa taka nie jest jednak zalecana ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE III STOPNIA (I>>>) - REZERWOWY ODCINACZ PRĄDOWY Rezerwowy odcinacz prądowy (I>>>) przeznaczony jest do ochrony obiektów przed silnymi udarami prądowymi (bliskimi zwarciami) - także w przypadkach zaniku napięcia zasilania urządzenia MUPASZ 2000STS/RTS/RSS. Warunkiem zadziałania wyłącznika w sytuacji zaniku napięcia jest jednakże istnienie w polu dodatkowego źródła energii dla cewek wyzwalacza (np. zasobnika kondensatorowego). Nastawy progu zadziałania i czasu pobudzenia dokonywane są za pomocą przełączników umieszczonych w module współpracy z wyłącznikiem wewnątrz urządzenia. Dostęp do nich uzyskuje się po zwolnieniu zaczepów obudowy po obu stronach urządzenia i otwarciu jego przedniej części. Przestawień poszczególnych przełączników dokonuje się wkrętakiem lub długopisem. Stan nastaw można odczytać przy pomocy programatora bez konieczności otwierania obudowy MUPASZ-a. Wygląd nastawnika sterującego odcinaczem wraz z wagami odpowiadającymi poszczególnym przełącznikom pokazuje rysunek: ON (OFF) 3 In In 12 In 24 In czas zwłoki 1 czas zwłoki 2 nie używane nie używane OFF OFF OFF ON ON OFF ON ON zwłoka 30 ms 600 ms 900 ms 1500 ms Aby odczytać nastawioną wartość prądu należy do sumy wag przełączników 1..4 będących w pozycji ON dodać 5 In. W przykładzie podanym na rysunku nastawiona wartość wynosi 20 In (włączone 3 In+ 12 In plus 5 In ). Za pomocą nastawników 5 i 6 programuje się opóźnienie zadziałania odcinacza. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

29 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 27 Uwaga: Zgaszenia diody AWARIA po zadziałaniu zabezpieczenia I>>> należy dokonywać jedynie przez naciśnięcie przycisku OBECNOŚĆ na płycie czołowej urządzenia; nie należy w tej sytuacji korzystać z możliwości zgaszenia tej diody przez wetknięcie programatora ani zdalnie z systemu nadzorczego KOSAN; nie skasowanie diody AWARIA przyciskiem OBECNOŚĆ uniemożliwia prawidłową rejestrację następnego zadziałania zabezpieczenia I>>>. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

30 28 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (I > zal) Jest to zabezpieczenie nadprądowe o zależnej charakterystyce prądowo-czasowej. Dopuszcza się wybór charakterystyki stromej lub bardzo stromej. Zmiany wartości prądu w linii podczas pobudzenia zabezpieczenia wpływają na jego czas zadziałania. Czas zadziałania zależy od wielkości przekroczenia progu i w przypadku stałej wartości prądu pobudzenia wyraża się wzorem: T10 β t = α I 1 I r I - prąd podczas pobudzenia, T10, Ir - parametry nastawiane, α, β - definiują rodzaj charakterystyki zgodnie z tabelą: charakterystyka α β stroma 1 9 b. stroma 2 99 Dla ułatwienia na wykresach zamieszczono rodziny charakterystyk zabezpieczenia I> zal dla obu wartości parametru α. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani się nie pobudza w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas Tbpr (blokada po rozruchu). Zabezpieczenia to można skonfigurować jako kierunkowe. Patrz: Uwaga w p zakres nastaw czasów zwłoki dla zabezpieczenia kierunkowego jest od 0,4 s do 2,5 s, co 0,01 s. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

31 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE RÓŻNICOWE ( I>) Zabezpieczenie różnicowe jest podstawowym zabezpieczeniem od zwarć wewnętrznych w uzwojeniach transformatora oraz na jego wyprowadzeniach. Na rys.1 przedstawiono jednobiegunowy schemat ideowy zabezpieczenia. Zabezpieczenie reaguje na różnicę wtórnych prądów strony górnego i dolnego napięcia transformatora (I1 - I2 ). Strefa działania zabezpieczenia obejmuje obszar między przekładnikami prądowymi obu stron transformatora. Rys. 1 Podczas normalnej pracy transformatora lub podczas zwarć występujących poza strefą działania zabezpieczenia, przebiegi prądów I1 i I2 są jednakowe, a ich różnica jest bliska ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

32 30 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi zeru. Natomiast podczas zwarć w strefie chronionej występują znaczne różnice między prądami I1 i I2, w wyniku czego, wymuszony prąd w gałęzi różnicowej powoduje działanie zabezpieczenia. Na Rys.2 przedstawiono blokowy schemat zabezpieczenia różnicowego zrealizowanego w zespole MUPASZ oraz sposób przyłączenia jego do układu przekładników prądowych I1g I2g I3g I3d I2d I1d Kwg Kwd wybór grupy Yy0 Yy6 Yd1 Yd5 Yd7 Yd11 I1g-I1d I2g-I2d I3g-I3d filtr 2h filtr 2h filtr 2h I1g+I1d 2 I2g+I2d 2 I3g+I3d 2 Max. Ih Ir>> Max. Ir K2h - Komp. Max. + 2h wybór obliczenie Irp(0), Kh1, Kh5 + Komp. - + Komp. - otw.w Rys.2 W celu poprawnego pomiaru różnicy prądów podczas zakłóceń wewnętrznych, niezbędne jest wyrównanie amplitud i faz prądów wtórnych po obu stronach transformatora, występujących w stanie jego normalnej pracy. Wyrównanie to jest dokonywane programowo, co eliminuje potrzebę stosowania zewnętrznych przekładników wyrównawczych. Szeroki zakres nastawczy prądów znamionowych transformatora oraz prądów znamionowych przekładników zapewnia możliwość zastosowania zabezpieczenia do transformatorów różnych wielkości (mocy). Układ wyrównania prądów oznaczono na Rys.2 symbolem Kwg dla strony górnego napięcia i Kwd dla strony dolnego napięcia. Podobnie wybór jednej z sześciu zaprogramowanych, najczęściej stosowanych grup połączeń uzwojeń transformatora, pozwala wyrównać fazy prądów doprowadzonych do układu różnicowego. Zabezpieczenie ma charakterystykę rozruchową stabilizowaną, to znaczy zależną od prądów przepływających przez uzwojenia obu stron transformatora (Ig+Id):2. Na Rys.3 przedstawiono przykładowo dwie charakterystyki odpowiadające krańcowym wartościom zakresów nastawczych punktu początkowego oraz współczynników nachylenia charakterystyki. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

33 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 31 Rys.3 Stabilizacja zapewnia niewrażliwość zabezpieczenia na prądy różnicowe, występujące przy zmianie przekładni transformatora, (podczas regulacji zaczepowej napięcia) oraz na prądy uchybowe przekładników, które zwykle wzrastają podczas zwarć poza strefą chronioną (wskutek niejednakowego nasycania się rdzeni przekładników prądowych) Różnica prądów kontrolowana jest w każdej fazie W celu uzyskania stabilizowanej charakterystyki rozruchowej, największy z prądów różnicowych (I1 -I2 ) porównywany jest z największym prądem hamującym (Ig+Id):2 Blokowanie działania zabezpieczenia podczas udarów prądu magnesującego, które występują przy załączaniu transformatora pod napięcie polega na pomiarze zawartości drugiej harmonicznej w prądzie różnicowym. Przekroczenie nastawionego progu K2h, charakterystycznego dla udaru magnesującego powoduje blokadę zabezpieczenia. Dodatkowo zabezpieczenie wyposażone jest w człon różnicowy di >> niezależny od układu stabilizacji i układu blokującego prądem 2-harmonicznej. Człon ten pełni funkcję rezerwową zabezpieczenia w przypadku zwarć wewnętrznych na zaciskach transformatora od strony zasilania (przy dużych mocach zwarciowych), podczas których może wystąpić silne nasycenie rdzeni przekładników prądowych. Prąd różnicowy w tym przypadku może zawierać dużą zawartość drugiej harmonicznej, która mogłaby opóźnić lub nawet zablokować działanie stabilizowanego członu różnicowego di>. Nastawienie członu di >> musi być jednak tak wysokie, aby nie działał on na maksymalne prądy uchybowe jakie mogą wystąpić podczas bliskich zwarć zewnętrznych oraz na udary prądów magnesujących, występujących zarówno przy załączaniu transformatora pod napięcie jak i po nagłym wzroście napięcia na zaciskach transformatora po wyłączeniu bliskich zwarć zewnętrznych przez inne zabezpieczenia. Konfiguracja zabezpieczenia. (zakresy nastawcze) Grupa połączeń transformatora. Zabezpieczenie może być zastosowanie do transformatorów obniżających napięcie o grupach połączeń: Yy0, Yy6, Yd1, Yd5, Yd7 i Yd11. W celu dostosowania zabezpieczenia do żądanej grupy należy wybrać odpowiedni schemat przyłączenia (Rys.4a lub 4b) oraz odpowiednią grupę za pomocą programatora. W tym celu należy z menu głównego wybrać kolejno KONFIGURACJA NOMINAŁY POŁĄCZ. TRANSF., a następnie wybrać odpowiednią ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

34 32 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi grupę połączeń: 0 Yy0, Yy6 1 Yd1, Yd7 2 Yd11, Yd5. Należy zwrócić uwagę, że prądy doprowadzone do gniazda GN4 zasilają jednocześnie układy pomiarowe (mocy, energii itp.) oraz inne zabezpieczenia prądowe. Z tego względu do gniazda GN4 powinny być doprowadzone prądy fazowe z przekładników znajdujących się po stronie zasilania transformatora, połączonych w gwiazdę uziemioną jak pokazano na Rys.4. Gdy istnieje potrzeba wykonania punktu gwiazdowego i uziemienia uzwojeń przekładników od strony zasilania (przeciwnie niż pokazano na Rys.4), niezbędne jest przełożenie przewodów doprowadzonych do łączówki MUPASZA z zacisków A na B. W ten sposób zostaną utrzymane poprawne pomiary i nie naruszony układ różnicowy zabezpieczenia. GN4 GN4 2A 2B 3A 3B 4A 4B 2A 2B 3A 3B 4A 4B Yy0 Yd1 Yd11 MUPASZ RTS Yy6 Yd5 Yd7 MUPASZ RTS GN6 GN6 2A 2B 3A 3B 4A 4B 2A 2B 3A 3B 4A 4B ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL) a Rys 4 W przypadku konieczności zastosowania MUPASZA 2001 AR do transformatora z inną grupą połączeń niż wymienione powyżej, niezbędne jest odpowiednie połączenie obwodów wtórnych przekładników prądowych w taki sposób, aby prądy doprowadzone do zacisków MUPASZA odpowiadały jednej z grup konfiguracji istniejącej w MUPASZU. Np. dla zabezpieczenia transformatora z grupą połączeń Dy11 należy obwody wtórne przekładników zainstalowanych po stronie gwiazdy transformatora połączyć wg. schematu przedstawionego na Rys.4c, a w zabezpieczeniu za pomocą programatora wybrać grupę połączeń 0 Yy0. Wyrównanie przekładni prądowych W celu spowodowania wyrównania przekładni prądowych należy za pomocą programatora wprowadzić wartości prądów znamionowych transformatora i zastosowanych przekładników. Dostęp do tych nastaw uzyskuje się z menu głównego po wybraniu kolejno KONFIGURACJA NOMINAŁY WARTOŚCI NOMINALNE. Następnie należy nastawić: I npg - prąd znamionowy przekładnika po stronie górnego napięcia (zakres nastawczy A ) I ntg - prąd znamionowy transformatora po stronie górnego napięcia (zakres nastawczy A) I npd - prąd znamionowy przekładnika po stronie dolnego napięcia b

35 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 33 (zakres nastawczy A) I ntd - prąd znamionowy transformatora po stronie dolnego napięcia (zakres nastawczy A) Nastawy prądów znamionowych muszą spełniać następujące warunki: I ntg 0, 2 1, 4 I npg InTd oraz 0, 2 1, 4 I npg Jeżeli warunki te nie będą spełnione, to nastawy nie zostaną zatwierdzone i na programatorze pojawi się napis DANE NIESPÓJNE. Należy wtedy skorygować nastawy i je zatwierdzić. Charakterystyka stabilizacji Wybór kształtu charakterystyki stabilizacji zależny jest od warunków pracy transformatora, to jest od zakresu regulacji zaczepowej przekładni transformatora oraz od przewidywanej możliwości wystąpienia nasycenia zastosowanych przekładników prądowych podczas zwarć poza strefą chronioną. Charakterystyka składa się z trzech odcinków. (patrz Rys. 3). Dostęp do programowania charakterystyki uzyskuje się z menu głównego po naciśnięciu kolejno: ZABEZPIECZENIA ZWARCIOWE di>. W okienku tym można zaprogramować: początkowy prąd rozruchowy I rp Zakres nastawczy I rp : 0,2...0,8 I nt co 0,01 I nt współczynniki nachylenia k h1 i k h5. Zakres nastawczy k h1 : 0,1...0,5 co 0,01 Zakres nastawczy k h5 : 0,2...0,8 co 0,01 Należy pamiętać, że musi być spełniony warunek k h5 >=k h1. Niespełnienie tego warunku powoduje wyświetlenie napisu DANE NIESPÓJNE. Należy wtedy skorygować nastawy współczynników i je zatwierdzić. Przy wyborze nastawienia I rp należy ocenić prądy różnicowe, które występują podczas normalnej pracy transformatora. Jeśli maksymalny zakres regulacji zaczepowej napięcia (zmiany przekładni transformatora) nie przekracza 5%, to zaleca się nastawić prąd I rp = 0,3. Nastawienie to z odpowiednim współczynnikiem bezpieczeństwa obejmuje uchyb przekładni dla krańcowego zaczepu przełącznika oraz sumę maksymalnych uchybów przekładników prądowych i układu pomiarowego MUPASZA. Gdy zakres regulacji napięcia transformatora jest wyższy od 5%, do nastawienia I rp = 0,3 należy dodać 0,1 dla każdych następnych 5% zakresu regulacji. Jeśli podczas zwarć poza strefą chronioną, zastosowane przekładniki prądowe zapewniają pracę z odpowiednio wysokim współczynnikiem granicznym dokładności (liczba przetężeniową >10), zaleca się przyjąć wartość nastawienia k h1 jak dla I rp. Przy prądach większych od 5I nt, istnieje możliwość niejednoczesnego nasycania się przekładników po obu stronach transformatora. W granicznym przypadku, dodatkowy uchyb z tego tytułu może osiągnąć wartość %. Z tego względu współczynnik k h5 należy nastawić na wartość wyższą o ok. 0,1-0,2 od nastawienia k h1. Blokada zabezpieczenia przy udarach prądu załączania transformatora W okienku programowania zabezpieczenia di> można też zaprogramować wartość współczynnika k2h określającego zawartość drugiej harmonicznej w prądzie różnicowym wystarczającą do zablokowania działania zabezpieczenia. Zakres nastawczy k 2h 0,1...0,3 co 0,01 ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

36 34 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Ustawienie (np.0,2) zapewnia blokowanie działania zabezpieczenia podczas udarów prądów magnesujących, zawierających co najmniej 20% drugiej harmonicznej. Nastawienie może być skorygowane za pomocą programatora w przypadku, gdy blokada nie osiągnie stuprocentowej skuteczności przy kilkukrotnym włączeniu transformatora W tym przypadku należy zwiększyć jej czułość, nastawiając np. k 2h = 0,15 Niestabilizowany wysokonastawiany człon prądowy di>> W okienku programowania zabezpieczenia di> można zaprogramować aktywność członu di>> oraz prądowy próg jego działania. Zakres nastawczy I r I nt co 0,01 I nt Prąd rozruchowy di>> ma zapewnić działanie zabezpieczenia niezależnie od stabilizacji, podczas zwarć wewnętrznych w strefie zabezpieczanej. W związku z tym nastawienie di>> powinno być wyższe od maksymalnego prądu różnicowego jaki może wystąpić podczas bliskich zwarć poza strefą zabezpieczaną. Wartość tego prądu (di max ) można wyznaczyć z przyjętej charakterystyki stabilizacji, odpowiednio dla maksymalnego prądu zwarcia zewnętrznego (Izw max ). di max = I rp +4k h1 +(Izw max 5)k h5 Maksymalna wartość prądu zwarcia zewnętrznego Izw max jest uwarunkowana impedancją zabezpieczanego transformatora. W przybliżeniu można przyjąć Izw max : I nt = 100: U k Izw max maksymalny prąd zwarcia poza strefą chronioną U k napięcie zwarcia transformatora w %. Aby określić nastawę di>> należy obliczoną wartość prądu di max pomnożyć przez współczynnik bezpieczeństwa 1, Przykład Określić nastawy zabezpieczenia różnicowego dla transformatora: 6,3 MVA 37.5 / 6,3 kv ± 3*2,5% U k = 5,5% Yd11 Przekładniki: po stronie górnego napięcia 150 / 5A po stronie dolnego napięcia 800 / 5A Nastawienia: KONFIGURACJA NOMINAŁY POŁĄCZ. TRANS 2 - Yd11, Yd5 - układ połączeń przekładników wg. Rys.4a KONFIGURACJA NOMINAŁY WARTOŚCI ZNAMIONOWE I npg 150A I ntg 97ª I ntg = 6300 ( kva) = 97A 3375, ( kv ) I npd - 800A I ntd 577A I ntd = 6300 ( kva) = 577A 363, ( kv ) ZABEZPIECZENIA ZWARCIOWE di> I rp - 0,4 k h1-0,4 k h5-0,4 + 0,1 = 0,5 di>> = 13 k 2h - 0,2 Izw max = 100/5,5 = 18,2*InT di max = 0,4 + 4*0,4 + (18,2-5 )*0,5 8,6 di>>= 1.5*8,6 ~ 13 ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

