Politechnika Warszawska Wydział Transportu. Zakład Eksploatacji Systemów trakcyjnych i Wyposażeń Elektrycznych w Transporcie

Transkrypt

1 Plitechnika Warszawska Wydział Transprtu Zakład Eksplatacji Systemów trakcyjnych i Wypsażeń Elektrycznych w Transprcie LABORATORIUM WYPOSAŻEŃ ELEKTRYCZNYCH POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH Ćwiczenie nr. 6. BADANIE CZUJNIKÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH Warszawa 6 D użytku wewnętrzneg

2 Opis æwiczeñ Sensryka

3 I. Zestawienie paneli wchdz¹cych w sk³ad æwiczenia Wypsa enie pdstawwe lp. Nazwa panelu Kd il. szt. Uwagi W³acznik masy W³acznik zap³nu Mdu³ pmiarwy 4 4 Didwy wskaÿnik napiêcia Oscylskp- diagnskp KME 4 6 Zasilacz stabilizwany,6v A 5 9 uk³ad zasilania st³u 7 Zespó³ bezpieczników 6 8 Stabilizatr napiêcia 5 V 7 9 Czujnik spalania stukweg Czujnik temperatury silnika 5 Czujnik temperatury pwietrza 6 Snda Lambda Czujnik aktywny prêdkœci brtwej 4 Czujnik prêdkœci pjazdu 5 Czujnik przyœpieszeñ 4 6 Czujnik kierunku brtów 6 7 Czujnik ciœnienia leju Czujnik pzimu paliwa Transfrmatr bezpieczeñstwa V/4V 6 uk³ad zasilania st³u Auttransfrmatr sieciwy 4V/xV 6 uk³ad zasilania st³u Prstwnik mstkwy 4/8V 6 6 uk³ad zasilania st³u Strna /9

4 B-8A I S 5 F F F F F F F 4 CZUJNIK TEMPERATURY POWIETRZA (C) t 7 [ OC ] 6 CZUJNIK AKTYWNY PRÊDKOŒCI OBROTOWEJ PRÊDKOŒÆ OBROTOWA (+) (-) ,4,77, -4 -,,598,4 R, -4 -,77 9,75, 9, 9,75,598 (kw),95 (kw) 9, t CZUJNIK TEMPERATURY SILNIKA,95 R 6 II. Rzmieszczenie paneli na stela u ( C) t CZUJNIK KIERUNKU OBROTÓW [ OC ] SONDA LAMBDA rpm x CZUJNIK SPALANIA STUKOWEGO t CZUJNIK PRÊDKOŒCI POJAZDU CZUJNIK PRZYSPIESZEÑ PIONOWYCH REGULATOR WSPÓ CZYNNIKA WYPE NIENIA 5 4 CZUJNIK POZIOMU PALIWA 5 V 5 KL,. T Strna /9 5 8 A5 H5 CZUJNIK CIŒNIENIA OLEJU 5 6

5 III. Spsób p³¹czenia uk³adu P³¹czenie paneli: Zestaw nale y p³¹czyæ w nastêpuj¹cej klejnœci: - pd³¹czyæ przewdem (nr. 5) zaciski akumulatra d zacisków +, - panelu w³¹cznika masy ( ) z zachwaniem dpwiedniej biegunwœci,! Przed przyst¹pieniem d wyknania æwiczenia nale y pamiêtaæ, aby w³¹cznik w³¹cznika masy ( ) i auttransfrmatra (6 ) znajdwa³ siê w pzycji wy³¹cznej. - p³¹czyæ ³¹cznikami ( 5 lub 54) bwdy zasilaj¹ce, 5,, - p³¹czyæ ³¹cznikami ( 5 lub 54) i przewdami ( 56 lub 57) pzsta³e bwdy zgdnie z d³¹cznym schematem, pkt IV, 4- w³¹czyæ w³¹cznik masy, a nastêpnie w³¹cznik zap³nu, Uruchmienie prgramu Oscylskp - pd³¹czyæ z³¹cze drukarkwe Oscylskpu-Diagnskpu KME d kmputera za pmc¹ przewdu RS - (nr. 7), - masa scylskpu p³¹czna jest na sta³e d gniazda masy panelu, dlateg nie ma ptrzeby pd³¹czania jej ddzielnym przewdem. - uruchmiæ prgram, który p wykryciu i kalibracji scylskpu wyœwietli kn pmiarwe.! Aby kmputer wykry³ panel scylskpu, nale y uprzedni za³¹czyæ zasilanie st³u. Szczegó³y dtycz¹ce knfiguracji, spsbu bs³ugi scylskpu zawarte s¹ w d³¹cznej instrukcji Instrukcja bs³ugi Oscylskp-Diagnskp KME. Strna 4/9

