Ciepłe kolory jesieni

Transkrypt

1 ISSN kwartalnik nr 4, październik 2013 (43) Ciepłe kolory jesieni Przygotowując jesienny numer Naszej Troski, mieliśmy w pamięci listy i opinie, które dostajemy od Państwa po publikacji każdego numeru naszego pisma. Mówią nam Państwo, że najbardziej cenne są dla Was artykuły poradnicze, szczególnie te odnoszące się do stylu życia i pielęgnacji stomii. Zawsze z wielką dbałością odnosimy się do Państwa potrzeb i poglądów. Ten numer jest tego dowodem. Artykułów z zakresu pielęgnacji stomii, powikłań pooperacyjnych i tekstów medycznych jest więcej niż poprzednio. Mamy nadzieję, że to się Państwu spodoba i że napiszą nam Państwo w listach,co myślicie o takiej zmianie. Ważnym elementem pisma są też informacje na temat środków do pielęgnacji i ochrony skóry wokół stomii. Zdajemy sobie sprawę, że dbałość o stomię i nowoczesne kosmetyki są podstawą, by czuć się swobodnie i komfortowo. Dobre zaopatrzenie stomii pozwala także uniknąć niektórych powikłań. Jak zwykle publikujemy też artykuł na temat diety. Szczególnie jesienią, gdy wokół jest bogactwo warzyw i owoców, warto zwrócić uwagę na ten aspekt życia. Jedzenie zresztą może być wspaniałą przyjemnością, jeśli znajdziemy smaki, które szczególnie nam odpowiadają. Zawsze też zachęcamy Państwa do spotykania się w gronie przyjaciół, a to przecież kapitalna okazja, by przygotować smaczny i zdrowy posiłek. Życzymy Państwu niezapomnianych chwil przy stole ze znajomymi, z pysznym jedzeniem i beztroską wynikającą z tego, że nasza piękna jesień wita nas wspaniałymi kolorami. Z serdecznymi pozdrowieniami, W tym numerze m.in.: Rozmowa z Markiem Wolszczakiem, który uwielbia spędzać czas z wnukami Nowy dwuczęściowy system Natura Problemy pielęgnacyjne ze skórą wokół stomii Pielęgniarka odpowiada na trudne pytania pacjentów Choroba uchyłkowa jelita grubego Wybieramy zdrowe pieczywo (cz. II) Tai chi droga do zdrowia Jesienne odmłodzenie dla pań i panów Listy od Czytelników fot. INGIMAGE

2 Spis treści Doniesienia Doniesienia... 2 Doniesienia naukowe... 4 Rozmowa z Markiem Wolszczakiem, który tryska radością życia choć nieraz czuł zwątpienie i strach... 6 Nowe produkty System dwuczęściowy Natura Plus...8 Problemy pielęgnacyjne ze skórą wokół stomii...10 Pielęgniarka odpowiada na trudne pytania pacjentów Psychologiczne aspekty życia ze stomią...14 Kącik medyczny Choroba uchyłkowa jelita grubego...16 Dietetyk radzi Wybieramy zdrowe pieczywo (cz.ii) Bądźmy sprawni Chińska gimnastyka tai-chi droga do zdrowia Szafa stomika Jesienne odmłodzenie dla pań i panów Listy od Czytelników Informacje Kongres Europejskiego Towarzystwa Terapeutów Stomijnych (ECET) W dniach czerwca br. w Paryżu odbył się 12. Kongres Europejskiego Towarzystwa Terapeutów Stomijnych (European Council of Enterostomal Therapy Congress). W kongresie uczestniczyło około 1000 pielęgniarek z całej Europy. Kongres był doskonałą okazją do wymiany doświadczeń, poznania nowych technologii i rozwiązań w opiece stomijnej. Tematem sesji przeprowadzonej przez ConvaTec było zapobieganie powikłaniom wynikającym z przedłużającego się kontaktu treści jelitowej ze skórą. Zaprezentowane zostały również wyniki międzynarodowego badania obserwacyjnego OSMOSE, które zostało przeprowadzone m.in. w Polsce. Celem badania była ocena stanu skóry wokół stomii wśród pacjentów stosujących płytkę plastyczną ConvaTec. O tym badaniu pisaliśmy w jednym z poprzednich numerów Naszej Troski. Podczas uroczystej gali, która odbyła się podczas Kongresu, przewodnicząca Kongresu ECET Rosine van Den Bulck ogłosiła, że w konkursie na najlepszy plakat Kongresu, pierwszą nagrodę otrzymała praca prezentująca wyniki wspomnianego powyżej badania OSMOSE. Współautorkami plakatu były: dr hab. med. Maria Szewczyk profesor UMK, kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Chirurgicznego Collegium Medicum UMK im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy i konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego i operacyjnego; Szpital Uniwersytecki im. A. Jurasza w Bydgoszczy oraz Grażyna Majewska pielęgniarka stomijna; Poradnia dla Chorych ze Stomią przy Szpitalu Uniwersyteckim w Białymstoku. Kwartalnik Na sza Tro ska Bez płat ny ma ga zyn dla osób ze sto mią. Ukazuje się od kwietnia 2001 r. Wy daw ca ConvaTec Polska Sp. z o.o. al. Armii Ludowej 26, War sza wa tel. (22) , faks (22) dzial.pomocy@convatec.pl bezpłatna infolinia: Re daktor naczelne Justyna Chróścicka, Barbara Szulecka Re daktor prowadząca Anna Lewicka-Pawlak Re dak cja Lidia Butowska, Anna Traczewska, lek.med. Marcin Pustkowski, Bożena Klukowska, Agata Gaździńska Korekta Agata Piekarczyk Adres redakcji ConvaTec Polska Sp. z o.o. al. Armii Ludowej 26, War sza wa Prenumerata Bezpłatną pre nu me ra tę można za ma wiać, przesyłając na adres redakcji wypełniony kupon znajdujący się wewnątrz numeru. Opra co wa nie graficzne Piotr Kluczykowski, PageBox Opra co wa nie redakcyjne Wydawnictwo Kwadryga Sp. z o.o. ul. Instalatorów 7b, Warszawa Copyrights Copyright by ConvaTec Polska Sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana ani przedrukowywana bez pisemnej zgody ConvaTec Polska Sp. z o.o. Stoisko ConvaTec podczas kongresu w Paryżu. Zwycięzcy letniej krzyżówki Dziękujemy Państwu za przysłanie rozwiązania naszej letniej krzyżówki. Spośród kilkuset poprawnych odpowiedzi wylosowaliśmy dziesięcioro zwycięzców. Nagrody zestaw gazików ConvaCare do pielęgnacji skóry wraz z płynem ochronnym prześlemy Państwu pocztą. Oto zwycięzcy: Mirosław Dworzański, Stanisława Gruszkowska, Henryk Biskup, Helena Węgrzynowska, Antoni Perzyński, Elżbieta Waleczek, Ewa Budzyńska, Halina Drewienkowska, Danuta Wojciechowska, Stanisław Siemiątkowsk fot. archiwum convatec fot. archiwum convatec

