Linux w domu. Jak przystosować linuxa do codziennej pracy i rozrywki. Bartosz Bar. 18 stycznia 2004 roku

Transkrypt

1 Linux w domu. Jak przystosować linuxa do codziennej pracy i rozrywki Bartosz Bar 18 stycznia 2004 roku

2 1 Wstęp Powszechnie nadal uważa się, że system operacyjny Linux jest przeznaczony dla serwerów ftp, mail itp. Opinia ta jest jednak nieaktualna. Od dłuższego czasu Linux stał się systemem dla zwykłych użytkowników chcących tworzyć dokumenty tekstowe, grać, oglądać filmy, tworzyć witryny internetowe i wiele innych. W wielu z tych zastosowań Linux okazuje się bardziej atrakcyjnym systemem niż inne. W tym artykule postaram się przybliżyć narzędzia, programy umożliwiające wygodne i efektywne wykonywanie zaplanowanych zadań w systemie linux. Osoby, które dotychczas używały systemu Windows w momencie zainstalowania Linuxa często są zagubione. Podstawowym pytaniem, które się pojawiaja to jak to zrobić?. Po kilku dniach zapał opada i w końcu większość osób powraca do systemu Windows. Postaram się pokazać, że można spokojnie zapomnieć o Windowsie i z czystym sumieniem pracować na w pełni darmowym, w pełni rozwiniętym i wyjątkowo stabilnym systemie jakim jest Linux. Z własnego doświadczenia wiem, że ciężko jest pozbyć się pewnych przyzwyczajeń, a jeszcze trudniej wyrobić sobie nowe. Jednak mogę zagwarantować, że po pewnym czasie używania Linuxa, w momencie przełączenia się na Windowsy będzie brakować kilku wygodnych rozwiązań. Jeżeli już się zdecydujemy na isntalację Linuxa, trzeba wybrać dystrybucję. Jest to dość trudna i sporna kwestia, jednak tak naprawdę przeciętny użytkownik powinien rozpatrywać tylko dwie : RedHat i Debian. Najpoważniejszą zaletą Debiana jest chyba ilość dostępnych pakietów, czyli programów zapisanych w postaci wygodnej do instalacji (bez kompilacji). Niemniej jednak nadmiar pakietów do wyboru przy instalacji, gdzie 3/4 z nich są zupełnie obce, jest zniechęcający. Osobiście mogę z czystym sumieniem polecić RedHata. Posiada on wszystkie niezbędne pakiety (i jeszcze trochę), jest bardzo łatwy w instalacji oraz w obsłudze. Reszta przykładów jest sprawdzona na Linuxie Redhata w wersji 9.0. Proces instalacji pominę i skupię się na aplikacjach, z których najczęściej się korzysta. 2 Podstawy administracji Zanim przejdziemy do konkretnych aplikacji potrzebnych użytkownikowi należy się dowiedzieć jak je zainstalować. Ponieważ zakładamy, że chcemy szybko i możliwie bezboleśnie uruchomić żądaną aplikację skupimy się na pakietach RPM. Większość programów można pobrać w postaci jednego pliku z rozszerzeniem RPM. Instalacja jest zwykle prosta : logujemy się jako administrator, piszemy rpm -ivh nazwa pakietu.rpm. Mówiąc prościej i dokładniej, zakładając że po standardowej instalacji znajdujemy się w środowisku graficznym (KDE lub Gnome) należy uruchomić konsolę (terminal tekstowy np. XTerm) wpisać su i podać hasło administratora (należy pamiętać żeby na codzień nie pracować na koncie administratora, ponieważ jest to niebezpieczene z paru względów - mamy dostęp do wszystkich plików). Gdy już mamy uprawnienia wpisujemy polecenie rpm -ivh oraz scieżkę dostępu (względną lub bezwzględną) do pliku rpm z naszym programem. Od tej chwili możliwe jest kilka wariantów - przede wszyskim : Wszytko poszło dobrze. Pojawił się komunikat Preparing : ###### a następnie Installing : ######. Możemy już używać naszej aplikacji wpisując jej nazwę w konsoli, albo skorzystać z bardzo wygodnego uproszczenia (standardowo w środowisku KDE), a mianowicie wcisnąć klawisze Alt+F2 i wpisać w okienku 1

