Krzysztof Baranowski o morzu, emocjach i alkoholu. aktualności on line: Andrzej Mleczko. mleczko na zdrowie!

Transkrypt

1 mleczko na zdrowie! nr 4/2011 cena 9,50 zł edukacja - profilaktyka - zdrowie - uzależnienia - pomoc społeczna p r o b l e m y s p o ł e c z n e 2 Rysuje Andrzej Mleczko aktualności on line: fot. arch. prywatne kb STRATEGIE I KIERUNKI 4 Niebezpieczne wakacje ISSN Rozmowa 14 Marihuana przedszkolem narkomana Krzysztof Baranowski o morzu, emocjach i alkoholu CZŁOWIEK Z OKŁADKI 20

2 2 mleczko na zdrowie! w numerze 3 Prenumerata na stronie internetowej wejść do zakładki prenumerata, pobrać i wydrukować formularz. Po wypełnieniu przesłać na adres: Redakcja Serwisu Internetowego i wydania drukowanego Na Zdrowie. Problemy społeczne ul. Piłsudskiego 92/56, Dąbrowa Górnicza lub em: prenumerata.nazdrowie@gmail.com Cena: 1 egz.: 9,50 PLN 1 egz. w prenumeracie 6 kolejnych numerów: 50 zł Uwaga! Wydanie papierowe Na Zdrowie. Problemy społeczne dostępne jest tylko w prenumeracie Strategie i kierunki Niebezpieczne wakacje Wypoczynek, rozrywka, podróże. Jak dzieci wykorzystają więcej swobody i czasu Natalia Ściążko REFLEKSJE TRZEŹWIEJĄCEGO W końcu nadeszło lato Słońce świeci mocniej, dni stały się dłuższe, a i ludzie wyglądają pogodniej. Warto jednak pomyśleć o swojej trzeźwości i zadbać o nią zawczasu AA ALKOHOL W BUŁGARII Słońce, plaża i rakija Kraj kurortów, słonecznych plaż, ciepłego morza. Ale też alkohol, nieodpowiedzialne picie i walka z uzależnieniami Iwona Weis RAPORT Walczyć z bandytami, a nie z narkomanami Niech uzależnionymi zajmują się lekarze, a nie policja wzywa Światowa Komisja ds. Polityki Narkotykowej Barbara Warpechowska ROZMOWA Marihuana przedszkolem narkomana Rozmowa z Gabrielą Gajowiec-Krauze, kierownikiem Wojewódzkiego Ośrodka Zapobiegania i Leczenia Uzależnień w Katowicach Katarzyna Pilawa LUDZKIE LOSY Zasypać pustkę łopatką do piasku Jestem dzieckiem alkoholika. Mój ojciec zapił się na śmierć. Miałem kilkanaście lat i zamiast współczucia, poczułem ulgę Natalia Ściążko NARKOTYKI Ku przestrodze Odszedł z powodu uzależnienia od narkotyków. Dziś festiwal jego imienia ostrzega młodych ludzi przed ich zgubnym wpływem Maria Nowak CZŁOWIEK Z OKŁADKI Ten, który wypił, umiera pierwszy Rozmowa z żeglarzem Krzysztofem Baranowskim Mirosław Migas Koktajl bezalkoholowy Letnie atrakcje Wakacje to nie tylko czas beztroskiego odpoczynku, ale również wielu niebezpieczeństw. Pamiętajmy o tym, zanim nasze dziecko pojedzie z przyjaciółmi na letni wypoczynek. Dlatego rozmawiajmy z nim, aby wiedziało, co je może spotkać. Przypomnijmy, że o dorosłości i odpowiedzialności nie świadczą promile czy trawka. Pamiętajmy jednak, jak w pewnej piosence, że najtrudniej powiedzieć nie, gdy wszyscy mówią tak. Jeżeli będzie trzeba, to pomóżmy uporać się z gorzkimi 4konsekwencjami nierozważnych czy ryzykownych zachowań. O wszechobecnym alkoholu i zaleceniach dla trzeźwiejących powinni też pamiętać niepijący alkoholicy. Szkoda, aby ich dotychczasowa abstynencja poszła na marne. Z Krzysztofem Baranowskim rozmawiamy o morzu, emocjach i zagrożeniach oraz alkoholu. Żeglarz zwraca uwagę, że alkohol, prócz tego że zaćmiewa umysł, doprowadza do szybszego wychłodzenia organizmu, więc jeśli w wodzie znajdzie się człowiek trzeźwy i po alkoholu, to ten trzeźwy wytrzyma dłużej, a hipotermia bardziej zagrozi temu drugiemu. Ryszard Riedel miałby dzisiaj dopiero 55 lat. Odszedł za wcześnie. W tym roku już po raz 13. odbędzie się festiwal jego imienia. Przyświeca mu hasło Ku przestrodze, mające ostrzegać młodych ludzi przed zgubnym wpływem uzależnienia od narkotyków. W tym numerze napisaliśmy również o raporcie Światowej Komisji ds. Polityki Narkotykowej. Dokument wywołał zamieszanie na całym świecie. Komisja uważa, że należy zmienić postępowanie, które wciąż polega na bezwzględnym zakazie i karaniu upraw, konsumpcji i handlu narkotykami bez różnicy, czy chodzi o rolnika, narkomana czy wielkiego narkotykowego gangstera. Uzależnionych trzeba przestać wykluczać ze społeczności, ścigać i karać jak przestępców, a zacząć traktować ich jak ofiary nałogu i dilerów, a narkomanię jako kwestię zdrowia publicznego. Wydawca: Fundacja Na Rzecz Edukacji, Profil aktyki i Psychoterapii DROGA Na Zdrowie. Problemy społeczne jest wydawane w ramach celów statutowych Fundacji DROGA i jest przedsięwzięciem non profit. Adres redakcji: Dąbrowa Górnicza, ul. Piłsudskiego 92/56, tel./faks redakcja.nazdrowie@gmail.com Redaktor naczelny: Zbigniew Rusek, tel Sekretarz redakcji: Barbara Warpechowska Zespół: Mir o s ł aw Migas, Kata r z y n a Pi l awa, Grzegorz Płonka, Nata l i a Ściążko, Paulina Wiekiera, Lidia Zdanowska Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Małgorzata Wrona-Mo r aw s k a, Witold Mo r aw s k i Redakcja nie zwraca tekstów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Zbigniew Rusek, redaktor naczelny p r o b l e m y s p o ł e c z n e

3 4 Strategie i kierunki Strategie i kierunki 5 Wyczekiwany wypoczynek, rozrywka, podróże. Dla dzieciaków i młodzieży to przede wszystkim więcej swobody i więcej czasu. Jak go wykorzystają? Czy zostaną im ciepłe wspomnienia czy gorzkie konsekwencje letnich eksperymentów? Natalia Ściążko Niebezpieczne wakacje Rodzice, wychowawcy i szkoła odchodzą na dalszy plan, na pierwszym pozostają rówieśnicy żądni wakacyjnych wrażeń. Aby te wrażenia były naprawdę mocne, aby udało się pokonać nudę, wybić się ponad szarą, mało interesującą codzienność, młodzi często sięgają po używki. Piwo, wódka i kac Najłatwiejszy dostęp mają do napojów alkoholowych. Sprzyjają temu słabo kontrolowane puby i dyskoteki oraz wiele sklepów sprzedających alkohol. Sposób na zdobycie upragnionej flaszki zawsze się znajdzie. Gdzie pić? Zanim nastoletnie To też żaden problem. Kiedy jest jasno działka, garaże, ewentualnie stara ławka pod blokiem. Po zmroku dyskoteki, kluby, puby. dziecko pojedzie na wakacje, rodzicom potrzebna jest wiedza o alkoholu, narkotykach, seksie i s e k ta c h Jak wynika z raportu ESPAD (Europejski Program Badań Ankietowych w Szkołach) z 2007 roku próby picia ma za sobą 90,2 proc. gimnazjalistów z klas trzecich i 94,8 proc. uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Tylko 38,7 proc. uczniów trzecich klas gimnazjalnych i 21,7 proc. uczniów drugich klas ponadgimnazjalnych deklaruje, że nigdy się nie upiło. Dlaczego piją? Poczuję się odprężony, zapomnę o kłopotach, będę bardziej przyjazny i towarzyski, będę się świetnie bawić. Tak odpowiadali młodzi respondenci w raporcie ESPAD. Czy czegoś się obawiają? Często są świadomi możliwych problemów ze zdrowiem, kaca, złego samopoczucia, kłopotów z policją oraz tego, że zrobią coś, czego później będą żałować. Niestety, ta wiedza najczęściej nie idzie w parze z praktyką i rozsądnym zachowaniem podczas wakacji. Niektórzy biją na alarm, inni zarabiają. Narkotyczny odlot Najbardziej ekscytujący jest ten pierwszy raz. W ukryciu przed innymi, z dużą dawką adrenaliny odbywają się piwniczne eksperymenty z wąchaniem klejów i rozpuszczalników, wdychaniem gazu z zapalniczek czy aerozoli. Najczęstszy wiek inicjacji gimnazjalne naście lat. Liceum, wchodzenie w dorosłość, pierwsze wakacyjne wypady z przyjaciółmi, pierwsze samodzielne decyzje. Nie zawsze mądre, najczęściej bez emocjonalnej dojrzałości. Impreza, ostra jazda, narkotyczne odloty. Przecież wszyscy tak robią, nikomu nic się dzieje. To tylko dopalacze, ziołowe mieszanki. Jeśli chemia, to tylko sxc słabe tabletki. Jeśli narkotyki, to tylko miękkie. Naiwna wiara w to, że dopalacze są całkowicie bezpieczne, a miękkie narkotyki nie mogą uzależniać i że to tylko ten jeden raz, skutecznie usypiają czujność. Dlaczego bierze? Nie planuje, nie szuka dilerów handlujących w ciemnych zakamarkach podejrzanych ulic. Narkotycznych zabawek nie trzeba szukać, znajdą cię same. Często decyduje o tym zwykły przypadek. Proszek dosypany przez kumpla do drinka. Czasem to własna decyzja, żeby nie odstawać od towarzystwa. Aby lepiej się bawić. Żeby pokazać swoją dorosłość. Zaimponować dziewczynie. Zamanifestować wolność wyboru. Narkoman to nie brudny żebrak na dworcu kolejowym. To może być twoje dziecko. Niestety, tego zapracowani rodzice najczęściej nie widzą. To właśnie tuż po wakacjach Monar ma najwięcej zgłoszeń, pedagodzy wątpliwości, a rodzice zmartwień. Jak wynika z raportu ESPAD 15,7 proc. gimnazjalistów w wieku lat i 27,9 proc latków próbowało marihuany lub haszyszu. To najpopularniejsze dragi. Kolejne miejsca zajmują środki nasenne i leki uspokajające, dalej substancje wziewne i amfetamina. Narkotyki są już zjawiskiem, które przestaje dziwić, a z którym jednocześnie bardzo trudno walczyć. Niewinna, wakacyjna zabawa łatwo może się przerodzić w poważne uzależnienie. Wakacyjne inicjacje Seks wśród młodzieży dawno już przestał być tematem tabu. Telewizja i internet, emanując erotyką, rozbudza pragnienia i podsyca popędy nastoletniej burzy hormonów. Lato to sezon na piękne ciało. Duże dekolty, mini spódniczki, obcisłe sukienki, opalanie topless. Zatem próbują. Najchętniej latem, podczas wakacji.

