Diagnoza otoczenia Centrum Kultury w Łomiankach. Michał Bargielski, Karol Wittels Warszawa, 2015 r.

Transkrypt

1 Diagnoza otoczenia Centrum Kultury w Łomiankach Michał Bargielski, Karol Wittels Warszawa, 2015 r.

2 1. WPROWADZENIE Uwarunkowania badania i cele Przyjęte założenia metodologiczne 2 2. OCZEKIWANIA WOBEC INSTYTUCJI KULTURY Uczestnictwo w działaniach kulturalnych Oczekiwania wobec czasu wolnego i Centrum Kultury 9 3. POTENCJAŁ ROZWOJU KULTURY W GMINIE PODSUMOWANIE Główne wnioski Rekomendacje 19 Strona1

3 1. Wprowadzenie 1.1. Uwarunkowania badania i cele Badanie zostało przeprowadzone pomiędzy kwietniem, a czerwcem 2015 r. przez Fundację OBSERWATORIUM, na zlecenie Centrum Kultury w Łomiankach (dalej: CKŁ). Realizacja finansowania była ze środków programu Domy Kultury+: Inicjatywy Lokalne (dalej: DK+) prowadzonego przez Narodowe Centrum Kultury. Prace obejmowały: Badanie ankietowe, przeprowadzone przy pomocy ankiety elektronicznej oraz ankiet papierowych opartych na tym samym kwestionariuszu. Odpowiedzi udzieliły 204 osoby Warsztaty z grupami potencjalnych uczestników działań CKŁ, połączone z warsztatami pisania projektów oraz prezentacją założeń konkursu grantowego na inicjatywy lokalne z organizowanego w ramach Programu DK+. W tej części badania udział wzięło ok. 45 osób. W przypadku ostatniego z punktów, należy zaznaczyć pewną zmianę wobec wstępnych założeń. Początkowo zaplanowano warsztat wstępny, w ramach którego przewidziano dodatkowe ćwiczenia związane z mapowaniem zasobów, instytucji i aktywnych grup mieszkańców. Wobec niskiej frekwencji oraz faktu, że jego uczestnicy byli również obecni na jednym z późniejszych spotkań poszerzonych o omówienie założeń konkursowych i zasady przygotowywania projektów kulturalnych, podczas analizy zdecydowaliśmy się na integrację materiału z tych dwóch typów spotkań. Cele zrealizowanego procesu diagnostycznego mieszczą się w dwóch obszarach. Przede wszystkim dążyliśmy do identyfikacji i zaktywizowania osób i grupy skłonnych do realizacji projektów w ramach przewidzianych mikro grantów. Druga kwestia, to wsparcie procesu przygotowania wniosków tak, by odpowiadały one na realne potrzeby wynikające z diagnozy lokalnej Przyjęte założenia metodologiczne Podstawowym założeniem, jakie leżało u podstaw doboru metod wykorzystanych w badaniu, było przekonanie, że samorządowe instytucje kultury nie są jedynie instytucjami zajmującymi się edukacją artystyczną, czy nawet szerzej kulturalną. Wyszliśmy z przekonania, że ich zadaniem jest szeroko rozumiana działalność animacyjna, wpisująca się w kontekst zadań rozwojowych samorządu gminnego. Z takiej perspektywy, istotne jest wspieranie rozwoju kapitału społecznego Strona2

