Wybaczyć zbrodnie w imię przyszłości
|
|
- Anatol Szymczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WYWIAD I ASSUMPTA MUGIRANEZA Wybaczyć zbrodnie w imię przyszłości ROZMAWIA AGNIESZKA BUDO Aż trudno uwierzyć, że w latach 90. XX w. mogło dojść do tak potwornych zbrodni. W Rwandzie w ciągu stu dni zabito przeszło milion osób. Nie było interwencji międzynarodowej czy pomocy humanitarnej. Świat w milczeniu patrzył jak ekstremiści z plemienia Hutu mordowali zarówno swoich sąsiadów Tutsi, jak i innych Hutu, którzy przeciwstawiali się rzezi. Assumpta Mugiraneza zajmuje się badaniem koncepcji ludobójstwa, a w szczególności zbrodni w Rwandzie. Jest organizatorką kongresu na temat pisania historii ludobójstwa, koordynatorką projektu Mówić, myśleć... pisać historię ludobójstwa. Słyszałam, że Rwanda to bardzo piękny kraj... Tak. Mój kraj jest wspaniały. Zielony, pagórkowaty, z malowniczymi wschodami i zachodami słońca, bogactwem przyrody, dzikiej zwierzyny. Wielu ludzi nie zdaje sobie jednak z tego sprawy, bo postrzega Rwandę przede wszystkim przez pryzmat ludobójstwa, do którego tu doszło. Ja myślę o Rwandzie jak o pięknym kraju, w którym działy się straszne rzeczy. To mój dom, moja ojczyzna. Ryszard Kapuściński, znany polski dziennikarz i podróżnik, pisał, że Tutsi to arystokraci gór, rasa piękna, smukła i wysoka, zaś Hutu są niscy, krępi i zajmują się przeważnie ziemią... Chyba się przesłyszałam, ale jeśli nie, to wpadła pani w pewną pułapkę, której my staramy się unikać. W Rwandzie nie dzielimy niczego na dobre, złe, duże, małe, piękne czy brzydkie. W moim kraju każde wzgórze ma swoją wioskę i proszę mi wierzyć, że nie było tu ani jednego miejsca, w którym nie mieszkaliby razem, przemieszani ze sobą, Hutu i Tutsi. Różnice między przedstawicielami plemion wytykano raczej w formie żartów, które, niestety, w połowie XX w. zamieniły się w prześladowania. Sądzić inaczej to powielać uproszczone XIX-wieczne myślenie o Rwandzie, które legło u podstaw naszego nieszczęścia. Czy plemiona Hutu i Tutsi zawsze zamieszkiwały Rwandę? Odkąd Rwanda jest Rwandą, tak daleko, jak sięga nasza ustna tradycja, Tutsi i Hutu mieszkali razem. Hutu, stanowiący większość, pojawili się na ziemiach dzisiejszej Rwandy dużo wcześniej niż Tutsi, którzy osiedlili się tam dopiero w XIV-XV w. Nie ulega jednak wątpliwości, że to właśnie Tutsi w krótkim czasie zdołali podporządkować sobie członków plemienia Hutu. Królem Rwandy zawsze był przedstawiciel 24 NATIONAL GEOGRAPHIC LUTY 2011 ARCHIWUM PRYWATNE
2 Tutsi, który poślubiał wiele kobiet wywodzących się z tego samego co on plemienia. Jak łatwo się domyślić, stał on na czele ogromnego rodu, miał masę szwagrów i kuzynów, którzy mieli znacznie prostszy dostęp do władzy niż inni. Jednak poza środowiskiem dworskim w życiu codziennym nie było większych różnic między Tutsi a Hutu. Istniał natomiast zwyczaj, że przedstawiciel Hutu, który zasłużył się dla króla, np. podczas jakiejś wojny, mógł poprosić o uznanie go za Tutsi. Było to czymś w rodzaju uszlachcenia. Gdy mówimy o społeczeństwie Rwandyjskim, nie możemy jednak zapomnieć o Pigmejach z plemienia Twa zajmujących się głównie myślistwem. Dopiero te trzy grupy razem wzięte składają się na społeczeństwo mojego kraju. Skoro wszystkie plemiona żyły w zgodzie, co było przyczyną jednego z najkrwawszych konfliktów w historii Afryki? Pod koniec XIX w. do Rwandy przybyli pierwsi Europejczycy. Mój kraj stał się protektoratem niemieckim, nad którym po I wojnie światowej kontrolę przejęła armia belgijska wykorzystująca istniejący już rząd Tutsi. To przyczyniło się do zaostrzenia różnic między plemionami. Rząd belgijski faworyzował bowiem Tutsi, spychając na margines Hutu. W latach 50. XX w. Belgia chciała przeprowadzić reformy w celu rozwiązania nabrzmiałego problemu i ustanowienia demokratycznego rządu. Poczynania te spotkały się jednak ze sprzeciwem konserwatywnych Tutsi. Belgowie zwrócili się więc przeciwko swoim sprzymierzeńcom i zachęcili Hutu do buntu w 1959 r. W wyniku rewolucji społecznej Tutsi zostali pozbawieni władzy, a na czele państwa stanęli Hutu. Czy dużo ludzi uciekło wtedy z Rwandy? Tak, i oczywiście byli to głównie Tutsi. Podczas rewolucji społecznej mój ojciec był już doświadczonym lekarzem kochającym swoją pracę i łubianym przez pacjentów. To dzięki tej popularności przeżył, mimo że pochodził z plemienia Tutsi. Schronienia udzielili mu jego podopieczni, przeważnie Hutu. Inaczej potoczyły się losy mojej matki, która uciekła do Konga. Nie znalazła tam spokoju, bo ścigające przedstawicieli Tutsi bojówki Hutu przekraczały granice państwa i tam dokonywały mordów. Przez kilka lat powrót uchodźców do Rwandy był niemożliwy, a większość ludzi, którzy się na to odważyli, była zabijana. Jak łatwo się domyślić, taka sytuacja nie sprzyjała stabilizacji kraju. Pani rodzicom udało się jednak spotkać po wydarzeniach 1959 r. Tak. Mama powróciła do Rwandy i cudem odnalazła mojego ojca. Dzięki jego pozycji została i pozwolono jej żyć. Po kilku latach dowiedzieliśmy się, że masakrę z 1959 r. przeżyli także moi dziadkowie, rodzice taty. Ukrywali się na jeziorze Kiwu i choć w tamtych czasach zabijano Tutsi, to było jeszcze wielu Hutu, którzy czuli się odpowiedzialni za los swoich sąsiadów i ukrywali ich. 25