4 6 Strategie i kierunki Strategie i kierunki 7 Narkotyki Czy moje dziecko bierze? Sygnały ostrzegawcze W domu pojawiają się np. zapalniczki, łyżeczki, bibułki, kawałki okopconej folii aluminiowej, igły, strzykawki, kleje, tabletki, proszki. Zmiany w zachowaniu, zwyczajach, nastrojach dziecka stany nietrzeźwości osłabienie lub utrata zainteresowań zaburzenia snu wahania nastroju (drażliwość, płaczliwość itp.) zmienna mowa (powolna, zamazana lub przyśpieszona) trudności z koncentracją zachowania i reakcje nieadekwatne do sytuacji chwiejny, powolny chód lub pobudzenie ruchowe zastyganie w nienaturalnych pozycjach gorsze wyniki w nauce, wagary zmiana dotychczasowych znajomych poszukiwanie nowych grup i aktywności rozluźnienie więzi z rodziną zakłócanie porządku publicznego Zmiany w wyglądzie sprawianie wrażenia osoby chorej, np. przeziębionej, kaszlącej zmęczenie wychudzenie zmiany skórne (miejsca po ukłuciach, zadrapania, ślady po oparzeniach, przebarwienia palców) szkliste oczy, zwężone, rozszerzone, nieruchome źrenice słodki zapach z ust. Na obozach, koloniach, z nowym chłopakiem, na plaży. Z różnych badań i raportów wynika, że wiek inicjacji seksualnej obniża się. Ta tendencja utrzymuje się od kilku lat. Badanie Diagnoza szkolna, przeprowadzone w 2009 roku w ramach programu Szkoła bez przemocy pokazuje, że 30 proc. 13-latków i prawie 40 proc. 15-latków ma już ten pierwszy raz za sobą. Gorzki owoc wakacyjnych inicjacji to utrudnienia w kształtowaniu uczuć wyższych, zaburzony rozwój naturalnych relacji międzyludzkich, nie wspominając już o chorobach przenoszonych drogą płciową czy dzieciach, które rodzą dzieci. Seksualna dezinformacja Katechetka przekazywała nam chore wyobrażenie o seksie, że ma służyć tylko i wyłącznie prokreacji, jest czymś złym, a czerpanie z niego przyjemności jest grzechem. Wychowanie do życia w rodzinie mieliśmy z 60-letnią panią pedagog, która tylko na jednej lekcji wprowadziła temat seksu i jako jedną z metod antykoncepcji podała położenie się przez dziewczynę w wodzie sxc z octem, która wypłucze i zabije plemniki. Zajęcia prowadzone są przez nauczycieli, których widujemy codziennie w szkole. Unikają zakazanych według nich słów, wszystko omijają szerokim łukiem, puszczają film i idą na kawkę. To tylko kilka wypowiedzi zamieszczonych w raporcie Jaka naprawdę jest edukacja seksualna w Polsce Grupy Edukatorów Seksualnych Ponton. Jak wynika z raportu, zajęcia szkolne upewniły uczniów, że wiedzy na temat dojrzewania, seksu i antykoncepcji muszą szukać na własną rękę. A gdzie szukają? Internet i wszechobecna pornografia, telewizja, prasa i rówieśnicy. To najczęstsze źródła. A skoro tak właśnie wygląda wiedza nastolatków, czego się spodziewać po ich zachowaniu? Czy można liczyć na coś więcej niż wypaczone podejście do seksu, płytką wiedzę i co za tym idzie, brak odpowiedzialności? Raport Grupy Ponton to jednoczesny apel do Ministerstwa Edukacji Narodowej o wprowadzenie do szkół rzetelnej, neutralnej światopoglądowo edukacji seksualnej, o kompetentnych i przygotowanych do prowadzenia przedmiotu nauczycieli i zajęcia prowadzone w trakcie normalnych godzin lekcyjnych. To pierwszy krok do sukcesu. Zamiast więc zwalać winę za całe zło na dzisiejszą zepsutą młodzież, warto pomyśleć co my, dorośli rodzice, pedagodzy, psycholodzy, powinniśmy zrobić w tej sprawie. Sekciarskie infekcje Dziwne znajomości i odrzucanie dotychczasowych przyjaciół. Telefony od nieznajomych, nowe zwyczaje, niechęć do jedzenia niektórych potraw, zwłaszcza mięsnych. Niedomówienia i tajemnice, zerwanie kontaktów z rodziną. Znikanie na całe dnie bez słowa. To sygnały, że z dzieckiem dzieje się coś nie tak. Przyczyną może być sekta. Wakacje to dla sekt czas żniw wyjątkowo dogodny moment na werbunek i inwestowanie w młodych ludzi. Dariusz Pietrek, koordynator Śląskiego Centrum Informacji o Sektach i Grupach Psychomanipulacyjnych tłumaczy: Młodzi ludzie szukają atrakcyjnych okazji spędzenia czasu. Wiele sekt stosuje tzw. technikę oswajania, zapraszając na organizowane w lecie ciekawe wyjazdy z modnym i zajmującym programem nauką języków obcych, szerokim wachlarzem zajęć rekreacyjnych. Wiele razy docierały do nas sygnały o obozach językowych, za którymi kryły się różne dziwne, sprytnie zakamuflowane grupy, które oprócz języka obcego przemycały w programie ważne dla siebie treści. Szukając nowych znajomości i nowych wrażeń, wyjeżdżając na wakacje bez rodziców, nastolatek łatwo może wpaść w pułapkę idyllicznej iluzji raju na ziemi. A taką właśnie oferuje sekta. Zapewniający utopijne poczucie bezpieczeństwa wszechobecny plan, sprawne funkcjonowanie i pozornie ułatwiające życie normy i zasady, których należy się trzymać, zacierają w umyśle młodego człowieka realny obraz tego, czym w rzeczywistości jest sekta. Wtedy bardzo trudno jest dostrzec skrajny autokratyzm czy wręcz totalitarny sposób funkcjonowania takich organizacji, szantaż emocjonalny czy presję grupy. Guru staje się tym, czego w życiu nastolatków często brakuje autorytetem. Członkowie sekty przyjaciółmi, na których wsparcie może liczyć o każdej porze dnia i nocy. Życie i zadania w sekcie antidotum na brak perspektyw. Granica zaczyna się zacierać. Istnieje tylko jeden krok, by niedoświadczony nastolatek zechciał zamienić domowe kłopoty w iluzję doskonałości, bezproblemową rzeczywistość oferowaną przez organizację. Wakacje to dla sekt czas żniw wyjątkowo dogodny moment na werbunek młodych ludzi Do Śląskiego Centrum Informacji o Sektach każdego roku zgłasza się średnio 250 osób. Chcą uciec, ale są rozbici i odmienieni. Rany są głębokie, a blizny bardzo długo się goją. Jak pomóc? Przede wszystkim nie osądzać, nie krytykować i nie szantażować. Rodzinie nie wolno zrywać więzi. Trzeba zacząć rozmawiać, okazać wsparcie. Tylko w ten sposób można wyrwać swe dziecko z sideł destrukcyjnej organizacji. Mimo że wciąż brakuje instytucji zajmujących się tym problemem, warto zwrócić się do poradni zdrowia psychicznego i szukać pomocy specjalistów. Znaleźć czas O czym warto pamiętać zanim nasze nastoletnie dziecko pojedzie na wakacje. Łatwiej jest zapobiegać, niż naprawiać błędy. Truizm. Tak, ale zapominamy o tym. Jak ustrzec przed niebezpieczeństwem? Prócz miłości i dobrych relacji z dzieckiem, rodzicom potrzebna jest wiedza o alkoholu, narkotykach, seksie i sektach. Nie bójmy się rozmów. Odpowiadajmy na pytania. Znajdźmy czas dla własnych dzieci. Natalia Ściążko Sekty Sygnały, że coś jest nie tak U członków sekt opisuje się tzw. syndrom indoktrynacji, który charakteryzuje się następującymi elementami: nagła zmiana hierarchii wartości, łącznie z porzuceniem pragnienia zdobycia kariery; szybka i dramatyczna zmiana sposobu zachowania; obniżenie elastyczności umysłowej i zdolności adaptacji; udzielanie mechanicznych, stereotypowych odpowiedzi; zawężenie i otępienie uczuciowości; ofiary są posępne lub przeciwnie, w stanie chorobliwej egzaltacji; zmiany fizyczne - wyniszczenie, utrata wagi, tępy wyraz twarzy i uciekające spojrzenie. Najbardziej niebezpieczne sekty w Polsce Antrovis, Chritianie, Czerwona Brygada, Gałąź Davida, Kościół Scjentologiczny, Najwyższa Prawda, Niebo, Raelianie, Rodzina Miłości, Ruch na Rzecz Odnowy 10 Boskich Przykazań, Sataniści, Sekta Moona, Świątynia Ludu, Święte Bractwo Zakonne Himawanti, Świątynia Słońca i Wielkie Białe Bractwo. Czym jest sekta? Za sektę można uznać każdą grupę, która posiadając silnie rozwiniętą strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób istotny regulujących życie członków; która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodziny i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny. Definicja MSWiA sxc

5 8 Strategie i kierunki Refleksje trzeźwiejącego 9 O wakacyjnej profilaktyce i prewencji, kontrolach i bezpieczeństwie młodzieży w naszym regionie mówi komisarz Sławomir Litwin, zastępca Naczelnika Wydziału Prewencji KWP w Katowicach. Nadchodzący okres wakacyjny zobowiązuje policję do podejmowania działań na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa wypoczywających, a w szczególności dzieci i młodzieży. Realizując zadania w tym obszarze bazujemy m.in. na doświadczeniach z lat ubiegłych. Każdego roku śląscy policjanci przygotowują się do okresu wakacyjnego, ukierunkowując swoje działania na profilaktykę oraz prewencję. Spotkania W 2010 roku przeprowadzono 376 spotkań z rodzicami i opiekunami prawnymi dzieci. Odbyły się też 683 spotkania z dziećmi i młodzieżą, organizowane często przy współudziale lokalnych samorządów, domów kultury, WOPR-u, straży miejskiej, straży pożarnej czy harcerstwa. W spotkaniach uczestniczy zarówno młodzież, która przebywa na obozach i koloniach, jak i dzieci, które pozostały Policja kontroluje m i e j s c a, w których chętnie p r z e b y w a i bawi się młodzież Policyjne wakacje w miejscu zamieszkania, a biorą udział w alternatywnych formach wypoczynku organizowanych przez szkoły, świetlice, parafie czy organizacje społeczne. Takie spotkania promują bezpieczne zachowania na drodze, nad wodą oraz w innych miejscach wypoczynku i prezentują właściwe postawy, wolne od wszelkich używek, takich jak nikotyna, alkohol czy narkotyki. Uczą dzieci, jak się zachować w niebezpiecznych sytuacjach, ale też jak takich sytuacji unikać. Kontrole Kontrolujemy miejsca, w których chętnie przebywa i bawi się młodzież. Sprawdzamy dzikie kąpieliska, ale też miejsca, w których może dochodzić do dystrybucji środków odurzających. Punktów sprzedaży alkoholu i papierosów jest w naszym regionie tysiące. Nas interesuje podstawowe pytanie jaki dostęp do tego typu artykułów mają małoletni. Obowiązujące prawo, m.in. ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, powinno być respektowane. Jeżeli mamy podstawy sądzić, że prawo zostało złamane, dążymy do ustalenia okoliczności zakupu alkoholu czy innych używek przez małoletnich i wszczynamy postępowanie. Do naszych działań należy też rozpoznanie i kontrolowanie miejsc, w których może dochodzić do prostytucji lub wykorzystywania seksualnego małoletnich. Puby, dyskoteki, centra rozrywki nie uchodzą naszej uwagi. W okresie wakacyjnym ujawniamy też więcej przypadków zaniedbań i braku właściwej opieki nad małoletnimi. Kiedy kończy się szkoła, nietrzeźwi rodzice bądź opiekunowie nie potrafią zająć się swoimi dziećmi. Współpraca W działaniach na rzecz bezpieczeństwa policja współpracuje z Żandarmerią Wojskową, Służbą Ochrony Kolei, Wodnym Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Strażą Graniczną oraz strażą miejską w różnych miastach. Organizujemy wspólne patrole. W lipcu i sierpniu 2009 roku w województwie śląskim takich służb było 1666, w 2010 r Cenną pomocą jest też wymiana informacji, koordynowanie służb, wspólne podejmowanie działań profilaktycznych i interwencji. Dzięki temu nasze akcje są zdecydowanie skuteczniejsze. Notowała NŚ Kontrole W wyniku działań policyjnych w 2010 r. dokonano 3482 kontrole miejsc masowej rozrywki, takich jak dyskoteki, puby, miejsca odbywania się koncertów i festynów. Podczas kontroli policjanci zwracali uwagę na zjawisko sprzedaży lub podawania alkoholu nieletnim oraz dystrybuowanie środków odurzających. W 2010 roku w wyniku takich akcji ujawniono 309 przypadków, w których nieletni byli pod wpływem alkoholu, oraz 24 przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ujawniono też 15 przypadków, kiedy nieletni byli pod wpływem środków psychoaktywnych i 196 przestępstw narkotykowych z udziałem nieletnich. zdjęcia sxc Słońce świeci mocniej, dni stały się dłuższe, a i ludzie sprawiają wrażenie pogodniejszych. Przed nami letni wypoczynek. Warto jednak pomyśleć o swojej trzeźwości i zadbać o nią zawczasu. Wszyscy znamy przyjemny stan beztroski i przyzwolenia na przynajmniej chwilowe zwolnienie z odpowiedzialności. Pamiętajmy jednak, że nam osobom uzależnionym folgowanie swoim emocjom może nie wyjść na dobre. Oczywiście, nie ma niczego złego w dawaniu sobie urlopu od prozy życia. Przynajmniej od czasu do czasu. Mówię jedynie, że często takie zachowania grożą wywołaniem przypadków niosących za sobą zagrożenie dla trzeźwości. A przeżyłem już ich kilka i nie skończyły się dla mnie dobrze. Jeśli dysponujesz doświadczeniem, a twoja trzeźwość jest już dostatecznie ugruntowana, doprowadzenie do takich sytuacji uruchomić powinno wewnętrzny system ostrzegawczy. Staram się go nie lekceważyć. Zdaję sobie sprawę, że ochota na napicie się alkoholu może pojawić się znienacka. Taka jest cena choroby, na którą cierpię. Znam nader dobrze poruszanie się w zatłoczonych nadmorskich alejkach, w których co dziesięć metrów wyłania się tętniący życiem piwny ogródek. Gdy nachodzi mnie czasem myśl, żeby trochę odpuścić, wstąpić i posiedzieć chwilkę w rozbawionym, wyluzowanym towarzystwie włącza się we mnie ostrzegawcze myślenie. Wiem, że akurat wtedy pewnie nie napiłbym się alkoholu, ale czy nie byłby felieton AA to pierwszy krok, aby to uczynić? Czy nie miałoby to czegoś wspólnego z poddaniem się próbie? A może już mogę? Może już nie ma mojej choroby, może odeszła i teraz już będę pił w sposób kontrolowany? Natychmiast uświadamiam sobie, że nie ma o tym mowy. Porzuć nadzieję! krzyczę w myślach do siebie. Moje osobiste doświadczenie podpowiada mi, co stałoby się dalej. Na początku czułbym się zdezorientowany. Radosne chwile, jakie spędziłem w knajpie bez picia alkoholu, zachęcałyby mnie do kontynuowania eksperymentu. Zacząłbym myśleć, że może z tym uzależnieniem wcale nie jest tak, jak mówią. Już bez obaw chodziłbym do barów i pubów. W końcu może nie zaraz i nie od razu złamałbym abstynencję. Ale nie postępowałbym jak człowiek zdrowy. Liczyłbym wypity alkohol, co dawałoby mi złudę kontroli. Planowałbym kiedy mogę wypić i ile. Stopniowo przesuwałbym granicę. W swoim piciu wykazywałbym wszystkie cechy uzależnienia. Bo na tym to polega. Jeśli sięgnę po alkohol, to wszystkie znane mi mechanizmy uzależnienia włączą się W końcu nadeszło lato z tą samą siłą, z jaką działały jeszcze niedawno jakby nigdy nie zostały zatrzymane. To właśnie jest istota uzależnienia. Stopniowo piłbym coraz więcej, aż w końcu przestałbym trzeźwieć nawet na chwilę. Później ruszyłbym drogą całkowitej degradacji. Może jeszcze Bóg pozwoliłby mi się zatrzymać, ale równie prawdopodobne jest to, że nie umiałbym już tego zrobić. Znowu obudziłyby się we mnie wszystkie te demony, które odesłałem do lochów własnego umysłu. Przecież wcale się ich nie pozbyłem. One nie zniknęły, śpią jedynie pogrążone w letargu. Ale wystarczy tylko jedno skinienie Strach, lęk i upokorzenie. Słońce zgasłoby w moim świecie. Znowu wyblakłyby wszystkie kolory, znów w głowie pojawiłby się dobrze znany chaos i bezustanny krzyk, którego poza mną nikt nie może usłyszeć. Jeszcze raz zostałbym sam. Umarłby rozsądek i rozwiała się nadzieja. Życie straciłoby sens Przypominając sobie ten stan uśmiecham się do siebie w myślach i powoli odchodzę w stronę plaży, nie oglądając się na rozbawiony tłum ze szklankami i kieliszkami w rękach. Pamiętam także, że to nie na mojej rodzinie ani znajomych spoczywa obowiązek myślenia o tym, które sytuacje mogą stanowić dla mnie zagrożenie. Problem polega na tym, aby w każdej sytuacji pozostawać wiernym swoim zasadom. Swoim, bo zalecenia dla trzeźwiejących są już moimi zasadami. My alkoholicy aż nadto dobrze wiemy, że każdy powód jest dobry i każda okazja warta wykorzystania A więc powinienem pamiętać pomimo że szczególnie mocno właśnie w czasie wakacji chciałbym uciec od pamiętania. rysunek małgorzata wrona-morawska

6 10 Alkohol w Bułgarii Alkohol w Bułgarii 11 Słońce, plaża i rakija sxc Bułgaria. Kraj kurortów, słonecznych plaż, ciepłego morza. Ale też alkohol, nieodpowiedzialne picie i walka z uzależnieniami. Iwona Weis Doniesienia prasowe z ostatnich lat pokazują skalę problemu. 400 tysięcy Bułgarów pijących ryzykownie bądź już mających poważny problem alkoholowy. Jedna dziesiąta tej liczby to zarejestrowani chorzy. Piją głównie mężczyźni, jednak w ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby kobiet i dzieci sięgających po kieliszek. Według tegorocznego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pod względem konsumpcji alkoholu Bułgaria zajmuje dopiero 30. miejsce spośród 48 krajów europejskich. Te same statystyki wykazują, że mieszkańcy krajów śródziemnomorskich, którzy dotychczas znani byli z biesiad mocno zakrapianych alkoholem, piją znacznie mniej. W ciągu ostatnich dwudziestu lat w tych rejonach Europy konsumpcja alkoholu znacząco zmalała. Problem jednak nie zniknął, co rządom i działaczom społecznym nie pozwala spocząć na laurach. Jedno piwo dziennie pięć razy w tygodniu Ministerstwo Zdrowia w Bułgarii opracowało specjalny program walki z nadużywaniem alkoholu na lata Głównym elementem programu było ustalenie granicy tzw. bezpiecznego picia. Dla mężczyzn granicę tę wyznaczają 62 gramy, a dla kobiet 31 gram 40-procentowego alkoholu dziennie. W praktyce mężczyzna może wypić 200 ml wina albo jedno piwo dziennie, natomiast kobieta połowę tej dawki. Program zachęca również, aby przez dwa dni w tygodniu nie spożywać żadnych napojów alkoholowych. Męską złotą receptą jest więc jedno piwo dziennie pięć razy w tygodniu. Jaki jest cel programu? Pokazać, czym jest odpowiedzialne korzystanie z alkoholu, jak wyznaczać sobie granice i jak unikać ryzykownego picia, które prędzej czy później przeradza się w poważny problem. Celem jest również wzrost świadomości społecznej, informowanie do czego może prowadzić nadużywanie alkoholu. Częste picie znacząco obniża poziom życia i skraca jego długość o lat. Alkoholicy żyją krócej i chorują częściej. Świadomość tej prostej zasady ma się stać pierwszym krokiem ku temu, aby w Bułgarii piło się mniej. Optymistyczne prognozy Ministerstwa Zdrowia zakładają, że w najbliższych latach zapadalność na choroby związane z nadużywaniem alkoholu ma się zmniejszyć, a średnia długość życia wzrastać. Dzieciak z rakiją w plecaku Nastoletnia młodzież pije dużo i nieodpowiedzialnie. To problem wszystkich krajów w Europie, co potwierdza chociażby Europejski Program Badań Ankietowych w Szkołach na temat używania alkoholu i innych narkotyków (ESPAD). Według danych z 2007 roku poziom picia wśród młodych Europejczyków wzrasta. Sięganie po procenty w ciągu ostatnich 12 miesięcy deklarowało średnio 82 proc. respondentów, a w ciągu ostatnich 30 dni 61 proc. Połowa uczniów przyznała, że co najmniej raz w życiu była w stanie upojenia alkoholowego, a 15 proc. badanych było zdania, że