4 i wszystkich zadań gminy w tym zakresie. Gminny dom kultury powinien być więc prawdziwym centrum życia lokalnego. W efekcie podstawowe narzędzia opierały się na otwartych pytaniach ankietowych. W części jakościowej badania, na warsztatach wykorzystano przede wszystkim mało ustrukturyzowaną dyskusję uzupełnioną o elementy wywoływania skojarzeń, na podstawie głosów innych członków spotkania. Warsztaty pokazały ogromny potencjał gminy, ale także pozwoliły na wskazanie potencjalnych osi konfliktu lokalnego i obszary ryzyka w budowaniu oferty kulturalnej. Ujawnienie się tych wątków, świadczy o skuteczności przyjętych założeń. W dalszej części tekstu nie wyodrębniamy jednak tych kwestii. Głosy świadczące o występujących trudnościach traktujemy na równi z pozostałymi, a konsekwencje ich występowania umieszczamy w kontekście całej działalności Centrum Kultury i innych podmiotów prowadzących działania kulturalne na terenie gminy Uczestnicy badania ilościowego Ze względu na liczebność i ogrom materiału, który udało się zgromadzić dzięki badaniu ilościowemu, konieczne jest osobne wyjaśnienie kim byli jego uczestnicy. Podkreślmy przede wszystkim, że sposób przeprowadzenia badania wyklucza możliwość zastosowania interpretacji opartej na metodach statystycznych, a w szczególności odnoszeniu się do całej populacji mieszkańców gminy. Udział w badaniu był dobrowolny, a grupa respondentów nie była dobierana celowo, ani też nie była losowa. Oznacza to, że wyniki należy traktować w sposób zbliżony do materiału jakościowego, wskazującego na obszary, którymi należy się zająć lub poddawać je pod dyskusję. Pomimo to, w niektórych wypadkach podajemy wyniki w ujęciu procentowym, jednak takie sytuacje zostały w raporcie opisane ze wskazaniem na przyczyny takiej decyzji. Łomianki są gminą miejsko-wiejską położoną w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy. Bliskość metropolii o tak dużej sile przyciągania i bogatej ofercie kulturalnej, ma zasadniczy wpływ na kształtowanie się potrzeb kulturalnych i formy ich zaspokajania. Podstawowym kryterium podziału respondentów są ich wiek i płeć. W przypadku omawianego badania, ze względu na charakter pytań badawczych za najistotniejsze kryterium podziału na grupy wiekowe uznaliśmy granice wynikające z etapów edukacji szkolnej. Kolejnym, powiązanym elementem była wynikająca z wieku, samodzielność w docieraniu do Warszawy. Ostatnim kryterium, było potencjalne zaangażowanie w opiekę nad dziećmi, które wymagają uwagi rodziców ze względu na wiek. Ostatecznie wyłoniono pięć grup wiekowych, a ich frekwencję wśród respondentów, a także odsetek kobiet i mężczyzn w poszczególnych grupach prezentuje Wykres 1 Strona3

5 Wykres 1 Odsetek kobiet i mężczyzn - uczestników badania w poszczególnych grupach wiekowych Grupami, które zasługują na szczególną uwagę podczas a analizy dalszych wyników badań są osoby aktualnie najbardziej związane z Łomiankami. Zakładamy, że związek ten opiera się przede wszystkim na ograniczeniu mobilności ze względu na wiek lub sytuację rodzinną (posiadanie małych dzieci). Oznacza to, że zebrane w badaniu ilościowym wyniki, mogą być dla nas interesujące przede wszystkim dzięki dużej liczbie odpowiedzi najmłodszych, ale też stosunkowo dużemu udziałowi osób w wieku produkcyjnym. Te rozważania prowadzą od razu do pytania o role zawodowe pełnione przez respondentów. Jest to również główne kryterium, którego używano w części jakościowej do zdefiniowania czasu wolnego, jako chwil nie poświęcanych na zajęcia szkolne, zawodowe lub podstawowe prace domowe. Liczebność poszczególnych grup prezentuje Wykres 2 Strona4

6 Wykres 2 Role pełnione przez respondentów Dominująca pozycja uczniów i osób aktywnych zawodowo odpowiada niemal dosłownie charakterystyce opartej na grupach wiekowych. Również kategoria inne nie przynosi tutaj zaskoczenia. Mieszczą się w niej przede wszystkim odpowiedzi dotyczące wolnych zawodów i działalności twórczej, a w dwóch przypadkach zajmowanie się dziećmi. Osoby te zostały dołączone do jednej kategorii, jako silniej związane z miejscem zamieszkania (w odróżnieniu od studentów). Ważnym elementem charakterystyki uczestników jest także liczebność gospodarstw domowych, które reprezentują. Poniżej pokazujemy procentowy rozkład wielkości rodzin dla dwóch najliczniejszych grup respondentów. Strona5