3 WYWIAD I ASSUMPTA MUGIRANEZA Zrozpaczona matka tuli dziecko zabite w czasie masakry w Kibeho. W 1973 r. generał Hutu, Juvenai Habyarimana, doprowadził w Rwandzie do zamachu stanu i przejął władzę. Czy miało to wpływ na złagodzenie sytuacji społecznej? W dwa lata po zamachu stanu Habyarimana rozpoczął budowę bardzo skutecznej dyktatury opartej na jedynej legalnej partii, do której z mocy prawa należał każdy Rwandyjczyk od urodzenia, zaś obcokrajowcy mieszkający w Rwandzie stawali się automatycznie jej członkami i sympatykami. Masakry się skończyły, jednak nikomu nie pozwolono zapomnieć o różnicach plemiennych. W szkołach uczniowie Tutsi bardzo często musieli wstawać, aby wszyscy mogli ich rozpoznać i zapamiętać, a na lekcjach historii uczono nas, że Tutsi to najeźdźcy, którzy chcą podporządkować sobie Hutu. Gdy ukończyłam szkołę podstawową, dostałam świadectwo z wielką pieczątką T. Nie zdziwiłam się jednak, bo wszyscy koledzy z plemienia Tutsi dostali takie same. Mieliśmy bardzo ograniczony dostęp do nauki wyższej, bo reżim Habyarimany wprowadził limity miejsc w szkołach średnich dla Tutsi. O studiach wyższych nie było oczywiście mowy. Na początku lat 90. XX w. reżim Habyarimany ugiął się pod presją ONZ i przeprowadził pierwsze reformy. W tym samym czasie grupa 26 NATIONAL GEOGRAPHIC LUTY 2011 PAUL LOWE/PANOS PICTURES/EK PICTURES
4 wygnańców Tutsi założyła Rwandyjski Front Patriotyczny (RPF) i zaatakowała Rwandę z Ugandy. Wybuchła wojna domowa. Czy wydarzenia te miały wpływ na ludobójstwo 1994 r.? W pewien sposób wszystko było powiązane. Rwandyjski Front Patriotyczny był sojuszem zawartym między tutsyjską partyzantką i hutujskimi politykami, którzy narazili się prezydentowi i zostali zmuszeni do emigracji. W momencie kiedy RPF zaatakował Rwandę, władze rozpoczęły łapanki Tutsi. Wiele osób zostało wówczas zamordowanych. W 1994 r. w Aruszy odbyły się negocjacje pokojowe. Podpisano porozumienie i obiecano przeprowadzić demokratyczne reformy. W drodze powrotnej z Aruszy, 6 kwietnia, generał Habyarimana i towarzyszący mu prezydent Burundi zostali zamordowani przez członków ich własnej partii, którzy winą za ich śmierć obarczyli Tutsi. I tak to wszystko się zaczęło. Przez kolejne trzy miesiące bojówki Hutu, zwane Interahamwe, zaczęły przemierzać kraj, dokonując straszliwych zbrodni. Jak pani sobie radzi z opowiadaniem o ludobójstwie? Bardzo często ludzie proszą mnie, żebym wyjaśniała im, czym było ludobójstwo w moim kraju. Nigdy nie jest to przyjemne, ale nauczyłam się to robić. Pojęcie ludobójstwo zawiera w sobie cały program przygotowawczy, logistykę, kolejne etapy. Gdy na początku lat 90. XX w. wybuchła w Rwandzie wojna domowa, niektórzy ideolodzy ówczesnej władzy opracowali pomysł ostatecznego rozwiązania. Podobnie jak w przypadku innych zbrodniczych kampanii tego rodzaju utworzono specjalistyczne komórki zajmujące się sprawdzaniem, jakie formy propagandy są skuteczne, a jakie nie. Kraj podzielono na dwie części, a jego mieszkańców na tych, którzy mają żyć, i tych, którzy muszą umrzeć. A ponieważ społeczność międzynarodowa nie zdradzała większego zainteresowania tym, co działo się w Rwandzie, w kwietniu 1994 r. przystąpiono do realizacji planu. W ludobójstwie najgorsze jest to, że zabijane są też dzieci. Jest to dzieło dorosłych uzurpujących sobie prawo do odbierania innym ludziom życia, które Bóg dał nam wszystkim za darmo. Natomiast my, którzy szczęśliwym zrządzeniem losu nie wylądowaliśmy po stronie zabójców, mamy obowiązek opowiadać o tym wszędzie i wszystkim, by chronić i ostrzegać. Opinia światowa nie interesowała się ludobójstwem w Rwandzie? Za odpowiedź powinna wystarczyć czysta statystyka. W momencie, kiedy Czerwony Krzyż oszacował liczbę zabitych (przeważnie przy użyciu maczet) na setki tysięcy, ONZ zmniejszyła swoje siły pokojowe z 2500 do 270 żołnierzy. Oddziały francuskie i belgijskie, które były wówczas obecne w Rwandzie, zajęły się ewakuacją swoich obywateli. Francuzi wywieźli też rodzinę zabitego prezydenta Habyarimany i kilku hutujskich ekstremistów. Świat pozwolił Rwandyjczykom załatwić problem między sobą. 7 kwietnia 2009 r. w budynkach technikum w Kigali, w których stacjonowały w 1994 r. siły ONZ, odbyły się uroczystości upamiętniające rocznicę ludobójstwa. 27
