Gospodarka ziemią 9 Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców w 2004 r. Rybołówstwo 12 Stan zasobów rybnych Morza Bałtyckiego

Transkrypt

1 Nr 3/2005 (94) Biuletyn informacyjny wydawany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Redagowany pod kierunkiem Małgorzaty Książyk przy współpracy z kolegium redakcyjnym w składzie: Przewodnicząca Maria Zwolińska Radca Generalny Członkowie Jan Bielański, Dariusz Goszczyński, Waldemar Guba, Radosław Iwański, Grzegorz Łukasiewicz, Dariusz Nieć, Sławomir Nosowicz, Bożena Nowicka, Antoni Radzewicz, Bożena Rynkowska, Aleksandra Szelągowska, Tadeusz Szkamruk, Wojciech Wojtyra, Małgorzata Piotrowska Opracowywany przez zespół w składzie: Ewa Woicka Bekas, Ewa Jaroszewicz, Mariola Marczak ul. Wspólna 30, Warszawa, tel , , fax Podpisano do druku: r. Łączność z czytelnikami: Biuro Prasowe MRiRW ul. Wspólna Warszawa, Sekcja Prasowa ARiMR ul. Żelazna Warszawa Wersja internetowa ( ISSN Spis treści: Prosto z gabinetu Wspólna organizacja rynków rolnych 6 Wymiana handlowa artykułami rolno spożywczymi 7 Polski przemysł spożywczy po integracji Gospodarka ziemią 9 Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców w 2004 r. Rybołówstwo 12 Stan zasobów rybnych Morza Bałtyckiego Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 14 Rola FAPA we wdrażaniu SPO Agencja Rynku Rolnego 15 Program pomocy żywnościowej Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 18 Zadania ARiMR na 2005 rok 20 Płatności bezpośrednie do gruntów rolnych w 2005 r. 22 Przygotowanie wniosku i planu rozwoju dla gospodarstwa niskotowarowego 25 Pomoc finansowa z tytułu dostarczenia pomidorów do przetwórstwa 27 Zmiany zasad pomocy finansowej dla branży utylizacyjnej w 2005 roku 29 Działania ARiMR na rzecz restrukturyzacji rybactwa 31 Kierunki rozwoju Systemu Identyfikacji i Rejestracji Bydła 32 Liczby i fakty 34 Oprocentowanie kredytów inwestycyjnych udzielonych w latach poprzednich objętych dopłatami ARiMR od dnia r. 35 Oprocentowanie kredytów inwestycyjnych udzielonych przez Banki w 2004 r. objętych dopłatami ARiMR od dnia r. 36 Adresy i numery telefonów Oddziałów Regionalnych ARiMR 37 Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania Biuletyn Informacyjny otrzymują: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, posłowie i senatorowie, Kancelaria Prezydenta, wojewodowie, marszałkowie, starostwa, urzędy gmin, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze, banki współpracujące z ARiMR, Duszpasterstwo Rolników, szkoły i uczelnie rolnicze, instytuty i biblioteki rolnicze, Rada Gospodarki Żywnościowej. 1

2 W naszym kraju sektor rolny ma większe znaczenie społeczne i gospodarcze, niż w innych krajach Unii Europejskiej. Silną stroną polskiego rolnictwa jest korzystna struktura wieku ludności rolniczej 60% mieszkańców wsi to ludzie w wieku poniżej czterdziestego roku życia. Jest to najaktywniejsza grupa, która pokazała, że potrafi korzystać z dostępnych środków krajowych takich jak np. kredyty dla młodych rolni ków na zakup ziemi, jak również doskonale poruszać się w programach finansowanych ze środków Unii Euro pejskiej. W ubiegłym roku ponad 1 milion 700 tysięcy rolników zgłosiło swoje gospodarstwa do ewidencji prowadzonej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ponad 1 milion 400 tysięcy rolników złożyło wnioski o płatności bezpośrednie, a prawie 630 tysięcy rolników o płatności z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach. Tylko z tych dwóch tytułów polska wieś otrzyma za rok 2004 około 7 miliardów zło tych. Od 15 marca br. biura powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przyjmują już wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich za 2005 r. Wszystkich rolników, którzy nie skorzystali z tej formy wsparcia w ubiegłym roku namawiam, żeby zrobili to teraz. To są pieniądze, które poprawią sytuację finansową w każ dym gospodarstwie. Bardzo dobre wyniki osiągnęliśmy w realizacji Programu Operacyjnego SAPARD. Do ARiMR wpłynęło ponad 31 tys. wniosków. Przedsiębiorcy, rolnicy i jednostki samorządu terytorialnego otrzymają w latach prawie 5 miliardów złotych refundacji kosztów kwalifikowanych poniesionych na realizację projektów SAPARD. Kwota ta pozwoliła zrealizować inwestycje na sumę prawie 10 miliardów złotych, przyczyniając się do unowo cześnienia gospodarstw rolnych, zakładów przetwórczych oraz rozwoju obszarów wiejskich. Wcześniejsze przygotowanie rolników do złożenia wniosków w ramach poszczególnych działań Plan Rozwo ju Obszarów Wiejskich na lata pozwoliło na to, że do marca w ARiMR złożono ponad 23 tysiące wniosków o renty strukturalne, prawie 50 tysięcy wniosków dotyczących wspierania gospodarstw niskotowaro wych, ponad 2 tys. wniosków o zalesienie oraz prawie 55 tys. wniosków o dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej. Podobnie jest z Sektorowym Programem Operacyjnym wspierającym restrukturyzację i modernizację sektora żyw nościowego. Rolnicy złożyli już około 30 tysięcy wniosków na kwotę około 3 miliardów złotych. W działaniu dotyczącym ułatwienia startu młodym rolnikom limit środków przewidzianych w programie został podobnie jak w działaniu dotyczącym szkoleń już wyczerpany. Popularnością cieszą się także inne działania, takie jak inwestycje w gospodarstwach rolnych, wspieranie doradztwa rolniczego, poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych czy wspieranie działalności pozarolniczej w gospodarstwach, a także rozwój i ulepszanie in frastruktury technicznej związanej z rolnictwem. Przedstawione wielkości jednoznacznie rozwiewają zgłaszane wcześniej przez różne środowiska obawy, że środ ki z Unii Europejskiej są kwotami wirtualnymi i że polscy rolnicy nie będą mogli z nich korzystać. Potrafiliśmy sprostać zadaniom, dzięki którym budujemy nowy wizerunek polskiego rolnictwa. Jako pełnoprawny członek Unii mamy prawo nie tylko opiniować kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej i pro jekty nowych rozwiązań, ale także zgłaszać swoje propozycje. Korzystamy z tego. Aktywnie uczestniczymy w dyskusji nad nową perspektywą finansową lat , nad uregulowaniami na rynku cukru, skrobi, owoców i warzyw. Zbliżają się Święta Wielkanocne. To Święta radości, odnowy i budzenia się do życia. W tym czasie z spoglądamy w przyszłość i tworzymy nowe plany. Chciałbym, aby wszyscy rolnicy uwzględniali w nich możliwości, jakie daje Wspólna Polityka Rolna w zakresie rozwoju gospodarstw i poprawy warunków życia wszystkich mieszkańców wsi. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2

3 Prosto z gabinetu Polska żywność dla żołnierzy w Iraku i Afganistanie o raz czwarty, z inicjatywy ministra rol Pnictwa i rozwoju wsi Wojciecha Olej niczaka, polskim żołnierzom z misji sta bilizacyjnej w Iraku, został przekazany transport żywności. Transport polskiej żywność dotarł też do żołnierzy stacjo nujących w Afganistanie. Tak, jak to mia ło miejsce poprzednio, tak i tym razem akcja została przeprowadzona w okresie przedświątecznym. Dziesięć firm prze kazało w sumie około 3 ton produktów spożywczych. Były to m.in.: kabanosy, kiełbasy leśne, myśliwskie i jałowcowe, a także sery i wyroby czekoladowe. Przebywający wcześniej w Iraku mi nister Wojciech Olejniczak, mógł osobi ście przekonać się, jak trudna i odpowie dzialna jest służba naszych żołnierzy w misji stabilizacyjnej. Dlatego ważne dla niego było, aby tradycyjne polskie sma ki, pozwoliły, w okresie Świąt Wielkanoc nych, choć trochę przybliżyć tradycyjną, polską świąteczną atmosferę żołnierzom stacjonującym z dala od swoich rodzin. Produkty żołnierzom przekazały naj lepsze polskie firmy uczestniczące w programie Poznaj Dobrą Żywność. Wśród darczyńców znalazły się takie za kłady, jak: Sokołów S.A., Zakłady Mięsne Viola w Lnianie, Ciechanowskie Zakłady Drobiarskie Cedrob S.A. w Ciechanowie, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Krasnymstawie, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łowiczu, Spółdzielnia Mleczarska Sudowia w Suwałkach, Firma Cukiernicza Solidarność w Lublinie, Przedsiębiorstwo Wyrobów Cukier niczych Odra S.A. w Brzegu, Spółdzielcze Zakłady Piekarsko Cia stkarskie Mamut we Wrocławiu, Mokate S.A. w Ustroniu. Międzynarodowe Targi Ekologiczne BioFach 2005 Norymberdze w dniach Wlutego odbyły się największe na świecie specjalistyczne targi produk tów ekologicznych BioFach 2005, na których zaprezentowało się wy stawców z 69 państw. Targi te odwie dziło ponad 32 tys. zwiedzających. Pol ska po raz drugi zorganizowała na tar gach stoisko narodowe, na którym 14 firm oferowało swoje wyroby. Polskie stoisko przygotował Urząd Marszał kowski Województwa Mazowieckiego przy współpracy z Urzędem Marszał kowskim Województwa Małopolskiego, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz z Oddziałem Centrum Do radztwa Rolniczego w Radomiu. Targi odwiedził sekretarz stanu Jerzy J. Pilar czyk, który wziął udział w: specjali stycznym sympozjum zorganizowanym przez Federalne Ministerstwo Ochrony Konsumentów, Wyżywienia i Rolnic twa Niemiec, które poświęcone było roli branży ekologicznej w procesie globalizacji. Minister uczestniczył też w uroczystym otwarciu targów BioFach oraz powitaniu na polskim stoisku Re nate Künast, federalnego ministra ochro ny konsumentów, wyżywienia i rolnic twa Niemiec. Minister Jerzy Pilarczyk odbył także rozmowy z Heike Slotta dyrektorem projektu targów BioFach. Spotkanie dotyczyło ewentualnego udziału Polski jako Kraju Roku w na stępnej edycji targów BioFach w roku Polska zadeklarowała chęć ta kiego udziału. Ostateczna decyzja w tej sprawie zostanie podjęta pod koniec marca br. Dialog w Wiedniu ostatnim dniu stycznia podsekretarz Wstanu Andrzej Kowalski przebywał w Wiedniu, gdzie wziął udział w konfe rencji zorganizowanej przez Federalne Ministerstwo Rolnictwa, Leśnictwa, Środo wiska i Gospodarki Wodnej Austrii, w ra mach zainicjowanego przez Austrię part nerstwa regionalnego, Austrii, Czech, Pol ski, Słowacji, Słowenii oraz Węgier. Ce lem konferencji było ożywienie i rozwój dalszej współpracy w dziedzinie rolnic twa między uczestniczącymi państwami oraz próba zidentyfikowania wspólnych interesów i stanowisk w kwestiach zwią zanych z finansowaniem rozwoju obsza rów wiejskich, rolnictwem ekologicznym, wykorzystaniem surowców odnawialnych i inżynierią genetyczną w rolnictwie. 3