37 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE Uwaga 1: Spośród trzech omówionych poniżej zabezpieczeń prądowych z grupy ziemnozwarciowych (zabezpieczenie nadprądowe I0>, kątowe i admitancyjne) w danej chwili aktywne może być co najwyżej jedno. Uwaga 2: Przed przystąpieniem do konfigurowania zabezpieczeń ziemnozwarciowych należy podać przekładnię zastosowanego przekładnika. Należy jednak pamiętać, że każde wprowadzenie nowej wartości przekładni powoduje przełączenie tego zabezpieczenia w stan nieaktywności. W takiej sytuacji należy je ponownie uaktywnić po zaprogramowaniu przekładni ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I0>) Jest to zabezpieczenie nadprądowe, czasowe, niezależne. Pobudzane jest prądem zerowym I0 z przekładnika Ferrantiego lub układu Holmgreena. Stosowane jest w sieci izolowanej lub uziemionej przez dławik lub przez rezystor. W polu transformatora ŚN/nn zadziałanie tego zabezpieczenia jest sygnalizowane na wyjściu 3 (p. Tabela 9 w Załączniku A) sygnałem I0>/I<. Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 3 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie ziemnozwarciowe I0> lub podprądowe I<. W polu transformatorowym wyjście to jest pobudzane tylko po zadziałaniu zabezpieczenia I0> ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I0>2T) Uwaga: Aby zabezpieczenie funkcjonowało w urządzeniu, należy pamiętać o ustawieniu nastawy Aktywność na aktywne ; Należy skonfigurować obecność oraz parametry przekładnika I 0 ; Zabezpieczenie działa na otwarcie wyłącznika sprzęgła oraz na otwarcie własnego wyłącznika lub wyłącznika w polu zasilającym (nie ma możliwości nastawienia zabezpieczenia na wyłączenie z blokadą lub sygnalizację); Wybór sposobu działania zabezpieczenia (otwarcie własnego wyłącznika lub wyłącznika w polu zasilającym) dokonywany jest na podstawie stanu wejścia dwustanowego (nr 11), stan niski otwarcie własnego wyłącznika, stan wysoki otwarcie wyłącznika w polu zasilającym. Zabezpieczenie zerowoprądowe jest zabezpieczeniem o charakterystyce niezależnej. Czasy opóźnienia działania zabezpieczenia (T, T1) są odmierzane od momentu, gdy wartość prądu Io przekroczyła próg pobudzenia (I r ). Po odmierzeniu nastawionego czasu (T1) następuje wystawienie sygnału (0,5 s) na wyjście I0>2t OZ1 (nr 12) żądającego otwarcia wyłącznika sprzęgła oraz wpisanie do dziennika zdarzenia I0>2t OZ1 z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu I 0. Po odmierzeniu nastawionego czasu (T) działanie zabezpieczenia (I0>2t) zależy od stanu wejścia dwustanowego (nr 11): Stan niski: wysłanie sygnału żądającego otwarcia własnego wyłącznika; wpisanie do dziennika zdarzenia I0>2t w z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu I 0 ; Stan wysoki: wysłanie sygnału (0,5 s) na wyjście I0>2t OZ2 (nr 13) żądającego otwarcia wyłącznika w polu zasilającym; wpisanie do dziennika zdarzenia I0>2t OZ2 z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu I 0 ; ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

38 36 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Zdarzenia I0>2t OZ1 generowane w przypadku wystawienia sygnału żądającego otwarcia sprzęgła; I0>2t w generowane w przypadku wystawienia sygnału żądającego otwarcia własnego wyłącznika; I0>2t OZ2 generowane w przypadku wystawienia sygnału żądającego otwarcia wyłącznika w polu zasilającym; ZABEZPIECZENIE KIERUNKOWE (KĄTOWE) ZIEMNOZWARCIOWE (I0> k) Jest to zabezpieczenie zerowoprądowe (biernoprądowe lub czynnoprądowe), czasowe. Prąd rozruchowy I r obliczany jest ze wzoru: I r = I m /cos(ф 0 +α) gdzie: I m - prąd maksymalnej czułości (nastawa) ф 0 - kąt fazowy między U 0 i I 0 α - nastawa kąta Zabezpieczenie stosowane jest w dowolnym typie sieci. Do prawidłowego działania wymagane jest, by napięcie fazowe U 12 i napięcie zerowe U 0 miały wartości nie mniejsze niż 15% U N. Zabezpieczenie ziemnozwarciowe kątowe zaczyna działać po upływie co najwyżej 240 ms od chwili pojawienia się napięcia U 12. Dla zerowej nastawy kąta zabezpieczenie pobudza się dla przesunięć między prądem a napięciem z zakresu 1 i 4 ćwiartki. Przy nastawionym kącie różnym od zera pobudzenie jest możliwe również w 3 ćwiartce. Dla ułatwienia nastawiania zamieszczono wykres charakterystyki prądowo-fazowej zabezpieczenia kątowego ziemnozwarciowego oraz przedstawiono obszary działania i nie działania zabezpieczenia na płaszczyźnie fazowej dla dwóch nastaw kąta α: 0 i 90 o. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

39 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 37 ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

40 38 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Dla sieci izolowanych należy nastawiać α = 90o: ZABEZPIECZENIE ADMITANCYJNE (Y0>) Zabezpieczenie to mierzy admitancję zerową, tj. I0/U0, a także konduktancję zerową, tj. Re(I0/U0) oraz susceptancję zerową, tj. Im(I0/U0). Program wykorzystuje dostępne wielkości pomiarowe: 3U0, 3I0 oraz kąt φ0 (przyjęto tu jedną z kilku możliwych definicji: U0=df U1+U2+U3; I0=df I1+I2+I3). ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

41 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 39 Im(Yo) granice Bo granica Yo Re(Yo) granice Go Przekroczenie zaprogramowanej granicy (osobnej dla modułu admitancji, konduktancji i susceptancji) powoduje pobudzenie zabezpieczenia. Jeżeli użytkownik nie chce korzystać z kryterium konduktancyjnego, susceptancyjnego albo z żadnego z nich, to powinien nastawić odpowiednio: konduktancję lub susceptancję na wartość większą lub równą nastawionej wartości modułu admitancji. Rysunek pokazuje przypadek aktywnego kryterium modułu admitancji i konduktancji. Po wyczerpaniu nastawionego czasu zwłoki następuje zadziałanie zabezpieczenia i (tak jak w innych zabezpieczeniach) sygnalizacja (sygnałem UP), wyłączenie albo wyłączenie z blokadą ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U0>) Zabezpieczenie to jest omówione w grupie zabezpieczeń napięciowych p ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE (U>) Zabezpieczenie nadnapięciowe (U>) kontroluje napięcia międzyfazowe. Do jego prawidłowego działania niezbędne jest wyposażenie rozdzielnicy w co najmniej jeden przekładnik napięciowy. Ponadto informacja o tym, ile jest przekładników i jak są połączone musi być wprowadzona do konfiguracji urządzenia. Zabezpieczenie to nie działa przy otwartym wyłączniku niezależnie od tego, czy przekładniki napięciowe podłączone są przed czy za wyłącznikiem ZABEZPIECZENIE PODNAPIĘCIOWE (U<) Zabezpieczenie podnapięciowe (U<) kontroluje napięcia międzyfazowe. Do jego prawidłowego działania niezbędne jest wyposażenie rozdzielnicy w co najmniej jeden przekładnik napięciowy. Ponadto informacja o tym, ile jest przekładników i jak są połączone, musi być wprowadzona do pamięci urządzenia w trakcie konfiguracji. Zabezpieczenie to nie działa przy otwartym wyłączniku niezależnie od tego, czy przekładniki napięciowe podłączone są przed czy za wyłącznikiem. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

42 40 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U0>) Zabezpieczenie U0> stosowane jest wyłącznie w polu pomiarowym. Przekroczenie zadanej wartości U0 powoduje wysterowanie wyjść dwustanowych sygnał automatyki U0> oraz zamknięcie obwodu ZZ' 3U0. Gdy przekroczenie utrzyma się przez czas T, pobudzana jest szyna okrężna UP. Licznik doziemień zlicza doziemienia trwające dłużej niż czas Tl ZABEZPIECZENIE PRZECIĄŻENIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE-ZWŁOCZNE (IP>) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu zasilającym, silnikowym i transformatorowym. Należy do grupy zabezpieczeń nadprądowych, zwłocznych, niezależnych. Jest to zabezpieczenie tylko sygnalizacyjne. W przypadku zadziałania zabezpieczenia pobudzana jest szyna okrężna UP, a dla pola silnikowego dodatkowo wytwarzany jest sygnał Ip>/ItU (przekaźnik 4, Tabela 9 w Załączniku A). Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 4 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe Ip> lub od zahamowania (utyku) wirnika. W polu transformatorowym to wyjście nie jest pobudzane. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani się nie pobudza w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas Tbpr (blokada po rozruchu) ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (MODEL CIEPLNY Θm>) Zabezpieczenie cieplne służy do ochrony urządzeń nagrzewających się na skutek przepływu prądu elektrycznego przez ich uzwojenia (silniki, transformatory) przed uszkodzeniami termicznymi. Model cieplny zakłada inercyjne zmiany temperatury. Istnieje możliwość kształtowania charakterystyki nagrzewania i chłodzenia przez zmiany stałych czasowych nagrzewania i chłodzenia. Trzy nastawialne poziomy temperatury pozwalają na dostarczenie informacji o ich przekroczeniu. Jeden próg służy do uaktywnienia lub zdjęcia blokady wyłącznika, drugi - do generacji ostrzeżenia, a trzeci - do otwarcia wyłącznika (patrz rysunek). Gdy blokada jest aktywna - wyłącznik nie może być zamknięty. Temperatura Θ Θ Θ wył syg bl Sygnalizacja Uaktywnienie blokady Otwarcie wyłącznika Zdjęcie blokady Czas Zabezpieczenie przeciążeniowe oblicza temperaturę obiektu na podstawie pomiaru przepływającego prądu korzystając z modelu trójinercyjnego. W szczególnym przypadku w czasie nagrzewania od temperatury ustalonej na poziomie temperatury otoczenia po skokowej zmianie prądu do wartości I temperatura obiektu zmienia się w czasie według następującego wzoru: ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

43 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi t -t -t I T1 nag T2 nag T3 nag Θ= Θn ke 1 ke 2 ke 3 Θ IB Analogicznie przebieg w czasie temperatury stygnięcia po wyłączeniu prądu opisuje wzór: -t -t -t T1 styg T2 styg T3 styg Θ= ( Θz Θ ) k1e + k2e + k3e Θ Znaczenie symboli: Θn - znamionowy przyrost temperatury Θo - temperatura otoczenia Θz - temperatura obiektu w chwili zaniku prądu (początek stygnięcia) IB - prąd znamionowy (bazowy) urządzenia k1, k2, k3 - współczynniki członów cieplnych o różnych stałych czasowych T1 nag, T2 nag, T3 nag - stałe czasowe nagrzewania T1 styg, T2 styg, T3 styg - stałe czasowe stygnięcia Θ - obliczona temperatura urządzenia I - bieżący prąd (największy z trzech prądów fazowych) Możliwość wyboru stałych czasowych nagrzewania i chłodzenia pozwala na regulację stromości charakterystyki nagrzewania i chłodzenia. W przypadku silnika nagrzewanie i stygnięcie przy pracującym wirniku jest szybsze niż w przypadku wirnika nieruchomego. Dlatego operator ma możliwość nastawiania dwóch różnych stałych czasowych dla tych dwóch przypadków. Stałe czasowe: T1 nag, T2 nag i T3 nag używane są do obliczania zmian temperatury podczas nagrzewania się silnika oraz podczas jego stygnięcia przy prądzie jego uzwojeń większym od 15% prądu znamionowego. Stałe czasowe: T1 styg, T2 styg i T3 styg wykorzystywane są dla obliczania zmian temperatury podczas stygnięcia przy prądzie uzwojeń mniejszym od 15% prądu znamionowego. W przypadku transformatora odpowiadające sobie stałe czasowe nagrzewania i stygnięcia należy nastawić identycznie (np. T1 nag = T1 styg). Zakłada się, że w stanie spoczynku urządzenie dąży do temperatury otoczenia. Parametr informujący o jej przybliżonej wartości może być ustawiony przez operatora w granicach od 0 C do 40 C. Możliwe jest nastawienie trzech poziomów temperatury pozwalających na dostarczenie informacji o ich przekroczeniu. W trakcie wzrostu temperatury obiektu - po przekroczeniu progu Θbl na wyjściu Θ>bl/ItR/NfR (przekaźnik 1, Tabela 9) pojawi się sygnał informujący o tym, że nie jest możliwe załączenie wyłącznika (tzn., jeśli wyłącznik zostanie otwarty, to w tym stanie nie będzie możliwe jego załączenie). Próg temperatury Θsyg służy do generacji ostrzeżenia o jego przekroczeniu, polegającego na wysterowaniu linii wyjściowej Θ>s (przekaźnik 2, Tabela 9). Po przekroczeniu progu temperatury Θwył podczas nagrzewania następuje otwarcie wyłącznika. Gdy temperatura opadnie poniżej temperatury Θsyg - zaniknie sygnał Θ>s; po obniżeniu się temperatury poniżej progu Θbl następuje wycofanie blokady uniemożliwiającej zamknięcie wyłącznika i zanik sygnału Θ>bl/ItR/NfR. Istnieje możliwość skasowania pamięci wewnętrznej tego zabezpieczenia za pomocą programatora ( Zabezpieczenia Przeciążeniowe Model cieplny Zerowanie Θ). Pamięć wewnętrzna jest kasowana również w chwili dezaktywowania zabezpieczenia. Urządzenie zapomina wtedy o stanie nagrzania obiektu. Uwaga 1: Nieprzemyślane skasowanie pamięci modelu cieplnego może doprowadzić do uszkodzenia zabezpieczanego obiektu. Uwaga 2: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 1 świadczy o wystąpieniu co najmniej ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

44 42 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi jednej z trzech przyczyn: przekroczenie progu blokady przez temperaturę obliczaną w modelu cieplnym, zabezpieczenie rozruchowe ItR lub od nadmiernej częstotliwości rozruchów ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KONTROLUJĄCE ROZRUCH SILNIKA (ItR>) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu silnikowym. Należy ono do nadprądowych zabezpieczeń zależnych. Czas działania oblicza się ze wzoru (można też skorzystać z wykresu): 36T t = I IB 6 2 gdzie: I - mierzony prąd (największy z trzech prądów fazowych) IB - prąd bazowy silnika T6 - czas działania zabezpieczenia przy sześciokrotnym przekroczeniu IB Zabezpieczenie rozruchowe pobudza się, gdy prąd wzrośnie od wartości mniejszej niż 0,05IB do większej niż 1,2IB. Wzrost do wartości mniejszej niż 1,2 IB oznacza rozruch bez przetężenia. Zabezpieczenie odwzbudza się, gdy prąd spadnie poniżej 1,1 IB. Zabezpieczenie nie zostanie pobudzone, jeśli zanik prądu poprzedzający jego narośnięcie trwa krócej niż 0,3 sekundy. Gdy rozruch jest nieudany, następuje wyłączenie oraz następuje zwarcie styków przekaźnika wyjściowego 1 (Θ>bl/ItR/NfR). Otwarcie wyłącznika w czasie trwania rozruchu generuje komunikat o rozruchu niedokończonym. Stan, w którym po zamknięciu wyłącznika prąd utrzymuje się poniżej 5% IB, sygnalizowany jest jako uszkodzenie silnika (komunikat: "Uszkodzenie silnika"). Jeśli natomiast przy zamkniętym wyłączniku prąd spadnie poniżej 5% IB, a następnie wzrośnie powyżej tej granicy, to zostanie wygenerowany komunikat "Rozruch bez zamykania wyłącznika". Po zadziałaniu zabezpieczenia ItR> następuje blokowanie załączenia przez czas 36T6 - (minus) czas pobudzenia. Uwaga: Dezaktywacja zabezpieczenia ItR powoduje automatycznie dezaktywację zabezpieczeń NfR i ItU i niemożność ich uaktywnienia. Tak więc programując zabezpieczenia silnikowe należy zachować odpowiednią kolejność: najpierw ItR, a potem ewentualnie NfR czy ItU. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

45 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ZABEZPIECZENIE OD NADMIERNEJ CZĘSTOTLIWOŚCI ROZRUCHÓW (NfR>) Zabezpieczenie można uaktywnić w polu silnikowym pod warunkiem uprzedniego uaktywnienia zabezpieczenia rozruchowego ItR (patrz Uwaga w p ). Liczba rozruchów ze stanu zimnego dotyczy rozruchów zimnego silnika. Liczba rozruchów ze stanu nagrzanego dotyczy silnika nagrzanego. Liczba rozruchów ze stanu zimnego nie może być mniejsza od liczby rozruchów ze stanu nagrzanego. Jeżeli kolejny rozruch spowodowałby przekroczenie dopuszczalnej liczby rozruchów, to załączenie zostanie zablokowane. Przy próbie załączenia wyświetlany jest stosowny komunikat i następuje wysterowanie przekaźnika wyjściowego 1 (Q>bl/ItR/NfR). Blokada załączenia usuwana jest samoczynnie po stwierdzeniu, że następny rozruch nie spowoduje przekroczenia dozwolonej liczby rozruchów ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE REAGUJĄCE NA ZAHAMOWANIA (UTYK) WIRNIKA (I TU>) Zabezpieczenie to można uaktywnić w polu silnikowym pod warunkiem uprzedniego uaktywnienia zabezpieczenia rozruchowego ItR (patrz Uwaga w p ). Jest to zabezpieczenie nadprądowe, zwłoczne, niezależne. Blokowane jest w czasie trwania rozruchu. Zabezpieczenie to steruje przekaźnikiem wyjściowym 4 (Ip>/ItU). Może być programowane również na wyłączenie. Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 4 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe Ip> lub od zahamowania (utyku) wirnika. W polu transformatorowym to wyjście nie jest pobudzane ZABEZPIECZENIE OD ASYMETRII OBCIĄŻENIA (ITA>) Zabezpieczenie to może być aktywne w polu silnikowym. Jest to zabezpieczenie nadprądowe, zależne. Pobudzane jest różnicą maksymalnego i minimalnego prądu fazowego. Czas działania obliczany jest ze wzoru (można również skorzystać z wykresu): ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