6 IV. Fragment schematu p³¹czeñ i znaczenia pdzesp³ów 5 Y8 B54 8 B X B47 b P c a f B8 B49 B4 t t B5 Fragment schematu uk³adu zap³nweg w samchdzie Frd Transit,5D Turb B4 - czujnik temperatury silnika B5 - czujnik temperatury pwietrza B54 - czujnik p³ enia wa³u krbweg B8 - czujnik pdciœnienia w klektrze dltwym B8 - czujnik p³ enia peda³u przyspieszania B47 - ptencjmetr przepustnicy B49 - zawór recyrkulacji spalin EGR z ptencjmetrem X - z³¹cze diagnstyczne Y8 - elektrzawór mdulacji pdciœnienia EGR Fragment schematu uk³adu zap³nweg w samchdzie Audi A4.8T B4 - maswy przep³ywmierz pwietrza B5 - grzewana snda lambda B6 - czujnik temperatury silnika B7 - czujnik spalania stukweg B7 - czujnik spalania stukweg B9 -czujnik prêdkœci silnika Y6 - zawór regeneracji filtra z wêglem aktywnym Strna 5/9

7 V. Sprawzdanie. Cel æwiczenia Celem æwiczenia jest zbadanie pdstawwych parametrów czujników wystêpuj¹cych w systemach samchdwych. Ocena przebiegów napiêciwych za pmc¹ scylskpu, raz wyknanie pmiarów napiêæ i rezystancji za pmc¹ miernika uniwersalneg.. Teria Czujnik prêdkœci w³asnej pjazdu - Dzia³anie czujnika parte jest na zjawisku Halla. Na wirniku czujnika prêdkœci umieszczny jest zespó³ magnesów trwa³ych. Czujnik Halla i uk³ad elektrniczny znajduje siê w stjanie. Czujnik jest tak wyregulwany, e jeden impuls dpwiada przejechaniu jedneg metra drgi. Czêsttliwœæ tych impulsów jest zatem prprcjnalna d prêdkœci liniwej samchdu. W parciu czêsttliwœæ impulsów, sterwnik kreœla prêdkœæ w³asn¹ pjazdu. Czujnik m e byæ mntwany np: na wyjœciu mechanizmu ró nicweg. eden brót wirnika. Czêsttliwœæ tych impulsów jest zatem prprcjnalna d prêdkœci liniwej. Schemat czujnika prêdkœci w³asnej pjazdu przys³na pierœcienia - materia³ magnetyczny - szczelina pwietrzna Czujnik przyspieszeñ liniwych - Stswany jest m.in. w uk³adach napinaczy pasów, pduszek gazwych jak element wyzwalaj¹cy. We wspólnej hermetycznej budwie umieszczny jest bimrficzny element zginany, element pmiarwy z mdu³em wzmacniacza sygna³u. Elementem czujnika przyœpieszenia maj¹cym wp³yw na ddzia³ywanie przyspieszenia jest bimrficzny element zginany. Sk³ada siê z dwu sklejnych, przeciwnie splaryzwanych warstw piezelektrycznych. Wp³yw przyspieszenia pwduje wygiêcie belki tak, e jedna warstwa jest rzci¹gana a druga œciskana. W wyniku wygiêcia belki pwsta³e napiêcie pprzez elektrdy trafia d elementu pmiarweg.uk³ad hybrydwy, sk³adaj¹cy siê z przetwrnika impedancji, filtru i wzmacniacza sygna³u przetwarza i wzmcnienia sygna³, zapewniaj¹c p ¹dan¹ czu³œæ i zakres czêsttliwœci. Charakterystyka czujnika przyspieszeñ liniwych Schemat dzia³ania czujnika przyspieszeñ liniwych napiêcie wyjœciwe U 4,5V,5V,5V Ua= Ua> spczynek dzia³anie przyspieszenia a a=o a=o -5g +5g przyspieszenie a g- przyspieszenie ziemskie Ua - napiêcie pmiarwe a - przyspieszenie Strna 6/9

