Mikroprocesorowe Urządzenie Do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ 2021 ST

Transkrypt

1 Mikroprocesorowe Urządzenie Do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi (M21ST_13_BE1) Instytut Tele- i Radiotechniczny Warszawa, grudzień 2004

2 2 MUPASZ 2021 ST

3 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Spis treści 3 1 INFORMACJE OGÓLNE PRZEDMIOT INSTRUKCJI PRZEZNACZENIE INSTRUKCJI SYMBOLE UŻYWANE W INSTRUKCJI PRZEZNACZENIE URZĄDZENIA CECHY FUNKCJONALNE URZĄDZENIA MUPASZ 2021 (WERSJA STANDARD) DANE TECHNICZNE DANE OGÓLNE WARUNKI ŚRODOWISKOWE OBWODY WEJŚCIOWE OBWODY WYJŚCIOWE - STYKOWE ZASILACZ WYTRZYMAŁOŚĆ ELEKTRYCZNA IZOLACJI STOPIEŃ OCHRONY ZŁĄCZA PRZYŁĄCZENIOWE ZEGAR CZASU RZECZYWISTEGO ZŁĄCZA DO KOMUNIKACJI WYMIARY URZĄDZENIA MASA ZABEZPIECZENIA (RODZAJ, ZAKRESY NASTAWCZE) ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH Zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia (I>) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia (I>>) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne III stopnia (I>>>) - rezerwowy odcinacz prądowy Zabezpieczenie nadprądowe zależne (I >zal) ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >) Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >>) Zabezpieczenie kierunkowe (kątowe) ziemnozwarciowe (I 0 >k) Zabezpieczenie admitancyjne ziemnozwarciowe (Y 0 >) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE Zabezpieczenie nadnapięciowe niezależne (U>) Zabezpieczenie podnapięciowe niezależne (U<) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) ZABEZPIECZENIA PRZECIĄŻENIOWE Zabezpieczenie nadprądowe niezależne (I p >) Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny m ) ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE Zabezpieczenie nadprądowe kontrolujące rozruch silnika (ItR>) Zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów (NfR>) Zabezpieczenie nadprądowe reagujące na zahamowania (utyk) wirnika (ItU>) Zabezpieczenie nadprądowe od asymetrii obciążenia (ItA>) Zabezpieczenie podprądowe niezależne (I<) ZABEZPIECZENIA SPECJALNE Zabezpieczenia technologiczne (1..9) Zabezpieczenia gazowo-przepływowe (przekaźnik Buchholza) Przekroczenie ciśnienia w komorze przyłączowej (p>) Przekroczenie ciśnienia w komorze wyłącznikowej (klapy) Zabezpieczenie nadprądowe skumulowany prąd wyłącznika KONFIGURACJA ZABEZPIECZEŃ AUTOMATYKA (ZAKRESY NASTAWCZE) ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻENIE SYSTEMU (SCO) AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) AUTOMATYKA WYMUSZANIA SKŁADOWEJ CZYNNEJ (AWSC) KONFIGURACJA UKŁADÓW AUTOMATYKI...18

4 4 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Spis treści 2.6 DOKŁADNOŚĆ POMIARU PROGÓW POBUDZEŃ I OPÓŹNIEŃ POMIARY RUCHOWE PRĄD NAPIĘCIE MOC ENERGIA CZĘSTOTLIWOŚĆ WSPÓŁCZYNNIK MOCY (COS ) TEMPERATURA CHARAKTERYSTYKA URZĄDZENIA MUPASZ POLA ZABEZPIECZENIA WSTĘP ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH Zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia (I>) Zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia (I>>) Zabezpieczenie nadprądowe III stopnia (I>>>) - rezerwowy odcinacz prądowy Zabezpieczenie nadprądowe zależne (I > zal) ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >) Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe (I 0 >>) Zabezpieczenie kierunkowe (kątowe) ziemnozwarciowe (I 0 > k) Zabezpieczenie admitancyjne (Y 0 >) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE Zabezpieczenie nadnapięciowe (U>) Zabezpieczenie podnapięciowe (U<) Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarciowe (U 0 >) ZABEZPIECZENIE PRZECIĄŻENIOWE Zabezpieczenie nadprądowe-zwłoczne (I p >) Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny m ) ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE Zabezpieczenie nadprądowe kontrolujące rozruch silnika (ItR>) Zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów (NfR>) Zabezpieczenie nadprądowe reagujące na zahamowania (utyk) wirnika (ItU>) Zabezpieczenie od asymetrii obciążenia (ItA) Zabezpieczenie podprądowe niezależne (I<) ZABEZPIECZENIA SPECJALNE Zabezpieczenia technologiczne Zabezpieczenia gazowo-przepływowe (przekaźnik Buchholza) Przekroczenie ciśnienia w komorze przyłączowej (p>) Przekroczenie ciśnienia w komorze wyłącznikowej (czujniki klap) Przekroczenie prądu skumulowanego wyłącznika AUTOMATYKI ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻANIE SYSTEMU (SCO) AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) AUTOMATYKA WYMUSZANIA SKŁADOWEJ CZYNNEJ (AWSC) AUTOMATYKA UZIEMIENIA PUNKTU ZEROWEGO (AUPZ) POMIARY UWAGI OGÓLNE MOCE MOCE 15-MINUTOWE LICZNIKI ENERGII PROGRAMOWANIE STEROWANIE WYŁĄCZNIKIEM UWAGI OGÓLNE...47

5 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Spis treści OGRANICZENIA MOŻLIWOŚCI ZAMYKANIA WYŁĄCZNIKA BLOKADY ZDALNE STEROWANIE POŁOŻENIEM WÓZKA WSPÓŁPRACA ZE STYCZNIKIEM SYGNALIZACJA REJESTRACJA ZDARZEŃ LICZNIKI ZDARZEŃ REJESTRATOR ZAKŁÓCEŃ TELEMECHANIKA INTERFEJS OBSŁUGA IDENTYFIKACJA URZĄDZENIA IDENTYFIKACJA ZA POMOCĄ PROGRAMATORA IDENTYFIKACJA NA WYŚWIETLACZU GŁÓWNYM OPIS PRZYŁĄCZEŃ WARIANTY PODŁĄCZENIA PRZEKŁADNIKÓW INSTALACJA PŁYTA CZOŁOWA I OBSŁUGA KLAWIATURY PROGRAMATOR KOD DOSTĘPU DO PROGRAMATORA OBSŁUGA PROGRAMATORA Programowanie Przeglądanie zdarzeń na programatorze Przeglądanie liczników zdarzeń KONSERWACJA I NAPRAWY TRANSPORT PRZECHOWYWANIE ZAŁĄCZNIK A. KONFIGURACJA I OPIS WYPROWADZEŃ ZAŁĄCZNIK B. SCHEMATY POŁĄCZEŃ MIĘDZY POLAMI ZAŁĄCZNIK C. BLOKADY ZAŁĄCZNIK D. REJESTRATOR ZAKŁÓCEŃ PARAMETRY ZASADA DZIAŁANIA INFORMACJE WSTĘPNE TRYBY PRACY SPOSOBY WYZWALANIA WYZWALANIE REJESTRACJI PODZIAŁ PAMIĘCI REJESTRATORA NA SEKTORY OBSŁUGA PROGRAMOWANIE URUCHOMIENIE REJESTRATORA WYŁĄCZENIE REJESTRATORA REJESTRACJA ODCZYT ZAREJESTROWANYCH DANYCH KASOWANIE ZAPISÓW W REJESTRATORZE STEROWANIE ZDALNE UWAGI EKSPLOATACYJNE MONTAŻ PODŁĄCZENIA OBWODY WTÓRNE I STEROWNICZE SIEĆ RS ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

6 6 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Spis treści

7 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 7 1 INFORMACJE OGÓLNE 1.1 PRZEDMIOT INSTRUKCJI Przedmiotem instrukcji jest opis techniczny oraz zasady obsługi Mikroprocesorowego Urządzenia do Pomiarów, Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń MUPASZ Instrukcja zawiera informację zbiorczą o cechach funkcjonalnych urządzenia MUPASZ zawartych w różnych jego wersjach. O tym, które cechy funkcjonalne zostały zawarte w wersji dostarczonej odbiorcy informują załączniki. 1.2 PRZEZNACZENIE INSTRUKCJI Instrukcja przeznaczona jest dla:! personelu dyżurnego stacji,! personelu dyspozytorskiego zakładowych i okręgowych dyspozycji mocy,! personelu technicznego zakładów energetycznych,! projektantów. 1.3 SYMBOLE UŻYWANE W INSTRUKCJI " " oznacza wybór odpowiedniej pozycji w menu programatora.! oznacza miejsca w tekście, na które należy zwrócić szczególną uwagę 1.4 PRZEZNACZENIE URZĄDZENIA MUPASZ 2021 przeznaczony jest do pracy w charakterze wielofunkcyjnego urządzenia wtórnego rozdzielnicy zastępującego urządzenia konwencjonalne w zakresie zabezpieczeń, automatyki i prowadzenia ruchu. Może być stosowany w rozdzielnicach różnych wytwórców. Dzięki swojej uniwersalności urządzenie MUPASZ 2021 może pracować w różnych polach, w różnych sieciach realizując równocześnie wiele funkcji uaktywnionych przez operatora w trakcie programowania urządzenia przed jego włączeniem do eksploatacji. Istnieje również możliwość współpracy urządzeń MUPASZ 2021 z komputerowym systemem nadzoru rozdzielni średnich napięć KOSAN. 1.5 CECHY FUNKCJONALNE URZĄDZENIA MUPASZ 2021 (WER- SJA STANDARD)! Zastąpienie tradycyjnych przekaźników elektromechanicznych i elektronicznych! Integracja funkcji pomiarów, zabezpieczeń, automatyk i rejestracji zdarzeń w jednym urządzeniu! Możliwość pracy w różnych typach pól: " Pomiarowym " Zasilającym " Łącznika szyn " Linii napowietrznej " Linii kablowej " Silnikowym " Transformatora zasilającego (ŚN/NN) " Baterii kondensatorów " Transformatora uziemiającego! Obsługa trzech typów sieci: " Izolowanej " Kompensowanej ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

8 8 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia " Uziemionej przez rezystor! Realizacja następujących zabezpieczeń: " Zwarciowe " Ziemnozwarciowe " Przeciążeniowe " Napięciowe " Silnikowe " Technologiczne i specjalne! Realizacja automatyk: " LRW " SCO " ZS " AZBK " SZR " AUPZ " SPZ " AWSC! Realizacja pomiarów: " prądów " cos φ " napięć " prądu skumulowanego wyłącznika " mocy " temperatury z obliczeń modelu cieplnego " energii " częstotliwości! Możliwość szybkiego i łatwego dostosowania zabezpieczeń do rodzaju pola! Rejestracja zdarzeń (do 180) z funkcją przywołania obsługi rozdzielni (sygnalizacja świetlna w polu)! Rejestrator zakłóceń możliwość rejestracji do 24 s przebiegów analogowych, dwustanowych i stanów wewnętrznych urządzenia! Odcinacz prądowy (I>>>) działający bez zasilania urządzenia! Współpraca ze stycznikiem! Kontrola rezystancji obwodów cewek wyłącznika! Zabezpieczenie przeciw pompowaniu dla ochrony wyłącznika! Możliwość dostosowania urządzenia do potrzeb użytkownika (zmiana sprzętowa lub programowa na zamówienie).

9 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 9 2 DANE TECHNICZNE 2.1 DANE OGÓLNE Wymagania dla przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych Nr. normy Tytuł normy PN-EN 50263:2004 Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Norma wyrobu dotycząca przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych PN-EN :2005 Przekaźniki energoelektryczne. Część 5: Koordynacja izolacji przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych. Wymagania i badania PN-EN 61293:2000 Znakowanie urządzeń elektrycznych danymi znamionowymi dotyczącymi zasilania elektrycznego. Wymagania bezpieczeństwa PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP) Ogólne dotyczące urządzeń zabezpieczających Przekaźniki energoelektryczne. Przekaźniki pomiarowe i urządzenia PN-EN :2000 zabezpieczeniowe Testy klimatyczne Próba A: Zimno PN-IEC A1+A2: ûC/16 godzin /Ap1:1999 Próba B: Suche gorąco PN-EN : ûC/16 godzin Próba C: Wilgotne gorąco stałe PN-EN :2002(U) +40ûC; 95% rh /4dni Test mechaniczny Badanie wibracyjne PN-EN :1999 Klasa 1 Badanie uderzeniowe PN-EN :2000 Klasa 1 Badanie sejsmiczne PN-EN :1999 PN-EN :1999/Ap1:2002 Klasa 1 Testy kompatybilności elektromagnetycznej Wymagania ogólne. PN-EN :2004 Przekaźniki energoelektryczne Odporność na zakłócenia od wyładowań elektrostatycznych PN-EN :1999 Klasa 4 8kV stykowe 15kV powietrzne Odporność na zakłócenia od pól PN-EN :2002 Poziom 3 elektromagnetycznych Odporność na szybkozmienne zakłócenia przejściowe Odporność na przebiegi udarowe udar- 1,2µs/ 50µs PN-EN :2003 (U) PN-EN :2003 (U) 10V/m Klasa A Zasilanie 4kV/2,5kHz portywe/wy 2kV/5kHz Zasilacz: 4kV L-PE 4kV N-PE L-N 2kV Odporność na zakłócenia PN-EN :2004 Poziom 3 przewodzone, indukowane przez pola o częstotliwości radiowej Próba udarami oscylacyjnymi o częstotliwości 1 MHz PN-92/E Klasa III 2,5kV Emisja zakłóceń PN-EN :2002 Quasi szczytowe średnie przewodzone f=0,15-0,5mhz <79dB <66dB f=0,5-30mhz <73dB <60dB Emitowane quasi szczytowe f=30-230mhz < 40dB f= mhz <47dB ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

10 10 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia WARUNKI ŚRODOWISKOWE temperatura otoczenia temperatura przechowywania maksymalna wilgotność względna +5 o C o C -20 o C o C brak kondensacji lub tworzenia się szronu, lodu OBWODY WEJŚCIOWE Obwody prądowe zabezpieczeń od zwarć międzyfazowych prąd znamionowy I n 5 A (1 A wykonanie specjalne) obciążalność prądowa: - długotrwała 2 I n - jednosekundowa 80 I n zakres prądów dla zabezpieczeń 30 I n pobór mocy w obwodach prądowych < 1 VA / fazę przy I=I n Obwody prądowe zabezpieczeń ziemnozwarciowych prąd znamionowy I 0n : - wejście z przekładnika Ferrantiego 0,1 A - wejście z układu Holmgreena 1 A obciążalność prądowa: - długotrwała 5 I 0n - jednosekundowa 100 I 0n zakres prądów dla zabezpieczeń 5 I 0n pobór mocy w obwodach prądowych < 1VA/fazę przy I = I 0n zakres nastaw przekładni przekładnika układu I , co 1 Obwody napięciowe międzyfazowe i U 0 napięcie znamionowe U n wytrzymałość napięciowa pobór mocy 100 V 2 U n < 0,5 VA przy U = U n Wejścia dwustanowe zakres napięciowy pracy V DC pobór prądu: - poniżej progu przełączania < 10 ma - powyżej progu przełączania < 3 ma OBWODY WYJŚCIOWE - STYKOWE Wyjścia dwustanowe - stykowe Przekaźniki sterujące wyłącznikiem: - moc łączeniowa przy obciążeniu rezystancyjnym 250 V DC; 0,4 A, 100W 380 V AC; 8 A 2000VA - częstość łączeń przy maks. obciążeniu styków maks. 10 / min. - materiał zestyków AgCdO; AgCu/Au 0,2m - maksymalna oporność cewki zamykającej i otwierającej 10 kω ± 10 % wyłącznika Przekaźniki wyjściowe: - moc łączeniowa przy obciążeniu rezystancyjnym 250 V DC; 0,4 A, 100W 380 V AC; 8 A 2000VA - częstość łączeń przy maks. obciążeniu styków maks. 10 / min - materiał zestyków AgCdO

11 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia ZASILACZ napięcie znamionowe V AC/DC pobór mocy <20 VA wytrzymałość elektryczna: - wejście / wyjście 5,3 kv DC - wejście / obudowa 3,5 kv DC WYTRZYMAŁOŚĆ ELEKTRYCZNA IZOLACJI Znamionowe napięcie izolacji 250V Wartość napięcia probierczego 2kV/ 50Hz/ 60s lub 3kVDC/ 60s Znamionowe napięcie udarowe 4kV/ 1,2µs/ 50µs Rezystancja izolacji przy 500V >100MΩ! Uwaga: Próby nie obejmują gniazda PROGRAMATOR na płycie czołowej STOPIEŃ OCHRONY od strony czołowej z zabezpieczonym gniazdem programatora IP 54 od strony złącz IP 20 (IP30 ze złączami) ZŁĄCZA PRZYŁĄCZENIOWE Typ WAGO zaciskowe rozłączane Przekrój przewodów dołączeniowych 0,08.. 2,5 mm mm ZEGAR CZASU RZECZYWISTEGO dokładność lepsza od 1 min./ miesiąc ZŁĄCZA DO KOMUNIKACJI z systemem KOSAN (opcja 1) łącze światłowodowe RS 232C z portem RS 232C (opcja 2) typu DB 9 męskie z rejestratorem zakłóceń (przez port RS485) gniazdo typu WAGO z programatorem Typu DB 15 żeńskie WYMIARY URZĄDZENIA Szerokość: obudowy 300 mm całkowita (z elementami mocującymi) 340 mm Wysokość: urządzenia 175 mm przestrzeni nad urządzeniem na dołączenie kabli 21 mm Głębokość: całkowita 290 mm części wewnątrz celki niskiego napięcia ok. 275 mm MASA Masa ok. 8,6 kg ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