46 44 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 3 T 2 t = Imax Imin Ir 2 1 gdzie: T2 - nastawa czasu Ir - prąd rozruchowy Imax - maksymalny prąd fazowy Imin - minimalny prąd fazowy ZABEZPIECZENIE PODPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I<) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu silnikowym. Należy do grupy zabezpieczeń prądowych, zwłocznych, niezależnych. Informuje o zmniejszeniu obciążenia silnika. Informacja ta pojawia się na wyjściu I0>/I< (przekaźnik wyjściowy 3, Tabela 5). Zabezpieczenie to nie pobudza się przy otwartym wyłączniku. Uwaga : Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 3 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe I0> lub podprądowe I<. W polu transformatorowym to wyjście jest pobudzane tylko po zadziałaniu zabezpieczenia I0> ZABEZPIECZENIE OD WYPADNIĘCIA SILNIKA Z SYNCHRONIZMU (ITS>) Zabezpieczenie ItS> reaguje na wahnięcia prądu w obwodzie stojana, które występują podczas asynchronicznej pracy silnika. Kolejne przekroczenia nastawionej granicy I r, wywołujące pobudzenia członu nadprądowego w odstępie czasu równym lub krótszym od założonego okresu kołysań prądu występujących przy określonym poślizgu, są zamieniane na ciągły sygnał. Jeśli czas trwania tego sygnału przekroczy nastawioną wartość czasu ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

47 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 45 dopuszczalnej pracy asynchronicznej silnika T, to następuje zadziałanie zabezpieczenia (wyłączenie silnika i jego odwzbudzenie). Zabezpieczenie odpada, jeśli pobudzenie członu prądowego nie nastąpi w założonym okresie kołysań prądu. Przykładowo dla POŚLIZG-u 5% (różnica częstotliwości 2,5 Hz) okres kołysań prądu wynosi 0,4 s. Kolejne pobudzenia członu prądowego w odstępach 0,4 s lub krótszych pobudzają zabezpieczenie, a po przekroczeniu nastawionego czasu powodują jego zadziałanie (tj. wyłączenie lub wyłączenie z blokadą). Zabezpieczenie to jest blokowane na czas rozruchu silnika. Programowanie Zabezpieczenie jest nastawiane za pomocą programatora ( 4 ZABEZPIECZENIA 4 SILNIKOWE 6 ItS>). Nastawieniu podlegają następujące parametry: prąd rozruchowy członu prądowego, poślizg graniczny i dopuszczalny czas pracy asynchronicznej ZABEZPIECZENIA SPECJALNE ZABEZPIECZENIA TECHNOLOGICZNE Zabezpieczenia technologiczne realizują proste przekaźniki czasowe reagujące na stan napięcia na wejściu zabezpieczenie technologiczne o odpowiednim numerze (np. zabezpieczenie technologiczne 2). Gdy na danym wejściu utrzyma się sygnał przez czas większy niż t, wykonywane są działania w zależności od konfiguracji wybranego zabezpieczenia: sygnalizacja, wyłączenie lub wyłączenie z blokadą ZABEZPIECZENIA GAZOWO-PRZEPŁYWOWE (PRZEKAŹNIK BUCHHOLZA) W polu transformatora średniego napięcia i w polu transformatora uziemiającego mogą być uaktywnione dwa stopnie zabezpieczenia gazowo-przepływowego (Buchholza). Działanie pierwszego z nich polega na wykonaniu sygnalizacji po pojawieniu się sygnału na wejściu 11 (patrz Tabela 8). Natomiast po pojawieniu się sygnału na wejściu 10 następuje bezzwłoczne wysłanie sygnału "otwórz" do wyłącznika. Oba te zabezpieczenia mogą być niezależnie od siebie - aktywne lub nieaktywne; zależy to od decyzji operatora, który może sposób działania zabezpieczeń zmieniać za pomocą programatora. Istnieje także możliwość zamówienia urządzenia MUPASZ z aktywnym zabezpieczeniem w polach wszystkich typów. Takie urządzenia mogą reagować na otwarcie wyłącznika od impulsu własnego sterownika ciśnienia w komorze wyłącznikowej. Zabezpieczenie to zawsze jest aktywne i działa bez zwłoki czasowej PRZEKROCZENIE PRĄDU SKUMULOWANEGO WYŁĄCZNIKA Zabezpieczenie to nadzoruje stopień zużycia wyłącznika. Po każdym otwarciu wyłącznika sumowany jest prąd zwarcia. Sumy liczone są w amperach. Jeżeli suma przekroczy 90% prądu maksymalnego, to do rejestratora zdarzeń wpisywany jest komunikat. Po przekroczeniu 100% prądu maksymalnego na wyświetlaczu pojawia się komunikat oraz pojawia się sygnał na wyjściu UP. Komunikat i sygnał na wyjściu UP powtarzane są po każdym wyłączeniu. W przypadku wymiany wyłącznika na nowy prąd skumulowany należy wyzerować ZABEZPIECZENIE PODCZĘSTOTLIWOŚCIOWE Z UZALEŻNIENIEM PRĄDOWYM F<&I> Uwaga: Aby zabezpieczenie funkcjonowało w urządzeniu, należy pamiętać o ustawieniu nastawy Aktywność na aktywne ; Zabezpieczenie działa na wyjście zewnętrzne (zamknięcie zestyku) ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

48 46 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Wartość częstotliwości rozruchowej fr nie jest związana z wartością nastawianą w innych zabezpieczeniach; Wartość prądu Ir zezwalającego na działanie zabezpieczenia odpowiada nastawie prądowej w zabezpieczeniu nadprądowym z blokadą napięciową (I>&U<) Zabezpieczenie podczęstotliwościowe z uzależnieniem prądowym (f<& I>) jest zabezpieczeniem o charakterystyce niezależnej. Czas opóźnienia działania zabezpieczenia (T) jest odmierzany od momentu, gdy częstotliwość spadła poniżej nastawionej granicy (fr), a prąd przekroczył wartość (Ir) nastawioną w zabezpieczeniu (I>&U<). Po odmierzeniu nastawionego czasu (T) następuje: - pobudzenie wyjścia (zamknięcie zestyku), - wpisanie do dziennika zdarzenia f<& I> s z parametrem zawierającym maksymalną wartość prądu. Gdy pobudzenie trwało krócej niż czas opóźnienia (T), wówczas następuje wpisanie do dziennika zdarzenia f<& I> p z informacją zawierającą maksymalną wartość prądu oraz czas trwania pobudzenia. Zdarzenia f<& I > s - generowane w przypadku zadziałania zabezpieczenia; f<& I > p generowane w przypadku, gdy pobudzenie zabezpieczenia trwało krócej niż czas opóźnienia (T) ZABEZPIECZENIE ZWROTNOMOCOWE P< Zabezpieczenie to chroni generator przed pracą silnikową. Jest to zabezpieczenie niezależne. Kryterium pobudzenia jest przekroczenie przez moc czynną 1% mocy znamionowej (P< -1% P N ). Jeśli pobudzenie trwa dłużej niż czas T 1, to nastąpi wyłączenie albo wyłączenie z blokadą (stosownie do nastaw). Jednakże, jeżeli jest pobudzone wejście nr 11- ZTZ (zawory turbiny zamknięte), to wyłączenie nastąpi po czasie T 2 (krótszym). Jeśli czas pobudzenia jest krótszy niż T P, a także czas przerwy w pracy silnikowej będzie krótszy od T PRZ, to takie przypadki są pomijane. 3.3 AUTOMATYKA Schematy okablowania rozdzielni dla zapewnienia prawidłowej pracy poszczególnych automatyk (nie dotyczy to SPZ) znajdują się w końcowej części niniejszej instrukcji ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) ZS (Zabezpieczenie Szyn) jest cechą funkcjonalną systemu, opartego na sterownikach MUPASZ 2000STS/RTS/RSS, polegającą na szybkim zadziałaniu zabezpieczenia zwarciowego w polach zasilającym lub łącznika szyn w sytuacji, gdy w którymś w tych pól zostanie wykryte zwarcie, a podległe pola odpływowe nie wykrywają zwarcia na swoich odejściach. UWAGA: Nastawienie parametrów zabezpieczenia szyn jest możliwe w trakcie programowania zabezpieczenia zwarciowego (I>>) w polu zasilającym i ewentualnie łącznika szyn. Algorytmy działania Zabezpieczenia Szyn w polu zasilającym i w polu łącznika szyn przedstawiono na poniższych rysunkach. Algorytmy te zostaną opisane w czterech sytuacjach różniących się istotnymi z punktu widzenia ich działania szczegółami. W polu zasilającym działanie ZS jest uzależnione od dwóch wejść: BZSO i BZSł, a w ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

49 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 47 polu łącznika szyn tylko od wejścia BZSO (patrz Sch. 1 w Załączniku B). Przypadek 1. - rozdzielnia jednosekcyjna, zwarcie w odpływie - rozdzielnia dwusekcyjna, zwarcie w odpływie po tej samej stronie łącznika co i zasilanie. W tej sytuacji pobudzają się człony nadprądowe I>> zarówno w MUPASZ-u w polu zasilającym jak i w MUPASZ-u w odpowiednim polu odpływowym. Po dość krótkim czasie MUPASZ z pola odpływowego generuje sygnał na wyjściu BZS (blokowanie zabezpieczenia szyn) doprowadzony do wejścia BZSO w MUPASZ-u w polu zasilającym, który (przed upływem czasu T1 typowo nastawianego na 0,1 s) blokuje człony czasowe o nastawach T1 i T2, aby nie nastąpiło niepotrzebne otwarcie wyłącznika w polu zasilającym. Zwykle po czasie krótszym od Tbo (nastawianym często na 0,5 s) następuje otwarcie wyłącznika w polu odpływowym i w polu zasilającym przestaje być widziany prąd zwarcia. Jeśli by jednak zwarcie nie zostało wyłączone w tym czasie, to zadziała człon Tbo (czas bezwzględnego otwarcia) i otworzy się wyłącznik w polu zasilającym przerywając przepływ prądu zwarcia. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

50 48 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi Przypadek 2. - rozdzielnia jednosekcyjna, zwarcie na szynach - rozdzielnia dwusekcyjna z otwartym łącznikiem szyn, zwarcie na szynach. W tym przypadku pobudza się człon I>> tylko w MUPASZ-u w polu zasilającym i sygnał BZSO nie powstaje. A zatem już po czasie T1 MUPASZ w tym polu uznaje, że zwarcie nie będzie wyłączone przez żadne z urządzeń odpływowych i otwiera własny wyłącznik. Przypadek 3. - rozdzielnia dwusekcyjna, łącznik szyn zamknięty, zwarcie w odpływie po przeciwnej stronie łącznika szyn niż zasilanie. W tym przypadku pobudzają się człony nadprądowe I>> w danym polu odpływowym, w polu łącznika szyn i w polu zasilającym. Po krótkim czasie z MUPASZ-a w polu odpływowym zostają wysłane sygnały BZS do wejść BZSO w polu zasilającym i w polu łącznika szyn. Ponadto zostaje wysłany sygnał BZS z pola łącznika szyn do wejścia BZSł w polu zasilającym. W wyniku tego zostaną zablokowane człony czasowe T1 i T2 w polu zasilającym i człon T1 w polu łącznika szyn, co zapobiega niepotrzebnym wyłączeniom w tych polach. Zakłada się, że po czasie krótszym niż Tbo zwarcie zostanie wyłączone przez pole odpływowe i zabezpieczenia w tych trzech polach przejdą do stanu niepobudzenia. Jeśli wyłączenie zwarcia przez pole odpływowe nie nastąpi przed upływem czasu Tbo nastawionego w polu łącznika szyn, to nastąpi otwarcie wyłącznika w tym polu. Jeśli jednak i to nie zajdzie, to po czasie Tbo nastawionym w polu zasilającym zostanie wysłany sygnał otwarcia wyłącznika w tym polu. Przypadek 4 - rozdzielnia dwusekcyjna, łącznik szyn zamknięty, zwarcie na szynach po przeciwnej stronie łącznika szyn niż zasilanie. W tej sytuacji pobudzą się człony nadprądowe w polu zasilającym i w polu łącznika szyn. Nie powstanie sygnał BZSO dla pola zasilającego, ani dla pola łącznika szyn. Pojawi się jedynie sygnał BZSł z pola łącznika szyn dla pola zasilającego. W tych warunkach pole łącznika szyn otworzy wyłącznik po czasie zwłoki T1 (typowo 0,1 s), a gdyby to nie nastąpiło, to pole zasilające otworzy swój wyłącznik po czasie T2 (typowo 0,3 s). W każdym z tych przypadków zamknięcie wyłącznika na zwarcie powoduje szybkie otwarcie wyłącznika przez mechanizm przyspieszonego działania zabezpieczeń PDZ (TPDZ typowo 0,1 s). Mechanizm ten działa przez 2 s od zamknięcia wyłącznika i potem nastawa TPDZ nie ingeruje w pracę zabezpieczenia I>>. Wszystkie omówione wyżej czasy (T1, T2, Tbo, T PDZ) są nastawione fabrycznie odpowiednio na 0,1 s, 0,3 s, 0,5 s, 0,1 s i mogą być zmieniane za pomocą programatora LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) LRW (Lokalna Rezerwa Wyłącznikowa) jest cechą funkcjonalną systemu, pozwalającą na dokonanie wyłączenia w polu zasilającym lub łącznika szyn po nastawionym czasie TLRW w sytuacji, gdy stwierdzone zwarcie w którymkolwiek z pól odpływowych nie spowodowało otwarcia wyłącznika, (np. na skutek jego uszkodzenia). Układ wymaga odpowiedniego okablowania rozdzielni. Czas TLRW, po którym ma być dokonane wyłączenie zasilania, daje się programować w polu zasilającym oraz polu łącznika szyn. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami w przypadku rozdzielni dwu- i ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

51 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 49 jednosekcyjnej pokazano na Sch. 2 w końcowej części niniejszej instrukcji SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) Wersja jednokrotnego SPZ z blokowaniem automatyki po pierwszym nieudanym cyklu lub po przekroczeniu nastawionej liczby udanych cykli SPZ. Układ automatyki SPZ służy do eliminacji zwarć przemijających. Automatyka pobudzana jest przez zabezpieczenia działające na otwarcie wyłącznika. Nastawiony czas przerwy TSPZ niezbędny dla dejonizacji łuku przy zwarciach przemijających, jest mierzony od chwili otwarcia wyłącznika do początku impulsu zamykającego wyłącznik. W przypadku udanego cyklu SPZ (przy zwarciu przemijającym) wyłącznik pozostaje zamknięty, a po nastawionym czasie potwierdzenia cyklu Tpotw., zapewniającym jednokrotność działania automatyki, formowany jest impuls do licznika udanych cykli SPZ. Po osiagnięciu nastawionej dopuszczalnej liczby cykli N następuje trwałe zablokowanie automatyki SPZ. Ponowne odblokowanie możliwe jest tylko za pomocą programatora. W przypadku nieudanego cyklu SPZ (przy zwarciu trwałym) wyłącznik pozostaje otwarty, a układ automatyki nie dopuszcza do ponownego sformowania sygnału zamykającego wyłącznik. Po czasie Tpotw. już pierwszy nieudany cykl SPZ powoduje trwałą blokadę automatyki. Automatyka SPZ jest blokowana na czas Tblok. nastawiony po zamknięciu wyłącznika przez obsługę oraz po przyjęciu sygnału SPZ po SCO. Automatyka SPZ steruje przyspieszaniem zabezpieczenia nadprądowego (I>). Przyspieszenie to może mieć miejsce zarówno przed jak i po cyklu samoczynnego załączenia. Automatyka jest czynna po ustawieniu zezwolenia przełącznikiem umieszczonym np. na drzwiach rozdzielnicy SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻANIE SYSTEMU (SCO) SCO (Samoczynne Częstotliwościowe Odciążanie) przeznaczone jest do częstotliwościowego odciążania sieci przez czasowe wyłączenie wybranych odpływów. Automatyka SCO zorganizowana jest w postaci członu nadrzędnego (SCO w polu pomiarowym ) oraz członów wykonawczych w następujących polach : Linii napowietrznej Linii kablowej Silnikowym Transformatora ŚN. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami pokazano na Sch.3 w końcowej części niniejszej instrukcji. SCO W POLU POMIAROWYM. Układ ma dwa stopnie automatyki SCO-I i SCO-II. Spadek częstotliwości poniżej nastawionej wartości fsco1 powoduje po czasie TSCO1 podanie sygnału na szynę okrężną "otw" SCO-I. Analogicznie postępuje się dla stopnia SCO-II. Powrót częstotliwości powyżej wartości fpowr na czas dłuższy niż TPOWR powoduje (jeśli ostatnio wysterowano "otw" SCO-I lub "otw" SCO-II) podanie impulsu na szynę okrężną "zał" SPZ po SCO. Automatyka może zostać zablokowana (za pomocą zewnętrznego łącznika) przez zdjęcie napięcia z wejścia SCO czynne. Przywrócenie napięcia na wejściu SCO czynne odblokowuje automatykę. W tym stanie można dodatkowo blokować lub odblokowywać automatykę podając impulsy na wejścia dwustanowe blok. SCO oraz odblok. SCO. W stanie zablokowania automatyki generowany jest sygnał SCO zablokowane. SCO W POLACH ODPŁYWOWYCH. Automatyka śledzi stan jednego z wejść "otw" SCO-I lub "otw" SCO-II ( w zależności od konfiguracji ) i w przypadku pojawienia się sygnału otwiera wyłącznik. Wystąpienie impulsu ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