5 YWIAD I ASSUMPTA MUGIRANEZA Muszę przyznać, że czuję się w moim kraju bezpiecznie. A przecież uczucie to jest wręcz niestosowne, gdyż w Rwandzie dwie na pięć osób, które mijają nas na ulicy, są mordercami. Wtedy, w pamiętnym 1994 r., podczas masakry, wielu ludzi właśnie tam szukało pomocy. Wycofanie się wojsk oznaczało śmierć wszystkich tych, którzy się tam schronili. Wiedzieli 0 tym uchodźcy, wiedzieli ewakuujący się żołnierze, a przede wszystkim wiedzieli czekający na zewnątrz bojówkarze. Mimo to siły ONZ wyjechały, a ich samochody potrącały po drodze ludzi, którzy i tak mieli zaraz zginąć. Czy przebywała wówczas pani w Rwandzie? Nie, na szczęście nie. Inaczej by mnie tu nie było. Pod koniec lat 80. wyjechałam na studia za granicę. Przed ludobójstwem, do którego doszło w 1994 r., odwiedziłam Rwandę tylko raz, trzy lata wcześniej. Dowiedziałam się wówczas, że mój ojciec został zamordowany. Gdy po raz pierwszy usłyszałam o masakrach, modliłam się tylko o to, aby moja rodzina wyszła z tego bez szwanku. Niestety, nasze prośby nie zawsze zostają wysłuchane. Cała moja rodzina, która mieszkała w Kigali, 19 osób, mama, siostry, bracia, wszyscy zostali zamordowani, a ich ciała wrzucono do szamba. Tak samo stało się z rodziną stryja, która mieszkała na wsi. Zamordował ich chłopak, którego kiedyś mój ojciec przygarnął, pomógł mu znaleźć żonę i zbudować dom. Ja byłam uprzywilejowana. Nie doświadczyłam strachu ludzi ukrywających się, nie bałam się, że mnie zgwałcą, że roztrzaskają mi głowę maczetą. Gdzie najczęściej uchodźcy znajdowali schronienie w okresie ludobójstwa? Rwanda jest krajem bardzo gęsto zaludnionym. Proszę się nie śmiać, ale jak człowiek wędruje drogą i musi z niej zboczyć za potrzebą, to okazuje się, że jest to niemożliwe, ponieważ wszędzie, gdzie się zatrzyma, są ludzie. A tak na serio, to przed ludobójstwem wszyscy się znali. Znali swoje nawyki, obyczaje. Mordowanie dokonywało się tu między znajomymi, sąsiadami, przenosiło się z domu do domu. Mówi się o nim, że było to ludobójstwo z bliskości. W pierwszych dniach ludzie starali się nie opuszczać domów, zresztą radio nawoływało, aby w nich pozostać. Później ludzie zaczęli uciekać. Ci, którzy żyli w wielkich miastach, starali się w najlepszym przypadku dotrzeć tam, gdzie stacjonowały siły ONZ. Szukano schronienia w szkołach, szpitalach i ośrodkach zdrowia, hotelach, a także kościołach. Ludzie mieli nadzieję, że będą tam bezpieczni, że są to miejsca, których mordercy nie ośmielą się pogwałcić. Wielu ginęło w drodze, wielu na opuszczonych przez wojska oenzetowskie posterunkach. Kiedy wróciła pani do Rwandy? Po raz pierwszy na przełomie września i października 1994 r. 1 tak jak już wcześniej wspomniałam, byłam uprzywilejowana, bo mogłam decydować, kiedy Rwandę opuszczę, jeśli będzie to nie do zniesienia. Muszę się przyznać, że tchórzliwie skorzystałam z tego przywileju. Wyjeżdżałam i wracałam wielokrotnie, zawsze widząc przejmujący ból tych, którzy przeżyli. Mieszkali 28 NATIONAL GEOGRAPHIC LUTY 2011
6 w zdewastowanych domach: tutaj jeden dorosły z gromadką dzieci, tam jakieś wdowy. Był to kraj obłąkany, w którym wszystko przeraźliwie kontrastowało z wygodnymi warunkami życia członków organizacji pozarządowych zajmujących się Rwandą. Nie mogłam tego znieść. Po odkopaniu szczątków moich bliskich i pochowaniu ich w trumnach powróciłam do Paryża, do przerwanych studiów. Bardzo powoli uczyłam się myśleć o ludobójstwie i żyć z nim, jako częścią mojej spuścizny. Teraz zajmuje się pani jego badaniem... Tak, ale początki były trudne. Zbierałam materiały, analizowałam inne przypadki ludobójstw, szukałam podobieństw w tym szaleństwie. To, co mnie najbardziej naznaczyło i co zapewne sprawiło, że powróciłam do Rwandy na stałe, była dziewięcioletnia, jak do tej pory, współpraca z francusko-amerykańską dokumentalistką Anne Aghion zajmującą się funkcjonowaniem ludowych sądów gaczaczy, rozpatrujących spory sąsiedzkie. Dzięki temu zrozumiałam, jak wiele wysiłku kosztuje niedoszłe ofiary i sprawców, rodziny ofiar i rodziny morderców, codzienne życie obok siebie. W tym czasie urodziłam czworo pięknych dzieci i uzmysłowiłam sobie, że muszę zrobić wszystko, żeby one nie musiały się martwić o ludobójstwo ani w Rwandzie, ani nigdzie indziej na świecie. Od masakr w Rwandzie minęło 16 lat. Czy jest to teraz spokojny kraj, w którym doszło do pojednania? To najbardziej delikatna, niewyobrażalna i niepokojąca sprawa. To właśnie tu mordercy - sąsiad, kochanek, mąż, zięć, szwagier - powrócili do kraju i tuż obok siebie odnaleźli jakąś niedoszłą ofiarę, której wtedy nie udało im się zabić. Są tego świadomi i ona również o tym wie. Bo wszyscy, tak jak kiedyś, żyją obok siebie, Hutu z Tutsi. Paradoks polega na tym, że musimy zapomnieć o tym, co było, i jednocześnie pamiętać, aby nigdy więcej się to nie powtórzyło. Muszę przyznać, że czuję się w moim kraju bezpiecznie. A przecież uczucie to jest wręcz niestosowne, ponieważ w Rwandzie dwie na pięć osób, które mijają nas na ulicy, są mordercami. Może dlatego kobiety stały się dzisiaj siłą pierwszoplanową. Całe dzielnice naszych miast wykupują Chińczycy, Amerykanie, Rosjanie. Przecieramy oczy i myślimy, że najwyraźniej ludzie mają zaufanie do przyszłości tego kraju. Wyczuwa się też ogromną psychospołeczną potrzebę, aby odwrócić się plecami od przeszłości i patrzeć naprzód. Jednak wymaga to od nas rezygnacji z kodeksu honorowego, z dumy, złości i chęci zemsty. Czasem się zastanawiam, czy jest to możliwe. To przezwyciężenie przeszłości wymaga wielkiej pracy, ale jest konieczne, żeby budować przyszłość. W przeciwnym razie będzie to wznoszenie budynku bez fundamentów. 29
Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoRuanda, Rwanda, Republika Ruandyjska, Repoblika y'u Rwanda, République rwandaise, państwo położone w środkowej Afryce, bez dostępu do morza.