12 12 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 2.2 ZABEZPIECZENIA (RODZAJ, ZAKRESY NASTAWCZE)! 1: Współczynnik odpadania dla zabezpieczeń ziemnozwarciowych 0,95, dla zabezpieczenia podprądowego i podnapięciowego 1,03, dla pozostałych 0,97! 2: Przy określaniu sposobu działania zabezpieczenia użyto następujących skrótów: *) s-sygnalizacja, w-wyłączenie, wb-wyłączenie z blokadą, bz-blokada zamknięcia wyłącznika, br-blokada rozruchu silnika; w polu pomiarowym zabezpieczenia działają tylko na sygnalizację ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE I STOPNIA (I>) prąd rozruchowy, I r 0,2...4 I n co 0,01 I n czas własny, t w ms opóźnienie, T s co 0,1 s opóźnienie w cyklu przysp. SPZ, T prz.spz (linia napowietrzna) s co 0,1 s czas blokady po rozruchu (w polu silnikowym) T bpr s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE II STOPNIA (I>>) w polu zasilającym: prąd rozruchowy I r I n co 0,1 I n czas własny, t w 30 ms 40 ms opóźnienie działania zabezp., T 1 (BZS z pola łącznika szyn) 0,1...2 s co 0,01 s + t w opóźnienie działania zabezp., T 2 (BZS z pól odpływowych) opóźnienie, T PDZ działania I>> w czasie 2 s po zamknięciu 0,1...2 s co 0,01 s + t w wyłącznika (p.2.4.1) (jeśli PDZ jest aktywny, p ) s co 0,01 s + t w opóźnienie bezwzględnego otwarcia T bo 0,1...2 s co 0,01 s + t w programowany sposób działania w/wb *)! Uwaga: w przypadku próby nastawienia T 1 >T 2 lub T 2 >T bo pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE w polu łącznika szyn: prąd rozruchowy, I r I n co 0,1 I n czas własny, t w 30 ms 40 ms opóźnienie działania zabezpieczenia, T 1 (BZS z pól odpływowych) 0,1...2 s co 0,01 s + t w opóźnienie T PDZ działania I>> w czasie 2 s po zamknięciu wyłącznika (p.2.4.1) (jeśli PDZ jest aktywny, p ) s co 0,01 s + t w opóźnienie bezwzględnego otwarcia, T bo 0,1...2 s co 0,01 s + t w programowany sposób działania w/wb *)! Uwaga: W przypadku próby nastawienia T 1 >T bo pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE w polach odpływowych i w polu transformatorowym z zabezpieczeniem różnicowym: prąd rozruchowy, I r I n co 0,1 I n czas własny, t w 30 ms 40 ms opóźnienie działania zabezpieczenia, T 0,1...2 s co 0,01 s + t w opóźnienie T OPDZ działania I>> w czasie 2 s po zamknięciu wyłącznika (p.2.4.1) jeśli aktywny jest ODZ 0,1.. 2 s co 0,01 s + t w jeśli aktywny jest PDZ s co 0,01 s + t w programowany sposób działania w/wb *)! Uwaga: Gdy jest czynny ODZ, to próba nastawienia T OPDZ <0,1 s spowoduje wyświetlenie komunikatu DANE NIESPÓJNE

13 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE III STOPNIA (I>>>) - REZERWOWY ODCINACZ PRĄDOWY prąd rozruchowy, I r opóźnienie, T ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (I >zal) I n co 3 I n 30, 600, 900 lub 1500 ms prąd rozruchowy, I r 0,2...1,2 I n co 0,1 I n czas własny, t w 30 ms 80 ms opóźnienie, T 10 przy I = 10 I pob 0,1...5 s co 0,1 s stromość charakterystyki: stroma α = 1 (β=9) bardzo stroma α = 2 (β=99) programowany sposób działania s/w/wb *) czas blokady po rozruchu, T bpr (w polu silnikowym) s co 0,1 s czas działania T10 β t = + t α w I 1 Ir ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >) prąd rozruchowy, I r - pierwotny (przekładnia = p) przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A przy zasilaniu z układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A czas własny 30 ms...80 ms opóźnienie, T (oprócz pola transformatora uziemiającego) 0,1...5 s co 0,1 s opóźnienie, T (dla pola transformatora uziemiającego) 0, s co 0,1 s programowany sposób działania oprócz pola transformatora. uziemiającego s/w/wb *) dla pola transformatora uziemiającego s *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >>) prąd rozruchowy, I r - pierwotny (przekładnia = p) przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A przy zasilaniu z układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T 0,5...5 s co 0,1 s programowany sposób działania współpraca z AUPZ czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE KIERUNKOWE (KĄTOWE) ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >k) prąd maksymalnej czułości, I m - pierwotny (przekładnia = p) dla przekładnika Ferrantiego p 0,01 A... p 0,1 A co 0,01 A dla układu Holmgreena p 0,1 A... p 1 A co 0,1 A kąt maksymalnej czułości, α o co 1 o czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T 0,1...5 s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE ADMITANCYJNE ZIEMNOZWARCIOWE (Y 0 >) moduł admitancji zerowej, konduktancja, susceptancja: przy zasilaniu z przekładnika Ferrantiego przy zasilaniu z układu Holmgreena 3 [ms] co 0,1 ms 0,125 p 0, U 3 3 1,992 p 0,5 3 n U n [ms] co 0,1 ms 0,125 p 5 3 1,992 p U 3 n U n ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

14 14 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia p - przekładnia przekładnika I 0, U n - napięcie nominalne [kv] czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T 0,1...5 s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) Patrz p ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE NIEZALEŻNE (U>) napięcie rozruchowe, U r 0,1...1,5 U n co 0,01 U n czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE PODNAPIĘCIOWE NIEZALEŻNE (U<) napięcie rozruchowe, U r 0,1...1 U n co 0,01 U n czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) napięcie rozruchowe, U r 0,05...0,75 U n co 0,01 U n czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0,1 s opóźnienie licznika doziemień, T 1 (p i 3.9) s co 0,1 s programowany sposób działania (oprócz pola pomiarowego) s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIA PRZECIĄŻENIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I P >) prąd rozruchowy I r 0,2...2 I n co 0,01 I n czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0,1 s czas blokady po rozruchu (w polu silnikowym) T bpr s co 0,1 s sposób działania s *) czas działania t = T + t w

15 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (MODEL CIEPLNY Θ m >) 1) prąd bazowy, I B 0,2...1,2 I n co 1 A znamionowy przyrost temperatury Θ n urządzenia zabezpieczanego o C co 1 o C temperatura otoczenia, Θ o o C co 1 o C temperatury: blokady, Θ bl, sygnalizacji, Θ s, wyłączania, Θ w o C co 1 o C stałe czasowe (T 1 nag, T 2 nag, T 3 nag, T 1 styg, T 2 styg, T 3 styg) 1 min min co 1 min współczynniki członów cieplnych k 1, k 2, k 3 (z zachowaniem zależności k 1 + k 2 + k 3 =1) co 0,01 czas własny, t w 30 ms...80 ms sposób działania w, s, bl *) 1) nastawiany w okienku KONFIGURACJA NOMINAŁY WARTOŚCI NOMINALNE! Uwaga: w przypadku próby nastawienia k1+k2>1, Θ bl >Θ w lub Θ s >Θ w pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE 2 -t -t -t I T T T 1 nag 2 nag 3 nag wzrost temperatury obiektu Θ = Θn 1 k1e k 2e k3e + Θ0 I B -t -t -t T T T Θ = Θ Θ k e + k e + k e + Θ 1styg spadek temperatury obiektu po zaniku prądu ( ) 2 styg 3 styg z gdzie: Θ n - znamionowy przyrost temperatury Θ ο - temperatura otoczenia Θ z - temperatura obiektu w chwili zaniku prądu (początek stygnięcia) I B - prąd bazowy (znamionowy) obiektu k 1, k 2, k 3 - współczynniki członów cieplnych o różnych stałych czasowych T 1 nag, T 2 nag, T 3 nag - stałe czasowe nagrzewania T 1 styg, T 2 styg, T 3 styg - stałe czasowe stygnięcia Θ nag, Θ styg - temperatura obliczana w czasie rzeczywistym I - bieżący prąd (największy z trzech prądów fazowych) ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KONTROLUJĄCE ROZRUCH SILNIKA (ItR>) prąd rozruchowy, I r (nie jest nastawialny) >0,05 I B czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie T 6 przy 6-krotnym przetężeniu s co 1 s sposób działania wb *)**) czas działania **) kasowanie blokady przyciskiem KASUJ AWARIĘ t = 36 T I I B ZABEZPIECZENIE OD NADMIERNEJ CZĘSTOTLIWOŚCI ROZRUCHÓW (NfR>) liczba rozruchów na godzinę co 1 liczba rozruchów ze stanu zimnego na godzinę co 1 liczba rozruchów ze stanu nagrzanego na godzinę co 1 sposób działania br *) ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE REAGUJĄCE NA ZAHAMOWANIA (UTYK) WIRNIKA (ItU>) prąd rozruchowy, I r 1...2,5 I B co 0,1 I B czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0,1 s programowany sposób działania w/wb *) t w ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

16 16 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia! Uwaga: zabezpieczenie to jest blokowane w czasie rozruchu silnika ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE OD ASYMETRII OBCIĄŻENIA (ItA>) prąd rozruchowy, I r (maks. różnica prądów fazowych) 0,1...0,5 I B co 0,01 I B czas własny, t w 30 ms...80 ms zmiana charakterystyki czasowej, T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania 3 T t = + Imax I 1 I r 2 t 2 w min ZABEZPIECZENIE PODPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I<) prąd rozruchowy, I r 0,2...1 I B co 0,01 I B czas własny, t w 30 ms...80 ms opóźnienie, T s co 0.1 s programowany sposób działania s/w/wb *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIA SPECJALNE ZABEZPIECZENIA TECHNOLOGICZNE (1..9) czas własny, t w 20 ms...74 ms opóźnienie, T s co 0,1 s programowany sposób działania s/w/wb, bl *) czas działania t = T + t w ZABEZPIECZENIA GAZOWO-PRZEPŁYWOWE (PRZEKAŹNIK BUCHHOLZA) czas własny, t w 20 ms...74 ms opóźnienie, T bezzwłoczne sposób działania: - I stopień s *) - II stopień w, bl *) - zaczepy w, bl *) czas działania t w PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE PRZYŁĄCZOWEJ (P>) czas własny, t w 20 ms...34 ms opóźnienie, T bezzwłoczne sposób działania: w, bl *) czas działania t w PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE WYŁĄCZNIKOWEJ (KLAPY) czas własny, t w 20 ms...34 ms opóźnienie, T bezzwłoczne sposób działania: wb, bl *) czas działania t w ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE SKUMULOWANY PRĄD WYŁĄCZNIKA prąd sumaryczny rozruchowy MA co 1 MA opóźnienie, T Bezzwłoczne sposób działania s *)! Uwaga: Po osiągnięciu 90 % nastawionej wartości prądu skumulowanego urządzenie jednorazowo sygnalizuje ten stan, a po przekroczeniu 100 % nastawy sygnalizacja zachodzi po każdym otwarciu wyłącznika. *) Objaśnienia: s sygnalizacja w wyłączenie wb wyłączenie z blokadą ponownego załączenia bl blokada załączenia ustępująca po zaniku przyczyny działania zabezpieczenia br blokada rozruchu silnika

17 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia KONFIGURACJA ZABEZPIECZEŃ Zestawienie zabezpieczeń dla poszczególnych pól rozdzielczych zawiera Tabela 1 w Załączniku A. 2.4 AUTOMATYKA (ZAKRESY NASTAWCZE) ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) czas własny t w 30 ms...40 ms opóźnienie wyłączenia T 1 0,1...2 s co 0,01 s + t w opóźnienie rezerwowego wyłączenia niezależnego od blokady z pola łącznika szyn T 2 (tylko w polu zasil.) opóźnienie bezwzględnego otwarcia T bo 0,1...2 s co 0,01 s + t w 0,1...2 s co 0,01s + t w! Uwaga: automatyka ta jest nastawiana w polu zasilającym i w polu łącznika szyn w jako I>> LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) czas własny t w opóźnienie rezerwowego wyłączenia 30 ms...40 ms 0, s co 0,01 s + t w SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) cykle pracy 1 - krotny SPZ 2 - krotny SPZ 3 - krotny SPZ czas przerwy - 1 T SPZ1 (oprócz pola transf. uziem.) 0,1...5 s co 0,1 s czas przerwy - 1 T SPZ1 (dla pola transf. uziem.) s co 0,1 s czas przerwy - 2 T SPZ s co 0,1 s czas przerwy - 3 T SPZ s co 0,1 s czas zwłoki T ZWLOKI s co 1 s czas blokady T BLOKADY s co 1 s czas odwzbudzenia T odwzb (tylko dla pola transf. uziem.) s co 0,1 s programowane źródło uaktywnienia SPZ I>>, I>, I 0 > SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻENIE SYSTEMU (SCO) częstotliwość rozruchowa I stop., II stop., SPZ po SCO Hz co 0,1 Hz warunki nastawienia f < f II I < f SPZ SCO czas własny t w 30 ms...80 ms opóźnienie I stop. i II stop. 0, s co 0,1 s + t w opóźnienie SPZ po SCO min co 1 min + t w opóźnienie wykonania załączenia SPZ po SCO w polach odpływowych s co 0,1 s + t w! Uwaga: w przypadku próby nastawienia f f I II lub f I f SPZ SCO pojawia się komunikat "DANE NIESPÓJNE" AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) REGULATOR MOCY W POLU ZASILAJĄCYM: moc bierna załączania baterii (Q górne ) moc bierna wyłączania baterii (Q dolne ) napięcie maksymalne pracy regulatora mocy (U bl.g. ) napięcie minimalne pracy regulatora mocy (U bl.d. ) napięcie załączenia baterii niezależnie od mocy napięcie wyłączenia baterii niezależnie od mocy opóźnienie załączania i wyłączania baterii: przy regulacji mocą bierną (T zał, T wył ) niezależnie od mocy warunek wyłączania baterii przy zaniku napięcia kvar (pierwotna) kvar (pierwotna) 1...1,2 U n co 0,1 U n 0,5...1 U n co 0,1 U n 0,5...1 U n co 0,1 U n 1...1,2 U n co 0,1 U n min co 1 s 10 s U < 0,3U n ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

18 18 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia AZBK W POLU BATERII KONDENSATORÓW sposób pracy - według sygnałów z regulatora mocy biernej z pola zasilającego - według zegara załączenia/wyłączenia z pola zasilającego bezzwłoczne 1) załączenia/wyłączenia z zegara bezzwłoczne 1) 1) ewentualnie z uwzględnieniem nastawy opóźnienia zabezpieczenia U> SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) typ układu napięcie rozruchowe automatyki U r czas własny t w opóźnienie zadziałania T napięcie gotowości rezerwy U rez czas graniczny T gr napięcie szczątkowe U sz dla rozdzielni jednosekcyjnej (rezerwa jawna), dla rozdzielni dwusekcyjnej (rezerwa ukryta), dla rozdzielni trójsekcyjnej 1) 0,3...1 U n co 0,01 U n 30 ms...80 ms 0,1...5 s co 0,1 s 0,5...1 U n co 0,01 U n 0, s co 0,1 s 0, U n co 0,01 U n 1) wykonanie specjalne na zamówienie AUTOMATYKA WYMUSZANIA SKŁADOWEJ CZYNNEJ (AWSC) opóźnienie wymuszania T 1 czas wymuszania T 2 czas graniczny T 3 czas bezwładności T KONFIGURACJA UKŁADÓW AUTOMATYKI s co 0,1 s s co 0,1 s s co 0,1 s s co 0,1 s Zestawienie automatyk dla określonych pól rozdzielczych zawiera Tabela 3 w Załączniku A. 2.6 DOKŁADNOŚĆ POMIARU PROGÓW POBUDZEŃ I OPÓŹNIEŃ! Uwaga: dokładność określana jest względem wartości mierzonej, przy czym wartość mierzona mieści się w przedziale od 0,1 do 2 wartości nominalnych. błąd zabezpieczeń nadprądowych od zwarć międzyfazowych, przeciążeń oraz silnikowych specjalnych (z wyjątkiem I>>, I>>>) 5 % błąd zabezpieczeń ziemnozwarciowych oraz I>>, I>>> 10 % błąd zabezpieczeń napięciowych 5 % maksymalny uchyb pomiaru częstotliwości 0,05 Hz rozrzut wartości rozruchowych wszystkich zabezpieczeń 2,5 % dokładność odmierzania czasu zabezpieczeń 0,001% 2.7 POMIARY RUCHOWE! Uwaga: jeśli nie podano inaczej, to dokładność określana jest względem wartości mierzonej, przy czym wartość mierzona mieści się w przedziale od 0,1 do 2 wartości nominalnych PRĄD błąd pomiaru (w temperaturze pokojowej) - w zakresie do 2 I n 1 % - w zakresie do 32 I n 5 % częstotliwość odświeżania wyników na wyświetlaczu co 0,5 s NAPIĘCIE błąd pomiaru (w temperaturze pokojowej) w zakresie do 2 U n 1 % częstotliwość odświeżania wyników na wyświetlaczu co 0,5 s

19 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia MOC błąd pomiaru mocy czynnej i biernej w zakresie do 2 I n i 2 U n (w temperaturze pokojowej) 5 % częstotliwość odświeżania wyników na wyświetlaczu co 0,5 s moce 15-minutowe (odczyt na programatorze): okres uśredniania mocy okres liczenia i kasowania maksimum moment przepisywania i kasowania maksimum w cyklu rocznym w cyklu miesięcznym w cyklu dobowym pełne kwadranse każdej godziny rok kalendarzowy miesiąc kalendarzowy doba godz. 0:00, 1. stycznia godz. 0:00, 1. dnia miesiąca początek wybranej godziny ENERGIA błąd pomiaru (moc czynna i bierna w zakresie do 2 I n i 2 U n ) 5 % pojemność liczników 9 cyfr znaczących: 6 przed przecinkiem, 3 po przecinku (MWh, Mvarh) częstotliwość odświeżania wyników na wyświetlaczu co 0,5 s CZĘSTOTLIWOŚĆ błąd pomiaru (w zakresie Hz przy U 12 > 15 % U n ) 0,1 % częstotliwość odświeżania wyników na wyświetlaczu co 0,5 s WSPÓŁCZYNNIK MOCY (COS φ) błąd pomiaru 5 % TEMPERATURA zakres (z obliczeń modelu cieplnego) C ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