8 Czujnik temperatury silnika - Czujnik temperatury p³ynu ch³dz¹ceg jest dwuprzewdwym termistrem, który mierzy temperaturê p³ynu ch³dz¹ceg. Czujnik temperatury p³ynu ch³dz¹ceg jest zanurzny w p³ynie ch³dz¹cym i ma zwykle ujemny wspó³czynnik temperaturwy. Gdy silnik jest zimny rezystancja termistra jest du a. P uruchmieniu silnik zaczyna siê nagrzewaæ i p³yn ch³dz¹cy stajê siê craz cieplejszy, c pwduje zmianê rezystancji czujnika temperatury p³ynu ch³dz¹ceg. Wraz ze wzrstem temperatury rezystancja czujnika maleje (ujemny wspó³czynnik temperaturwy NTC) i dpwiedni d zmian temperatury p³ynu ch³dz¹ceg zmienia siê sygna³ napiêciwy przekazywany d urz¹dzenia steruj¹ceg. Czujnik zasilany jest napiêciem 5 V. Urz¹dzenie steruj¹ce wykrzystuje sygna³ z czujnika temperatury p³ynu ch³dz¹ceg jak g³ówny wspó³czynnik kryguj¹cy punkt zap³nu i czas trwania wtrysku. Czujnik temperatury pwietrza - Czujnik temperatury pwietrza jest dwuprzewdwym termistrem ujemnym wspó³czynniku temperaturwym NTC (tzn. wraz ze wzrstem temperatury maleje rezystancja i napiêcie na zaciskach czujnika), który mierzy temperaturê pwietrza w klektrze dltwym. Pniewa gêstœæ pwietrza zmienia siê dwrtnie prprcjnalnie d temperatury, t sygna³ z czujnika temperatury pwietrza pzwala dk³adniej ceniæ bjêtœæ pwietrza pbieraneg przez silnik. Czujnik jest zasilany napiêciem 5 V. Napiêcie wyjœciwe z czujnika jest przesy³ane d urz¹dzenia steruj¹ceg i zale y d temperatury pwietrza. R [W] Charakterystyka czujnika temperatury silnika C Czujnik pzimu paliwa - Zmiana pzimu paliwa z zbirniku, prprcjnalnie wp³ywa na p³ enie p³ywaka. P³ywak na sta³e p³¹czny jest z ramieniem czujnika rezystancyjneg. St¹d te ka da zmiana p³ enia p³ywaka pwduje zmianê rezystancji czujnika. Gdy zbirnik paliwa jest pusty p³ywak znajduje siê w dlnym p³ eniu - rezystancja na czujniku jest wtedy najmniejsza. Gdy zbirnik paliwa jest pe³ny p³ywak znajduje siê w górnym p³ eniu - rezystancja na czujniku jest wtedy najwiêksza. Czujnik pzimu paliwa ddatkw wypsa ny jest w styki, które zwieraj¹ siê, gdy pzim paliwa bni y siê d umwneg stanu REZERWY. Zapala siê wtedy lampka kntrlna REZERWY. Schemat uk³adu kntrli pzimu paliwa +V MAX MIN p³ enie dla pe³neg baku p³ enie dla pusteg baku Strna 7/9

9 Czujnik ciœnienia leju - Sygna³ czujnika stswany jest d ceny, czy ciœnienie leju w silniku jest niskie czy wyskie.sygna³ wykrzystywany jest m.in.. d sterwania uk³adu regulacji prêdkœci brtwej biegu ja³weg. Czujnik ciœnienia leju typu prweg dzia³a na zasadzie sprê ysteg dkszta³cania membrany pd wp³ywem ciœnienia. Przy prawid³wym ciœnieniu leju, membrana unsi siê d góry, styki rzwieraj¹ siê, lampka kntrlna nie œwieci siê. W chwili bni enia siê ciœnienia leju pni ej wartœci dpuszczalnej, membrana pada, styki zwieraj¹ siê, lampka kntrlna zapala siê. Schemat uk³adu kntrli ciœnienia leju +V H5 styk ruchmy sprê yna styk nieruchmy membrana Czujnik spalania stukweg- G³ównymi Ÿród³ami pwstawania spalania stukweg prócz paliwa zbyt niskiej liczbie ktanwej s¹:!za wczesny zap³n,!ubga mieszanka,!wyski stpieñ sprê enia,!maksymalne bci¹ enia,!nag³e przyspieszenia. Wszystkie te czynniki s¹ jednak niezbêdne d uzyskiwania przez nwczesne silniki craz t wiêkszych mcy i bêd¹c bardziej szczêdniejsze i nie zanieczyszczaj¹c przy tym atmsfery. Nale y jeszcze ddaæ, e wspó³czynnik sprawnœci silnika si¹ga swje maksimum na krótk przed wyst¹pieniem zjawiska spalania stukweg. G³ównym elementem teg uk³adu jest sensr dÿwiêku (mikrfn) umieszczny na zewnêtrznej czêœci silnika. Przensi n fale wytwrzne przez budwê silnika lub g³wicy d uk³adu steruj¹ceg. Gdy sensr wyczuje pjawienie siê dg³su spalania stukweg, natychmiast wysy³a sygna³ d elektrniczneg uk³adu sterwania. Piezelektryczne przetwrniki dzia³aj¹ na zasadzie efektu piezelektryczneg, plegaj¹ceg na wyzwalaniu ³adunków elektrycznych pdczas mechaniczneg ddzia³ywania si³ na kryszta³y np. kwarcu. Elementem pmiarwym czujnika jest element piezelektryczny czu³y na drgania silnika. Sygna³ z elementu piezelektryczneg jest przetwarzany na napiêcie wartœci prprcjnalnej d intensywnœci spalania stukweg i przesy³any d urz¹dzenia steruj¹ceg. Pjawienie siê takieg sygna³u w uk³adzie sterwania pwduje, e przy nastêpnym cyklu rbczym œwieca zap³nwa trzymuje impuls napiêcia póÿniny brtu wa³u krbweg. Jeœli, pmim teg, zjawisk spalania stukweg nadal wystêpuje, prces ten zstaje pwtórzny klejne, a d zanikniêcia efektu stukania. Gdy zaniknie stukanie uk³ad steruj¹cy zaczyna natychmiast wydawaæ impuls przyœpieszaj¹cy i trwa t tak d³ug, a pnwnie sensr wyczuje stukanie. W ten spsób m na sterwaæ zmian¹ k¹ta wyprzedzenia zap³nu pprzez zmianê jeg wartœci nawet i jest n zawsze utrzymywany tu przed granic¹ wystêpwania spalania stukweg. Stwrzny uk³ad tzw. "uk³ad regulacji przeciwstukwej ma za zadanie, tak sterwaæ prac¹ silnika, aby nie dpuœciæ d wyst¹pienia spalania stukweg. Wykrzystuje n falê dÿwiêkw¹ pwstaj¹c¹ pdczas zjawiska spalania stukweg. Drgania silnika Przekrój czujnika spalania stukweg masa sejsmiczna z³¹cze elektryczne spalanie nrmalne Sygna³y czujnika spalania stukweg spalanie stukwe a b c a b c piezceramika kntakty a- ciœnienie w cylindrze b- dfiltrwany sygna³ ciœnienia c- sygna³ czujnika spalania stukweg Strna 8/9