7 Wykres 3 Wielkość rodzin w dwóch najliczniejszych grupach respondentów Przedstawione dane pokazują wyraźnie, że najliczniejszą grupą respondentów są osoby z gospodarstw domowych liczących 3-4 osoby. Po uwzględnieniu uprzednio przedstawionych faktów dotyczących podziału wiekowego, można postawić tezę, że głos uczestników badania ilościowego to przede wszystkim opinie członków dwupokoleniowych rodzin. Odpowiada to również ogólnemu profilowi mieszkańców Łomianek, który można zbudować na podstawie danych Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego 1. Teza ta znajduje również potwierdzenie w jakościowej części badania. Warto zaznaczyć także istotną grupę osób pracujących, mieszkających w gospodarstwach dwuosobowych. Jest to również ważna grupa potencjalnych adresatów polityki kulturalnej. Ich czas wolny przeznaczony jest na pasje i samorealizację w dużo większej mierze, niż pracowników z większych gospodarstw domowych, mogą być więc istotnym odbiorcą działań Centrum Kultury. Ostatnią cechą istotną dla stworzenia profilu uczestników badania, jest ich miejsce zamieszkania. Ze względu na rozproszenie głosów, podzieliliśmy respondentów na mieszkańców Łomianek oraz osoby mieszkające poza nimi. Podział ten nie oddaje co prawda różnorodności możliwości jakie stoją przed mieszkańcami różnych części gminy, biorąc jednak pod uwagę liczebność reprezentantów poszczególnych miejscowości, dla dalszej analizy wydaje się optymalny. Za taką decyzją przemawiały jeszcze wnioski, które można wyciągnąć przyglądając się temu 1 Por. Strona6

8 podziałowi w poszczególnych grupach wiekowych. W badanej grupie, odsetek osób mieszkających poza Łomiankami spada wraz z wiekiem, co pokazuje Wykres 4 Wykres 4 Odsetek uczestników badania mieszkających w miejscowości gminnej lub poza nią, w poszczególnych grupach wiekowych 2. Oczekiwania wobec instytucji kultury 2.1. Uczestnictwo w działaniach kulturalnych Co czwarty z mieszkańców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wskazał, że nie korzysta z oferty kulturalnej na terenie gminy. Wobec bliskości Warszawy nie wydaje się to wynik znaczący. Możemy bowiem założyć, że mieszkańcy zainteresowani kulturą, jeśli nie zaspokajają swoich potrzeb na terenie Łomianek, robią to zapewne w nieodległym mieście. Więcej światła na te deklaracje rzuca analiza pod kątem wieku respondentów. 70% odpowiedzi negatywnych padło w grupie wiekowej do 16 lat. Oznacza to, że teza o niekorzystaniu ze względu na potencjał Warszawy nie jest już tak atrakcyjnym wyjaśnieniem. Wyraźną przewagę wśród zaspokajających swoje potrzeby na terenie gminy są osoby w wieku produkcyjnym. Wykres 5 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy w podziale na grupy wiekowe Strona7

9 Również analiza pod kątem pełnionych ról zawodowych (Wykres 6), wskazuje na to, że osoby pracujące szukają możliwości realizacji potrzeb kulturalnych jak najbliżej miejsca zamieszkania. W przypadku uczniów, odpowiedź na pytanie o korzystanie z oferty należy interpretować już zupełnie inaczej. Kluczowe jest tu dopasowanie jej do oczekiwań. Przede wszystkim, podstawową aktywnością kulturalną wskazywaną przez najmłodszych mieszkańców jest kino. Trudno więc oczekiwać, by potrzeba ta mogła zostać zaspokojona na terenie gminy. Wykres 6 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy wśród osób zajmujących określone role społeczne Procentowe różnice pomiędzy uczestnikami wydarzeń na terenie gminy i osobami, które nie decydują się na udział nie są związane z miejscem zamieszkania. Jest to ważna informacja, ze względu na potencjał komunikacyjne wewnątrz gminy i brak (przynajmniej na tym etapie badania) zidentyfikowanych barier komunikacyjnych ograniczających dostęp do kultury. Również w trakcie badań jakościowych problem komunikacji nie pojawił się jako istotne zagadnienie. Wykres 7 Odsetek mieszkańców korzystających z oferty kulturalnej na terenie gminy, w zależności od miejsca zamieszkania Strona8

