OKRES DOJRZEWANIA ZMIANY PSYCHICZNE
|
|
- Alicja Wolska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OKRES DOJRZEWANIA Niniejsza broszurka powstała w celu przybliżenia tematyki związanej z okresem dojrzewania, który pojawia się w rozwoju każdego człowieka, także osoby z niepełnosprawnością. Niektóre treści mogą Państwa zaciekawić, zdziwić, inne wydadzą się oczywiste. Wszystkie one zasługują na uwagę i mamy nadzieję, że okażą się pomocne we wspieraniu Państwa i Państwa dziecka na tym etapie jego życia. Zapraszamy do lektury Barbara Kozłowska Lidke (psycholog) Ewa Tuszer (psycholog) Zofia Wolniak (pielęgniarka) ZMIANY PSYCHICZNE Okres dojrzewania to czas burzliwych przemian w odczuwaniu, myśleniu i zachowaniu. Nastolatek może stać się pobudzony, płaczliwy, poirytowany i być zdezorientowany zmianami. Łatwo wpada ze smutnego nastroju w wesoły bez uchwytnej przyczyny. Czasem występują trudności z koncentracją uwagi. Można zaobserwować podwyższony poziom agresji, także słownej, utratę panowania nad sobą, drażliwość, niecierpliwość i buntowanie się. Gwałtowne reakcje są naturalnym etapem rozwoju, stanowią wyraz chęci oddzielenia od rodziców i poszukiwania własnej tożsamości. Nastolatek dąży do uzyskania samodzielności oraz niezależności na miarę swoich potrzeb i możliwości. Często młodzi ludzie mają naturalną potrzebę przebywania w samotności. Należy im to umożliwić, respektować ich potrzeby i na przykład pozwolić na przebywanie w osobnym miejscu. Ważne jest zrozumienie, że nastolatek potrzebuje własnego kącika, przedmiotów, które będą tylko jego własnością. Dorastająca osoba powinna spać sama w łóżku. Nie możemy dla własnej wygody, (np. bo łatwiej nam tak uspokajać nastolatka w nocy lub zaspokajać jego zachcianki) ignorować i lekceważyć naturalną potrzebę oddzielenia od rodzica, bycia samodzielnym. Jeżeli mamy wątpliwość, czy to jest bezpieczne dla jego zdrowia skonsultujmy się z lekarzem, zapytajmy, czy istnieją medyczne wskazania do stałego nadzoru w czasie nocy. Należy pamiętać, że spanie w jednym łóżku z dorastającym dzieckiem może wiązać się z naruszeniem jego intymności i hamuje naturalny proces separowania od rodzica. Rodzice i opiekunowie powinni zwrócić również uwagę, żeby ubiór nastolatka był dostosowany do wieku. Dziecko zamienia się w mężczyznę/kobietę, czego wyrazem jest między innymi odpowiedni dobór rzeczy. Należy sięgać po te z działu młodzieżowego. Podobnie jest z fryzurami, które także dopasowujemy do wieku młodej osoby. Jest to niezwykle ważne, gdyż wpływa na to, jak nastolatek jest odbierany przez innych ludzi. Warto także pamiętać, iż młody człowiek sprawdza granice, jakie stawia mu otoczenie. Istotna jest więc konsekwencja w postępowaniu dorosłych oraz dawanie mu jasnych, czytelnych komunikatów, co jest akceptowane, a co nie. Jeżeli zachowania są trudne do zrozumienia i opanowania warto zasięgnąć opinii specjalisty najlepiej psychologa, pedagoga czy lekarza. UCZUCIA RODZICÓW Tak samo jak nastolatek, również jego rodzice doświadczają w tym okresie rozmaitych kłopotliwych uczuć związanych z tym, że dziecko zaczyna się zmieniać. Gdy nastolatek jest osobą niepełnosprawną, jego dojrzewanie może wywoływać spore obawy. Pojawiają się pytania, na które trudno od razu znaleźć jednoznaczne odpowiedzi. Jak na przykład traktować przejawy budzącego się zainteresowania seksualnego nastolatka innymi osobami, czy też własnym ciałem, gdy nie jest on krytyczny wobec siebie i nie ma poczucia wstydu? Co robić, gdy dorastające dziecko zaczyna się intensywnie przytulać do osób płci przeciwnej, niekiedy do własnych rodziców, gdy zaczyna dotykać i głaskać ich intymne części ciała? Jak odróżnić w tym okresie zachowania seksualne od potrzeby kontaktu? Jak ma się zachować matka lub ojciec podczas przewijania czy higieny intymnej dorastającego dziecka? Co będzie, gdy dziecko dorośnie? Lęk i niepewność związane z pojawiającymi się problemami sprawiają, że rodzice czasem nie dostrzegają kłopotliwych przejawów dojrzewania seksualnego swoich nastolatków i nadal traktują swoje dorastające dzieci jakby 1
