Ustawa o odnawialnych źródłach energii nadzieją na rozwój słonecznej energii elektrycznej (fotowoltaiki)

Transkrypt

1 Ustawa o odnawialnych źródłach energii nadzieją na rozwój słonecznej energii elektrycznej (fotowoltaiki) Autorzy: Piotr Dukat, Artur Stawiarski - RWE Stoen Operator, Jacek Ochmański - Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego, Urząd m.st.warszawy, Weronika Pelc -,Wardyński i Partnerzy, Stanisław M. Pietruszko - Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki, Politechnika Warszawska ("Fotowoltaika - Perspektywy rozwoju w Polsce", dodatek specjalny do "Rzeczpospolitej" z dnia 7 grudnia 2012 r.) Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce jest postrzegany głównie jako działanie zmniejszające obciążenie środowiska oraz zwiększające bezpieczeństwo energetyczne kraju. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy polska elektroenergetyka oparta jest w około 90 % na węglu, w związku z czym zdywersyfikowanie źródeł wytwarzania energii elektrycznej jest niezwykle istotne. Wymaga zaznaczenia, że rozwój energetyki odnawialnej opierać się będzie przede wszystkim na generacji rozproszonej, która jednocześnie przyczynia się do zmniejszenia strat związanych z przesyłem energii, a tym samym istotnie poprawia bezpieczeństwo energetyczne i redukuje emisję gazów cieplarnianych. Projekt ustawy o OZE z dn r. opublikowany w BIP Rządowego Centrum Legislacji ( oraz projekt Ustawy wprowadzającej 3 ustawy energetyczne z dnia , ( projekt/19295/katalog/68651) zawiera kilka istotnych zmian dla potencjalnych inwestorów systemów fotowoltaicznych. Ze względu na rodzaj motywacji, systemy PV zostały podzielone na dwie kategorie instalacji: Systemy do 100 kw motywowane przez taryfy stałe (FiT = feed-in-tariffs), Systemy powyżej 100 kw motywowane poprzez system świadectw pochodzenia. Propozycje motywacji dla instalacji o mocy poniżej 100 kw Zainstalowana moc Mikroinstalacje Małe instalacje elektryczna do 40 kw 40 kw do 200 kw Wielkość systemu 0-10 kw Na budynkach 0-10 kw Poza budynkami kw Na budynkach kw Poza budynkami Inwestor Osoby indywidualne lub prawne Osoby indywidualne lub prawne Koncesja na wytwarzanie energii elektrycznej Nie Nie Nie Nie Forma rejestracji Poinformowanie OSD*, na którego obszarze ma zostać przyłączona mikroinstalacja Wpisanie do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji 1

2 Przyłączenie Rodzaj wsparcia Okres wsparcia Stawka taryfy stałej w 2013 i 2014 Stawka taryfy stałej od roku 2015 Minimalna stawka taryfy stałej w latach Na podstawie zgłoszenia do OSD (gdy moc mikroinstalacji mieści się w określonych wcześniej warunkach przyłączenia), jeżeli większa to na podstawie umowy o przyłączenie do sieci. Brak opłaty za przyłączenie Na podstawie umowy o przyłączenie do sieci. Opłata za przyłączenie zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne, instalacja OZE do 5 MW połowa opłaty za przyłączenie Taryfa stała 15 lat od dnia oddania do użytkowania instalacji OZE, maksymalnie do końca ,3 zł/kwh 1,15 zł/kwh 1,15 zł/kwh 1,10 zł/kwh Rozporządzenia Ministra Gospodarki do każdego roku na następny rok kalendarzowy. Stawka nie może być mniejsza niż suma zakupu energii elektrycznej (ustalanej przez Min. Gospodarki dla dużych systemów) i opłaty zastępczej pomnożonej przez minimalny współczynnik korekcyjny dla fotowoltaiki 2015: 0,88 zł/kwh; 2016: 0,85 zł/kwh; 2017: 0,81 zł/kwh Raportowanie Przez OSD do URE Kwartalnie do URE Koszty licznika Pokrywa OSD inteligentnego Stawki zaokrąglone do pełnych PLN *Operator Systemu Dystrybucyjnego Propozycje motywacji dla instalacji