10 Przyglądając się tematyce działań, w jakie angażują się mieszkańcy, a w szczególności które z nich zaspokajane są przez działalność Centrum Kultury w Łomiankach, należy wskazać przede wszystkim na organizację koncertów. Większość naszych rozmówców ceni sobie tę część oferty CK. Jednocześnie wielu z nich krytycznie podchodzi do zbyt dużej odpłatności za poszczególne wydarzenia i warsztaty. Do najczęściej wymienianych wydarzeń lub aktywności CK w jakich uczestniczą mieszkańcy wymienić należy: Konkurs im. Zarembskiego Festiwal małych form teatralnych Koncerty dla dzieci Piknik Od rycerza do żołnierza Balet dla dzieci Warsztaty animacji Zajęcia fitness Widowiska patriotyczne Spektakle teatralne Projekcje filmowe Teatrzyki dziecięce Próby chóru Wykłady Uniwersytetu III wieku Wieczory autorskie Jednocześnie, część mieszkańców biorących udział w warsztatach podkreśla, że z oferty CK aktualnie nie korzysta. Bardzo duże znaczenie w planowaniu inicjatyw lokalnych w oparciu o potencjał Centrum Kultury powinno mieć uwzględnienie oczekiwań mieszkańców wobec form spędzania czasu wolnego Oczekiwania wobec czasu wolnego i Centrum Kultury CZAS WOLNY Podczas spotkań diagnostycznych mieszkańcy Gminy Łomianki zostali poproszeni o opowiedzenie jak spędzają swój wolny czas. Przy czym kategorię czasu wolnego na potrzeby niniejszego badania zdefiniowaliśmy jako czas który nie związany z pracą zawodową, nauką (nauka w szkole oraz przygotowywanie się w domu) oraz z typowymi obowiązkami domowymi. Dodatkowo staraliśmy się zmapować miejsca aktywności mieszkańców i miejsca spędzania wolnego czasu w różnych Strona9

11 formach. Kluczowe pytanie dotyczy preferowanych form spędzania wolnego czasu w ujęciu ogólnym. Mamy tu na myśli pierwsze wskazania formy aktywności w podziale na kategorie takie jak: kultura, rekreacja czy sport. Należy podkreślić, że zaprezentowane na Wykres 8Wykres 7 preferencje w poszczególnych grupach mieszkańców dotyczą pierwszych wyborów, czyli wskazanych w pierwszej kolejności czynności. Zostały one pogrupowane, natomiast na etapie zbierania danych padały odpowiedzi bardzo konkretne, dotyczące kina, koncertów, uprawianych dyscyplin sportowych, czy miejsca rekreacji i odpoczynku. Wykres 8 Preferowane formy spędzania wolnego czasu, w poszczególnych grupach. Bardzo ważną kwestią wymagającą podkreślenia, jest wysoki odsetek odpowiedzi w kategorii Towarzyskie. Odnosi się ona do wskazań obejmujących bezpośredni opis aktywności rodzinnej lub koleżeńskiej, bez doprecyzowania czynności jakie się z tym wiążą. Istotność tej kategorii należy mieć na uwadze przystępując do analizy informacji z badania jakościowego zebranych w Tabela 1 Bliższe przyjrzenie się wskazaniom informatorów biorących udział w części jakościowej, daje pełniejszy obraz informacji o preferencjach mieszkańców. Pozwala również na docenienie potencjału Łomianek, jako miejscowości oferującej mieszkańcom wiele form zaspokajania swoich potrzeb. Jednak przede wszystkim są to aktywności dostępne mieszkańcom dysponującym środkami umożliwiającymi ich realizację: pobyt w kawiarniach, restauracjach a nawet udział w koncertach w Centrum Kultury. Jedyną formą działań w czasie wolnym, która nie była obecna w wynikach części ilościowej, jest działalność społeczna. Ma to jednak związek z charakterystyką osób przychodzących na spotkania, które w przeważającej mierze były zaangażowane w różne formy aktywności, które organizowały Strona10