2 były małe i nigdy nie miały dorosnąć. Wstyd i poczucie winy mogą czasem sprawiać, że nawet rodzice, którzy widzą, że ich dziecko zmienia się fizycznie i przejawia zachowania seksualne, niechętnie myślą i rozmawiają o tych sprawach. Tymczasem nie ma prostych, jednoznacznych i łatwych sposobów postępowania, bo każdy nastolatek i każdy rodzic jest inny. Ważne jest, aby pamiętać, że trzeba najpierw uznać fakt dojrzewania, aby szukać sposobów pokazywania i uczenia dziecka, że istnieje sfera intymna i w związku z tym trzeba respektować granice drugiej osoby. Dopiero, gdy rodzice będą mogli oswoić swój lęk i wstyd uznając je za uprawnione w tej sytuacji uczucia, będą w stanie zastanawiać się nad szukaniem rozwiązań. Rodzice niepełnosprawnych i nie tylko niepełnosprawnych nastolatków sami muszą więc przejść swoisty własny okres dojrzewania. Warto rozmawiać o tym z zaufanymi osobami lub specjalistą. ZMIANY FIZYCZNE WZROST Najbardziej widoczną zmianą fizyczną w tym okresie życia, jest wzrost. Czasami jest to zmiana aż o 7-10 centymetrów w skali roku. Gwałtowna zmiana w budowie ciała może przyczyniać się do spadku odporności, a także powodować dolegliwości bólowe. KSZTAŁT CIAŁA U nastolatków można spostrzec zmiany w kształcie ciała: najszybciej rosną dłonie i stopy, rozrasta się szczęka, uwydatnia czoło twarz może stać się bardziej kanciasta i koścista. Mięśnie także szybciej się rozbudowują, istotne są więc ćwiczenia fizyczne i rehabilitacja. Wpływa to pozytywnie na stan psychiczny oraz fizyczny (ruch rozładowuje napięcia, wpływa korzystnie na samopoczucie i zdrowie). W okresie dorastania u osób nie ćwiczących istnieje ryzyko nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej. Dieta oraz przyjmowane leki mogą też wpływać na wagę ciała. HIGIENA Podczas dojrzewania higiena ciała wymaga zwiększonej uwagi, ze względu na potliwość i zmianę zapachu potu. Wskazane jest: Codzienne mycie mydłem lub żelem pach, nóg, okolic intymnych, dłoni, twarzy. Przydatna jest na co dzień miska z wodą, płynem do kąpieli i gąbka. Kąpiel w wannie lub pod prysznicem przynajmniej dwa razy w tygodniu. Po umyciu ciało można nasmarować kremem/balsamem nawilżającym. Warto pamiętać, że czyszczenie uszu i nosa poprawia odbieranie bodźców zmysłowych. Zapchane uszy i nos powodują dyskomfort oraz problemy ze słuchem, oddychaniem i połykaniem. Po każdej kąpieli należy je wysuszyć i czyścić (uszy patyczkami lub specjalnymi płynami, a nos nawilżaczem do kupienia w aptece). Regularne mycie i obcinanie paznokci. Codzienne stosowanie antyperspirantów i dezodorantów. Używanie perfum/wody toaletowej na co dzień lub podczas jakichś ważnych okazji (wpływa to na lepsze samopoczucie nastolatka oraz pozytywny odbiór przez otoczenie). Codzienna zmiana bielizny, skarpet i innych ubrań. Odpowiedni dobór rzeczy do pogody (w celu uniknięcia przegrzania lub zmarznięcia). Golenie owłosienia łonowego sprzyja utrzymaniu higieny, szczególnie, gdy używa się pieluch. Należy uważać z doborem preparatów u alergików i osób, które mają wrażliwą skórę. W takim wypadku lepsze może okazać się przycinanie owłosienia nożyczkami. W przypadku łojotoku skóry, który przyczynia się do zmian trądzikowych i przetłuszczania włosów wskazane jest: Codzienne mycie skóry żelami, mydłem(przynajmniej rano i wieczorem). Przynajmniej dwa razy w tygodniu mycie głowy szamponem Stosowanie żeli/toników/kremów przeciwtrądzikowych 2
3 Higiena jamy ustnej Pamiętać należy także o dbaniu o higienę jamy ustnej. Wskazane jest mycie zębów po każdym posiłku, a przynajmniej rano i wieczorem. Przydatne okazują się szczoteczki elektryczne, które dodatkowo masują dziąsła. Przy wyborze szczoteczki powinno się zwrócić uwagę na odpowiednią miękkość włosia. Dla urozmaicenia można popróbować różnych smaków pasty, ważne by nie była zbyt ostra i intensywna. Aktualnie u stomatologów dostępne są także pasty, spraye i żele niewymagające płukania. Ważne: Zadbany wygląd i przyjemny zapach sprzyjają kontaktom społecznym i wpływają na korzystny odbiór osoby przez otoczenie ROZWÓJ PŁCIOWY DZIEWCZĄT Zaczyna się zwykle od powiększenia piersi i pojawienia się owłosienia łonowego. Potem dziewczyna zaczyna miesiączkować (przeciętnie między 11, a 15 rokiem życia). Początkowo może mieć ona nieregularny charakter. Pierwsza miesiączka jest wielkim wydarzeniem, zdarza się, że wywołuje ona szok u dorastającej dziewczyny. Ważne jest spokojne podejście do sytuacji, wytłumaczenie, iż jest to ważny dzień i oznacza, że dziewczyna stała się kobietą. Można powiedzieć, że krwawienie jest oznaką normalnego rozwoju i przydarza się każdej kobiecie. Okolice intymne wymagają codziennej, starannej higieny. Należy je podmywać każdego dnia, a podczas miesiączki nawet kilka razy dziennie. Konieczne są wtedy częste zmiany podpasek/wkładek/podkładu (częstotliwość zależy od intensywności krwawienia). Przydatne okazują się także chusteczki przeznaczone do pielęgnacji okolic intymnych oraz specjalne płyny do mycia. W czasie okresu kąpiel musi odbywać się pod prysznicem (nie w wannie). Krwawieniu może towarzyszyć ból, związany ze skurczami macicy oraz ogólne rozdrażnienie. W celu uśmierzenia tych dolegliwości, przydatne mogą okazać się leki rozkurczowe, takie jak no-spa. Czasem pomaga też zapewnienie dziewczynie spokoju, relaksu. Należy pamiętać o dobrym doborze stanika. Najlepiej sprawdzają się krótkie topy/podkoszulki ze ściągaczem pod biustem lub biustonosze o sportowym kroju (bez drutów, miseczek, usztywnień). Stanik