alkohol stał się dla nich przyczyną problemów kłótni z rodzicami i przyjaciółmi, słabszych wyników w nauce, bójek i agresji. Najczęściej na problemy związane z piciem alkoholu wskazywali respondenci z Bułgarii, Wyspy Man, Wielkiej Brytanii i Łotwy. Rząd w Bułgarii podejmuje próby dotarcia do młodzieży, która coraz chętniej sięga po kieliszek. Organizowane są między innymi akcje szkolne, na których terapeuci i psycholodzy uświadamiają problem i uczą odpowiedzialnego korzystania z substancji psychoaktywnych. Program Ministerstwa Zdrowia na lata zakłada, że dzięki tego typu działaniom edukacyjnym, poziom spożycia alkoholu wśród dzieci i młodzieży w grupie wiekowej do 18 lat spadnie mniej więcej o połowę. Poza skalą Dotykając problemu uzależnień w Bułgarii trzeba jednak wziąć pod uwagę również społeczności mieszane. Według różnych szacunków w Bułgarii żyje od 400 do 800 tys. Romów. Po Turkach są drugą największą mniejszością w kraju. Widok ludzi mieszkających gromadnie w chatach z klepiskiem, często bez kanalizacji, a nawet bez prądu, mnóstwo dzieci biegających boso, bez opieki, bez jakichkolwiek perspektyw i praktycznie bez szans na dobre wykształcenie, budzi grozę. Życie w takich warunkach, w wyizolowanych skupiskach, często na skraju nędzy sprzyja szukaniu ucieczki w używkach, między innymi w alkoholu. Ten problem nie omija tak zwanych mahala, romskich dzielnic biedy w Bułgarii, i często wymyka się wszelkim statystykom. Słaby poziom wykształcenia w rejonach wiejskich, a nawet analfabetyzm wśród społeczności romskich, trudności ekonomiczne, szerzące się bezrobocie. Wszystko to niejednokrotnie może się stać przyczyną sięgnięcia po kieliszek. I nie przeszkadza brak pieniędzy na kupno alkoholu. W Bułgarii trunki pędzi się w zaciszu własnego domu. Niemal każdy gospodarz ma w zanadrzu zapas rakii własnej produkcji ze śliwki, winogron, moreli, jabłek czy fig. Nie ma znaczenia. Znaczenie mają procenty, a tych w rakii nie brakuje nigdy. Przyzwolenie na picie Specjaliści leczenia uzależnień biją na alarm, dostrzegając, że problemem nie jest tylko ilość spożywanego alkoholu czy procenty. Jest nim również tolerancja społeczna, przyzwolenie na picie i bagatelizowanie jego skutków. Jak w Bułgarii patrzy się na ostre picie mocnych trunków? Widzi się w nim młodość, przejaw siły i wigoru. Dlatego też terapeuci podkreślają, iż walkę z uzależnieniami trzeba zacząć od szeroko pojętej świadomości społecznej, trzeba pomóc mieszkańcom rozróżniać, kiedy picie można uznać za bezpieczne, ale też w którym momencie staje się ono ryzykowne. To zadanie stara się realizować nie tylko Bułgaria, ale też wiele innych krajów europejskich.

7 12 Raport Raport 13 Niech uzależnionymi zajmują się lekarze, a nie policja wzywa Światowa Komisja ds. Polityki Narkotykowej. Walczyć z bandytami, Zaprezentowany na początku czerwca, podczas konferencji prasowej w Waldorf Astoria Hotel w Nowym Jorku, raport wywołał zamieszanie na całym świecie. Tysiące publikacji prasowych, setki audycji radiowych i telewizyjnych. Dlaczego? Wnioski Światowej Komisji ds. Polityki Narkotykowej można nazwać rewolucyjnymi. Wojnę z narkotykami ocenia jako porażkę i zaleca poważne reformy światowego systemu prohibicji narkotykowej. Cały raport w języku angielskim i hiszpańskim można znaleźć: http: // Org/Report. Znane osoby W skład 19-osobowej komisji wchodzi m.in. Kofi Annan, były sekretarz generalny ONZ, Paul Volcker, przewodniczący Systemu Rezerwy Federalnej (FED) w latach , George P. Schultz, były wysoki urzędnik w administracji amerykańskich prezydentów Ronalda Reagana i Richarda Nixona, Javier Solana, były sekretarz generalny NATO, byli prezydenci: Brazylii Fernando Henrique Cardoso, Kolumbii César Gaviria, Meksyku Ernesto Zedillo, Szwajcarii Ruth Dreifuss oraz premier Grecji Jeorjos Papandreu, pisarze Carlos Fuentes i Mario Vargas Llosa, brytyjski miliarder Richard Branson. Znane osoby, które biorą udział w pracach komisji, sprawiają, że nie można jej memoriału wrzucić do szuflady i powiedzieć, że nie ma on żadnego znaczenia. Pełny skład komisji: Przegrana wojna Co jednak wynika z raportu? Trwająca od dekady globalna wojna z narkotykami nie powiodła się, co pociągnęło fatalne konsekwencje dla społeczeństw na całym świecie. Dotychczasowa wojna nie ograniczyła spożycia narkotyków, kosztowała miliony dolarów z naszych podatków, nakarmiła bandytów i uśmierciła tysiące ludzi podkreślał Richard Branson. Autorzy raportu powołują się na szacunki ONZ, według których w latach spożycie opiatów na całym świecie wzrosło o 34,5 proc., kokainy o prawie 27 proc., a konopi indyjskich o 8,5 proc. Podobnie wzrosła liczba ludzi uzależnionych. Biorących narkotyki jest dziś około 250 mln. 50 lat po ogłoszeniu ONZ-owskiej konwencji ds. narkotyków i 40 lat po wypowiedzeniu im wojny przez Richarda Nixona, prezydenta USA, radykalna reforma polityki narkotykowej stała się pilna i konieczna podkreślają autorzy raportu. Leczyć nie karać Komisja domaga się zmiany sposobu postępowania, które wciąż polega na bezwzględnym zakazie i karaniu upraw, konsumpcji i handlu narkotykami bez różnicy, Autorzy raportu podkreślają, że publikując memoriał, chcą doprowadzić do publicznej debaty na temat narkotyków. Uważają, iż problem narkotyków przysłania strach i dezinformacja. Liczą na naukowe, rzetelne dyskusje. a nie z narkomanami Rozbieżności pomiędzy poziomem kon troli i poziomem szkodliwości Kl asyfikacja poziomu szkodliwości bardzo niebezpieczne umiarkowane ryzyko niskie ryzyko nie podlegający międzynarodowej kontroli czy chodzi o rolnika, narkomana czy wielkiego narkotykowego gangstera. Były prezydent Brazylii Fernando Henrique Cardoso apelował: Zacznijmy od traktowania uzależnienia od narkotyków jako problemu zdrowotnego oraz od zmniejszenia popytu na narkotyki poprzez wprowadzenie edukacji i regulacji, a nie prawnej kryminalizacji marihuany. Raport przypomina, że chłopi uprawiający mak czy kokę to drobni rolnicy zarabiający na życie swoich Ocena ryzyka podawana przez niezależnych ekspertów 0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 heroina kokaina barbiturany alkohol ketamina benzodiazepiny amfetamina tytoń buprenorfina konopie indyjskie rozpuszczalniki LSD ritalin sterydy anaboliczne GHB ecstazy khat rodzin, a nie kryminaliści. Żeby przestali się zajmować uprawą tych roślin, trzeba im zapewnić inne źródła dochodów. Ludzi handlujących niewielkimi ilościami narkotyków na ulicach np. z biedy oraz kurierów zmuszanych do przewożenia narkotyków z kraju do kraju trzeba odróżniać od zorganizowanych gangów zajmujących się produkcją i szmuglem na wielką skalę. Uzależnionych od narkotyków trzeba przestać wykluczać ze społeczności, ścigać i karać jak przestępców, infografika mwm / zdjęcie Aleksy Antoniewicz Raport opublikowany w The Lancet w 2007 roku pokazuje rozbieżności pomiędzy o c e n a m i szkodliwości i kontroli poszczególnych środków psychoaktywnych. Jego autor Colin Bl akemore, dyrektor Medical Research Council przygotował go na p o d s taw i e badań 33 naukowców. Wykres po lewej stronie pokazuje w y n i k i. a zacząć traktować ich jak ofiary nałogu i dilerów, a narkomanię jako kwestię zdrowia publicznego. Raport uważa za nieaktualną ustaloną pół wieku temu hierarchię substancji psychoaktywnych pod względem szkód społecznych i zdrowotnych, jakie wyrządzają. Heroina i kokaina są na tej liście zrównane z marihuaną i powszechnie zakazane, podczas gdy alkohol, tytoń czy sterydy anaboliczne są uznane za nieszkodliwe i zupełnie nie podlegają międzynarodowej kontroli. Przełamać tabu Dotychczasowa światowa wojna z narkotykami była wyrazem przewagi krajów bogatych, które narkotyki spożywają, nad biednymi, w których są one produkowane. Pierwsze z nich uważają, że problemem jest produkcja i szmugiel. Te drugie że źródłem plagi jest popyt. Przywódcy polityczni i osoby znane powinny mieć odwagę, aby powiedzieć publicznie to, co wielu z nich przyznaje prywatnie, że represyjne strategie nie rozwiążą problemu narkotyków oraz że wojna z nimi nie przyniesie wygranej. Społeczeństwa muszą otwarcie zacząć rozmawiać o używaniu narkotyków, trzeba przełamać tabu napisali autorzy raportu. Surowe prawo nie uratuje nas przed narkotykami. Ludzie mają, niestety, prawo szkodzić swemu zdrowiu i niektórzy będą pić, palić i ćpać. Dlatego w światowej debacie na temat zwalczania narkotyków i narkobiznesu, jako powszechnej plagi współczesności, raport Światowej Komisji ds. Polityki Narkotykowej jest tak ważny. Sugestie komisji: Zaprzestać kryminalizacji, marginalizacji i stygmatyzacji osób używających narkotyków, ale nie szkodzących innym Zachęcać do wprowadzania prawnej legalizacji narkotyków, zaczynając od marihuany. W ten sposób osłabiono by źródła dochodów przestępczości zorganizowanej Umożliwić dostęp do leczenia. Dotyczy to nie tylko metadonu i buprenorfiny, ale także terapii heroinowych, które przyniosły dobre skutki w krajach Europy (Portugalii, Holandii i Szwajcarii) oraz Kanadzie i niektórych stanach USA Stosować prawa człowieka i zasady redukcji szkód zarówno do osób używających narkotyków, jak również osób zaangażowanych na najniższych szczeblach nielegalnych rynków narkotykowych, takich jak rolnicy, kurierzy i drobni sprzedawcy.