12 lub współorganizowały. Ważną kwestią było również zaangażowanie w animowanie działań w swoim bezpośrednim sąsiedztwie i połączenie wspólną sprawą, jak w przypadku jednego z osiedli, na którym trwają starania o przywrócenie do użytkowania dawnej świetlicy. Tabela 1 Formy spędzania wolnego czasu KATEGORIA Działalność społeczna Udział w grupach tematycznych Samorozwój Czas z rodziną Rekreacja i sport Towarzyskie FORMA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO Organizacja pomocy dla ubogich Chodzenie na zebrania NGO-sów Organizacja spotkań tematycznych Pisanie wniosków o granty Wyszukiwanie programów edukacyjnych Działalność w Stowarzyszeniu Spotkania w grupach o wspólnych zainteresowaniach Uczestnictwo w koncertach i spotkaniach tematycznych Czytanie Czytanie książek Czytanie prasy Zabawy z dzieckiem Wycieczki rowerowe po okolicy Sport Praca w ogrodzie Łowienie ryb Spotkanie ze znajomymi MIEJSCA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO DPS w Sadowie Stowarzyszenia Fundacja Dialog Ulice Łomianek Szpital w Dziekanowie Sala konferencyjna POLMO Lemon Tree, Pracownia Łomianki, ICDS Dom, biblioteka Klub Mam w Lemon Tree Koko Art. Place zabaw Dziekanów Bajkowy Skate Park Kiełpin Centrum edukacyjne TO TU Puszcza Kampinoska Wał Wiślany Łomiankowska Grupa Biegowa Basen, ICDS Łyżwy Jeździectwo (Stajnie) Łucznictwo (Grzegorz Targoński) Jezioro Dziekanowskie - Wakeboarding Kajaki na Wiśle Kluby tenisowe Lasek Młociński Orlik Wilczeniec Lemon Tree Jack's Bar Jezioro Dziekanowskie Strona11

13 KATEGORIA Uczestnictwo w kulturze FORMA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO Teatr Filmy Malowanie Obrazów MIEJSCA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO Pod zamkniętą filią centrum kultury w Burakowie Klub Seniora w Dąbrowie Jazz Cafe Kościoły ICDS Kościoły Jazz Cafe Kościoły Szkoła nr 1 Chór w centrum Kultury Kino letnie KOKO ART. Koło plastyczne w CK Pracownia Doroty Stowińskiej WIZJA OŚRODKA KULTURY Mieszkańcy Gminy Łomianki uczestniczący w badaniach mieli także możliwość zaprojektowania swojego wymarzonego domu kultury. Zestawione opinie i pomysły posłużyły do opracowania rekomendacji do zaprogramowania kierunków zmian Centrum Kultury w Łomiankach. Przypatrując się poniżej przytoczonym propozycjom mieszkańców, należy pamiętać, że część z postulatów, szczególnie w zakresie infrastruktury, już obecnie jest spełnionych. CK jest placówką bardzo dobrze wyposażoną i posiadającą bardzo dobre warunki lokalowe. Najważniejszym wyzwaniem wydaje się jednak brak przejrzystych zasad dostępu do tej infrastruktury dla organizacji pozarządowych lub oddolnych inicjatyw mieszkańców. Pozytywnym działaniem w tym zakresie może być demokratyczny i reprezentujący różne grupy mieszkańców skład komisji konkursowej, w ramach programu mikrograntów Programu Dom Kultury + FILOZOFIA DZIAŁANIA: W zakresie oczekiwań dotyczących sposobu funkcjonowania oraz zasad dostępności, mieszkańcy sformułowali następujące opinie: Miejsce niezależne od pogody Miejsce apolityczne Miejsce niezależne Miejsce dla wszystkich Miejsce otwarte Strona12