52 50 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi na wejściu "zał" SPZ po SCO na wejściu dowolnego pola odpływowego powoduje zamknięcie wyłącznika, jeżeli został on uprzednio otwarty przez automatykę SCO, a konfiguracja automatyki zezwala na SPZ po SCO po upływie nastawionego czasu zwłoki. Dzięki temu możliwe jest rozsunięcie w czasie załączeń poszczególnych pól AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) AZBK (Automatyczne Załączanie Baterii Kondensatorów) służy do samoczynnego odciążania sieci energetycznej, gdy występuje duże obciążenie indukcyjne wywołujące wzrost mocy biernej przy jednoczesnym obniżaniu się napięcia sieci. Automatyka AZBK zorganizowana jest w postaci dwóch członów pracujących w dwóch różnych polach podłączonych do danej sieci: członu nadzorczego (regulatora mocy biernej badającego wartość napięcia i mocy biernej) w polu zasilającym oraz członu wykonawczego (sterującego bezpośrednio baterią kondensatorów na podstawie m.in. sygnałów z pola zasilającego) w polu baterii kondensatorów. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami pokazano na Sch. 4 w Załączniku do niniejszej instrukcji. AZBK W POLU ZASILAJĄCYM. Układ kontroluje wartość mocy biernej oraz napięcia. Automatyka wysyła sygnał AZBK"załącz" baterię, gdy moc bierna przekroczy nastawioną wartość Qmax. Sygnał ten z nastawionym opóźnieniem Tzał formowany jest pod warunkiem, że napięcie na szynach stacji nie przekracza nastawionego progu Ubl.g.. Gdy napięcie spadnie poniżej nastawionego progu Umin na okres dłuższy od 10 s, automatyka wysyła sygnał AZBK "załącz" baterię niezależnie od wartości mocy biernej. Sygnał AZBK - "odłącz" baterię wysyłany jest, gdy moc bierna osiągnie wartość niższą od nastawionej Qmin. Sygnał ten z nastawionym opóźnieniem Twył formowany jest pod warunkiem, że napięcie na szynach stacji jest wyższe od nastawionego progu Ubl.d.. W przypadku wzrostu napięcia powyżej nastawionego progu Umax w czasie dłuższym od 10 s, automatyka wysyła sygnał AZBK - "odłącz" baterię niezależnie od aktualnej wartości mocy biernej. Zanik napięcia na szynach (tj. spadek poniżej 0,3 Un) powoduje również wysłanie sygnału AZBK - "odłącz" baterię. AZBK W POLU BATERII KONDENSATORÓW. Automatyka może być aktywna dopiero wówczas, gdy na wejście automatyka AZBK czynna podane jest napięcie (np. zewnętrznym łącznikiem). W takim przypadku automatyka może być zablokowana lub odblokowana przy pomocy programatora. Automatyka zostaje zablokowana samoczynnie po zadziałaniu zabezpieczenia od zwarć lub doziemień. Po takim samoczynnym zablokowaniu automatyki operator może ją odblokować poprzez chwilowe odłączenie napięcia od wejścia automatyka AZBK czynna i ponowne jego podłączenie lub poprzez programator. W czasie kontroli stanu blokady AZBK tekst ODBLOK. pojawia się w przypadku, gdy automatyka jest odblokowana i działa ( na wejściu automatyka AZBK czynna jest napięcie). Jeżeli to wejście jest odłączone od napiecia, automatyka nie działa i w programatorze pojawia się tekst ZABLOK. Operator ma możliwość programowego przełączenia źródła sterowania (regulator albo zegar) baterią kondensatorów poprzez ustawienie parametru "Rodzaj sterowania". Przy czynnej i odblokowanej automatyce - oraz przy włączonym sterowaniu regulatorem - stanem baterii sterują impulsy przesyłane z pola zasilającego (czyli z regulatora mocy biernej). Gdy sterowanie regulatorem jest wyłączone, wyłącznik baterii kondensatorów może być sterowany sygnałem z zegara. Wyłącznik jest zamykany po pojawieniu się napięcia na wejściu sterowanie zegarem i otwierany po zaniku tego napięcia. Jeśli napięcie sieci kontrolowane w polu baterii przekroczy nastawiony próg Ur zabezpieczenia nadnapięciowego ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

53 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 51 w czasie dłuższym od nastawionego, to nastąpi otwarcie wyłącznika niezależnie od aktywności automatyki oraz zostanie zablokowana możliwość lokalnego zamknięcia wyłącznika do chwili odwzbudzenia się zabezpieczenia napięciowego. W przypadku, gdy napięcie przekroczyło próg Ur w czasie trwania sygnału z zegara sterującego, blokada zamykania wyłącznika jest przedłużana do końca tego sygnału lub do chwili odłączenia napięcia od wejścia automatyka AZBK czynna. Uwaga: Gdy automatyka AZBK jest czynna nie można zamknąć lokalnie wyłącznika SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) Automatyka ta wykonywana jest na zamówienie klienta jako wersja dla rozdzielni dwusekcyjnej bądź dla trójsekcyjnej. W wersji dla rozdzielni dwusekcyjnej może być również konfigurowana jako rezerwa jawna (dla rozdzielni jednosekcyjnej). Dodatkowo SZR można zaprogramować jako "skrócony " oraz można nastawić kontrolę napięć resztkowych. Wersja dla rozdzielni dwusekcyjnej Automatyka SZR jest konfigurowana w polu zasilającym; w polu łącznika nie dokonuje się żadnych nastawień. Gdy napięcie spadnie poniżej ustawianego progu Ur i stan ten utrzyma się przez zadany czas T, to automatyka otwiera własny wyłącznik i zamyka wyłącznik rezerwy (impulsem SZR - załącz rezerwę). Otwarcie wyłącznika przez obsługę (lokalnie lub zdalnie) powoduje działanie automatyki jak wyżej tylko w przypadku równoczesnego zaniku napięcia, tj. gdy przekładniki napięciowe są na szynach stacji. Po wybraniu cyklu skróconego załączanie rezerwy następuje bezzwłocznie po otwarciu wyłącznika przez obsługę niezależnie od lokalizacji przekładników napięciowych. Możliwe jest również blokowanie automatyki SZR po otwarciu wyłącznika przez obsługę. W przypadku zainstalowaniu przekładników napięciowych na szynach zbiorczych sekcji istnieje możliwość uwarunkowania zamknięcia wyłącznika rezerwy od zmniejszenia się napięcia szczątkowego poniżej nastawionej wartości Uszcz. Opisane działanie automatyki SZR następuje jedynie wtedy, gdy na wejściach dwustanowych SZR czynny oraz jest rezerwa są odpowiednie sygnały, a na wejściu blokowanie SZR przejściowe brak jest sygnału. Automatyka musi być również odblokowana programowo. Sygnał blokowanie SZR przejściowe zawiesza działanie automatyki SZR; po jego zdjęciu automatyka SZR jest gotowa do działania. Wejście to typowo jest wykorzystywane do podłączania sygnału świadczącego o niesprawności przekładników pomiarowych napięcia. Po załączeniu rezerwy lub gdy czas otwierania własnego wyłącznika przekroczy parametr Tgr, ustawiana jest blokada programowa. Pozwala ona uniknąć wielokrotnego rezerwowania. Może być ona usunięta za pomocą programatora. Wyjściowy przekaźnik SZR gotowość rezerwy działa, gdy napięcie jest większe od zadanego progu Urez oraz wyłącznik jest otwarty w przypadku rezerwy jawnej lub zamknięty w przypadku rezerwy ukrytej oraz gdy jest sygnał na wejściu SZR czynny. Brak rezerwy powoduje (gdy automatyka SZR nie jest zablokowana) pobudzenie szyny okrężnej UP. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami 2000STS/RTS/RSS pokazano na Sch. 5 w Załączniku B do niniejszej instrukcji. Otwarcie wyłącznika po stronie górnego napięcia transformatora powoduje jednoczesne otwarcie wyłącznika po stronie dolnej, a przez to - zanik napięcia na szynach oraz zanik sygnału jest napięcie na stronie wysokiej. W tym przypadku następuje cykl skrócony SZR, to jest bezzwłoczne zamknięcie łącznika szyn (o ile jest sygnał gotowości rezerwy z sekcji sąsiedniej). Uwaga: Do działania automatyki SZR niezbędne jest oprócz podłączenia przekładników napięciowych poprawne skonfigurowanie za pomocą programatora zastosowanego układu ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

54 52 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi przekładników napięciowych. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

55 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi POMIARY UWAGI OGÓLNE Urządzenie MUPASZ 2000STS/RTS/RSS wyposażone jest w układy i oprogramowanie realizujące szybkie pomiary dla celów zabezpieczeń i automatyk oraz osobne - wykonywane w większych odstępach czasu przy użyciu przetwornika wartości skutecznej (RMS) - dla prowadzenia ruchu. W trakcie działania urządzenia istnieje możliwość obserwacji poszczególnych wielkości pomiarowych na wyświetlaczu umieszczonym na jego płycie czołowej. W trybie pomiarowym wyświetlane są: oznaczenie symboliczne pomiaru, wartość, jednostka, stosunek mierzonej wartości do znamionowej w % przy odczycie prądów lub napięć. Wyświetlane wielkości odpowiadają stronie pierwotnej przekładników pomiarowych. Wyboru żądanej wielkości dokonuje się z klawiatury urządzenia. Na wyświetlaczu można uzyskać wyniki następujących pomiarów: prądów fazowych oraz I0 napięć międzyfazowych i U0 oraz napięć fazowych (z obliczeń) mocy czynnej i biernej (w tym mocy 15-minutowych: czynnej, biernej dodatniej i biernej ujemnej) energii cos φ częstotliwości temperatury z modelu cieplnego czas pracy pola (mierzony, gdy prąd przekracza 5 % produ nominalnego). Cykl pomiarowy trwa 4 sekundy i co taki czas następuje samoczynne odświeżanie wyświetlanego wyniku pomiaru. Jeżeli jednak operator przełączy wyświetlacz na inną wielkość, to jest ona pokazywana natychmiast (wg wartości z ostatniego cyklu pomiarowego). Jeśli żądany pomiar jest niemożliwy (np. z powodu niepodłączenia niezbędnego przekładnika), to następuje wyświetlenie odpowiedniego komunikatu. Sposób posługiwania się klawiaturą urządzenia jest opisany w p Temperatura nie jest mierzona, lecz obliczana wg modelu cieplnego opisanego szczegółowo w p "Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny Θm>)". Ograniczenie progu temperatury, którego przekroczenie powoduje otwarcie wyłącznika do 200 C jest przyczyną ograniczenia zakresu obliczania temperatury od 0 do 200 C. Wyniki pomiarów w wygodniejszej formie dostępne są również za pośrednictwem programatora MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS. Oprócz wszystkich wymienionych powyżej wielkości pokazywanych na wyświetlaczu MUPASZ-a - na programatorze można obejrzeć dodatkowo bieżącą wartość prądu skumulowanego wyłącznika. Sposób posługiwania się programatorem opisany jest w p "Obsługa programatora" MOC Pomiar mocy jest realizowany w układzie Aarona ze wspólną fazą 2. W przypadku braku któregoś z przekładników (np. I3 lub U32) do obliczeń przyjmuje się symetryczny rozkład prądów (lub napięć) i MUPASZ pokazuje przybliżony wynik pomiaru mocy (dla odróżnienia po symbolu mocy wyświetlana jest gwiazdka). W urządzeniu MUPASZ 2000STS/RTS/RSS zrealizowano tzw. dwukierunkowy pomiar mocy. Jeśli moc czynna jest oddawana w kierunku odpływu, to jej znak jest dodatni; jeśli moc przepływa od odpływu do szyn zbiorczych, to znak mocy czynnej jest ujemny (ma ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

56 54 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi to znaczenie w przypadku pól dwustronnie zasilanych). Moce 15-minutowe Moc 15-minutowa jest obliczana jako średnia w każdym kwadransie każdej godziny. Na początku minuty 0, 15, 30 i 45 jest ponadto sprawdzane czy ostatnio zmierzona wartość przekracza zapamiętaną wartość maksymalną. Jeśli tak, to ostatnia wartość jest zapamiętywana jako maksymalna. Co pewien ustalony czas kończy się okres liczenia maksimum mocy. Na początku okresu obliczeniowego wartość maksymalna każdej z trzech mocy 15-minutowych jest przepisywana do pamiętnika poprzedniego okresu obliczeniowego, a bieżąca wartość maksymalna jest zerowana. Okresem rozliczeniowym może być: - rok (wtedy przepisanie wartości maksymalnych do pamiętnika poprzedniego okresu odbywa się o godz stycznia każdego roku, - miesiąc (przepisanie następuje o godz. 000 pierwszego dnia każdego miesiąca) - doba (przepisanie następuje o ustalonej godzinie każdego dnia). Wybór długości okresu rozliczeniowego (rok, miesiąc, doba) jest możliwy po dołączeniu do MUPASZ-a programatora; w ostatnim przypadku deklaruje się również godzinę rozpoczęcia okresu rozliczeniowego (minuty są równe zero). Odczyt wszystkich dziewięciu mocy (czynnej i dwóch biernych: maksymalnej w okresie poprzednim, maksymalnej w okresie bieżącym i bieżącej) jest możliwy tylko przy użyciu programatora LICZNIKI ENERGII Z pomiarami mocy czynnej i biernej związane są liczniki energii. W urządzeniu MUPASZ 2000STS/RTS/RSS zainstalowane są cztery liczniki energii: dla energii czynnej dodatniej i ujemnej (Ec+ i Ec-) i dla energii biernej dodatniej i ujemnej (Eb+ i Eb-). Działanie liczników jest następujące: jeśli znak mocy czynnej jest dodatni, to przyrasta wskazanie Ec+, a Ec- jest zatrzymany. Jeżeli natomiast znak mocy czynnej jest ujemny, to stoi Ec+, a przyrasta wskazanie licznika Ec-. Analogicznie działają liczniki energii biernej. Przyjęto następujący sposób przekazywania informacji dotyczącej energii czynnej dodatniej. Wyjście 8 telemechaniki sygnalizuje zwarciem styku (czas impulsu 0,5 s) przepływ kolejnej porcji energii, która jest obliczana jest według wzoru dla strony pierwotnej. Pen=In*Un*60s gdzie: In prąd znamionowy przekładnika po stronie pierwotnej ( nastawianej za pomocą programatora w oknie Un napięcie znamionowe sieci ( wprowadzona podobnie jak prąd) Przy obciążeniu pola mocą nominalną uzyskujemy ciąg impulsów średnio, co 34,64s co odpowiada 104 impulsom na godzinę co zapewnia rozdzielczość pomiarów lepszą od 1 %. Przykład: In=200A Un=6kV Pen=200*6*60A*kV*s=72MW*s=20 kwh Pn= 3 *In*Un=2,07 MW Pn*34,64s=19,999kWh 3.5 PROGRAMOWANIE Urządzenie MUPASZ 2000STS/RTS/RSS jest uniwersalne, tzn. może być stosowane w różnych typach sieci, pól; może też realizować różne zabezpieczenia, pomiary i automatyki. Aby dopasować MUPASZ-a do danego pola w konkretnej rozdzielni należy poddać go czynnościom, zwanym dalej programowaniem. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

57 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 55 Programowanie powinno być wykonane w całości przed uruchomieniem rozdzielni; w czasie dalszej eksploatacji można dokonywać mniej istotnych zmian w nastawach MUPASZa stosownie do bieżących wymagań eksploatacji również przy zamkniętym wyłączniku; należy jednak pamiętać, że zmiana typu pola może być dokonywana tylko przy otwartym wyłączniku. Ponadto zmiana typu pola powoduje inne zmiany konfiguracyjne, np. wybranie pola pomiarowego kasuje obecność przekładników prądowych. Po zmianie typu pola należy dokonać pełnego zaprogramowania urządzenia. Programowanie można wykonać za pomocą: programatora, systemu nadzorczego KOSAN. Programator podłącza się do MUPASZ-a za pośrednictwem odpowiedniego gniazda w płycie czołowej. Kable światłowodowe od koncentratora systemu KOSAN dołącza się do odpowiednich gniazd umieszczonych na górnej ścianie obudowy urządzenia. Programowaniu podlegają w szczególności: typ sieci: izolowana, kompensowana, z rezystancyjnym uziemieniem punktu zerowego, typ pola: zasilające, pomiarowe, łącznika szyn linii napowietrznej, linii kablowej, silnikowe, baterii kondensatorów, transformatora zasilającego (ŚN/nn), liczba przekładników: napięciowych oraz konfiguracja przekładnika U0, prądowych oraz typ przekładnika I0, wartości znamionowe: napięć pierwotnych przekładników napięciowych, prądów pierwotnych przekładników prądowych prądu silnika, nastawy zabezpieczeń: wartości progów zadziałania, wartości czasów, aktywność/nieaktywność, sposób działania (wyłączanie, wyłączanie z blokadą, sygnalizacja), Uwaga: Niektóre zabezpieczenia nie mają pewnych atrybutów albo mają ich więcej: w każdym przypadku operator jest informowany o aktualnych możliwościach wyboru (np. w zabezpieczeniu zużycia wyłącznika nie ma wyłączania, lecz jest tylko sygnalizacja). nastawy każdej automatyki (stosownie do jej charakteru): czasów, prądów/napięć itp., sposobu działania, obecność na wyświetlaczu graficznym symbolu uziemnika. Dodatkowo można nastawić zegar czasu astronomicznego (wraz z kalendarzem). ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