20 20 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia

21 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 21 3 CHARAKTERYSTYKA URZĄDZENIA MUPASZ POLA MUPASZ 2021 może być montowany w następujących polach:! pole zasilające! pole pomiarowe! pole łącznika szyn! pole linii napowietrznej! pole linii kablowej! pole silnikowe! pole transformatora zasilającego (ŚN/nn)! pole baterii kondensatorów! pole transformatora uziemiającego (w sieci kompensowanej i w sieci z rezystancyjnym uziemieniem punktu zerowego) W zależności od typu pola MUPASZ 2021 umożliwia uaktywnienie różnych zabezpieczeń, pomiarów i automatyk. Tabele 1, 2 i 3 zamieszczone w Załączniku A zawierają informacje o możliwych do włączenia (i działających na stałe) funkcjach w poszczególnych polach. 3.2 ZABEZPIECZENIA WSTĘP Poniższy opis zawiera informacje o zabezpieczeniach stosowanych w różnych odmianach urządzeń MUPASZ O tym, jaki zestaw zabezpieczeń został zainstalowany w danym urządzeniu oraz o związanych z nim funkcjach wejść i wyjść, informują Tabele 1, 8 i 9 w Załączniku A. Poszczególne zabezpieczenia dostępne w urządzeniu wymagają uaktywnienia. Dokonuje tego operator za pomocą programatora (p. 3.5 i 4.5). Ponadto programowaniu podlega m.in. sposób działania danego zabezpieczenia. Wynikiem zadziałania zabezpieczenia może być - o ile w opisie zabezpieczenia nie podano inaczej - sygnalizacja (sygnał na linii UP), wyłączenie pola, tj. otwarcie wyłącznika lub wyłączenie z blokadą (po wyłączeniu pojawia się sygnał na linii AW i zaczyna migać dioda kierunkowa AWARIA na płycie czołowej urządzenia). Informacje o zadziałaniach zabezpieczenia, a także o pobudzeniach, są zapisywane w pamiętniku zdarzeń (p. 3.8) ZABEZPIECZENIA OD ZWARĆ MIĘDZYFAZOWYCH ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE I STOPNIA (I>) Jest to zabezpieczenie nadprądowe, którego nastawiany czas działania nie zależy od wartości prądu. Czas zwłoki tego zabezpieczenia może być skracany w przypadku działania automatyki SPZ. Zabezpieczenie nie wystawia sygnału BZS dla automatyki zabezpieczenia szyn ZS. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani nie pobudza się w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas T bpr (blokada po rozruchu). ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

22 22 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE NIEZALEŻNE II STOPNIA (I>>) Jest to zabezpieczenie o wyższym zakresie nastawczym niż I>. Jest ono wykorzystywane ponadto w układzie zabezpieczenia szyn (w polu zasilającym i łącznika szyn), patrz p Zabezpieczenie to w polu silnikowym nie jest blokowane na czas rozruchu silnika. Funkcja ODZ/PDZ Zamiast znanej z innych urządzeń zabezpieczeniowych funkcji PDZ (przyspieszone działanie zabezpieczeń) w urządzeniu MUPASZ 2021 we wszystkich polach odpływowych wprowadzono funkcję ODZ/PDZ (opóźnione/przyspieszone działanie zabezpieczeń). Funkcja ta działa w ciągu 2 s po zamknięciu wyłącznika. W tym czasie zabezpieczenie I>> nie działa z czasem T 1 nastawionym w trakcie programowania (p ), tylko z czasem T OPDZ nastawionym dla funkcji ODZ lub PDZ. Po upływie 2 s zaczyna być aktywne zabezpieczenie I>> z podstawowym czasem działania T 1. Funkcja ODZ umożliwia w ten sposób np. dokonanie załączenia transformatora z udarem prądowym bez konieczności wydłużania podstawowej nastawy opóźnienia zabezpieczenia I>>. Jeśli wymagają tego potrzeby, operator może uaktywnić funkcję PDZ, która przyspiesza działanie zabezpieczenia I>> przy załączeniu na zwarcie. Konfiguracja i programowanie W polach odpływowych funkcja ODZ/PDZ jest konfigurowana wraz z nastawianiem zabezpieczenia I>>. Operator wybiera rodzaj funkcji ODZ lub PDZ oraz nastawia czas T OPDZ. Do prawidłowego działania funkcji PDZ wymagane jest spełnienie warunku T OPDZ < T 1. W przypadku funkcji ODZ warunek jest następujący: T OPDZ > T 1. Można też nie uaktywniać żadnej z tych funkcji. W tym celu należy wybrać funkcję PDZ i nastawić T OPDZ T 1.! Uwaga: W przypadku nastawienia aktywności ODZ i T OPDZ T 1 zabezpieczenie wyłączy zwarcie z czasem T OPDZ, czyli tak samo, jak w przypadku aktywności PDZ; nastawa taka nie jest jednak zalecana. W polu zasilającym i łącznika szyn można uaktywnić jedynie funkcję PDZ. Uaktywnienie tej funkcji odbywa się poprzez nastawienie czasu T PDZ na wartość mniejszą od T 1. Jeśli nastawa T PDZ jest większa od T 1, to funkcja PDZ w tych polach nie działa ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE III STOPNIA (I>>>) - REZERWOWY OD- CINACZ PRĄDOWY Rezerwowy odcinacz prądowy (I>>>) przeznaczony jest do ochrony obiektów przed silnymi udarami prądowymi (bliskimi zwarciami) - także w przypadkach zaniku napięcia zasilania urządzenia MUPASZ Warunkiem zadziałania wyłącznika w sytuacji zaniku napięcia pomocniczego jest jednakże istnienie w polu dodatkowego źródła energii dla cewek wyzwalacza (np. zasobnika kondensatorowego). Nastawy progu zadziałania i czasu opóźnienia dokonywane są za pomocą programatora. Stan nastaw można również odczytać za pomocą programatora bez konieczności dokonywania ich zmian. Po zadziałaniu zabezpieczenia I>>> w stanie niezasilenia urządzenia MUPASZ 2021 informacja o tym zdarzeniu jest możliwa do odczytania po powrocie napięcia pomocniczego. W rejestratorze zdarzeń pojawia się komunikat Zadziałanie I>>> bez zasilania (w formie skróconej: I>>>BZ w ) ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (I > zal) Jest to zabezpieczenie nadprądowe o zależnej charakterystyce prądowo-czasowej. Dopuszcza się wybór charakterystyki stromej lub bardzo stromej. Zmiany wartości prądu w linii podczas pobudzenia zabezpieczenia wpływają na jego czas zadziałania. Czas zadzia-

23 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 23 łania zależy od wielkości przekroczenia progu i w przypadku stałej wartości prądu pobudzenia wyraża się wzorem: T10 β t= α I 1 Ir I - prąd podczas pobudzenia, T 10, I r - parametry nastawiane, α, β - definiują rodzaj charakterystyki zgodnie z tabelą: charakterystyka α β stroma 1 9 b. stroma 2 99 Dla ułatwienia na wykresach zamieszczono rodziny charakterystyk zabezpieczenia I> zal dla obu wartości parametru α. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani się nie pobudza w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas T bpr (blokada po rozruchu) t[s] Charakterystyka prądowo-czasowa zabezpieczenia nadprądowego zależnego α =1 β = T10=5s 1 T10=2s T10=1s T10=0.5s 0.1 T10=0.2s T10=0.1s _I 20 I r ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

24 24 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia t[s] Charakterystyka prądowo-czasowa zabezpieczenia nadprądowego zależnego α =2 β = T10=5s T10=2s T10=1s 0.1 T10=0.5s T10=0.2s T10=0.1s _I 20 I r ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWE! Uwaga 1: Spośród trzech omówionych poniżej zabezpieczeń prądowych z grupy ziemnozwarciowych (zabezpieczenie nadprądowe I 0 >, kątowe i admitancyjne) w danej chwili aktywne może być co najwyżej jedno.! Uwaga 2: Przed przystąpieniem do konfigurowania zabezpieczeń ziemnozwarciowych należy podać przekładnię zastosowanego przekładnika. Należy jednak pamiętać, że każde wprowadzenie nowej wartości przekładni powoduje przełączenie tego zabezpieczenia w stan nieaktywności. W takiej sytuacji należy je ponownie uaktywnić po zaprogramowaniu przekładni ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >) Jest to zabezpieczenie nadprądowe, czasowe, niezależne. Pobudzane jest prądem zerowym I 0 z przekładnika Ferrantiego lub układu Holmgreena. Stosowane jest w sieci izolowanej lub uziemionej przez dławik lub przez rezystor. W polu transformatora ŚN/nn zadziałanie tego zabezpieczenia jest sygnalizowane na wyjściu 3 (p. Tabela 9 w Załączniku A) sygnałem I 0 >/I<.! Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 3 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie ziemnozwarciowe I 0 > lub podprądowe I<. W polu transformatorowym wyjście to jest pobudzane tylko po zadziałaniu zabezpieczenia I 0 > ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 >>) Zabezpieczenie ziemnozwarciowe nadprądowe drugiego stopnia (I 0 >>) może być aktywne tylko w polu transformatora uziemiającego w sieci z punktem zerowym uziemionym przez rezystor. Zabezpieczenie to współpracuje z automatyką uziemienia punktu zerowego AUPZ (dot. pola transformatora uziemiającego). Z programatora można ustawić aktywność

25 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 25 tego zabezpieczenia i czas opóźnienia ZABEZPIECZENIE KIERUNKOWE (KĄTOWE) ZIEMNOZWARCIOWE (I 0 > k) Jest to zabezpieczenie zerowoprądowe (biernoprądowe lub czynnoprądowe), czasowe. Prąd rozruchowy I r obliczany jest ze wzoru: I r = I m /cos(ф 0 +α) gdzie: I m - prąd maksymalnej czułości (nastawa) φ 0 - kąt fazowy między U 0 i I 0 α - nastawa kąta Zabezpieczenie stosowane jest w dowolnym typie sieci. Do prawidłowego działania wymagane jest, by napięcie fazowe U 12 i napięcie zerowe U 0 miały wartości nie mniejsze niż 15% U N. Dla zerowej nastawy kąta zabezpieczenie pobudza się dla przesunięć między prądem a napięciem z zakresu 1 i 4 ćwiartki. Przy nastawionym kącie różnym od zera pobudzenie jest możliwe również w 3 ćwiartce. Dla ułatwienia nastawiania zamieszczono wykres charakterystyki prądowo-fazowej zabezpieczenia kątowego ziemnozwarciowego oraz przedstawiono obszary działania i niedziałania zabezpieczenia na płaszczyźnie fazowej dla dwóch nastaw kąta α: 0 i 90 o. α = 0 ο Strefa niedziałania II ćwiartka Im 5 I max I ćwiartka γ =78,46 o Strefa działania I 0 Re I max U 0 III ćwiartka γ =78,46 o - 5 I max IV ćwiartka ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

26 26 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia Charakterystyka prądowo-fazowa zabezpieczenia kątowego ziemnozwarciowego (dla α=0): I r I m φ 0

27 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 27 Dla sieci izolowanych należy nastawiać α = 90 o : α = 90 o Im II ćwiartka Strefa niedziałania I ćwiartka - 5 I max 5 I max Re U 0 I max I 0 III ćwiartka γ =78,46 o γ =78,46 o IV ćwiartka Strefa działania ZABEZPIECZENIE ADMITANCYJNE (Y 0 >) Zabezpieczenie to mierzy admitancję zerową, tj. I 0 /U 0, a także konduktancję zerową, tj. Re(I 0 /U 0 ) oraz susceptancję zerową, tj. Im(I 0 /U 0 ). Program wykorzystuje dostępne wielkości pomiarowe: 3U 0, 3I 0 oraz kąt φ 0 (przyjęto tu jedną z kilku możliwych definicji: U 0 = df U 1 +U 2 +U 3 ; I 0 = df I 1 +I 2 +I 3 ). Im(Yo) granice Bo granica Yo Re(Yo) granice Go Przekroczenie zaprogramowanej granicy (osobnej dla modułu admitancji, konduktancji i susceptancji) powoduje pobudzenie zabezpieczenia. Jeżeli użytkownik nie chce korzystać z kryterium konduktancyjnego, susceptancyjnego albo z żadnego z nich, to powinien ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

28 28 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia nastawić odpowiednio: konduktancję lub susceptancję na wartość większą lub równą nastawionej wartości modułu admitancji. Rysunek pokazuje przypadek aktywnego kryterium modułu admitancji i konduktancji. Po wyczerpaniu nastawionego czasu zwłoki następuje zadziałanie zabezpieczenia i (tak jak w innych zabezpieczeniach) sygnalizacja (sygnałem UP), wyłączenie albo wyłączenie z blokadą ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) Zabezpieczenie to jest omówione w grupie zabezpieczeń napięciowych p ZABEZPIECZENIA NAPIĘCIOWE ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE (U>) Zabezpieczenie nadnapięciowe (U>) kontroluje napięcia międzyfazowe. Do jego prawidłowego działania niezbędne jest wyposażenie rozdzielnicy w co najmniej jeden przekładnik napięciowy. Ponadto informacja o tym, ile jest przekładników i jak są połączone musi być wprowadzona do konfiguracji urządzenia. Zabezpieczenie to nie działa przy otwartym wyłączniku niezależnie od tego, czy przekładniki napięciowe podłączone są przed czy za wyłącznikiem ZABEZPIECZENIE PODNAPIĘCIOWE (U<) Zabezpieczenie podnapięciowe (U<) kontroluje napięcia międzyfazowe. Do jego prawidłowego działania niezbędne jest wyposażenie rozdzielnicy w co najmniej jeden przekładnik napięciowy. Ponadto informacja o tym, ile jest przekładników i jak są połączone, musi być wprowadzona do pamięci urządzenia w trakcie konfiguracji. Zabezpieczenie to nie działa przy otwartym wyłączniku niezależnie od tego, czy przekładniki napięciowe podłączone są przed czy za wyłącznikiem ZABEZPIECZENIE NADNAPIĘCIOWE ZIEMNOZWARCIOWE (U 0 >) Zabezpieczenie U 0 > stosowane jest przede wszystkim w polu pomiarowym. Może być też aktywne w polu zasilającym. Przekroczenie zadanej wartości U 0 powoduje wysterowanie wyjść dwustanowych sygnał automatyki U 0 > oraz zamknięcie obwodu ZZ' 3 U 0. Gdy przekroczenie utrzyma się przez czas T, pobudzana jest szyna okrężna UP. Licznik doziemień zlicza doziemienia trwające dłużej niż czas T l ZABEZPIECZENIE PRZECIĄŻENIOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE-ZWŁOCZNE (I P >) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu zasilającym, silnikowym i transformatorowym. Należy do grupy zabezpieczeń nadprądowych, zwłocznych, niezależnych. Jest to zabezpieczenie tylko sygnalizacyjne. W przypadku zadziałania zabezpieczenia pobudzana jest szyna okrężna UP, a dla pola silnikowego dodatkowo wytwarzany jest sygnał I p >/ItU (przekaźnik 4, Tabela 9 w Załączniku A).! Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 4 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe I p > lub od zahamowania (utyku) wirnika. W polu transformatorowym to wyjście nie jest pobudzane. W polu silnikowym zabezpieczenie to nie działa ani się nie pobudza w czasie rozruchu silnika. Ponadto operator może nastawić dodatkową blokadę działania zabezpieczenia przez czas T bpr (blokada po rozruchu) ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE ZALEŻNE (MODEL CIEPLNY Θ m >) Zabezpieczenie cieplne służy do ochrony urządzeń nagrzewających się na skutek

29 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 29 przepływu prądu elektrycznego przez ich uzwojenia (silniki, transformatory) przed uszkodzeniami termicznymi. Model cieplny zakłada inercyjne zmiany temperatury. Istnieje możliwość kształtowania charakterystyki nagrzewania i chłodzenia przez zmiany stałych czasowych nagrzewania i chłodzenia. Trzy nastawialne poziomy temperatury pozwalają na dostarczenie informacji o ich przekroczeniu. Jeden próg służy do uaktywnienia lub zdjęcia blokady wyłącznika, drugi - do generacji ostrzeżenia, a trzeci - do otwarcia wyłącznika (patrz rysunek). Gdy blokada jest aktywna - wyłącznik nie może być zamknięty. Temperatura Θ Θ Θ wył syg bl Sygnalizacja Uaktywnienie blokady Otwarcie wyłącznika Zdjęcie blokady Czas Zabezpieczenie przeciążeniowe oblicza temperaturę obiektu na podstawie pomiaru przepływającego prądu korzystając z modelu trójinercyjnego. W szczególnym przypadku w czasie nagrzewania od temperatury ustalonej na poziomie temperatury otoczenia po skokowej zmianie prądu do wartości I temperatura obiektu zmienia się w czasie według następującego wzoru: 2 -t -t -t I T1 nag T2 nag T3 nag Θ= Θn ke 1 ke 2 ke 3 Θ IB 1 0 Analogicznie przebieg w czasie temperatury stygnięcia po wyłączeniu prądu opisuje wzór: -t -t -t T1 styg T2 styg T3 styg Θ= ( Θz Θ ) k1e + k2e + k3e Θ 0 0 Znaczenie symboli: Θ n - znamionowy przyrost temperatury Θ ο - temperatura otoczenia Θ z - temperatura obiektu w chwili zaniku prądu (początek stygnięcia) I B - prąd znamionowy (bazowy) urządzenia k 1, k 2, k 3 - współczynniki członów cieplnych o różnych stałych czasowych T 1 nag, T 2 nag, T 3 nag - stałe czasowe nagrzewania T 1 styg, T 2 styg, T 3 styg - stałe czasowe stygnięcia Θ - obliczona temperatura urządzenia I - bieżący prąd (największy z trzech prądów fazowych) Możliwość wyboru stałych czasowych nagrzewania i chłodzenia pozwala na regulację stromości charakterystyki nagrzewania i chłodzenia. W przypadku silnika nagrzewanie i stygnięcie przy pracującym wirniku jest szybsze niż w przypadku wirnika nieruchomego. Dlatego operator ma możliwość nastawiania dwóch różnych stałych czasowych dla tych dwóch przypadków. Stałe czasowe: T 1 nag, T 2 nag i T 3 nag używane są do obliczania zmian temperatury podczas nagrzewania się silnika oraz podczas jego stygnięcia przy prądzie jego ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

30 30 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia uzwojeń większym od 15% prądu znamionowego. Stałe czasowe: T 1 styg, T 2 styg i T 3 styg wykorzystywane są dla obliczania zmian temperatury podczas stygnięcia przy prądzie uzwojeń mniejszym od 15% prądu znamionowego. W przypadku transformatora odpowiadające sobie stałe czasowe nagrzewania i stygnięcia należy nastawić identycznie (np. T 1 nag = T 1 styg). Zakłada się, że w stanie spoczynku urządzenie dąży do temperatury otoczenia. Parametr informujący o jej przybliżonej wartości może być ustawiony przez operatora w granicach od 0 C do 40 C. Możliwe jest nastawienie trzech poziomów temperatury pozwalających na dostarczenie informacji o ich przekroczeniu. W trakcie wzrostu temperatury obiektu - po przekroczeniu progu Θ bl na wyjściu Θ>bl/ItR/NfR (przekaźnik 1, Tabela 9) pojawi się sygnał informujący o tym, że nie jest możliwe załączenie wyłącznika (tzn., jeśli wyłącznik zostanie otwarty, to w tym stanie nie będzie możliwe jego załączenie). Próg temperatury Θ syg służy do generacji ostrzeżenia o jego przekroczeniu, polegającego na wysterowaniu linii wyjściowej Θ>s (przekaźnik 2, Tabela 9). Po przekroczeniu progu temperatury Θ wył podczas nagrzewania następuje otwarcie wyłącznika. Gdy temperatura opadnie poniżej temperatury Θ syg - zaniknie sygnał Θ>s; po obniżeniu się temperatury poniżej progu Θ bl następuje wycofanie blokady uniemożliwiającej zamknięcie wyłącznika i zanik sygnału Θ>bl/ItR/NfR. Istnieje możliwość skasowania pamięci wewnętrznej tego zabezpieczenia za pomocą programatora ( ZABEZPIECZENIA PRZECIĄŻENIOWE MODEL CIEPLNY ZEROWANIE Θ). Pamięć wewnętrzna jest kasowana również w chwili dezaktywowania zabezpieczenia. Urządzenie zapomina wtedy o stanie nagrzania obiektu.! Ostrzeżenie 1: Nieprzemyślane skasowanie pamięci modelu cieplnego może doprowadzić do uszkodzenia zabezpieczanego obiektu!! Ostrzeżenie 2: Zamknięcie wyłącznika mimo trwającej blokady (poza kontrolą MUPASZ-a) może spowodować uszkodzenie zabezpieczanego obiektu!! Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 1 świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z trzech przyczyn: przekroczenie progu blokady przez temperaturę obliczaną w modelu cieplnym, zabezpieczenie rozruchowe ItR lub od nadmiernej częstotliwości rozruchów NfR ZABEZPIECZENIA SILNIKOWE ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE KONTROLUJĄCE ROZRUCH SILNIKA (ItR>) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu silnikowym. Należy ono do nadprądowych zabezpieczeń zależnych. Czas działania oblicza się ze wzoru (można też skorzystać z wykresu): 36T 6 t = I IB gdzie: I - mierzony prąd (największy z trzech prądów fazowych) I B - prąd bazowy silnika T 6 - czas działania zabezpieczenia przy sześciokrotnym przekroczeniu I B. Zabezpieczenie rozruchowe pobudza się, gdy prąd wzrośnie od wartości mniejszej niż 0,05I B do większej niż 1,2I B. Wzrost do wartości mniejszej niż 1,2 I B oznacza rozruch bez przetężenia i powoduje wygenerowanie komunikatu Rozruch bez przetężenia. Zabezpieczenie odwzbudza się, gdy prąd spadnie poniżej 1,1 I B. Zabezpieczenie nie zostanie pobudzone, jeśli zanik prądu poprzedzający jego narośnięcie trwa krócej niż 0,3 sekundy. Gdy rozruch jest nieudany, następuje wyłączenie oraz następuje zwarcie styków przekaźnika wyjściowego 1 (Θ>bl/ItR/NfR).

