Wymagania edukacyjne z przedmiotu historia i społeczeństwo - klasa 5

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z przedmiotu historia i społeczeństwo - klasa 5 Dział I. Powstanie państwa polskiego Wiadomości - zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego - wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę - wie, kiedy odbyła się koronacja Chrobrego i potrafi wyjaśnić jej szczególne znaczenie w dziejach państwa polskiego Umiejętności - zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście - rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy - wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I Wiadomości - podaje cechy idealnego rycerza - wyjaśnia znaczenie terminów: zakonnicy, mieszczanie, rycerze, chłopi - wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna - omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą - zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha - umieszcza na osi chronologicznej daty: 966 r., 997 r., 1000 r. i 1025 r. - opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna - wyjaśnia, czym był zjazd gnieźnieński, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III - wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian - podaje lata panowania Mieszka I - tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski - wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I - omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha relikwie, koronacja - wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku - opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego - wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I, Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów - omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę - wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego Społeczeństwo średniowieczne - podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy o początkach państwa polskiego - omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian - wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - tłumaczy, czym był Szczerbiec - wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego - charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I - potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I - ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią - analizuje fragment Kroniki Galla Anonima o pobycie Ottona III w Gdańsku - charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego - zna pisemną relację Ibrahima ibn Jakuba dotyczącą państwa Mieszka I - omawia legendarne początki dynastii Piastów - przedstawia stanowisko historyków dotyczące pochodzenia przodków Mieszka I - porównuje przebieg granic współczesnej Polski i państwa Mieszka I - opowiada o współczesnym znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego - prezentuje postać świętego Wojciecha II. - omawia przejawy - tłumaczy, na czym polegała praca klasztor, post, skryptorium, średniowiecznej pobożności zakonników w skryptorium kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, - wie, jaką drogę musiał przejść - wie, skąd wzięło się powiedzenie burmistrz, samorząd miejski, rynek chłopiec, aby zostać rycerzem polegać na kimś jak na Zawiszy i co - wie, jak duży wpływ na życie ludzi - wyjaśnia, czym były turnieje ono oznacza - zna rolę zakonów w czasach współczesnych - wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach - przedstawia sposoby 1

2 Umiejętności - opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo - charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu w średniowieczu miała religia - wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor - rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu - wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia - podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu - wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście - wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza - rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku - opisuje średniowieczne miasto - wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina rycerskie - wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej - wyjaśnia pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka - tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa - wie, jak odżywiali się mieszkańcy średniowiecznej wsi - potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim - opisuje wygląd średniowiecznej twierdzy - charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście - opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego - wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej - podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny - wie, czym była lokacja sołtys, pług, trójpolówka - wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego praca benedyktyńska i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie - porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych - rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi w średniowieczu - zna najważniejsze fakty z historii miasta rodzinnego w okresie średniowiecza - przekazuje informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w rodzinnej miejscowości lub regionie - wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna - tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie - potrafi wyjaśnić, czym różnił się handel średniowieczny od współczesnego - porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym - omawia przebieg procesu lokacji wsi lub miasta - tłumaczy, dlaczego stosowanie trójpolówki pozwalało uzyskać lepsze efekty niż uprawa ziemi metodą żarową 2

3 III. Polska i Krzyżacy - wymienia najważniejsze - wymienia przyczyny konfliktu osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, polsko-krzyżackiego w tym założenie Akademii - wyjaśnia znaczenie terminu unia i Krakowskiej podaje przykłady unii między okolicznościach - podaje przyczyny i skutki wielkiej państwami zakon krzyżacki wojny z zakonem krzyżackim Wiadomości - zna datę bitwy pod Grunwaldem - wymienia strony biorące udział w bitwie pod Grunwaldem - wie, kto zwyciężył pod Grunwaldem - zna postacie historyczne: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Jadwiga Umiejętności - tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki - wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie - wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej - wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Kujawy, Małopolskę, Wielkopolskę, Śląsk, Mazowsze, - umieszcza na linii chronologicznej daty: 1330, 1364, 1370, 1395, 1410, 1411, wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego, terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork - wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną - przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę - opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek - tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły Prusy, zakon krzyżacki, zakon rycerski, wielki mistrz - opowiada o uczcie u Wierzynka - ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki - podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie - omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem - wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka - wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich - omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego - określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów - tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku - dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego - tłumaczy, w jakich powstał - wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski - omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski - wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego - wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków - wie, kim byli templariusze i zna opowieść o ich legendarnym skarbie - zna daty sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami - ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego - tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski - ocenia politykę prowadzoną przez Krzyżaków oraz 3