10 Czujnik aktywny prêdkœci brtwej - Czujnik teg typu zastêpuje tradycyjne czujniki indukcyjne.zastêpuje uzêbienie k³a impulsweg przez magnesy. Magnesy s¹ u³ ne w kszta³t pierœcienia wielbiegunweg. Element pmiarwy czujnika aktywneg jest stale pddawany dzia³aniu zmienneg pla magnetyczneg tych magnesów. Napiêcie w czujniku jest pddawane bróbce. Odmiennie ni w przypadku czujnków indukcyjnych, analizwane napiêcie nie zale y d prêdkœci brtwej k³a. Pmiar k³a m e ju dbywaæ siê d stanu spczynku. Czêsttliwœæ pr¹du jest tak sam jak w czujnikach indukcyjnych prprcjnalna d prêdkœci k³a. Schemat czujnika aktywneg prêdkœci brtwej N S N S N S S N N S S N N S N S - pierœcieñ wielbiegunwy - kmra pmiarwa (przetwrnik) - budwa czujnika Snda Lambda - Snda Lambda jest czujnikiem mierz¹cym zawartœæ tlenu w spalinach. Umieszczna jest w przewdzie wyltwym, pmiêdzy silnikiem a katalizatrem. W uk³adzie z dwma sndami, druga snda umieszczna jest za katalizatrem. Snda Lambda jest gniwem galwanelektrycznym. Na jedn¹ czêœæ sndy dzia³a strumieñ spalin, a na drug¹ zewnêtrzn¹ pwietrze tczenia. Pwietrze tczenia jest gazem dniesienia. Przep³yw jnów pwduje pwstanie napiêcia pmiêdzy elektrdami. Napiêcie t jest miar¹ stê enia tlenu w spalinach. Czujnik wysy³a sygna³ w pstaci napiêcia d sterwnika, w wyniku czeg nastêpuje krygwanie sk³adu mieszanki paliww-pwietrznej na pzimie warunków stechimetrycznych. Snda grzewana, ma ddatkwy element grzejny. Zewnêtrzne grzewanie dprwadza d szybszeg nagrzania sndy przy zimnym silniku. Ju p niespe³na -s. d uruchmienia silnika, snda si¹ga ptymalne warunki pracy (-85 C). Zmniejsza t nisk¹ emisjê szkdliwych sk³adników spalin. Wspó³czynnik Lambda l kreœla niedbór lub nadmiar pwietrza dp³ywaj¹ceg d silnika w stsunku d ilœci teretycznej. Wartœæ wspó³czynnika l pwinna mieœciæ siê w przedziale l=,98-,. l= - mieszanka stechimetryczna (idealna), l> - mieszanka ubga (za du pwietrza), niska zawartœæ CO, HC L< - mieszanka bgata (za ma³ pwietrza), niska zawartœæ NO, l = ilœæ pwietrza zassaneg przez silnik teretyczna ilœæ pwietrza ptrzebna d ca³kwiteg spalenia paliwa U [mv] s mieszanka bgata Charakterystyka napiêciwa Sndy Lambda mieszanka ubga,8,9,, l Strna 9/9

11 CZUJNIK x rpm. Sprawdzanie czujnika spalania stukweg.. Schemat p³¹czeñ SPALANIA STUKOWEGO OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 Z CZE KOMPUTERA V/div ms/div.. Przebieg æwiczenia Oscylgram sygna³u z czujnika spalania stukweg. Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ scylskpu d jedneg z zacisków czujnika, a d drugieg pd³¹czyæ masê. - uderzyæ metalwym elementem w g³ówkê œruby mcuj¹cej czujnik d panelu. ( uderzenia ró nym nasileniu) - zarejestrwaæ scylgram,.. Tabela pmiarwa tab. uderzenie U [V] lekkie œrednie mcne.4. Interpretacja wyników i wniski: Strna /9

12 SONDA LAMBDA 4. Sprawdzanie sndy Lambda - pdgrzewanej 4.. Schemat p³¹czeñ MODU POMIAROWY 4 MODU POMIAROWY 4 t 4.. Przebieg æwiczenia Pmiar rezystancji grza³ki - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych grza³ki sndy,! Uk³ad rz³¹czny! wynik zapisaæ w tab.. Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ jeden miernik d zacisków grza³ki (bwód pr¹dwy), a drugi d zacisków czujnika. - z chwil¹ rzpczêcia grzania sndy lambda, pmierzyæ wartœæ pr¹du przep³ywaj¹ceg przez element grzejny czujnika i wartœæ rezystancji na wyjœciu czujnika. (pdczas pmiaru wartœci bêd¹ zmieniaæ siê dœæ szybk) wynik zapisaæ w tab Tabela pmiarwa tab. tab. R [W] lp. I [A] R[W] T[ C] uzwjenie grza³ki 4.4. Interpretacja wyników i wniski: 4 Strna /9