Ruanda, Rwanda, Republika Ruandyjska, Repoblika y'u Rwanda, République rwandaise, państwo położone w środkowej Afryce, bez dostępu do morza. Do 1986r. nosiło nazwę Rwanda. Na północy graniczy z Ugandą,
Bardziej szczegółowoZAKAZ LUDOBÓJSTWA A KONFLIKTY ZBROJNE
ZAKAZ LUDOBÓJSTWA A KONFLIKTY ZBROJNE NA PODSTAWIE KONFLIKTU TUTSI I HUTU W RWANDZIE [RWANDA 1994] Marek Sembratowicz LUDOBÓJSTWO- DEFINICJA W rozumieniu Konwencji o Zapobieganiu i Karaniu Zbrodni Ludobójstwa
Bardziej szczegółowo04 stycznia Byłem żołnierzem IX zmiany PKW w Afganistanie
04 stycznia 2016 Byłem żołnierzem IX zmiany PKW w Afganistanie Dlaczego poszedł Pan do wojska? Gdy chodziłem do szkoły mój Tato zawsze powtarzał mi, że jak nie będę się uczył to pójdę w kamasze" w ten
Bardziej szczegółowoCzy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne historie. Tą osobą jest Maryja, mama Pana Jezusa. Maryja opowiada
Bardziej szczegółowoTrzebinia - Moja mała ojczyzna Szczepan Matan
Trzebinia - Moja mała ojczyzna Szczepan Matan Na świecie żyło wielu ludzi, których losy uznano za bardzo ciekawe i zamieszczono w pięknie wydanych książkach. Zdarzało się też to w gminie Trzebina, gdzie
Bardziej szczegółowoHektor i tajemnice zycia
François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała
Bardziej szczegółowoIzabella Mastalerz siostra, III kl. S.P. Nr. 156 BAJKA O WARTOŚCIACH. Dawno, dawno temu, w dalekim kraju istniały następujące osady,
Laura Mastalerz, gr. IV Izabella Mastalerz siostra, III kl. S.P. Nr. 156 BAJKA O WARTOŚCIACH Dawno, dawno temu, w dalekim kraju istniały następujące osady, w których mieszkały wraz ze swoimi rodzinami:
Bardziej szczegółowoPani Janina Rogalska urodziła się 16 listopada 1915 roku w Alwerni. Przez prawie całe swoje dorosłe życie mieszkała w rodzinnej miejscowości w Rynku
Pani Janina Rogalska urodziła się 16 listopada 1915 roku w Alwerni. Przez prawie całe swoje dorosłe życie mieszkała w rodzinnej miejscowości w Rynku przy ulicy Korycińskiego. Była tutejszym nauczycielem,
Bardziej szczegółowoJ. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują
Bardziej szczegółowoSzczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca.
Sposób na wszystkie kłopoty Marcin wracał ze szkoły w bardzo złym humorze. Wprawdzie wyjątkowo skończył dziś lekcje trochę wcześniej niż zwykle, ale klasówka z matematyki nie poszła mu najlepiej, a rano
Bardziej szczegółowoKolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
Bardziej szczegółowoDziecko małe, lekkie, mniej go jest. Musimy się pochylić, zniżyć ku Niemu - Janusz Korczak
Dziecko małe, lekkie, mniej go jest. Musimy się pochylić, zniżyć ku Niemu - Janusz Korczak Rok 2012 powoli dobiega do końca, a wraz z nim obchody Roku Korczakowskiego. Postać wybitnego lekarza, pedagoga
Bardziej szczegółowoMoje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii
Moje pierwsze wrażenia z Wielkiej Brytanii Polska Szkoła Sobotnia im. Jana Pawla II w Worcester Opracował: Maciej Liegmann 30/03hj8988765 03/03/2012r. Wspólna decyzja? Anglia i co dalej? Ja i Anglia. Wielka
Bardziej szczegółowoBĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym
Bardziej szczegółowoJezus Wspaniałym Nauczycielem
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Bardziej szczegółowoWOŁYŃ Warszawa, lipiec 2003 r.