4 Prosto z gabinetu Wizyta we Francji Rolnictwo tworzy Europę to hasło 42 edycji Międzynarodowego Salonu Rol niczego, który rozpoczął się w Paryżu 26 lutego. Nowe państwa członkowskie zo lonez. Tańczyły one tradycyjne polskie tańce ludowe i śpiewały polskie pieśni. Przebywający we Francji minister Woj ciech Olejniczak odwiedził też salon Wojciecha Olejniczaka z ministrem rol nictwa, żywności, rybołówstwa i spraw wsi Francji Dominique m Bussereau. Omówiono przebieg dotychczasowej współpracy bilateralnej i zgodnie stwier dzono możliwości dalszego jej rozwo ju i intensyfikacji. Poruszano też kwestie związane z re formą Wspólnej Polityki Rolnej. Głów nymi tematami były: planowana refor ma rynku cukru oraz rynku owoców i warzyw. W odniesieniu do pierwszego z nich, pomimo różnic w sprawie pla nowanej redukcji połączonej kwoty A i B, gdzie Polska opowiada się za reduk cją kwoty B, a nie kwot połączonych, po stały w tym roku szczególnie uhonoro wane na wspólnym stoisku pod patro natem Komisji Europejskiej. Polskie stanowisko, odwiedził minister rolnictwa Wojciech Olejniczak, który spotkał się tu z prezydentem Francji Ja cques em Chirackiem. Dzień wcześniej ministrowie rolnictwa nowo przyjętych państw członkowskich dyskutowali na temat Wspólnej Polityki Rolnej i przyszło ści rolnictwa w Europie. Każdy z nowych członków Unii Eu ropejskiej, podczas dnia narodowego, prezentował na unijnym stoisku swoje produkty spożywcze. Polska przedstawi ła produkty regionalne m.in.: kiełbasę Li siecką, ser biały Koryciński, ogórki kiszo ne w drewnianych beczkach, udziec ze świni złotnickiej, powidła śliwkowe, sę kacz z Podlasia, nalewki staropolskie, miód pitny i wiele innych tradycyjnych produktów. Degustacje produktów ua trakcyjniały występy dwóch polonijnych zespołów pieśni i tańca Mazur i Po maszyn rolniczych SIMA odbywający się na północy Paryża. Spotkał się z pol skimi wystawcami oraz delegacją pol skich izb rolniczych. Następnie udał się na północ Francji, gdzie odbywał się I Szczyt Francusko Polski w Arras. Podczas szczytu prezydent Jacques Chirac po wiedział, że Polska i Francja to dwie po tęgi rolne, które mają wspólną wizję eu ropejskiej polityki w tym zakresie. W czasie szczytu odbyły się rozmowy pol skiego ministra rolnictwa i rozwoju wsi zostałe zagadnienia, czyli tempo i ska la reformy są punktami, w odniesieniu, do których występuje duża zbieżność po glądów. W sprawie rynku owoców i wa rzyw obie strony wyraziły wolę ściślej szej współpracy. Minister Wojciech Olej niczak przedstawił swojemu rozmówcy stanowisko Polski w sprawie zwiększe nia produkcji skrobi ziemniaczanej. Roz mawiano także na temat negocjacji WTO. Tu również odnotowano zbież ność poglądów. 4 Zezwolenia na eksport do Federacji Rosyjskiej rawo eksportu swoich produktów Pna teren Federacji Rosyjskiej otrzy mało 35 polskich mleczarń. Należą do nich: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łowiczu, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Skierniewicach, Łódzka Spółdzielnia Mleczarska w Łodzi, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Wart Milk w Sieradzu, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Pajęcznie, Spółdzielnia Mleczarska Lazur No we Skalmierzyce,

5 Prosto z gabinetu Spółdzielnia Mleczarska w Gostyniu, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Inowrocławiu, Spółdzielnia Mleczarska Ryki, Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek w Radzyniu Podlaskim, Alima Gerber S.A. Zakład Produk cyjny Rzeszów, Chłodnie Warszawskie Morspol S.A., Bel Polska Sp. z o.o. Chorzele, Polser Sp. z o.o. Siemiatycze, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Hajnówka, Onken Polska Sp. z o.o. Maków Mazowiecki, Hochland Polska Sp. z o.o., Zakład Mleczarski w Baranowie, Proszkownia Mleka Lacpol Piotr ków Kujawski, Serwer Sp. z o.o.warszawa, Sertop Sp. z o.o., Tychy, Zott Polska Sp. z o.o. Opole, Arla Foods Sp. z o.o. Gościno, Dojrzewalnia Magazyn Tychowo, Arla Foods Sp. z o.o. Gościno, PHZZ Sm Lacpol Sp. z o.o. War szawa, Zakład w Gdyni, Spółdzielnia Mleczarska Maćko wy Gdańsk, Mlekovita Sp. z o.o. Morąg, Moniecka Spółdzielnia Mleczar ska w Mońkach, Spółdzielnia Obrotu Towarowego Mleczarskiego w Białymstoku, Mlekovita Sp. z o.o. Bielsk Pod laski, Spółdzielnia Mleczarska Mlekovi ta, Wysokie Mazowieckie, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy, Nutricia Polska Sp. z o.o. Opole, Danone Sp. z o.o. Fabryka w War szawie, Danone Sp. z o.o. Fabryka w Bie runie. Polska Gospodarka Żywnościowa Osiągnięcia i Perspektywy Jak dwa razy dwa równa się cztery tak, aby mogło rozwijać się polskie rolnictwo musi rozwijać się przetwórstwo rolno spo żywcze i odwrotnie powiedział na pod sumowaniu dwudniowej konferencji Pol ska Gospodarka Żywnościowa Osiągnię cia i Perspektywy minister rolnictwa i rozwoju wsi Wojciech Olejniczak. Minister zwrócił też uwagę na to, jak ważna jest działalność Rady Gospodar ki Żywnościowej organizatora konfe rencji dla producentów i przetwór ców. Umożliwia ona konfrontację po glądów i podjęcie dyskusji pomimo różnych punktów widzenia. Oczywiste są różnice pomiędzy przed stawicielami tych środowisk, jednak wi dać wyraźnie, że się one zmniejszają. Obserwuję już bardzo dobrą współpra cę, zwłaszcza między grupami producen tów a przetwórcami. Najbardziej zna nym powszechnie przykładem jest spół dzielczość mleczarska zaznaczył minister. Podobnie dzieje się w branży mięsnej, a mam nadzieję, że wkrótce tak będzie w odniesieniu do branży warzyw niczej i ogrodniczej dodał. Minister mówił o zachodzących pro cesach konsolidacji w poszczególnych branżach, o dobrym przygotowaniu za kładów przetwórczych do konkurencji na międzynarodowych rynkach i podkre Notatki: ślał, że ciężka praca w okresie przygo towawczym przynosi teraz efekty. Ape lował także o dalsze wysiłki zaznacza jąc, że rok 2005 będzie można uznać za udany, jeżeli wykorzystane zostaną wszy stkie dostępne, w ramach unijnych fun duszy, środki. Pozwolą one na dalsze podniesienie konkurencyjności naszych produktów rolno spożywczych. Prze strzegał jednocześnie przed zbytnim upraszczaniem zachodzących procesów i prosił o kompleksowe rozpatrywanie zy sków i strat w długiej perspektywie cza su, a nie w doraźnych działaniach. Mi nister zwrócił uwagę, że po naszym przy stąpieniu do Unii Europejskiej ceny w Pol sce nie będą się gwałtownie zmieniać i będą wykazywać podobne tendencje jak w całej Unii. Dlatego też, tak ważne jest szukanie porozumienia między prze twórcami a producentami i zawieranie umów wieloletnich, które będą dobrze służyły obu stronom. Najbardziej zasłużeni przedstawicie le Rady Gospodarki Żywnościowej ode brali z rąk ministra Wojciecha Olejni czaka honorowe odznaki Zasłużony dla Rolnictwa. 5

6 Wspólna organizacja rynków rolnych Wymiana handlowa artykułami rolno spożywczymi Dane wstępne za rok 2004 R ok 2004 był szczególnym okre sem dla polskiego rolnictwa i ryn ku rolnego z uwagi na włączenie się z dniem 1 maja 2004 r. w struktury i zasady wspólnego rynku UE. Dotyczyło to również wymiany han dlowej artykułami rolno spożywczymi więcej produktów z następujących grup towarowych: owoce, pasze, ryby i owo ce morza. W 2004 r. w stosunku do 2003 r. naj większą dynamiką w eksporcie naszych towarów rolno spożywczych za grani cę charakteryzowały się następujące się na poziomie 51,3%, podczas gdy do krajów WNP na poziomie 20,5%, czy EFTA 5%. Wśród nowych członków UE największa wymiana handlowa polski mi produktami odbywała się z Republi ką Czeską i Węgrami, a znacznie wzro sła w okresie ostatnich miesięcy sprze Tabela 1. Wyniki obrotów towarami rolno spożywczymi w latach [mln EUR] OGÓŁEM 2002r. 2003r. Zmiana [%] 2003r. 2004r. Zmiana [%] V XII 2003r. V XII 2004r. Zmiana [%] Eksport towarów rolno spożywczych 3,465 4, ,003 5, ,795 3, Import towarów rolno spożywczych 3,802 3, ,557 4, ,386 3, Saldo UNIA EUROPEJSKA (15) 2002r. 2003r. Zmiana [%] 2003r. 2004r. Zmiana [%] V XII 2003r. V XII 2004r. Zmiana [%] Eksport towarów rolno spożywczych 1,688 2, ,042 2, ,496 2, Import towarów rolno spożywczych 2,026 1, ,855 2, ,227 1, Saldo Polski z innymi krajami, w tym z kraja mi 15. Wartość eksportu w 2004 r. wynosi ła mln EUR i była o 30,5% wy ższa niż rok wcześniej. Wartość impor tu wynosiła 4.369,9 mln EUR i była o 22,9% wyższa niż rok wcześniej. W ta kiej sytuacji znacznie, bo prawie dwu krotnie, wzrosło dodatnie saldo do po ziomu 853,2 mln EUR. Największy udział pod względem wartości w eksporcie polskich towarów rolno spożywczych należał do produk tów z grup: mięso i podroby jadalne, pro dukty mleczarskie, przetwory z owo ców i warzyw, warzywa, owoce. Do Polski sprowadziliśmy natomiast naj 6 produkty: nasiona roślin oleistych, tłu szcze roślinne i zwierzęce, napoje bez alkoholowe, alkoholowe, tytoń, pro dukty mleczarskie, mięso i podroby ja dalne. W przypadku importu były to: mięso i podroby, tytoń, zwierzęta żywe, zboża, produkty przemiału zbóż, sód, skrobia. Niewątpliwie znaczny wpływ na ko rzystną sytuację handlową w 2004 r. miała wysoka dynamika sprzedaży pol skich produktów rolno spożywczych po 1 maja 2004 r. do krajów 15 w ra mach jednolitego rynku. Wzrost sprze daży do krajów 15 w okresie V XII 2004 r. w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego ukształtował daż na Słowację, czy, do tej pory marginalna, na Maltę. Podobna sytua cja miała miejsce w przypadku zakupu towarów rolno spożywczych w kra jach 10. Kupowaliśmy przede wszy stkim w Republice Czeskiej i na Wę grzech, a zdynamizowaniu uległy po akcesji do UE nasze zakupy na Łotwie i w Estonii. Do największych naszych partnerów handlowych w eksporcie nadal należą: Niemcy, a następnie Wielka Brytania, Holandia i Włochy, w imporcie: również Niemcy, Holandia i Włochy, ale także Hiszpania, Francja i Dania. DEP. WSPÓLNEJ ORGANIZACJI RYNKÓW ROLNYCH TEL.:

7 Wspólna organizacja rynków rolnych Polski przemysł spożywczy po integracji P olski przemysł spożywczy zajmu je w Unii Europejskiej szóste miej sce (za przemysłem spożywczym Francji, Niemiec, Włoch, Wielkiej Bry tanii i. Hiszpanii). Wartość jego pro dukcji wynosi ponad 55 mld euro. Sta nowi to około 8 proc. wartości prze twórstwa w całej Unii Europejskiej. Polska zajmuje trzecie miejsce w UE w produkcji cukru oraz piwa i czwarte miejsce w produkcji mięsa wieprzowe go. Wysoka pozycja krajowego rolnic twa, które zajmuje w Unii Europejskiej pierwsze miejsce w produkcji ziemnia ków, trzecie w produkcji zbóż, owo ców i warzyw, czwarte w produkcji mleka, stwarza optymistyczne przesłan ki rozwoju kolejnych sektorów. Produk cja żywności jest jednym z nielicznych działów gospodarki, której poziom no woczesności nie różni się istotnie od poziomu rozwoju tego sektora w UE. W porównaniu z innymi sektorami gospo darki, pozycja przedsiębiorstw sektora żywnościowego w odniesieniu do przed siębiorstw tego samego sektora w kra jach Unii jest dużo silniejsza. Również krajowi producenci żywności mają lep szą pozycję w polskiej gospodarce niż ich konkurenci w gospodarce UE. Szybki wzrost Przemysł spożywczy od kilku lat nale ży do najszybciej rozwijających się dzie dzin gospodarki w naszym kraju. Rok 2004 był kolejnym rokiem wzrostu zna czenia tego sektora w gospodarce naro dowej. Przed integracją z UE w przemy śle spożywczym notowano duże oży wienie aktywności produkcyjnej, wyższe niż w innych gałęziach polskiego prze mysłu. Wartość produkcji, liczona w ce nach stałych, wzrosła o około 6 proc., przy czym szczególnie szybko, o około 10 proc., w miesiącach poprzedzających in tegrację z UE. Głównymi źródłami wzro stu był szybki wzrost eksportu rolno spo żywczego, który przekroczył wartość 4 mld euro i był o ponad 40 proc. wyższy niż w 2003 r. Dodatnie saldo obrotów zwiększyło się z około 0,5 mld euro do około l mld euro, a udział eksportu w ca łości sprzedaży przemysłu spożywczego zwiększył się z 13,1 proc. w roku 2003 do około 15,5 proc. w roku ubiegłym. Od maja 2004 roku nastąpiło jednak znaczące osłabienie tempa wzrostu pro dukcji tego sektora. W przedsiębior stwach dużych i średnich produkcja sprzedana przemysłu spożywczego zwiększała się w tempie: 2003 rok 5,4 proc., I IV 2004 roku 10,1 proc., V XI 2004 roku 2,8 proc. To zmniejszenie dynamiki rozwoju sektora jest niewąt pliwie skutkiem malejącego tempa wzro stu dochodów ludności i mniejszej chłonności krajowego rynku żywności. Tendencje rozwojowe po integracji z UE były zróżnicowane w poszczegól nych sektorach: dynamika produkcji była wyższa niż w pierwszych miesiącach 2004 roku w uboju drobiu, produkcji ryb mrożonych, mrożonych owoców i warzyw, marynat warzywnych, margaryn, śmietany, mle ka płynnego, mąk, kasz. makaronu i pa pierosów; wysokie tempo wzrostu utrzymywa ło się w: produkcji czekolady i wyrobów czekoladowych, wódek, napojów bez alkoholowych, przetworów owocowych i warzywnych, napojów mlecznych i pasz przemysłowych; dość stabilna była produkcja pie czywa świeżego, wyrobów ciastkarskich oraz przetwórstwo kawy i herbaty; znaczące spowolnienie tempa wzro stu produkcji nastąpiło w sektorze mle czarskim i w przemyśle mięsnym, ale w tym drugim dziale wynikało to z cy klicznego spadku podaży trzody; obniżenie dynamiki rozwoju nastą piło w produkcji przetworów rybnych, tłuszczów zwierzęcych, piwa, wina i napojów winiarskich oraz soków i na pojów owocowo warzywnych. Oceniając zmiany produkcji po inte gracji z UE można uznać, iż wysokie tempo rozwoju utrzymała większość działów, które cechuje duże ożywienie w eksporcie, szczególnie do innych kra jów Wspólnoty. Trwa przyspieszony proces uprzemysławiania przetwórstwa owoców i warzyw, mleka, produkcji pasz, a także ubojów i przetwórstwa mięsa czerwonego. Zjawiska te oraz osłabienie tempa wzrostu produkcji pi wa są skutkiem procesu integrowania polskiego sektora żywnościowego z UE. Zmiany produkcji w pozostałych sekto rach były kształtowane głównie przez dość stabilny popyt krajowy i przez zmiany relacji cenowych, np. podroże nie tłuszczów zwierzęcych w stosunku do roślinnych. Istotne jest także to, że niewielki wpływ na poziom krajowej produkcji żywności miało zagrożenie ze strony importu wyrobów wytwarza nych w innych krajach UE. Wyjątkiem jest tylko sektor piwowarski, a w mniej szym stopniu także produkcja kasz skro bi i makaronów. Na dynamikę rozwo ju sektora miały także wpływ utrudnie nia w handlu z Rosją. Po przyjęciu Polski do UE, na skutek włączenia jej w mechanizmy wspólne go rynku, sytuacja polskich przedsię biorstw znacznie się poprawiła. Jest to widoczne we wzroście rentowności po szczególnych branż sektora spożyw czego, spowodowanym głównie wzro stem sprzedaży na rynki krajów UE oraz wzrostem cen. Zwiększenie inwestycji W 2004 roku nastąpił znaczący wzrost wyników finansowych przemysłu spo żywczego. Kwota zysku netto w okre sie I IX 2004 roku była ponad dwukrot nie wyższa niż w tych samych miesią cach roku poprzedniego. W kolejnych kwartałach kwota stale się zwiększała. Systematycznie zwiększał się także od setek firm osiągających zyski netto i ich udział w przychodach sektora. We wrze śniu 2004 roku firmy rentowne stanowi ły 77,5 proc. zbiorowości badanej przez GUS, a ich udział w obrotach wynosił 84,6 proc. Poprawa wyników finansowych była zjawiskiem powszechnym, gdyż wystą piła w większości branż przemysłu spo żywczego. Wyniki te pogorszyły się tyl ko w pięciu branżach, a w szesnastu po prawiły. Największy postęp osiągnięto w przemyśle cukrowniczym i spirytuso wym, co głównie zostało spowodowa ne zwyżką cen cukru i obniżką akcyzy (w IV kw roku), a w mniejszym stopniu także przyspieszeniem procesów restrukturyzacji tych sektorów. Znaczą cą poprawę wyników zanotowano rów nież w przemyśle tytoniowym, młynar skim, ziemniaczanym, rybnym, mle czarskim, drobiarskim, piekarniczym 7

8 Wspólna organizacja rynków rolnych oraz w produkcji napojów bezalkoho lowych, piwa i tzw. pozostałej żywno ści. Obniżyła się natomiast rentowność przemysłu winiarskiego, paszowego, produkcji soków i makaronowego. W połowie 2004 roku wysoką rentowność (ponad 5 proc.) osiągnęły takie branże jak: cukrownicza, spirytusowa, piwo warska, produkcja pieczywa, napojów bezalkoholowych, tzw. pozostałej żyw ności oraz przetwórstwo zbóż, ziemnia ków, kawy i herbaty. Straty generował tylko przemysł winiarski, a niską rentow nością (poniżej 2 proc.) charakteryzo wało się przetwórstwo mięsa oraz pro dukcja pasz i soków. Bardzo istotnym zjawiskiem jest fakt, że poprawa rentowności przemysłu przekłada się na wzrost inwestycji. Od 2003 roku w przemyśle spożywczym trwa duże ożywienie inwestycyjne. Wy datki na rozwój i modernizację mająt ku produkcyjnego firm spożywczych zbliżyły się do 1,5 mld USD, czyli do poziomu z połowy minionego dziesię ciolecia. Były one o około 30 proc. wy ższe niż w latach , kiedy wy stąpiło obniżenie poziomu inwestowa nia do 1 1,2 mld USD. To przyspieszenie inwestycyjne w przemyśle spożywczym wystąpiło wcześniej niż w innych dzia łach naszej gospodarki. Ożywienie inwestycyjne w 2003 ro ku wystąpiło przede wszystkim w du żych i średnich firmach przemysłu spo żywczego. W tych firmach wydatki in westycyjne zwiększyły się o ponad 30 proc. W 2004 roku kontynuowane były nie tylko procesy uprzemysławiania prze Notatki: twórstwa, lecz także zwiększania udzia łu produktów wtórnego przetwórstwa. Szanse polskich producentów żywno ści na wspólnym rynku europejskim określają przede wszystkim niskie koszty produkcji i niskie ceny, a także niższe marże przetwórcze i handlowe. Różni ce te są duże, gdyż: ceny rolne w Polsce są średnio o ok proc. niższe od cen płaconych niemieckim rolnikom, ceny żywności na poziomie prze twórstwa są w naszym kraju o ok proc. niższe niż w Niemczech, ceny detaliczne żywności są o po nad 40 proc. niższe od średnich cen w 15 krajach UE. Zagrożenia Prognozy rozwojowe na najbliższe lata dla polskiego przemysłu spożywcze go są optymistyczne. Nie oznacza to jednak, że nie występują zagrożenia. Część z nich ma charakter niezależny od przedsiębiorstw. Wynikają one ze zmian Wspólnej Polityki Rolnej oraz przewidywanych rozstrzygnięć w ra mach Światowej Organizacji Handlu. Już dzisiaj muszą być podejmowane działania wyprzedzające potencjalne zmiany. Liberalizacja światowego han dlu produktami rolno spożywczymi po wodować będzie coraz większe zagro żenie ze strony producentów żywności spoza Unii Europejskiej. Ceny żywności w poszczególnych krajach UE będą się do siebie zbliżały, co pogorszy opłacalność naszego eks portu i może hamować wzrost popytu krajowego. Dodatkowo ujemnie na opła calność eksportu będzie wpływał pro ces wzmacniania polskiej waluty wzglę dem euro i dolara. Hamulcem dla roz woju krajowego rynku żywności może być utrzymywanie tak wysokiego jak teraz rozwarstwienia dochodowego lud ności. Są to zagrożenia, które tworzą trwa ły przymus poprawy efektywności oraz wymagają traktowania jako ciągłych procesów modernizacyjnych i dostoso wawczych do zmieniających się wy magań odbiorców i nowych regulacji prawnych. Działania sektora powinny koncentro wać się na zwiększeniu bezpieczeń stwa, jakości i wartości zdrowotnej pro duktów spożywczych i pasz w całym łańcuchu produkcyjnym, jak również tworzeniu i rozwijaniu bezpiecznych technologii, zapewniających obniżenie kosztów produkcji. Wymagania konsumentów sprawią, że dynamicznie będzie wzrastać popyt na żywność o znacznie zwiększonej wartości dodanej, w tym na żywność funkcjonalną, zawierającą w swoim składzie bakterie probiotyczne, prebio tyki, skoniugowane kwasy tłuszczowe (CLA), produkty o wyższej przyswajal ności składników mineralnych, odpo wiednio przetworzone białka oraz na tzw. żywność wygodną (convinient fo od) czy na produkty rekombinowane, w których będą dowolnie zestawiane skła dniki pochodzące z różnych surowców rolniczych. ANDRZEJ KOWALSKI PODSEKRETARZ STANU W MRIRW TEL.:

9 Gospodarka ziemią Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców w 2004 r. N abywanie nieruchomości przez cudzoziemców regulują przepisy ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cu dzoziemców (jedn. tekst Dz. U. z 2004r. nr 167, poz. 1758). Nabycie nieruchomości przez cudzo ziemca wymaga uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Admini stracji. W przypadku nieruchomości rol nych, zezwolenie wydawane jest przez ministra właściwego do spraw wewnętrz nych jeżeli sprzeciwu nie wniesie mini ster właściwy do spraw rozwoju wsi. Sprzeciw wyrażany jest w drodze posta nowienia, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wystąpienia ministra wła ściwego do spraw wewnętrznych. W szczególnie uzasadnionych przy padkach minister do spraw wewnę trznych na wniosek organu, które mu przysługuje prawo sprzeciwu, przedłuża termin na jego wniesienie do 2 miesięcy od dnia doręczenia wystąpienia ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W 2004 r. do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wpłynęło 433 wnioski. Po ich rozpatrzeniu Minister Rolnic twa i Rozwoju Wsi w 329 przypadkach wyraził zgodę na wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców o łącznym obszarze 1171,70 ha, co daje średnio na jedno zezwolenie 3,56 ha. Najwięcej wniosków na zakup nieru chomości rolnych złożyli w 2004 r. oby watele Niemiec 189, Holandii 48, Au strii 24 oraz Wielkiej Brytanii 23. Największym zainteresowaniem cu dzoziemców cieszyły się grunty rolne położone w województwach: dolno śląskim, wielkopolskim, mazowieckim, zachodniopomorskim i opolskim. Tabela 1 Nabywcami były w zdecydowanej większości osoby fizyczne, nierzadko spokrewnione z osobami zbywającymi. Zgody na nabycie akcji lub udziałów w spółkach Na podstawie art. 3 e ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Minister Rolnic twa i Rozwoju Wsi w 2004 r. rozpa trzył 40 wniosków cudzoziemców (oso by fizyczne i prawne) o wyrażenie zgo dy na nabycie akcji lub udziałów w spółkach, które były właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nierucho mości rolnych o łącznej powierzchni 1960,11 ha. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 29 przypadkach wyraził zgodę na na bycie przez cudzoziemców udziałów Sposób załatwienia wniosków o nabycie nieruchomości lub akcji w spółkach, które dyspono wały gruntami rolnymi o powierzchni 1056,16 ha. W przypadku nabywania akcji lub udziałów przez cudzoziemców w spół kach prawa handlowego lub jednooso bowych spółkach Skarbu Państwa zgo dy wyrażane były przez Ministra Rolnic twa i Rozwoju Wsi wówczas, gdy cudzoziemiec występował jako inwestor strategiczny i gwarantował rolnicze wy korzystanie gruntu, zwiększenie miejsc zatrudnienia itp. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie wyraził zgody na zakup akcji w 7 spółkach, które dysponowały gruntami rolnymi o powierzchni 900,22 ha. Pozostałe 4 wnioski dotyczy ły spółek dysponujących nieru chomościami o powierzchni 3,72 ha, co jednak nie wymagało uzy skania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wydanie ze zwolenia przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdyż nie były to nieruchomości rolne. Najwięcej zgód Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na zakup nieruchomości rolnych akcji lub udziałów w spółkach uzyskali w 2004 r. obywatele Niemiec 10, Wielkiej Brytanii 3, Holandii 2. Tabela 2 Sposób załatwienia wniosków o nabycie akcji lub udziałów w spółkach rozstrzygnięcie MRiRW liczba wniosków powierzchnia gruntów w ha zgoda ,16 brak zgody 7 900,22 niewłaściwość MRiRW 4 3,72 wnioski ogółem ,11 rozstrzygnięcie MRiRW liczba wniosków powierzchnia gruntów w ha zgoda ,70 ha brak zgody ,37 ha niewłaściwość MRiRW ,26 ha wnioski ogółem ,34 ha Natomiast największym zaintereso waniem cudzoziemców cieszyły się ak cje lub udziały w spółkach posiadających grunty położone w województwach za chodniopomorskim, mazowieckim, war mińsko mazurskim i wielkopolskim. Dane o wydanych zgodach w latach Minister Spraw Wewnętrznych i Admi nistracji w okresie przeka 9

10 Gospodarka ziemią zał do rozpatrzenia Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2759 wniosków cudzo ziemców (osób fizycznych i prawnych o nabycie ogółem 22363,05 ha gruntów oraz 481 wniosków o nabycie akcji lub udziałów w spółkach, które były właści cielami bądź wieczystymi użytkownika mi nieruchomości rolnych o powierzch ni ogółem 42200,89 ha. Minister Rol nictwa i Rozwoju Wsi wydał zgody na nabycie nieruchomości rolnych o ob szarze 3826,94 ha w odniesieniu do 1428 wniosków oraz wyraził zgodę na nabycie akcji lub udziałów w spółkach Tabela 3 rok razem posiadających nieruchomości rolne o obszarze 6237,87 ha uwzględniając 279 wniosków. Dane dotyczące liczby wniosków oraz wyrażonych zgód przez Ministra Rolnic twa i Rozwoju Wsi na wydanie zezwo lenia przez Ministra Spraw Wewnętrz nych i Administracji na nabycie nierucho mości przez cudzoziemców w latach przedstawia Tabela 3, a da ne dotyczące nabycia akcji lub udziałów w spółkach, będących właścicielami bądź wieczystymi użytkownikami nieru chomości rolnych przedstawia Tabela 4. Zgody na nabycie nieruchomości w latach Tabela 4 Zgody na nabycie udziałów lub akcji w spółkach w latach rok Razem Liczba wniosków Liczba wniosków o nabycie udzia łów lub akcji grun tów w spółkach Obszar gruntów w ha objętych wnioskiem 1316, , ,10 790,70 641, , ,90 621, ,71 838,29 697, , , ,2 4210, ,05 Obszar gruntów w ha objętych wnioskami 9912, , ,96 805, , , , , ,89 Liczba wydanych zgód Liczba zgód Obszar gruntów rolnych, na który wydano zgodę w ha 3,80 6,40 122,80 53,20 134,90 156,70 169,60 429,43 242,37 192,65 353,23 310,33 479, , ,94 Obszar gruntów rolnych posia danych przez spółki zbywające udziały lub akcje, na które wydano zgodę 558,18 177, ,85 178,40 168,74 310, , , ,87 Z przedstawionych powyżej danych można zauważyć, że w 2004 r. w po równaniu do lat poprzednich, wzrosła liczba wniosków o nabycie nierucho mości rolnych, przekazanych do zao piniowania Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W mniejszym stopniu wzrosła powierzchnia gruntów rol nych, na nabycie których Minister Rol nictwa i Rozwoju Wsi wyraził zgodę lub nie zgłosił sprzeciwu. Wnioski o nabycie nieruchomości dotyczyły naj częściej gruntów o niewielkich po wierzchniach do 1 ha. Wnioskodaw cami były często osoby polskiej naro dowości lub polskiego pochodzenia oraz cudzoziemcy posiadający zezwo lenie na zamieszkanie na czas ozna czony lub zezwolenie na osiedlenie się. W wielu przypadkach zbywcami były osoby spokrewnione z wniosko dawcami. Przyczyną większej liczby wniosków przekazanych w 2004 r. Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi było obok zwiększonego zaintereso wania nabyciem gruntów rolnych wygaśnięcie z dniem 1 stycznia 2004 r. planów zagospodarowania przestrzen nego, uchwalonych przed 1 stycznia 1995 r., dotyczących znacznej części powierzchni kraju. Nieruchomości o faktycznym charak terze nierolnym, które w nieobowiązu jących już planach były przeznaczone na cele inne niż rolne, przekazywane by ły do opinii MRiRW, gdyż stanowiły według danych z ewidencji gruntów i budynków użytki rolne. Wyraźnie zmniejszyła się natomiast liczba wniosków dotyczących nabycia akcji oraz udziałów w spółkach będą cych właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnych, co wynika z faktu, że obywateli i przed siębiorców z państw członkowskich EOG, nie dotyczy już obowiązek uzy skania zezwolenia na nabywanie i obej mowanie akcji oraz udziałów w ww. spółkach. Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że nie potwierdziły się obawy, że po wejściu Polski do Unii Eu ropejskiej radykalnie zwiększy się wy kup ziemi przez cudzoziemców. Prze pisy ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cu dzoziemców, która będzie obowiązywa ła przez 12 letni okres przejściowy sta nowi skuteczny instrument w reglamen towaniu tej sprzedaży. DEP. GOSPODARKI ZIEMIĄ TEL.:

11 Gospodarka ziemią Tabela 5 Sprzedaż nieruchomości z Zasobu WRSP cudzoziemcom według pochodzenia kapitału stan na r. Kraj pochodzenia Liczba Powierzchnia kapitału zawartych umów sprzedana (w ha) Austria 4 10 Belgia 2 8 Białoruś 1 0 Czechy 1 3 Dania Finlandia Francja 7 16 Hiszpania 2 19 Holandia Irlandia 2 56 Japonia 3 47 Niemcy Portugalia 1 7 Szwajcaria 2 5 Szwecja 7 55 USA 8 33 Wielka Brytania 4 15 Włochy 4 12 Razem 123 1,001 Tabela 6 Sprzedaż nieruchomości z Zasobu WRSP cudzoziemcom według województw stan na r Wojewodztwo Liczba zawartych Powierzchnia umów sprzedana (w ha) dolnośląskie kujawsko pomorskie 1 3 lubelskie lubuskie łódzkie 1 1 małopolskie 4 43 mazowieckie 5 18 opolskie 8 30 podkarpackie podlaskie pomorskie 8 23 śląskie świętokrzyskie 1 5 warmińsko mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Razem 123 1,001 Zródło: ANR Notatki: 11