o mocach powyżej 100 kw Wielkość systemu Wsparcie Ważne ograniczenie Wsparcie w 2013 Minimalne (75% opłaty zastępczej) Maksymalne (94% opłaty zastępczej) Współczynniki korekcyjna na kolejne lata Publikowane co 3 lata na kolejne 5 lat Inwestor Koncesja na wytwarzanie energii elektrycznej 100 kw 1 MW 100 kw 1 MW 1 MW 10 MW Na budynkach Poza budynkami Gwarantowane 0,1989 zł/kwh oraz wartość majątkowa ze świadectw pochodzenia pomnożona przez współczynnik korekcyjny Świadectwo pochodzenia nie będzie wydawane, jeżeli cena sprzedaży energii będzie wyższa niż 105% ustalonej gwarantowanej ceny sprzedaży, określonej na poziomie 0,1989 zł/kwh na rok zł/kwh 970 zł/kwh ,85; ,70; ,55; ,40 Osoba fizyczna lub prawna < 200 kw- NIE > 200 kw TAK, 50% upust w opłacie 790 zł/kwh) 941 zł/kwh) ,75; ,60; ,45; ,32 Osoba fizyczna lub prawna TAK 50% upust w opłacie 725 zł/kwh) 860 zł/kwh ,45; ,32; ,20; ,07 Osoba fizyczna lub prawna TAK < 5 MW 50% upust w opłacie 2

3 Okres wsparcia 15 lat od dnia oddania systemu do użytkowania, maksymalnie do Raportowanie Kwartalnie do URE Kwartalnie do URE Kwartalnie do URE Koszt licznika intelig Pokrywa OSD Pokrywa OSD Pokrywa OSD Koszt opłaty przyłączeniowej Po 50% pokrywają OSD i inwestor Po 50% pokrywają OSD i inwestor Po 50% pokrywają OSD i inwestor Bez koncesji dla małych i VAT-owe niejasności czyli krótko o zasadach prowadzenia działalności w zakresie wytwarzania energii w instalacjach fotowoltaicznych Prosument, czyli osoba fizyczna, która wytwarza w mikroinstalacji energię elektryczną na własne potrzeby i nie prowadzi działalności gospodarczej, będzie mógł sprzedawać nadwyżkę energii, wprowadzając ją do sieci dystrybucyjnej. Opisana sprzedaż nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (u.s.d.g.) i nie podlega wpisowi w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wytwórca prowadzący działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu energii w mikroinstalacji fotowoltaicznej nie będzie musiał uzyskać koncesji ani wpisu do rejestru działalności regulowanej, będzie jednak zobowiązany pisemnie poinformować operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, na którego obszarze działania ma zostać przyłączona mikroinstalacja o planowanej lokalizacji, rodzaju i mocy mikroinstalacji oraz uzyskać wpis w CEIDG, zgodnie z ogólnymi zasadami u.s.d.g. Wytwarzanie energii elektrycznej w małej instalacji fotowoltaicznej nie będzie wymagało koncesji, stanowić będzie jednak działalność regulowaną w rozumieniu u.s.d.g. Działalność ta wymagać będzie wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, prowadzonego przez Prezesa URE. Ustawowe obowiązki ciążące na wytwórcy energii z małej instalacji fotowoltaicznej to posiadanie: tytułu prawnego do obiektów budowlanych, w których prowadzona jest instalacja, tytułu prawnego do instalacji, dokumentu potwierdzającego przyłączenie małej instalacji do sieci, dokumentu potwierdzającego oddanie małej instalacji do użytkowania. Wytwórca ma obowiązek prowadzić dokumentację dotyczącą ilości wytworzonej energii oraz energii zakupionej przez sprzedawcę zobowiązanego, na podstawie których ma obowiązek sporządzać półroczne sprawozdania dla Prezesa URE. Ustawa OZE zachowuje wymóg uzyskania koncesji przez wytwórców produkujących energię w instalacjach fotowoltaicznych innych niż mikro- i małe instalacje tj. w instalacjach o mocy elektrycznej powyżej 200 kw. Aktualne pozostają także dotychczasowe uregulowania dotyczące promesy koncesji. Projekt nowelizacji ustawy Prawo energetyczne stanowi jednak, że koncesja udzielana będzie na czas nieokreślony oraz