3 Dostawy paliw oraz produkcja i dostawy energii elektrycznej i cieplnej

Transkrypt

1 3 Dostawy paliw oraz produkcja i dostawy energii elektrycznej i cieplnej Podstawowym źródłem emisji gazów cieplarnianych w mieście jest spalanie paliw. Główne instalacje spalania paliw, produkujące ciepło i energię elektryczną scharakteryzowane zostały w poprzednim rozdziale. Celem niniejszego rozdziału jest identyfikacja i ilościowe oszacowanie głównych strumieni paliw. Oba rozdziały (2 i 3) stanowią charakterystykę podaŝowej strony bilansu energii. Strona popytowa zuŝycie paliw, scharakteryzowana zostanie na uŝytek tej pracy w rozdziale następnym. 3.1 Produkcja ciepła i energii elektrycznej Produkcja energii moŝe odbywać się w źródłach zcentralizowanych (zazwyczaj o stosunkowo wysokiej sprawności przemiany i niskiej emisji jednostkowej), takich jak energetyka zawodowa oraz w indywidualnych źródłach energii, zazwyczaj cieplnej, których sprawność przemiany i w efekcie - emisje jednostkowe - są mocno zróŝnicowane. Istotna jest takŝe dostępność paliw: tradycyjnie stosowany w Polsce węgiel jest paliwem znacznie bardziej emisyjnym od gazu. Charakterystyka sprawności przemiany energii wypada na niekorzyść technologii węglowych. Ciepło Jak to opisano w rozdziale 2, w Poznaniu działa kilku producentów energii zawodowych i przemysłowych. Największym z nich jest Dalkia ZEC S.A., która dostarcza ciepło do miejskiej sieci ciepłowniczej i energię elektryczną do sieci elektroenergetycznej. Ciepło sieciowe uzupełniane jest ponadto przez mniejsze ciepłownie posiadane przez Dalkię Poznań S.A. Drugą kategorię producentów energii stanowią zakłady przemysłowe, które produkują energię głównie ciepło, przede wszystkim na własne potrzeby, a jedynie niewielkie nadwyŝki przekazują do sieci. W pracy PZDPZ 2 określono grupę przedsiębiorstw przemysłowych o istotnym znaczeniu z punktu widzenia zapotrzebowania i produkcji ciepła i energii elektrycznej w Poznaniu. Do tych producentów naleŝą: 1. Energocentrum, 2. Huta Szkła Antoninek, 3. Maltadekor S.A, 4. Volkswagen, 5. Stomil-Poznań S.A., 6. WZMOT 5, 7. Centra S.A., 8. GOPLANA S.A., 9. Wrigley-Polska, 1. Glaxo Wellcome S.A. 11. Fabryka ŁoŜysk Tocznych, 12. Kompania Piwowarska S.A, 13. ElektromontaŜ-Poznań, 14. ZNTK-Poznań S.A, 15. PEKABEX S.A., 16. ZPO MODENA, 17. Mleczarnia Naramowice, 18. POL-CAR, 19. Poznańska Spółdzielnia Mleczarska, 2. ROLA Firma Produkcyjno Handlowa, 29

2 Jak juŝ wspomniano wcześniej, przedsiębiorstwa te produkują energię głównie na własne potrzeby. Jedynie trzy spośród nich - Energocentrum, WZMOT5 i EletromontaŜ Poznań sprzedawały teŝ energię innym uŝytkownikom końcowym: do budownictwa wielorodzinnego, przemysłu i usług. Zmiany w wielkości produkcji energii od roku 199 przedstawione są w tablicy i na wykresie poniŝej. Tablica 9. Produkcja ciepła na terenie Poznania w latach , GJ Producenci ciepła Dalkia ZEC Dalkia Razem źródła zawodowe Energocentrum Volkswagen Stomil-Poznań S.A WZMOT Centra S.A GOPLANA S.A Glaxo Wellcome S.A Fabryka ŁoŜysk Tocznych Kompania Piwowarska S.A ElektromontaŜ-Poznań ZNTK-Poznań S.A Razem źródła przemysłowe Razem produkcja ciepła Uwagi: - Przedstawione w tablicy dane są niekompletne z powodu nieuzyskania od części zakładów przemysłowych odpowiedzi na rozesłane ankiety. - Podświetlone komórki oznaczają produkcję wyłącznie na potrzeby własne. 11 Dane dotyczą zuŝycia ciepła. 3