musi być dobrze dobrany do rozmiaru piersi. Niektóre dziewczyny czują się bardziej komfortowo, gdy goli się im nadmiar owłosienia(np. nogi, pod pachami). Najlepiej czynić to przy pomocy jednorazowej maszynki i specjalnych pianek lub kremu do golenia. ROZWÓJ PŁCIOWY CHŁOPCÓW U chłopców średnio pomiędzy 12, a 14 rokiem życia pojawia się owłosienie na całym ciele, rozwijają się genitalia (powiększa się penis i jądra, możliwa jest zmiana ich koloru). Najpóźniej występuje zarost na twarzy oraz zmiana głosu(mutacja). Coraz częściej pojawiają się niekontrolowane wzwody/sztywnienie członka oraz nocne polucje (wytrysk nasienia podczas snu). To normalne zjawisko i należy podchodzić do niego ze spokojem, zrozumieniem. Można wytłumaczyć dorastającemu, że tak rozwija się każdy chłopak i świadczy o tym, iż staje się on mężczyzną. Zwykle dorastający chłopcy czują się lepiej, gdy goli się im twarz. Dobrze jest stosować przeznaczone do tego kremy i maszynki. 3
4 ROZWÓJ SEKSUALNY Pomimo powszechnej opinii osoby niepełnosprawne nie są aseksualne. Pojawienie się potrzeb seksualnych nie jest objawem choroby, ale zdrowia. Czasami obiektem uczuć stają się rodzice, opiekunowie, co staje się kłopotliwe. Pojawia się chęć dotykania, kontaktu fizycznego z drugim człowiekiem. Jeżeli uznamy, że jakieś zachowanie przekracza nasze granice lub jest społecznie nieakceptowane, należy wtedy pokazać lub wytłumaczyć młodej osobie, co jest właściwe. Można powiedzieć do nastolatka: Nie lubię gdy dotykasz moich piersi/kolana/policzków, złap mnie lepiej za rękę, albo Na powitanie drugiej osobie podaj rękę. Nie każdy lubi całowanie/przytulanie. Takie komunikaty możemy przekazać też za pomocą mowy ciała i gestów, na przykład konsekwentnie ściągając rękę osoby i kładąc ją na poręczy wózka lub na jego własne kolana. Możemy też naprowadzać manualnie nastolatka i nagradzać, gdy zachowuje się właściwie, czyli np. na powitanie wyciąga dłoń. U niepełnosprawnej młodzieży dojrzewanie seksualne ma często biegunową postać albo zachowania seksualne są trudne do zauważenia, albo są bardzo intensywne. Pojawiają się w formie napięcia seksualnego i potrzeby więzi emocjonalnej z drugim człowiekiem. Nie możemy zabraniać nastolatkowi kontaktów z płcią przeciwną. Powinniśmy jednak nauczyć go postępować tak, by nie przekraczał granic drugiej osoby oraz wytłumaczyć, iż w życiu tak bywa, że nie każde uczucie jest odwzajemnione i drugi człowiek ma prawo odrzucić nasze zaloty. Bliscy powinni starać się zauważać wszystkie emocje, nie negować, nie bagatelizować ich, ponieważ są one bardzo ważne i świadczą o rozwoju dziecka. Niektórym w rozładowaniu napięcia pomaga masturbacja. Jeżeli nastolatek dotyka się w miejscach intymnych, należy wytłumaczyć mu, że może robić to, tylko wtedy, gdy jest sam, ponieważ jest to bardzo osobista i prywatna sprawa. Jeżeli nie jest on w stanie zrozumieć słownego przekazu wystarczy np. za każdym razem gdy onanizuje się przy innych osobach podejść, zabrać mu rękę i położyć na kolanach lub poręczy wózka/fotela. Nastolatek w końcu skojarzy, iż gdy jest sam, nikt tego nie przerywa i możne to robić. Dlatego ważne jest, by młodzież, czasem przebywała na osobności w pokoju/toalecie/łóżku i miała tzw. czas intymny. Warto wiedzieć, że jeżeli będziemy reagować na masturbację silnymi emocjami: krzyczeć, przejawiać złość, lęk, zakłopotanie, nastolatek może nauczyć się, iż w ten sposób zwraca na siebie uwagę i będzie powtarzać tę czynność wiele razy w ciągu dnia i w obecności innych ludzi. Ważne jest powstrzymanie się od takich reakcji jak zawstydzanie, straszenie, zabranianie, karanie, śmiech, ponieważ prowadzi to do kumulowania napięć emocjonalnych i może skutkować wybuchem złości bądź zahamowaniem. Dlatego istotne jest spokojne podejście do sprawy i zastanowienie się czym spowodowana jest masturbacja. Najczęściej onanizowanie się jest naturalnym przejawem dojrzewania, ale nasilona masturbacja może być sposobem rozładowania silnych emocji (np. złości, smutku, niepokoju). Czasem jest sposobem na nudę lub może być wyrazem poczucia osamotnienia. Jeżeli rodzic/opiekun ma jakiekolwiek wątpliwości, warto by zastanowił się nad znaczeniem tego zachowania razem ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, seksuologiem). 4