58 56 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 3.6 STEROWANIE WYŁĄCZNIKIEM UWAGI OGÓLNE Wyłącznik, znajdujący się w każdym polu (oprócz pomiarowego), jest sterowany przez MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS z jego własnej inicjatywy (np. otwarcie w czasie zwarcia, zamknięcie w cyklu SPZ), na żądanie innego MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS (np. otwarcie od SCO, LRW itp.), na żądanie operatora (naciskanie przycisku sterowniczego na drzwiach rozdzielnicy) oraz na żądanie systemu nadrzędnego. Nie da się jednak zamknąć wyłącznika w stanie AWARIA (migająca lampka AWARIA), ani w polu baterii kondensatorów, gdy czynna jest automatyka AZBK. Urządzenie jest przystosowane do obsługi jednej lub dwóch cewek wyłączających CW1 i CW2 i jednej zamykającej CZ. Układy wewnętrzne urządzenia kontrolują ciągłość obwodów cewek CW1 i CZ. Ciągłość obwodu cewki CW1 jest kontrolowana, gdy wyłącznik jest zamknięty, a cewki CZ, gdy wyłącznik jest otwarty. W przypadku wykrycia braku ciągłości pobudza się linia UP, miga dioda AWARIA, na wyświetlaczu pojawia się komunikat "BRAK COW" i następuje zapisanie informacji o tym zdarzeniu do rejestratora zdarzeń. W tym stanie - przed skasowaniem alarmu przyciskiem OBECNOŚĆ - nie jest możliwe zamknięcie wyłącznika; jednakże jeśli wyłącznik jest zamknięty i nastąpi zwarcie, to urządzenie będzie usiłowało otworzyć wyłącznik (może to być skuteczne, jeśli brak ciągłości jest przemijający, np. na skutek obluzowanego przewodu). Powrót ciągłości jest odnotowywany w rejestratorze (bez komunikatu na wyświetlaczu). W związku z powyższym, aby uniknąć komunikatów o braku ciągłości w przypadku korzystania z jednej cewki wyłączającej, należy dołączyć ją do zacisku 6 i 7 gniazda GN1, a nie do 10 i STEROWANIE REALIZACJĄ POLECEŃ ZAMYKANIA I OTWIERANIA WYŁĄCZNIKA W urządzeniach MUPASZ 200- STS i RTS, wyposażonych w protokół IEC (PN-EN ) z oprogramowaniem SY4 i SY5, wprowadzono dwa wejścia sterujące dostępem do funkcji zamykania i otwierania wyłącznika: T1- zezwolenie na załączanie zdalne T2- zezwolenie na załączanie lokalne. Przez załączenie lokalne rozumie się zamkniecie wyłącznika za pośrednictwem wejścia 6 Impuls załącz. Przez załączenie zdalne rozumie się zamknięcie wyłącznika na rozkaz odebrany z systemu nadrzędnego przez interfejs IEC. Przez otwarcie lokalne rozumie się otwarcie wyłącznika za pośrednictwem wejścia 5 Impuls otwórz. Przez otwarcie zdalne rozumie się otwarcie wyłącznika na rozkaz odebrany z systemu nadrzędnego przez interfejs IEC. Wykonanie poleceń zamknięcia i otwarcia wyłącznika jest uzależnione od stanu wózka, na którym jest wyłącznik ( praca, próba, awaria ). W poniżej Tabeli pokazano, które polecenia będą realizowane w poszczególnych sytuacjach. Tabela 1. Realizacja poleceń sterujących wyłącznikiem. Stan wejść Stan wózka T1- zdalne T2- lokalne praca próba awaria brak sygnału brak sygnału OL OZ OL OL brak sygnału jest sygnał OL OZ ZL OL ZL OL jest sygnał brak sygnału OL OZ ZZ OL OZ ZZ OL OZ jest sygnał jest sygnał OL OZ OL OL Znaczenie skrótów: ZL- zamknięcie lokalne ZZ- zamkniecie zdalne ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

59 OL- otwarcie lokalne OZ- otwarcie zdalne MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi BLOKADY Operator, jako bezpośrednio odpowiedzialny za to, co się dzieje w polu i w rozdzielni, ma w zasadzie priorytet przy zmianie stanu wyłącznika. Żeby jednak odruchowo nie wykonywał pewnych czynności, MUPASZ 2000STS/RTS/RSS ogranicza swobodę jego działania w niektórych sytuacjach. W tym celu pewne zabezpieczenia mogą być nastawione na wyłączenie z blokadą. Oznacza to, że po takim wyłączeniu nie można wyłącznika zamknąć pochopnie przyciskiem. Operator może skontrolować stan blokad na wyświetlaczu programatora poprzez naciśnięcie klawisza 3 ODCZYT BLOKAD. W tym oknie pojawiają się nazwy blokad, które są aktywne w danym momencie Znaczenie niektórych skrótów nazw blokad podano poniżej: COG - ciągłość obwodów gniazd (blokada, gdy któryś z wtyków nie jest wetknięty do gniazda; nie jest kontrolowane wetknięcie wtyku zasilającego do gniazda GN2), COW - ciągłość obwodów wyłącznika. Odpowiedni układ kontroluje oporność obwodu cewki wyłącznika, która jest aktualnie przewidywana do użycia (tzn. gdy wyłącznik jest zamknięty, kontrolowana jest oporność cewki otwierającej). Blokada COW się uaktywnia, gdy oporność ta jest większa od 10 kω ±10%. OL - otwarcie wyłącznika przez operatora lokalnego Woz - awaria wózka (nieprawidłowe sygnały z wyłączników krańcowych), ODŁ - odłącznik otwarty i zakaz dokonywania prób przy otwartych odłącznikach, ZAB - zadziałało zabezpieczenie nastawione na wyłączenie z blokadą; zlikwidowania blokady ZAB operator może dokonać przez naciśnięcie przycisku sterowniczego WYŁĄCZ (po sprawdzeniu i usunięciu przyczyny wyłączenia), AwN - awaria napędu wyłącznika, Zbr - brak zbrojenia wyłącznika (czas oczekiwania na sygnał potwierdzający zbrojenie został przekroczony), p> - sygnał z czujnika ciśnieniowego w komorze WN aktywny, Kl - czujnik klap, UZ - uziemnik zamknięty, fr> - brak możliwości dokonania następnego rozruchu, gdyż rozruch ten przekroczyłby nastawioną (dopuszczalną) częstotliwość rozruchów silnika, Θm> - przekroczenie progu temperatury blokowania w modelu cieplnym, Tn - zabezpieczenie technologiczne o numerze n, Bu - czujnik gazowo-przepływowy "otwórz" (Buchholz), Większość blokad znika natychmiast po ustąpieniu ich przyczyn; blokady fr> oraz Θm> znikają samoczynnie po odpowiednim czasie (wynikającym z działania zabezpieczeń). Stan blokad może być również przeglądany za pomocą programatora. Okienko z blokadami wywołuje się po naciśnięciu klawisza 3 ( Odczyt blokad) w głównym menu na programatorze. W okienku tym pojawiają się skróty nazw blokad, które są aktywne w danym momencie. Informacja o blokadach niestandardowych: 1. COG-ciągłość obwodu gniazd 27. T3- zab.technologiczne 3 2. COW-ciągłość obwodu.wyłącznika 28. T4- zab.technologiczne T5- zab.technologiczne 5 4. ZAB-zabezpieczenie z blokadą 30. WT- wzrost temperat 5. OZ-otwarcie zewnętrz 31. BPR-praca równoległa ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

60 58 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 6. NF- niezgodność faz 32. p><-złe ciśn.powiet OL-otwarcie od op.l. 34. OWE-otwarcie wewnęt 9. AwN-awar.napędu wył. 35. OSN-sterownik nastaw 10. Zbr- brak zbrojenia 36. BDZ-bl.w polu zas.2s 11. Woz- zły stan wózka 37. po- przycisk Otwórz 12. p>-czujnik ciśnienia 38. SZR - nieudany 13. kl- czujnik klap 39. BZ-blokada zewnętrz 14. NN- niskie napięcie 40. BZE- blok.zewnętrzna 15. teta>- czujnik teta 41. AZB- bl.od czyn.azbk UBK- bl. od U>Umax 17. Rw<<- oporn.wirnika 43. OZG- od pola gener 18. UZ-uziemn. zamknięty 44. OZR-bl.od we różnic 19. fr>-częstot.rozruchu 45. T6- zab.technologiczne R- blokada rozruchu 46. T7- zab.technologiczne Qm>-model cieplny 47. T8- zab.technologiczne psf-ciśn.6-o flu.fos 48. T9- zab.technologiczne paw- przycisk awar. 49. 'KOL- otwar.z kolumny' 24. Bu- czujnik Buchholz 50. OZE-otwarcie zewnęt 25. T1- zab.technologiczne T2- zab.technologiczne SYGNALIZACJA Dla celów sygnalizacji urządzenie MUPASZ 2000STS/RTS/RSS jest standardowo wyposażone w trzy wyjścia stykowe do pobudzania linii okrężnych UP, AW i AL oraz w 10 lampek sygnalizacyjnych umieszczonych na płycie czołowej. Styk UP zamyka się w przypadku wystąpienia zdarzenia wymagającego przywołania obsługi, np. zadziałania jakiegokolwiek zabezpieczenia nastawionego na sygnalizację, wykrycia braku ciągłości obwodów gniazd (COG - wtyki nieprawidłowo wetknięte w gniazda), rozbrojenia napędu wyłącznika (w czasie dłuższym od 15 s) itp. Styk AW zamyka się w przypadku otwarcia wyłącznika spowodowanego zadziałaniem zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą. Otwarcie wyłącznika związane z zadziałaniem automatyki SPZ (gdy cykl udany) i innych automatyk nie powoduje zamknięcia styku AW. Styk AL zamyka się w przypadku zaniku napięcia pomocniczego zasilającego urządzenie MUPASZ lub uszkodzenia wewnątrz urządzenia. Przeznaczenie lampek sygnalizacyjnych jest następujące: ZASILANIE - MUPASZ 2000STS/RTS/RSS jest podłączony do zasilania i jest sprawny. AWARIA - lampka z migającym światłem AWARIA zapala się w przypadku zamknięcia styków UP lub AW oraz w przypadku próby zamknięcia wyłącznika poprzez wysterowanie odpowiedniego wejścia w stanie zablokowania możliwości zamykania wyłącznika (np. przed usunięciem blokady po zadziałaniu zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie z blokadą). W tej sytuacji styk UP nie zamyka się, żeby niepotrzebnie nie wywoływać alarmu na linii okrężnej, gdyż obsługa znajduje się w pobliżu danego pola rozdzielczego. AW - odpowiada stanowi przekaźnika wyjściowego AW; zapala się po otwarciu wyłącznika przez zabezpieczenie nastawione na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą. UP - odpowiada stanowi przekaźnika wyjściowego UP; zapala się po zadziałaniu ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

61 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 59 zabezpieczenia nastawionego na sygnalizację. I 0 > - zapala się po wykryciu przez urządzenie stanu doziemienia I> - zapala się po zadziałaniu zabezpieczenia I> SZR CZYNNY - pali się, gdy automatyka SZR jest czynna i niezablokowana STAN WYŁĄCZNIKA - ZAMKN. - pali się, gdy wyłącznik jest zamknięty - BLOK. - zapala się, w chwili uaktywnienia się jakiejkolwiek przyczyny uniemożliwiającej zamknięcie wyłącznika i gaśnie po jej ustąpieniu. Przyczyną taką może być np.: otwarcie wyłącznika przez zabezpieczenie nastawione na wyłączenie z blokadą, która utrudnia pochopne zamknięcie wyłącznika po zadziałaniu danego zabezpieczenia (ZAB) utrzymywanie się na odpowiednim wejściu sygnału, który doprowadził do otwarcia wyłącznika w wyniku zadziałania zabezpieczenia technologicznego (Tn) utrzymująca się niesprawność w polu rozdzielczym, np. brak ciągłości gniazd (COG) czy awaria napędu (AwN). - OTW. - pali się, gdy wyłącznik jest otwarty. Kasowanie stanów pobudzenia przekaźników UP i AW oraz gaszenie lampki AWARIA dokonuje się przez podłączenie programatora, przez naciśnięcie przycisku KAS, jeśli programator jest podłączony lub zdalnie sygnałem na wejściu "SKASUJ ALARM". Ponadto otwarcie styku przekaźnika AW następuje w chwili zamykania wyłącznika. Należy jednak pamiętać, że skasowanie stanu zwarcia styku UP nie nastąpi, dopóki trwa jego przyczyna, np. brak ciągłości obwodów gniazd (COG) oraz nastąpi samoczynnie, gdy przyczyna ustanie. 3.8 REJESTRACJA ZDARZEŃ MUPASZ rejestruje zdarzenia takie jak zmiany sygnałów dwustanowych na wejściach i wyjściach urządzenia oraz pobudzenia i działania zabezpieczeń z równoczesnym zapisem daty i astronomicznego czasu jego wystąpienia. Rejestrowana jest również wartość maksymalnego prądu występującego w czasie zwarcia. Przegląd zarejestrowanych zdarzeń możliwy jest za pomocą programatora (p ). Pojemność pamięci wynosi 32 zdarzeń. Po zapełnieniu całej pamięci nowe zdarzenia zacierają najstarsze zapisy. 3.9 LICZNIKI ZDARZEŃ MUPASZ 2000STS/RTS/RSS jest wyposażony w szereg liczników, które zliczają zdarzenia zachodzące w trakcie pracy urządzenia. W zasadzie liczniki nie podlegają konfigurowaniu. Wyjątkiem jest jednak licznik doziemień, który pozwala na zaprogramowanie parametru Tl (czas licznika doziemień) wyznaczającego minimalny czas trwania doziemienia, który powoduje jego doliczenie do licznika. Czas Tl jest programowany w okienku zabezpieczenia nadnapięciowego ziemnozwarciowego (U0>): 4 ZABEZPIECZENIA 4 NAPIĘCIOWE 3 U 0 >. Dostęp do liczników uzyskujemy z menu głównego poprzez naciśnięcie następujących klawiszy: 1 ZDARZENIA 2 LICZNIKI INTERFEJS MUPASZ 2000STS/RTS/RSS może być dostarczony w wersji przystosowanej do pracy w Komputerowym Systemie Nadzoru rozdzielni średniego napięcia KOSAN. Wyposażony jest wtedy w łącze światłowodowe umożliwiające połączenie z koncentratorem danych ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

62 60 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi systemu KOSAN. Za pomocą tego łącza MUPASZ 2000STS/RTS/RSS przekazuje wszystkie informacje bieżące o stanie pola, w którym jest zainstalowany; może również odbierać zdalne polecenia zamknięcia lub otwarcia wyłącznika. Operator systemu KOSAN może obserwować na monitorze schemat rozdzielni ze stanem poszczególnych wyłączników. Zdalnie można też zmieniać nastawy zabezpieczeń w poszczególnych MUPASZ-ach, uaktywniać lub wyłączać automatyki, synchronizować zegary wewnętrzne z zegarem systemu, oglądać zawartości rejestratorów zdarzeń i zmieniać konfiguracje urządzeń. Urządzenia MUPASZ 2000STS i 2002 RTS mogą być wyposażone w łącze RS485 i łącze światłowodowe do współpracy z systemem nadrzędnym za pośrednictwem protokołu IEC Opis wersji protokołu zaimplementowanej w obu urządzeniach podano w osobnym dokumencie. Uwaga: Jednocześnie może być czynne tylko jedno łącze komunikacyjne (albo RS 485, albo łącze światłowodowe). Przejście z jednego łącza na drugi wymaga przełączenia wewnątrz urządzenia i może być dokonane prze przedstawiciela producenta lub przeszkolony personel użytkownika. ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

63 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 61 4 OBSŁUGA 4.1 MONTAŻ INSTALACJA Urządzenie MUPASZ 2000STS/RTS/RSS przeznaczone jest do montażu w celce niskonapięciowej rozdzielnicy. W wersji podstawowej jest montowane na półce i przykręcane za pomocą 6 śrub Φ5. Ponadto w drzwiach celki musi być wykonany otwór, przez który widoczna jest i może wystawać na zewnątrz płyta czołowa urządzenia. Wymiary obudowy MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS pokazane są na rysunku montażowym PRZYŁĄCZENIA OPIS PRZYŁĄCZEŃ Przeznaczenie poszczególnych zacisków oraz wejść i wyjść analogowych przedstawiono na schemacie współpracy urządzenia MUPASZ 2000STS/RTS/RSS z rozdzielnicą oraz w Tabelach w Załączniku A WARIANTY PODŁĄCZENIA PRZEKŁADNIKÓW A. Przekładniki napięciowe Przekładniki napięciowe w polu mogą być połączone na dwa sposoby: uzwojenia pierwotne połączone w gwiazdę, uzwojenia wtórne połączone w gwiazdę, uziemiona faza l2 lub punkt gwiazdowy. Drugie uzwojenia wtórne połączone w otwarty trójkąt (U0). uzwojenia pierwotne połączone w trójkąt (niepełny, tj. układ V albo tylko jeden przekładnik); uzwojenia wtórne połączone w gwiazdę; punkt wspólny uziemiony. B. Przekładniki prądowe Przekładniki prądowe podłącza się do urządzenia przy pomocy specjalizowanego gniazda rozłączeniowego, co gwarantuje zamykanie wtórnych obwodów transformatora w przypadku wypadnięcia wtyczki z gniazda SYGNAŁY DWUSTANOWE Dostęp do wejść i wyjść dwustanowych urządzenia odbywa się przy pomocy gniazda rozłączeniowego, które daje możliwość szybkiej zamiany urządzenia w polu rozdzielnicy. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