3 Rysunek 9. Poznania, Produkcja ciepła przez przedsiębiorstwa energetyczne na terenie GJ 14 Zmiany w produkcji ciepła w Poznaniu, lata Dalkia ZEC Dalkia Energocentrum Volkswagen Stomil-Poznań S.A. WZMOT 5 Centra S.A. GOPLANA S.A. Glaxo Wellcome S.A.* Fabryka ŁoŜysk Tocznych Kompania Piwowarska S.A ElektromontaŜ-Poznań ZNTK-Poznań S.A Jak wynika z tablicy i wykresu, elektrociepłownia Dalkia Poznań ZEC S.A. zajmuje dominującą pozycję wśród producentów ciepła (75-77%). Obserwowany spadek produkcji ciepła związany jest ze zmniejszeniem zapotrzebowania w związku z termomodernizacją budynków i sieci cieplnych. Energia elektryczna W rozpatrywanym okresie, na terenie miasta Poznania funkcjonowało czterech producentów energii elektrycznej: Dalkia ZEC, Energocentrum, Stomil Poznań i Glaxo Welcome, przy czym ten ostatni produkował energię elektryczną tylko na własne potrzeby, pozostali zaś producenci dostarczali energię do sieci dystrybucyjnej (Dalkia ZEC, Stomil-Poznań) oraz do konsumentów końcowych w sektorach handlu, usług i przemysłu (Energocentrum). Dalkia ZEC jest niemal lokalnym monopolistą w zakresie produkcji energii elektrycznej- w roku 199 była jedynym producentem energii elektrycznej, a dekadę późnej trzej nowi producenci osiągnęli jedynie 3% udział w produkcji elektryczności na terenie Poznania. Tablica 1 i rysunek 1 poniŝej przedstawiają te zmiany. 31

4 Tablica 1. Produkcja energii elektrycznej na terenie Poznania, , MWh Producenci energii elektrycznej Dalkia ZEC Razem źródła zawodowe Energocentrum Stomil-Poznań S.A Glaxo Wellcome S.A.* Razem źródła przemysłowe Razem produkcja en. elektrycznej Podświetlone komórki oznaczają produkcję wyłącznie na potrzeby własne Rysunek 1. Produkcja energii elektrycznej na terenie Poznania, Zmiany produkcji energii elektrycznej w Poznaniu w latach Produkcja energii elektrycznej, MWh Dalkia ZEC Energocentrum Stomil-Poznań S.A. Glaxo Wellcome S.A.* Dla porównania całkowita sprzedaŝ energii elektrycznej przez dystrybutora Enea S.A. w latach 1995, 2 i 25 wynosiła odpowiednio , i MWh. Tylko w roku 2 produkcja energii przez Dalię ZEC S.A. pokrywała prawie w całości zapotrzebowanie Poznania na energię elektryczną. W pozostałych latach znaczące ilości energii kupowano z krajowego systemu elektroenergetycznego. 32