14 Rozproszenie/decentralizacja CK blisko mieszkańców Przywrócenie lokalnych filii CK Opracowanie przejrzystych reguł dostępu Miejsce koordynujące i wspierające działania oddolne Dom kultury blisko mieszkańców Miejsce do którego "nie trzeba się wybierać" Zachowanie równowagi między działalnością amatorską a profesjonalną Wychodzenie z ofertą poza mury CK Organizacja zajęć interaktywnych oraz możliwość współtworzenia oferty Tworzenie oferty odpowiadającej na potrzeby mieszkańców ADRESACI: Głównym zadaniem Centrum Kultury powinno być zdaniem mieszkańców otworzenie się z ofertą na wszystkie grupy. Pierwszą przesłanką powinno być likwidowanie barier dostępu do oferty (dla osób niepełnosprawnych, dla osób ubogich, których nie stać na korzystanie z płatnej oferty). Druga przesłanka dotyczy realizacji działań wynikających z realnych potrzeb mieszkańców. Oferta powinna być zatem kierowana do: Osób, które same nie są w stanie dotrzeć do Warszawy Mieszkańców całej gminy, a nie tylko Łomianek Młodzieży gimnazjalnej Osób niepełnosprawnych (zarówno niepełnosprawność ruchowa jak i sensoryczna) Różnych grup wiekowych (w tym zajęcia międzypokoleniowe) Lokalnych twórców/artystów, którzy mogli by prezentować swoje prace DZIAŁALNOŚĆ/OFERTA Mieszkańcy widzą działalność Centrum Kultury bardzo szeroko. Mieszczą się tu zarówno działania stricte kulturalne, organizacja wydarzeń, edukacja kulturalna jak i wychodzenie poza tradycyjnie rozumianą działalność ośrodków kultury. W szczególności proponowane były: Stworzenie przestrzeni dla różnorodnych grup zainteresowań Stworzenia miejsca spotkań dla mieszkańców Udostępnienie przestrzeni na wystawy dla miejscowych twórców Realizacja działań pozwalających na rozwijanie talentów Realizacja projektów służących rozwijaniu postaw obywatelskich Strona13

15 Stworzenie z CK miejsca kształtowania młodych ludzi INFRASTRUKTURA ORAZ ORGANIZACJA PRZESTRZENI Zdaniem mieszkańców Centrum Kultury w przestrzenie, wyposażenie oraz zasoby osobowe: Łomiankach powinno posiadać następujące Sala widowiskowa Wyposażenie do organizacji koncertów Pracownia komputerowa oraz grafiki komputerowej Pracownia plastyczna Pracownia filmowa i sala na projekcie filmowe Sala taneczna Przestrzeń zielona/parkowa wokół CK Plac zabaw w pobliżu CK Miejsce dla lokalnych organizacji pozarządowych Miejsce dla lokalnych grup nieformalnych Miejsce na dyskoteki/imprezy dla młodzieży Klubokawiarnia dla młodzieży Świetlica dla seniorów Przestrzeń do organizacji spotkań integrujących społeczność lokalną Utworzenie klubokawiarni przy CK PROMOCJA W celu poprawienia działań promocyjnych CK i zwiększenia skuteczności w docieraniu z informacją do jak największej liczby mieszkańców zaproponowano następujące rozwiązania: Pozycjonowanie oferty Promowane przez samych mieszkańców Przygotowywanie plakatów przez lokalnych twórców Wykorzystywanie poczty pantoflowej Zamieszczanie informacji na tablicach informacyjnych na osiedlach Wrzucanie ulotek do skrzynek pocztowych Wykorzystywanie internetu i sprofilowanie kanałów promocyjnych Strona14

16 Mocniejsze wykorzystanie mediów społecznościowych Promocja poprzez szkoły/nauczycieli nauczyciel jako ambasador instytucji kultury GRUPY NIE KORZYSTAJĄCE Z OFERTY NOK Osoby pracujące w Warszawie Mieszkańcy osiedli i sołectw oddalonych od Łomianek Seniorzy Osoby z niskimi dochodami Rodzicie z dziećmi (brak zajęć dla rodziców i dzieci) Młodzież w wieku gimnazjalnym Osoby niepełnosprawne ograniczona możliwość korzystania z samej oferty ale także trudności w dojechaniu do CK Organizacje pozarządowe Strona15