64 62 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 4.2 KONSTRUKCJA URZĄDZENIA MUPASZ OBUDOWA Obudowa urządzenia wykonana jest z różnych płyt i składa się z dwóch części: Części tylnej, w której znajduje się źródło zasilania, wejściowe i wyjściowe moduły urządzenia a także przedniej odkrytej części, w której znajduje się system mikroprocesorowy i płyta przednia. Podczas pracy przednia cześć urządzenia złączona jest z tylną częścią przy pomocy haczyków. Odkrycie przedniej części jest konieczne przy nastawianiu odcinacza prądowego (I>>>), element nastawczy który znajduje się w module wyłącznika PŁYTA CZOŁOWA Na płycie czołowej MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS znajduje się złącze do programatora oraz 10 lampek sygnalizacyjnych, których znaczenie jest przedstawione w pkt Wygląd płyty przedniej urządzenia MUPASZ 200STS/RTS 4.3 PROGRAMATOR Programator MUPASZ-a służy do pracy personelu obsługującego z urządzeniem. Daje możliwość programowania sposobu działania urządzenia (zmiana typu pola, aktywność oddzielnych widoków zabezpieczeń i automatyk), a także obserwację stanu pola (wyniki pomiarów, stan blokad itp.) i przebieg pracy (dziennik zdarzeń). ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

65 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 63 Wszystkie parametry zabezpieczeń, automatyki itd. są zapisane w pamięci MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS. Upoważniony użytkownik może zmieniać te parametry. Oprócz funkcji nastawczych programator udostępnia operatorowi dokonywanie odczytu pomiarów: prądów pierwotnych, napięć pierwotnych, mocy, energii, cos φ, częstotliwości, czasu pracy pola sumy skumulowanych prądów wyłączonych wyłącznika. Osoba z programatorem: może sprawdzić dowolne parametry oraz obserwować wyniki pomiarów, może dokonać zmian dowolnych parametrów, o ile zna kod dostępu. Aby wykonać którąkolwiek z tych operacji, należy wetknąć wtyczkę programatora do gniazda znajdującego się pod napisem "Programator" na płycie czołowej MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS WYŚWIETLACZ Programator posiada wyświetlacz 4 wierszowy po 16 znaków. Uwaga: Programator nie działa przy temperaturze niższej niż -20 C KLAWIATURA Klawiatura programatora PU5 posiada 17 klawiszy o następujących znaczeniach: ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

66 64 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi klawisze cyfrowe,, strzałki, dające możliwość rozwijania tekstu KOD klawisz, dający możliwość wprowadzenie kodu dostępu KASOWANIE klawisz, dający możliwość poprawienia pomyłki WYCOFANIE klawisz, służący do przechodzenia na wyższy poziom menu ZATWIERDZENIE klawisz, potwierdzający wprowadzenie danych lub kodu dostępu 4.4 OBSŁUGA URZĄDZENIA Przed dopuszczeniem do eksploatacji urządzenie MUPASZ powinno być ustanowione w miejscu jego pracy i przyłączenia. Po kontroli prawidłowości przyłączenia można włączyć zasilanie urządzenia i wprowadzić programowe zabezpieczenie PROGRAMOWANIE Zmiana wewnętrznych nastaw urządzenia powinna być dokonywana przez odpowiedni personel obsługujący. W związku z tym dostęp do wprowadzania zmian może otrzymać tylko przez wprowadzenie kodu dstępu. Klient otrzymuje urządzenie z fabrycznie pustym kodem dostępu, co oznacza, że do wprowadzenia kodu ( po naciśnięciu klawisza KOD) należy tylko nacisnąć klawisz ZATWIERDZENIE. Personel, znający kod dostępu może dokonać jego zmiany. NALEŻY JEDNAK TEN PROCES PRZEPROWADZIĆ Z ROZWAGĄ I BEZWARUNKOWO ZAPAMIĘTAĆ ZAPISAĆ WPROWADZONY KOD, ponieważ zapomniany lub zagubiony kod blokuje możliwość wprowadzania zmian w konfiguracji urządzenia. Zdjęcie tej blokady jest możliwe przez producenta (usługa odpłatna). W celu prawidłowego zaprogramowania urządzenia zaleca się przejście przez wszystkie poziomy i rozwińcie menu. Ważne jest także, aby programowanie urządzenia przeprowadzać rozpocząć od menu KONFIGURACJA, ponieważ od niektórych nastaw konfiguracyjnych uzależnione jest programowanie zabezpieczeń i automatyk. W urządzeniu MUPASZ 2000STS/RTS/RSS programowaniu podlegają następujące PARAMETRY KONFIGURACYJNE: Czas typ sieci rok (4 cyfry), miesiąc, dzień, godzina, minuta - izolowana - kompensowana - uziemiona przez rezystor ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

67 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 65 typ pola - zasilające - pomiarowe - łącznika szyn - linii napowietrznej - linii kablowej - silnikowe - transformatora zasil. (Śn/nn) - baterii kondensatorów - transf. uziem. w sieci kompensowanej - transf. uziem. w sieci uziemionej przez rezystor Wielkości parametrów nominalnych: - I n 5 A A co 1 A - U n 5000 V V co 1 V - I B 0,2 I n... 1,2 I n, co 1A I gr st. (prąd graniczny stycznika) granica dolna zakresu nastaw: dla I n <1000 A: I n dla I n >=1000 A: 1000 A granica górna zakresu nastawczego: 20 I n ale nie więcej niż A konfiguracja przekładników napięciowych rozdzielczość nastaw: - gwiazda - gwiazda + 3U 0 - jeden przekładnik - układ V - brak przekładników co 1 A konfiguracja przekładników prądowych: - fazowych trzy fazowe do wyboru - ziemnozwarciowych - przekładnik Ferrantiego (przekładnia: co 1) Uwaga: w przypadku próby nastawienia IB >1,2 In lub IB < 0,2 In pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE Uwaga: Programowanie nie zawiesza normalnej pracy MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS, dlatego trzeba je prowadzić rozważnie: niektóre zabezpieczenia powinny być przestawiane przy otwartym wyłączniku. Uwaga: Zmiana typu pola możliwa jest tylko przy otwartym wyłączniku KOD DOSTĘPU Aby dokonać jakichkolwiek zmian parametrów należy wcześniej wpisać kod dostępu. Raz wprowadzony kod obowiązuje do chwili odłączenia programatora od MUPASZ-a i nie trzeba go wpisywać wielokrotnie - dopiero przy ponownym wetknięciu. Kod ten jest ciągiem co najwyżej 8 cyfr. Wprowadzanie kodu wymaga wykonania następujących kroków: wcisnąć klawisz KOD; wpisać kolejne cyfry tworzące dany kod; wcisnąć klawisz ZATWIERDZENIE. Po wprowadzeniu niewłaściwej kombinacji cyfr MUPASZ 2000STS/RTS/RSS zareaguje komunikatem o błędnym kodzie. Należy wówczas wcisnąć klawisz WYCOFANIE i ponownie wykonać wszystkie operacje opisane powyżej. Producent nastawia kod pusty. Wprowadzenie takiego kodu dla uzyskania dostępu do nastaw polega na wciśnięciu kolejno klawisza KOD i klawisza ZATWIERDZENIE. Kod dostępu może być zmieniony. Dokonuje się tego po rozwinięciu menu KONFIGURACJA ZMIANA KODU. Wówczas zostanie wyświetlona aktualna ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

68 66 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi wartość kodu, zamiast której można podstawić nową kombinację cyfr. Zatwierdzenie pustej linijki spowoduje utworzenie kodu pustego. Odebranie prawa dokonywania zmian parametrów następuje po wciśnięciu klawisza KOD, a następnie klawisza 1. Identyczny rezultat nastąpi po wyjęciu wtyczki programatora z gniazda MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS i ponownym jej włożeniu do tego samego gniazda ZEGAREK W urządzenie MUPASZ posiada zegarek czasu rzeczywistego zasilany z baterii. Przed rozpoczęciem eksploatacji urządzenia zegarek należy zaprogramować. Takie działanie jest przeprowadzane w celu otrzymania prawidłowych zapisów o czasie poszczególnych zdarzeń umieszczonych w rejestratorze zdarzeń. Należy przeprowadzać kontrolę zgodności wskazań zegarka u czasów zadziałań, tak jak w przypadku znacznego obniżenia temperatury dokładność zegarka obniża się i może pojawić się niezgodność. Dla ułatwienia kontroli czasu, zgodność wewnętrznego zegarka pojawia się na wyświetlaczu programatora przy każdym jego podłączeniu do MUPASZ-a. Programowanie czasu można dokonać po wprowadzeniu kodu dostępu. W celu zaprogramowania czasu należy z głównego menu wybrać 6 KONFIGURACJA 1 ZEGAREK 2 NASTAWA. Na wyświetlaczu programatora pojawia się okno programowania roku. Należy wprowadzić cztery cyfry roku i nacisnąć klawisz ZATWIERDZENIE. Następne okna dają możliwość zaprogramowania miesiąca, dnia, godzin i minut. Po potwierdzeniu nastaw może pojawić się okno pokazujące, że było nastawienie oraz słowo START! Naciśnięcie klawisza ZATWIERDZENIE określa moment uruchomienia z nowym czasem. Jeżeli w czasie nastawiania czasu zdarzy się i będzie potwierdzenie jakiejkolwiek pomyłki, należy czas zaprogramować ponownie (działa klawisz KASOWANIE, a nie działa klawisz WYCOFANIE) MENU GŁÓWNE Dostęp do różnych funkcji urządzenia MUPASZ realizowane jest przy pomocy programatora przez przechodzenie poprzez kolejne poziomy menu. Menu główne pojawia się na wyświetlaczu po dołączeniu programatora do urządzenia MUPASZ i skasowaniu klawiszem KASOWANIE okna pokazującego czas rzeczywisty. Poruszanie się po całym drzewie programatora jest łatwe, gdyż podporządkowane jest następującym ogólnym zasadom: na każdym poziomie widoczny jest komentarz o tym, co można zrobić, zagłębiać się należy klawiszami 0..9, wycofywać się na wyższy poziom należy klawiszem WYCOFANIE, nowe dane wpisuje się tam, gdzie wskazuje kursor wg podpowiedzi albo jako liczbę ze stosownego przedziału. Menu główne składa się z następujących pozycji: 1 ZDARZENIA 2 POMIARY 3 ODCZYT BLOKAD 4 ZABEZPIECZENIA 5 AUTOMATYKA wiersz niewidoczny 6 KONFIGURACJA wiersz niewidoczny W pierwszym momencie widoczne są tylko cztery wiersze menu. Dostęp do kolejnych niewidocznych wierszy odbywa się przy pomocy strzałki ( ). Pierwsze trzy pozycje dają dostęp do funkcji związanymi z bieżącą eksploatacją urządzenia, ostatnie trzy służą do konfiguracji sposobu jego działania. Wejście w dolne poziomy menu realizowane jest poprzez ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

69 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 67 naciśnięcie cyfry z numerem danego odgałęzienia menu. Przykładowo z głównego menu do konfiguracji można przejść poprzez naciśnięcie cyfry 6. Na wyższy poziom menu z niższego poziomu można przejść poprzez naciśnięcie klawisza WYCOFANIE KONFIGURACJA W menu KONFIGURACJA zestawiono podstawowe funkcje urządzenia niezależne od rodzaju pola: 1 ZEGAR 2 TYP POLA 3 TYP SIECI 4 WÓZEK/ODŁĄCZNIKI 5 NOMINAŁY 6 TRAMSMISJA 7. ZMANA KODU 8. PQ 15 MIN. 9 INFORMACJA Wprowadzenie zmian w poszczególnych nastaw możliwych przy pomocy menu KONFIGURACJA zależy od wprowadzenia kodu dostępu. Patrz także pkt uwaga ZABEZPIECZENIA W menu ZABEZPIECZNIA zestawiono poszczególne grupy zabezpieczeń, które mogą znajdować się w poszczególnych polach. Należy wspomnieć,że widoki zabezpieczeń, które pojawiają się w tym menu zależą od wyboru typu pola, dlatego typ pola należy ustawiać przed programowaniem zabezpieczeń. Wykaz zabezpieczeń, które mogą być aktywne w poszczególnych polach, przedstawiony jest w tabeli 1 w załączniku A do instrukcji. Na zestaw zabezpieczeń wpływa także obecność odpowiedniej liczby przekładników pomiarowych, przyłączonych do urządzenia (informacja w menu 6 KONFIGURACJA 5 NOMINAŁY 2 PRZEKŁADNIKI). Jeśli przed przystąpieniem do wprowadzania zmian w konfiguracji nie został wprowadzony kod, to z chwilą naciśnięcia klawisza zmieniającego jakąś nastawę pojawi się komunikat NIE PODANO KODU_NACIŚNIJ WYCOF:. Należy wtedy nacisnąć klawisz WYCOFANIE, nacisnąć klawisz KOD, wprowadzić kod i nacisnąć klawisz ZATWIERDZENIE, a następnie ponownie wejść do okienka, w którym ma być dokonana zmiana. Przykładowo dla zmiany sposobu działania zabezpieczenia nadnapięciowego na sygnalizację należy w głównym menu nacisnąć klawisz 4. Wyświetli się okno zabezpieczeń: 1 ZWARCIOWE 2 ZIEMNOZWARC. 3 PRECIAZENIOWE 4 NAPIĘCIOWE Naciśnięcie klawisza 4 spowoduje wyświetlenie następującego okna: 1 U< 2 U> W tej sytuacji klawiszem 2 wybiera się końcowe okno z nastawami : AKTYWN=1/NIE=0:1 UN T=10 U=1.10 s S=0/W=1/WB=2:1 Kursor wskazuje na parametr, który można zmienić (albo pozostawić bez zmiany) i potem zatwierdzić (klawiszem ZATWIERDZENIE). Kursor przesuwa się do następnego parametru (być może ze zmianą okna: jeśli parametrów jest dużo). Wreszcie pojawia się napis domagający się ostatecznego zatwierdzenia nowych danych. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

70 68 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi W objaśnianym przykładzie po 3-krotnym naciśnięciu klawisza ZATWIERDZENIE i stwierdzeniu podkreślenia przez kursor cyfry 1 w ostatnim wierszu operator naciska klawisz 0. Zabezpieczenie nie przestawia się jednak w tym momencie z wyłączania na sygnalizowanie: następuje to po dwukrotnym naciśnięciu klawisza ZATWIERDZENIE. Pierwsze naciśnięcie klawisza ZATWIERDZENIE zatwierdza daną w ostatnim wierszu okna, a drugie - całość nastaw tego zabezpieczenia NASTAWA ZABEZPIECZENIA I>>> (ODCINACZA) To zabezpieczenie jest zawsze aktywne nawet, jeśli urządzenie nie jest zasilane. Nie ma możliwości zmian nastaw zabezpieczenie poprzez programator. Dla nastawy tego zabezpieczenia należy zwolnić zaczepy obudowy po obu stronach urządzenia i odkryć przednią część obudowy tak by był dostęp do modułu wyłącznika. Ten moduł oznaczony jest symbolem MYL. W nim jest wmontowany przełącznik dający możliwość nastawy czasu zwłoki zadziałania zabezpieczenia. Sposób nastawy opisany jest w pkt Tą nastawą można odczytać przy pomocy programatora AUTOMATYKA Programowanie automatyki dokonuje się tak jak programowanie zabezpieczeń. Typy automatyk, które można zaprogramować zależą od typu pola, dlatego trzeba najpierw nastawić konfigurację urządzenia. Połączenia między polami konieczne do działania automatyki, przedstawione są w załączniku B EKSPLOATACJA PRZEGLĄDANIE ZDARZEŃ NA PROGRAMATORZE W menu głównym programatora nacisnąć klawisz 1. Pojawi się menu podrzędne ZDARZENIA: 1 ODCZYT 2 LICZNIKI Po naciśnięciu klawisza 1 (ODCZYT) można przejść do warstwy zdarzeń; jeśli wybrany zostanie klawisz 2 (LICZNIKI), to nastąpi skok do warstwy liczników zdarzeń. Pierwsze wejście do menu przeglądania zdarzeń pozwala obejrzeć ostatnie zarejestrowane zdarzenie. Format wyświetlania informacji o zdarzeniach jest pokazany na rysunku poniżej. Plansza pokazuje kompleksowo jedno zdarzenie (zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia - pobudzone) :12:03 I=15.1kA T=100 ms ZAB. I>> W pierwszym rzędzie od lewej strony jest podana dwucyfrowo data : rok - miesiąc - dzień zdarzenia (930920), następnie czas astronomiczny zdarzenia : godzina, minuta, sekunda (18:12:03). W drugim rzędzie jest podana maksymalna wartość prądu (I= 15.1 ka), przy którym zadziałało zabezpieczenie, oraz czas jego trwania (T = 100ms). W czwartym rzędzie podany jest opis słowny zdarzenia: w tym przypadku zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia - pobudzone (litera "p" ). Litera "w" na końcu komunikatu mówi, że zabezpieczenie otworzyło wyłącznik: :20:01 I=13.0kA p ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL) ZAB. I>> W MUPASZ-u są rozróżniane są cztery typy zdarzeń ze względu na rejestrację parametrów : zdarzenia z zarejestrowanymi 2 parametrami - prądem i czasem *) w