4 ich działalność na podbitych terenach - porównuje sposoby prowadzenia polityki zagranicznej stosowane przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego - porównuje przebieg dwóch wojen polsko-krzyżackich w XV wieku i ocenia znaczenie tych konfliktów w polskiej historii - opowiada, czym zajmują się współczesne bractwa rycerskie IV. Europejczycy odkrywają świat - podaje przyczyny odkryć - zna datę wynalezienia ruchomej - wie, kim byli Hernan Cortez geograficznych w XV i XVI stuleciu czcionki przez Jana Gutenberga i Francisco Pizarro - rozumie myśl Terencjusza: - wie, skąd współcześnie karawela, Nowy Świat, Indianie, Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, czerpiemy wiedzę o broń palna, konkwistador nie jest mi obce Wszechświecie - wie, kim był Leonardo da Vinci - podaje przykłady najważniejszych - zna teorie dotyczące tego, dzieł renesansowych i ich twórców kto dotarł do Ameryki przed 1492 rokiem Wiadomości - rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata - wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb - tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika Umiejętności - pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba - tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię - opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna - opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe - umieszcza na osi chronologicznej datę 1492 r. - zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana - wymienia pozytywne i negatywne skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki - wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm - wyjaśnia na przykładzie Leonarda da Vinci, kogo nazywano człowiekim renesansu - wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana - wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami - omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie - tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian - opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu - charakteryzuje życie na statku w XV wieku - wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat - tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na - ocenia znaczenie wypraw odkrywczych - formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten temat - ocenia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi na przełomie średniowiecza i renesansu 4

5 - rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych wyobrażenia ludzi o świecie V. W Rzeczpospolitej szlacheckiej - wymienia najważniejszych - wyjaśnia znaczenie przedstawicieli polskiego terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie - wie, którzy władcy - wymienia nazwy panowali w współczesnych państw, Rzeczypospolitej w okresie które leżą na terytorium rozkwitu polskiej kultury dawnej Rzeczypospolitej - wie, jakie znaczenie miał - tłumaczy, jakie ślady potęgi spław wiślany dla rozwoju dawnej Rzeczypospolitej handlu zbożem w XVI można odnaleźć na wieku terytorium współczesnej - podaje najważniejsze Wiadomości - wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras postanowienia unii lubelskiej - zna datę pierwszej wolnej elekcji - rozumie znaczenie terminu potop szwedzki - wyjaśnia, na czym polegała podjazdowa wojna Umiejętności - wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polskolitewskiej w 1569 roku - pokazuje na mapie państwa, z którymi renesansu sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb, demokracja szlachecka, artykuły henrykowskie - tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę - wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej - na podstawie ilustracji omawia funkcje budowli wchodzących w skład folwarku szlacheckiego - omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej - wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny - zna przyczyny kryzysu państwa polsko-litewskiego w XVII wieku - wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych - umieszcza na linii chronologicznej daty: 1525, 1569, 1572, 1655, 1660, ocenia znaczenie hołdu pruskiego w dziejach Rzeczypospolitej - wskazuje na mapie porty rzeczne leżące na szlaku spławu wiślanego oraz rzeki, którymi spławiano - zna datę hołdu pruskiego i unii lubelskiej - wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej - omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej - wymienia prawa i obowiązki szlachty - tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem - wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów - wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów - zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie - wymienia postanowienia artykułów henrykowskich - tłumaczy, czym była reformacja - podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich i polsko-tureckich w XVII wieku - rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: loggia, arkady, attyka - opowiada o rozwoju Gdańska w XVI i XVII wieku - porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce - podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce - wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny - dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej - zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi - wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki - wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej elekcja, pole elekcyjne, koronacja, pacta conventa - tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto - zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu - charakteryzuje życie dworskie na Zamku Królewskim na Wawelu - opisuje wygląd dworu szlacheckiego - charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty - porównuje szlachecki sejm walny ze współczesnym polskim Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy - podaje przykłady dzieł sztuki nawiązujących do wydarzeń z XVI- i XVIIwiecznej historii Rzeczypospolitej - zna dzieje dzwonu Zygmunt - określa, jaki wpływ na rozwój sztuki renesansowej w Polsce miała kultura włoska - porównuje funkcję Zamku Królewskiego na Wawelu za panowania Jagiellonów oraz współczesnego Pałacu 5