12 Rybołówstwo Stan zasobów rybnych Morza Bałtyckiego Stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi K rytyczny stosunek rybaków do na ukowych ocen stanu żywych za sobów, a także sposobów zarzą dzania tymi zasobami przez państwo, jest zjawiskiem powszechnym wszę dzie tam, gdzie występuje konieczność ograniczenia intensywności uprawia nia rybołówstwa w drodze administra cyjnej. Ograniczenia takie są obecnie ko nieczne w rejonach, gdzie w wyniku zbyt intensywnej eksploatacji natural nych zasobów morza występuje zagro żenie zachwiania lub utraty ich natural nej zdolności do odtwarzania się i pa radoksalnie mają służyć samym rybakom gwarantując utrzymanie połowów dla wielu pokoleń. Sytuacja zasobów Bał tyku, a szczególnie dorsza bałtyckiego nie jest w tym przypadku wyjątkiem. Zasoby tego gatunku są zagrożone w większości miejsc swojego występowa nia w rejonie Północnego Atlantyku. Jest charakterystyczne, że również tam gdzie nastąpiło katastrofalne wytrzebie nie stad dorsza (np. w rejonie Nowej Funlandii u wybrzeży Kanady, a ostat nio na Morzu Północnym) organizacje rybackie twierdziły, że ograniczenia po łowów narzucane przez państwa lub międzynarodowe komisje rybackie są zbyt surowe i oparte na nierzetelnych da nych naukowych w stosunku do stanu zasobów postrzeganego przez rybaków jako dobry. Analogiczna sytuacja ma 12 miejsce również w przypadku dorsza Morza Bałtyckiego. Sytuacja polskiego rybołówstwa jest dodatkowo skomplikowana w związku z naszą akcesją do Unii Europejskiej. Przez ostatnie piętnastolecie kontrola uprawiania rybołówstwa morskiego w polskich obszarach morskich była wy jątkowo liberalna. Politykę tę kontynu owały wszystkie rządy RP, nie mając dostatecznych środków dla przeprowa dzenia restrukturyzacji rybołówstwa. Podstawową przyczyną nasilenia się głosów żądających rewizji dotychcza sowych metod oceny stanu zasobów rybnych jest pogarszająca się z roku na rok kondycja ekonomiczna rybołów stwa, wynikająca z wcześniejszego bra ku długookresowego programu zarzą dzania branżą. Flota rybacka Danii, naj większego państwa eksploatującego zasoby rybne Bałtyku, została w ostat nich 15 latach zredukowana w oparciu o środki pomocowe UE o niemal 1400 jednostek (70 tys. GT, 250 tys. kw). W tym samym czasie nastąpił wzrost na kładu połowowego polskiej floty kutro wej i łodziowej na Bałtyku na skutek po stępu technicznego i wzrostu intensyw ności połowów (wzrost liczby dni połowowych, godzin operacji połowo wych, równoległych połowów różnym sprzętem) ) przy nieznacznym wzroście liczby i tonażu jednostek. W całym tym okresie stan zasobów dorsza znajdował się znacznie poniżej średniej wielolet niej, osiągając w niektórych latach po ziom zagrożenia biologicznych możli wości odtworzenia. Wydajność poło wowa stale spadała, spadały również ogólne limity połowowe dorsza, w tym kwoty przyznawane Polsce przez Mię dzynarodową Komisję Rybacką Morza Bałtyckiego. Spowodowało to szybki rozwój tzw. szarej strefy, czyli niele galnych i nie raportowanych połowów, o których zakresie świadczyć mogły kil kakrotne nadwyżki eksportu dorsza nad oficjalnymi połowami oraz importem. Z uwagi na jawny charakter statystyk han dlu zagranicznego (opartych na doku mentach celnych SAD) sytuacja ta by ła ogólnie znana również w UE. Długoletni program restrukturyzacji polskiej floty bałtyckiej został zapocząt kowany w ub. roku w ramach Sektoro wego Programu Operacyjnego Rybo łówstwo i przetwórstwo ryb. Pierwsze efekty pozwalają optymistycznie spoj rzeć na możliwości przynajmniej czę ściowego rozwiązania problemu male jących indywidualnych limitów poło wowych w drodze zmniejszenia liczby statków. Głównym celem Wspólnej Polityki Ry backiej, do której realizacji Polska jest zo bligowana, jest zabezpieczenie zrówno ważonej eksploatacji żywych zasobów w sposób uwzględniający środowiskowe, ekonomiczne i społeczne uwarunkowa nia stabilnego rozwoju. Zgodnie z pod stawami prowadzenia Wspólnej Polity ki Rybackiej określonymi w Rozporządze niu Rady 2371/2002 długookresowe, zrównoważone zarządzanie zasobami musi odbywać się w oparciu o rzetelne doradztwo naukowe i tzw. ostrożne podejście, o czym mówi art. 174 Trak tatu ustanawiającego Wspólnotę Euro pejską. Każde państwo członkowskie jest zobowiązane zapewnić efektywne wdra żanie zasad Wspólnej Polityki Rybackiej oraz kontrolę ich wypełniania poprzez ustanowienie odpowiednich środków karnych w przypadku nie respektowania przepisów dotyczących ochrony zaso bów ryb, w tym nie raportowania lub

13 Rybołówstwo fałszowania ilości złowionych ryb. W tym duchu tworzona jest Wspólnotowa Agencja Kontroli Rybackiej z siedzibą w Hiszpanii. Jej zadaniem będzie koordy nowanie działań poprawiających sku teczność inspekcji rybackich oraz wpro wadzania środków kontrolnych w pań stwach UE. Groźbę wzmocnienia kontroli rybo łówstwa poprzez krajową i międzyna rodową inspekcję rybacką należy wi dzieć jako główny powód radykalizacji nastrojów polskich rybaków. Przewidu jąc wzrost presji ze strony Komisji Eu ropejskiej na Polskę w kierunku popra wy efektywności inspekcji rybackiej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wprowadziło w tym roku nowy sposób podziału kwot połowowych, który, po mimo, że wcześniej zaakceptowany przez przedstawicieli organizacji rybac kich, stał się obecnie obiektem konte stacji i protestów mniejszościowej gru py niezadowolonych rybaków, którzy na nowych rozwiązaniach stracili. Trudno natomiast uzasadnić rozmiar niezadowolenia rybaków jedynie wiel kością limitów połowowych wynego cjowanych przez polską delegację w Brukseli ( przyznana Polsce kwota do rszowa zmalała o 17% w stosunku do roku 2004 podobnemu zmniejszeniu uległy też kwoty innych państw poławia jących głównie dorsze wschodniobałtyc kie, natomiast kwoty śledzi i szprotów uległy zwiększeniu odpowiednio o 17 i 27%). Dlatego też, główny akcent pro testów rybaków został położony na ja kość doradztwa naukowego i wprowa dzenie dwóch jednostek zarządzania zasobami dorsza bałtyckiego (stado wschodnie i zachodnie). Organizacja badań na rzecz rybo łówstwa morskiego w państwach UE opiera się prawie wyłącznie na instytu tach państwowych, utworzonych spe cjalnie do tego celu i finansowanych w znacznej części z budżetu, ale również z funduszy unijnych, w ramach progra mów ramowych. Specyfika tych badań wymaga posiadania długich serii czaso wych danych monitoringowych, których właściwa interpretacja możliwa jest je dynie w oparciu o współpracę między narodową. W ramach Unii Europejskiej koordynacją tej współpracy zajmuje się Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES) oraz Naukowy Techniczno Eko nomiczny Komitet Rybacki UE (STECF). W Polsce za sprawy badań na rzecz ry bołówstwa morskiego odpowiada Mor ski Instytut Rybacki w Gdyni i eksperci tej instytucji od lat biorą udział w pra cach ICES, na wszystkich etapach po wstawania opinii ICES na temat stanu ry backich zasobów Bałtyku. Od chwili przystąpienia Polski do UE, naukowcy Morskiego Instytutu Rybackiego biorą również udział w pracach STECF. Rybacy często kwestionują wyniki ba dań naukowych odnośnie stanu zaso bów dorszy, uważają, że stan stada jest dobry i pozwala na większe połowy. Krytykę opierają na obarczonej dużym błędem oficjalnej statystyce połowów, które stanowią jedne z podstawowych danych używanych do oceny stanu za sobów. Tymczasem ICES w swoich pra cach ocenia wielkość połowów nie ra portowanych i uwzględnia je oceniając zasoby dorszy. Wyniki tych obliczeń wskazują, że obecna biomasa stada sta nowi niecałe 40% średniej wieloletniej i jest 7 krotnie niższa od rekordowych wartości z lat 80. Nawet, jeśli założyć, że wielkość nie raportowanych poło wów dorszy bałtyckich jest taka jak wskazują polscy rybacy, to wg obliczeń Morskiego Instytutu Rybackiego bioma sa dorszy jest nadal o ponad połowę niższa od średniej wieloletniej. Oce niając stan zasobów naukowcy posłu gują się także danymi niezależnymi od rybołówstwa. Są to m. in. wyniki rejsów badawczych, skład wiekowy stada, in ne parametry biologiczne. Wszystkie one jednoznacznie wskazują na zły stan zasobów dorszy wschodniobałtyckich. Odzwierciedla się on w niskich poło wach dorszy w rejsach badawczych oraz w dużym udziale w połowach ryb młodych, w większości nie gotowych do rozrodu. Zatem ograniczenia w wiel kości limitów połowowych dorszy są w pełni uzasadnione. W kwietniu planowane jest spotkanie dyskusyjne na temat ustalenia wspól nej strategii negocjacji z Komisją Euro pejską w zakresie problematyki zarzą dzania zasobami Morza Bałtyckiego, przedstawicieli organizacji rybackich i naukowców z Polski i Danii. Spotkanie to odbędzie się w Świnoujściu, w Sta cji Badawczej Morskiego Instytutu Ry backiego. 13