17 3. Potencjał rozwoju kultury w gminie Jako kluczowy czynnik rozwoju kultury w miejscowości, poza obecnym potencjałem Centrum Kultury należy uznać bogactwo dostępnych zasobów i inicjatyw. Łomianki są miejscowością z rozbudowanym zapleczem gastronomiczno-kulturalnym, w tym z rozpoznawalnymi w skali krajowej miejscami, takimi jak Jazz Cafe Łomianki. Ponad to, dostępna oferta cechuje się bardzo dużą różnorodnością. Efekt ten zostaje dopełniony przez bliskość i dobrą komunikację z Warszawą. Bardzo ważne jest też położenie Gminy, która z jednej strony ograniczona jest Wisłą, z drugiej zaś Puszczą Kampinoską. Efektem tego jest wysokie znaczenie rekreacji ruchowej wśród form spędzania czasu wolnego przez mieszkańców. Tabela 2 Zasoby rozwojowe kultury w gminie Łomianki Zasoby i miejsca z potencjałem ŁOMIANKI Kościoły, parafie ICDS Sala konferencyjna POLMO Pracownia Łomianki Jazz Cafe Studio Taneczne Koko Art. Place zabaw Biblioteka publiczna Stowarzyszenie Fundacja Dialog Centrum edukacyjne TO TU Biblioteka parafialna Basen Jeździectwo (Stadniny) Kluby tenisowe Orlik Klub Wiejski Wilczeniec Łucznictwo (Grzegorz Targoński) Jack's Bar Jazz Cafe Chór w centrum Kultury Koło plastyczne w CK Kino letnie Pracownia Doroty Stowińskiej DĄBROWA LEŚNA Charakter Instytucja, miejsce Instytucja, miejsce Podmiot indywidualny Podmiot indywidualny, miejsce Podmiot indywidualny, miejsce Podmiot indywidualny Podmiot indywidualny, miejsce Miejsca Instytucja Organizacja pozarządowa Instytucja, miejsce Instytucja Instytucja, miejsce Podmiot indywidualny, miejsce Miejsca Instytucja, miejsce Instytucja, miejsce Instytucja Podmiot indywidualny, miejsce Podmiot indywidualny, miejsce Grupa mieszkańców Grupa mieszkańców Miejsca Podmiot indywidualny Strona16

18 Zasoby i miejsca z potencjałem Klub Lemon Tree oraz Klub Mam w Lemon Tree Dom Emeryta (Dobro Wspólne) Studio nagraniowe Chór i Klub Seniora w Dąbrowie Charakter Podmiot indywidualny, miejsce, grupa mieszkańców Instytucja, miejsce Podmiot indywidualny Grupa mieszkańców DZIEKANÓW LEŚNY Pracownia plastyczna ul. Fiołka Podmiot indywidualny Szpital w Dziekanowie Instytucja Dziekanów Bajkowy Podmiot indywidualny, miejsce KIEŁPIN Skate Park w Kiełpinie Instytucja, miejsce BURAKÓW Zakon Sióstr Niepokalanek Instytucja Plac zabaw w Burakowie Miejsce Zamknięta filia Centrum Kultury w Burakowie Miejsce SADOWA Dom Pomocy Społecznej w Sadowie Instytucja PRZESTRZENIE ZIELONE NA TERENIE GMINY Puszcza Kampinoska Wał Wiślany Wisła Lasek Młociński Jezioro Dziekanowskie Strona17