WOŁYŃ 1943-2003 Warszawa, lipiec 2003 r.! Połowa Polaków (49%) nie słyszała o wydarzeniach na Wołyniu, dodatkowe 17 proc. wprawdzie słyszało, ale dokładnie nie wie o co chodzi. Tylko trzecia część badanych
Bardziej szczegółowoJezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Bardziej szczegółowoDzieci to cud! A jak są dzieci, to jest już naprawdę cud". Proszę nam opowiedzieć o tym swoim Cudzie. Don Bosco
Dzieci to cud! Don Bosco Z Tomaszem Budzyńskim, wokalistą rockowym, kompozytorem, poetą i malarzem, rozmawia Grażyna Starzak W wywiadach, publicznych wypowiedziach, często wspomina Pan o swojej żonie,
Bardziej szczegółowo#Potwierdzone_Info/ nr/1/2014/(1)/ /grudzień/2014/ Fot./Eryk/Caban/
#Potwierdzone_Info nr12014(1) grudzień2014 Fot.ErykCaban #Potwierdzone_Info 1 ODREDAKCJI Podługichprzygotowaniachwreszciejest pierwszynumerelektronicznejgazetki.znajdzieciewniej wyłącznieteksty,zdjęciaidziełaplastyczneuczniówkasprzaka,ponieważnaszymcelemjestpisanieo
Bardziej szczegółowoZaimki wskazujące - ćwiczenia
Zaimki wskazujące - ćwiczenia Mianownik/ Nominative I. Proszę wpisać odpowiedni zaimek wskazujący w mianowniku: ten, ta, to, ci, te 1. To jest... mężczyzna, którego wczoraj poznałem. 2. To jest... dziecko,
Bardziej szczegółowoHISTORIA WIĘZIENNEGO STRAŻNIKA
HISTORIA WIĘZIENNEGO STRAŻNIKA Tekst biblijny: Dz. Ap. 16,19 36 Tekst pamięciowy: Dz. Ap. 16,31 ( ) Uwierz w Pana Jezusa, a będziesz zbawiony, ty i twój dom. Bóg chce, abyś uwierzył w Jego Syna, Jezusa
Bardziej szczegółowoProszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
Bardziej szczegółowo70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej
70. rocznica zakończenia II Wojny Światowej, 11/05/2015 13:45, autor: Redakcja Bielawa Podobnie jak w całym kraju, tak i w Bielawie, 8 maja odbyły się obchody upamiętniające 70. rocznicę zakończenia II
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoLiteratura z elementami biblioterapii dla młodzieży w wieku lat 15 +
Literatura z elementami biblioterapii dla młodzieży w wieku lat 15 + Nadine nie może uwierzyć, że Florian, który był jej pierwszą wielką miłością, ma AIDS. Czy ona też się zaraziła? Kiedy okazuje się,
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Bóg daje Abrahamowi obietnicę
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg daje Abrahamowi obietnicę Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoJak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga
Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Nie da się sformułować gotowej recepty, jak pomagać dziecku. Do każdego należy podchodzić indywidualnie. Rodzice i nauczyciele
Bardziej szczegółowoSTARY TESTAMENT. GŁÓD W KANAAN 13. GŁÓD W KANAAN
GŁÓD W KANAAN 63 W Kanaanie panował głód tak samo jak w Egipcie. Wtedy Jakub powiedział do swoich synów: - Idźcie do Egiptu i kupcie nam trochę jedzenia. Wyruszyli więc wszyscy synowie Jakuba do Egiptu
Bardziej szczegółowoRok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.
Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz
Bardziej szczegółowoWZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH
WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH Dla każdego z nas nasza rodzina to jedna z najważniejszych grup, wśród których i dla których żyjemy. Nie zawsze
Bardziej szczegółowoJanusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, ps. Stary Doktor lub pan doktor (ur. 22 lipca 1878 w Warszawie, zm. około 6 sierpnia 1942 w komorze
Janusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, ps. Stary Doktor lub pan doktor (ur. 22 lipca 1878 w Warszawie, zm. około 6 sierpnia 1942 w komorze gazowej obozu zagłady w Treblince) polski pedagog, publicysta,
Bardziej szczegółowoW MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!
W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy
Bardziej szczegółowoIgor Siódmiak. Moim wychowawcą był Pan Łukasz Kwiatkowski. Lekcji w-f uczył mnie Pan Jacek Lesiuk, więc chętnie uczęszczałem na te lekcje.
Igor Siódmiak Jak wspominasz szkołę? Szkołę wspominam bardzo dobrze, miałem bardzo zgraną klasę. Panowała w niej bardzo miłą atmosfera. Z nauczycielami zawsze można było porozmawiać. Kto był Twoim wychowawcą?
Bardziej szczegółowo"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki
"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki -Polacy niestety za często czują się ofiarami. Mieliśmy przecież takich bohaterów jak Kościuszko czy Sobieski. Nie możemy czekać,
Bardziej szczegółowoSkala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum
Krakowska kademia im. ndrzeja Frycza Modrzewskiego Skala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum utor: gnieszka Guzik, Patrycja Huget Instrukcja: Poniżej przedstawione zostały do wyboru po dwa stwierdzenia
Bardziej szczegółowoKATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Bardziej szczegółowoSIEDMIU ŚPIĄCYCH KOLOROWANKA. Opowiadania dla dzieci na podstawie Koranu. pokoloruj. obrazki. polskawersja: naukapoprzezzabawe.wordpress.
SIEDMIU ŚPIĄCYCH KOLOROWANKA Opowiadania dla dzieci na podstawie Koranu pokoloruj obrazki polskawersja: naukapoprzezzabawe.wordpress.com Działo się to około roku 250, za czasów panowania rzymskiego króla
Bardziej szczegółowoCelem Alvias jest poprawa warunków pracy polskich Opiekunek. Osób Starszych w Niemczech oraz zwiększenie szans na dobrą i
Wywiad z Dr. Iną Alber - socjologiem na Uniwersytecie w Getyndze / badającą stosunki polsko - niemieckie, m.in. pod kątem opieki nad osobami starszymi. Celem Alvias jest poprawa warunków pracy polskich
Bardziej szczegółowoZagadnienie kryzysu migracyjnego w Europie
Zagadnienie kryzysu migracyjnego w Europie W związku z tym, że większość szlaków przebiega przez Morze Śródziemne, wiąże się to z dużą liczbą przypadków śmierci wśród uchodźców przedostających się do
Bardziej szczegółowoCzy na pewno jesteś szczęśliwy?