5 KIEDY POTRZEBNA JEST SPECJALISTYCZNA KONSULTACJA? Etapy dorastania i ich przebieg u osób z niepełnosprawnością są zasadniczo takie same jak u osób pełnosprawnych, ale pewne przejawy dojrzewania pojawiają się często dużo później. Także czas trwania faz dojrzewania może ulegać wydłużeniu lub skróceniu. Jeżeli cokolwiek w tym okresie niepokoi rodzica/opiekuna dobrze zwrócić się do następujących specjalistów LEKARZ PIERWSZEGO KONTAKTU W przypadku, gdy występuje: nadmierna senność/brak snu, bladość skóry, apatia, płaczliwość, drażliwość, gorączka, duszności, katar, objawy bólowe, kaszel, biegunki, zaparcia UWAGA: Warto robić okresowe badania (morfologia, mocz), szczególnie, gdy dziecko przyjmuje leki. DERMATOLOG Na przykład, gdy widzimy: niepokojące zmiany na skórze (np. brodawki, znamiona, utrzymujące się stany zapalne, zaczerwienienia, nadmierny świąd, chropowata, szorstka skóra) GINEKOLOG W przypadku: nieregularnych /zbyt obfitych/bolesnych miesiączek występowania wydzieliny z dróg rodnych o nieprzyjemnym zapachu (pomiędzy miesiączkami) NEUROLOG W przypadku: zmiany częstotliwości i jakości napadów padaczkowych PSYCHIATRA W przypadku, gdy następujące objawy pojawiają się bez wyraźnej przyczyny: nadpobudliwość psychoruchowa apatia autoagresja agresja niekontrolowane ruchy mięśni gdy dziecko zaczyna zachowywać się dziwnie: np. mamy wrażenie, ze ucieka w swój własny świat, prowadzi rozmowy z kimś niewidocznym, zaczyna łapać rzeczy niewidoczne, staje się nieufny, te same czynności powtarza wiele razy lęki np. dziecko z lękiem budzi się w nocy, boi się zasypiania, nagle, bez wyraźnej przyczyny zaczyna się bać ciemności, śmierci, hałasu, zwierząt, nowych sytuacji 5
6 PSYCHOLOG W przypadku, gdy: rodzic/opiekun czuje się bezradny i przeciążony sytuacją, zmianami w zachowaniu dziecka gdy rodzice/opiekunowie nie wiedzą z czym są związane objawy/zachowania dziecka (mają wątpliwość czy wynika to z zaistniałej sytuacji, czy pojawia się bez powodu) gdy pojawiają się lęki w stosunku do konkretnych sytuacji, obiektów kiedy problemy dotyczą relacji z innymi ludźmi w sytuacji przeżywania długotrwałego stresu kiedy rodzice lub nastolatek potrzebują rozmowy na temat jakichkolwiek problemów emocjonalnych STOMATOLOG W przypadku, gdy pojawiają się: zaczerwienienie, obrzęk, stany zapalne dziąseł nieprzyjemny zapach z ust nadwrażliwość/niewrażliwość przy dotyku w okolicach ust WAŻNE: Zdarza się, iż problemy z jamą ustną mają wpływ na zachowanie dziecka. Gdy jest niespokojne, wyraźnie reaguje na dotyk, temperaturę, często wkłada dłonie, różne przedmioty do ust może to wynikać ze złego stanu dziąseł i uzębienia. Nieleczone mogą doprowadzić do powikłań nie tylko w jamie ustnej. Może też dojść do zakażenia krwi, czy choroby reumatycznej, powodującej uszkodzenie stawów i serca. Niezależnie od stanu uzębienia należy co pół roku udać się na konsultację stomatologiczną w celu kontroli i profilaktyki. Regularne wizyty w gabinetach lekarskich pomagają zredukować obawy i przygotowują do ewentualnych, późniejszych zabiegów. UWAGA: Objawy bólowe mogą wynikać z różnych innych przyczyn, które można odkryć za pomocą obserwacji w domu. Czasami stosowanie leków przeciwbólowych na własną rękę zamazuje objawy i nie pozwala ustalić przyczyn bólu. Z chwilą, gdy dziecko dostaje leki od specjalisty, wymaga ścisłej obserwacji. Podawanie leków na własna rękę lub zwiększanie dawki jest ryzykowne. Zanim wypisana będzie recepta lekarz musi obejrzeć pacjenta mamy prawo domagać się tego i nie godzić na wypisywanie recepty, jeśli specjalista nie widział dziecka. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Gdańsku Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy Gdańsk ul. Jagiellońska 11 tel rok 6
16.zdaje się nadmiernie podatne na ból, nadmiernie przejęte drobnymi zranieniami
I. Dotyk Czy twoje dziecko:. 1.unika brudzenia sobie rąk 2.zlości się przy myciu twarzy 3. złości się przy czesaniu włosów lub obcinaniu paznokci 4. woli ubrania z długim rękawem nawet kiedy jest ciepło
Bardziej szczegółowoSamouszkodzenia. Mgr Anna Garbowska. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Samouszkodzenia Mgr Anna Garbowska Definicja samouszkodzeń Samouszkodzenia są to nieakceptowane społecznie i kulturowo zachowania, polegające na umyślnym naruszeniu ciągłości tkanki własnego ciała lub
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowowzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na
Hasło tegorocznych Światowych Dni Zdrowia obchodzonych 7 kwietnia brzmi: Depresja - porozmawiajmy o niej. Specjaliści pracujący w naszej szkole zachęcają wszystkich rodziców do pogłębienia wiedzy na temat
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoKarta profilaktycznego badania lekarskiego ucznia klasy 0 Kolejność wypełniania: 1-rodzic/opiekun, 2-pielęgniarka, 3-lekarz
Karta profilaktycznego badania lekarskiego ucznia klasy 0 Kolejność wypełniania: 1-rodzic/opiekun, 2-pielęgniarka, 3-lekarz pieczęć szkoły KARTA PROFILAKTYCZNEGO BADANIA LEKARSKIEGO UCZNIA KLASY 0 (informacje
Bardziej szczegółowoPorozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie
Bardziej szczegółowo6.1. Terapie. ZALECENIA: Porozmawiaj ze specjalistą (lekarzem, farmaceutą) jeśli jesteś nawet trochę niepewny jak podawać leki pacjentowi.