8 14 rozmowa rozmowa 15 Marihuana przedszkolem narkomana Z Gabrielą Gajowiec-Krauze, kierownikiem Wojewódzkiego Ośrodka Zapobiegania i Leczenia Uzależnień w Katowicach, rozmawia Katarzyna Pilawa. XX Na z d r o w i e: Jakie środowiska są najbardziej narażone na uzależnienie od narkotyków? Gabriela Ga j o w i e c-krauze: Narkomania jest sprawiedliwą chorobą dotyka wszystkie grupy społeczne. Najwięcej naszych pacjentów pochodzi z bardzo przeciętnych środowisk. Oczywiście, są też osoby z rodzin skrajnie patologicznych, ale jest to niewielki procent. Są też ci u szczytu kariery. Najwięcej jest jednak tych ze średnio sytuowanych rodzin. XX Jakie narkotyki dominują? Należałoby wymienić dwie grupy. W pierwszej są przetwory konopi indyjskich, czyli marihuana i haszysz, natomiast w drugiej amfetamina. Myślę, że moda na dopalacze już zaczyna się wypalać, chociaż to nie znaczy, że nie ma ich na rynku. Można je dostać w tzw. drugim obiegu przez internet, pocztę, handel pantoflowy albo jak to się mówi gdzieś tam z tyłu sklepu. Należy również wymienić grupę środków psychoaktywnych, którą stanowią różnego typu leki. Są one bardzo popularne i nadużywane przez młodzież i dorosłych. Najtrudniej chyba przyznać się do tego, że ktoś jest uzależniony od leków, bo lek jak sama nazwa wskazuje ma leczyć. Często ludzie mają takie poczucie, że się leczą, a przecież to nieprawda, ponieważ przyjmują je w dawkach przekraczających dopuszczalne normy. XX Dlaczego lekkie narkotyki typu marihuana są trendy? Unikam określenia lekkie narkotyki, bo to dziwny podział. Jeśli określamy coś jako narkotyk, środek psychoaktywny, uzależniający, to nie może być lekki. Według mnie jest to ewidentna sprzeczność. Dlaczego akurat marihuana jest popularna? Sądzę, że to efekt wielu obiegowych mitów. Najczęściej są to informacje czerpane ze stron internetowych, z forów dyskusyjnych użytkowników i sympatyków marihuany. Potocznie twierdzi się, że nie uzależnia, ale nasi pacjenci nie potrafią funkcjonować bez porannego jointa lub nawet kilku w ciągu dnia. Poza tym marihuana jest najczęściej pierwszym środkiem, z którym człowiek ma kontakt. Pali się ją jak papierosa, więc nie trzeba używać strzykawki. Jest stosunkowo łatwa do zdobycia, chociaż nielegalna. Większość naszych pacjentów, uzależnionych m.in. od amfetaminy czy heroiny, zaczynała właśnie od marihuany. Można powiedzieć, że jest to pierwszy krok do narkomanii, który prowadzi na ścieżkę uzależnienia. Kiedy marihuana się nam znudzi, to zaczynamy szukać czegoś innego. Jak już zacznie się szukać, to zawsze się coś znajdzie i wówczas nałóg jest gotowy. Jeżeli już zaczyna rozwijać się uzależnienie psychiczne, to automatycznie zaczyna funkcjonować mechanizm uzależnienia to jest taka maszynka, która zaczyna pracować. XXJeżeli ktoś w naszym otoczeniu zacznie brać narkotyki, to jak powinniśmy reagować, co zrobić? Myślę, że jeśli jest to osoba bliska, to na pewno trzeba z nią porozmawiać. Należy starać się dowiedzieć, jak wygląda problem i namawiać ze wszystkich sił, żeby zgłosiła się do odpowiedniej placówki, takiej jak nasza, która zajmuje się osobami biorącymi narkotyki. Wiadomo, że im dłużej człowiek bierze, tym więcej wysiłku wymaga od niego wychodzenie z narkomanii. Niestety, bliscy nie mogą zrobić zbyt wiele mogą jedynie namawiać, organizować tak warunki życia, żeby człowiek nie miał komfortu brania. Tutaj szczególnie myślę o rodzicach, którzy np. nie będą dawać pieniędzy. W przypadku osób dorosłych można jedynie przekonywać. Jednak tak naprawdę człowiek musi sam chcieć. Jeżeli nie chce nic zrobić ze swoim życiem, to nawet najbardziej kochające, bliskie mu osoby nie są w stanie nic zrobić. XX W jaki sposób możemy uświadomić takiej osobie, że ma problem i powinna zwrócić się do specjalisty? Na skutek używania narkotyków zaczyna komplikować się życie w różny sposób. Najpierw gmatwają się relacje z bliskimi, potem w szkole, na uczelni czy w pracy. Bywa, że są problemy z prawem. One ujawniają, że istnieje problem, chociaż osoby uzależnione nie chcą ich dostrzegać. Warto pokazać te sytuacje, które powodują, że człowiek skręca na margines życia. XX Co może być sygnałem, że nasz bliski bierze narkotyki? Występują ewidentne zmiany w zachowaniu. Jeśli Chciałbyś opowiedzieć nam swoją historię. Chcesz zapytać na temat narkomanii. Napisz! Odpowiedzi udzieli Gabriela Gajowiec- -Krauze. redakcja. nazdrowie@gmail.com do tej pory człowiek był spokojny, tak teraz bywa nazbyt energiczny, a nawet agresywny i odwrotnie osoba żywa nagle staje się ospała, wycofana, unika kontaktu z ludźmi. Trudno, żeby takie zmiany w zachowaniu osoby bliskiej nam umknęły. Jeżeli mieszka się z narkomanem pod jednym dachem, jest więcej okazji do obserwowania go. Najczęstszymi objawami są mniejszy apetyt, spadek wagi albo odwrotnie obżeranie się, chorobliwe tycie. To wszystko odbiega od stanu tzw. normalności. XX Skoro mówimy już o normalności, to jak do niej wrócić? Trzeba podjąć decyzję o odstawieniu narkotyków i zwrócić się o pomoc do specjalisty. Ludziom się wydaje, że jest to prosta sprawa. Człowiek powie od dzisiaj nie biorę i da się tak zrobić. Niestety, nic bardziej mylnego. Każdy typ uzależnienia jest chorobą, którą leczy się trudno i długo. Wymaga ogromnego samozaparcia i samodyscypliny ze strony pacjentów. XX Istnieją pewne fazy wychodzenia z uzależnień, jak to wygląda w przypadku narkomanii? Bardzo trudno powiedzieć. Teoretycznie istnieją takie fazy, ale u każdego wygląda to trochę inaczej. To wszystko zależy od człowieka, od jego typu osobowości, wieku, pozycji społecznej, sytuacji rodzinnej, stażu używania środków psychoaktywnych. Musimy wziąć pod uwagę bardzo wiele czynników. Staramy się dla każdego z osobna przygotowywać indywidualny program terapii dostosowywany właśnie do tych wszystkich elementów. Oczywiście, pierwszym i podstawowym warunkiem jest utrzymywanie abstynencji. zdjęcia katarzyna pilawa Dlatego niezwykle ważna jest nauka rozpoznawania objawów nawrotu, czyli takich sytuacji, kiedy pacjent, kolokwialnie mówiąc, ma ochotę sięgnąć ponownie po narkotyk. Staramy się uczyć, jak rozpoznawać takie momenty i jak sobie z nimi radzić. Próbujemy pokazać możliwości zdrowego życia, uczymy jak nawiązywać prawidłowe relacje z innymi. Nasi pacjenci często są skonfliktowani z rodzicami czy partnerami życiowymi. Pokazujemy im, jak można całkiem dobrze żyć i cieszyć się tym życiem. Warto być wolnym człowiekiem, narkotyki nie dają wolności, a wręcz przeciwnie. XX Czy uzależnienie od narkotyków leczy się farmakologicznie? Czasami trzeba zastosować wspomaganie farmakologiczne, ponieważ zarówno środki z konopi indyjskich, jak i amfetamina, mogą powodować bardzo nieprzyjemne zaburzenia psychiczne, które niestety muszą być korygowane w ten sposób. XX Czy w poradni są stali bywalcy? Oczywiście, są tacy pacjenci, którzy są nam znani od wielu lat, wracają, podejmując kolejną próbę wyjścia z nałogu. Są też u nas i tacy, co pozostają na terapii długoterminowej, ponieważ tego wymaga proces leczenia. XX Czy byli pacjenci szukają kontaktu z ośrodkiem? Staramy się utrzymać kontakt z naszymi już byłymi pacjentami, którzy wyszli z problemu i jest to dla nas szalenie ważne i powiem szczerze bardzo przyjemne, bo jak człowiek przychodzi i ma się czym pochwalić (a najczęściej ma), to wówczas mamy świadomość, że gdzieś tę maleńką cegiełkę dołożyliśmy do jego sukcesu. Jest to bardzo motywujące, myślę, że to nam jako terapeutom ładuje akumulatory. Gdzie szukać pomocy? Specjalistycznych poradni w naszym kraju jest około 350, a na Śląsku 48. Wojewódzki Ośrodek Zapobiegania i Leczenia Uzależnień (WOZiLU) jest jedną z większych poradni w regionie. Codziennie przyjmuje kilkunastu pacjentów, w tym kilku nowych, którzy zgłaszają się najczęściej po raz pierwszy. Trafiają tutaj osoby z całego województwa, ale również spoza regionu. Wojewódzki Ośrodek Zapobiegania i Leczenia Uzależnień ul. Powstańców 31 Katowice tel. (32) Gdy chcesz przestać brać: 1. Poszukaj namiarów na poradnię. 2. Nie obawiaj się niczego leczenie jest dobrowolne. 3. Nie potrzebujesz skierowania. 4. Determinacja i samodyscyplina pomogą ci wyjść z nałogu, bo przecież warto być wolnym człowiekiem.