31 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 31 Otwarcie wyłącznika w czasie trwania rozruchu generuje komunikat Rozruch niedokończony. Stan, w którym po zamknięciu wyłącznika prąd utrzymuje się poniżej 5% I B, mogący świadczyć o uszkodzeniu silnika, sygnalizowany jest komunikatem: "Brak prądu silnika". Jeśli natomiast przy zamkniętym wyłączniku prąd spadnie poniżej 5% I B, a następnie wzrośnie powyżej tej granicy, to zostanie wygenerowany komunikat "Rozruch bez zamykania wyłącznika".! Uwaga: Dezaktywacja zabezpieczenia ItR powoduje automatycznie dezaktywację zabezpieczeń NfR i ItU i niemożność ich uaktywnienia. Tak więc programując zabezpieczenia silnikowe należy zachować odpowiednią kolejność: najpierw ItR, a potem ewentualnie NfR czy ItU Charakterystyka prądowo-czasowa zabezpieczenia rozruchowego silnika (ItR) t[s] T 6 = =100 s T 6 =50 s T 6 =20 s T 6 = =10 s T 6=5 s T 6 =2 s T 6 = =1 s _ I I B ZABEZPIECZENIE OD NADMIERNEJ CZĘSTOTLIWOŚCI ROZRUCHÓW (NfR>) Zabezpieczenie można uaktywnić w polu silnikowym pod warunkiem uprzedniego uaktywnienia zabezpieczenia rozruchowego ItR (patrz Uwaga w p ). Liczba rozruchów ze stanu zimnego dotyczy rozruchów zimnego silnika. Liczba rozruchów ze stanu nagrzanego dotyczy silnika nagrzanego. Liczba rozruchów ze stanu zimnego nie może być mniejsza od liczby rozruchów ze stanu nagrzanego. Jeżeli kolejny rozruch spowodowałby przekroczenie dopuszczalnej liczby rozruchów, to załączenie zostanie zablokowane. Przy próbie załączenia wyświetlany jest stosowny komunikat i następuje wysterowanie przekaźnika wyjściowego 1 (Q>bl/ItR/NfR). Blokada załączenia usuwana jest samoczynnie po stwierdzeniu, że następny rozruch nie spowoduje przekroczenia dozwolonej liczby rozruchów. Zasada działania: Zabezpieczenie NfR> chroni silnik przed nadmierną liczbą rozruchów średnio w czasie 1 godziny. Dopuszcza jednak w pewnym zakresie dokonywanie rozruchów jeden po dru- ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

32 32 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia gim. Działanie tego zabezpieczenia polega na kontrolowaniu stanu wewnętrznego licznika rozruchów LR, który rośnie skokowo o 1 przy każdym rozruchu, a maleje płynnie z określonym nachyleniem w okresach między rozruchami. Przykład 1: Nastawiamy dopuszczalną liczbę rozruchów ze stanu zimnego silnika na Z=5, a ze stanu nagrzanego na N=3 i dopuszczalną liczbę rozruchów na godzinę L=6. Następnie wykonujemy jeden po drugim 5 rozruchów. Rozruch szósty nie jest możliwy, gdyż zostałaby przekroczona liczba dopuszczalnych rozruchów w stanie zimnym (A). Dopiero po obniżeniu wartości licznika LR poniżej 4 będzie możliwe dokonanie kolejnego rozruchu (B). Jeśli po tym rozruchu wyłącznik pozostanie zamknięty, to wartość licznika LR będzie stopniowo malała do wartości 2 (Z-N=2) i na tej wartości pozostanie (C). Wartość ta odpowiada stanowi nagrzanemu silnika. Jak widać, z tego stanu można wykonać tylko trzy rozruchy (D) do osiągnięcia granicy blokowania rozruchów, co jest zgodne z nastawą N=3. Jeśli natomiast wyłącznik zostanie otwarty, to wartość licznika LR spadnie po odliczonym czasie do 0 (odcinek B-E). Tempo zmniejszania się wartości LR zależy od nastawy dopuszczalnej liczby rozruchów na godzinę. W powyższym przykładzie wartość licznika LR zmniejsza się w tempie 1 co 10 min (1/L). LR A B D [min] C E Przykład 2: Jeśli w stanie nienagrzania dokonamy tylko jednego rozruchu udanego, to licznik LR osiągnie wartość 2, odpowiadającą stanowi nagrzania zgodnie z nastawami jak w Przykładzie 1, stopniowo zwiększając wartość od 1. Tempo narastania wartości LR wynosi również 1/L.

33 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 33 LR [min] E ZABEZPIECZENIE NADPRĄDOWE REAGUJĄCE NA ZAHAMOWANIA (UTYK) WIRNIKA (ITU>) Zabezpieczenie to można uaktywnić w polu silnikowym pod warunkiem uprzedniego uaktywnienia zabezpieczenia rozruchowego ItR (patrz Uwaga w p ). Jest to zabezpieczenie nadprądowe, zwłoczne, niezależne. Blokowane jest w czasie trwania rozruchu. Zabezpieczenie to steruje przekaźnikiem wyjściowym 4 (I p >/ItU). Może być programowane również na wyłączenie.! Uwaga: Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 4 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe I p > lub od zahamowania (utyku) wirnika. W polu transformatorowym to wyjście nie jest pobudzane ZABEZPIECZENIE OD ASYMETRII OBCIĄŻENIA (ITA) Zabezpieczenie to może być aktywne w polu silnikowym. Jest to zabezpieczenie nadprądowe, zależne. Pobudzane jest różnicą maksymalnego i minimalnego prądu fazowego. Czas działania obliczany jest ze wzoru (można również skorzystać z wykresu): gdzie: T 2 I r I max I min t = I - nastawa czasu - prąd rozruchowy - maksymalny prąd fazowy - minimalny prąd fazowy max 3 T I I r 2 min 2 1 ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

34 34 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia Charakterystyka prądowo-czasowa zabezpieczenia od asymetrii obciążenia (ItA) t[s] T2=500 s T2=200 s 1 T2=100 s T2=50 s T2=20 s 0.1 T2=10 s T2=5 s T2=2 s Imax -Imin I r! Uwaga: Zabezpieczenie ItA może działać w przypadku pełnej obsady przekładników prądowych oraz w przypadku, gdy w konfiguracji nastawiono obecność przekładnika w fazie I i przekładnika w fazie III. W pozostałych przypadkach zabezpieczenie ItA nie jest dostępne ZABEZPIECZENIE PODPRĄDOWE NIEZALEŻNE (I<) Zabezpieczenie to jest aktywne w polu silnikowym. Należy do grupy zabezpieczeń prądowych, zwłocznych, niezależnych. Informuje o zmniejszeniu obciążenia silnika. Informacja ta pojawia się na wyjściu I 0 >/I< (przekaźnik wyjściowy 3, Tabela 9). Zabezpieczenie to nie pobudza się przy otwartym wyłączniku.! Uwaga : Zadziałanie przekaźnika wyjściowego 3 w polu silnikowym świadczy o wystąpieniu co najmniej jednej z dwóch przyczyn: zabezpieczenie przeciążeniowe I 0 > lub podprądowe I<. W polu transformatorowym to wyjście jest pobudzane tylko po zadziałaniu zabezpieczenia I 0 > ZABEZPIECZENIA SPECJALNE ZABEZPIECZENIA TECHNOLOGICZNE Zabezpieczenia technologiczne realizują proste przekaźniki czasowe reagujące na stan napięcia na wejściu zabezpieczenie technologiczne o odpowiednim numerze (np. zabezpieczenie technologiczne 2). Gdy na danym wejściu utrzyma się sygnał przez czas większy niż zaprogramowany czas opóźnienia T, wykonywane są działania w zależności od konfiguracji wybranego zabezpieczenia: sygnalizacja, wyłączenie lub wyłączenie z blokadą.

35 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia ZABEZPIECZENIA GAZOWO-PRZEPŁYWOWE (PRZEKAŹNIK BUCHHOL- ZA) W polu transformatora średniego napięcia i w polu transformatora uziemiającego mogą być uaktywnione dwa stopnie zabezpieczenia gazowo-przepływowego (Buchholza). Działanie pierwszego z nich polega na wykonaniu sygnalizacji po pojawieniu się sygnału na wejściu zab. technolog. 3 (Bu. sygn. ) (patrz Tabela 8). Natomiast po pojawieniu się sygnału na wejściu zab. technolog. 2 (Bu. otw. ) następuje bezzwłoczne wysłanie sygnału "otwórz" do wyłącznika. Oba te zabezpieczenia mogą być niezależnie od siebie - aktywne lub nieaktywne; zależy to od decyzji operatora, który może sposób działania zabezpieczeń zmieniać za pomocą programatora PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE PRZYŁĄCZOWEJ (P>) Zabezpieczenie to działa po pobudzeniu czujnika ciśnieniowego w komorze przyłączowej. Jest ono zawsze aktywne i skonfigurowane na otwarcie wyłącznika PRZEKROCZENIE CIŚNIENIA W KOMORZE WYŁĄCZNIKOWEJ (CZUJNIKI KLAP) Zabezpieczenie jest aktywne w polu zasilającym oraz w polu łącznika szyn. Zabezpieczenie to w typowej konfiguracji może działać tylko pod warunkiem, że rozdzielnice w polach odpływowych są wyposażone w klapy i czujniki zabezpieczające przed wzrostem ciśnienia w komorze wyłącznikowej i że sygnał zbiorczy czujników klap z pól odpływowych został doprowadzony do odpowiedniego wejścia w polu zasilającym (jedno wejście z szyn okrężnych) lub wejść w polu łącznika szyn (dwa wejścia z dwóch szyn okrężnych). Działanie zabezpieczenia w tej konfiguracji polega na otwarciu wyłącznika w polu zasilającym lub w polu łącznika szyn po pobudzeniu czujnika klapy w komorze wyłącznikowej któregokolwiek z pól odpływowych rozdzielni. Możliwe jest również wykonanie na zamówienie urządzeń z tym zabezpieczeniem aktywnym w polach wszystkich typów. Takie MUPASZ-e mogą reagować otwarciem wyłącznika na sygnał z własnego czujnika ciśnienia w komorze wyłącznikowej. Zabezpieczenie to jest zawsze aktywne i działa bezzwłocznie PRZEKROCZENIE PRĄDU SKUMULOWANEGO WYŁĄCZNIKA Zabezpieczenie to nadzoruje stopień zużycia wyłącznika. Po każdym otwarciu wyłącznika sumowany jest prąd zwarcia. Sumy liczone są w amperach. Jeżeli suma przekroczy 90% prądu maksymalnego, to do rejestratora zdarzeń wpisywany jest komunikat. Po przekroczeniu 100% prądu maksymalnego na wyświetlaczu pojawia się komunikat oraz pojawia się sygnał na wyjściu UP. Komunikat i sygnał na wyjściu UP powtarzane są po każdym wyłączeniu. Aktualny stan licznika prądu skumulowanego można skontrolować za pomocą programatora. W przypadku wymiany wyłącznika na nowy prąd skumulowany należy wyzerować. 3.3 AUTOMATYKI Schematy okablowania rozdzielni dla zapewnienia prawidłowej pracy poszczególnych automatyk (nie dotyczy to SPZ) znajdują się w końcowej części niniejszej instrukcji ZABEZPIECZENIE SZYN ZBIORCZYCH (ZS) ZS (Zabezpieczenie Szyn) jest cechą funkcjonalną systemu, opartego na sterownikach MUPASZ 2021, polegającą na szybkim zadziałaniu zabezpieczenia zwarciowego w polach zasilającym lub łącznika szyn w sytuacji, gdy w którymś w tych pól zostanie wykryte zwar- ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

36 36 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia cie, a podległe pola odpływowe nie wykrywają zwarcia na swoich odejściach.! UWAGA: Nastawienie parametrów zabezpieczenia szyn jest możliwe w trakcie programowania zabezpieczenia zwarciowego (I>>) w polu zasilającym i ewentualnie łącznika szyn. Algorytmy działania Zabezpieczenia Szyn w polu zasilającym i w polu łącznika szyn przedstawiono na poniższych rysunkach. Algorytmy te zostaną opisane w czterech sytuacjach różniących się istotnymi z punktu widzenia ich działania szczegółami. W polu zasilającym działanie ZS jest uzależnione od dwóch wejść: BZSo i BZSł, a w polu łącznika szyn tylko od wejścia BZSo (patrz Sch. 1 w Załączniku B). Przypadek 1. - rozdzielnia jednosekcyjna, zwarcie w odpływie - rozdzielnia dwusekcyjna, zwarcie w odpływie po tej samej stronie łącznika co i zasilanie. W tej sytuacji pobudzają się człony nadprądowe I>> zarówno w MUPASZ-u w polu zasilającym jak i w MUPASZ-u w odpowiednim polu odpływowym. Po dość krótkim czasie MUPASZ z pola odpływowego generuje sygnał na wyjściu BZS (blokowanie zabezpieczenia

37 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 37 szyn) doprowadzony do wejścia BZSO w MUPASZ-u w polu zasilającym, który (przed upływem czasu T 1 typowo nastawianego na 0,1 s) blokuje człony czasowe o nastawach T 1 i T 2, aby nie nastąpiło niepotrzebne otwarcie wyłącznika w polu zasilającym. Zwykle po czasie krótszym od T bo (nastawianym często na 0,5 s) następuje otwarcie wyłącznika w polu odpływowym i w polu zasilającym przestaje być widziany prąd zwarcia. Jeśli by jednak zwarcie nie zostało wyłączone w tym czasie, to zadziała człon T bo (czas bezwzględnego otwarcia) i otworzy się wyłącznik w polu zasilającym przerywając przepływ prądu zwarcia. Przypadek 2. - rozdzielnia jednosekcyjna, zwarcie na szynach - rozdzielnia dwusekcyjna z otwartym łącznikiem szyn, zwarcie na szynach. W tym przypadku pobudza się człon I>> tylko w MUPASZ-u w polu zasilającym i sygnał BZSO nie powstaje. A zatem już po czasie T 1 MUPASZ w tym polu uznaje, że zwarcie nie będzie wyłączone przez żadne z urządzeń odpływowych i otwiera własny wyłącznik. Przypadek 3. - rozdzielnia dwusekcyjna, łącznik szyn zamknięty, zwarcie w odpływie po przeciwnej stronie łącznika szyn niż zasilanie. W tym przypadku pobudzają się człony nadprądowe I>> w danym polu odpływowym, w polu łącznika szyn i w polu zasilającym. Po krótkim czasie z MUPASZ-a w polu odpływowym zostają wysłane sygnały BZS do wejść BZSO w polu zasilającym i w polu łącznika szyn. Ponadto zostaje wysłany sygnał BZS z pola łącznika szyn do wejścia BZSł w polu zasilającym. W wyniku tego zostaną zablokowane człony czasowe T 1 i T 2 w polu zasilającym i człon T 1 w polu łącznika szyn, co zapobiega niepotrzebnym wyłączeniom w tych polach. Zakłada się, że po czasie krótszym niż T bo zwarcie zostanie wyłączone przez pole odpływowe i zabezpieczenia w tych trzech polach przejdą do stanu niepobudzenia. Jeśli wyłączenie zwarcia przez pole odpływowe nie nastąpi przed upływem czasu T bo nastawionego w polu łącznika szyn, to nastąpi otwarcie wyłącznika w tym polu. Jeśli jednak i to nie zajdzie, to po czasie T bo nastawionym w polu zasilającym zostanie wysłany sygnał otwarcia wyłącznika w tym polu. Przypadek 4 - rozdzielnia dwusekcyjna, łącznik szyn zamknięty, zwarcie na szynach po przeciwnej stronie łącznika szyn niż zasilanie. W tej sytuacji pobudzą się człony nadprądowe w polu zasilającym i w polu łącznika szyn. Nie powstanie sygnał BZSO dla pola zasilającego, ani dla pola łącznika szyn. Pojawi się jedynie sygnał BZSł z pola łącznika szyn dla pola zasilającego. W tych warunkach pole łącznika szyn otworzy wyłącznik po czasie zwłoki T 1 (typowo 0,1 s), a gdyby to nie nastąpiło, to pole zasilające otworzy swój wyłącznik po czasie T 2 (typowo 0,3 s). W każdym z tych przypadków zamknięcie wyłącznika na zwarcie powoduje szybkie otwarcie wyłącznika przez mechanizm przyspieszonego działania zabezpieczeń PDZ (T PDZ typowo 0,1 s). Mechanizm ten działa przez 2 s od zamknięcia wyłącznika i potem nastawa T PDZ nie ingeruje w pracę zabezpieczenia I>>. Wszystkie omówione wyżej czasy (T 1, T 2, T bo, T PDZ ) są nastawione fabrycznie odpowiednio na 0,1 s, 0,3 s, 0,5 s, 0,1 s i mogą być zmieniane za pomocą programatora LOKALNA REZERWA WYŁĄCZNIKOWA (LRW) LRW (Lokalna Rezerwa Wyłącznikowa) jest cechą funkcjonalną systemu, pozwalającą ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