6.1. Terapie 6.1.1. Leki i zalecenia Osoba, którą się opiekujesz być może zażywa wiele leków na receptę. Te leki dostępne są wyłącznie na receptę od lekarza. Możesz być odpowiedzialny za podawanie ich
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ NAPADOWE JEDZENIE - WYWIAD WSTĘPNY
DATA wykonania KWESTIONARIUSZ NAPADOWE JEDZENIE - WYWIAD WSTĘPNY instrukcja: Wypełnij Kwestionariusz, aby dowiedzieć się, czy napadowe jedzenie kompulsywne może Ciebie dotyczyć. Przed tobą znajduje się
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoJakie są objawy zespołu policystycznych jajników?
3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą
Bardziej szczegółowoZakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów
Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,
Bardziej szczegółowoOprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
Bardziej szczegółowoCo Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii
Co Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii Prawidłowe oddychanie, znaczenie nosa i jego funkcje to tylko wybrane zagadnienia poruszane w ramach kampanii edukacyjnej Oddychaj przez nos, oddychaj
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Bunt nastolatka
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Bunt nastolatka Magdalena Łabuś Akademia Ekonomiczna w Katowicach 22 marca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Jak przetrwać trudny
Bardziej szczegółowoProblemy pielęgnacyjne pacjentów z depresją.
Problemy pielęgnacyjne pacjentów z depresją. mgr Irena Ewa Rozmanowska specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego fot. Vedran Vidovic shutterstock.com Depresja ma w psychiatrii pozycję podobną
Bardziej szczegółowoKampania Rzecznika Praw Dziecka pod hasłem. Reaguj. Masz prawo.
Kampania Rzecznika Praw Dziecka pod hasłem Reaguj. Masz prawo. Praca w grupach Wymień jakie są objawy stosowania przemocy wobec dzieci. Odpowiedzi zapiszcie na oddzielnych kartkach z klejem. Przemoc fizyczna
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny. Paula Ulrych Beata Tokarewicz
Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania Paula Ulrych Beata Tokarewicz Ogólna charakterystyka 11/12 19 lat Szeroka skala przemian, kształtowanie charakteru, próba ról Nie każdy przechodzi kryzys
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
Bardziej szczegółowoPrzygotuj się do użytkowania protezy zębowej
Przygotuj się do użytkowania Jak rozpocząć życie z protezą zębową? Rozpoczynam życie z protezą zębową Czy zdecydować się na protezę zębową? Dla wielu osób proteza zębowa to integralna część ich funkcjonowania
Bardziej szczegółowoHipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Hipoglikemia Hipoglikemia Hipoglikemia, zwana inaczej niedocukrzeniem, oznacza obniżanie stężenia glukozy we krwi do wartości poniżej 55 mg/dl (3,1 mmol/l) Niekiedy objawy hipoglikemii mogą wystąpić przy
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC
PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC DROGI RODZICU! Buduj solidny fundament jakim jest dla dziecka Rodzina. Tylko bliski kontakt z dzieckiem może uchronić je od problemu uzależnienia.
Bardziej szczegółowoKłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie
Kłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie 1. Informacje ogólne co to są kłykciny kończyste? Kłykciny kończyste są to małe, cieliste
Bardziej szczegółowoCo robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG
Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG -Czym jest HIV? -HIV jest wirusem. Jego nazwa pochodzi od: H human I immunodeficiency ludzki upośledzenia odporności V virus wirus -To czym
Bardziej szczegółowoGADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym.
GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. Na podstawie kampanii Fundacji Dzieci Niczyje - przygotowała Agata
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoPrzemoc seksualna w rodzinie zjawiskiem zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży. Elbląg, 27.10.2007
Przemoc seksualna w rodzinie zjawiskiem zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży Elbląg, 27.10.2007 . Rodzice są dla dziecka najbliższymi osobami. To oni powołują je na świat i mają dbać o zapewnienie mu
Bardziej szczegółowoANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu).
mgr Anna Grygny ANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu). Jest to zespół występujący w wieku młodzieńczym;
Bardziej szczegółowoNASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
Bardziej szczegółowoGRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu
Bardziej szczegółowoOPRACOWAŁA JOLANTA KUCHCIAK-UCIESZYŃSKA
PROGRAM PROFILAKTYKI PROZDROWOTNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM CZYNNIKÓW SPOŁECZNYCH WPŁYWAJĄCYCH NEGATYWNIE NA ZDROWIE ORAZ BEZPIECZEŃSTWO UCZNIÓW SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY OPRACOWAŁA JOLANTA KUCHCIAK-UCIESZYŃSKA
Bardziej szczegółowoJAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Bardziej szczegółowo10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS
10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj
Bardziej szczegółowoSZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK
SZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK OBJAWY Pierwsze objawy szkarlatyny są bardzo gwałtowne. Pojawia się silny ból gardła, kaszel i wymioty. Towarzyszą jej wysoka gorączka, bóle głowy i znaczne
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)
SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą
Bardziej szczegółowoFORMULARZ PYTAŃ Z ZAKRESU ZDOLNOŚCI DO DZIAŁANIA W OPARCIU O ZDROWIE PSYCHICZNE
Załącznik nr 3 BADANIE PSYCHOLOGICZNE FORMULARZ PYTAŃ Z ZAKRESU ZDOLNOŚCI DO DZIAŁANIA W OPARCIU O ZDROWIE PSYCHICZNE Poniższy formularz zbiera informacje z wielu dziedzin na temat Pana/Pani psychicznych
Bardziej szczegółowoNocne wizyty w toalecie?