9 16 Ludzkie losy Ludzkie losy 17 Jestem dzieckiem alkoholika. Mój ojciec zapił się na śmierć. Pił wynalazki cokolwiek wpadło mu w ręce. I one go zabiły. Miałem wtedy zaledwie kilkanaście lat i zamiast współczucia, poczułem ulgę, za którą wiele lat miałem do siebie pretensje. Ostatnią rzeczą, o której bym wtedy pomyślał, było pójście jego drogą. Wiedziałem, co zrobił ze swoją rodziną. Cudowne lata błogiej nieświadomości pod skrzydłami matki, która długo usiłowała ukryć prawdę i odseparować mnie od kłopotów, szybko zmieniły się w klasyczny scenariusz alkoholowej rodziny. Wielotygodniowe ciągi przeplatane pozornymi okresami ciszy przed burzą. Długo w porządku, a nagle tragedia. Wyprowadzki do babci, ucieczki, krzyk, znęcanie się, wynoszenie z domu każdej rzeczy, którą tylko można było sprzedać. Rodzinnej pamiątki, telewizora, lornetki kilka miesięcy wcześniej podarowanej synowi na urodziny. Późne wieczory często były takie same. Ja, kilkuletni chłopiec leżący nieruchomo w przytulnej pościeli, nasłuchiwałem uważnie odgłosów dochodzących zza ściany. Znałem ten krok, rozpoznawałem go bezbłędnie. Krok pijanego ojca głucho odbijający się od ścian korytarza, zwiastujący kolejną awanturę. Głośniejszy był tylko odgłos mojego szybko bijącego, wystraszonego serca. Później były przeprosiny. I znowu było dobrze. Na jakiś czas, po którym historia zataczała koło. Dlatego myślałem: Nie będę taki, jak on. Jestem odpowiedzialny. Podświadomie podążałem jednak dokładnie drogą tego, którego w jakimś stopniu byłem częścią. Smak alkoholu Pamiętam dzień, w którym spróbowałem. To był mój pierwszy raz. Pierwszy łyk. Przewodnikiem był ojciec, przedmiotem eksperymentu złoty napój z białą pianą. Był okropny. Zasypać pustkę łopatką do piasku Kolejne razy nie wzbudzały niczyich podejrzeń, młodość rządzi się w końcu własnymi prawami. Szkoła średnia, dyskoteka, dziewczyny i wino. Później wyjazdy pod namioty i picie wódki jako niepodważalny dowód męskości. Byłem ciekaw, co to znaczy być pijanym i dowiedziałem się dość szybko. To również nie wzbudziło mojego niepokoju. Przecież byłem odpowiedzialny i cały czas wiedziałem, że nie mogę podążać drogą ojca. Granica, którą przekroczyłem, była tak płynna, tak rozmyta, że nawet jej nie zauważyłem. Dziś wiem, że jestem alkoholikiem. Nie potrafię jednak powiedzieć, kiedy się nim stałem. Policjant w przebraniu Z niedojrzałej larwy szybko wyrósł okazały motyl. Stałem się mężczyzną. Prawdziwym mężczyzną. Chłonąłem jak gąbka lansowany w środowisku policjantów ideał macho. Facet ma być silny. Ma być zdrowy. Nie może się bać. Domeną twardziela jest wulgarny język i mocna głowa. Przestępca i policjant to dwie strony tego samego medalu. Chcesz przeżyć musisz się dopasować, musisz być silniejszy, szybszy i bardziej zdecydowany. Stresującą pracę w służbach specjalnych nieustannie zalewaliśmy mocnymi trunkami. Piłem w pracy i po pracy. Na imprezach integracyjnych i spotkaniach służbowych. Non stop. Praca operacyjna to jedynie strzępy prawdy i całe garście kłamstwa. Oscarowo odgrywałem role zlecane mi przez przełożonych. Żyłem w świecie manipulacji, zakłamania, ukrywania własnego ja. A to nie było niczym innym, jak tylko pożywką dla alkoholowego mechanizmu oszukiwania samego siebie. Pijak w strzępach ubrania, lump przeglądający się w lustrze, w którym widzi odbicie człowieka w smokingu. To byłem ja. Niezbadane zakamarki umysłu oszukiwały mnie, kamuflowały to, kim byłem naprawdę, jednocześnie pozwalając mi przeżyć. Oszukiwałem siebie i wszystkich dookoła. Dręczyło mnie chroniczne zmęczenie, stres i frustrujące poczucie, że to, co dzieje się w pracy muszę zachować dla siebie. Przestępcy pracują 24 godziny na dobę, a ja byłem gliniarzem 24 godziny na dobę. Nie potrafiłem zostawić tamtego życia za progiem własnego mieszkania. Być jednym człowiekiem do 15.30, a po innym. Silne emocje topiłem w kieliszku. Samotne wypady, żeby porozmyślać ornitologiczne obserwacje w kojącym towarzystwie flaszki. To zdawało się być jedynym skutecznym lekarstwem na zszargane nerwy. Resetowałem myśli i doznawałem ulgi. W końcu wczesna emerytura, która miała przynieść wymarzony spokój. Zamiast niego przyniosła pustkę i deficyt lęku. Ucieczka i rozwiązanie Życie na walizkach i nauka małżeństwa. Tak przez dłuższy czas wyglądało moje życie. Rodzina w jednym mieście, praca w drugim. Rozłąki i wyczekiwanie weekendu. Pożywka dla alkoholowej choroby. Rozdrażnienie i niezrozumiałe stany emocjonalne wywołujące konflikty z innymi ludźmi były czerwonym światłem, ostrzeżeniem, którego nie zauważyłem. W każdy wyczekiwany piątek jakiś nieznany pęd gnał mnie do żony, do córki. Ja naprawdę chciałem być z nimi, ale kiedy tylko przekraczałem próg naszego mieszkania, czar pryskał. Wymiana kilku zdań wywoływała wojnę, której źródła były mi zupełnie nieznane. Gdzieś z tyłu głowy czaiło się coś, co dziś nazywamy chorobą. Wtedy tego nie wiedziałem. Napięcia, frustracje, konflikty i niespełnione oczekiwania. Jedyną ucieczką, jaką wówczas znałem, był alkohol. Jedynym rozwiązaniem, jakie znała żona rozwód. Zła kobieta. Robi mi na złość. To ona jest wszystkiemu winna. Tak w moich oczach wyglądały ruiny mojego świata. Musiałem się nauczyć długo, mozolnie, powoli że jest inny. Punkt zwrotny Odpowiedzialny i zaradny. Zawsze radziłem sobie sam. Taki byłem. Ale w tym rysunek małgorzata wrona-morawska momencie swego życia poczułem, że chyba sam nie dam sobie rady. Ten czas burz trwał już zbyt długo. Pobudzenie, ogłuszenie i totalna dezorientacja. Jak nastolatek po wyjściu z rockowego koncertu. Tylko to uczucie, w moim alkoholowym wydaniu, nie chciało minąć. Byłem jak we mgle, nie potrafiłem znaleźć wyjścia. Rozpoczęła się długa droga ku leczeniu. Życzliwa rada dobrego znajomego, który widział, co się ze mną dzieje i pierwsze próby ogarnięcia swojego życia. Kilka podejść do leczenia, które miały mnie jedynie upewnić, że nie jestem chory. Awantura z matką, ostatnią osobą, która wierzyła w karykaturę człowieka, jaką byłem. I wtedy coś się wydarzyło. Do tej pory budziłem się i myślałem, jak by tu sobie zorganizować czas i zdobyć flaszkę. Zdarzało się, że piłem z lumpami. Tego dnia było inaczej. Obudziłem się i poczułem, że nie chcę pić. Po raz pierwszy poczułem głęboką odrazę do samego siebie. Chciałem krzyczeć, płakać, wymiotować i wszystko na raz. Wódka na chwilę straciła swój blask. Tę chwilę musiałem szybko wykorzystać. Walka, nauka, zmiany Terapia stacjonarna. Skoczów. Sam o nią poprosiłem. Dojrzała decyzja przeplatana tysiącem wątpliwości napawała mnie przerażeniem. Wyrwany ze znanego sobie środowiska i posadzony w nowych warunkach. Bez dawnych przyjaciół, bez domu, rodziny, komórki i telewizora. W takim oto przybytku zabłąkanych dusz skupiłem się całkowicie na sobie. Zostałem ja i mój alkoholizm. Krytykowałem, podważałem, demaskowałem. Szukałem terapeuty, który będzie mi mówił to, co ja chcę usłyszeć, a nie to, czego musiałem się dowiedzieć. Musiałem przez to przejść. To była moja droga trzeźwienia, moja własna nauka nowej życiowej postawy. Długo jeszcze po Skoczowie nie wiedziałem, czy bardziej chcę pić czy bardziej chcę nie pić. Ta wewnętrzna walka mieliła się we mnie. Dziś nie piję i wiem, że nie chcę pić. Ale nie wiem, czy naprawdę. Dlatego chodzę na mityngi. Bo nie ufam sobie pod tym względem. Nabrałem zaufania do siebie pod każdym innym, ale nie pod tym. Już wiele razy nie chciałem pić, a potem piłem. Bo jestem chory. To tak działa. Pustka Cena wyjścia z uzależnienia była bardzo wysoka. Utrata rodziny bolesny policzek w twarz. Musiałem spaść na samo dno. Musiałem przyznać, że to ja jestem winny. Wziąć odpowiedzialność na swoje barki. Gdybym wtedy tego nie zrobił, dziś leżałbym z flaszką w rowie, przekonany, że to nie moja wina. Że to ja jestem ofiarą, skrzywdzonym. Kilka lat temu stanąłem w pewnym miejscu swojego życia, które było tak niewyobrażalnie puste Nie miałem nic. Rodziny, domu, pracy. Byłem chory, a chory oznaczało słaby. Byłem nikim. Pustka. Poczucie odrzucenia i straty. To moment, w którym jestem do dziś. Teraz zasypuję ten dół. Tyle tylko, że jest ogromny i głęboki, a ja mam w ręku małą łopatkę do piasku. Wszystko musi trwać. Potrzeba czasu, by odnaleźć spokój. Odkrycia Z pokorą przyjrzeć się sobie. Myśleć inaczej o rzeczach, o których dotychczas myślałem po swojemu. Rozpoznawać tysiące odcieni swoich własnych emocji. Nie wpadać w euforię ani czarną rozpacz. Nie odgrywać wymyślonych ról. Nie uciekać przed problemami, które i tak cię dogonią. Przekuć swą słabość w siłę. Przekraczać zaklęte rewiry. Trzeźwieć dla siebie. Rozwijać się duchowo. To rzeczy, których musiałem się nauczyć. Zdarza się, że chciałbym się napić. Wtedy w swoich myślach piję do końca. Widzę siebie z kieliszkiem w ręku, czuję tę przyjemność, odprężenie. Ale widzę więcej. Poznaję miejsce, w którym już kiedyś byłem totalne dno. Widzę zataczające się zombie, wzrok zatroskanej matki i wyraz twarzy zdegustowanych przyjaciół. Niemal fizycznie odczuwam ten zawód, wstyd i upokorzenie. Wspomnienie złych rzeczy, które robiłem, otrzeźwia. Leczy. Leczą mityngi. Pozwalają ocenić, na ile jestem świadomy swojej choroby. Pomagają nie zapomnieć, kim jestem. Zmuszają, żeby spojrzeć na siebie w ten sposób. Dziś wiem, że miałem szansę, żeby to powstrzymać. Teraz już nie mam żadnej. Muszę z tym żyć. Pilnuję, żeby nie zapić, nie stracić jedynej możliwości powrotu do żywych. Wysłuchała Natalia Ściążko