38 38 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia na dokonanie wyłączenia w polu zasilającym lub łącznika szyn po nastawionym czasie T LRW w sytuacji, gdy stwierdzone zwarcie w którymkolwiek z pól odpływowych nie spowodowało otwarcia wyłącznika, (np. na skutek jego uszkodzenia). Układ wymaga odpowiedniego okablowania rozdzielni. Czas T LRW, po którym ma być dokonane wyłączenie zasilania, daje się programować w polu zasilającym oraz polu łącznika szyn. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami w przypadku rozdzielni dwu- i jednosekcyjnej pokazano na Sch. 2 w końcowej części niniejszej instrukcji SAMOCZYNNE POWTÓRNE ZAŁĄCZENIE (SPZ) SPZ (Samoczynne Powtórne Załączanie) służy do eliminacji zwarć przemijających. Realizowane są maksymalnie trzy cykle SPZ. Krotność automatyki SPZ ustala się wpisując zero jako czas przerwy. Czas T 1 = 0 blokuje SPZ, czas T 2 = 0 oznacza SPZ jednokrotny, czas T 3 = 0 oznacza SPZ dwukrotny, czas t 3 różny od zera oznacza SPZ trzykrotny. Automatyka SPZ steruje przyspieszaniem zabezpieczenia nadprądowego (I>). Przyspieszenie to może mieć miejsce zarówno przed jak i po cyklu samoczynnego załączenia. SPZ jest czynny po ustawieniu zezwolenia przełącznikiem np. na drzwiach rozdzielnicy. Automatyka SPZ jest blokowana na określony czas po zamknięciu wyłącznika przez obsługę albo po pojawieniu się napięcia na wejściu dwustanowym "załącz" SPZ po SCO SAMOCZYNNE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE ODCIĄŻANIE SYSTEMU (SCO) SCO (Samoczynne Częstotliwościowe Odciążanie) przeznaczone jest do częstotliwościowego odciążania sieci przez czasowe wyłączenie wybranych odpływów. Automatyka SCO zorganizowana jest w postaci członu nadrzędnego (SCO w polu pomiarowym ) oraz członów wykonawczych w następujących polach :! Linii napowietrznej! Linii kablowej! Silnikowym! Transformatora ŚN. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami pokazano na Sch.3 w Załączniku B niniejszej instrukcji. SCO W POLU POMIAROWYM. Układ ma dwa stopnie automatyki SCO-I i SCO-II. Spadek częstotliwości poniżej nastawionej wartości f SCO1 powoduje po czasie T SCO1 podanie sygnału na szynę okrężną "otw" SCO-I. Analogicznie postępuje się dla stopnia SCO-II. Powrót częstotliwości powyżej wartości f POWR na czas dłuższy niż T POWR powoduje (jeśli ostatnio wysterowano "otw" SCO-I lub "otw" SCO-II) podanie impulsu na szynę okrężną "zał" SPZ po SCO. Automatyka może zostać zablokowana (za pomocą zewnętrznego łącznika) przez zdjęcie napięcia z wejścia SCO czynne. Przywrócenie napięcia na wejściu SCO czynne odblokowuje automatykę. W tym stanie można dodatkowo blokować lub odblokowywać automatykę podając impulsy na wejścia dwustanowe blok. SCO oraz odblok. SCO. W stanie zablokowania automatyki generowany jest sygnał SCO zablokowane. SCO W POLACH ODPŁYWOWYCH. Automatyka śledzi stan jednego z wejść "otw" SCO-I lub "otw" SCO-II ( w zależności od konfiguracji ) i w przypadku pojawienia się sygnału otwiera wyłącznik. Wystąpienie impulsu na wejściu "zał" SPZ po SCO na wejściu dowolnego pola odpływowego powoduje zamknięcie wyłącznika, jeżeli został on uprzednio otwarty przez automatykę SCO, a konfiguracja automatyki zezwala na SPZ po SCO po upływie nastawionego czasu zwłoki. Dzięki temu możliwe jest rozsunięcie w czasie załączeń poszczególnych pól.

39 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia AUTOMATYKA ZAŁĄCZANIA BATERII KONDENSATOROWEJ (AZBK) AZBK (Automatyczne Załączanie Baterii Kondensatorów) służy do samoczynnego odciążania sieci energetycznej, gdy występuje duże obciążenie indukcyjne wywołujące wzrost mocy biernej przy jednoczesnym obniżaniu się napięcia sieci. Automatyka AZBK zorganizowana jest w postaci dwóch członów pracujących w dwóch różnych polach podłączonych do danej sieci: członu nadzorczego (regulatora mocy biernej badającego wartość napięcia i mocy biernej) w polu zasilającym oraz członu wykonawczego (sterującego bezpośrednio baterią kondensatorów na podstawie m.in. sygnałów z pola zasilającego) w polu baterii kondensatorów. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami pokazano na Sch. 4 w Załączniku B niniejszej instrukcji. AZBK W POLU ZASILAJĄCYM. Układ kontroluje wartość mocy biernej oraz napięcia. Automatyka wysyła sygnał AZBK "załącz" baterię, gdy moc bierna przekroczy nastawioną wartość Q max. Sygnał ten z nastawionym opóźnieniem T zał formowany jest pod warunkiem, że napięcie na szynach stacji nie przekracza nastawionego progu U bl.g.. Gdy napięcie spadnie poniżej nastawionego progu U min na okres dłuższy od 10 s, automatyka wysyła sygnał AZBK "załącz" baterię niezależnie od wartości mocy biernej. Sygnał AZBK - "odłącz" baterię wysyłany jest, gdy moc bierna osiągnie wartość niższą od nastawionej Q min. Sygnał ten z nastawionym opóźnieniem T wył formowany jest pod warunkiem, że napięcie na szynach stacji jest wyższe od nastawionego progu U bl.d.. W przypadku wzrostu napięcia powyżej nastawionego progu U max w czasie dłuższym od 10 s, automatyka wysyła sygnał AZBK - "odłącz" baterię niezależnie od aktualnej wartości mocy biernej. Zanik napięcia na szynach (tj. spadek poniżej 0,3 U n ) powoduje również wysłanie sygnału AZBK - "odłącz" baterię. AZBK W POLU BATERII KONDENSATORÓW. Automatyka może być aktywna dopiero wówczas, gdy na wejście automatyka AZBK czynna podane jest napięcie (np. zewnętrznym łącznikiem). Automatyka zostaje zablokowana samoczynnie po zadziałaniu zabezpieczenia od zwarć lub doziemień. Po takim samoczynnym zablokowaniu automatyki operator może ją odblokować poprzez chwilowe odłączenie napięcia od wejścia automatyka AZBK czynna i ponowne jego podłączenie. Operator ma możliwość programowego przełączenia źródła sterowania (regulator albo zegar) baterią kondensatorów poprzez ustawienie parametru "Rodzaj sterowania". Przy czynnej i odblokowanej automatyce - oraz przy włączonym sterowaniu regulatorem - stanem baterii sterują impulsy przesyłane z pola zasilającego (czyli z regulatora mocy biernej). Gdy sterowanie regulatorem jest wyłączone, wyłącznik baterii kondensatorów może być sterowany sygnałem z zegara. Wyłącznik jest zamykany po pojawieniu się napięcia na wejściu sterowanie zegarem i otwierany po zaniku tego napięcia. Jeśli napięcie sieci kontrolowane w polu baterii przekroczy nastawiony próg U r zabezpieczenia nadnapięciowego w czasie dłuższym od nastawionego, to nastąpi otwarcie wyłącznika niezależnie od aktywności automatyki oraz zostanie zablokowana możliwość lokalnego zamknięcia wyłącznika do chwili odwzbudzenia się zabezpieczenia napięciowego. W przypadku, gdy napięcie przekroczyło próg U r w czasie trwania sygnału z zegara sterującego, blokada zamykania wyłącznika jest przedłużana do końca tego sygnału lub do chwili odłączenia napięcia od wejścia automatyka AZBK czynna.! Uwaga: Gdy automatyka AZBK jest czynna nie można zamknąć lokalnie wyłącznika SAMOCZYNNE ZAŁĄCZANIE REZERWY (SZR) Automatyka ta wykonywana jest na zamówienie klienta jako wersja dla rozdzielni dwusekcyjnej bądź dla trójsekcyjnej. W wersji dla rozdzielni dwusekcyjnej może być również konfigurowana jako rezerwa jawna (dla rozdzielni jednosekcyjnej). Dodatkowo SZR ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

40 40 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia można zaprogramować jako "skrócony", można nastawić funkcję samopowrotu oraz można nastawić kontrolę napięć resztkowych. W niniejszym rozdziale opisano typowe wykonania automatyki SZR; wykonania dla poszczególnych klientów mogą mieć inne cechy, opisane w Załączniku C. Wersja dla rozdzielni dwusekcyjnej Automatyka SZR jest konfigurowana w polu zasilającym; w polu łącznika nie dokonuje się żadnych nastawień. Gdy napięcie spadnie poniżej ustawianego progu U r i stan ten utrzyma się przez zadany czas T, to automatyka otwiera własny wyłącznik i zamyka wyłącznik rezerwy (impulsem SZR - załącz rezerwę). Po wybraniu cyklu skróconego załączanie rezerwy następuje bezzwłocznie po otwarciu wyłącznika przez obsługę (lokalnym lub zdalnym). Automatyka SZR jest blokowana po otwarciu wyłącznika przez obsługę. Blokowanie automatyki SZR następuje po każdym otwarciu wyłącznika w polu zasilającym, które nie jest związane z działaniem tej automatyki, a więc po każdym otwarciu będącym wynikiem zadziałania zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie. W przypadku zainstalowaniu przekładników napięciowych na szynach zbiorczych sekcji istnieje możliwość uwarunkowania zamknięcia wyłącznika rezerwy od zmniejszenia się napięcia szczątkowego poniżej nastawionej wartości U sz. Opisane działanie automatyki SZR następuje jedynie wtedy, gdy na wejściach dwustanowych SZR czynny oraz jest rezerwa są odpowiednie sygnały, a na wejściu blokowanie SZR przejściowe brak jest sygnału. Automatyka musi być również odblokowana programowo. Sygnał blokowanie SZR przejściowe zawiesza działanie automatyki SZR; po jego zdjęciu automatyka SZR jest gotowa do działania. Wejście to typowo jest wykorzystywane do podłączania sygnału świadczącego o niesprawności przekładników pomiarowych napięcia. Po załączeniu rezerwy lub gdy czas otwierania własnego wyłącznika przekroczy parametr T gr, ustawiana jest blokada programowa. Pozwala ona uniknąć wielokrotnego rezerwowania. Może być ona usunięta za pomocą programatora. Wyjściowy przekaźnik SZR gotowość rezerwy działa, gdy napięcie jest większe od zadanego progu U rez oraz wyłącznik jest otwarty w przypadku rezerwy jawnej lub zamknięty w przypadku rezerwy ukrytej oraz gdy jest sygnał na wejściu SZR czynny. Brak rezerwy powoduje (gdy automatyka SZR nie jest zablokowana) pobudzenie szyny okrężnej UP. W polu łącznika szyn czynne jest wejście blokada pracy równoległej. Wejście to uniemożliwia zamknięcie wyłącznika, gdy nie jest doprowadzone do niego napięcie. Sugerowane okablowanie tego wejścia pokazano na Sch. 6 w Załączniku B. Funkcja związana z blokadą pracy równoległej działa również w polu zasilającym. Uniemożliwia ona zamknięcie wyłącznika, jeśli zamknięty jest wyłącznik w polu łącznika szyn. Blokada ta jest widoczna w odpowiednim okienku. Próba zamknięcia wyłącznika w tej sytuacji jest odnotowywana w rejestrze zdarzeń. Wersja dla rozdzielni trójsekcyjnej Automatyka dla rozdzielni trójsekcyjnej realizuje samoczynne załączanie rezerwy w wariancie rezerwy ukrytej, przy czym konfigurowaniu podlega położenie pola zasilającego: skrajne bądź środkowe. Poniżej opisane jest działanie automatyki SZR w centralnym polu zasilającym. Gdy napięcie spadnie poniżej ustawianego progu U rozr i stan ten utrzyma się przez zadany czas, to automatyka otwiera własny wyłącznik i zamyka wyłącznik rezerwy (impulsem załącz rezerwę lewą). Załączenie rezerwy nie następuje, gdy zanik napięcia spowodowany jest otwarciem wyłącznika podstawowego zasilania. Akcja ta wykonywana jest jedynie wtedy, gdy wejście dwustanowe SZR czynny jest pobudzone oraz chociaż jedno z wejść jest rezerwa lewa lub jest rezerwa prawa jest pobudzone. Automatyka musi być również odblo-

41 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 41 kowana programowo. Jeżeli aktywny jest sygnał jest rezerwa lewa, to sygnałem wyjściowym załącz rezerwę z lewej układ żąda zamknięcia wyłącznika sprzęgła między sekcjami I a II. Jeśli (na skutek jakichś uszkodzeń) to się nie uda w ciągu 0.5 s, to pobudzany jest sygnał UP, a sygnał załącz rezerwę z prawej spowoduje zamknięcie wyłącznika sprzęgła między sekcjami II a III. Jeżeli sygnał jest rezerwa lewa jest nieaktywny, ale aktywny jest sygnał jest rezerwa prawa, to sygnałem wyjściowym załącz rezerwę z prawej układ żąda zamknięcia wyłącznika sprzęgła między sekcjami II a III. Po załączeniu rezerwy lub gdy czas otwierania własnego wyłącznika przekroczy parametr T gr, ustawiana jest blokada programowa. Pozwala ona uniknąć wielokrotnego rezerwowania. Może być ona usunięta za pomocą programatora. Wyjściowy przekaźnik SZR gotowość rezerwy działa, gdy napięcie jest większe od zadanego progu U rez oraz gdy wyłącznik jest zamknięty. Brak rezerwy powoduje (gdy automatyka SZR nie jest zablokowana) pobudzenie szyny okrężnej UP. Analogicznie działa automatyka w skrajnym polu zasilającym, z tą różnicą, że jeśli aktywny jest sygnał jest rezerwa bliższa, to zamyka wyłącznik sprzęgła z bliższą sekcją (t.j. środkową), a jeśli ten sygnał jest nieaktywny, ale aktywny jest sygnał jest rezerwa dalsza, to załącza oba sprzęgła. Sposób połączeń pomiędzy MUPASZ-ami 2021 pokazano na Sch. 5 w Załączniku B do niniejszej instrukcji AUTOMATYKA WYMUSZANIA SKŁADOWEJ CZYNNEJ (AWSC) Automatyka AWSC jest pobudzana przez I 0 >. Nastawiany czas bezwładności T 4 eliminuje krótkie pobudzenia. Po upływie czasu opóźnienia wymuszania T 1 zamykany jest łącznik pod warunkiem, że zamknięty jest wyłącznik główny. Czas wymuszania T 2 również jest nastawiany. Po jego upływie łącznik jest otwierany. Jeżeli w czasie granicznym T 3 łącznik nie zostanie otwarty, to następuje otwarcie wyłącznika głównego AUTOMATYKA UZIEMIENIA PUNKTU ZEROWEGO (AUPZ)! Uwaga: Automatyka ta może być czynna w polu transformatora uziemiającego pracującego w sieci z trwale uziemionym punktem zerowym. Zadaniem automatyki AUPZ jest: - niedopuszczenie do pracy sieci bez uziemienia punktu zerowego przez rezystor, - wyłączenie jednego z transformatorów uziemiających w czasie zwarcia z ziemią w sieci pracującej z dwoma równolegle włączonymi układami uziemiającymi (w celu ograniczenia prądu zwarcia), - samoczynne załączenie transformatora uziemiającego (wyłączonego uprzednio przez automatykę) po likwidacji doziemienia. Poniżej omówiono działanie automatyki AUPZ w czterech przypadkach. Przypadek I Gdy łącznik szyn jest otwarty, to wyłączenie transformatora uziemiającego przez własne zabezpieczenie od zwarć międzyfazowych I>, I>>, od zwarć doziemnych reagujące na prąd płynący przez rezystor uziemiający I 0 > lub gazowo-przepływowe (przekaźnik Buchholza) powoduje równoczesne otwarcie wyłącznika w polu zasilającym własną sekcję. ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

42 42 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia Sekcja I Sekcja II TRu 1 TRu 2 Przypadek II Gdy łącznik sekcyjny jest zamknięty i transformator uziemiający sąsiedniej sekcji nie jest załączony, automatyka AUPZ działa tak samo jak w przypadku I. Sekcja I Sekcja II TRu 1 Przypadek III W sytuacji, gdy zasilana jest jedna sekcja, a transformator uziemiający jest załączony w sekcji sąsiedniej przy zamkniętym łączniku szyn (drugie zasilanie i drugi transformator zasilający są odłączone), każde wyłączenie transformatora uziemiającego przez własne zabezpieczenie (jak w przypadku pierwszym) spowoduje otwarcie wyłącznika w polu zasilającym. Sekcja I Sekcja II TRu 1

43 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 43 Przypadek IV W przypadku, gdy przy zamkniętym łączniku sekcyjnym są załączone oba transformatory uziemiające oraz jedno z pól zasilających, wyłączenie któregokolwiek z nich przez własne zabezpieczenie (jak wyżej) nie powoduje otwarcia wyłącznika w polu zasilającym. Jeżeli jednak w tym układzie pracy rozdzielni nastąpi doziemienie, wówczas prąd płynący w obu rezystorach spowoduje działanie zabezpieczenia I 0 >, które bezzwłocznie wyłączy transformator uziemiający w sekcji zasilanej z obcego pola zasilającego (w tym przypadku: TRu2). Sekcja I Sekcja II TRu 1 TRu 2 Działanie SPZ Wyłączenie transformatora przez automatykę pobudza własny układ SPZ (samoczynne powtórne załączenie), który po nastawionym czasie T SPZ zamyka otwarty wyłącznik transformatora uziemiającego, pod warunkiem likwidacji doziemienia (odwzbudzenia się zabezpieczenia I 0 > w sąsiedniej sekcji). W przypadku niezałączenia się transformatora następuje odwzbudzenie się układu SPZ po nastawionym czasie T O. ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