71 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 69 zdarzenia z zarejestrowanym 1 parametrem - prądem albo czasem *) zdarzenia bez parametrów *)dla wersji RTS nie ma rejestracji prądu zabezpieczenia I>> i I>>> Poniżej pokazane są przykładowe plansze zdarzenia z 1 parametrem - czasem pobudzenia (zabezpieczenie nadnapięciowe składowej zerowej - pobudzone) oraz zdarzenia bez parametrów (otwarcie wyłącznika przez operatora lokalnego) :01:45 T= 2s ZAB. U0> p :04:55 LOKALNE OTWARCIE WYŁĄCZNIKA Na wyświetlaczu programatora istnieje możliwość pokazania ośmiu blokad z pełną datą i czasem zdarzenia. W przypadku wystąpienia więcej niż 8 blokad na końcu wyświetlanego tekstu pojawia się znak ' * '. Przykład (wyświetlacz programatora pokazuje mniej niż 8 aktywnych blokad): :01:02 BLOKADA ZW AwW Zbr ZAB UZ T1 T2 Powyższy przykład dotyczy zdarzenia, które zachodzi przy usiłowaniu zamknięcia wyłącznika mimo trwających blokad. Przeglądanie zdarzeń jest dokonywane za pomocą klawiszy programatora " " i " ". Pamiętnik MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS może pomieścić maksymalnie 58 zdarzeń. Jeśli jest zapełniony, wówczas najstarsze zdarzenia są zamazywane. Przykładowe skróty użyte w opisie zdarzeń I - prąd maksymalny danego zabezpieczenia (od chwili pobudzenia do zakończenia działania) p - pobudzenie zabezpieczenia s - sygnalizacja po zadziałaniu zabezpieczenia w - wyłączenie po zadziałaniu zabezpieczenia T - czas pobudzenia lub zadziałania zabezpieczenia OW - otwarcie wyłącznika ZW - zamknięcie wyłącznika Z - załączenie rezerwy zab. I>>> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne III stopnia zab. I>> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia zab. I> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia zab. I> ZAL - zabezpieczenie nadprądowe zależne zab. I< - zabezpieczenie podprądowe zab. I0> - zabezpieczenie ziemnozwarciowe od modułu Io zab. I0> k - zabezpieczenie ziemnozwarciowe kątowe zab. Ip> - zabezpieczenie przeciążeniowe zab. NfR - zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów silnika zab. ItR - zabezpieczenie rozruchu silnika zab. ItU - zabezpieczenie od zahamowania (utyku) wirnika zab. ItA - zabezpieczenie od asymetrii obciążenia zab. U> - zabezpieczenie nadnapięciowe zab. U< - zabezpieczenie podnapięciowe zab. Θos - granica ostrzegania zabezpieczenia cieplnego zab. Θw - granica wyłączenia zabezpieczenia cieplnego Θ - temperatura w oc zab. I - przekroczenie prądu skumulowanego. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

72 70 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi PRZEGLĄDANIE LICZNIKÓW ZDARZEŃ Liczniki zdarzeń można oglądać tylko na wyświetlaczu programatora. Do liczników wchodzi się z menu ZDARZENIA LICZNIKI. W zależności od konfiguracji możemy obejrzeć ponad 20 liczników zdarzeń. Przeglądanie liczników jest dokonywane za pomocą klawiszy programatora " " oraz " " PRZEGLĄDANIE STANU BLOKAD Na wyświetlaczu można oglądać stan aktywnych blokad, które uniemożliwiają zamknięcie wyłącznika w czasie ich trwania. Do przeglądania blokad konieczne jest wyjście z głównego menu klawiszem 3 ODCZYT BLOKAD. Jeżeli blokady są nieaktywne to pojawia się tekst BRAK BLOKAD. Skróty blokad i ich objaśnienia znajdują się w pkt ODCZYT POMIARÓW W celu przeglądania pomiarów można wejść z głównego menu klawiszem 2 POMIARY. Możliwe jest przeglądanie następujących pomiarów: 1. PRĄD 2. NAPIĘCIE 3. MOC 4. ENERGIA 5. MOC 15 MIN. 6. COS Φ 7. PRĄD SKUMULOWANY (ΣI) 8. CZĘSTOTLIWOŚĆ 9. TEMPERATURA ODCZYT NASTAW Programator może być wykorzystany do sprawdzenia nastaw zabezpieczeń, konfiguracji, aktywności automatyk, czasu itp. W tym celu należy postepować tak jak przy programowaniu, jednak nie wolno wprowadzać zmian w nastawach. Przy próbie wprowadzenia zmian pojawia się tekst NIE PODANO KODU_NACIŚNIJ WYCOF:. W takim przypadku konieczne jest naciśnięcie klawisza WYCOFANIE i znowu przeprowadzić przegląd nastaw AWARIA Na przednim panelu urządzenia MUPASZ znajduje się lampka AWARIA, która świeci światłem przerywanym w sytuacjach awaryjnych, zachodzących w urządzeniu. Sytuacje takie są opisane w pkt W takim przypadku zamkniecie wyłącznika możliwe jest tylko po skasowaniu sygnału awarii. Kasowanie sygnału awarii Kasowanie sygnału awarii przeprowadza się przy pomocy programatora klawiszem KASOWANIE w każdym okienku, w którym nie ma kursora ( jeżeli kursor występuje to klawisz KASOWANIE spełnia inną funkcję służy do poprawiania pomyłek) 4.5 KONSERWACJA I NAPRAWY MUPASZ 2000STS/RTS/RSS nie wymaga specjalnych zabiegów konserwacyjnych, natomiast naprawy i przeglądy mogą być dokonywane tylko przez producenta lub zakłady serwisowe upoważnione przez producenta do prowadzenia takich napraw. Co 8 lat powinna być przeprowadzona wymiana zegarka i baterii podtrzymującej pamięć urządzenia. W trakcie pracy MUPASZ-a 2000STS/RTS/RSS kontrolowane są ważne napięcia ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

73 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi 71 wewnętrzne. Samokontroli podlega również pamięć zawierająca oprogramowanie urządzenia. W przypadku wykrycia uszkodzenia, które mogłoby zagrozić bezpieczeństwu eksploatacji rozdzielnicy, następuje przerwanie jego pracy i zapalenie się diody AWARIA na płycie czołowej urządzenia, a po pewnym czasie nastąpi zwarcie styków przekaźnika 7 (zaciski 6, 7) w gnieździe GN7. Stan taki wymaga wymiany MUPASZ-a na inny - sprawny. 4.6 TRANSPORT MUPASZ 2000STS/RTS/RSS może być transportowany wyłącznie w oryginalnym opakowaniu dostarczonym przez producenta. 4.7 PRZECHOWYWANIE MUPASZ 2000STS/RTS/RSS może być składowany w temperaturze oc przy temperaturze oc krócej niż 168 godz. Programator: oc przy temperaturze oc krócej niż 48 godz. ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

74 72 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Instrukcja obsługi ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

75 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELE KONFIGURACYJNE MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL Warszawa 2004 ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

76 74 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELA 1. Zabezpieczenia w poszczególnych polach MUPASZ STS RTS Rodzaj pola Zabezpieczenia pomiarowe zasilające łącznika szyn linii napowietrznej linii kablowej silnikowe transformatora baterii kondensatorów transformatora uziemiającego w sieci uziemionej przez opornik transformatora mocy (pole bez wyłącznika) *) nadprądowe niezal. (I>U<k1) nadprądowe niezal. (I>U<k2) nadprądowe niezal. (I>>) nadprądowe niezal. (I>>) ZS nadprądowe niezal. (I>>>) nadrądowe zależne (I> zal) zabezpieczenie różnicowe (di>l) ziemnozw. (I 0 >) ziemnozw. (I 0 >2t) ziemnozw. kąt. (U 0 /I 0 ) admitancyjne (Y 0 >) nadnap. ziemnozw. (U 0 >) nadnapięciowe (U>) podnapięciowe (U<) przeciążeniowe nadpr. niezależne (I P >) przeciążeniowe mat. model cieplny (Θ m >) rozruchowe silnika (ItR>) od częstotliwości rozruchów (NfR>) od zahamowania wirnika (ItU>) od asymetrii obciążenia (ItA>) od wypadnięcia z synchronizmu (ItS>) podprądowe (I<) technologiczne 1 łącznika szyn 35kV zasilająco - transformatorowe otwarcie zewn. otwarcie zewn. technologiczne 2 Buchholz otw Buchholz otw Buchholz otw Buchholz otw technologiczne 3 Buchholz sygn Buchholz sygn Buchholz sygn Buchholz sygn technologiczne 4 czujnik Θ> "otw." czujnik Θ> "otw." czujnik Θ> "otw." technologiczne 5 czujnik Θ> "syg." czujnik Θ> "syg." technologiczne 6 od przekroczenia prądu skumulowanego wyłącznika (ΣI) *) UWAGA: W tej wersji oprogramowania w polu transformatora mocy nie jest kontrolowany stan wyłącznika (zamknięty, otwarty, awaria)! W związku z tym nie ma blokad zamykania wyłącznika i nie będą zapalane odpowiednie diody na płycie czołowej urządzenia: Wyłącznik zamknięty, Wyłącznik otwarty, Blokady. czujnik Θ> "syg." ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

77 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne 75 TABELA 1a. Zabezpieczenia w poszczególnych polach ciąg dalszy. MUPASZ RSS Rodzaj pola Zabezpieczenia nadprądowe niezal. (I>) nadprądowe niezal. (I>U< 2t) 1) silnikowe generatorowe nadprądowe niezal. (I>>) nadprądowe niezal. (I>>>) nadrądowe zależne (I> zal) zabezpieczenie różnicowe (di>) ziemnozw. (I 0 >) ziemnozw. kąt. (U 0 /I 0 ) nadnap. ziemnozw. (U 0 >) nadnapięciowe (U>) podnapięciowe (U<) przeciążeniowe nadpr. niezależne (I P >) przeciążeniowe mat. model cieplny (Θ m >) rozruchowe silnika (ItR>) od częstotliwości rozruchów (NfR>) od zahamowania wirnika (ItU>) od asymetrii obciążenia (ItA>) od wypadnięcia z synchronizmu (ItS>) podprądowe (I<) podczęst. z uzal. prądowym (f< I>) zwrotnomocowe (P<0) technologiczne 1 technologiczne 2 od przekroczenia prądu skumulowanego wyłącznika (ΣI) 1) bezkierunkowe, z dodatkowym wyjściem do pola sprzęgła dwie nastawy czasowe ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

78 76 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELA 2. Pomiary realizowane w poszczególnych polach MUPASZ STS RTS RSS Rodzaj pola Pomiary pomiarowe zasilające łącznika szyn linii napowie-trznej linii kablowej silnikowe transformatora baterii kondensatorów transformatora uziemiającego w siecii uziemionej przez opornik transformatora mocy (pole bez wyłącznika) łącznika szyn 35kV zasilająco - transformatorowe prąd napięcie prąd I0 napięcie U 0 moc energia częstotliwość cos φ prąd skumul. temperatura* ) *) *) * ) z modelu cieplnego TABELA 3. Automatyki w poszczególnych polach MUPASZ STS RTS RSS Rodzaj pola pomiarowe zasilające łącznika szyn linii napowietrznej linii kablowej silnikowe transformatora baterii kondensatorów transformatora uziemiającego w siecii uziemionej przez opornik transformatora mocy (pole bez wyłącznika) łącznika szyn 35kV zasilająco - transformatorowe Automatyki ZS LRW SPZ SCO 1) 2) 2) 2) 2) 2) AZBK SZR Synchroniczne załączanie 1) pole jest nadajnikiem sygnałów dla linii okrężnych SCO1 i SCO2 2) pole ma wejścia do podłączenia linii SCO1 i SCO2 silnikowe silnikowe generatorowe generatorowe ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

79 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne 77 TABELA 4. Złącze GN1. Sterowanie wyłącznikiem i sygnalizacja Numer zacisku Przeznaczenie 1,2 wyjście I>>> (wyzwalacz magnetyczny) 3,4-5 napięcie obwodu cewki załączającej CZ i cewki wyłączającej CW1 F 6 napięcie obwodu cewki załączającej CZ i cewki wyłączającej CW1 E 7 otwarcie wyłącznika: cewka wyłączająca CW1 (+) 8 zamknięcie wyłącznika: cewka zamykająca CZ (+) 9 napięcie rezerwowe obwodu cewki wyłączającej CW2 G 10 napięcie rezerwowe obwodu cewki wyłączającej CW2 H 11 otwarcie wyłącznika: cewka wyłączająca CW2 12,13,14, 15-16, 17 zaciski kontrolne złącza (kontrola ciągłości obwodów gniazd - COG) 18 - TABELA 5. Złącze GN2 Wejścia dwustanowe Numer zacisku Przeznaczenie 1 stan wyłącznika "zamknięty" (F) 2 stan wyłącznika "otwarty" (F) 3 stan członu ruchomego "próba" (F) 4 stan członu ruchomego "praca" (F) 5 przycisk sterowniczy "otwórz" (F) 6 przycisk sterowniczy "zamknij" (F) 7 napęd wyłącznika nazbrojony (F) 8 w zależności od typu pola przedstawiono w TABLICY 8 (F) 9 w zależności od typu pola przedstawiono w TABLICY 8 (F) 10 wspólny E sygnałów od 1 do 9, sygnałów także 17 i izolowane galwanicznie wejście wg Tabeli 8 (plus) 12 " " " " " " (minus) 13 " " " " " " (plus) 14 " " " " " " (minus) 15 " " " " " " (plus) 16 " " " " " " (minus) 17 izolowane galwanicznie podwójne wejścia wg Tabeli 8 (plus) 18 " " " " " " " (plus) 19 " " " " " " " (minus) 20 " " " " " " " (plus) 21 " " " " " " " (plus) 22 " " " " " " " (minus) 23 w zależności od typu pola tablica 8 (F) 24 zaciski kontrolne złącza (kontrola ciągłości obwodów gniazd - COG) (F) 25,26 Przekaźnik wyjściowy sygnalizujący, że temperatur wewnątrz urządzenia wynosi poniżej +5 o C 27 Galwanicznie izolowane wejście dwustanowe opisane w tablicy 8 (plus) 28 " " " " " " " (plus) 29 " " " " " " " (minus) TABELA 6. Złącze GN3 Przekaźniki wyjściowe Numer zacisku Przeznaczenie przekaźniki wyjściowe przedstawiono w tablicy 9 ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

80 78 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELA 7. Złącze GN4 Obwody prądu i napięcia przemiennego Numer zacisku Przeznaczenie 1A, 1B kontrola obwodu ciągłości gniazd przyłączowych (COG) 2А, 2В Prąd fazy l 1 (k - 1) 3A, 3B Prąd fazy l 2 (k - 1) 4А, 4В Prąd fazy l 3 (k - 1) 5B, 6B prąd składowej zerowej 3I 0 (k z układu Holmgreena) tylko w STS 5A, 6A, 6В prąd składowej zerowej 3I 0 (k z przekładnika Ferrantiego) tylko w STS 7А napięcie fazy l 1 (m) 8B 8А napięcie fazy l 2 (m) napięcie fazy l 3 (m) 9A, 9B napięcie składowej zerowej 3U 0 (z filtru składowej zerowej napięcia) 10A - 10B - TABELA 7A. Złącze GN6 Obwody prądu i napięcia przemiennego (zabezpieczenie różnicowe) tylko w RTS Numer zacisku Przeznaczenie 1А, 1В kontrola obwodu ciągłości gniazd przyłączowych (COG) 2А, 2В Prąd wtórny fazy l 1 (k - l) 3A, 3B Prąd wtórny fazy l 2 (k - l) 4А, 4В Prąd wtórny fazy l 3 (k - l) ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

81 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne 79 TABELA 8. Przeznaczenie wejść dwustanowych cz.i MUPASZ STS RTS Zaciski Typ pola (+) (-) GN2: Nr wej ścia pomiaro we zasilając e łącznika szyn linii napowietrznej linii kablowej silnikowe transformatora zasilającego transf. uziem. w sieci uziem. przez oporni k baterii kondensatoró transformatora mocy łącznika szyn 35kV zasilająco - transformatorowe stan wyłącznika zamknięty - stan wyłącznika zamknięty stan wyłącznika otwarty w - stan wyłącznika otwarty stan wózka 1 pró- stan wózka 1 stan wózka stan wózka próba / próba /odł. próba /odł /odłącznik szynowy ba /odł. stan wózka próba /odłącznik szynowy zamknięty szynowy 1 szynowy zamknięty szynowy 1 zamknięty zamknięty zamknięty stan wózka praca / /odłącznik liniowy zamknięty stan wózka 1 praca /odł. szynowy 2 zamknięty stan wózka praca /odłącznik liniowy zamknięty stan wózka 1 praca /odł. szynowy 2 zamknięty stan wózka praca /odł. liniowy zamknięty impuls otwórz - impuls otwórz impuls zamknij - impuls zamknij stan napędu nazbrojony - stan napędu nazbrojony zab. technolog. 3 SZR czynny SCO czynne wyłącznik sprzęgła załączony jest rezerwa blokowanie SCO (impuls) odblok.. SCO (impuls) brak napięcia po stronie. wtórnej jest napięcie i wyłącznik strony wysokiej zamknięty pobudzenie LRW SZR czynny blokada SZR-u przejściowa BZS z pól odpł. BZS z pola łącznika szyn - zab. technolog BZS z pól odpł. pobudzenie LRW 1 pobudzenie LRW 2 stan wózka 2 próba /łącznik szyn. 3 zamknięty stan wózka 2 praca /łącznik szyn. 4 zamknięty wyłącz od SZR włącz od SZR SPZ czynny sygnał zał. SPZ po SCO AZBK czynna sygnał otw. SCO-I - sygnał otw. SCO-II zab. technolog. 2 zab. technolog zab. technolog 4 zab. technolog. 5 zab. technolog. 2 (cz. gaz.- przepł. otw.) zab. technolog. 3 (cz. gaz.- przepł. sygn.) zab. technolog. 4 (Θ> otw.) zab. technolog. 5 (Θ> sygn.) sterowanie zegarem zał. sygnał załącz z AZBK sygnał odłącz z AZBK zab. technolog. 1 zab. technolog. 2 zab. technolog wybór: pole zasilające/ wyłącznik własny zab. technolog. 2 (cz. gaz.- przepł. otw.) zab. technolog. 3 (cz. gaz.- przepł. sygn.) - - zab. technolog. 2 (cz. gaz.- przepł. otw.) zab. technolog. 3 (cz. gaz.- przepł. sygn.) zab. technolog. 4 (Θ> otw.) zab. technolog. 5 (Θ> sygn.) - BZS z pól odpł. pobudzenie LRW 1 pobudzenie LRW 2 wózek2 próba / odł. szynowy 3 zamknięty wózek 2 praca / odł. szynowy 4 zamknięty wyłącz od SZR-u załącz od SZR-u *) uziemnik zamknięty kontrola obwodu ciągłości gniazd przyłączowych (COG) synchronizator synchronizator zabezpieczenie odległościowe - otwórz zab. technolog. 6 synchronizator wyłącznik sprzęgła załączony jest rezerwa jest napięcie i wyłącznik strony górnej załączony pobudzenie LRW zab. technolog. 2 (cz. gaz.- przepł. otw.) zab. technolog. 3 (cz. gaz.- przepł. sygn.) zab. technolog. 4 (Θ> otw.) zab. technolog. 5 (Θ> sygn.) BZS z pól odpł. - BZS z łącznika GN5: T1 - sterowanie zdalne - sterowanie zdalne T2 - sterowanie lokalne - sterowanie lokalne T3 - zab. technolog. 2 - blokada przejściowa SZR T4 - zab. technolog. 1 (otwarcie zewnętrzne) - zab. technolog. 1 ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