13 REGULATOR 5. Sprawdzanie czujnika prêdkœci w³asnej pjazdu 5.. Schemat p³¹czeñ WSPÓ CZYNNIKA WYPE NIENIA 5 CZUJNIK PRÊDKOŒCI POJAZDU MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 t Z CZE KOMPUTERA T 5.. Przebieg æwiczenia V/div ms/div Oscylgram sygna³u z czujnika prêdkœci w³asnej pjazdu. - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym spsbem ³¹czenia, - sprawdziæ napiêcie zasilaj¹ce czujnika, pmiêdzy zaciskiem 5 a, - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ scylskpu d gniazda, - dla ró nych wartœci brtów czujnika, kreœliæ na pdstawie dczytów z ekranu scylskpu dpwiadaj¹ce im wartœci kresu T lub czêsttliwœci, czasu trwania sygna³u t. 5.. Tabela pmiarwa tab. Lp t[ms] T[ms] Oznaczenia scylgramu: T - kres przebiegu sygna³u elektryczneg t - czas trwania sygna³u 5.4. Interpretacja wyników i wniski: Strna /9

14 CZUJNIK 6. Sprawdzanie czujnika przyspieszeñ liniwych 6.. Schemat p³¹czeñ PRZYSPIESZEÑ PIONOWYCH 4 MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 Z CZE KOMPUTERA 6.. Przebieg æwiczenia Oscylgram sygna³u z czujnika przyspieszeñ. Pmiar rezystancji uzwjenia zawru - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika, wynik zapisaæ w tab..! Uk³ad rz³¹czny! Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ scylskpu d zacisku Uwy czujnika - pprzez kilkukrtne naciœniêcie i pci¹gniêcie d siebie czujnika, zarejestrwaæ scylgram, 6.. Tabela pmiarwa tab. uzwjenie zawru R [W] 6.4. Interpretacja wyników i wniski: Strna /9

15 (kw),95 9, 9,75,,598,77,4 R, (C) 7. Sprawdzanie czujnika temperatury silnika 7.. Schemat p³¹czeñ CZUJNIK TEMPERATURY SILNIKA 5 MODU POMIAROWY 4 (kw) R t,95 9, 9, (C) t,, [ O C ],77,4, (C) t 7.. Przebieg æwiczenia Charakterystyka sygna³u temperatury t=f(r). Pmiar rezystancji uzwjenia czujnika (temperatura tczenia) - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika, wynik zapisaæ w tab..! Uk³ad rz³¹czny! Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - dla sprawneg przeprwadzenia badania zastswan symulacje zmian temperatury, - pprzez zmianê wartœci temperatury (pkrêt³), dczytaæ wskazania miernika (rezystancja). wynik zapisaæ w tab.. - dla zmierznej wartœci rezystancji R, m na dczytaæ wartœci temperatury t z charakterystyki t=f(r) 7.. Tabela pmiarwa tab. temperatura tczenia C R [W] 7.4. Interpretacja wyników i wniski: tab. wartœæ t[ C] pkrêt³ R [W] t[ C] Strna 4/9

16 (kw),95 9, 9,75,,598,77,4 R, (C) 8. Sprawdzanie czujnika temperatury pwietrza 8.. Schemat p³¹czeñ CZUJNIK TEMPERATURY POWIETRZA 6 MODU POMIAROWY 4 (kw) R 5 (C) t 8, [ O C ] ,6 8, 6,6, (C) t 8.. Przebieg æwiczenia Charakterystyka sygna³u temperatury t=f(r). Pmiar rezystancji uzwjenia czujnika (temperatura tczenia) - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika, wynik zapisaæ w tab..! Uk³ad rz³¹czny! Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - dla sprawneg przeprwadzenia badania zastswan symulacje zmian temperatury, - pprzez zmianê wartœci temperatury (pkrêt³), dczytaæ wskazania miernika (rezystancja). wynik zapisaæ w tab.. - dla zmierznej wartœci rezystancji R, m na dczytaæ wartœci temperatury t z charakterystyki t=f(r) 8.. Tabela pmiarwa tab. temperatura tczenia R [W] C 8.4. Interpretacja wyników i wniski: tab. wartœæ t[ C] pkrêt³ R [W] t[ C] Strna 5/9

17 9. Sprawdzanie czujnika pzimu paliwa 9.. Schemat p³¹czeñ CZUJNIK POZIOMU PALIWA 5 8 MODU POMIAROWY Przebieg æwiczenia Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym spsbem ³¹czenia, - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika sygna³ ptencjmetru,, - pprzez przemieszczanie p³ywaka czujnika, z p³ enia górneg w ku d³wi, dczytaæ wartœci rezystancji, - zabserwwaæ przy jakim p³ eniu p³ywaka i rezystancji zapala siê kntrlka H5 REZERWA, wynik zapisaæ w tab Tabela pmiarwa tab. Lp. p³ enie p³ywaka góra R [W] kntrlka H5 4 5 dó³ REZERWA 9.4. Interpretacja wyników i wniski: Strna 6/9