Polska/Polski Nocne wizyty w toalecie? Informacje na temat NYKTURII wstawania nocą do toalety Informacje dotyczące nykturii Czym jest nykturia? Przyczyny nykturii Pomocne rady i środki zapobiegawcze Rozpoznanie
Bardziej szczegółowoDZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW
DZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW CO TO JEST DEPRESJA? Depresja jako choroba czyli klinicznie rozpoznany zespół depresyjny to długotrwały, szkodliwy i poważny
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIA W PRZYPADKU STWIERDZENIA ZAGROŻENIA ŻYCIA DZIECKA, WOBEC KTÓREGO STOSOWANA JEST PRZEMOC W RODZINIE LUB MAJĄ MIEJSCE ZACHOWANIA AGRESYWNE
PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU STWIERDZENIA ZAGROŻENIA ŻYCIA DZIECKA, WOBEC KTÓREGO STOSOWANA JEST PRZEMOC W RODZINIE LUB MAJĄ MIEJSCE ZACHOWANIA AGRESYWNE Procedura obowiązuje w PRZEDSZKOLU NR 4 We
Bardziej szczegółowoWYZWALACZE WEWNĘTRZNE. poczucie szczęścia. napięcie wewnętrzne złość
WYZWALACZE WEWNĘTRZNE Zaznaczę znakiem "X" te emocje, które wywoływały u mnie uczucie głodu alkoholowego: poczucie obcości podekscytowanie pewność siebie emocjonalny ból poczucie winy frustracja nerwowość
Bardziej szczegółowoPORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH
PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH Co mam zrobić gdy podopieczny skarży się na boleści? Co zrobić gdy zachoruje? Jak opiekować się osobą z Alzheimerem, Demencją czy inna chorobą? Jakie problemy mogą
Bardziej szczegółowoZaburzenia odżywiania -
Zaburzenia odżywiania - - rozpoznanie, objawy, leczenie Dorota Zatorska - Stempin 2012 1 Zaburzenia odżywiania - objawy, rozpoznanie, leczenie " Ciało ma znaczenie, ale kiedy dochodzimy do tego, co u
Bardziej szczegółowoANOREKSJA. Quod me nutrit me destruit" - co mnie żywi niszczy mnie
ANOREKSJA Quod me nutrit me destruit" - co mnie żywi niszczy mnie Najbardziej charakterystyczne dla anoreksji jest pragnienie posiadania skrajnej szczupłości ciała, usilne dążenie do zrealizowania założonych
Bardziej szczegółowoFORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI
Dodatkowe informacje: FORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI DANE OSOBOWE lek. med. Laura Grześkowiak Data wypełnienia: Imiona (męża i żony):.. Nazwisko(a):. Adres:... Tel. kontaktowy: PESEL: CZĘŚD
Bardziej szczegółowoWykres 27. Często rozmawiasz z rodzicami na temat agresji, autoagresji lub innych problemów?
1. Wpływ środowiska rodzinnego na zachowania autoagresywne Do czynników środowiskowych wskazujących na źródła agresji zalicza się rodzinę, także jej dalszy wpływ na wielopokoleniowe rodziny, przekazywanie
Bardziej szczegółowoDODATKOWY OPIS WYBRANYCH ZAJĘĆ GRUPOWYCH OFEROWANYCH PRZEZ CENTRUM styczeń-czerwiec 2016 rok
DODATKOWY OPIS WYBRANYCH ZAJĘĆ GRUPOWYCH OFEROWANYCH PRZEZ CENTRUM styczeń-czerwiec 2016 rok I. DLA RODZICÓW ZASTĘPCZYCH 1. Być świadomym rodzicem zastępczym Cykl warsztatów wzmacniających kompetencje
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyki Zdrowotnej dla Dziewcząt. Między nami nastolatkami LACT/BR/2017/213
Program Profilaktyki Zdrowotnej dla Dziewcząt Między nami nastolatkami LACT/BR/2017/213 Pierwsze oznaki dojrzewania Nie jest łatwo być nastolatką w okresie dojrzewania. Twoje ciało się zmienia, kształtuje
Bardziej szczegółowo1 grudnia - Światowy Dzień AIDS
1 grudnia - Światowy Dzień AIDS HIV to ludzki wirus upośledzenia (niedoboru) odporności. Może wywołać zespół nabytego upośledzenia odporności AIDS. Ze względu na skalę zakażeń i tempo rozprzestrzeniania
Bardziej szczegółowoKomunikacja w zespole
Komunikacja w zespole Praca asysty stomatologicznej polega głównie na pomocy.umiejętność komunikowania się i porozumiewania jest niezwykle istotna zwłaszcza gdy celem jest: -rozwój wzajemnego zaufania
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoUZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny
UZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny Uzależnienie jest chorobą całej rodziny Relacje w rodzinie, której ktoś pije nadmiernie, zazwyczaj ulegają dużym zmianom. Każdy na swój sposób próbując poradzić
Bardziej szczegółowoPRZEGOŃ JESIENNY SMUTEK!
PRZEGOŃ JESIENNY SMUTEK! Jesień to niełatwy czas dla naszego samopoczucia mała ilość słońca i krótki dzień nie wpływają na nas pozytywnie. Co zatem zrobić, aby nie tracić energii i nie popadać w stany
Bardziej szczegółowona bezpieczne i zdrowe wakacje sposobów
5 w ó b sposo e n z na bez p i e c d z i e w ro je c a k wa Latem mamy więcej czasu na ruch i aktywność na świeżym powietrzu. To najlepszy czas na dłuższe spacery, jazdę na rowerze czy bieganie. Każdy
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet Szczeciński 13.04. 2017 r. Czym martwi się młodzież, czyli problemy nastolatków w wieku dojrzewania Teresa Mamos Dojrzewanie czas kryzysu Zapraszam Cię do
Bardziej szczegółowoSTRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.
Barbara Małek STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.! NIE NALEŻY Y UNIKAĆ STRESU Dwa rodzaje reakcji na
Bardziej szczegółowoSmacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia?
Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia? Omówienie ankiety na temat stylu życia dla uczniów klas 2 gimnazjum i 7 szkoły podstawowej 1.Czy spożywasz śniadanie codziennie
Bardziej szczegółowoHI H V? AI A DS D? J.Kadowska 2006
W Ŝyciu jak w tańcu kaŝdy krok ma znaczenie. HIV? AIDS? J.Kadowska 2006 HIV? To ludzki wirus upośledzenia odporności AIDS? To zespół nabytego upośledzenia odporności to końcowy etap zakażenia wirusem HIV
Bardziej szczegółowoDROGOWSKAZY KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię
DROGOWSKAZY Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Materiały uzupełniające do zajęć psychoedukacyjnych dla
Bardziej szczegółowoDEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY
DEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY Termin depresja niezwykle rozpowszechniony w codziennym języku zazwyczaj używany jest do nazwania normalnej reakcji na trudne wydarzenie. Często zdarza się, że młody człowiek
Bardziej szczegółowoKilka słów na temat trucizn nas otaczających
Kilka słów na temat trucizn nas otaczających Tlumaczenie Aleksandra Maciejewska Co jadłeś dzisiaj na śniadanie? Czy miałeś miskę owoców lub inne zdrowe jedzenie? Ludzie stają się bardziej świadomi tego,
Bardziej szczegółowoOPIEKA NAD CHORYM LEŻĄCYM
OPIEKA NAD CHORYM LEŻĄCYM Znalazłeś się w sytuacji konieczności opieki nad przewlekle chorym? Często zadajesz sobie pytania: Czy sobie poradzę? Czy dam radę? Wydłużanie trwania życia wiąże się nieuchronnie
Bardziej szczegółowoCo to jest niepełnosprawność?
Co to jest niepełnosprawność? Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności
Bardziej szczegółowoJak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga
Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Nie da się sformułować gotowej recepty, jak pomagać dziecku. Do każdego należy podchodzić indywidualnie. Rodzice i nauczyciele
Bardziej szczegółowoWszawica to powszechny problem
Wszawica to powszechny problem Temat: Profilaktyka chorób pasożytniczych Opracowała: mgr Marlena Smuniewska Pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania, Koordynator Medycyny Szkolnej - Problem wszawicy
Bardziej szczegółowoWPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ
WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ Poważna choroba w rodzinie Diagnoza poważnej choroby to trzęsienie ziemi dla całej rodziny. Poważna choroba bliskiej osoby zmienia radykalnie
Bardziej szczegółowoJestem odpowiedzialny. Jestem zdrowy Program profilaktyczny wczesnej seksualizacji młodzieży.
ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 3 W PŁOŃSKU Jestem odpowiedzialny. Jestem zdrowy Program profilaktyczny wczesnej seksualizacji młodzieży. Opracowała: Renata Melzacka 2015-03-01 Cel główny: Kształtowanie zachowań i nawyków
Bardziej szczegółowoJednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi
Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby poprawić jej komunikację i kwestie relacji
Bardziej szczegółowoRola psychologa w podmiotach leczniczych
Rola psychologa w podmiotach leczniczych Podstawowym celem działań podmiotów leczniczych było i jest zdrowie pacjentów. Ponieważ jednak zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący
Bardziej szczegółowoStres jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie.
Stres jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie. Martyna Gąsiorowska II GB CO TO JEST STRES?... 3 JAK SIĘ OBJAWIA STRES?... 3 CZY STRES JEST POTRZEBNY?... 3 JAK WALCZYĆ
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowoBROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA
BROSZURA INFORMACYJNA DLA PACJENTA Zastosowanie produktu BOTOX /Vistabel 4 jednostki Allergan/0,1 ml toksyna botulinowa typu A w leczeniu zmarszczek pionowych gładzizny czoła Spis treści Co to są zmarszczki
Bardziej szczegółowoStres, a co to w ogóle jest?
T Temat Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j Grupa docelowa Czas zajęć Wykorzystywane
Bardziej szczegółowoAlkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Bardziej szczegółowoJESIENIĄ UWAŻAJ NA INFEKCJE!
JESIENIĄ UWAŻAJ NA INFEKCJE! Jesień to czas kichania, kataru, kaszlu. Nie unikniesz kontaktu z drobnoustrojami, ale możesz ograniczyć ryzyko zakażeń. Pamiętaj! Myj często ręce wodą z mydłem. Gdy kichasz
Bardziej szczegółowoRELACJA I KOMUNIKACJA Z PACJENTEM SPECYFICZNYM LĘK DENTYSTYCZNY U DZIECI. Źródła i sposoby redukcji lęku w gabinecie stomatologicznym
RELACJA I KOMUNIKACJA Z PACJENTEM SPECYFICZNYM LĘK DENTYSTYCZNY U DZIECI Źródła i sposoby redukcji lęku w gabinecie stomatologicznym Lęk dentystyczny u dzieci - podłoże Funkcja lęku to określenie obszarów
Bardziej szczegółowoAKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI
PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Walki z Rakiem
Z tej okazji zachęcamy wszystkich do refleksji. Każdy z nas może podjąć pewne działania i mieć wpływ na zdrowie swoje i swoich bliskich. Możesz podejmować zdrowe decyzje To, co robimy każdego dnia wpływa
Bardziej szczegółowoPORADNIK DLA PACJENTKI
PORADNIK DLA PACJENTKI Walproinian Antykoncepcja i ciąża: Co powinna Pani wiedzieć Niniejsza broszura jest skierowana do kobiet i dziewcząt, które przyjmują jakikolwiek lek zawierający walproinian, lub
Bardziej szczegółowo"50+ w Europie" Badanie Zdrowia, Starzenia się, i Przechodzenia na Emeryturę w Europie
Uniwersytet Warszawski Numer seryjny kwestionariusza: 2910001 Nr ID gospodarstwa domowego 2 9 0 6 2 0 0 Nr ID osoby Data wywiadu: Nr ID ankietera: Imię respondenta: "50+ w Europie" Badanie Zdrowia, Starzenia,
Bardziej szczegółowoJózef Augustyn SJ INTEGRACJA SEKSUALNA PRZEWODNIK. w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności
Józef Augustyn SJ INTEGRACJA SEKSUALNA PRZEWODNIK w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności Wydawnictwo WAM Kraków 2009 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 5 ROZDZIAŁ I ROZWÓJ SEKSUALNY W OKRESIE DZIECIŃSTWA
Bardziej szczegółowoWirus HPV przyczyny, objawy i leczenie
Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi
Bardziej szczegółowoSzkolny System Bezpieczeństwa
Szkolny System Bezpieczeństwa opracowany na rok szkolny 2018/2019 przez zespół nauczycieli i specjalistów Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 330 im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Warszawie,
Bardziej szczegółowoZadania opiekuna podczas wykonywania ćwiczeń z pacjentem:
Jednostka dydaktyczna 3: Ćwiczenia ogólne Zadania opiekuna podczas wykonywania ćwiczeń z pacjentem: Wyjaśnij pacjentowi przebieg ćwiczeń. Ustal dzienny / tygodniowy plan ćwiczeń. Ustal specyfikę ćwiczeń.