3 nazwę aplikacji (jak nazwa jest poprawna pojawi się z lewej strony okienka ikona pliku uruchamialnego). Nie zobaczyliśmy powyższego tylko komunikat o kłopotach z zależnościami (dependencies). Oznacza to, że nasz program wymaga pewnych bibliotek lub innych programów do pracy. Należy najpierw zainstalować te programy, a następnie nasz. Większość niezbędnych pakietów znajduje się na jednej z płyt instalacyjnych. Jeżeli jednak nie możemy znaleźć pakietu rpm pozostaje kompilacja źródeł. Ogólnie przyjętym przez programistów zwyczajem jest tworzenie plików Makefile i configure ułatwiających kompilację. Jeżeli tak jest to należy (w konsoli) wpisać :.\configure, make i make install. Jeżeli jednak chcemy wybrać jakieś opcje należy wpisać.\configure help a następnie zgodnie z wyświetloną informacją wprowadzić odpowiednią komendę. Jeżeli już uporaliśmy się z podstawami instalacji, możemy się zastanowić co zainstalujemy :). 3 Praca biurowa Pierwsze z czym się uporamy to tworzenie dokumentów tekstowych, arkuszy kalkulacyjnych, prezentacji itp. Tutaj dobra wiadomość dla użytkowników Microsoft Office. W Linuxie istnieje poważny pakiet zwany OpenOffice [1]. Jest to zestaw narzędzi - odpowiedników Worda (rys.1), Excela, Powerpointa itp. Ich obsługa jest bardzo podobna. Co Rysunek 1: OpenOffice Writer - program do tworzenia dokumentów tekstowych więcej nowe wersje OpenOffice a umożlwiają otwieranie dokumentów Microsoft Office a z zadowalającym efektem. 2

4 Rysunek 2: Klient pocztowy i organizer = Evolution Kolejnym niezbędnym elementem pracy biurowej jest komunikacja ze światem. Do obsługi poczty elektronicznej bezkonkurencyjny jest program Ximian [2] Evolution (rys.2). Oprócz funkcji klienta pocztowego, posiada on kalendarz oraz organizer. Jak jesteśmy przy komunikacji trzeba wspomnieć o kliencie gadu-gadu, bowiem coraz więcej firm korzysta z tego protokołu aby zaoszczędzić na rozmowach telefonicznych. Klientem, który oprócz gadu-gadu obsługuje protokoły ICQ, Napster, AIM, Yahoo, MSN, Jabber jest Gaim [3]. Posiada on bardzo przyjemny i funkcjonalny interfejs graficzny (rys.3). Rysunek 3: Gaim komunikator internetowy Na koniec nie można nie wspomnieć o Latexu (czyt. latehu). Jest to system pozwalający tworzyć zaawansowane dokumenty tekstowe oraz prezentacje. Niemniej jednak wymaga on pewnego przeszkolenia. Jeszcze jedną bardzo istotną cechą Linuxa jest możliwość tworzenia dokumentów pdf w sposób identyczny jak w przypadku Acrobat 3

5 Readera, to znaczy drukując stworzony dokument (np. w Writer rze) na drukarce pdf. Jak już jesteśmy przy drukarkach należy powiedzieć, że w Linuxie istnieje kilka systemów wydruku. Obecnie najczęściej uzywanym jest CUPS. Konfiguracja drukarki w tym systemie jest niezwykle prosta. Uruchamiamy program cupsconfig i w zupełnie intuicyjny sposób konfigurujemy drukarki. Interfejs programu jest bowiem witryną html. 4 Aplikacje internetowe Często się mówi, że Linux jest sytemem stworzonym do pracy w sieci i rzeczywiście tak jest. Jednak zwykły użytkownik tego raczej nie zauważy, gdyż zalety sieciowe Linuxa odkrywają się dopiero przed administratorami. Co napewno zauważymy to brak wirusów!!!. Zacznijmy zatem od przeglądarki www. Jest oczywiście kilka produktów, ale najbardziej rozpowszechnione to Netscape oraz Mozilla. Osobiście używam Mozilli-Firebird [4] i gorąco ją polecam (np. potrafi blokować wyskakujące okienka). Ostatnio bardzo popularnym programem jest DirectConnect. Aplikacja ta umożliwia pobieranie od innych osób programów, filmów, muzyki, dokumentów na zasadach koleżeńskich tzn. jak ta druga osoba udostępni takie dane (a udostępnia zawsze). I tak w Linuxie mamy DC GUI [5] - znakomity program, znacznie bardziej rozbudowany od wersji Windowsowej DirectConnecta. 4

6 5 Multimedia Obecnie każdy komputer w domu spełnia również funkcje multimedialne. Możemy oglądać filmy, słuchać muzyki, obrabiać cyfrowo zdjęcia, tworzyć grafike itp. Również na tym polu Linux radzi sobie znakomicie. Dla wielbicieli filmów zapisanych w jakimkolwiek formacie Linux oferuje program MPlayer [6]. Jego możliwości są znaczne, ale to co napewno zauważą użytkownicy nieco mniej nowoczesnych komputerów to brak problemów z synchronizacją dźwięku z obrazem. Jeżeli dodatkowo posiadamy dowolną kartę graficzną Ati to w pełni wykorzystamy jej wspomaganie sprzętowe w dekodowaniu filmów. Wystarczy zainstalować sterownik xvidix i w konfiguracji programu wybrać sterownik video xvidix. Należy przy tym zaznaczyć, że aby móc z niego korzystać program mplayer (wersja graficzna to gmplayer rys.4) należy uruchamiać z uprawnieniami administratora, ponieważ program odwołuje się bezpośrednio do zasobów sprzętowych karty. Dotatkowo w pakiecie mplayera znajdu- Rysunek 4: GMPlayer - odtwarzacz filmów w każdym formacie (łącznie z DVD), odtwarzacz TV je się program mencoder oferujący szereg możliwości obróbki filmów, nagrywania filmów z telewizji czy tworzenie animacji z poszczególnych plików graficznych (np. gifów). Jeżeli możemy już oglądać filmy warto by je archiwizować na płytach CD. Jeżeli jesteśmy szczęśliwymi posiadaczami nagrywarki możemy za pomocą programu XCDRoast [7] w wygodny sposób nagrywać płytki (rys.5). Rysunek 5: XCDRoast podczas nagrywania płytki 5