14 FUNDACJA PROGRAMÓW POMOCY DLA ROLNICTWA Rola FAPA we wdrażaniu SPO F undacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA ang. Foundation of Assistance Programmes for Agri culture) po przystąpieniu Polski do UE, w uzgodnieniu z MRiRW, podjęła no we zadania wynikające z włączenia się resortu w realizację Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i polityki strukturalnej. Aktualnie Fundacja: jest instytucją wdrażająca dla trzech działań Sektorowego Programu Ope racyjnego (SPO) Restrukturyzacja i Modernizacja Rolnictwa oraz Rozwój Obszarów Wiejskich 1.3 Szkole nia 1.4 Wsparcie doradztwa rol niczego oraz 2.7 Pilotażowy Program Leader+ ; kontynuuje wdrażanie Programu Pha re Rolnictwo i Programu SAPARD; wspiera MRiRW w zakresie analiz rynków rolnych, rozwoju obszarów wiej skich oraz polityki rolnej; stanowi zaplecze informacyjne i ana lityczne zarówno dla MRiRW, jak rów nież dla odbiorców z całego kraju inte resujących się problematyką sektora rol nego. Działalność wdrożeniową w zakresie SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Rolnictwa oraz Rozwój Obszarów Wiej skich w FAPA realizuje Zespół Fundu szy Strukturalnych (ZFS). Jest on odpo wiedzialny za wdrożenie: działań 1.3 Szkolenia, działania 1.4 Wsparcie doradztwa rolniczego oraz działania 2.7 Pilotażowy Program Leader+. Działanie 1.3 Szkolenia W ramach działania wspierane będą projekty polegające na realizacji szkoleń dla rolników i innych osób pracujących w rolnictwie. Szkolenia będą miały na ce lu podwyższenie poziomu wiedzy i umie jętności osób zaangażowanych w dzia łalność rolniczą lub leśną. Na działanie 1.3. Szkolenia zło żonych zostało 307 wniosków. Po oce nie przez Grupy Robocze Komitetu Sterującego stworzona została lista ran kingowa, na której znajduje się 65 wniosków zatwierdzonych do realiza cji jako projekty. Umowy z podmiota mi składającymi wnioski, będą praw dopodobnie podpisywane w trzeciej dekadzie marca br. Działanie 1.4 Wsparcie doradztwa rolniczego W ramach działania wspierane bę dą projekty, dotyczące świadczenia usług doradczych na rzecz rolników, zainteresowanych uzyskaniem pomo cy w ramach WPR, instrumentów towa rzyszących WPR oraz Polityki Struktu ralnej. Na działanie 1.4 Wsparcie doradz twa rolniczego złożonych zostało 39 wniosków, z czego 18 zostało zatwier dzonych do realizacji przez Grupy Ro bocze Komitetu Sterującego. Z dniem 1 marca br. podpisano już umowy na re alizację 17 projektów. Wykaz podmiotów, których projekty zostały zatwierdzone do realizacji: Dolnośląski ODR we Wrocławiu, Kujawsko Pomorski ODR w Mini kowie, Lubelski ODR, Lubuski ODR, Łódzki ODR, Agropunkt Sp. z o.o., Małopolskie Stowarzyszenie Doradz twa Rolniczego w Krakowie, Mazowiecki ODR, Opolski ODR, Rzeszowska Agencja Rozwoju Regio nalnego S.A., Podlaski ODR, Pomorski ODR, Częstochowskie Stowarzyszenie Roz woju Małej Przedsiębiorczości, Świętokrzyski ODR, Warmińsko Mazurski ODR, Wielkopolski ODR, Zachodniopomorski ODR, Państwowe Gospodarstwo Leśne La sy Państwowe Dyrekcja Generalna La sów Państwowych w Warszawie. Działanie 2.7 Pilotażowy Program Leader+ Program Leader+ ma na celu przy gotowanie społeczności wiejskich do wdrażania Inicjatywy Wspólnotowej wspomagającej wprowadzanie no woczesnych strategii rozwoju tere nów wiejskich. Program sprzyjać bę dzie lepszemu wykorzystaniu poten cjału rozwojowego terenów wiejskich, poprawie ich konkurencyjności jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, a także przyczyni się do aktywizacji oraz wzajemnej współpracy mieszkańców wsi. Na Pilotażowy Program Leader+ prze znaczono 19 mln euro. Pomoc Progra mu Leader+ przybiera postać refunda cji 100% kwalifikowanych kosztów pro jektów rozwoju na obszarach wiejskich. Beneficjentami mogą być partnerstwa działające na obszarze zamieszkałym przez tys. mieszkańców. Z Programu mogą korzystać wszystkie tereny wiejskie UE, a adresatami pomo cy są przede wszystkim Lokalne Grupy Działania (LGD), czyli związki partne rów publicznych i prywatnych podejmu jących razem innowacyjne działania związane z rozwojem obszaru wiej skiego. Na działanie 2.7 Pilotażowy Pro gram Leader+ złożonych zostało 248 wniosków. Wnioski oceniane są obe cnie pod względem formalnym i mery torycznym. Liczba wniosków złożo nych w danych województwach prze stawia się następująco: małopolskie (32 wnioski), świętokrzyskie (26 wniosków), mazowieckie i podkarpackie (23 wnioski), lubelskie (18 wniosków), kujawsko pomorskie i pomorskie (16 wniosków), wielkopolskie (15 wniosków), warmińsko mazurskie (14 wniosków), łódzkie (13 wniosków), dolnośląskie (12 wniosków), śląskie (10 wniosków), podlaskie (9 wniosków), opolskie (8 wniosków), lubuskie i zachodniopomorskie (7 wniosków). W strukturach Fundacji znajduje się 6 zespołów. Wśród nich, poza zespoła mi prowadzącymi działalność wdroże niową Zespół Programów Pomoco wych (ZPP) i Zespół Funduszy Struktu ralnych (ZFS), dwa zespoły analityczne Sekcja Analiz Ekonomicznych Polity ki Rolnej (SAEPR) i Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych (FAM MU), Jednostka Koordynacji Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich (JKP) oraz zespół prowadzący działalność promocyjno wydawniczą Centrum In formacji i Dokumentacji (CID). BŁŻAŻEJ KORONA FAPA TEL.:

15 AGENCJA RYNKU ROLNEGO Program pomocy żywnościowej A gencja Rynku Rolnego, jest odpo wiedzialna za administrowanie mechanizmem Wspólnej Polity ki Rolnej Dostarczanie nadwyżek żyw ności najuboższej ludności Unii Euro pejskiej. Celem tego mechanizmu jest dostarczanie, za pośrednictwem orga nizacji charytatywnych, gotowych ar tykułów spożywczych do osób naju boższych na terenie poszczególnych Państw Członkowskich UE. Artykuły spożywcze dostarczane są przez przed siębiorców, którzy wybierani są w dro dze przetargów organizowanych przez agencje płatnicze w państwach ucze stniczących w realizacji tego mechani zmu. Już po raz drugi odkąd Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, Agen cja Rynku Rolnego realizuje program pomocy żywnościowej dla najuboż szych mieszkańców. W tym roku jego skala i zakres jest większy niż w roku ubiegłym. Ale najpierw kilka informa cji o programie 2004, a potem przeka żę informację z programu obecnie re alizowanego. Program Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej 2004 Komisja Europejska przyjęła 10 gru dnia 2003 roku decyzję 2003/903/WE przyjmującą plan określający zasoby przyznane państwom członkowskim w roku budżetowym 2004 na dostawę żywności z zapasów interwencyjnych dla osób najbardziej poszkodowanych we Wspólnocie. Tym samym rozpoczę ta została realizacja programu Dostar czania żywności dla najuboższej ludno ści Unii Europejskiej 2003/2004 dla dotychczasowych państw członkow skich UE. Mając na względzie konieczność za pewnienia pomocy osobom najbardziej potrzebującym w Polsce oraz doświad czenia Agencji Rynku Rolnego uzyska ne w trakcie realizowanego w roku 2003 krajowego programu 1) przekazania go towych artykułów spożywczych, strona Polska jeszcze przed akcesją podjęła działania mające na celu umożliwienie uczestnictwa w programie Dostarcza nia żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej realizowanego w ro ku finansowym 2003/2004 oraz w pro gramie realizowanym w roku finanso wym 2004/2005. Komisja Europejska pozytywnie roz patrzyła obydwa wnioski przedstawio ne przez stronę Polską i 21 czerwca 2004 roku wyraziła zgodę na uczest niczenie Polski w programie w roku budżetowym 2004 na dostawy żyw ności z zapasów interwencyjnych dla osób najuboższych 2). W decyzji tej określona została m.in. również dla Polski wielkość przydzielonej pomocy oraz ilości towarów żywnościowych wycofywanych z zapasów interwen cyjnych przeznaczonych na realizację programu. Polska była jedynym spośród nowo przystępujących państw człon kowskich, uczestniczącym w programie pomocy dla najuboższych realizowa nym w roku Wartość programu, określona przez Komisję Europejską wynosiła 23,935 mln euro, z czego 22,795 mln euro 3) stanowiło wartość przekazanych na re alizację programu towarów żywnościo wych pochodzących z zapasów inter wencyjnych (ryżu niełuskanego, zbóż oraz masła mrożonego w blokach), prze chowywanych w zapasach interwencyj nych UE w różnych państwach członkow skich (Włochy, Hiszpania, Niemcy). Na tomiast pozostałą część stanowiły środki przeznaczone na pokrycie wydatków ad ministracyjnych oraz kosztów transpor tu gotowych artykułów spożywczych. Wybrani w drodze otwartego przetargu przedsiębiorcy zgodnie z podpisanymi umowami, w ramach realizacji programu Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej 2003/2004, do magazynów organizacji charytatywnych dostarczyli ,342 ton gotowych ar tykułów spożywczych, w tym: 4241 ton ryżu białego ekstra dłu giego konfekcjonowanego w 2000 g opakowania jednostkowe, 1303,52 ton makaronu wyborowe go świderki konfekcjonowanego w 500 g opakowania jednostkowe, 4491,822 ton odtłuszczonego mle ka w proszku konfekcjonowanego w 400 g opakowania jednostkowe. Zgodnie z deklaracjami wyrażonymi odrębnie przez każdą z organizacji, pro gram w roku 2004 koordynowany był przez Federację Polskich Banków Żyw ności, natomiast pozostałe uprawnione organizacje współpracowały z Federacją m.in. poprzez zapewnienie magazynów oraz prowadzenie dystrybucji żywności wśród podopiecznych. Artykuły spożyw cze dostępne w ramach programu dostar czane były do 38 magazynów wyznaczo nych przez Federację Polskich Banków Żywności na terenie 16 województw. Spośród wyznaczonych magazynów 31 należało do Banków Żywności, a 7 do part nerów federacji, tj. PCK, Caritas lub PKPS. Dystrybucja artykułów spożywczych program 2004 Artykuły spożywcze dystrybuowane były do osób najuboższych za pośre dnictwem uprawnionych organizacji 15