wprowadza możliwość żądania przez Prezesa URE zabezpieczenia majątkowego od podmiotu występującego o wydanie koncesji. W zakresie rozwiązań podatkowych, Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo energetyczne, ustawę - Prawo gazowe oraz ustawę o odnawialnych źródłach energii wprowadzające ustawę o odnawialnych źródłach energii ( przepisy wprowadzające ) przewidują dwa nowe rozwiązania. Po pierwsze, energia wytworzona w instalacjach fotowoltaicznych o mocy do 100 kw zostanie ustawowo zwolniona z podatku akcyzowego bez konieczności przedstawiania, jak dotychczas, dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia energii. Świadectwo takie będzie jednak musiało być przedstawione w celu 3

4 uzyskania zwolnienia z akcyzy energii wytworzonej w instalacjach o mocy powyżej 100 kw. Po drugie, przychody uzyskane z tytułu sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach fotowoltaicznych zakwalifikowane będą jako przychód z tytułu działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o PIT, w związku z czym, na potrzeby rozliczeń PIT, możliwe będzie odliczanie kosztów uzyskania przychodu. Nowe przepisy nie wprowadzają zmian do zasad odprowadzania CIT ani podatku od nieruchomości należnego w związku z budową i eksploatacją instalacji fotowoltaicznych. Wątpliwości budzi kwestia, czy postulowane przez ustawodawcę gwarantowane stałe ceny energii z instalacji fotowoltaicznych, kształtujące się na poziomie od 1,10 do 1,30 zł/kwh, zawierają podatek VAT, czy nie. Co prawda, zgodnie z ustawą o cenach, ceny zawierają w sobie podatek VAT, jednak ustawy o cenach nie stosuje się do cen ustalanych na podstawie odrębnych ustaw, w zakresie uregulowanym w tych ustawach. Wydaje się, że nie było intencją prawodawcy zawarcie w określonych ustawowo cenach podatku VAT, jednak w związku z doniosłością zagadnienia i jego praktycznym znaczeniem dla wytwórców energii elektrycznej w instalacjach fotowoltaicznych, konieczne jest jednoznaczne stwierdzenie, że ceny te nie zawierają podatku VAT. Zmiany w przepisach budowlanych szansą na rozwój fotowoltaiki? Jedną z najczęściej wymienianych przyczyn ograniczających rozwój fotowoltaiki w Polsce są bariery związane z przepisami dotyczącymi lokalizacji i budowy tego typu obiektów. Wskazuje się m. in. brak wskazań w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego możliwości wykonywania instalacji PV lub zwolnienia z obowiązku uzyskania decyzji o warunkach zabudowy dla niewielkich siłowni, a także rozbieżności co do możliwości zwolnienia z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę dla instalacji montowanych na obiekcie budowlanym. Sam projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii nie zawiera propozycji zmian dotyczących innych aktów prawnych. Ministerstwo Gospodarki zdecydowało się przedstawić propozycje zmian w odrębnej ustawie wprowadzającej przepisy o oze. W zakresie dotyczącym przygotowania i realizacji inwestycji dotyczą one jednak tylko ustawy Prawo budowlane. Propozycja zmian obejmuje m. in.: wprowadzenie definicji instalacji odnawialnego źródła energii wg projektu ustawy o oze (odesłanie do ustawy), zalecenie, aby dla nowych budynków oraz istniejących budynkach poddawanych przebudowie lub przedsięwzięciu służącemu poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu przepisów o efektywności energetycznej, które są użytkowane przez jednostki sektora finansów publicznych, stosowania urządzeń wykorzystujących energię wytworzoną w instalacjach odnawialnego źródła energii, a także technologie mające na celu budowę budynków o wysokiej charakterystyce energetycznej (podkreślić należy że jest to jedynie zalecenie, ale nie obowiązek zastosowania), zwolnienie z obowiązku dokonania zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych oraz uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę dla : budowy instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych i telekomunikacyjnych w obrębie budynków będących w użytkowaniu; gruntowych dolnych źródeł pomp 4