18 CZUJNIK CIŒNIENIA OLEJU 5 6 Mityvac. Sprawdzanie czujnika ciœnienia leju.. Schemat p³¹czeñ MODU POMIAROWY 4 A5 H5.. Przebieg æwiczenia Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym spsbem ³¹czenia, - pd³¹czyæ pmpkê manwakumetru d króæca czujnika ciœnienia leju, - przy ciœnieniu tczenia kntrlka czujnika œwieci siê, - pprzez wytwrzenie nadciœnienia, zabserwwaæ mment wy³¹czenia kntrlki, wynik zapisaæ w tab.... Tabela pmiarwa tab. p [bar].4. Interpretacja wyników i wniski: Strna 7/9

19 CZUJNIK. Sprawdzanie czujnika kierunku brtu.. Schemat p³¹czeñ KIERUNKU OBROTÓW 6 MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 Z CZE KOMPUTERA.. Przebieg æwiczenia Pmiar rezystancji uzwjenia czujnika - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika i, wynik zapisaæ w tab..! Uk³ad rz³¹czny! Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym spsbem ³¹czenia, - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ scylskpu d zacisku czujnika. - pprzez zbli anie metalweg elementu w klicy czujnika, najpierw z góry w dó³, a póÿniej w dwrtnym kierunku, zabserwwaæ mment zapalenia siê kntrlki didwej. - zarejestrwaæ scylgram.. Tabela pmiarwa tab. Oscylgram sygna³u z czujnika kierunku brtu. uzwjenie czujnika R [W].4. Interpretacja wyników i wniski: Strna 8/9

20 CZUJNIK AKTYWNY. Sprawdzanie czujnika aktywneg prêdkœci brtwej.. Schemat p³¹czeñ PRÊDKOŒCI OBROTOWEJ MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 (+) (-) PRÊDKOŒÆ OBROTOWA Z CZE KOMPUTERA.. Przebieg æwiczenia Pmiar rezystancji uzwjenia czujnika - pd³¹czyæ kñcówki Mdu³u pmiarweg ( 4 ) d gniazd wyjœciwych czujnika +, -, wynik zapisaæ w tab..! Uk³ad rz³¹czny! V/div ms/div Oscylgram sygna³u z czujnika aktywneg prêdkœci brtwej Obserwacja zmian stanu pracy czujnika - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ scylskpu d zacisku + czujnika, - pprzez regulacje prêdkœci brtwej pierœcienia wielbiegunweg zmieniamy czêsttliwœæ pracy czujnika. - zarejestrwaæ scylgram wynik zapisaæ w tab.... Tabela pmiarwa tab. tab. uzwjenie zawru R [W] biegun N S U [V].4. Interpretacja wyników i wniski: Strna 9/9

21 Opis æwiczeñ Badanie MAP-Sensrów

22 I. Zestawienie paneli wchdz¹cych w sk³ad æwiczenia lp Wypsa enie pdstawwe Nazwa panelu Kd il. szt. W³acznik masy W³acznik zap³nu Zespó³ bezpieczników 6 Stabilizatr napiêcia +5V 7 Mdu³ pmiarwy 4 MAP - Sensr czêsttliwœciwy 5 MAP - Sensr napiêciwy 5 Oscylskp - Diagnskp KME 4 Uwagi Spsób p³¹czenia paneli: lp. 4 Wypsa enie ddatkwe Nazwa panelu Kd il. szt. pmpka Mityvac przewód akumulatra 5 przewód RS - 7 czêstœcimierz Uwagi II. Rzmieszczenie paneli na stela u F B-8A I S 5 F F F F F F 4 Strna /9

