Osoby z zespołem Aspergera w okresie dojrzewania. Opracowała: Karolina Dyrda Bydgoszcz, r.

Transkrypt

1 Osoby z zespołem Aspergera w okresie dojrzewania. Opracowała: Karolina Dyrda Bydgoszcz, r.

2 OKRES DOJRZEWANIA U OSÓB Z ZESPOŁEM ASPERGERA osoby z zespołem Aspergera podobnie jak inne nastolatki przechodzą okres dojrzewania rozwój uczuć, potrzeb związanych z bliskością, płciowością i seksualnością jest naturalny w tym okresie rozwój płciowy obejmuje wiele obszarów: poznawczą, emocjonalna, społeczną, fizyczna i seksualną

3 OKRES DOJRZEWANIA U OSÓB Z ZESPOŁEM ASPERGERA okres dojrzewania trwa u człowieka ok. 4-5 lat, zachodzi przeciętnie miedzy 11 a 18 rokiem życia, przy czym u dziewcząt nieco wcześniej niż u chłopców we wczesnej fazie dojrzewania (między rokiem życia), zmienia się wygląd dziecka, jego potrzeby, zainteresowania, sposób widzenia świata.

4 ZMIANY ZACHODZĄCE W CIELE JAKO ŹRÓDŁA NIEPOKOJU I FRUSTRACJI zmiany w budowie ciała pierwsza miesiączka poranne erekcje pojawienie się włosów łonowych owłosienie na twarzy obniżenie barwy głosu powiększanie się piersi trądzik młodzieńczy

5 EDUKACJA SEKSUALNA warto przygotować się na ten okres wcześniej - edukacja seksualna - wypełnianie czasu wolnego - uprawianie sportu - rozwijanie zainteresowań edukacja seksualna musi być dopasowana do poziomu funkcjonowania osoby z ZA oraz jej umiejętności społecznych i komunikacyjnych podobnie dobór materiałów edukacyjnych edukacja seksualna musi być prowadzona od małego (zasady korzystania z toalety, spanie z rodzicami, sposób kontaktu fizycznego z rodzicami)

6 EDUKACJA SEKSUALNA nastolatki bez ZA mogą mieć więcej intuicyjnej wiedzy na temat dopuszczalnych zachowań w okresie dojrzewania mają więcej kontaktów społecznych grupa rówieśnicza (rozmowy, dzielenie się doświadczeniami) jest naturalnym źródłem wiedzy w tym wieku mają własne pierwsze doświadczenia seksualne nastolatki z ZA wymagają szerszej edukacji najczęściej korzystają z wiedzy dorosłych (super-sumienie; seksualność = temat tabu lub coś czego należy się bać), z telewizji, z internetu; często sięgają po pornografię mają mniejszą szanse na doświadczenia seksualne; ryzyko porażki w bliskich związkach jest większe mają tendencję do odtwórczego przetwarzania informacji, są mało elastyczni w nabywaniu nowej wiedzy

7 EDUKACJA SEKSUALNA c.d. w związku z tym mogą rozwinąć niewłaściwe zachowania i czynności seksualne lub stworzyć sobie niewłaściwe poglądy na te tematy musimy wyjaśnić osobom z ZA jak wyglądają prawidłowe zachowania seksualne musimy określić zasady: co i kiedy jest dozwolone przykłady niewłaściwych poglądów na tematy związane z seksualnością

8 EDUKACJA SEKSUALNA Wybrane tematy związane z seksualnością: wszystko o mnie co to znaczy mieć kolegę/przyjaciela - różnice? co można robić z przyjaciółmi? jak nawiązywać przyjaźnie? co to znaczy mieć dziewczynę? wygląd kobiet/ wygląd mężczyzn mój wygląd/ wygląd w miejscach publicznych/ wygląd na randce zakochać się/ kochać kogoś miłość wzajemna/ miłość nieodwzajemniona jak spędzać czas z dziewczyną? o czym rozmawiać z dziewczyną? jak dbać o związek? dojrzewanie masturbacja co to jest seks? czy trzeba go uprawiać? gdzie można to robić, a gdzie nie wolno? higiena w trakcie zbliżenia antykoncepcja erotyka i pornografia więcej: Hilde De Clercq Autyzm od wewnątrz przewodnik