44 44 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 3.4 POMIARY UWAGI OGÓLNE Urządzenie MUPASZ 2021 wyposażone jest w układy i oprogramowanie realizujące szybkie pomiary dla celów zabezpieczeń i automatyk oraz osobne - wykonywane w większych odstępach czasu przy użyciu przetwornika wartości skutecznej (RMS) - dla prowadzenia ruchu. W trakcie działania urządzenia istnieje możliwość obserwacji poszczególnych wielkości pomiarowych na wyświetlaczu umieszczonym na jego płycie czołowej. W trybie pomiarowym wyświetlane są:! oznaczenie symboliczne pomiaru,! wartość,! jednostka,! stosunek mierzonej wartości do znamionowej w % przy odczycie prądów lub napięć. Wyświetlane wielkości odpowiadają stronie pierwotnej przekładników pomiarowych. Wyboru żądanej wielkości dokonuje się z klawiatury urządzenia. Na wyświetlaczu można uzyskać wyniki następujących pomiarów:! prądów fazowych oraz I 0! napięć międzyfazowych i U 0 oraz napięć fazowych (z obliczeń)! mocy czynnej i biernej (w tym mocy 15-minutowych: czynnej, biernej dodatniej i biernej ujemnej)! energii! cos φ! częstotliwości! temperatury z modelu cieplnego! czas pracy pola (mierzony, gdy prąd przekracza 5 % prądu nominalnego). Samoczynne odświeżanie wyniku pomiaru wyświetlanego na wyświetlaczu głównym urządzenia następuje co 0,5s. Jeśli żądany pomiar jest niemożliwy (np. z powodu niepodłączenia niezbędnego przekładnika), to następuje wyświetlenie odpowiedniego komunikatu. Sposób posługiwania się klawiaturą urządzenia jest opisany w p Temperatura nie jest mierzona, lecz obliczana wg modelu cieplnego opisanego szczegółowo w p "Zabezpieczenie nadprądowe zależne (model cieplny Θ m >)". Ograniczenie progu temperatury, którego przekroczenie powoduje otwarcie wyłącznika do 200 C jest przyczyną ograniczenia zakresu obliczania temperatury od 0 do 200 C. Wyniki pomiarów w wygodniejszej formie dostępne są również za pośrednictwem programatora MUPASZ-a Oprócz wszystkich wymienionych powyżej wielkości pokazywanych na wyświetlaczu MUPASZ-a - na programatorze można obejrzeć dodatkowo bieżącą wartość prądu skumulowanego wyłącznika: 2 POMIARY 7 WYŁĄCZ./STYCZ. 1 ΣI. Aby za pomocą programatora odczytać czas pracy pola należy wybierać kolejno: 2 POMIARY 7 WYŁĄCZ./STYCZ. 2 CZAS PRACY Tpr. Sposób posługiwania się programatorem opisany jest w p "Obsługa programatora" MOCE Pomiar mocy jest realizowany w układzie Aarona ze wspólną fazą 2. W przypadku braku któregoś z przekładników (np. I 3 lub U 32 ) do obliczeń przyjmuje się symetryczny rozkład prądów (lub napięć) i MUPASZ pokazuje przybliżony wynik pomiaru mocy (dla odróżnienia po symbolu mocy wyświetlana jest gwiazdka). W urządzeniu MUPASZ 2021 zrealizowano tzw. dwukierunkowy pomiar mocy. Jeśli

45 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 45 moc czynna jest oddawana w kierunku odpływu, to jej znak jest dodatni; jeśli moc przepływa od odpływu do szyn zbiorczych, to znak mocy czynnej jest ujemny (ma to znaczenie w przypadku pól dwustronnie zasilanych) MOCE 15-MINUTOWE Moc 15-minutowa jest obliczana jako średnia w każdym kwadransie każdej godziny. Na początku minuty 0, 15, 30 i 45 jest ponadto sprawdzane czy ostatnio zmierzona wartość przekracza zapamiętaną wartość maksymalną. Jeśli tak, to ostatnia wartość jest zapamiętywana jako maksymalna. Co pewien ustalony czas kończy się okres liczenia maksimum mocy. Na początku okresu obliczeniowego wartość maksymalna każdej z trzech mocy 15-minutowych jest przepisywana do pamiętnika poprzedniego okresu obliczeniowego, a bieżąca wartość maksymalna jest zerowana. Okresem rozliczeniowym może być: - rok (wtedy przepisanie wartości maksymalnych do pamiętnika poprzedniego okresu odbywa się o godz stycznia każdego roku, - miesiąc (przepisanie następuje o godz pierwszego dnia każdego miesiąca) - doba (przepisanie następuje o ustalonej godzinie każdego dnia). Wybór długości okresu rozliczeniowego (rok, miesiąc, doba) jest możliwy po dołączeniu do MUPASZ-a programatora; w ostatnim przypadku deklaruje się również godzinę rozpoczęcia okresu rozliczeniowego (minuty są równe zero). Dostęp do nastaw miernika mocy 15-minutowych uzyskujemy z menu głównego wybierając kolejno: 6 KONFIGURACJA 6 PQ 15 MIN. 1 CZAS LICZMAX. W okienku wybieramy okres obliczeniowy: dobę, miesiąc lub rok. W przypadku wyboru doby mamy jeszcze możliwość wyboru godziny, o której nastąpi zapamiętanie wartości maksymalnych mocy odnotowanych w ostatnich 24 godzinach: 6 KONFIGURACJA 6 PQ 15 MIN. 1 GODZINA POCZ. Odczyt wszystkich dziewięciu mocy (czynnej i dwóch biernych: maksymalnej w okresie poprzednim, maksymalnej w okresie bieżącym i bieżącej) jest możliwy tylko przy użyciu programatora LICZNIKI ENERGII Z pomiarami mocy czynnej i biernej związane są liczniki energii. W urządzeniu MU- PASZ 2021 zainstalowane są cztery liczniki energii: dla energii czynnej dodatniej i ujemnej (Ec+ i Ec-) i dla energii biernej dodatniej i ujemnej (Eb+ i Eb-). Działanie liczników jest następujące: jeśli znak mocy czynnej jest dodatni, to przyrasta wskazanie Ec+, a Ec- jest zatrzymany. Jeżeli natomiast znak mocy czynnej jest ujemny, to stoi Ec+, a przyrasta wskazanie licznika Ec-. Analogicznie działają liczniki energii biernej. Pojemność liczników wynosi 1 mln jednostek (MWh lub Mvarh), co przy nastawie I N =6000 A i U N =6000 V daje przewinięcie licznika po ok. 668 dniach. 3.5 PROGRAMOWANIE Urządzenie MUPASZ 2021 jest uniwersalne, tzn. może być stosowane w różnych typach sieci, pól; może też realizować różne zabezpieczenia, pomiary i automatyki. Aby dopasować MUPASZ-a do danego pola w konkretnej rozdzielni należy poddać go czynnościom, zwanym dalej programowaniem. Programowanie powinno być wykonane w całości przed uruchomieniem rozdzielni; w czasie dalszej eksploatacji można dokonywać mniej istotnych zmian w nastawach MUPA- SZ-a stosownie do bieżących wymagań eksploatacji również przy zamkniętym wyłączniku; należy jednak pamiętać, że zmiana typu pola może być dokonywana tylko przy otwartym wyłączniku. Ponadto zmiana typu pola powoduje inne zmiany konfiguracyjne, np. wybranie pola pomiarowego kasuje obecność przekładników prądowych. Po zmianie typu pola należy ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

46 46 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia więc dokonać pełnego zaprogramowania urządzenia. Należy również pamiętać, że działanie niektórych funkcji urządzenia jest uzależnione od uprzedniego dokonania odpowiednich podłączeń i wprowadzenia do urządzenia odpowiednich informacji konfiguracyjnych. Dla przykładu dla działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych prądowych konieczne jest podłączenie do urządzenia przekładnika pomiarowego I 0 (lub układu Holmgreena). Jeśli w konfiguracji nie poinformujemy urządzenia o obecności przekładnika I 0, to grupa zabezpieczeń ziemnozwarciowych prądowych nie będzie dostępna w menu programatora. Programowanie można wykonać za pomocą:! programatora,! systemu nadzorczego KOSAN. Programator podłącza się do MUPASZ-a za pośrednictwem odpowiedniego gniazda w płycie czołowej. Kable światłowodowe od koncentratora systemu KOSAN dołącza się do odpowiednich gniazd umieszczonych na górnej ścianie obudowy urządzenia. Programowaniu podlegają w szczególności:! typ sieci: " izolowana, " kompensowana, " z rezystancyjnym uziemieniem punktu zerowego,! typ pola: " zasilające, " pomiarowe, " łącznika szyn " linii napowietrznej, " linii kablowej, " silnikowe, " baterii kondensatorów, " transformatora zasilającego (ŚN/nn), " transformatora uziemiającego (w sieci kompensowanej i sieci z rezystancyjnym uziemieniem punktu zerowego)! liczba przekładników: " napięciowych oraz konfiguracja przekładnika U 0, " prądowych oraz typ przekładnika I 0,! wartości znamionowe: " napięć pierwotnych przekładników napięciowych, " prądów pierwotnych przekładników prądowych " prądu silnika,! nastawy zabezpieczeń: " wartości progów zadziałania, " wartości czasów, " aktywność/nieaktywność, " sposób działania (wyłączanie, wyłączanie z blokadą, sygnalizacja),! Uwaga: Niektóre zabezpieczenia nie mają pewnych atrybutów albo mają ich więcej: w każdym przypadku operator jest informowany o aktualnych możliwościach wyboru (np. w zabezpieczeniu zużycia wyłącznika nie ma wyłączania, lecz jest tylko sygnalizacja).! nastawy każdej automatyki (stosownie do jej charakteru): " czasów, " prądów/napięć itp., " sposobu działania,! zezwolenie na zamykanie wyłącznika w zależności od stanu wózka lub

47 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 47 odłączników! rodzaj zezwolenia na zdalne sterowanie wysuwaniem i wsuwaniem wózka! obecność na wyświetlaczu graficznym symbolu uziemnika. Dodatkowo można nastawić zegar czasu astronomicznego (wraz z kalendarzem). 3.6 STEROWANIE WYŁĄCZNIKIEM UWAGI OGÓLNE Wyłącznik, znajdujący się w każdym polu (oprócz pomiarowego), jest sterowany przez MUPASZ-a 2021 z jego własnej inicjatywy (np. otwarcie w czasie zwarcia, zamknięcie w cyklu SPZ), na żądanie innego MUPASZ-a 2021 (np. otwarcie od SCO, LRW itp.), na żądanie operatora (naciskanie przycisku sterowniczego na drzwiach rozdzielnicy) oraz na żądanie systemu nadrzędnego. Nie da się jednak zamknąć wyłącznika w stanie AWARIA (migająca lampka AWARIA), ani w polu baterii kondensatorów, gdy czynna jest automatyka AZBK. Urządzenie jest przystosowane do obsługi jednej lub dwóch cewek wyłączających CW1 i CW2 i jednej zamykającej CZ. Układy wewnętrzne urządzenia kontrolują ciągłość obwodów cewek CW1 i CZ. Ciągłość obwodu cewki CW1 jest kontrolowana, gdy wyłącznik jest zamknięty, a cewki CZ, gdy wyłącznik jest otwarty. W przypadku wykrycia braku ciągłości pobudza się linia UP, miga dioda AWARIA, na wyświetlaczu pojawia się komunikat "BRAK COW" i następuje zapisanie informacji o tym zdarzeniu do rejestratora zdarzeń. W tym stanie - przed skasowaniem alarmu przyciskiem KASUJ AWARIĘ - nie jest możliwe zamknięcie wyłącznika; jednakże jeśli wyłącznik jest zamknięty i nastąpi zwarcie, to urządzenie będzie usiłowało otworzyć wyłącznik (może to być skuteczne, jeśli brak ciągłości jest przemijający, np. na skutek obluzowanego przewodu). Powrót ciągłości jest odnotowywany w rejestratorze (bez komunikatu na wyświetlaczu). W związku z powyższym, aby uniknąć komunikatów o braku ciągłości w przypadku korzystania z jednej cewki wyłączającej, należy dołączyć ją do zacisku 3 gniazda GN3, a nie do zacisku OGRANICZENIA MOŻLIWOŚCI ZAMYKANIA WYŁĄCZNIKA Urządzenie MUPASZ 2021 ST pozwala na ograniczenie możliwości zamykania wyłącznika w zależności od stanu wózka lub odłączników. W przypadku współpracy z wózkiem istnieje możliwość ustawienia zgody na zamykanie wyłącznika albo tylko w stanie praca, albo w stanie praca i w stanie próba. W przypadku, gdy urządzenie współpracuje z jednym odłącznikiem (szynowym), można nastawić zezwolenie na zamykanie zawsze lub tylko w stanie pracy (czyli przy zamkniętym odłączniku). W przypadku, gdy urządzenie współpracuje z dwoma odłącznikami, to można nastawić zezwolenie na zamykanie wyłącznika niezależnie od stanu odłączników, tylko w stanie pracy (czyli przy zamkniętych obu odłącznikach) lub gdy odłączniki mają zgodne stany (oba otwarte lub oba zamknięte). Próba zamykania wyłącznika w stanie, w którym nie ma zezwolenia na zamykanie, powoduje ujawnienie się odpowiedniej blokady: 'ODŁ-zły stan odłączn' lub 'Woz- zły stan wózka'. Dostęp do nastawy zezwolenia na zamykanie wyłącznika uzyskuje się z menu głównego programatora naciskając kolejno: 6 KONFIGURACJA 3 PARAM. ROZDZ. 2 ŁĄCZNIKI 1 WÓZEK/ODŁĄCZN. 2 ZEZW.ZAMKN.WYŁ BLOKADY Oprócz opisanych w poprzednim rozdziale nastawialnych ograniczeń zamykania wyłącznika urządzenie blokuje możliwość zamykania wyłącznika w wielu innych sytuacjach. Sytuacje takie mogą mieć miejsce po zadziałaniu wielu zabezpieczeń. W tym celu należy takie zabezpieczenie nastawić na wyłączenie z blokadą. Informacja o tym, czy dane ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

48 48 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia zabezpieczenie można nastawić na wyłączenie z blokadą, znajduje się w rozdziale 2.2. Operator może skontrolować stan blokad na wyświetlaczu głównym MUPASZ-a poprzez naciśnięcie klawisza ODCZYT BLOKAD. Poniżej podano w porządku alfabetycznym i w postaci ekranowej wykaz wszystkich blokad, które mogą wystąpić w różnych urządzeniach serii MUPASZ 2000/2001/2021. 'AwN-awar.napędu wył.' 'p> <-złe ciśn.powiet.' 'AZB- bl.od czyn.azbk' 'paw- przycisk awar. ' 'BDZ-bl.w polu zas.2s' 'po- przycisk Otwórz ' 'BPR-praca równoległa' 'psf-ciśn.6-o flu.fos' 'Brak blokad' 'Θm>-model cieplny' 'Bu- czujnik Buchholz' 'R- blokada rozruchu ' 'BWE- blok.wewnętrzna' 'Rw<<- oporn.wirnika ' 'BZ-blokada zewnętrz.' 'SKS-skrzynka sterow.' 'BZE- blok.zewnętrzna' 'SZR- sam.zał.rezerwy' 'COG-ciągłość obw.gn.' 'T1- zab.technolog. 1' 'COW-ciągłość obw.wył' 'T2- zab.technolog. 2' 'fr>-częstot.rozruchu' 'T3- zab.technolog. 3' 'kl- czujnik klap' 'T4- zab.technolog. 4' 'KOL- otwar.z kolumny' 'T5- zab.technolog. 5' LRW- od wejścia LRW 'T6- zab.technolog. 6' 'NF- niezgodność faz' 'T7- zab.technolog. 7' 'NN- niskie napięcie ' 'T8- zab.technolog. 8' 'ODŁ-zły stan odłączn' 'T9- zab.technolog. 9' 'OL-otwarcie od op.l.' 'teta>- czujnik teta' 'OSN-sterownik nastaw' 'UBK- bl. od U>Umax ' 'OWE-otwarcie wewnęt.' 'UZ-uziemn. zamknięty' 'OZ-otwarcie zewnętrz' 'Woz- zły stan wózka ' 'OZE-otwarcie zewnęt.' 'WT- wzrost temperat.' 'OZG- od pola gener. ' 'ZAB-zabezp.z blokadą' 'OZR-bl.od we różnic.' 'Zbr- brak zbrojenia ' 'p>-czujnik ciśnienia' Znaczenie niektórych skrótów nazw blokad podano poniżej: COG - Blokada powstaje, gdy jeden (lub więcej) z wtyków podłączeniowych nie został wetknięty do odpowiedniego gniazda w urządzeniu MUPASZ 2021, lub obwód COG został przerwany lub nie jest zasilany (ew. błąd w okablowaniu pola) p. Schemat podłączeń, Rozdział 9; nie jest kontrolowane wetknięcie wtyku zasilającego do gniazda GN2, COW - Blokada powstaje, gdy urządzenie stwierdzi zbyt dużą oporność w obwodzie cewki otwierającej 1 lub cewki zamykającej wyłącznika. Odpowiedni układ kontroluje oporność obwodu cewki wyłącznika, która jest aktualnie przewidywana do użycia (tzn. gdy wyłącznik jest zamknięty, kontrolowana jest oporność cewki otwierającej). Blokada COW się uaktywnia, gdy oporność ta jest większa od 10 kω ±10%. OL - otwarcie wyłącznika przez operatora lokalnego Woz zły stan wózka. Mogą być dwie przyczyny: albo awaria (nieprawidłowe sygnały z wyłączników krańcowych), albo próba zamykania wyłącznika w stanie próba, gdy zaprogramowano zgodę na zamykanie wyłącznika tylko w stanie praca. ODŁ - odłącznik otwarty i zakaz dokonywania prób przy otwartych odłącznikach. MUPASZ został tak zaprogramowany, że aktualny stan odłączników nie zezwala na zamknięcie wyłącznika, p ZAB - Po zadziałaniu zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie z blokadą zadzi-