6 Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII wieku Wiadomości - zna daty: 1765, 1772, 1773, 1791, 1794, 1795 i związane z nimi wydarzenia historyczne - wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył - wyjaśnia znaczenie terminów konstytucja oraz rozbiór - wyjaśnia, kim był Tadeusz Kościuszko i Jan Kiliński - wymienia przyczyny i skutki III rozbioru Polski - zna państwa, które dokonały rozbiorów Polski towary - wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu - potrafi opisać wygląd stroju szlacheckiego - ocenia znaczenie unii lubelskiej - omawia przebieg wolnej elekcji - wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego - opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji - opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria - analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie - wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem - wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć i utracić szlachectwo parlamentem - porównuje postanowienia unii lubelskiej z ustaleniami unii w Krewie - porównuje wygląd świątyń poszczególnych grup wyznaniowych zamieszkujących obszar dawnej Rzeczypospolitej - wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi - ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją w latach omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku - porównuje terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów z obszarem współczesnej Polski Prezydenckiego w Warszawie - opisuje przebieg spławu wiślanego - porównuje na przykładzie Gdańska funkcjonowanie portów morskich w XVI oraz XXI wieku - charakteryzuje poszczególne grupy narodowościowe żyjące w państwie polsko-litewskim - wymienia prawa grup wyznaniowych we współczesnej Polsce VI. Upadek Rzeczypospolitej - wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki - przedstawia postulaty - rozumie, dlaczego dzień 14 - zna dzieła sztuki zaliczany jest do czołowych postaci konfederatów barskich października jest obchodzony jako nawiązujące do wydarzeń z polskiej kultury w XVIII wieku - omawia okoliczności, w jakich Dzień Edukacji Narodowej XVIII-wiecznej historii - podaje daty: obrad Sejmu zawiązano konfederację - wie, dlaczego sejm obradujący w Rzeczypospolitej Wielkiego, wojny prowadzonej w targowicką, i wymienia jej latach określa się jako -wie, kim była caryca obronie Konstytucji 3 maja, II następstwa Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki Katarzyna II rozbioru Polski - zna okoliczności ustanowienia - podaje przykłady budowli - zna przyczyny i skutki uchwalenia Orderu Virtuti Militari przez barokowych, klasycystycznych z Konstytucji 3 maja Stanisława Augusta uwzględnieniem regionu, w którym - wie, kim byli Stanisław mieszka Małachowski i Hugo Kołłątaj barok, oświecenie, klasycyzm - wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim Poniatowskiego - wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym - wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej - wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia - tłumaczy, czym była Wielka 6

