Flora mszaków Wigierskiego Parku Narodowego

Transkrypt

1 Flora mszaków Wigierskiego Parku Narodowego Sylwia Wierzcholska¹, Vítězslav Plášek², Anna Krzysztofiak³, ¹Uniwersytet Wrocławski, ²Uniwersytet w Ostrawie, ³ Wigierski Park Narodowy

2 Stan poznania flory mszaków WPN do roku Rejment-Grochowska, Mickiewicz (1962) Mchy 123, Wątrobowce Mickiewicz, Rejment-Grochowska, Sobotka (1963) Mchy 76, Wątrobowce Gocławska (1966) Mchy 40, Wątrobowce 5 4. Bloch, Karczmarz, Sokołowski (1979) Mchy 3, Wątrobowce 4 5. Karczmarz, Sokołowski (1981) Wątrobowce 1 6. Karczmarz, Sokołowski (1985) Mchy 131, Wątrobowce 36 Łącznie podczas tych eksploracji stwierdzono 180 gatunków mchów i 43 gatunki wątrobowców Nie przeprowadzono weryfikacji okazów zielnikowych

3 UTM Metody badań

4 Wyniki Dane łącznie [lit. & badania] Dane literaturowe Nasze dane Nieodnalezione Nowe dla WPN Glewiki Wątrobowce Mchy Suma

5 Glewiki Anthocerotophyta

6 Glewiki Anthocerotophyta Klasa: Anthocerotopsida Jancz. ex Stotler & Crand.-Stotl. I. Anthocerotaceae Dumort. Glewikowate 1. Anthoceros L. glewik Anthoceros agrestis Paton glewik polny Anthoceros neesii Prosk. glewik Neesa II. Notothyladaceae (Milde) Müll.Frib. ex Prosk. - Maczugowcowate 2. Phaeoceros Prosk. glewiczek Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk. glewiczek karoliński?phaeoceros laevis (L.) Prosk. - glewiczek gładki? Anthoceros agrestis Phaeoceros carolinianus

7 Gromada: Wątrobowce Marchantiophyta 2 klasy; 32 rodzaje; 57 gatunków

8 Gromada: Bryopsida Mchy 229 gatunków; 107 rodzajów; 3 klasy. Klasa: Sphagnopsida Torfowce Klasa: Polytrichopsida Płonniki Klasa: Bryopsida Prątniki

9 Charakter brioflory WPN Gatunki chronione Gatunki zagrożone Relikty klimatyczne (glacjalne) Granice zasięgów występowania Brioflora ma ogólny charakter umiarkowany z elementami borealnymi, atlantyckimi i arktycznymi

10 Epigeity mszaki rosnące na glebie oraz ściółce

11 Epifity gatunki rosnące na korze żywych drzew (forofitów)

12 Epility mszaki rosnące na podłożu skalnym

13 Epiksyle mszaki rosnące na murszejącym drewnie

14 Mszaki siedlisk synantropijnych Ruderalne drogi, spaleniska, betonowe konstrukcje (mury, mosty), stare dachy, chodniki, asfalt Segetalne pola i ugory Gatunki efemeryczne Tortula muralis Phascum cuspidatum Ephemerum serratum var. angustifolium

15 4% 6% 4% 4% 11% 57% 22% gatunki naziemne gatunki epiksyliczne gatunki epfityczne gatunki podłoży antropogenicznych gatunki epilityczne

16 50,4% 44,5% 5,1% wiele lat kilka lat > 1 rok

17 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% > 1 rok kilka lat wiele lat gatunki naziemne gatunki epilityczne gatunki epifityczne gatunki podłoży antropogenicznych gatunki epiksyliczne Ryc. 1. Rozkład gatunków zasiedlających wyróżnione typy podłoża realizujących różne strategie życi owe

18 Ochrona mszaków Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego (Dz.U. nr 6, poz. 42 z 1999 r.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U nr 168, poz z dnia 28 lipca 2004 r.) 230 gatunków zostało objętych ochroną

19 G a t u n k i c h r o n i o n e 930 gatunków mszaków w Polsce 29 % gatunków objętych ochroną ścisłą

20 Gatunki chronione Prawie 28% (80 gatunków) brioflory WPN, to gatunki objęte ochroną 53 gatunki podlegają ochronie ścisłej (47 gat. mchów i 6 gat. wątrobowców) 27 gatunków ochroną częściową (23 gat. mchów i 4 gat. wątrobowców). Scorpidium scorpioides Sphagnum magellanicum