9 Grupa Edukatorów Seksualnych PONTON przy Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny - DLA RODZICÓW Jak rozmawiać z dzieckiem o seksie? Przydatne strony dla rodziców Książki dla rodziców Wiedza dla nauczycieli (i rodziców) DLA NAUCZYCIELI/-EK Edukacja seksualna w Twojej szkole Plany lekcji i pomoce dla nauczycielek/li wychowania seksualnego Wiedza dla nauczycieli (i rodziców) Prawo a seks Publikacje Organizacje zajmujące się edukacją seksualną w Polsce DLA MŁODZIEŻY bardzo dużo artykułów dla samych zainteresowanych, zawierających wyjaśnienia odnośnie tematów związanych z dojrzewaniem

10 PRACA TERAPEUTYCZNA Z DOROSŁYMI OSOBAMI Z ZESPOŁEM ASPERGERA Cykl 35 zajęć grupowych; zagadnienia: 1. Poznawanie się, integracja grupy (ustalanie norm i zasad, kontrakt, przedstawianie się). 2. Samoświadomość (jaki jestem: cele, wartości, plany, zainteresowania, mocne i słabe strony). 3. Niepełnosprawność (zespół Aspergera, orzeczenie o niepełnosprawności, wybór zawodu, przeciwwskazania). 4. Umiejętności życiowe (samodzielność, higiena osobista, wygląd w miejscach publicznych, zarządzanie czasem). 5. Praca (wiedza o zawodach, wartość pieniądza, zarządzanie budżetem, oczekiwania pracodawcy i pracownika). 6. Przygotowanie do wejścia w środowisko pracy (zasady, typy relacji w pracy, komunikacja, wygląd, poznawanie najbliżej okolicy i obiektów publicznych, samodzielne przejazdy). 7. Zarządzanie sobą (planowanie, organizacja, radzenie sobie ze stresem, podejmowanie decyzji, asertywność). 8. Zakończenie, podsumowanie cyklu zajęć.

11 Sytuacja dorosłych osób z zespołem Aspergera Opracowanie na podstawie: Tony Attwood Zespół Aspergera

12 PRZYGOTOWANIE DO STUDIÓW poinformowanie uczelni o diagnozie (?) Korzyści: biuro ds. osób niepełnosprawnych; mentor akademicki wybór mniejszej ilości zajęć zorganizowanie czasu wolnego, tak aby można było zaadaptować się do akademickiego życia wybór formy egzaminów (ustne, pisemne) wyznaczony student do pomocy dla osoby z ZA

13 KARIERA ZAWODOWA MOCNE STRONY PROBLEMY - dokładność, skrupulatność - uczciwość, wiarygodność, prawdomówność - często ponadprzeciętny poziom inteligencji - dogłębna wiedza w obrębie określonych tematów - analityczne myślenie - doskonała, często fotograficzna pamięć - upodobanie do zadań powtarzalnych, rutynowych - zwracanie uwagi na szczegóły - logiczne podejście do zadań - niekonwencjonalność rozwiązań, pomysłów - zamiłowanie do pracy przy komputerze - wrażliwość sensoryczna - duży zasób słownictwa, pedantyczny język - niezależność od opinii społecznej - mniejsze umiejętności pracy w grupie - trudności na stanowiskach kierowniczych - problemy z organizacją i planowaniem pracy - słabsze radzenie sobie ze stresem - większy problem z adaptacja do zmiany - słabe umiejętności rozwiązywania konfliktów - dosłowne rozumienie języka - nierealistyczne oczekiwania co do swojej kariery - dbałość o wygląd - proszenie o pomoc - stosowanie konwencjonalnych metod

14 KARIERA ZAWODOWA - KROKI 1. Dokładna ocena predyspozycji zawodowych, a także doświadczeń, umiejętności poznawczych, osobowości, motywacji i kompetencji społecznych. 2. Przygotowanie dobrego, dokładnego życiorysu. 3. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej. Podjęcie decyzji o ujawnieniu diagnozy w czasie rozmowy (???). 4. Ustalenie rodzaju wsparcia potrzebnego w pracy. 5. Konieczność otrzymywania regularnych informacji zwrotnych na temat wykonywanej pracy.