Czy na pewno jesteś szczęśliwy? Mam na imię Kacper i mam 40 lat. Kiedy byłem małym chłopcem nigdy nie marzyłem o dalekich podróżach. Nie fascynował mnie daleki świat i nie chciałem podróżować. Dobrze się
Bardziej szczegółowoMarcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś?
Marcin Budnicki Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Uczę się w zespole szkół Nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej. Jestem w liceum o profilu sportowym. Jakie masz plany na przyszłość?
Bardziej szczegółowoEwa Kurek: Gdyby to Żydzi mieli ratować Polaków, to nie ocalałby ani jeden Polak Paweł Kopeć
Żydzi Ewa Kurek: Gdyby to Żydzi mieli ratować Polaków, to nie ocalałby ani jeden Polak Paweł Kopeć Spotkanie z dr Ewą Kurek w Krakowie. (Paweł Kopeć) 1 ZDJĘCIE 36 - Od początku lat 90. Żydów w Polsce nosi
Bardziej szczegółowoKazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów. i przyjęcia kandydatów do tej posługi.
SŁUŻYĆ JEDNEMU PANU. Kazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów i przyjęcia kandydatów do tej posługi. Katowice, krypta katedry Chrystusa Króla, 18 czerwca 2016 r. "Swojemu słudze Bóg łaskę
Bardziej szczegółowoGałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras
Gałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras Wszystkie informacje dotyczące tej pracy pochodzą od mojej babci Józefy (córki Józefa) i mojej mamy (wnuczki Józefa). Wszystko zaczęło się w Kociubińcach,
Bardziej szczegółowoPodziękowania dla Rodziców
Podziękowania dla Rodziców Tekst 1 Drodzy Rodzice! Dziękujemy Wam za to, że jesteście przy nas w słoneczne i deszczowe dni, że jesteście blisko. Dziękujemy za Wasze wartościowe rady przez te wszystkie
Bardziej szczegółowoOOBE jako środek na widzenie? Dawid Wiktor
OOBE jako środek na widzenie? Copyright by Wszystkie prawa zastrzeżone. Niniejsza publikacja jest własnością prywatną. Została ona udostępniona Instytutowi Podróże astralne w celach niekomercyjnych. Instytut
Bardziej szczegółowo1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch
1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to
Bardziej szczegółowoIZRAEL CHCE MIEĆ KRÓLA
IZRAEL CHCE MIEĆ KRÓLA 136 Samuel, którego poznaliście ostatnio był sędzią w Izraelu, mówił Izraelitom jak mają czynić oraz kazał zniszczyć obce i złe bożki z domów. Jednak gdy Samuel się zestarzał, ustanowił
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:
POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to
Bardziej szczegółowoSpotkanie z Jaśkiem Melą
Spotkanie z Jaśkiem Melą 20 października odwiedził nas Jasiek Mela najmłodszy zdobywca dwóch biegunów. Jednocześnie pierwszy niepełnosprawny, który dokonał tego wyczynu. Jasiek opowiedział o swoim wypadku
Bardziej szczegółowoAlwernia. Moja Mała Ojczyzna. Opracowała: Karolina Hojowska
Alwernia Moja Mała Ojczyzna Opracowała: Karolina Hojowska Nazywam się Karolina Hojowska, mam trzynaście lat i mieszkam w Alwerni. Tutaj też chodzę do Szkoły Podstawowej, jestem uczennicą klasy szóstej.
Bardziej szczegółowoGimnazjum Samorządowe nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir. Marcelina Skalna Anna Rączkiewicz Mateusz Sudół opiekun Joanna Kupisz
Gimnazjum Samorządowe nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir Marcelina Skalna Anna Rączkiewicz Mateusz Sudół opiekun Joanna Kupisz Maria Niemczuk Stefania Wakuła Ewa Szajwaj Radek Kalamarz Barbara Chrościak
Bardziej szczegółowoRut: Historia Miłosna
Biblia dla Dzieci przedstawia Rut: Historia Miłosna Autor: Edward Hughes Ilustracje: Janie Forest Redakcja: Lyn Doerksen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Rut: Historia Miłosna
Biblia dla Dzieci przedstawia Rut: Historia Miłosna Autor: Edward Hughes Ilustracje: Janie Forest Redakcja: Lyn Doerksen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2015
Bardziej szczegółowoObecny model edukacji głuchych: plusy i minusy
+ Konferencja Orzecznictwo dla dzieci i młodzieży z dysfunkcją słuchu Obecny model edukacji głuchych: plusy i minusy Warszawa 16 czerwca 2014 r. Ośrodek Rozwoju Edukacji Joanna Łacheta Pracownia Lingwistyki
Bardziej szczegółowo11 stycznia Walka z samym sobą
11 stycznia 2016 Walka z samym sobą Dlaczego poszedł Pan do wojska? Zostałem żołnierzem pod wpływem małżonki, która wychowała się w środowisku wojskowym. Aczkolwiek wojsko zawsze mnie pociągało. Chciałem
Bardziej szczegółowoWizyta w Gazecie Krakowskiej
Wizyta w Gazecie Krakowskiej fotoreportaż 15.04.2013 byliśmy w Gazecie Krakowskiej w Nowym Sączu. Dowiedzieliśmy, się jak ciężka i wymagająca jest praca dziennikarza. Opowiedzieli nam o tym pan Paweł Szeliga
Bardziej szczegółowoPodobny czy inny? Dziedziczyć można też majątek, ale jest coś, czego nie można odziedziczyć po rodzicach.