5 ZuŜycie paliw na produkcję ciepła i energii elektrycznej Paliwa stosowane na terenie Poznania do produkcji energii elektrycznej i ciepła to węgiel, gaz, olej opałowy oraz biomasa. W zawodowych źródłach podstawowym paliwem jest węgiel. Jego zuŝycie wzrasta niemal w całym omawianym okresie. Dopiero po 2 r. wzrost zuŝycia węgla zostaje ograniczony poprzez wyłączenia ciepłowni Dalkii i wykorzystanie biomasy w Dalkia ZEC (od roku 25). Udział energetyki w zuŝyciu węgla sięga 9% w całym omawianym okresie. W produkcji ciepła i energii elektrycznej w zakładach przemysłowych dominuje gaz ziemny, zwłaszcza dzięki modernizacji ciepłowni przemysłowych (Volkswagen, Stomil) po 1995 r. W omawianym okresie spada stopniowo wykorzystanie oleju opałowego. Zmiany te przedstawione są na wykresach poniŝej. Rysunek 11. Zmiany struktury zuŝycia paliw, Zmiany zuŝycia węgla w źródłach zawodowych i przemysłowych na terenie Poznania, tony Zmiany zuŝycia biomasy w źródłach zawodowych i przemysłowych na terenie Poznania, tony energetyka zawodowa energetyka przemysłowa energetyka zawodowa energetyka przemysłowa Zmiany zuŝycia gazu w źródłach zawodowych i tys. m 3 przemysłowych na terenie Poznania, tony Zmiany zuŝycia oleju opałowego w Ŝródłach zawodowych i przemysłowych na terenie Poznania, energetyka zawodowa energetyka przemysłowa energetyka zawodowa energetyka przemysłowa 3.2 Zaopatrzenie miasta w nie-sieciowe nośniki energii Zebranie danych dotyczących zaopatrzenia miasta w nie-sieciowe nośniki energii w źródłach zaopatrzenia w te nośniki okazało się niemoŝliwe. Dystrybucja paliw (zarówno stałych, jak i płynnych) odbywa się drogą indywidualnych punktów (składów opału, stacji paliw). Są to jednostki organizacyjne naleŝące do duŝych koncernów (zwłaszcza na obszarze paliw płynnych) lub małe przedsiębiorstwa i nie posiadają one obowiązku 33

6 prawnego udostępniania danych na uŝytek pracy. Odmawiały one współpracy, argumentując odmowę zagroŝeniem ich pozycji konkurencyjnej. Paliwa stałe na uŝytek indywidualnego uŝytkownika końcowego Ecofys skontaktował się z szeregiem dostawców paliw stałych, dostarczających paliwa na obszarze miasta Poznania. PoniŜej, znajduje się lista dostawców. Tablica 11. Lista dostawców paliw uwzględnionych w niniejszej pracy Lp. Przedsiębiorstwo Węgiel - sprzedaŝ, wydobycie 1. Frankiewicz Marek Skład Opałowy 2. "Al Pari" Sp.j. Przedsiębiorstwo Handlu Opałem P. Ostrowski E. Pieprzycka 3. "Gramar II" Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe SprzedaŜ Węgla 4. Magiera Aleksander SprzedaŜ Węgla Transport 5. "Alpi" Firma Transportowo-Usługowo-Handlowa Piotr Frankiewicz 6. "Onyks" Sp. z o.o. 7. "Onyks" Sp. z o.o. Skład Opału 8. Matuszak Ryszard Niemir Aleksander Sp.j. Agencja Konsultingowo-Handlowa 9. Brykiet Polska Sp. z o.o. & Co. Sp. K. 1. "Kanon" Sp. z o.o. 11. Tomczak Katarzyna Skład Opału 12. "European Diversified Resources" Sp. z o.o. w Organizacji Węgiel - drzewny, brykiety 13. "Dsm Mateo" Sp. z o.o. Paliwa, opał ekologiczny 14. Profit Bp Adam Gaździak Ocenia się, Ŝe lista ta nie jest w pełni kompletna. Stworzenie pełnej listy wymaga przeanalizowania danych z PKD pod kątem zakresu działalności przedsiębiorstw, ich lokalizacji i w końcu zweryfikowania geograficznych obszarów ich działalności. Niestety, w sytuacji braku prawnych moŝliwości zobowiązania ww. firm do przedstawienia danych o sprzedaŝy, wszystkie powołały się na tajemnicę handlową i nie przekazały danych do analizy. ZałoŜenia odnośnie wielkości zaopatrzenia w niesieciowe nośniki energii opracowane zostały z wykorzystaniem metody modelowej, w oparciu o załoŝenie, Ŝe w warunkach rynkowych zaopatrzenie zbliŝone jest do zapotrzebowania paliw do produkcji energii. Szczegółowe informacje o modelowanym zapotrzebowaniu paliw ze źródeł nie-sieciowych przedstawione jest w dalszej części pracy. 34