23 III. Spsób p³¹czenia uk³adu P³¹czenie paneli: Przed przyst¹pieniem d wyknania æwiczenia nale y pamiêtaæ, aby w³¹cznik masy ( ) znajdwa³ siê w pzycji wy³¹cznej. Zestaw nale y p³¹czyæ w nastêpuj¹cej klejnœci: - pd³¹czyæ przewdem (nr. 5) zaciski akumulatra d zacisków +, - panelu w³¹cznika masy ( ) z zachwaniem dpwiedniej biegunwœci, - p³¹czyæ ³¹cznikami ( 5 lub 54) bwdy zasilaj¹ce, 5,, - p³¹czyæ ³¹cznikami ( 5 lub 54) bwód zasilaj¹cy +5V, 4- w³¹czyæ w³¹cznik masy, a nastêpnie w³¹cznik zap³nu, W przypadku nieprawid³weg dzia³ania uk³adu lub braku zasilania, sprawdziæ za pmc¹ mdu³u pmiarweg ( 4 ), becnœæ napiêæ zasilaj¹cych +V, +5V. P dk³adnym sprawdzeniu wszystkich p³¹czeñ i dzia³ania uk³adu m na przyst¹piæ d wyknania æwiczenia. Obs³uga Oscylskpu - pd³¹czyæ z³¹cze drukarkwe Oscylskpu-Diagnskpu KME d kmputera za pmc¹ przewdu RS - (nr. 7), - masa scylskpu p³¹czna jest na sta³e d gniazda masy panelu, dlateg nie ma ptrzeby pd³¹czania jej ddzielnym przewdem. - uruchmiæ prgram, który p wykryciu i kalibracji scylskpu wyœwietli kn pmiarwe.! Aby kmputer wykry³ scylskp, nale y uprzedni za³¹czyæ zasilanie st³u. Szczegó³y dtycz¹ce knfiguracji, spsbu bs³ugi scylskpu zawarte s¹ w d³¹cznej instrukcji Oscylskpu KME. Obs³uga pmpki pdciœnienia Mityvac Obs³ugê pmpki Mityvac nale y wyknywaæ zgdnie z instrukcj¹ d³¹czn¹ d pmpki. UTRATA GWARANCJI!!! Ewentualne uszkdzenia przyrz¹dów pmiarwych wynikaj¹ce z niestswania siê d zaleceñ prducenta, zawartych w instrukcji bs³ugi, nieprawid³weg p³¹czenia lub uszkdzenia mechaniczneg nie pdlegaj¹ wymianie gwarancyjnej. Jakieklwiek zerwanie lub naruszenie plmby gwarancyjnej umieszcznej na budwie ka deg panelu w celu naprawy, przeróbki panelu lub jeg elementu we w³asnym zakresie w kresie gwarancji pwduje utratê gwarancji. Strna /9

24 IV. Fragmenty schematów p³¹czeñ czujników ciœnienia bezwzglêdneg 5 F9 F6 T T H87 K E E4 E E M A a M t C B A P U S9 Y B4 B5 R65 B8 X A5 - sterwnik systemu wtrysku paliwa B4 - czujnik temperatury silnika B5 - czujnik temperatury zasysaneg pwietrza B8 - MAP-Sensr napiêciwy F6 - bezpiecznik (5A) sterwnik systemu wtrysku paliwa F9 - bezpiecznik (A) pmpy paliwa H87 - kntrlka systemu K - przekaÿnik pdwójny (pmpy paliwa, g³ówny) M - pmpa paliwa R65 - ptencjmetr przepustnicy S9 - wy³¹cznik bezpieczeñstwa pmpy paliwa T - dwubiegunwa cewka zap³nwa X - z³¹cze diagnstyczne Y - zawór regeneracji filtra przewietrzania zbirnika paliwa Fragment schematu instalacji w samchdzie Fiat Punt 75. i e a b c 5 F K X Y B - MAP-Sensr czêsttliwœciwy B4 - snda Lambda B5 - ptencjmetr przepustnicy B6 - czujnik temperatury silnika B7 - czujnik temperatury pwietrza F - bezpiecznik A K - przekaÿnik g³ówny X - sterwnik systemu wtrysku paliwa EEC4 CFI Y - zawór regeneracji filtra przewietrzania zbirnika 7 5 l t B4 P a b c f B6 B7 B B5 t t Fragment schematu instalacji w samchdzie Frd Fiesta,4i Strna 4/9

25 V. Sprawzdanie. Cel æwiczenia Celem æwiczenia jest wykreœlenie charakterystyk czujników ciœnienia bezwzglêdneg stswanych w systemach sterwania silników, za pmc¹ ró nych metd pmiarwych.. Teria MAP-Sensr w systemie sterwania prac¹ silnika jest zasadniczym czujnikiem infrmuj¹cym bci¹ eniu silnika. Jest t jeden z g³ównych parametrów bk prêdkœci brtwej silnika ptrzebna sterwnikwi systemu d wyznaczenia dpwiedniej dawki paliwa i k¹ta wyprzedzenia zap³nu. Czujniki zasilane s¹ ze sterwnika systemu napiêciem wartœci 5V. Czujnik wskazuje wartœæ ciœnienia bezwzglêdneg w klektrze dltwym silnika. Ciœnienie t nie jest równznaczne z wartœci¹ pdciœnienia panuj¹cym w klektrze dltwym silnika. Ciœnienie bezwzglêdne bliczane jest wed³ug nastêpuj¹cej frmu³y: ciœnienie atmsferyczne - pdciœnienie w klektrze = ciœnienie bezwzglêdne w klektrze Gdy pdciœnienie w klektrze dltwym silnika jest du e (np: bieg ja³wy, hamwanie silnikiem), t ciœnienie bezwzglêdne jest stsunkw ma³e i urz¹dzenie steruj¹ce wyznacza ma³¹ dawkê paliwa. Gdy pdciœnienie w klektrze jest ma³e (np: pe³ne twarcie przepustnicy), t ciœnienie bezwzglêdne jest du e i urz¹dzenie steruj¹ce wyznacza du ¹ dawkê paliwa. Generalnie wystêpuj¹ dwa rdzaje czujników ciœnienia bezwzglêdneg: - napiêciwy, w którym sygna³ wyjœciwy jest napiêciem Uwy prprcjnalnym d bci¹ enia silnika. Sygna³ z teg czujnika przetwarzany jest w przetwrniku analgw-cyfrwym sterwnika na wielkœæ cyfrw¹. - czêsttliwœciwy, w którym sygna³ wyjœciwy ma frmê prstk¹tnych impulsów pewnej czêsttliwœci i amplitudzie 5V. Wraz ze wzrstem pdciœnienia w klektrze dltwym czêsttliwœæ sygna³u wyjœciweg fwy maleje, dstêpy czaswe pmiêdzy klejnymi impulsami, s¹ craz t d³u sze. G³ówn¹ cech¹ tych czujników jest t, e mierz¹ zarówn pdciœnienie jak i nadciœnienie panuj¹ce w klektrze dltwym silnika. Jest t sptykane w przypadku zastswania turbd³adwania. Czêsttliwœæ sygna³u waha siê wówczas d (prêdkœæ biegu ja³weg) d k³ Hz (turbd³adwanie). MAP-Sensr stswany jest w samchdach marki Frd. a) b) Czêsttliwœæ f [Hz] Ciœnienie P [kpa] 4 6 wykres a -Zale nœæ czêsttliwœci sygna³u wyjœciweg fwy d pdciœnienia panuj¹ceg w klektrze dltwym silnika p. (Czujnik ciœnienia bezwzglêdneg czêsttliwœciwy). wykres b -Zale nœæ napiêcia sygna³u wyjœciweg Uwy d pdciœnienia panuj¹ceg w klektrze dltwym silnika p. (Czujnik ciœnienia bezwzglêdneg napiêciwy). napiêcie [V] ciœnienie [kpa] Strna 5/9