10 18 Narkotyki Narkotyki 19 Ku przestrodze Odszedł z powodu uzależnienia od narkotyków. Dziś festiwal jego imienia ostrzega młodych ludzi przed ich zgubnym wpływem. Maria Nowak Rysiek był ostatnim hippisem moich czasów, śpiewał cudnie, a jakie teksty pisał. A jeszcze był stąd, z Chorzowa, mimo że większość swojego życia mieszkał w Tychach. Muszę pokazać mojej nowej żonie, jaką muzyką żyję, jaką muzykę kocham i kim był dla mnie Rysiek. Od trzydziestu lat nie opuściłem żadnego koncertu w Chorzowie podkreśla 51-letni konserwator urządzeń sanitarnych, który wybiera się do WPKiW na koncert Dżemu. Gładko wygolony fan zespołu w niczym nie przypomina swojego guru, czyli jednego z największych wokalistów w historii polskiej muzyki rockowej, Ryszarda Riedla. Ryszard Henryk Riedel urodził się 7 września 1956 roku w Chorzowie. Dziś miałby dopiero 55 lat. Zmarł 30 lipca 1994 roku, również w tym mieście. Przygodę z muzyką rozpoczął w 1969 roku. Miał 13 lat. Dostał od kogoś płytę Beatlesów, mama musiała więc dokupić gramofon. Godzinami słuchał i śpiewał. W tym samym roku, latem na obozie harcerskim, zaśpiewał Yellow Submarine i You ve Got To Hide Your Love Away, zdobywając sprawność śpiewaka. Edukację zakończył na siódmej klasie szkoły podstawowej. Nigdy nie pobierał lekcji śpiewu, był samoukiem. Do zespołu Dżem (ówczesna nazwa Jam) dołączył w grudniu 1973 roku, miał wtedy 17 lat. Na początku grali w knajpach, klubach i domach kultury. Palić i to dużo zaczął już w podstawówce. Szybko zaprzyjaźnił się też z alkoholem. Jabole, piwo, zwyczajna wódka, wszystko było dobre. Ale alkohol nie wystarczał, zaczął brać narkotyki i one go właśnie zabiły. Już za życia był legendą. Dzięki żywiołowemu zachowaniu na scenie koncerty zespołu zamieniały się w swoiste muzyczne spektakle. Charyzma oraz charakterystyczny głos Ryszarda Riedla porywał tłumy. Teksty jego piosenek, niezwykle przejmujące, miały bardzo często charakter autobiograficzny. Alkohol i narkotyki ułatwiały mu ekshibicjonistyczne wyrażenie swoich uczuć. Pisał i śpiewał o swoim powikłanym życiu w takich piosenkach, jak np. Whisky, Niewinni, Mała Aleja Róż, Modlitwa III, Detox, Prokurator, Autsajder. Ryszard Riedel także rysował. Rysunki często wykorzystywano na projekty okładek, ale najczęściej rozdawał je swoim fanom. Narkotyki (głównie heroina) zdominowały jego życie, więc dochodziło do wielu spięć między nim a zespołem. Nie przychodził na próby i nagrania, spóźniał się na koncerty lub mylił terminy. Nieraz reszta zespołu musiała grać kawałki instrumentalnie, a śpiewała widownia (zresztą stąd wziął się w 1989 roku pomysł na instrumentalną płytę The Band Plays On ) piszą jego biografowie. Kilkakrotne leczenie nie dało rezultatu. Za każdym razem wracał do narkotyków. W maju 1994 roku został usunięty z Dżemu. Jako przyczynę członkowie zespołu w jednym z wywiadów radiowych podali niemożność dalszej współpracy i ciągłego dostosowywania występów do niedomagającego Riedla. Zespół zawiesił swojego lidera, gdy ten przebywał w szpitalu. Umarł nie będąc już członkiem zespołu. Niebawem w Tychach naprzeciwko Urzędu Miasta stanie 2,5-metrowa rzeźba Ryszarda Riedla. Miejscy radni przeznaczyli na ten cel 70 tys. zł. Autorem postaci Riedla jest rzeźbiarz i grafik Tomasz Wenklar, który tłumaczy: Chcę, żeby to nie była tylko postać, chcę, żeby to była muzyka. Dlatego Rysiek nie będzie siedział czy stał on będzie szedł z rozwianymi włosami, w kowbojskim kapeluszu, wytartych dżinsach taki prawdziwy bluesman. Chcę go wyrzeźbić bardziej bluesem niż gliną. Dziś otoczony jest kultem porównywalnym z tym, jaki towarzyszy Jimowi Morrisonowi czy Janis Joplin, a może i większym, bo oni nie mają festiwali swego imienia. Festiwal im. Ryśka Riedla, w rocznicę jego śmierci, w tym roku odbędzie się już po raz 13. Od pierwszej edycji przyświeca mu hasło Ku przestrodze, mające ostrzegać młodych ludzi przed zgubnym wpływem uzależnienia od narkotyków. Korzystałam z internetu oraz publikacji Rysiek Jana Skaradzińskiego. Kiedy byłem mały, zawsze chciałem dojść na koniec świata, kiedy byłem mały, pytałem gdzie i czy w ogóle kończy się ten świat... W życiu piękne są tylko chwile, w życiu piękne są tylko chwile. Kiedy byłem mały, pytałem co to życie, co to życie mamo, widzisz życie to ja i Ty, ten ptak, to drzewo i kwiat, odpowiadała mi... W życiu piękne są tylko chwile, w życiu piękne są tylko chwile. Teraz jestem duży i wiem, że w życiu piękne są tylko chwile, dlatego czasem warto żyć, dlatego czasem warto żyć... W życiu piękne są tylko chwile. Na i w n e pytania, Ryszard Riedel (s ł o w a), Benedykt Otręba (muzyka)

11 20 człowiek z okładki Krzysztof Baranowski 21 Ten, który wypił, um iera pierwszy zdjęcia?????????????????????? XX Jak zareaguje kapitan, jeśli ma na pokładzie pijącego członka załogi? Kapitan podczas rejsu musi rozwiązywać przeróżne problemy, a ten jest dość banalny. Najczęściej następuje natychmiastowa reprymenda, obietnica, że już się to nie powtórzy, a jeśli jednak to znowu się zdarzy, delikwent zostaje wysadzony w najbliższym porcie. Znacznie gorzej natomiast, jeśli to kapitan pije, a załoga to czuje. Tak też się zdarza. Kiedyś przejmowałem po jednym znanym kapitanie żaglowiec i wyszedłem na pokład w jego kurtce, w której znalazłem piersiówkę. Kapitan odpowiada za siebie i za cały statek. Jest to naganne, ale się niestety zdarza. XXMówimy tu o wielkim żeglowaniu, a co z tymi, którzy pod wpływem alkoholu pływają po akwenach śródlądowych? Z nimi bywa jeszcze gorzej. Dlatego że łatwiej jest zginąć na małej łódce, nawet na Mazurach, gdy przyjdzie szkwał. Przecież alkohol prócz tego, że zaćmiewa umysł, doprowadza do szybszego wychłodzenia organizmu, więc jeśli w wodzie znajdzie się człowiek trzeźwy i po alkoholu, to ten trzeźwy wytrzyma dłużej, a hipotermia bardziej zagrozi temu drugiemu. Patrząc na to, co się dzieje na śródlądziu i na morzu, mimo wszystko uważam, że alkohol jest większym zagrożeniem w żegludze śródlądowej. Mamy do czynienia z większą ilością ludzi na wodzie. Po drugie, są to przeważnie małe, łatwo wywrotne łódki i po trzecie, ludzie nie mają świadomości tego zagrożenia. Co jakiś czas słyszymy, że ktoś się utopił, bo był pod wpływem alkoholu, nawet jeśli to nie alkohol był bezpośrednią przyczyną jego śmierci. Przychodzi podmuch, którego sternik nie zauważy, jacht się wywraca, załoga nie jest w stanie go postawić, czekają na pomoc trzęsąc się z zimna, a po godzinie czekania ten, który wypił, umiera pierwszy. XX Ludzie dość swobodnie podchodzą do żeglarstwa, często nie zdając sobie sprawy z zagrożenia. To jest sprawa szersza i nie dotyczy wyłącznie alkoholu. To rzecz kompetencji, które się ma albo których się nie ma. Teraz są takie czasy, że można wyczarterować łódkę posiadając pieniądze, a na kwalifikacje nikt nie Na m o r z u nie pije się w ogóle. Zdarza się, że zasadę tę ła m i ą i dowódcy, i załogi zwraca uwagi. Na przykład w niektórych krajach, takich jak Chorwacja, nie sprawdza się patentu żeglarskiego, sprawdza się świadectwo radiowe, ponieważ wychodzi się z założenia, że nawet jeśli się nie umie żeglować, to trzeba umieć wezwać pomoc. Właściciel jachtu może na nim wypłynąć i nie posiadać nie tylko patentu, ale i wystarczających umiejętności do jego obsługi. Stanowi wówczas zagrożenie dla innych, a to zagrożenie się zwielokrotni, jeśli znajduje się pod wpływem alkoholu. XX A co z innymi środkami psychoaktywnymi? Jeśli chodzi o narkotyki, to nie miałem takich doświadczeń. Na pokład nie wchodzili tacy, którzy zażywali po prostu żeglarstwo do nich nie pasowało. Człowiek, który ćpa, nie wsiada na pokład, bo się będzie bał. Pod żagle nie idą narkomani. Jeden z moich kolegów prowadził kiedyś rejsy dla narkomanów, jako pewien rodzaj rehabilitacji, Z Krzysztofem Baranowskim rozmawia Mirosław Migas. XX Na z d r o w i e : Jakim człowiekiem jest żeglarz, kapitan Krzysztof Baranowski? Czy zmaga się z problemami, tak jak zwykli ludzie, a może nie zaprząta sobie głowy codziennością? Krz ys z t o f Ba ra n o w s k i: Walczę o wiele ciężej. Jest mi zdecydowanie trudniej. To brzmi paradoksalnie, ale moje osiągnięcia powodują, że ludzie, którzy byliby tylko niechętni, często wystawiają nogę, abym się potknął. Taki odruch. Specjalnie się temu nie dziwię, bo czasem sam chętnie bym komuś ją podstawił (śmiech). Nie ukrywam jednak, że mi to przeszkadza. Chcę załatwić ważne sprawy. Tego bez emocji nie da się zrobić, zwłaszcza że liczę na wygraną, a tutaj ciągle przegrywam. XX Denerwuje się pan? Jak cholera (śmiech). XX Jak pan sobie z tym radzi? Nie radzę sobie (śmiech). Po prostu czasem wypijam kieliszek wina do obiadu. XX No właśnie. O ludziach morza mówi się, że nadmiernie piją. Czy to prawda? Wydaje mi się, że to tylko stereotyp. Faktem jest, że w żegludze morskiej, zarówno amatorskiej, jak i zawodowej, występują pewne napięcia w związku z zagrożeniem pojawiającym się nieustannie od momentu wypłynięcia z portu. Zasada jest taka, że na morzu nie pije się w ogóle. Oczywiście, zdarza się, że zasadę tę łamią i dowódcy, i załogi. Krążą na ten temat legendy, ale w rzeczywistości, podobnie jak w przypadku prowadzenia samochodu, nie ma mowy o piciu. Najczęściej dopiero po przybyciu do portu następuje rozładowanie emocji i wtedy jest okazja do wypicia piwa lub jednego głębszego. Zdarzają się jednak odstępstwa. Jako p i e r w s z y Pol ak dwukrotnie opłynął samotnie kulę ziemską Świadczy o tym taka anegdota: jest taki zwyczaj, od niepamiętnych lat, że przy pierwszym refie, czyli w momencie przyjścia silnego wiatru i sztormu oraz rozpoczęcia skracania żagli, czyli refowania, kapitan stawia drinka za pierwszy ref. Oczywiście, drink jest symboliczny. Nie spotkałem osobiście się z tym, żeby na morzu było pijaństwo. Picie jest poważnym zagrożeniem, bo tak jak kierując samochodem, można popełnić błąd, to tak samo może do niego dojść za sterem. Nie mówiąc już o tym, że jeden nieuważny krok może zadecydować o wypadnięciu za burtę. Dlatego tak ważna jest zasada, żeby nie pić alkoholu w czasie rejsu.