49 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 49 ałało zabezpieczenie nastawione na wyłączenie z blokadą. Operator może zlikwidować blokadę ZAB przez naciśnięcie przycisku sterowniczego WYŁĄCZ (po sprawdzeniu i usunięciu przyczyny wyłączenia), AwN - awaria napędu wyłącznika (nieprawidłowa kombinacja sygnałów potwierdzających stan wyłącznika), AZB - gdy automatyka AZBK jest czynna, nie można zamykać wyłącznika, RBK - rozładowanie baterii kondensatorów. Po otwarciu wyłącznika w polu baterii kondensatorów jego ponowne zamknięcie jest możliwe dopiero po upływie zaprogramowanego czasu, UBK - w polu zasilającym, gdy czynna AZBK, a napięcie przekracza U max, p Zbr - brak sygnału potwierdzającego nazbrojenie napędu wyłącznika po upływie 15 s od rozpoczęcia zbrojenia, p> - sygnał z czujnika ciśnieniowego w komorze WN aktywny, Kl - czujnik klap, UZ - uziemnik zamknięty, fr> - brak możliwości dokonania następnego rozruchu, gdyż rozruch ten przekroczyłby nastawioną (dopuszczalną) częstotliwość rozruchów silnika, R - blokada po rozruchu silnika. Usuwanie blokady klawiszem KASUJ AWA- RIĘ Θm> - przekroczenie progu temperatury blokowania w modelu cieplnym, Tn - zabezpieczenie technologiczne o numerze n, Bu - czujnik gazowo-przepływowy "otwórz" (Buchholz). Większość blokad znika natychmiast po ustąpieniu ich przyczyn; blokady fr> oraz Θm> znikają samoczynnie po odpowiednim czasie (wynikającym z działania zabezpieczeń). Stan blokad może być również przeglądany za pomocą programatora. Okienko z blokadami wywołuje się po naciśnięciu klawisza 3 ( ODCZYT BLOKAD) w głównym menu na programatorze. W okienku tym pojawiają się skróty nazw blokad, które są aktywne w danym momencie. Swoistą blokadę stanowi również migająca lampka AWARIA. W tym stanie również nie można zamknąć wyłącznika. Miganie lampki AWARIA kasuje się przez naciśnięcie klawisza KASUJ AWARIĘ. Informacja o blokadach występujących w danej wersji urządzenia podana jest w Załączniku C ZDALNE STEROWANIE POŁOŻENIEM WÓZKA Niektóre urządzenia MUPASZ 2021 pozwalają na zdalne sterowanie położeniem wózka, na którym jest zamontowany wyłącznik lub przekładniki (dot. pola pomiarowego). Dostęp do okna, w którym nastawia się zezwolenie na tę czynność, uzyskuje się z menu głównego urządzenia przez naciskanie kolejno: 6 KONFIGURACJA 3 PARAM. ROZDZ. 2 ŁĄCZNIKI 1 WÓZEK/ODŁĄCZN. 4 ZDALNE STEROW. W oknie tym można wybrać jedną z następujących możliwości: ZDALNE STEROW.: 0 ZABRONIONE 1 ZAWSZE DOZWOL. 2 WYSUW. DOZWOL. 3 WSUW. DOZWOL. Zdalne polecenie wysunięcia lub wsunięcia wózka zostanie zrealizowane, jeśli wybrano odpowiednie zezwolenie, poprzez wysłanie impulsu o długości 0,5 s odpowiednio na Wyjście 12 (wsunięcie wózka) lub na Wyjście 13 (wysunięcie wózka). ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

50 50 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 3.7 WSPÓŁPRACA ZE STYCZNIKIEM Niektóre urządzenia MUPASZ 2021 mogą współpracować ze stycznikiem. Współpraca ta polega na tym, że przed wystawieniem sygnału otwórz sprawdzany jest prąd płynący przez stycznik i porównywany z zaprogramowaną wartością graniczną. Jeśli prąd przekracza wartość graniczną, to sygnał otwórz dla stycznika w danym polu nie jest wysyłany; w zamian pojawia się sygnał na wyjściu ŻWR (żądanie wyłączenia rezerwowego), który powinien być podłączony do urządzenia współpracującego z wyłącznikiem, np. do zespołu zabezpieczeniowego w polu zasilającym sekcji lub w polu łącznika szyn. Współpracę ze stycznikiem można uaktywnić za pomocą programatora naciskając kolejno następujące klawisze na programatorze (zaczynając od menu głównego): 6 KONFI- GURACJA 3 PARAM.ROZDZ. 2 ŁĄCZNIKI 3 STYCZNIK. Należy również zaprogramować prąd graniczny stycznika I gr st. : 6 KONFIGURACJA 3 PARAM.- ROZDZ. 1 NOMINAŁY 1 WARTOŚCI NOMINALNE. Przykładowy układ połączeń pomiędzy polami zapewniający poprawną współpracę pól wyposażonych w styczniki i wyłączniki pokazano na schemacie Sch. 7 w Załączniku B.! Uwaga: Zabezpieczenie I>>> nie bada przekroczenia prądu granicznego stycznika i sygnał otwórz wysyła tylko na wyjście ŻWR. 3.8 SYGNALIZACJA Dla celów sygnalizacji urządzenie MUPASZ 2021 jest standardowo wyposażone w trzy wyjścia stykowe do pobudzania linii okrężnych UP, AW i AL oraz w lampki ZASI- LANIE, BLOKADA, UP i AWARIA umieszczone na płycie czołowej. Styk UP zamyka się w przypadku wystąpienia zdarzenia wymagającego przywołania obsługi, np. zadziałania jakiegokolwiek zabezpieczenia nastawionego na sygnalizację, wykrycia braku ciągłości obwodów gniazd (COG - wtyki nieprawidłowo wetknięte w gniazda), rozbrojenia napędu wyłącznika (w czasie dłuższym od 15 s) itp. Styk AW zamyka się w przypadku otwarcia wyłącznika spowodowanego zadziałaniem zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie lub wyłączenie z blokadą. Otwarcie wyłącznika związane z zadziałaniem automatyki SPZ (gdy cykl udany) i innych automatyk nie powoduje zamknięcia styku AW. Styk AL zamyka się w przypadku zaniku napięcia pomocniczego zasilającego urządzenie MUPASZ lub uszkodzenia wewnątrz urządzenia. Lampka ZASILANIE pali się, gdy się urządzenie MUPASZ 2021 jest dołączone do napięcia zasilania i jest sprawne. Lampka BLOKADA zapala się w chwili uaktywnienia się jakiejkolwiek przyczyny uniemożliwiającej zamknięcie wyłącznika i gaśnie po jej ustąpieniu. Przyczyną taką może być m.in.: " otwarcie wyłącznika przez zabezpieczenie nastawione na wyłączenie z blokadą, która utrudnia pochopne zamknięcie wyłącznika po zadziałaniu danego zabezpieczenia (ZAB) " utrzymywanie się na odpowiednim wejściu sygnału, który doprowadził do otwarcia wyłącznika w wyniku zadziałania zabezpieczenia technologicznego (Tn) " utrzymująca się niesprawność w polu rozdzielczym, np. brak ciągłości gniazd (COG) czy awaria napędu (AwN). Lampka UP zapala się po zadziałaniu zabezpieczenia nastawionego na sygnalizację. Lampka z migającym światłem AWARIA zapala się w przypadku zamknięcia styków UP lub AW oraz w przypadku próby zamknięcia wyłącznika poprzez wysterowanie odpowiedniego wejścia w stanie zablokowania możliwości zamykania wyłącznika (np. przed usunięciem blokady po zadziałaniu zabezpieczenia nastawionego na wyłączenie z blokadą). W tej sytuacji styk UP nie zamyka się, żeby niepotrzebnie nie wywoływać alarmu na linii

51 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 51 okrężnej, gdyż obsługa znajduje się w pobliżu danego pola rozdzielczego. Kasowanie stanów pobudzenia przekaźników UP i AW oraz gaszenie lampki AWA- RIA dokonuje się przez naciśnięcie przycisku KASUJ AWARIĘ, wetknięcie programatora lub zdalnie za pomocą odpowiedniego polecenia z systemu nadrzędnego. W niektórych wykonaniach urządzeń MUPASZ 2021 można skasować stan AW zdalnie poprzez odpowiednie wejścia (zamknięcie zdalne i skasowanie AW). Ponadto otwarcie styku przekaźnika AW następuje w chwili zamykania wyłącznika. Należy jednak pamiętać, że skasowanie stanu zwarcia styku UP nie nastąpi, dopóki trwa jego przyczyna, np. brak ciągłości obwodów gniazd (COG) oraz nastąpi samoczynnie, gdy przyczyna ustanie. Jedynie w przypadku pobudzenia styku UP po zadziałaniu zabezpieczenia nastawionego na sygnalizację wymagane jest kasowanie tego stanu za pomocą przycisku KASUJ AWARIĘ. 3.9 REJESTRACJA ZDARZEŃ MUPASZ rejestruje zdarzenia takie jak zmiany sygnałów dwustanowych na wejściach i wyjściach urządzenia oraz pobudzenia i działania zabezpieczeń z równoczesnym zapisem daty i astronomicznego czasu jego wystąpienia. Rejestrowana jest również wartość maksymalnego prądu występującego w czasie zwarcia. Przegląd zarejestrowanych zdarzeń możliwy jest zarówno na wyświetlaczu MUPASZ-a 2021 (p ) jak i za pomocą programatora (p ). Pojemność pamięci wynosi 180 zdarzeń. Po zapełnieniu całej pamięci nowe zdarzenia zapisywane są na miejscu zapisów najdawniejszych, które zostają zamazane LICZNIKI ZDARZEŃ MUPASZ 2021 jest wyposażony w szereg liczników, które zliczają zdarzenia zachodzące w trakcie pracy urządzenia. W zasadzie liczniki nie podlegają konfigurowaniu. Wyjątkiem jest jednak licznik doziemień, do działania którego niezbędne jest zaprogramowanie parametru T l (czas licznika doziemień) wyznaczającego minimalny czas trwania doziemienia, które ma być doliczone do licznika. Doziemienia trwające krócej niż czas T l nie są zliczane przez licznik doziemień. Czas T l jest programowany w okienku zabezpieczenia nadnapięciowego ziemnozwarciowego (U 0 >): 4 ZABEZPIECZENIA 4 NAPIĘCIOWE 3 U 0 >. Dostęp do liczników uzyskujemy z menu głównego poprzez naciśnięcie następujących klawiszy: 1 ZDARZENIA 2 LICZNIKI REJESTRATOR ZAKŁÓCEŃ MUPASZ 2021 jest wyposażony w rejestrator zakłóceń pozwalający na zarejestrowanie do 24 s przebiegów analogowych, dwustanowych i stanów wewnętrznych urządzenia. Zarejestrowane dane mogą być odczytane poprzez wyjście RS485 i poddane analizie za pomocą odpowiedniego programu zainstalowanego w komputerze osobistym. Instrukcja obsługi rejestratora zakłóceń zawarta jest w Załączniku D na końcu niniejszej instrukcji TELEMECHANIKA Na zamówienie MUPASZ 2021 może być wykonany w wersji specjalnej, wyposażonej w moduł umożliwiający współpracę z układami tradycyjnej telemechaniki INTERFEJS MUPASZ 2021 może być wyposażony w interfejs MODBUS RTU pracujący poprzez łącze RS485. MUPASZ 2021 może być również dostarczony w wersji przystosowanej do pracy w Komputerowym Systemie Nadzoru rozdzielni średniego napięcia KOSAN. Wyposażony jest wtedy w łącze światłowodowe umożliwiające połączenie z koncentratorem danych ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

52 52 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia systemu KOSAN. Poprzez interfejs MUPASZ 2021 przekazuje informacje bieżące o stanie pola (stany łączników, położenie wózka, pomiary ruchowe, dziennik zdarzeń, blokady), w którym jest zainstalowany; może również odbierać zdalne polecenia zamknięcia lub otwarcia wyłącznika. Operator systemu nadrzędnego może obserwować na monitorze schemat rozdzielni ze stanem poszczególnych wyłączników. Zdalnie można też zmieniać nastawy zabezpieczeń w poszczególnych MUPASZ-ach, uaktywniać lub wyłączać automatyki, synchronizować zegary wewnętrzne z zegarem systemu, oglądać zawartości rejestratorów zdarzeń, zmieniać konfigurację urządzeń, sterować położeniem wózka. Możliwe jest również zamówienie urządzenia MUPASZ 2021 z protokołem transmisji IEC

53 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 53 4 OBSŁUGA 4.1 IDENTYFIKACJA URZĄDZENIA Urządzenia MUPASZ 2021 występują w różnych odmianach sprzętowych i programowych. Programator oraz wyświetlacz główny urządzenia pozwalają na odczyt danych identyfikujących daną wersję urządzenia IDENTYFIKACJA ZA POMOCĄ PROGRAMATORA Dostęp do danych identyfikujących daną wersję urządzenia MUPASZ 2021 uzyskujemy z głównego menu poprzez wybór kolejno 6 KONFIGURACJA 4 IDENTYFIKA- CJA 2 MUPASZ. Pojawi się okienko zawierające Numer Identyfikacyjny MUPASZ-a 2021 i numer wersji oprogramowania komunikacyjnego zaimplementowanego na płycie głównej (jeśli MUPASZ 2021 jest wyposażony w Moduł Komunikacyjny do współpracy z systemami nadrzędnymi). Może ono wyglądać następująco: NID: BE1Y7D P8 bk IDENTYFIKATOR MU0606L03 Dostęp do identyfikatora Modułu Komunikacyjnego MUPASZ-a 2021 uzyskujemy z głównego menu poprzez wybór kolejno 6 KONFIGURACJA 4 IDENTYFIKACJA 1 MODUŁ KOMUNIK. Okno zawierające identyfikator Modułu Komunikacyjnego może wyglądać następująco: IDENTYFIKATOR: MKF05V0H01S01L IDENTYFIKACJA NA WYŚWIETLACZU GŁÓWNYM Dane identyfikujące urządzenia MUPASZ 2021 udostępniane są na ekranie powitalnym urządzenia. Dostęp do tego ekranu uzyskuje się przez naciskanie klawisza (KASUJ AWARIĘ). Dane te są rozmieszczone na ekranie następująco: ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

54 54 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia Numer Identyfikacyjny Urządzenia (NID) Identyfikator wersji oprogramowania komunikacyjnego urządzenia Pole do dowolnego wykorzystania Identyfikator Modułu Komunikacyjnego Dane identyfikacyjne urządzenia MUPASZ 2021 Treść napisu w polu do dowolnego wykorzystania może być uzgodniona z klientem przy składaniu zamówienia na urządzenia.! Uwaga: w przypadku uszkodzenia modułu komunikacyjnego w polu Identyfikatora Modułu Komunikacyjnego wyświetlony zostanie tekst MK?. 4.2 OPIS PRZYŁĄCZEŃ Przeznaczenie poszczególnych zacisków oraz wejść i wyjść analogowych przedstawiono na schemacie współpracy urządzenia MUPASZ 2021 z rozdzielnicą oraz w Tabelach w Załączniku A. 4.3 WARIANTY PODŁĄCZENIA PRZEKŁADNIKÓW Przekładniki napięciowe w polu mogą być połączone na dwa sposoby:! uzwojenia pierwotne połączone w gwiazdę, uzwojenia wtórne połączone w gwiazdę, uziemiona faza l 2 lub punkt gwiazdowy. Drugie uzwojenia wtórne połączone w otwarty trójkąt (U 0 ).! uzwojenia pierwotne połączone w trójkąt (niepełny, tj. układ V albo tylko jeden przekładnik); uzwojenia wtórne połączone w gwiazdę; punkt wspólny uziemiony.

55 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 55 L1 L2 L3 WARIANTY PODŁĄCZENIA PRZEKŁADNIKÓW NAPIĘCIOWYCH 1. Połączenie w gwiazdę 2. Połączenie w trójkąt 2a) 2b) L1 L2 L3 L1 L2 L3 U N V U N /100V l1 l2 l3 z z l1 l2 l3 l1 l2 l3 3U 0 MUPASZ MUPASZ MUPASZ 4.4 INSTALACJA Urządzenie MUPASZ 2021 przeznaczone jest do montażu w celce niskonapięciowej rozdzielnicy. W wersji podstawowej jest montowane na półce i przykręcane za pomocą 6 śrub Φ5. Ponadto w drzwiach celki musi być wykonany otwór, przez który widoczna jest i może wystawać na zewnątrz płyta czołowa urządzenia. Wymiary obudowy MUPASZ-a 2021 pokazane są na rysunku montażowym. 4.5 PŁYTA CZOŁOWA I OBSŁUGA KLAWIATURY Na płycie czołowej MUPASZ-a 2021 znajduje się wyświetlacz graficzny, cztery lampki sygnalizacyjne oraz klawiatura. Wyświetlacz umożliwia:! zobrazowanie graficzne stanu elementów łączeniowych pola rozdzielczego! wyświetlanie wyników pomiarów: " 1. małą czcionką obok schematu pola rozdzielczego " 2. dużą czcionką na całym ekranie! wyświetlanie informacji o zadziałaniu danego zabezpieczenia (data, czas, rodzaj zdarzenia, parametry zdarzenia)! wyświetlanie informacji o 180 ostatnich zdarzeniach zapisanych w rejestratorze zdarzeń! wyświetlanie stanu blokad załączania wyłącznika w polu. ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

56 56 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia Na wyświetlaczu ukazują się wyniki pomiarów, schemat pola rozdzielczego oraz komunikaty dla obsługi. Lampka AWARIA migającym świeceniem wyróżnia urządzenie, które otworzyło wyłącznik. Lampka ZASILANIE sygnalizuje brak głównego zasilania MUPASZ-a Klawiatura MUPASZ-a 2021 składa się z 9 klawiszy. Klawisze te służą do obsługi pewnej części funkcji MUPASZ-a:! wyświetlanie wyników pomiarów: " napięć międzyfazowych, zerowego, " prądów fazowych i zerowego, " mocy czynnej i biernej, " energii, " cos φ, " częstotliwości sieci, " temperatury z modelu cieplnego,! wyświetlanie stanu blokad,! przeglądanie rejestratora zdarzeń,! przechodzenie z trybu pomiarowego do trybu przeglądania rejestratora zdarzeń i na odwrót. Funkcje wszystkich klawiszy zostały podane poniżej: Klawisz Przeznaczenie Do przywoływania na ekran wyników pomiarów napięć Do przywoływania na ekran wyników pomiarów prądów Do przywoływania na ekran wyników pomiarów mocy i energii Do przywoływania na ekran rejestratora zdarzeń