26 . Badanie czujnika ciœnienia bezwzglêdneg czêsttliwœciweg ( 5 ) za pmc¹ scylskpu i czêstœcimierza... Schemat p³¹czeñ MAP-SENSOR 5 MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 Mityvac Z CZE KOMPUTERA.. Przebieg æwiczenia - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym wczeœniej spsbem ³¹czenia - pkt.. instrukcji, - pd³¹czyæ pmpkê pdciœnienia Mitywac (nr.) d MAP-Sensra, panel ( 5 ), - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ (nr. 7) scylskpu d gniazda fwy, - pd³¹czyæ przewdy pmiarwe miernika czêsttliwœci d fwy i d masy - wytwrzyæ w pmpce Mitywac pdciœnienie, a nastêpnie nadciœnienie p, - dczytaæ z ekranu scylskpu, i miernika czêsttliwœci wartœci czêsttliwœci fwy, dla nastawinych wartœci ciœnienia, - wyknaæ pmiarów zaczynaj¹c d ciœnienia kpa d 8 kpa, c kpa, - sprz¹dziæ wykres p=f(fwy).... Oscylgram Oznaczenia scylgramu: A - amplituda przebiegu sygna³u elektryczneg T - kres przebiegu sygna³u elektryczneg A Wartœæ Amplitudy sygna³u jest sta³a, natmiast kres T, czêsttliwœæ f[hz] zmienia siê w zale nœci d wartœci ciœnienia bezwzglêdneg T 5V/div ms/div Przebieg sygna³u fwy z czujnika ciœnienia bezwzglêdneg. Strna 6/9

27 .4. Tabela pmiarwa Lp p [kpa] OSCYLOSKOP CZÊSTOŒCIOMIERZ fwy [Hz] fwy [Hz].5. Interpretacja wyników i wniski: Strna 7/9

28 4. Badanie czujnika ciœnienia bezwzglêdneg napiêciweg ( 5 ) za pmc¹ scylskpu i wltmierza. 4.. Schemat p³¹czeñ MAP_SENSOR 5 MODU POMIAROWY 4 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 4 5 Mityvac Z CZE KOMPUTERA 4.. Przebieg æwiczenia - pd³¹czyæ wszystkie ³¹czniki zgdnie z przedstawinym wczeœniej spsbem ³¹czenia - pkt.. instrukcji, - pd³¹czyæ pmpkê pdciœnienia Mitywac (nr.) d MAP-Sensra, panel ( 5 ), - pd³¹czyæ z³¹cze drukarkwe Oscylskpu-Diagnskpu KME d kmputera za pmc¹ przewdu RS - (nr. 7) i uruchmiæ prgram, - pd³¹czyæ sndê pmiarw¹ (nr. 7) scylskpu d gniazda fwy, - pd³¹czyæ przewdy pmiarwe wltmierza na mdule pmiarwym ( 4 ) d Uwy i d masy - wytwrzyæ w pmpce Mitywac pdciœnienie, a nastêpnie nadciœnienie p, - dczytaæ z ekranu scylskpu, i wltmierza wartœci napiêcia Uwy, dla nastawinych wartœci ciœnienia, - wyknaæ pmiarów zaczynaj¹c d ciœnienia kpa d kpa, c kpa, - sprz¹dziæ wykres p=f(uwy) Oscylgram 5V/div ms/div Przebieg sygna³u Uwy z czujnika ciœnienia bezwzglêdneg. Strna 8/9

29 4.4. Tabela pmiarwa Lp. p [kpa] OSCYLOSKOP Uwy [V] WOLTOMIERZ Uwy [V] Interpretacja wyników i wniski: Strna 9/9