16 AGENCJA RYNKU ROLNEGO charytatywnych. Organizacje przeka zywały artykuły żywnościowe tym oso bom, które spełniają kryteria zawarte w artykule 7 ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593). Zgodnie z przygotowanym przez Ban ki Żywności planem rozdysponowania żywności, pomoc żywnościowa zosta ła skierowana do ponad 2 tysięcy orga nizacji społecznych i objęła około 1 mln najuboższych mieszkańców Polski. W trakcie realizacji programu 2004 Agencja Rynku Rolnego przeprowa dziła szereg kontroli obejmujących w szczególności sprawdzenie dostarcza nych artykułów spożywczych, spraw dzenie prawidłowości realizacji do staw oraz dystrybucji żywności. W trakcie kontroli nie stwierdzono niepra widłowości rzutujących na prawidło wą realizację programu w roku Program Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej 2005 Komisja Europejska przyjęła 5 listo pada 2004 roku decyzję przyjmującą plan rozdysponowania żywności we Wspólnocie na rok 2005, w którym określona została m.in. przyznana Pol sce na realizację programu 2005 pula środków o całkowitej wartości wynoszą cej euro ( ,21 zł), z czego: Wartość towarów żywnościowych wy nosi ,18 euro ( ,26 zł), w tym, ryż w ilości ton, zboża w ilości ton, odtłuszczone mleko w proszku w ilości 3749 ton, masło w ilości 6772 ton. Koszty związane z realizacją progra mu 2005, w tym w szczególności ko szty administracyjne organizacji chary tatywnych oraz koszty transportu do ma gazynów organizacji charytatywnych: ,82 euro ( ,95 zł). Notatki: W oparciu o decyzję Komisji Euro pejskiej, ARR przeprowadziła postę powanie przetargowe i wyłoniła przedsiębiorców dostarczających ar tykuły spożywcze do organizacji cha rytatywnych. Podstawowym kryterium wyboru, podobnie jak w programie 2004, była oferowana do dostarcze nia ilość gotowego artykułu spożyw czego. W wyniku ogłoszonego przez ARR 9 grudnia 2004 roku zaproszenia do składania ofert na dostarczanie okre ślonych artykułów spożywczych do organizacji charytatywnych w ramach programu na rok 2005 oferty złożyło 16 przedsiębiorców. Z pośród 16 zło żonych ofert, jako najkorzystniejsze wskazane zostały oferty złożone przez 4 przedsiębiorców, którzy dostarczą ,901 ton artykułów spożyw czych w tym: ,00 ton ryżu białego długo ziarnistego konfekcjonowanego w 2000 g opakowania jednostkowe, mleka UHT ,286 tys. litrów mleka UHT konfekcjonowanego w 1l opakowania jednostkowe, 1457,437 ton, serów podpuszcz kowych dojrzewających konfekcjono wanego w 250 g opakowania jednost kowe, 2072,178 ton serów topionych kon fekcjonowanego w 100 g opakowania jednostkowe. Ponadto w I kwartale 2005 r. przepro wadzone zostanie kolejne postępowa nie przetargowe dotyczące zbożowych artykułów spożywczych w wyniku, którego ilość artykułów spożywczych dostarczanych do osób najuboższych w roku 2005 ulegnie dalszemu zwięk szeniu. Dystrybucja artykułów spożywczych program 2005 Podobnie jak w przypadku realiza cji programu Dostarczania żywno ści dla najuboższej ludności Unii Eu ropejskiej 2004 również w roku 2005 artykuły spożywcze będą dystrybuo wane wśród osób najuboższych za pośrednictwem organizacji charyta tywnych wskazanych w Obwieszcze niu z 28 kwietnia 2004 roku. Zgo dnie z deklaracjami wyrażonymi bez pośrednio przez każdą z organizacji wskazanych w obwieszczeniu, umo wę z ARR zawarł Caritas Polska, który będzie dystrybuował ok 25% ilości artykułów spożywczych oraz Federa cja Polskich Banków Żywności dzia łająca wspólnie z Polskim Komitetem Pomocy Społecznej, które będą dys trybuowały ok 75% ilości artykułów spożywczych. Pierwsze dostawy artykułów spożyw czych do magazynów organizacji cha rytatywnych są już realizowane i będą prowadzone do 31 października 2005 roku. 1) Program był realizowany na podstawie uchwały nr 167 Rady Ministrów z 1 lipca 2003 r. w sprawie nieodpłatnego przekaza nia żywności z zapasów Agencji Rynku Rol nego w 2003 r. na potrzeby jednostek orga nizacyjnych pomocy społecznej i organiza cji pozarządowych wykonujących zadania z zakresu pomocy społecznej. 2) Decyzja Komisji z 21 czerwca 2004 r. zmieniająca decyzję 2003/903/WE przyj mującą plan podziału pomiędzy państwa członkowskie zasobów przypisanych do ro ku budżetowego 2004, przeznaczonych na dostawy żywności pochodzącej z zapasów interwencyjnych dla osób najbardziej po szkodowanych we Wspólnocie, 3) Obowiązujące przepisy UE nie dają możliwości otrzymania przez państwa człon kowskie tak znacznych kwot, które mogły by zostać przeznaczone na zakupy towarów na rynku. WALDEMAR SOCHACZEWSKI ZASTĘPCA PREZESA ARR 16

17 AGENCJA RYNKU ROLNEGO Adresy i numery telefonów oddziałów terenowych ARR OT ARR Olsztyn Olsztyn, ul. Partyzantów 1/2 tel. (0 89) , fax (0 89) OT ARR Warszawa Warszawa, ul. Waszyngtona 146 tel. (0 22) , fax (0 22) OT ARR Lublin Lublin, ul. Unicka 4 tel. (0 81) , fax (0 81) OT ARR Katowice Katowice, ul. Brynowska 76 tel. (0 32) do 14, fax (0 32) OT ARR Wrocław Wrocław, ul. Powstańców Śląskich 28/30 tel. (0 71) , fax (0 71) OT ARR Poznań Poznań, ul. Święty Marcin 43 tel. (0 61) , fax (0 61) OT ARR Szczecin Szczecin, ul. Niedziałkowskiego 21 tel. (0 91) , fax (0 91) OT ARR Łódź Łódź, ul. Wróblewskiego 18 tel. (0 42) , fax (0 42) OT ARR Białystok Białystok, ul. Kombatantów 4 tel. (0 85) , fax (0 85) OT ARR Bydgoszcz Bydgoszcz, ul. Kasztanowa 57 tel. (0 52) , , fax (0 52) OT ARR Gdynia Gdynia, ul. Kołłątaja 1 tel. (0 58) , fax (0 58) OT ARR Gorzów Wielkopolski Gorzów Wlkp., ul. Gen. Sikorskiego 20 C tel. (0 95) , fax (0 95) OT ARR Kielce Kielce, ul. Piaskowa 18 tel. (0 41) , fax (0 41) OT ARR Kraków Kraków, ul. Starowiślna 13 tel. (0 12) , , fax (0 12) OT ARR Opole Opole, ul. Horoszkiewicza 6 tel. (0 77) , fax (0 77) OT ARR Rzeszów Rzeszów, ul. Kopernika 15 tel. (0 17) , fax (0 17)

18 AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA Zadania ARiMR na 2005 rok Z adania stojące przed Agencją Re strukturyzacji i Modernizacji Rolnic twa w roku 2005 to w zdecydowa nej większości te same zadania, które Agencja wdrożyła w całości lub w znacz nej części jeszcze w roku ubiegłym. Przy pomnijmy, że jeszcze przed dniem ak cesji Polski do Unii Europejskiej zakoń czyliśmy przygotowania do pełnienia Tym bardziej, że od chwili uruchomie nia płatności w październiku ub.r. by liśmy uważnie obserwowani przez opi nię publiczną, organizacje rolnicze, śro dowiska polityczne i przede wszystkim przez samych rolników. Pamiętamy, że jeszcze nie tak dawno część środowisk opiniotwórczych przepowiadała nasze mu rolnictwu rychłą klęskę w konfron ników starej UE. Przy czym finanso wanie tych dopłat przez budżet UE wzrośnie z poziomu 25% do 30% kwot otrzymywanych przez rolników byłej piętnastki. Okres przyjmowania wnio sków od rolników trwać będzie od 15 marca do 15 maja. W pierwszym roku przyznawania płatności obszarowych ok. 15% rolników nie złożyło wnio roli agencji płatniczej, zakończyliśmy budowę Zintegrowanego Systemu Za rządzania i Kontroli, dopracowaliśmy procedury związane z obsługą wnio sków przyszłych beneficjentów i zebra liśmy aż 1,6 mln wniosków o wpisanie do rejestru producentów rolnych, a na stępnie 1,4 mln wniosków o płatność obszarową. W drugiej połowie zeszłego roku zaczęliśmy funkcjonować jako ty powa dla krajów UE instytucja zajmują ca się dystrybucją pomocy dla rolnictwa w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz dostępnych Funduszy Strukturalnych. Rok 2005 jest pierwszym rokiem, w którym od pierwszego dnia polskie rol nictwo i obszary wiejskie mogą za po średnictwem naszej Agencji korzystać ze wszystkich źródeł finansowania i wsparcia, jakie powierzono nam na la ta I rzeczywiście, od pierw szego dnia wszystkie nasze zadania sta ły się pilne, a sprawy związane z dopła tami bezpośrednimi szczególnie pilne. tacji z gospodarkami krajów UE oraz iluzoryczną skuteczność pomocy w ra mach Wspólnej Polityki Rolnej. Teraz widać wyraźnie jak bardzo mylił się ten, kto tak uważał. Uważam, że kampanię związaną z wypłacaniem tych środków należy uznać za sukces Agencji, biorąc pod uwagę fakt, że było to dla nas pionier skie przedsięwzięcie. Z uwagi na uru chomiony w Polsce inny system płatno ści niż obowiązujący dotąd w starej Unii, nie dane nam było korzystać z pewnych doświadczeń innych państw, przez co narażeni byliśmy na ryzyko właściwe doświadczeniom eksperymen talnym. Wnioski z tych doświadczeń wyciągamy na bieżąco, aby wyelimino wać problemy i usterki przed kampanią obsługi wniosków o płatność za rok bie żący. Zgodnie z Traktatem Akcesyjnym w 2005 roku dopłaty dla polskich go spodarstw wzrosną z poziomu 55% do 60% dopłat otrzymywanych przez rol sków. Mamy nadzieję, że teraz wielu z nich, zachęconych widokiem korzyści, jakie odnieśli ich sąsiedzi, wystąpi o dopłatę bezpośrednią. W roku bieżącym Agencja wprowa dza nieco zmian. Przede wszystkim rol nicy otrzymują nowe, spersonalizowa ne wnioski o płatność obszarową, czy li formularze wstępnie wypełnione już przez Agencję, w których trzeba będzie jedynie uwzględnić ewentualne zmia ny niektórych danych. Rolnicy z kilku nastu powiatów otrzymują jako załącz niki do wniosków mapy z oznaczeniem ich działek. W kolejnych latach obszar, dla którego zostaną przygotowane za łączniki graficzne, będzie się sukcesyw nie powiększał. Jednocześnie przewidu jemy w tym roku wzmożenie kontroli wniosków o płatność obszarową. Na terenie powiatów, w których w 2004 wykryto ok. 20% nieprawidłowości we wnioskach, poziom kontroli zostanie podwyższony. 18