Bardziej szczegółowo1) Jak mogę sprawdzić, czy moje dziecko powinno być leczone ortodontycznie? 2) Jakie są pierwsze, niepokojące sygnały problemów ortodontycznych?
1) Jak mogę sprawdzić, czy moje dziecko powinno być leczone ortodontycznie? Ortodonta może ocenić, czy występują wskazania do leczenia ortodontycznego, kiedy dziecko skończy 6-12 lat (wtedy pojawiają się
Bardziej szczegółowoProcedura postępowania w przypadku stwierdzenia chorób zakaźnych
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Dyrektora Przedszkola nr z dnia 14.02.2018r. Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia chorób zakaźnych Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia chorób zakaźnych
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowomgr Agnieszka Bartczak mgr Agnieszka Bartczak
Łuszczycowe zapalenie stawów jako przewlekła choroba z dużymi dolegliwościami bólowymi, ograniczeniem sprawności fizycznej oraz współwystępującymi łuszczycowymi zmianami skórnymi często jest powodem stygmatyzacji,
Bardziej szczegółowoRaport indywidualny INFORMACJE POUFNE. Jan Kowalski. Test przeprowadzony za pośrednictwem http://pracabezstresu.pl 5 stycznia 2015
Jan Kowalski Test przeprowadzony za pośrednictwem http://pracabezstresu.pl 5 stycznia 2015 INFORMACJE POUFNE Wprowadzenie Celem serwisu jest umożliwienie osobom zainteresowanym lub martwiącym się oszacowania
Bardziej szczegółowoMózg nastolatka. Jak przetrwać dorastanie własnego dziecka? Katarzyna Kudyk Beata Duda 2017
Mózg nastolatka Jak przetrwać dorastanie własnego dziecka? Katarzyna Kudyk Beata Duda 2017 Co z tymi nastolatkami? Niejeden rodzic zachodzi w głowę, dlaczego jego nastoletnie dziecko zmieniło się w zupełnie
Bardziej szczegółowoUkryty wróg depresja dziecięca
Ukryty wróg depresja dziecięca Depresja jest chorobą. Z powodu depresji leczy się blisko 8 tyś. dzieci w Polsce. Specjaliści twierdzą, że nie jest to pełna skala zjawiska. Chorobę tą diagnozuje się trudno,
Bardziej szczegółowoKompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju
Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno
Bardziej szczegółowoPROBLEMY WIEKU DORASTANIA. mgr Monika Bengueddah
PROBLEMY WIEKU DORASTANIA mgr Monika Bengueddah Wiek dorastania to: Wzmożona emocjonalność wysokie napięcie chwiejność ZDECYDOWANIE POZYTYWNE 1) Poczucie własnej mocy i własnej wartości. 2) Wzruszenie
Bardziej szczegółowoDziecko i narkotyki. Narkotyki i prawo
Dziecko i narkotyki Rodzicu nie bój się wiedzy na temat narkotyków! Mając wiedzę łatwiej przekonasz swoje dziecko o ich szkodliwości rzeczowe argumenty bardziej przekonują. Szczegółowe informacje na temat
Bardziej szczegółowoKONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH. - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi.
moduł V foliogram 7 KONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH Kolejność postępowania: - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi. moduł V foliogram
Bardziej szczegółowoŚpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać
Śpij dobrze! Jak ważny jest dobry sen Dlaczego dobry sen nie jest czymś oczywistym Co możemy zrobić, żeby lepiej spać 2 3 Traumatyczne przeżycia mogą spowodować zaburzenia snu Kto doświadczył wojny, innych
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci.
Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Oddziaływanie przez sztukę jest uznaną i cenioną formą terapii. Dzieje się tak, ponieważ zarówno muzyka jak i plastyka poruszają w człowieku
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyki Zdrowotnej dla Dziewcząt. Między nami nastolatkami. Materiał dla nastolatek
Program Profilaktyki Zdrowotnej dla Dziewcząt Między nami nastolatkami Materiał dla nastolatek Pierwsze oznaki dojrzewania Nie jest łatwo być nastolatką w czasie dojrzewania. Twoje ciało się zmienia, kształtuje
Bardziej szczegółowoAgresja przemoc a nasze dzieci
Agresja przemoc a nasze dzieci Na początku roku szkolnego 2015/2016 przeprowadziliśmy wśród uczniów naszej szkoły ankiety dotyczące agresji/przemocy wśród młodzieży. Zgodnie z wynikami ankiet uczniowie
Bardziej szczegółowo