21 G a t u n k i z a g r o ż o n e Gromada Kategorie zagrożenia Ex E V R I Łącznie % flory Mchy (2003) Wątrobowce (2006) Glewiki (2006) Ex wymarłe E zagrożone V narażone R rzadkie I o nieokreślonym statusie

22 Gatunki zagrożone w Polsce 13,5% brioflory WPN stanowią gatunki zagrożone 39 gatunków mszaków zagrożonych w Polsce; Kategoria E 11 gatunków; Kategoria V 15 gatunków; Kategoria R 10 gatunków; Kategoria I 3 gatunki Nowellia curvifolia Nowellia krzywolistna

23 Gatunki zagrożone w skali Europy Buxbaumia aphylla 1. Buxbaumia aphylla Bezlist zwyczajny (kategoria RT) gatunek zagrożony regionalnie 2. Dicranum viride Widłoząb zielony (kategoria V) gatunek narażony 3. Hamatocaulis vernicosus Haczykowiec błyszczący (kategoria K) gatunek o nieokreślonym zagrożeniu 4. Orthotrichum patens Szurpek otwarty (kategoria T) gatunek zagrożony, prezentujący problematyczną pozycję taksonomiczną

24 Główne typy siedlisk zagrożonych mszaków

25 Wilgotne łąki, torfowiska i źródliska

26 Głazy narzutowe (małoskalowe elementy przyrody będące refugiami dla mszaków)

27 Siedliska czystych wód płynących

28 Naturalne kompleksy leśne

29 Stare zadrzewienia przydrożne i śródpolne

30 Pola uprawiane metodami tradycyjnymi

31 Bryum dichotomum Prątnik dwudzielny gatunek nowy dla brioflory Polski

32 Polska ratyfikowała międzynarodowe konwencje postulujące ochronę mszaków oraz siedlisk Konwencja Berneńska w roku gatunków mszaków ( 7 gatunków występuje w Polsce)

33 Gatunki wymienione w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej: Buxbaumia viridis Bezlist okrywowy Hamatocaulis vernicosus Sierpowiec błyszczący Dicranum viride Widłoząb zielony Orthotrichum rogerii Szurpek Rogera Meesia longiseta Parzęchlin długoszczecinowy

34 Hamatocaulis vernicosus Sierpowiec błyszczący jest gatunkiem rosnącym na torfowiskach niskich i przejściowych.

35 Dicranum viride Widłoząb zielony jest przede wszystkim epifitem, rzadziej spotykany jest na skałach oraz glebie

36 Udział elementów chorologicznych 1% 2% 6% 8% 53% 30% element umiarkowany element borealny element oceaniczny element kontynentalny element śródziemnomorski element subarktyczny

37 Relikty glacjalne we florze mszaków Polski (gatunki występujące w rejonach arktycznych i subarktycznych) relikty klimatyczne związane z zimnymi fazami glacjalnymi późnego plejstocenu występują na torfowiskach na niżu i w górach

38 Paludella squarrosa Mszar krokiewkowaty Cinclidium stygium Drabinowiec mroczny

39 Helodium blandowii Błotniszek wełniasty

40 Scorpidium scorpioides Skorpionowiec brunatny Tomentypnum nitens Błyszcze włoskowate

41 Pseudocalliergon trifarium bagiennik obły

42 Granice zasięgów występowania E, SE granice zasięgów występowania na terenie Polski osiąga 14 gatunków: 1. Lophozia attenuata 2. Lophozia hatcheri 3. Cladopodiella francisi 4. Diplophyllum albicans 5. D. obtusifolium 6. Frullania fragilifolia 7. Geocalyx graveolens 8. Lopozia capitata 9. L. incisa 10. Pallavicinia lyellii 11. Reboulia hemisphaerica 12. Riccardia incurvata 13. R. mulifida 14. Tritomaria exsecta Geocalyx graveolens - Płożyk wonny Lophozia hatcheri - Czubek Hatchera Riccardia incurvata - Lśniątka zakrzywiona

43 Dziękuję za uwagę