82 80 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELA 8a. Przeznaczenie wejść dwustanowych, cz. II MUPASZ Zaciski (+) (-) GN2: Nr wejścia silnikowe RSS Typ pola generatorowe stan wyłącznika zamknięty stan wyłącznika otwarty stan wózka próba /odłącznik szynowy zamknięty stan wózka praca /odłącznik liniowy zamknięty impuls otwórz impuls zamknij stan napędu nazbrojony zabezpieczenie technologiczne sygnał załącz SPZ po SCO sygnał otwórz SCO-I zawory turbiny zamknięte sygnał otwórz SCO- II pobudzenie LRW zab. technolog przycisk awaryjny otwórz BZS z pól odpł gotowość do załączenia BZS z pola łącznika szyn stan uziemnika zamknięty kontrola ciągłości obwodów gniazd (COG) blokowanie di> (hamowanie synchronizator dynamiczne ) otwarcie wyłącznika od układu rozruchowego - GN5: (T1) sterowanie zdalne (T2) sterowanie lokalne (T3) (T4) - - ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

83 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne 81 TABELA 9. Przeznaczenie przekaźników wyjściowych cz.i MUPASZ STS RTS Typ pola Nr wyjścia Zaciski pomiarowe zasilające łącznika szyn linii napowietrznej linii kablowej silnikowe transform. zasil. baterii kondensatorów transformatora uziemiającego transformatora mocy łącznika szyn 35kV zasilająco - transformatorowe 1 GN3: 2,3 sygnał otw. SCO I załącz rezerwę blokada SZR od I>>, LRW, ZS - - Θ m >bl/ ItR /NfR blokada SZR od I>>, LRW i ZS załącz rezerwę 2 GN3: 8,9 sygnał otw. SCO II SZR gotowość rezerwy U> wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) - - Θ m >s wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) SZR gotowość rezerwy U> 3 GN3: 14,15 załącz SPZ po SCO AZBK załącz baterię wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) - - I</I 0 > otwórz wyłącznik strony niskiej wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) otwórz wyłącznik strony niskiej 4 GN3: 19,20 5 GN3: 23,24 6 GN3: 27,28 sygnał automatyki U 0 > zamknięcie obwodu ZZ 3U 0 SCO nieczynne lub zablokowane AZBK odłącz baterię wyłącz rezerwę - wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) zadziałanie SZR-u (impuls 10 s) BZS (blokowanie zabezpieczenia szyn) - - I P >/ItU jest napięcie i wózek praca pobudzenie LRW - 7 GN3: 31,32 U < AW (awaryjne wyłączenie) 8 GN3: 33,34 UP (uszkodzenie w polu) BZS (blokowanie zabezpieczenia szyn) 9 GN7: 4,5 AL (Alarm uszkodzenie lub brak zasilania urządzenia) T1 GN5: 1,2 - I> zal wyłącznik zamknięty (połącz ZS1-ZS2) zadziałanie SZR-u (impuls 10 s) jest napięcie i wyłącznik załączony wyłącz rezerwę T2 GN5: 3,4 - - di> - di> T3 GN5: 5,6 - I 0 > - T4 GN5: 7,8 - T6 GN5: 11,12 - SZR czynny i odblokowany oczekiwanie na sygnał z synchronizatora SZR zadziałał SPZ czynny i odblokowany oczekiwanie na sygnał z synchronizatora oczekiwanie na sygnał z synchronizatora - I 0 >2t OZ1 (otwórz sprzęgło) I 0 >2t OZ2 (otwórz pole zasilające) OZ i blokada zamykania - - oczekiwanie na sygnał z synchronizatora SZR czynny i odblokowany - T8 GN5: 15,16 - I>U< k1/. I>U< k2 I>U< k1 - I>U<k1 I>U< k1/ I>U< k2 UWAGA 1: Znak (-) w tabeli oznacza wyjście nieobsługiwane (do ewentualnego wykorzystania przez użytkownika - na zamówienie) ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

84 82 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Tabele konfiguracyjne TABELA 9a. Przeznaczenie przekaźników wyjściowych, cz. II Nr wyjścia MUPASZ Zaciski silnikowe RSS Typ pola generatorowe 1 GN3: 2,3 2 GN3: 8,9 NfR>/ nieudany rozruch zadziałanie di> (impuls 0,5 s) 3 GN3: 14,15 zadziałanie I p > 4 GN3: 19,20 5 GN3: 23,24 6 GN3: 27,28 gotowość pola do załączenia pobudzenie LRW BZS (blokowanie zabezpieczenia szyn) zadziałanie zabezpieczenia różnicowego generatora di> (impuls 0,5 s) wyłącz wzbudzenie (impuls 0,5 s) odstawienie turbiny (impuls 0,5 s) zadziałało zabezpieczenie I p > - f<i> (impuls 0,5 s) 7 GN3: 31,32 AW AW 8 GN3: 33,34 UP UP 9 GN7: 4,5 AL AL T1 GN5: 1,2 - - T2 GN5: 3,4 T3 GN5: 5,6 pobudzenie LRW Zab. Io> zadziałało (impuls 0,5 s) T4 GN5: 7,8 - - T6 GN5: 11,12 - T8 GN5: 15, oczekiwanie na sygnał z synchronizatora I>U<2t OZ (otwórz sprzęgło) UWAGA: Znak ( - ) w tabeli oznacza wyjście nieobsługiwane (do ewentualnego wykorzystania przez użytkownika - na zamówienie) ITR (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

85 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Połączenia między polami POŁĄCZENIA MIĘDZY POLAMI MUPASZ 2000 STS, RTS, RSS SCHEMATY POŁĄCZEŃ MIĘDZY POLAMI STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

86 84 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS - Połączenia między polami ROZDZIELNIA DWUSEKCYJNA Pole zasilające 1 Pole zasilające 2 M We 16 We 15 Wy 2 Wy 3 We 16 We 15 M M Wy 10 Wy 6 M... M Wy 6 Wy 6 M Wy 6 Pole odpływowe Pole odpływowe Pole odpływowe Pole zasilające ROZDZIELNIA JEDNOSEKCYJNA M We M M Wy 6 Wy 6 M Wy 6 Pole odpływowe Pole odpływowe Pole odpływowe M - MUPASZ POLE ZASILAJĄCE we 15 - blokowanie ZS od odpływów we 16 - blokowanie ZS od łącznika szyn POLEŁĄCZNIKA SZYN wy 2, 3 - połaczenie ZS1-ZS2 wy 6 - blokada ZS we 10 - blokowanie ZS z odpływów POLE ODPŁYWOWE wy 6 - blokowanie ZS Sch. 1. Zabezpieczenie szyn zbiorczych ZS (połączenia między polami) ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

87 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Połączenia między polami 85 Rozdzielnia dwusekcyjna Pole zasilające 1 Pole zasilające 2 M We 12 M We 11 Wy 12 M M Wy 5 M Wy 5... M Wy 5 M We 12 Rozdzielnia jednosekcyjna... M Wy 5... Wy 5 M Wy 5 Pole odpływowe Pole odpływowe Pole odpływowe M - MUPASZ Pole zasilające Pole łącznika szyn we 12: pobudzenie LRW we 11: pobudzenie LRW 1 we 12: pobudzenie LRW 2 Pole odpływowe wy 5: pobudzenie LRW Sch. 2. Lokalna rezerwa wyłącznikowa LRW (połączenia między polami) ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

88 86 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS - Połączenia między polami Zasilanie Wy 1 M Wy 2 Wy 3 M We 11 We 12 We 10 M We 11 We 12 We 10 Pole pomiarowe Pole odpływowe Pole odpływowe M - MUPASZ Pole pomiarowe Wy 1: SCO1 otw Wy 2: SCO2 otw. Wy 3: SPZ po SCO (zał.) Pole odpływowe We 10: SPZ po SCO (zał.) We 11: SCO1 otw We 12: SCO2 otw. Sch. 3. Samoczynne częstotliwościowe odciążenie - SCO (połączenia między polami) M Wy 3 Wy 4 M - MUPASZ Odpływy Pole zasilające Wy 3: AZBK-zał. Wy 4: AZBK-wył. We 14 We 13 We 12 We 10 Zegar Pole baterii kondensatorów We 10: AZBK czynna We 12: sterownie zegarem We 13: załącz baterię kondensatorów We 14: wyłącz baterię kondensatorów Sch. 4. Automatyka załączania baterii kondensatorów - AZBK (połączenia między polami) ITR ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

89 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Połączenia między polami 87 Układ rezerwy ukrytej Pole transformatora 1 Pole transformatora 2 M M Вы 4 Вы 4 Pole zasilające 1 Pole zasilające 2 We 11 M We 13 We 14 We 2 We 10 Wy 1 Wy 5 We 13 We 14 We 2 We 10 Wy 1 Wy 5 M We 9 We 9 Wy 4 We 15 We 16 M Pole łącznika szyn Odpływy Pole transformatora Pole zasilające Odpływy Pole łącznika szyn We 4 - jest napięcie po stronie wysokiej transformatora oraz wyłącznik zamknięty Wy 1: załącz rezerwę Wy 2: SZR gotowość rezerwy U> Wy 5 - wyłącz rezerwę We 9 - wyłącznik sprzęgła zamknięty We 10 - jest rezerwa We 11 - jest napięcie po stronie wysokiej transformatora oraz wyłącznik zamknięty We 13: SZR czynny We 14: blokada SZR-u przejściowa Wy 4 wyłącznik zamknięty We 15 otwórz sprzęgło We 16 zamknij sprzegło Sch. 5. Samoczynne załączenie rezerwy SZR (połączenia między polami) ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

90

91 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Schemat przyłączenia 89 CW1 CW2 CZ CW1 CW2 CZ CW1 CW2 CZ GN GN GN5 GN2 POLE ZASILAJĄCE GN1 1 POLE TRANSFORMATORA UZIEMNIAJĄCEGO 2 GN5 GN2 GN1 POLE ŁĄCZNIKA SZYN 1 POLE TRANSFORMATORA UZIEMNIAJĄCEGO 2 GN5 GN2 POLE ZASILAJĄCE GN1 MUPASZ STS MUPASZ RTS MUPASZ STS MUPASZ RTS MUPASZ STS Przykładowe połączenia między polami w podstacji 35/10kV GN GN GN GN GN POLE TRANSFORMATORA UZIEMIAJĄCEGO MUPASZ STS 24 POLE ZASILAJĄCE MUPASZ STS 24 POLE ŁĄCZNIKA MUPASZ STS 24 POLE ZASILAJĄCE MUPASZ STS POLE TRANSFORMATORA UZIEMIAJĄCEGO MUPASZ STS Przykładowe połączenia między polami w podstacji 6kV ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

92 90 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS - Schemat przyłączenia 7. SCHEMATY PODŁĄCZEŃ L1 L2 P1 s1 P1 s2 P2 P2 P1 P1 s1 s2 P2 P2 P1 P.Ferr. P2 + s2 P2 P1 s1 s2 P2 s1 *)Na schemacie pokazano wyłącznik otwarty z napędem nazbrojonym odłącznik szynowy (opcja) np. CW1 CW2 CZ *) BYP401/400V "praca" M Wózek "próba" + + s1 s2 s1 COG Do wyzwalacza prądowego/magnetycznego (+) (-) 1A 4A 4B 5A,6A 5B * * * COG I GN1 0 5 GN a b B 7A * U 12 Przekaźniki wyjściowe 8A * B U 32 LRW ZS AW UP T8 T6 T4 T3 T2 T1 T7 9 9A 9B * COG 3 1 od odcinacza Programator światłowód lub RS ZW OW COG COG 2 MUPASZ 2000STS COG (minus) (minus) (minus) (minus) 22 COG 25 o T 1 E 19 T Zasilacz L minus wejść telemechaniki GN T N 22 4 l1 l2 l3 m Z Z 3U n 0 COG Programator 1) AW GN3 15 nie dotyczy pola zasilającego, pomiarowego i łącznika szyn nie dotyczy pola zasilającego i pomiarowego nie dotyczy pola pomiarowego 1) 2) +LRW/BZS GN5 34 GN3 AW UP 12 + AW/UP 11 8 GN Title GN7 5 Alarm COG + AW/UP Instytut Tele- i Radiotechniczny Warszawa, ul.ratuszowa 11 tel MUPASZ 2000STS. SCHEMAT PODŁĄCZEŃ Size Document Number Rev M2KSTS16_PL 16 + Monday, April 11, 2005 Date: Sheet of 1 1, T>+5C odłącznik liniowy L3 s1 P1 s2 OW ZW + s2 1B 2A 2B 3A 3B 10A 10B GN4 * * I I U I (minus) Wejścia dwustanowe COG COG 2 3 T o T>-20 C 2) 3) LRW BZS LRW BZS ) ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

93 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Schemat przyłączenia 91 L1 L2 P1 s1 P1 P2 s2 P2 P1 P1 s1 s2 P2 P2 P1 s1 odłącznik liniowy L3 s2 P2.. l1 l2 l3 P1 s1 *) Na schemacie pokazano wyłącznik otwarty, napęd nazbrojony Odłącznik szynowy (opcja) CW2 *) CW1 CZ "praca" + Do wyzwalacza magnetycznego COG s1 s2 s1 s GN1 1 od odcinacza 2 3 5,6A 5B 6B 7A 8A 8B 9A 9B 10A 10B * * U U P1 P2 GN6 1A 1B COG 2A * 2B 3A * 3B 4A * 4B Yy0, Yd1, Yd11 OW ZW np. BYP401/400V P1 s1 P1 s1 P1 P2 s2 P2 s2 P2 Yy6, Yd7, Yd5 s1 s2 COG * * 3B * 4A 4B I I I COG GN a b 19 COG COG GN T T2 T3 T4 COG Programator 5 LRW 6 T8 T6 T4 T3 T2 T1 T7 9 Zasilacz E L N GN COG GN5 GN7 + LRW GN5 GN3 BZS ALARM +LRW/BZS +AW/UP AW Programator UP Instytut Tele- i Radiotechniczny +AW/UP Warszawa, ul.ratuszowa 11, tel.(+4822) Title MUPASZ 2000RTS. SCHEMAT PODŁĄCZEŃ - T>+5C s2 P2 + s1 P1 P1 s1 s2 P2 s2 P2 M Wózek "próba" + + (+) (-) COG GN4 1A 1B COG 2A * 2B 3A * 3B 4A * 4B I I I lub światłowód RS s1 s2 I I I COG A 1B 2A 2B 3A GN6 (minus) (minus) (minus) (minus) (minus) (minus wejść telemechaniki) COG COG o ZW OW Wejścia dwustanowe ZS 7 MUPASZ 2000RTS AW 8 Przekaźniki wyjściowe UP o T>-20 C Size Document Number Rev M2KRTS16_PL 16 Monday, April 11, 2005 Date: Sheet of ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

94 92 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS - Schemat przyłączenia L1 P1 P1 P.Ferr. P1 odłącznik liniowy + L2 s1 P1 s2 P2 s1 s2 P1 P1 s2 *) Na schemacie pokazano wyłącznik otwarty, napęd nazbrojony Odłącznik szynowy (opcja) OW ZW CW2 *) CW1 CZ M np. Yy6, Yd7, Yd5 BYP401/400V "praca" Wózek "próba" P1 s1 s1 s1 P2 s2 P1 P2 s2 P1 P2 s2 COG 1A 1B 2A 2B 3A 3B 4A 4B * * * I I I s1 s2.. s2 s1 s2 s1 P1 P2 L3 s1 s2 s1 s2 l1 l2 l3 COG 1A 1B 2A 8A 9B 10A COG COG I I 1 U U 4 3A * od odcinacza B 4B 5,6A 5B 6B 8B 9A 10B Do wyzwalacza magnetycznego * * * * * * I 3 U I 0 (+) światłowód (-) 3 lub RS Programator COG GN ZW OW LRW Wejścia dwustanowe (minus) 19 MUPASZ 2000RSS Przekaźniki wyjściowe T8 a T6 COG T (minus) 1 T T2 COG o T1 1 COG GN T7 9 T1 T2 E L (minus wejść telemechaniki) T3 N 22 T4 o s1 s2 P1 s1 s2 Yy0, Yd1, Yd11 1A 1B 2A 3A 3B 4B GN6 COG * * I I COG 3 8 Programator 9 GN LRW BZS +LRW/BZS GN5 GN3 AW UP +AW/UP GN5 GN ALARM +AW/UP Warszawa, ul.ratuszowa 11, tel.(+4822) Title MUPASZ 2000RSS. SCHEMAT PODŁĄCZEŃ T>+5C P2 P2 P2 P1 P2 P2 s1 P2 GN6 P2 P1 2B 4A 7A GN4 * 2 GN COG 2 4 ZS 9 AW 1 (minus) 0 UP COG (minus) 1 1 (minus) b Zasilacz T>-20 C P2 m, Z Z n 3U 0 2B 4A * I 2 14 Instytut Tele- i Radiotechniczny 6 COG Size Document Number Rev M2KRSS_PL 00 Friday, April 22, 2005 Date: Sheet of ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

95 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS Rozmiary urządzenia MONTAŻ ITR 2005 ( STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)

96 94 MUPASZ 2000STS/RTS/RSS - Rozmiary urządzenia ITR 2005 (STS_RTS_RSS_MOD_1.12_PL)