5 ciepła; urządzeń i instalacji o zainstalowanej łącznej mocy do 40 kw, wykorzystujących energię promieniowania słonecznego oraz instalacji elektrycznych i cieplnych, wykonywania robót związanych z montażem jednostek zewnętrznych pomp ciepła typu powietrze/woda lub powietrze/powietrze; urządzeń i instalacji o zainstalowanej łącznej mocy do 40 kw wykorzystujących energię promieniowania słonecznego; przebudowie instalacji elektrycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i telekomunikacyjnych Ponadto wprowadzono nowe brzmienie art. 33 ust. 2 pkt 6 określającego wymagania załączników do wniosku o pozwolenie na budowę dla obiektów budowlanych, do których ciepło będzie dostarczane z indywidualnego źródła ciepła nie będącego instalacją odnawialnego źródła energii, źródłem ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródłem ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Z powyższego wynika, że propozycje zmian ustawowych dotyczą zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę i zgłoszenia dla wykonania zarówno wolnostojących obiektów PV, jak i montażu na obiektach budowlanych o zainstalowanej łącznej mocy do 40 kw. Zmiany w stosunku do stanu prawnego obowiązującego obecnie polegają na doprecyzowaniu wielkości instalacji, które nie będą wymagać pozwolenia na budowę i zarazem dokonania zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych w sytuacji ich wykonania na obiekcie budowlanym, a jednocześnie wprowadzono dodatkowo zwolnienie z takiego obowiązku dla instalacji wolnostojących (o okr. mocy). Powyższe zwolnienia mają również ten skutek, że brak obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę automatycznie oznacza brak potrzeby uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy dla realizacji wolnostojącej instalacji PV. Jednocześnie oznacza to, że dla instalacji powyżej wskazanej mocy, inwestor zobowiązany będzie do uzyskania pozwolenia na budowę w przypadku montażu na obiekcie budowlanym lub decyzji o warunkach zabudowy i pozwolenia na budowę w przypadku realizacji instalacji wolnostojącej. Ponadto, wyszczególnienie tego typu inwestycji w ramach art. 29 Prawa budowlanego oznaczać będzie również to, że montaż instalacji o mocy pow. 40kW na obiekcie budowlanym, będzie zawsze wymagał uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę i brak będzie możliwości skorzystania z przepisu (obecnie najczęściej stosowanego) dotyczącego instalowania urządzeń o wysokości do 3 m. Czego brakuje w projekcie ustawy (budowlane)? Zwolnienie z obowiązku dotyczącego nie tylko uzyskania pozwolenia na budowę, ale nawet dokonania zgłoszenia w zakresie niewielkich instalacji PV należy uznać za krok w dobrym kierunku, który powinien zachęcić do podejmowania inwestycji bez nadmiernego balastu informacji. Nie należy jednak zapominać o tym, że z uwagi na brak zapisów dotyczących terenów objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (mpzp), które nie 5