Podobny czy inny? Agata Rysiewicz 1. Pogadanka o podobieństwie. - W czym jesteś podobny do rodziców? - Jak to się stało, że jesteś podobny do rodziców? Dziedziczysz cechy wyglądu, charakteru, intelektu.
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci. przedstawia. Noe i Potop
Biblia dla Dzieci przedstawia Noe i Potop Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Bardziej szczegółowoRozumiem, że prezentem dla pani miał być wspólny wyjazd, tak? Na to wychodzi. A zdarzały się takie wyjazdy?
Praga Cieszyłam się jak dziecko. Po tylu latach Doczekałam się. Mój mąż spytał mnie: Jaki chcesz prezent na rocznicę?. Czy chce pani powiedzieć, że nigdy wcześniej? Jakby pan wiedział, przez pięćdziesiąt
Bardziej szczegółowoMuszę przyznać, iż niezbyt lubię gry czysto kooperacyjne oraz oparte na bleie. Nemesis na szczęście okazał się grą innego typu.
Zagrałem dziś w prototyp nowej gry FGH Nemesis. Trochę o grze Od kiedy dowiedziałem się o tej grze bardzo chciałem ją poznać zwłaszcza po tekście na Games Fanatic. (http://www.gamesfanatic.pl/2014/02/03/z-tasmy-produkcyjnej-prototypy-fabryki-gierhistorycznych/)
Bardziej szczegółowoPomoc uchodźcom - ofiarom konfliktu zbrojnego na Ukrainie
Pomoc uchodźcom - ofiarom konfliktu zbrojnego na Ukrainie Sprawozdanie dla Darczyńców Stowarzyszenia Pomocników Mariańskich STOWARZYSZENIE POMOCNIKÓW MARIAŃSKICH PRZY ZGROMADZENIU KSIĘŻY MARIANÓW Niezawinione
Bardziej szczegółowoLekcja historii z panią Różecką
Lekcja historii z panią Różecką Dnia 2 października 2015 r. odbyło się spotkanie z byłą sanitariuszką uczestniczącą w Powstaniu Warszawskim, Panią Janiną Różecką. Pani Różecka opowiadała o swoich przeżyciach
Bardziej szczegółowoMOJŻESZ WCHODZI NA GÓRĘ SYNAJ
MOJŻESZ WCHODZI NA GÓRĘ SYNAJ 83 Trzy miesiące po wyjściu z Egiptu naród Izraelski przybył na pustynię Synaj. Izraelici rozłożyli obóz naprzeciw wysokiej góry, na którą Mojżesz wspiął się, aby porozmawiać
Bardziej szczegółowoNarodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie
Narodowe Czytanie 2018 Stefan Żeromski Przedwiośnie Stefan Żeromski Żeromski urodził się 14 X 1864 roku w Strawczynie pod Kielcami, w patriotycznej szlacheckiej rodzinie. Trudna sytuacja materialna, częste
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?
3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,
Bardziej szczegółowoCZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb)
CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb) Proszę przeczytać tekst, a następnie zrobić zadania: Dziennikarka.
Bardziej szczegółowoSTARY TESTAMENT. NARODZINY BLIŹNIĄT 9. NARODZINY BLIŹNIĄT
NARODZINY BLIŹNIĄT 40 Izaak modlił się do Pana Boga, by ten dał jemu i Rebece dzieci. Pan Bóg wysłuchał jego prośby i Rebeka urodziła bliźnięta. Najpierw urodził się Ezaw, a zaraz po nim Jakub, który trzymał
Bardziej szczegółowoJulia Szostek kl. 6b OD POCZĄTKU DO KOŃCA. Cz. 3
Julia Szostek kl. 6b OD POCZĄTKU DO KOŃCA. Cz. 3 14.04.2017r. data śmierci Najukochańszej Różyczki. Od pogrzebu Rose minęły już 2 tygodnie. Pierwszy raz od wielu miesięcy rodzicom zmarłej dziewczynki przypomniało
Bardziej szczegółowo"[...] Rodzice starali się utrzymywać w tajemnicy przed dziećmi to, co było troską dorosłych."
"[...] Rodzice starali się utrzymywać w tajemnicy przed dziećmi to, co było troską dorosłych." Uczniowie: Co zapamiętała Pani z 8 grudnia 1939 roku? Emilia Zdrojowa: Tego dnia poranek był mroźny. Do wielu
Bardziej szczegółowo10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS
10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA I RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA POLPAN Edycja 6
Polska Akademia Nauk Instytut Filozofii i Socjologii STRUKTURA I RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA POLPAN Edycja 6 KARTY DO PYTAŃ Warszawa 2013 KARTA A01 Bardzo silne Raczej silne Raczej słabe W ogóle nie ma konfliktów
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoZIEMIANIE W PORTRECIE I FOTOGRAFII
ZIEMIANIE W PORTRECIE I FOTOGRAFII Zofia Zinserling MAJĄTEK MONIAKI ZEMBRZUSKICH W połowie XIX w. duży niegdyś majątek Moniaki stopniowo podupadał i kilkakrotnie zmieniał właścicieli, aż wreszcie w 1858
Bardziej szczegółowoT Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Bardziej szczegółowoJak to się robi w Norwegii
Jak to się robi w Norwegii Dzisiejsza autorka, Kasia, napisała Wam o swoich doświadczeniach okołoporodowych w Norwegii w dość obszerny sposób, więc bez zbędnych wstępów daję jej dojść do słowa: Poród w
Bardziej szczegółowoNazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą
Nazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą Jako mała dziewczynka miałam wiele marzeń. Chciałam pomagać innym ludziom. Szczególnie starzy, samotni
Bardziej szczegółowoSprawiedliwi regionu świętokrzyskiego - rodzina Lechów z gminy Kije udzielała pomocy Żydom w 1943r.