7 Istnieje również interfejs w języku polskim, a całość znajduje się na płytce z dystrybucją RedHata. W ramach multimediów znajduję się oczywiście również dźwięk. Najbardziej popularnym formatem jest mp3, a ostatnio mpc. Wszyscy zapewne znają Winampa i napewno będą oni zadowoleni Linuxowym odpowiednikiem - Xmms-em [8]. Można śmiało powiedzieć, że jest on prawie identyczny jak Winamp (rys.6). Włączyliśmy zatem na- Rysunek 6: XMMS - odtwarzacz mp3, mpc, CD audio oraz radia internetowego szą ulubioną inspirującą muzykę i możemy się zabrać do tworzenia grafiki, lub obróbki naszych zdjęć z wakacji. Instalujemy zatem Gimpa [9] - doskonały program graficzny, używany przez znanych artystów grafików. Przykładową sesję tego programu ilustrującą obróbkę maskotki programu - Wilbera widać na rys.7. Rysunek 7: Przykładowa sesja gimpa 6

8 Rysunek 8: Program pozwalający tworzyć rozbudowane wykresy - Xmgr Często, w zastosowaniach technicznych potrzebujemy wykonać wykres, histogram itp. Jeżeli nie chcemy instalować Openoffice a, a dokładniej arkusza Calc, możemy skorzystać z Gnuplota znajdującego się na płytkach z dystrybucją Linuxa. Jest to program, w którym wykresy tworzy się w linii poleceń a zatem wymaga od nas nieco większego zaangażowania aby poznać jego bogate możliwości. Jeżeli nie mamy na to czasu lub ochoty możemy pobrać okienkowy program ACE/gr [10] (często zwany xmgr rys.8). Pozwala on za pomocą myszki stworzyć wykresy, wykonać obróbkę danych (regresja, interpolacja i wiele innych). 6 Gry Po tych wszystkich optymistycznych akcentach przyszedł czas na gry. Trzeba od razu powiedzieć, że wymagający, wytrawni gracze mogą poczuć pewien niedosyt. Nie należy przez to rozumieć, że Linux do gier się nie nadaje. Nadaje się doskonale, o czym śwadczą nieliczne niestety przykłady. Problem tkwi w fakcie, że wszystkie aplikacje Linuxowe powinny być bezpłatnie udostępniane, natomiast w przypadku gier nie jest to zwykle przestrzegane. Poza prostymi gierkami typu saper, pasjans, kulki i troche ciekawszymi jak Tux Racer istnieją poważne produkty takie jak Quake 3 (oczywiście już komercyjne). Jeżeli jednak ktoś powątpiewa w możliwości systemu jako platformy do gier polecam zainteresować się wyjątkiem godnym naśladowania w świecie gier, a mianowicie America s Army Operations [11]. Gra ta jest całkowicie darmowa (można ją pobrać z witryny www zarówno dla Linuxa jak i Windowsa). Charakteryzuje się znakomitą grafiką (rys.9) i grywalnością. Fani Medal Of Honour będą zadowoleni. 7

9 Rysunek 9: America s Army Operation - darmowa, znakomita gra m.in. dla Linuxa 7 Podsumowanie Mam nadzieję, że powyższe przykłady pozwolą zmienić zdanie niektórych osób na temat możliwości Linuxa jako komputera do zastosowania domowych, czy biurowych. Całość prezentuje się dość optymistycznie jednak jak z każdym systemem operacyjnym trzeba na początku trochę poświęcić czasu na poznanie jego możliwości i wyrobienie sobie nawyków zapewniających ergonomiczną i przyjemną pracę. Grupa osób lubujących się w grach komputerowych będzie niezadowolona z oferty dla Linuxa w obecnej postaci. Wynika to raczej ze względów finansowych niż technicznych o czym świadczą istniejące pozycje. Nie sposób w kilku słowach opisać wszystkich zagadnień związanych z używaniem systemu operacyjnego. W czasie używania Linuxa pojawi się napewno wiele pytań z nim związanych. Dla osób mających dostęp do internetu istnieje mnóstwo stron z niezbędnymi informacjami. Również na naszym dysku lokalnym istnieje bogata dokumentacja dla zainstalowanych programów. Bibliografia [1] [2] [3] [4] [5] 8

10 [6] [7] [8] [9] [10] Xmgr [11] 9