19 4. Podsumowanie 4.1. Główne wnioski 1. Łomianki to gmina o wysokim potencjale rozwoju kultury. Co ważne, aktualnie posiada rozbudowaną, wielobranżową ofertę, którą budują niezależne od siebie podmioty. Kultura w gminie ma charakter wielosektorowy: samorządowe Centrum Kultury, prywatne kawiarnie i galerie. Przypatrując się ofercie organizacji pozarządowych i kościelnych, widać że właściwy do dalszego rozwoju mają przede wszystkim te ostatnie. Uwagę zaś należy zwrócić na wymagające wsparcia instytucjonalnego NGO. 2. W chwili prowadzenia badań, brakowało jasnych procedur wykorzystywania infrastruktury publicznej dla działalności organizacji pozarządowych. Mowa tu o działaniach mniej formalnych, nie wymagających transferu środków finansowych, ani długotrwałych zobowiązań. Mieszkańcy zgłaszają potrzebę posiadania możliwości skorzystania m. in. z sal do spotkań dla organizacji pozarządowych (np. w Centrum Kultury), według jasno określonej procedury i z dostępem zagwarantowanym w równy sposób wszystkim organizacjom. 3. Mieszkańcy miejscowości w wieku produkcyjnym poszukują możliwości skorzystania z oferty kulturalnej jak najbliżej miejsca zamieszkania. Dotyczy to zarówno postrzeganej jako całość gminy Łomianki co pokazała ilościowa część badania. W części jakościowej, temat ten został pogłębiony i widoczne jest dążenie do możliwie pełnego przybliżenia wybranych elementów oferty do lokalnych mikrowspólnot (w skali wsi czy osiedla). 4. Mieszkańcy identyfikują najważniejsze funkcje kulturalne i powiązane ze spędzaniem wolnego czasu w sposób ustrukturyzowany. W związku z tym, wśród uczestników badania dominowało podejście racjonalne, w którym nie domagano się organizacji wszystkiego wszędzie. Podział na podstawowe zadania: organizacja przestrzeni dla wspólnoty, miejsca dla małych dzieci i ich opiekunów, miejsca dla aktywnej rekreacji młodzieży powinny być zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zamieszkania. Funkcje specjalistyczne, w tym wspieranie twórczości indywidualnej mogą być (a ze względu na zaplecze infrastrukturalne) powinny być umieszczane w najlepiej skomunikowanym miejscu, czyli w Łomiankach. Istnieje również kategoria potrzeb ulokowanych pomiędzy tymi poziomami. Są to działania twórcze ale realizowane grupowo. Można zaliczyć do nich zarówno działalność chórów, nieformalnych grup Strona18

20 sportowych, czy organizacji pozarządowych. Ich działalność powinna opierać się o infrastrukturę innych instytucji działających na terenie gminy. Zarówno takich, które jej podlegają (jak ICDS czy szkoły), ale także tych należących do innych instytucji (DPS, Szpital w Dziekanowie Leśnym czy Kościoły), którym zdarzało się już współpracować z mieszkańcami, udostępniając, czy wręcz organizując zajęcia. 5. W miejscowości brakuje również przestrzeni do dialogu i debaty nad rozwiązaniami dotyczącymi wszystkich mieszkańców. Taką rolę, po spełnieniu określonych warunków mogło by pełnić Centrum Kultury. Przebieg spotkań warsztatowych wyraźnie wskazuje na ewentualne pola konfliktu, jednak widoczne jest również szerokie pole kompromisu. Do jego osiągnięcia konieczne jest jednak najpierw wspólne ustalenie zasadniczych fundamentów strategicznych, na których opierać się powinien rozwój kultury w całej gminie Rekomendacje 1. Należy opracować przejrzysty i uchwalony demokratycznie przez wszystkich interesariuszy zbiór zasad wykorzystywania przestrzeni publicznych na potrzeby kulturalne. 2. Należy zorganizować formę spotkania otwartego na wszystkich interesariuszy polityki kulturalnej i społecznej z terenu gminy. Forma debaty powinna zostać ustalona podczas warsztatów z udziałem zewnętrznych moderatorów, a ich efektem powinno być publicznie dostępne porozumienie o rozpoczęciu procesu strategicznego, podpisane przez reprezentantów wszystkich interesariuszy: władz lokalnych, jednostek organizacyjnych gminy, organizacji pozarządowych i wyznaniowych, przedsiębiorców, artystów i lokalnych liderów. 3. W celu dopracowania istniejącej oferty i ewentualne budowania sieci współpracy pomiędzy instytucjami, należy przeprowadzić pogłębione konsultacje z mieszkańcami poszczególnych osiedli. Proces dostosowywania oferty na poszczególnych szczeblach i o określonych funkcjach, powinien być zaplanowany tak, by był jak najmniej uciążliwy finansowo dla gminy. Wydaje się, że przy odpowiednio skonstruowanych regułach i koordynacji działań, jest możliwe wykorzystanie już istniejącego potencjału. Jednak wymaga to przezwyciężenia ograniczeń we współpracy pomiędzy poszczególnymi podmiotami lokalnej kultury. W tym celu proces konsultacyjny, powinien zazębiać się z procesem strategicznym prowadzonym w sposób partycypacyjny. Strona19