Sprawiedliwi regionu świętokrzyskiego - rodzina Lechów z gminy Kije udzielała pomocy Żydom w 1943r. Ostatni świadek mordu Żydów na Wólce w czerwcu 1943 roku. Jan Lech ur. 5 listopada 1929 roku. W trakcie
Bardziej szczegółowoOKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ
OKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ 1 Drogi Czytelniku! Życzymy Ci przyjemnej lektury Szkolnego Newsa. Zachęcamy do refleksji nad pytaniem
Bardziej szczegółowoDom Ani Mój dom znajduje się w niewielkiej wsi 20km od Ostródy. Dla mnie jest miejscem niezwykłym, chyba najwspanialszym na świecie. To z nim wiążą się moje przeżycia z dzieciństwa, gdyż mieszkam tu od
Bardziej szczegółowoZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE PRZYDAWKOWE A2/B1. Odmiana zaimka który. męski żeński nijaki męskoosobowy
ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE PRZYDAWKOWE A2/B1 Odmiana zaimka który liczba pojedyncza liczba mnoga męski żeński nijaki męskoosobowy niemęskoosobowy Mian. który która które którzy które Dop. którego której
Bardziej szczegółowoIrena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu
Irena Sidor-Rangełow Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Copyright by Irena Sidor-Rangełowa Projekt okładki Slavcho Rangelov ISBN 978-83-935157-1-4 Wszelkie prawa zastrzeżone.
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoModlitwa ciągła nieustająca dopomaga do działania we wszystkim w imieniu Pana Jezusa, a wtenczas wszystkie zwroty na siebie ustają.
Modlitwa ciągła nieustająca dopomaga do działania we wszystkim w imieniu Pana Jezusa, a wtenczas wszystkie zwroty na siebie ustają. /Matka Celina Zapiski -17.VI.1883r./...dziecko drogie, chcę ci objaśnić...ogólną
Bardziej szczegółowoVIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO
VIII TO JUŻ WIESZ! ĆWICZENIA GRAMATYCZNE I NIE TYLKO I. Proszę wybrać odpowiednie do rysunku zdanie. 0. On wsiada do autobusu. On wysiada z autobusu. On jedzie autobusem. 1. On wsiada do tramwaju. On
Bardziej szczegółowo(UDOWNf MY~ll. MiłO~Cl ~ życlllwo~ci. o ODWADl[, rrzyjaźni, U1L KAŻDY Dll[N w- ROKU
(UDOWNf MY~ll U1L KAŻDY Dll[N w- ROKU o ODWADl[, rrzyjaźni, MiłO~Cl ~ życlllwo~ci Z angielskiego przełożył Robert Waliś PIERWSZE WARTOŚCI Z dradzę wam pewien sekret, dzieciaki: rodzice poświęcają mnóstwo
Bardziej szczegółowo2. Usłyszcie, co mówią dzieci uchodźcy
1. 2. Usłyszcie, co mówią dzieci uchodźcy a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń : zna pojęcie: uchodźca, zna problemy dzieci-uchodźców, wie, jakie są zadania UNHCR. ii. b) Umiejętności Uczeń czyta ze
Bardziej szczegółowoAutorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli
Autorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli Zapraszamy do wypełnienia kwestionariusza Autorefleksji Budzącej się szkoły. Wypełniając go proszę pamiętać, że wszystkie pytania dotyczą Państwa
Bardziej szczegółowoNajczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.
"Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa
Bardziej szczegółowoWarszawa, lipiec 2013 BS/101/2013 POJEDNANIE POLSKO-UKRAIŃSKIE
Warszawa, lipiec 2013 BS/101/2013 POJEDNANIE POLSKO-UKRAIŃSKIE Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoSTARY TESTAMENT. ŻONA DLA IZAAKA 8. ŻONA DLA IZAAKA
ŻONA DLA IZAAKA 34 Pamiętamy, że Pan Bóg obiecał Abrahamowi i Sarze, że pomimo że są w starym wieku będą mieli syna. O oznaczonym czasie, przepowiedzianym przez Pana Boga narodził się Izaak. Abraham bardzo
Bardziej szczegółowoJOZUE NASTĘPCĄ MOJŻESZA
JOZUE NASTĘPCĄ MOJŻESZA 93 Czy pamiętasz historię Mojżesza? To On był główną postacią w kontaktach narodu Izraelskiego z Panem Bogiem. W między czasie mówiliśmy o Przybytku i Kapłanach, ponieważ tak wiele
Bardziej szczegółowo- mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach
Podstawowe różnice między kobietami i mężczyznami. Błędy jakie popełniamy w kontaktach z płcią przeciwną: - mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach
Bardziej szczegółowoJestem pewny, że Szymon i Jola. premię. (dostać) (ja) parasol, chyba będzie padać. (wziąć) Czy (ty).. mi pomalować mieszkanie?
CZAS PRZYSZŁY GRY 1. Gra ma na celu utrwalenie form i zastosowania czasu przyszłego niedokonanego i dokonanego. Może być przeprowadzona jako gra planszowa z kostką i pionkami, albo w formie losowania porozcinanych
Bardziej szczegółowoZbombardowana rozgłośnia w Belgradzie.
Zbombardowana rozgłośnia w Belgradzie. Gdzie są granice wolnego słowa i kiedy na słowa należy odpowiadać bombami? Być może jestem w błędzie, ale mam wrażenie, że ostatni raz kraje demokratyczne użyły bomb
Bardziej szczegółowoAUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr )
AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr 4-5 2009) Ten popularny aktor nie lubi udzielać wywiadów. Dla nas jednak zrobił wyjątek. Beata Rayzacher:
Bardziej szczegółowoCześć ich pamięci! Rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi
23-06-19 1/6 więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi 19.01.2018 19:22 Andrzej Janecki / BPKSiT kategoria: Tożsamość i tradycja Łodzianie wspomnieli tragiczne wydarzenia, które rozegrały
Bardziej szczegółowo