7 Paliwa płynne Paliwa płynne podzielić moŝna na dwie kategorie: a. paliwa płynne do produkcji energii w źródłach stacjonarnych, głównie olej opałowy lekki i cięŝki 12, b. paliwa płynne dla transportu (benzyny, olej napędowy, gaz płynny (LPG). W przypadku paliw płynnych, Ecofys zidentyfikował dostawców przedstawionych w tablicy poniŝej. Tablica 12. Lista dostawców paliw płynnych uwzględnionych w niniejszej pracy Oleje opałowe 1. "Paula" Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe 2. "LOTOS Partner" Sp. z o.o. 3. Baco Energy Sp. z o.o. & Co. Sp.k. Paliwa płynne dla transportu dystrybuowane są przez szereg stacji benzynowych i gazowych. Część z nich to małe przedsiębiorstwa, a część naleŝy do koncernów paliwowych. Lista tych ostatnich znajduje się w tablicy poniŝej. Tablica 13. Lista stacji benzynowych działających na terenie Poznania naleŝących do koncernów paliwowych (Źródło: strony internetowe koncernów) 1 LOTOS 7 2 PKN Orlen 21 3 BP Polska 14 4 JET 3 5 Neste 7 6 Shell 8 7 Statoil 5 Razem 65 Jak wynika z tablicy, na terenie miasta Poznania działa 65 stacji firmowych, przy czym największy udział ma KN Orlen, a po nim- BP Polska. Podobnie jak w przypadku składów opału, otrzymanie od podmiotów handlowych informacji o sprzedaŝy paliw płynnych nie było moŝliwe. Obliczenia emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu samochodowego oparto na podejściu modelowym. 3.3 Dostawy gazu ziemnego Poznań zaopatrywany jest w gaz ziemny przez Wielkopolskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. - Oddział Zakład Dystrybucji Gazu Poznań. Zakład dostarczył dane o sprzedaŝy gazu jedynie dla 25 r. w podziale na: - lokale mieszkalne odbiorców gazu - lokale niemieszkalne 3 odbiorców - przemysł 1 odbiorców. 12 Olej opałowy cięŝki stosowany jest tylko w duŝych instalacjach energetycznych 35

8 Odbiorcom dostarczany jest gaz wysokometanowy typu E o wartości opałowej 35,9 MJ/m 3 w ilości 68 mln m 3 oraz gaz zaazotowany typu Ls o wartości opałowej 26,2 MJ/m 3 w ilości 357 mln m 3. Ogółem dostarczono 425 mln m 3 gazu. Dane o dostawach gazu określone w jednostkach naturalnych (miliony m 3 ) i w przeliczeniu na energię (wg uśrednionej wartości opałowej paliw 27,7 MJ/m 3 ) zestawiono w tablicy 14. Tablica 14. SprzedaŜ gazu ziemnego odbiorcom na terenie miasta Poznania dane za 25 r. Jednostka Lokale mieszkalne Lokale niemieszkalne Przemysł Pozostali odbiorcy Mln m 3 179,7 81,9 153,9 9,2 GJ Jak wspomniano powyŝej Wielkopolska Spółka Gazownicza dysponowała danymi jedynie za rok 25. Fragmentaryczne dane dla pozostałych lat dostępne w regionalnej bazie danych GUS zostały ocenione przez autorów niniejszego opracowania jako niepewne, niereprezentatywne oraz niespójne agregacyjnie i dlatego nie przytoczono ich w zestawieniu. 3.4 Dostawy energii elektrycznej Dane o sprzedaŝy energii elektrycznej przez działającą na terenie miasta spółkę dystrybucyjną Enea S.A. przedstawiono w tablicy 15. Tablica 15. Dane o sprzedaŝy energii elektrycznej przez spółkę Enea S.A. odbiorcom z terenu miasta Poznania Rok odbiorcy na WN Energia elektryczna sprzedaŝ [MWh] odbiorcy na SN odbiorcy na NN ogółem w tym PKP MPK ogółem w tym Gospodar stwa domowe w tym gosp.roln e w tym oświetlen ie ulic 199 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d Źródło: Enea S.A. 27 Razem sprzedaŝ energii elektrycznej 36

9 Spółka dystrybucyjna Enea S.A. nie dostarczyła danych o sprzedaŝy energii elektrycznej z roku 199. W modelu obliczeniowym przyjęto dla tego roku wartości przybliŝone, oszacowane na podstawie trendu wieloletniego. 37