6 przewidują możliwości wykonania tego typu obiektów lub urządzeń, albo też prowadzenia działalności produkcyjnej, sam fakt zwolnienia z w/w. obowiązków nie oznacza, że zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie będą miały zastosowania. Ograniczenia w zakresie wykonywania instalacji mogą wynikać zarówno w przepisów mpzp, jak i np. przepisów dotyczących w zakresie ochrony zabytków lub paradoksalnie przepisów o ochronie środowiska. Zatem w korzystniejszej sytuacji będą podmioty, których nieruchomości nie są objęte ustaleniami mpzp, gdyż nie będą dotyczyć wynikające z nich ograniczenia co do przeznaczenia lub możliwości lokalizowania tego typu instalacji. W praktyce może to oznaczać, że wykonanie robót związanych budową instalacji PV o mocy poniżej 40 kw na działce objętej mpzp, którego zapisy wykluczają taką inwestycję, może spowodować wizytę powiatowego inspektora nadzoru budowlanego i decyzją nakazującą jej rozbiórkę. Zasadnym wydaję się rozważenie rozszerzenia proponowanych regulacji o zapisy dotyczące terenów objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (często nie dające możliwości wykonania instalacji PV) które wskazywałyby, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie może ustanawiać zakazów, a przyjmowane w nim rozwiązania nie mogą uniemożliwiać lokalizowania inwestycji obejmujących instalacje odnawialnych źródeł energii promieniowania słonecznego o określonej mocy, pod warunkiem, że taka inwestycja jest zgodna z przepisami odrębnymi. Poza tym dodatkowe niezbędnym byłoby podkreślenie, że jeżeli lokalizacja inwestycji obejmującej instalację odnawialnych źródeł energii o określonej mocy nie jest umieszczona w planie miejscowym, to dopuszcza się jej lokalizowanie, jeżeli nie jest to sprzeczne z określonym w planie przeznaczeniem terenu ani nie narusza ustanowionych w planie zakazów lub ograniczeń, a także przeznaczenie terenu na cele zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej, rolnicze, usługowe lub produkcyjne nie jest sprzeczne z lokalizacją inwestycji obejmujących budowę instalacji odnawialnych źródeł energii o określonej mocy. Podobna formuła została zastosowana w ustawie z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, przez co znacząco zmniejszono wymagania ograniczające rozwój sieci telekomunikacyjnych. Przyłączenie do sieci energetycznej W nowym projekcie Ustawy wprowadzono szereg propozycji uproszczenia procesu przyłączeniowego. Ustawodawca proponuje szczególnie korzystne zmiany w zakresie przyłączania mikroźródeł, stymulując w ten sposób rozwój energetyki prosumenckiej i rozproszonej. Mikroinstalacje korzystać będą z następujących przywilejów: 1. Przyłączenia na podstawie zgłoszenia (w przypadku obiektów posiadających przyłącze), zastępującego proces uzyskania warunków przyłączeniowych i realizacji umowy o przyłączenie 2. Zwolnienie z opłaty za przyłączenie 3. Obowiązek finansowania i instalacji układu pomiarowego przez Operatora Sieci Dystrybucyjnej 6

7 Przyłączenie dużego systemu fotowoltaicznego jest bardziej złożone i czasochłonne. Wymaga przejścia pełnego procesu przyłączeniowego od uzyskania warunków przyłączenia poprzez realizację inwestycji przyłączeniowej, budowę samej instalacji PV, do montażu układów pomiarowych i załączenia napięcia. Spółka dystrybucyjna zobowiązana jest do wykonania ekspertyzy wpływu nowego źródła na sieć. Wytwórca w przypadku dużych systemów wnosi opłatę przyłączeniową w wysokości 50% nakładów ponoszonych na budowę przyłącza. Niejasna pozostaje kwestia sposobu opomiarowania, co przekłada się na brak możliwości wykonania wiarygodnej analizy opłacalności przez potencjalnych inwestorów. Wątpliwości dotyczą możliwości oddawania do sieci całości energii lub tylko jej nadwyżek (co skutkuje koniecznością instalacji jednego lub dwóch niezależnych układów