57 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 57 Do przywoływania na ekran wykazu aktywnych blokad uniemożliwiających zamknięcie wyłącznika Do przywoływania na ekran pomiarów cos f, f, t prp, Θ i Θ w W czasie przeglądania rejestratora zdarzeń do wyświetlenia zdarzeń późniejszych, a w trakcie wyświetlania pomiarów dużą czcionką do przełączenia na wyświetlanie pomiarów małą czcionką. Ponadto do zmiany kontrastu (z równoczesnym naciśnięciem klawisza INNE FUNKCJE ) i do zmiany sposobu wyświetlania z negatywowego na pozytywowy i odwrotnie (z równoczesnym naciśnięciem klawisza ). W czasie przeglądania rejestratora zdarzeń do wyświetlenia zdarzeń wcześniejszych, a w trakcie wyświetlania pomiarów małą czcionką do przełączenia na wyświetlanie pomiarów dużą czcionką. Ponadto do zmiany kontrastu (z równoczesnym naciśnięciem klawisza INNE FUNKCJE ) i do zmiany sposobu wyświetlania z negatywowego na pozytywowy i odwrotnie (z równoczesnym naciśnięciem klawisza ). Do kasowania ramki zawierającej informację o zdarzeniu awaryjnym, do zakończenia przeglądania rejestratora zdarzeń i przywołania na ekran pomiarów zbiorczych: U 12, U 31, I 1, I 3, P, Q, cos Ф, t prp, Θ i Θ w (te pomiary nie są wyświetlane dużą czcionką). Ponadto do wyświetlenia na ekranie numeru seryjnego danego egzemplarza urządzenia i jego indywidualnej nazwy (dane te pojawiają się po naciśnięciu tego klawisza, gdy na ekranie są pomiary zbiorcze). PRZYKŁADY: Aby dokonać odczytu wielkości prądów płynących w poszczególnych fazach, należy nacisnąć przycisk. Na wyświetlaczu pojawią się wyniki pomiarów prądu w ostatnio oglądanym formacie (tj. na tle schematu pola rozdzielczego lub same pomiary napisane dużą czcionką na całym ekranie). Przełączanie pomiędzy trybem wyświetlania pomiarów małą czcionką obok schematu rozdzielni a trybem wyświetlania dużą czcionką na całym ekranie odbywa się za pomocą klawiszy ze strzałkami. Aby przejrzeć zdarzenia zapisane w rejestratorze, należy nacisnąć klawisz (REJESTR ZDARZEŃ). Następnie strzałkami można przeglądać po dwa zdarzenia. Wyjście z rejestratora zdarzeń przez naciśnięcie klawisza (KASUJ AWARIĘ). Aby wyświetlić pomiary zbiorcze U 12, U 31, I 1, I 3, P, Q, cos Θ, t prp, Θ i Θ w, należy najpierw przejść do wyświetlania jakichkolwiek innych pomiarów, a następnie nacisnąć przycisk (KASUJ AWARIĘ). Aby powiększyć czcionkę użytą do wyświetlania pomiarów obok schematu pola rozdzielczego, należy nacisnąć klawisz. Aby wyświetlić schemat pola rozdzielczego, gdy wyświetlane są pomiary na całym ekranie, należy nacisnąć klawisz. Aby wyświetlić numer seryjny urządzenia należy najpierw wyświetlić pomiary zbiorcze, a następnie ponownie nacisnąć klawisz (KASUJ AWARIĘ).! Uwaga: Zestaw widocznych na ekranie pomiarów zależy od konfiguracji przekładników. ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

58 58 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 4.6 PROGRAMATOR Wszystkie parametry zabezpieczeń, automatyki itd. są zapisane w pamięci MUPASZ-a Upoważniony użytkownik może zmieniać te parametry. Oprócz funkcji nastawczych programator udostępnia operatorowi dokonywanie odczytu pomiarów:! prądów pierwotnych,! napięć pierwotnych,! mocy,! mocy 15-minutowych! energii,! cos φ,! częstotliwości,! czasu pracy pola! sumy skumulowanych prądów wyłączonych przez wyłącznik. Osoba z programatorem:! może sprawdzić dowolne parametry oraz obserwować wyniki pomiarów,! może dokonać zmian dowolnych parametrów, o ile zna kod dostępu. Aby wykonać którąkolwiek z tych operacji, należy wetknąć wtyczkę programatora do gniazda znajdującego się pod napisem "Programator" na płycie czołowej MUPASZ-a 2021.! Uwaga: Programator nie pozwala na dokonywanie zmian konfiguracyjnych, jeśli jest podłączony do systemu nadrzędnego KOSAN. W tej sytuacji za pomocą programatora można

59 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 59 jedynie odczytać aktualne nastawy urządzenia i wyniki pomiarów. Programator uzyskuje możliwość dokonywania nastaw konfiguracyjnych po upływie 20 s od chwili odłączenia MU- PASZ-a 2021 od systemu nadrzędnego KOD DOSTĘPU DO PROGRAMATORA Aby dokonać jakichkolwiek zmian parametrów należy wcześniej wpisać kod dostępu. Raz wprowadzony kod obowiązuje do chwili odłączenia programatora od MUPASZ-a i nie trzeba go wpisywać wielokrotnie - dopiero przy ponownym wetknięciu. Kod ten jest ciągiem co najwyżej 8 cyfr. Wprowadzanie kodu wymaga wykonania następujących kroków:! wcisnąć klawisz KOD;! wpisać kolejne cyfry tworzące dany kod;! wcisnąć klawisz ZATWIERDZENIE. Po wprowadzeniu niewłaściwej kombinacji cyfr MUPASZ 2021 zareaguje komunikatem o błędnym kodzie. Należy wówczas wcisnąć klawisz WYCOFANIE i ponownie wykonać wszystkie operacje opisane powyżej. Producent nastawia kod pusty. Wprowadzenie takiego kodu dla uzyskania dostępu do nastaw polega na wciśnięciu kolejno klawisza KOD i klawisza ZATWIERDZENIE. Kod dostępu może być zmieniony. Dokonuje się tego po rozwinięciu menu KONFIGU- RACJA ZMIANA KODU. Wówczas zostanie wyświetlona aktualna wartość kodu, zamiast której można podstawić nową kombinację cyfr. Zatwierdzenie pustej linijki spowoduje utworzenie kodu pustego. Odebranie prawa dokonywania zmian parametrów następuje po wciśnięciu klawisza KOD, a następnie klawisza 1. Identyczny rezultat nastąpi po wyjęciu wtyczki programatora z gniazda MUPASZ-a 2021 i ponownym jej włożeniu do tego samego gniazda OBSŁUGA PROGRAMATORA PROGRAMOWANIE W urządzeniu MUPASZ 2021 programowaniu podlegają następujące parametry konfiguracyjne: ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

60 60 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia czas rok (4 cyfry), miesiąc, dzień, godzina, minuta typ sieci - izolowana - kompensowana - uziemiona przez rezystor typ pola - zasilające - pomiarowe - łącznika szyn - linii napowietrznej - linii kablowej - silnikowe - transformatora zasil. (Śn/nn) - baterii kondensatorów - transf. uziem. w sieci kompensowanej - transf. uziem. w sieci uziemionej przez rezystor wielkości parametrów nominalnych: - I N 5 A A co 1 A - U N 5000 V V co 1 V - I B 0,2 I n... 1,2 I n, co 1A I gr. st. (prąd graniczny stycznika) granica dolna zakresu nastaw: dla I N <1000 A: I N dla I N >=1000 A: 1000 A granica górna zakresu nastawczego: 20 I N ale nie więcej niż A konfiguracja przekładników napięciowych rozdzielczość nastaw: - gwiazda - gwiazda + 3U 0 - jeden przekładnik - układ V - brak przekładników co 1 A konfiguracja przekładników prądowych: - fazowych trzy fazowe do wyboru - ziemnozwarciowych - przekładnik Ferrantiego (przekładnia: co 1)! Uwaga: w przypadku próby nastawienia I B >1,2 I n lub I B < 0,2 I n pojawia się komunikat DANE NIESPÓJNE Programowanie nie zawiesza normalnej pracy MUPASZ-a 2021, dlatego trzeba je prowadzić rozważnie: niektóre zabezpieczenia powinny być przestawiane przy otwartym wyłączniku.! Uwaga: Zmiana typu pola możliwa jest tylko przy otwartym wyłączniku. Poruszanie się po całym drzewie programatora jest łatwe, gdyż podporządkowane jest następującym ogólnym zasadom:! na każdym poziomie widoczny jest komentarz o tym, co można zrobić,! zagłębiać się należy klawiszami 0..9,! wycofywać się na wyższy poziom należy klawiszem WYCOFANIE,! nowe dane wpisuje się tam, gdzie wskazuje kursor wg podpowiedzi albo jako liczbę ze stosownego przedziału. Po wetknięciu wtyczki programatora do odpowiedniego gniazda na płycie czołowej wyświetlacz programatora pokaże pierwszą część menu głównego, np.:

61 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 61 1 ZDARZENIA 2 POMIARY 3 ODCZYT BLOKAD 4 ZABEZPIECZENIA 5 AUTOMATYKA wiersz niewidoczny Na wyświetlaczu są widoczne 4 wiersze. Jest to zasada ogólna. Ujawnianie niewidocznych wierszy następuje po naciśnięciu klawisza " " na programatorze: 1 ZDARZENIA wiersz niewidoczny 2 POMIARY 3 ODCZYT BLOKAD 4 ZABEZPIECZENIA 5 AUTOMATYKA 6 KONFIGURACJA wiersz niewidoczny Analogicznie klawisz " " służy do przewijania ekranu do góry. Jeżeli jednak wyświetlone jest okno z parametrami zabezpieczenia itp., to do dalszych jego wierszy można przejść tylko klawiszem ZATWIERDZENIE. Można też zrezygnować klawiszem WY- COFANIE. W każdym oknie można dokonać wyboru następnego okna przez naciśnięcie cyfry widocznej po lewej stronie odpowiedniego hasła. Przykładowo dla zmiany sposobu działania zabezpieczenia nadnapięciowego na sygnalizację należy w głównym menu nacisnąć klawisz 4. Wyświetli się okno zabezpieczeń: 1 ZWARCIOWE 2 ZIEMNOZWARC. 3 NAPIĘCIOWE 4 SPECJALNE Naciśnięcie klawisza 3 spowoduje wyświetlenie następującego okna: 1 U< 2 U> W tej sytuacji klawiszem 2 wybiera się końcowe okno z nastawami : AKTYWN=1/NIE=0:1 U=1.10 UN T=10 s S=0/W=1/WB=2:1 Kursor wskazuje na parametr, który można zmienić (albo pozostawić bez zmiany) i potem zatwierdzić (klawiszem ZATWIERDZENIE). Kursor przesuwa się do następnego parametru (być może ze zmianą okna: jeśli parametrów jest dużo). Wreszcie pojawia się napis domagający się ostatecznego zatwierdzenia nowych danych. W objaśnianym przykładzie po 3-krotnym naciśnięciu klawisza ZATWIERDZE- NIE i stwierdzeniu podkreślenia przez kursor cyfry 1 w ostatnim wierszu operator naciska klawisz 0. Zabezpieczenie nie przestawia się jednak w tym momencie z wyłączania na sygnalizowanie: następuje to po dwukrotnym naciśnięciu klawisza ZATWIERDZENIE. Pierwsze naciśnięcie ZATWIERDZENIE zatwierdza daną w ostatnim wierszu okna, a drugie - całość nastaw tego zabezpieczenia. Jeśli przed przystąpieniem do wprowadzania zmian w konfiguracji nie został wprowadzony kod, to z chwilą naciśnięcia klawisza zmieniającego jakąś nastawę pojawi się komunikat NIE PODANO KODU_NACIŚNIJ WYCOF:. Należy wtedy nacisnąć klawisz WY- ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

62 62 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia COFANIE, nacisnąć klawisz KOD, wprowadzić kod i nacisnąć klawisz ZATWIER- DZENIE, a następnie ponownie wejść do okienka, w którym ma być dokonana zmiana. Do programowania MUPASZ-a może być również wykorzystywany system nadzoru KOSAN. Sposób programowania jest opisany w instrukcji obsługi systemu KOSAN PRZEGLĄDANIE ZDARZEŃ NA PROGRAMATORZE W menu głównym programatora nacisnąć klawisz 1. Pojawi się menu podrzędne ZDARZENIA: 1 ODCZYT 2 LICZNIKI Po naciśnięciu klawisza 1 ODCZYT można przejść do odczytu zdarzeń; jeśli wybrany zostanie klawisz 2 LICZNIKI, to nastąpi przejście do odczytu liczników zdarzeń. Pierwsze wejście do menu przeglądania zdarzeń pozwala obejrzeć ostatnie zarejestrowane zdarzenie. Format wyświetlania informacji o zdarzeniach jest pokazany na rysunku poniżej. Plansza pokazuje kompleksowo jedno zdarzenie (zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia - pobudzone) :12:03 I=15.1kA T=100 ms ZAB. I>> p W pierwszym rzędzie od lewej strony jest podana dwucyfrowo data : rok - miesiąc - dzień zdarzenia (930920), następnie czas astronomiczny zdarzenia: godzina, minuta, sekunda (18:12:03). W drugim rzędzie jest podana maksymalna wartość prądu (I = 15.1 ka), przy którym zadziałało zabezpieczenie, oraz czas jego trwania (T = 100ms). W czwartym rzędzie podany jest opis słowny zdarzenia: w tym przypadku zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia - pobudzone (litera "p"). Litera "w" na końcu komunikatu mówi, że zabezpieczenie wydało polecenie otwarcia wyłącznika: :20:01 I=13.0kA ZAB. I>> w W MUPASZ-u są rozróżniane są cztery typy zdarzeń ze względu na rejestrację parametrów :! zdarzenia z zarejestrowanymi 2 parametrami - prądem i czasem! zdarzenia z zarejestrowanym 1 parametrem - prądem albo czasem! zdarzenia bez parametrów! zdarzenia wyświetlające stan blokad. Poniżej pokazane są przykładowe plansze zdarzenia z 1 parametrem - czasem pobudzenia (zabezpieczenie nadnapięciowe składowej zerowej - pobudzone) oraz zdarzenia bez parametrów (otwarcie wyłącznika przez operatora lokalnego) :01:45 T= 2s ZAB. U0> p

63 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia :04:55 LOKALNE OTWARCIE WYŁĄCZNIKA Na wyświetlaczu programatora istnieje możliwość pokazania ośmiu blokad z pełną datą i czasem zdarzenia. W przypadku wystąpienia więcej niż 8 blokad na końcu wyświetlanego tekstu pojawia się znak ' * '. Przykład (wyświetlacz programatora pokazuje mniej niż 8 aktywnych blokad): BLOKADA ZW AwW Zbr ZAB UZ T1 T2 Powyższy przykład dotyczy zdarzenia, które zachodzi przy usiłowaniu zamknięcia wyłącznika mimo trwających blokad. Przeglądanie zdarzeń jest dokonywane za pomocą klawiszy programatora " " i " ". Pamiętnik MUPASZ-a 2021 może pomieścić maksymalnie 180 zdarzeń. Jeśli jest zapełniony, wówczas najstarsze zdarzenia są zamazywane przez najnowsze. Przykładowe skróty użyte w opisie zdarzeń I - prąd maksymalny danego zabezpieczenia (od chwili pobudzenia do zakończenia działania) p - pobudzenie zabezpieczenia s - sygnalizacja po zadziałaniu zabezpieczenia w - wyłączenie po zadziałaniu zabezpieczenia T - czas pobudzenia lub zadziałania zabezpieczenia OW - otwarcie wyłącznika ZW - zamknięcie wyłącznika Z - załączenie rezerwy zab. I>>> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne III stopnia zab. I>> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne II stopnia zab. I> - zabezpieczenie nadprądowe niezależne I stopnia zab. I> ZAL - zabezpieczenie nadprądowe zależne zab. I< - zabezpieczenie podprądowe zab. I0> - zabezpieczenie ziemnozwarciowe od modułu I 0 zab. I0> k - zabezpieczenie ziemnozwarciowe kątowe zab. Ip> - zabezpieczenie przeciążeniowe zab. NfR - zabezpieczenie od nadmiernej częstotliwości rozruchów silnika zab. ItR - zabezpieczenie rozruchu silnika zab. ItU - zabezpieczenie od zahamowania (utyku) wirnika zab. ItA - zabezpieczenie od asymetrii obciążenia zab. U> - zabezpieczenie nadnapięciowe zab. U< - zabezpieczenie podnapięciowe zab. Θos - granica ostrzegania zabezpieczenia cieplnego zab. Θw - granica wyłączenia zabezpieczenia cieplnego Θ - temperatura w O C zab. I - przekroczenie prądu skumulowanego PRZEGLĄDANIE LICZNIKÓW ZDARZEŃ Liczniki zdarzeń można oglądać tylko na wyświetlaczu programatora. Do liczników wchodzi się z menu ZDARZENIA LICZNIKI. W zależności od konfiguracji możemy ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)

64 64 MUPASZ 2021 ST Instrukcja obsługi. Opis urządzenia obejrzeć ponad 20 liczników zdarzeń. Przeglądanie liczników jest dokonywane za pomocą klawiszy programatora " " oraz " ". 4.7 KONSERWACJA I NAPRAWY MUPASZ 2021 jest wyposażony w pamięć nastaw i zdarzeń podtrzymywaną bateryjnie. Bateria podtrzymująca nastawy i zdarzenia wystarcza na 10 lat pracy w urządzeniu podłączonym do napięcia zasilania. Przed upływem tego terminu urządzenie należy przekazać do przeglądu, w którego zakres wchodzi wymiana baterii. W przypadku przechowywania urządzenia bez zasilania baterię należy wymienić przed upływem 5 lat od daty produkcji urządzenia. Naprawy i przeglądy mogą być dokonywane tylko przez producenta lub zakłady serwisowe upoważnione przez producenta do prowadzenia takich napraw. W trakcie pracy MUPASZ-a 2021 kontrolowane są ważne napięcia wewnętrzne. Samokontroli podlega również pamięć zawierająca oprogramowanie urządzenia. W przypadku wykrycia uszkodzenia, które mogłoby zagrozić bezpieczeństwu eksploatacji rozdzielnicy, następuje przerwanie jego pracy i zapalenie się diody AWARIA na płycie czołowej urządzenia, a po pewnym czasie nastąpi zwarcie styków przekaźnika podłączonego do linii AL. Stan taki wymaga wymiany MUPASZ-a na inny. 4.8 TRANSPORT Zaleca się transportowanie MUPASZ-a 2021 w oryginalnym opakowaniu dostarczonym przez producenta. 4.9 PRZECHOWYWANIE MUPASZ 2021 może być składowany w temperaturze O C

65 MUPASZ 2021 ST - Instrukcja obsługi. Opis urządzenia 65 Oprócz wymienionych powyżej funkcji istnieje możliwość indywidualnego dostosowania funkcji urządzenia do potrzeb użytkownika w zakresie zmian konfiguracji zabezpieczeń i automatyk (w szczególności automatyki SZR, np. w rozdzielniach 3- lub 4-sekcyjnych, z samoczynnym powrotem do zasilania podstawowego, z kontrolą napięcia resztkowego itp.) Zastrzega się prawo zmian w urządzeniu Warszawa 2004 Instytut Tele- i Radiotechniczny Centrum Badawcze Systemów Informatycznych i Aplikacji Sprzętowych WARSZAWA, ul. Ratuszowa 11 tel. (48-22) , fax (48-22) market@itr.org.pl, itr@itr.org.pl ITR 2004 MUPASZ 2021 ST. STANDARD (M21ST_13_BE1)