12 22 człowiek z okładki koktajl bezalkoholowy 23 ale nie powiodło mu się. Jak stwierdził, efekt nie był tak wychowawczy, jak w stosunku na przykład do trudnej młodzieży, z którą ja również wielokrotnie pływałem. XX Czyli do pana załogi nie trafiają wyłącznie wzorowi uczniowie? Nie ma wzorowych uczniów. Każdy ma jakieś swoje ograniczenia. Idealni, wzorowi uczniowie nie byliby najlepszą załogą, bo często czegoś się boją. Na przykład złej oceny, dlatego się dobrze uczą. Ten strach wpływa również na inne sfery życia, a na żaglowcu rejowym młodzież musi między innymi wchodzić wysoko i ta wysokość jest imponująca. Można ją porównać do wielopiętrowego wieżowca, który w dodatku się chwieje. Żeglarstwo to również nauka odwagi. Widać, jak ktoś się boi, tym bardziej, że wejście na reje nie jest takie proste. Gdy już człowiek wejdzie, to czasami mu się nogi trzęsą ze strachu i wszyscy czują, jak się ona trzęsie. Nazwaliśmy to telegrafem. To jest długa na kilkanaście metrów lina, więc jak tam stoją, to wszyscy czują, że komuś się nogi trzęsą (śmiech). XX Żeglował pan samotnie dookoła świata. Jak mocno działa na człowieka długotrwała samotność i monotonia podróży? To jest długa historia. Niewątpliwie wielotygodniowe, samotne rejsy wpływają na psychikę i to nie zawsze korzystnie. Zanim rozpocząłem tę podróż, pływałem sam na krótkich dystansach. Moje przygotowania trwały trzy lata. Dowiedziałem się sporo o ludzkich zachowaniach i zorientowałem się, że długie, samotne rejsy bywają niebezpieczne, zwłaszcza dla psychiki. Mówiąc krótko ludzie wariują. Dlatego w trakcie rejsu poddawałem się sam pewnego rodzaju psychoterapii. Często wmawiałem sobie, że to jest zwykła podróż i że wymaga się ode mnie sprawności technicznej i fizycznej, natomiast psychicznie to jest kwestia dobrego snu, regeneracji. Nie można zaniedbywać wypoczynku, bo w momencie silnego zmęczenia człowiek wchodzi w zupełnie inną sferę bytu, mieszczącą się gdzieś pomiędzy snem i jawą. Wtedy należy bardzo uważać. Przywoływałem wówczas ludzi, rozmawiałem z nimi, ale uważałem, aby nie przekroczyć pewnej granicy, bo potem człowiek staje się nieobliczalny, a tu trzeba zachować trzeźwość. XX Jak pan rozmawiał? No tak jak z panem. Normalnie. Ja mówię, potem pan mówi i rozmawiamy sobie. Gdy rozmowa dobiega końca, wymazuję pana i zapraszam kogoś innego. Bardzo często to byli dziennikarze, ale moimi rozmówcami bywali też członkowie mojej rodziny. Radziłem się ich, zasięgałem informacji, pytałem, co słychać. Prowadziłem też rozmowy z delfinami. Są bardzo rozmowne pomimo tego, że śpiewają na innej częstotliwości. Zachowywały się tak, jakby wiedziały, o co mi chodzi. Kiedyś poprosiłem, aby pokazały mi jakąś sztuczkę. Proszę bardzo, zaczęły wyskakiwać z wody na różne sposoby i gdy biłem im brawo, najwyraźniej były z tego bardzo zadowolone. XX Czy taka długotrwała samotność przekłada się później na pańskie funkcjonowanie po powrocie? Człowiek, wracając, ma bardzo szerokie widzenie świata i plany, jakie wówczas powstają, nawet te szalone, jakimś cudem udaje się zrealizować. Uwierzyłem w to, że takie rzeczy są możliwe, chociaż nikt inny w to nie wierzył. Zmieniło się moje podejście do życia. Człowiek waży się na rzeczy, których w innych okolicznościach w ogóle by nie próbował. Co ciekawe, długie rejsy z młodzieżą im także otwierają oczy i pozwalają inaczej ułożyć sobie życie. Często sami nie dostrzegamy, że potrafimy zrobić coś ważnego i czegoś dokonać. Krzysztof Baranowski Żeglarz, kapitan jachtowy, dziennikarz, nauczyciel, krótkofalowiec urodził się 26 czerwca 1938 r. we Lwowie. Jako pierwszy Polak dwukrotnie opłynął samotnie kulę ziemską na jachtach Polonez i Lady B. Absolwent Politechniki Wrocławskiej (inżynier elektronik) i Studium Dziennikarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszy kapitan polskiego prototypowego żaglowca - barkentyny STS Pogoria. Prowadził go w regatach TALL SHIPS RACES 80 i w rejsie z naukowcami PAN na Antarktydę. W 1983 r. był pomysłodawcą Szkoły pod Żaglami, którą prowadził na żaglowcu Pogoria, a w 1992 r. na żaglowcu Fryderyk Chopin. Popularyzator nauki. Współtworzył programy TVP dla młodzieży (Ekran z bratkiem, Teleranek), propagując żeglarstwo. Były redaktor naczelny czasopisma Jachting. Od 2008 r. członek rady programowej Polskiej Fundacji Morskiej. Jest autorem kilkunastu książek o tematyce żeglarskiej, wydanych (wraz z tłumaczeniami) w łącznym nakładzie ponad 1 mln egzemplarzy. Zrealizował ok. 50 filmów, wśród których znajdują się obrazy nagradzane na takich festiwalach jak Yachtfilm (1984 r.: Życiorys żaglowca, 1992 r.: Sztorm ), Martitime Films (1991 r.: serial Listy w butelce, 1991 r.: serial Poszukiwanie Atlantydy ) oraz Międzynarodowy Festiwal Filmów Morskich w Cartagenie (1982 r.: Zmiana wachty ). opr. M. Migas na podstawie internetu Papierosy ze zdjęciem denata Za rok na pudełkach papierosów pojawią się zdjęcia m.in. denata w kostnicy, palacza pod respiratorem czy dziecka w masce tlenowej, oraz te symboliczne, jak opadający popiół z papierosa mający obrazować obniżoną potencję. Resort zdrowia zakończył prace nad rozporządzeniem wprowadzającym na opakowania papierosów tzw. ostrzeżenia mieszane. Ilustracje wybrano z katalogu przygotowanego przez Komisję Europejską. Z 42 zdecydowano się na 14 zdjęć i to wcale nie tych najbardziej drastycznych. Ostrzeżenia graficzne nie są obowiązkowe w Unii Europejskiej. Do tej pory na wprowadzenie ostrzeżeń mieszanych na pudełkach papierosów zdecydowało się poza Polską siedem krajów: Belgia, Francja, Hiszpania, Malta, Łotwa, Rumunia oraz Wielka Brytania. Co ciekawe, to, co tak skutecznie ma motywować palaczy do zerwania z nałogiem, zostało uznane w 2009 r. za nieporozumienie w przypadku alkoholu. krakow.naszemiasto.pl Na pudełkach p o j aw i ą się zdjęcia m.in. denata w kostnicy, pal acza pod respiratorem czy dziecka w masce tlenowej fda Robert Pattinson sięga po butelkę Robert, wbrew plotkom, wcale nie prowadzi hulaszczego trybu życia. Zdarza mu się imprezować, ale daleko mu do wyczynów Lindsay Lohan. Jednak problem alkoholowy nie ominął i jego. Aktor wyznał, że zdarza mu się często czuć się samotnym, kiedy siedzi w hotelowym pokoju po dniu pracy. Z dala od przyjaciół i bliskich, Robert czuje, że jest zupełnie sam, nie ma z kim spędzić wieczoru. Wtedy zagląda do butelki... Czesław Mozil i jego nałogi Od lat zachwyca swoją muzyką, ale dopiero X- Factor przyniósł mu popularność. U Kuby Wojewódzkiego powiedział, że nie żałuje udziału w show. Mozil jest barwną postacią na naszym rynku. Bez skrępowania mówi w telewizji o seksie, romansach i swoich nałogach. plotek.pl Kotek.pl zasoby internetu Penélope Cruz uczy się odpoczywać Penélope Cruz Hollywoodzka gwiazda, przyznaje w wywiadzie dla magazynu Closer, że stopniowo odzwyczaja się od pracoholizmu i nareszcie nie walczy z poczuciem winy, kiedy jej kariera zwolniła tempa. Po latach pracoholizmu i wiecznego zmęczenia zmieniłam tempo życia i znalazłam szczęśliwą równowagę. Teraz, kiedy nie pracuję, nie mam już wyrzutów sumienia. Wcześniej, nawet kiedy jeździłam do domu do Hiszpanii na wakacje, nie pamiętałam, jak zrelaksować się na plaży i zamykałam się w łazience, aby sprawdzić pocztę. Dlatego moi bliscy ciągle chowali mi telefon wspomina 37-letnia Penélope Cruz. Closer katarzyna paletko

13 Zawsze jest jakieś wyjście czytaj sxc