7 Umiejętności - wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku I, II i III rozbioru - wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego - określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej - umieszcza na linii chronologicznej daty związane z omawianymi wydarzeniami - omawia reformy Sejmu Wielkiego - opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy - podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku encyklopedia francuska - ocenia decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej - omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim - rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: gzyms, tympanon, fasada - dostrzega związek między wykształceniem obywateli a ich poczuciem odpowiedzialności za państwo - wyjaśnia, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki - ocenia dokonania Tadeusza Kościuszki - porównuje sztukę barokową z klasycystyczną oraz wskazuje różnice między stylem renesansowym i barokowym w architekturze - opowiada o losach Tadeusza Kościuszki po powstaniu w 1794 roku - tłumaczy, co spowodowało ożywiony rozwój nauki w epoce oświecenia - ocenia dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i podaje argumenty na poparcie tej oceny. VII. Polska pod zaborami Wiadomości -zna daty: 1830, zna postacie: księcia Józefa - wie, kim był Piotr Wysocki i - zna dokonania Napoleona -wyjaśnia znaczenie pojęć Poniatowskiego, gen. Jana Romuald Traugutt Bonapartego przemysł, fabryka, Henryka Dąbrowskiego, - wyjaśnia, dlaczego wiek XIX -przedstawia historię robotnik, powstanie nazywany jest wiekiem pary i rozwoju przemysłowego w narodowe, emigracja -zna przyczyny wybuchu powstań narodowych w XIX w. - wie, kim był gen. Jan Henryk Dąbrowski elektryczności - wymienia najważniejsze dokonania Jana Matejki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Moniuszki, Stanisława Wyspiańskiego, Fryderyka Chopina, Marii Skłodowskiej Curie, Heleny mieście rodzinnym Umiejętności -wyjaśnia skąd wzięły się nazwy powstań narodowych w XIX w. - zna związek hymnu polskiego z historią Legionów Polskich we Włoszech - wyjaśnia pojęcia germanizacja, rusyfikacja, praca u podstaw, wojna partyzancka, twórczość ku pokrzepieniu serc - wymienia przyczyny i skutki wybuchu powstań narodowych - zna postacie: Jan Matejko, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Moniuszko, Stanisław Wyspiański, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska Curie, Helena Modrzejewska, Adam Mickiewicz -wymienia wybrane wynalazki XIX wieczne: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, telegraf, silnik elektryczny -opisuje warunki pracy w fabryce - zaznacza na osi chronologicznej daty: , wskazuje na mapie miejsca Napoleona Bonapartego, - wyjaśnia pojęcia: dyktator, branka, zabór, autonomia, - podaje przykłady represji zastosowanych przez zaborców po klęskach powstań - wskazuje różnice między produkcją rzemieślniczą od fabryczną - wie na czym polegały rusyfikacja i germanizacja - wymienia metody walki o polskość w XIX wieku. - wskazuje zawarte w tekście Mazurka Dąbrowskiego wydarzenia i postacie historyczne Modrzejewskiej, Mickiewicza Adama - wyjaśnia, dlaczego Polacy walczyli u boku Napoleona Bonapartego - porównuje powstanie listopadowe - ocenia znaczenie powstań narodowych - wyjaśnia, dlaczego Michał 7

8 - wskazuje przyczyny emigracji, rozróżniając emigrację zarobkową i polityczną - potrafi zaśpiewać 2 zwrotki hymnu najważniejszych bitew powstańczych, państwa, które przyjęły najwięcej polskich emigrantów w XIX w., najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich - opisuje, w jaki sposób Polacy walczyli o prawo używania języka polskiego w szkołach - wyjaśnia, czym była Wielka Emigracja i skąd wziął się przydomek wielka - opowiada, co przedstawiali w swoich dziełach polscy twórcy po upadku powstania styczniowego związane z historią Polski - na podstawie tekstu źródłowego opisuje podstawowe zasady funkcjonowania Księstwa Warszawskiego - porównuje obszar Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego i powstanie styczniowe (sposób walki) - porównuje warunki życia Polaków w poszczególnych zaborach - wyjaśnia, dlaczego Polacy zrezygnowali z walki zbrojnej na rzecz realizacji haseł pozytywizmu Drzymała stał się jednym z symboli walki z zaborcą - porównuje pracę w fabryce w XIX wieku i współcześnie Uwagi: *Otrzymanie oceny wyższej uwarunkowane jest spełnieniem kryteriów na ocenę niższą na ocenę dostateczną uczeń musi opanować wiadomości i umiejętności przewidziane na ocenę dopuszczającą i na ocenę dostateczną, na ocenę dobrą kryteria na dopuszczający, dostateczny i dobry itd. ** Warunkiem otrzymania oceny celującej na koniec semestru oraz na koniec roku szkolnego jest opanowania treści nauczania na poziomie celującym oraz wykorzystanie jej na forum szkoły i poza szkołą (np. poprzez udział w konkursach historycznych) 8