19 AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA Do największych zadań kontynuo wanych przez ARiMR należy Sektoro wy Program Operacyjny Restruktury zacja i modernizacja sektora żywno ściowego oraz rozwój obszarów wiejskich, którego pierwsze działania ruszyły w sierpniu 2004 roku. Pozy tywne doświadczenia beneficjentów przedakcesyjnego Programu SAPARD od początku przekładają się na zainte resowanie rolniczym SPO wykorzystu jącym fundusze strukturalne z Brukse li. Potencjalni beneficjenci nabrali więk szego zaufania do oferty pomocy, jaką mogą otrzymać za pośrednictwem ARiMR. Wnioski na działania SPO na pływają szybciej, a przeciętna ich war tość kwotowa jest obecnie kilkakrotnie wyższa niż miało to miejsce w przypad ku wniosków składanych do Programu SAPARD. Obecnie SPO Rolnictwo jest jednym z głównych narzędzi państwa w działaniu na rzecz przekształceń w rolnictwie oraz rozwoju obszarów wiej skich. Założeniem tego programu jest łączenie w realizacji różnorodnych ce lów pieniędzy unijnych, środków z bu dżetu krajowego oraz zasobów wła snych rolników i producentów. ARiMR powierzono decydowanie o dystrybu cji środków w wysokości ponad 1,78 mld euro, z czego prawie 1,2 mld eu ro pochodzi ze środków UE. Dobrze wykorzystane a o to ma zadbać wła śnie ARiMR powinny przynieść pol skiemu rolnictwu i wsi inwestycje na su mę ok. 2,7 mld euro. Już dziś widać, że środki na niektóre z działań przewidzianych w SPO ro zejdą się między beneficjentami jak cie płe bułki. Dla przykładu, niezwykłe wprost zainteresowanie wzbudziło Dzia łanie Ułatwianie startu młodym rolni kom, dużym wzięciem cieszą się też środki w ramach Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych. To też waż ne doświadczenie, z którego należy wy ciągnąć wnioski na kolejny okres plano wania, tj. na lata , aby w ta kich programach jak SPO zapisywać jak najmniej priorytetów, co pozwoli łatwiej przenosić dostępne środki finan sowe na działania, które budzą większe zainteresowanie potencjalnych benefi cjentów. Teraz jednak, w 2005 roku przewidu jemy zawieranie kolejnych umów o do finansowanie w ramach wszystkich dzia łań rolniczego SPO. Można spodzie wać się, że jeszcze w tym roku zostaną ukończone pierwsze inwestycje opisa ne w umowach z Agencją. Jeśli będą przy tym dotrzymane zobowiązania ze strony beneficjentów, również pierw sze wypłaty trafią w tym roku na ich konta. Natomiast stopniowo wygasać już bę dzie w tym roku przedakcesyjny Pro gram SAPARD, który wystartował z du żym powodzeniem w lipcu 2002 roku. W sumie ARiMR zawarła z beneficjen tami SAPARD u prawie 24,5 tys. umów na łączną wartość sumę 4,8 mld zł. Obecny rok niesie również kontynu ację wdrażania Planu Rozwoju Obsza rów Wiejskich, który ma na celu wspie ranie zrównoważonego rozwoju obsza rów wiejskich i polepszenie kondycji gospodarstw rolnych. Budżet PROW na lata zamyka się kwotą 3,6 mld euro. W kwietniu ubiegłego roku ARiMR rozpoczęła zbieranie od rolni ków wniosków o płatność z tytułu go spodarowania na terenach o niekorzy stnych warunkach. Od sierpnia stop niowo uruchamialiśmy pozostałe działania Programu, a dwa ostatnie z nich weszły w życie 1 lutego 2005 ro ku. W tym roku mamy nadzieję wypro wadzić Działania PROW na szerokie wody. W ramach tego programu ARiMR finansuje m.in. inwestycje w gospodar stwach służące dostosowaniu ich do standardów UE, wspiera gospodarstwa niskotowarowe w staraniach o poprawę dochodowości, poprzez renty zachęca gospodarzy zbliżających się do wieku emerytalnego by przekazywali gospodar stwa w ręce młodych rolników. Do dzia łań PROW należą także: finansowanie zalesiania słabych gruntów rolnych, wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowi skowych, pomoc dla grup producen tów rolnych oraz pomoc techniczna. Jednak zdecydowanie największą pozy cją w wydatkach z budżetu PROW są dopłaty dla rolników użytkujących ob szary o niekorzystnych warunkach go spodarowania (ONW), przekazywane wraz płatnościami obszarowymi. Wyni ka to z faktu, że w Polsce ponad poło wa użytków rolnych spełnia kryteria ONW. Podobnie jak w latach ubiegłych, nadal ważnym obszarem działania ARiMR pozostaje pomoc na rzecz rol nictwa w oparciu o środki krajowe. Jed nym z popularniejszych narzędzi są kre dyty preferencyjne z dopłatą agencyjną do ich oprocentowania. Tylko w ubie głym roku udzielono ich ponad 20 tys. na łączną kwotę ponad 1,9 mld zł. W roku 2005 Agencja będzie uczestniczyć w spłacie oprocentowania kredytów preferencyjnych udzielonych w latach Jednocześnie będziemy do płacać do oprocentowania nowych kre dytów inwestycyjnych w trzynastu dzia łających obecnie liniach kredytowych, udzielanych przez banki współpracują ce z ARiMR. Pozostaną również dopła ty agencyjne do kredytów klęskowych. Od początku tego roku utrzymuje się spore zainteresowanie kredytami, zwła szcza na zakup ziemi rolnej. Kredyty z dopłatą ze środków Agencji mogą być wykorzystane na inwestycje w rolnic twie, przetwórstwie rolno spożyw czym oraz usługach dla rolnictwa ma jących na celu m.in. rozszerzenie asor tymentu produkcji, dostosowanie do wymogów sanitarno weterynaryjnych UE, poprawę ochrony środowiska zgo dnie ze standardami UE, wprowadzenie nowych technologii, poprawę jakości produkcji oraz na tworzenie kwater agroturystycznych. Po przystąpieniu Pol ski do UE wyraźnie przybyło chętnych do zakupu ziemi za kredyty z agencyj ną dopłatą do ich oprocentowania. Wzrosło też zainteresowanie kredytami preferencyjnymi na utworzenie nowych lub urządzenie istniejących gospodarstw domowych przez młodych rolników i na tworzenie gospodarstw rodzinnych. Nazwa Agencji sugeruje, że stawia się przed nami jedynie cele związane z przyszłością polskiego rolnictwa i wsi. W rzeczywistości, spoczywają na nas również zadania związane ze wspólną organizacją rynku rybnego. Z począt kiem roku 2005 wpłynęły pierwsze wnioski od organizacji producentów rybnych. Mogą one uzyskać ze strony ARiMR pomoc finansową m.in. na utrwalanie i przechowywanie produk tów rybnych, na składowanie, a także rekompensatę za wycofanie produktów rybnych z rynku. Poza tym, w ubiegłym roku powierzo no naszej Agencji wdrożenie Sektoro wego Programu Operacyjnego Rybo łówstwo i przetwórstwo ryb Program przewiduje zaangażowanie w tej branży łącznie 373,6 mln euro z udziałem finansowania z UE, środków budżetowych i wkładu własnego bene ficjentów. Z funduszy SPO mogą być fi nansowane lub współfinansowane bar dzo różnorodne działania, od złomowa nia lub modernizacji jednostek, poprzez ochronę wodnych zasobów naturalnych i hodowlę ryb, po przystosowanie po 19

20 AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA rtów i zakładów przetwórstwa do stan dardów europejskich, a także utrzyma nie rybołówstwa śródlądowego. Rybac kie SPO oferuje pomoc m.in. dla powsta jących organizacji producentów, na promocję sprzedaży ryb, jak też na ła godzenie skutków utraty pracy w rybo łówstwie. W 2005 roku kontynuowane są wszystkie działania SPO uruchomio ne w roku 2004, przy czym jak dotąd największym zainteresowaniem cieszy się możliwość uzyskania rekompensa ty za złomowanie kutrów i łodzi. Agen cja zamierza w tym roku zwrócić więk szą uwagę potencjalnych beneficjen tów, na korzyści, jakie można z pomo cą ARiMR uzyskać z podjęcia się in nych form rybactwa niż rybołówstwo morskie, takich jak np. chów i hodow la ryb. Jak wynika z tego pobieżnego prze glądu, po wprowadzeniu w ub.r. więk szości instrumentów, działania ARiMR jako agencji płatniczej i instytucji wy konującej politykę rolną państwa na najbliższe lata, rok 2005 rzeczywiście można w uproszczeniu nazwać okresem kontynuacji. Jednak ten rok będzie wy różniał się znacznym wzrostem finan sowego wymiaru wsparcia dla rolnictwa i branży rybackiej udzielanego za po średnictwem agencji, a powierzone nam programy osiągną bardziej zaawansowa ne etapy realizacji. Tak oto w 2005 ro ku system powiązanych i wzajemnie się wspierających działań ARiMR staje się coraz stabilniejszy, sprawniejszy i skuteczniej służy wyznaczonym celom z pożytkiem dla rolników, rozwoju przedsiębiorczości związanej z rolnic twem i dla rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Z okazji zbliżających się Świąt, wszystkim Czytelnikom Biuletynu informacyjnego życzę radości przeżywania Wielkiej Nocy, a na co dzień wielu powodów do satysfakcji w życiu osobistym i zawodowym, a także wytrwałości w osiąganiu celów i szczęścia w spełnianiu pragnień. W czas tego Święta, tak bardzo związanego z symbolami odradzającego się życia i przypadającego na okres budzenia się przyrody, szczególnie ciepłe życzenia składam polskim rolnikom. Wierzę, że za pośrednictwem ARiMR wykorzystacie wszystkie możliwości pomocy oferowane przez Unię Europejską. Prezes ARiMR Płatności bezpośrednie do gruntów rolnych w 2005 r. O d 15 marca br. w Biurach Powia towych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa są przyj mowane wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2005 r. Wniosek należy złożyć w Biurze Powiatowym (osobiście, za pośrednic twem poczty lub pełnomocnika) właści wym ze względu na miejsce zamieszka nia lub siedzibę wnioskodawcy. Produ cenci rolni zainteresowani tymi płatnościami powinni złożyć poprawnie wypełniony wniosek w terminie od 15 marca do 15 maja 2005 r. Dopuszczal ne jest złożenie wniosku w terminie 25 dni kalendarzowych po 15 maja, czyli do 9 czerwca 2005 r., jednak za każdy dzień roboczy opóźnienia należna producen towi rolnemu kwota płatności będzie ob niżana o 1%, podobnie jak w 2004 r. Producent rolny prowadzący działal ność rolniczą na obszarach o niekorzy stnych warunkach gospodarowania mo że wystąpić również o przyznanie mu płatności z tytułu ONW (na tym samym formularzu). Producenci rolni, którzy ubiegali się o przyznanie płatności w 2004 r., otrzy mają z ARiMR za pośrednictwem poczty, częściowo wypełniony formularz wnio sku (tzw. wniosek spersonalizowany) wraz z instrukcją jego wypełnienia. W przypadku, gdy wnioskodawca złoży Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w Biurze Powiatowym ARiMR przed otrzy maniem wniosku spersonalizowanego, nie powinien go składać po raz drugi. Producenci rolni zamierzający po raz pierwszy złożyć wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, którzy nie posiadają numeru identyfikacyjnego producenta, powinni wystąpić do ARiMR o nadanie im takie go numeru. Producenci rolni posiadający numer identyfikacyjny producenta i zamie rzający po raz pierwszy złożyć wnio sek o przyznanie płatności bezpośre dnich do gruntów rolnych, powinni zrobić to na formularzu dostępnym w Biurach Powiatowych i Oddziałach Regionalnych ARiMR. Formularze te są również dostępne na stronie inter netowej: W Biurach Powiatowych producenci rolni mają także możliwość wglądu do map ewi dencyjnych. Na płatności bezpośrednie do grun tów rolnych składają się: 20