pomiarowych) oraz zasad bilansowania. Zależnie od przyjętego modelu bilansowania dobowego, godzinowego lub 15-minutowego, w wyniku uśredniania przepływów w wybranych przedziałach czasowych, otrzymane wartości będą istotnie różne. W ocenie przedstawicieli spółki RWE Stoen Operator, umiarkowany rozwój mikroinstalacji fotowoltaicznych będzie zjawiskiem korzystnym dla sieci. Dzięki wprowadzeniu dodatkowych generacji w godzinach dziennych, nastąpi lokalne wyrównanie bilansów i zmniejszenie strat przesyłowych. Jednak zbyt gwałtowny rozwój, szczególnie instalacji o mocach przekraczających moc przeciętnego gospodarstwa domowego i dużych instalacji (powyżej 1 MW), może okazać się w efekcie kosztowny dla odbiorców końcowych. Utrzymanie stabilności parametrów sieciowych może wymagać przeprowadzenia dodatkowych inwestycji, co w efekcie oznacza dodatkowe nakłady obciążające taryfy operatorów. System wsparcia powinien zostać zaprojektowany w taki sposób, aby przepływy pochodzące od źródeł odnawialnych, co do zasady mogły zostać włączone w istniejącą sieć, bez konieczności ponoszenia nadmiernych nakładów na jej modernizację lub rozwój. Panele fotowoltaiczne zainstalowane na określonym obszarze, pracują zgodnie z rozkładem nasłonecznienia. Nie zachodzi między nimi zjawisko statystycznego przesunięcia szczytów generacji, charakterystycznego dla odbiorców. W sposób naturalny ogranicza to możliwości przyłączenia dowolnej ilości źródeł. Ich moc sumaryczna powinna być ograniczona do wartości odpowiadającej 20-60% wartości mocy przyłączeniowych obiektów, zależnie od konfiguracji sieci, ilości i charakteru odbiorów. Istotną kwestią pozostaje także zachowanie odpowiedniej relacji mocy źródła do mocy zwarciowej w punkcie przyłączenia, stanowiącej warunek stabilności pracy sieci. Przyłączenie instalacji, zgodnie z zapisami projektu ustawy, będzie wymagać zatrudnienia certyfikowanego instalatora. Nie zostało jednak powiedziane, kto będzie upoważniony (a zarazem zobowiązany) do weryfikacji tego wymogu. Można zakładać, że będzie to wykonywać spółka dystrybucyjna, przed przyłączeniem obiektu do sieci. Na wykształcenie rodzimych instalatorów potrzebujemy co najmniej kilku miesięcy od wejścia w życie odpowiednich przepisów. Wsparciem w pierwszym okresie obowiązywania nowych regulacji, mogliby być certyfikowani instalatorzy innych krajów europejskich, którzy w zapisach ustawy uzyskują uprawnienia do instalacji układów OZE w Polsce. Spółki dystrybucyjne zwracać będą także szczególną uwagę na kwestie bezpieczeństwa i zabezpieczenie sieci przed podaniem napięcia od strony wytwórcy oraz warunki techniczne związane z odpowiednią separacją obwodów wytwarzania i odbioru energii, aby nie 7

8 dochodziło do przypadków nadużyć. Do sieci może zostać wprowadzona wyłączenie energia wytworzona w kolektorze fotowoltaicznym. Do chwili obecnej nie ma w Polsce aktu prawnego rangi ustawowej, który dotyczyłby wyłącznie kwestii energetyki odnawialnej. Jak najszybsze uchwalenie ustawy zmniejszy odrębność legislacyjną ram prawnych dotyczących energii odnawialnej w Polsce względem innych państw UE. Skoordynowanie działań zapewni zdecydowanie większą skuteczność wykorzystania energii, oraz zachętę do nowych inwestycji. Nowe regulacje prawne dotyczące energetyki odnawialnej stanowią niezbędny krok ku zoptymalizowaniu ceny oraz wykorzystaniu ekologicznych źródeł energii w naszym kraju. Ustawowy poziom regulacji umożliwi właściwą koordynację działań na rzecz otwarcia nowej, znamiennej karty innowacji w polskiej polityce energetycznej, bezcennej dla dobra całego społeczeństwa. 8