15 Instrukcje dla ASA Jeśli chcesz dobrze wypełnić instrukcję lub polecenie: Uważnie wysłuchaj instrukcji/polecenia. Jeśli czegoś nie zrozumiałaś/eś zadawaj pytania. Upewnij się, że dokładnie wiesz: co?, gdzie?, kiedy?, jak?, zanim zaczniesz wypełniać zadanie (spróbuj prześledzić cały przebieg zadania w myślach krok po kroku, postaraj się określić, która część instrukcji lub polecenia jest dla ciebie niejasna, a następnie zapytaj osobę, która ci je przekazuje, czy dobrze wszystko zrozumiałaś/eś). Zadawaj pytania w trakcie wykonywania zadania, jeśli nadal masz wątpliwości. Spróbuj znaleźć sens tego, co robisz (zapytaj, dlaczego to zadanie ma być wypełnione właśnie w ten, a nie inny sposób, np.: Dlaczego zawsze musimy mieć suche ręce, gdy naprawiamy sprzęt elektryczny? (Ponieważ woda przewodzi prąd). Jeśli rozumiemy sens wykonywanych zadań, łatwiej nam stosować wymagania czy polecenia).

16 Instrukcje dla ASA słucham uważnie jakie zadania mam wykonać zadaję pytania jeśli czegoś nie rozumiem wykonuje zadania, które zostaną mi przydzielone informuję, jeśli czegoś nie udało mi się wykonać, tłumaczę dlaczego pytania nie na temat zostawiam na przerwę nowe pomysły zostawiam na przerwę inne... (można dopisać jeśli w miejscu pracy pojawi się sytuacja trudna)

17 Sytuacja dorosłych osób z zespołem Aspergera w Polsce żyje obecnie ok osób z ASD ok z nich stanowią osoby dorosłe ze względu na charakter zaburzenia grupa ta dotknięta jest w bardzo dużym stopniu wykluczeniem społecznym, zwłaszcza po zakończeniu edukacji

18 Sytuacja dorosłych osób z zespołem Aspergera wg deklaracji Parlamentu Europejskiego z 1996 roku OzA mają prawo m.in. do: zatrudnienia szkoleń dostosowanych do ich możliwości uzyskania dochodu wystarczającego na zaspokojenie wydatków związanych z wyżywieniem, ubraniem, mieszkaniem i innymi życiowymi potrzebami mimo to jednym z podstawowych problemów OzA jest niedostępność rynku pracy nieprzygotowanego na ich przyjęcie W Wielkiej Brytanii poziom zatrudnienia OzA wynosi 6% (dane NAS), w Polsce tylko nieliczne osoby podejmują zatrudnienie (FS, Koncepcja Małego Systemu aktywizacji społ. i zawodowej OzA, Warszawa 2009), z czego 24 (najwięcej w PL) zatrudnia PRR FS.

19 Sytuacja dorosłych osób z zespołem Aspergera Bezrobocie osób z ZA wiąże się także z : brakiem dochodów brakiem celu i struktury dnia niską samooceną utratą tożsamości depresją

20 Agencje zatrudnienia dla osób z ZA PROSPECTS w Wielkiej Brytanii stworzyli stanowisko Konsultanta ds. zatrudnienia, pośredniczącego między pracownikiem z zespołem Aspergera, a pracodawcą, przy podjęciu pracy przez osobę z ZA, konsultant pracuje nawet do 50 godzin miesięcznie (!) większość kandydatów znajduje zatrudnienie w biurach, w przemyśle technicznym i komputerowym

21 Agencje zatrudnienia dla osób z ZA Specialisterne w Danii testują sprzęt elektroniczny telefony i programy komputerowe każdy pracownik ma swoje biuro funkcjonuje elastyczny czas pracy w zespole są osoby, które udzielają wsparcia w razie problemów społecznych czy osobistych Firma Specialisterne zrealizowała już dwa projekty w Polsce

22 dziękuję