3 Kontakt mailowy z Działem Pomocy Specjalnie dla Państwa wygody stworzyliśmy adres mailowy, na który można wysyłać do nas listy i zapytania. Jeśli korzystają Państwo z poczty elektronicznej, zachęcamy do korzystania z tego prostego, szybkiego kontaktu z nami. Na listy będziemy odpowiadać jak najszybciej. Adres mailowy jest następujący: dzial.pomocy@convatec.com Czekamy na wiadomości od Państwa! już od 1 października 2013 r Nowy system dwuczęściowy Natura do zaopatrzenia kolostomii (zamknięty)i ileostomii (otwarty) jest już dostępny w sklepach medycznych oferujących sprzęt stomijny firmy ConvaTec. Misją firmy ConvaTec od lat jest nieustanne dążenie do poprawy jakości życia pacjentów ze stomią. Właśnie dlatego, w trosce o ich komfort i bezpieczeństwo stale ulepszamy nasze produkty i poszerzamy ofertę sprzętu stomijnego wykorzystując do jego wykonania najnowocześniejsze materiały i technologie. Aktualnie, kilka miesięcy po wprowadzeniu nowego systemu jednoczęściowego Esteem, wzbogacamy naszą ofertę o kolejne produkty z linii Plus, tym razem jest to system dwuczęściowy Natura. fot. archiwum convatec fot. archiwum convatec Tych z Państwa, któ rzy nie są jeszcze naszymi prenumeratorami, a chcie li by systematycznie otrzy my wać ko lej ne nu me ry Na szej Tro ski, pro si my o czy tel ne wypełnienie zamieszczonego poniżej ku po nu i ode sła nie go na ad res: ConvaTec Pol ska Sp. z o.o., al. Armii Ludowej 26, War sza wa. Tym z Państwa, któ rzy już wcześniej odesłali do nas wypełniony kupon prenumeraty Naszej Troski i re gu lar nie otrzy mują kwar tal nik do domu, ży czy my miłej lek tu ry i pro si my o nie prze syłanie ko lej nych ku po nów. Jeżeli chce Pan/Pani systematycznie otrzymywać bezpłatne egzemplarze magazynu Nasza Troska, uprzejmie prosimy o czytelne wypełnienie kuponu drukowanymi literami oraz odesłanie go na adres: ConvaTec Polska Sp. z o.o., al. Armii Ludowej 26, War sza wa. Imię: TAK, PROSZĘ O BEZPŁATNE PRZESYŁANIE MI KOLEJNYCH EGZEMPLARZY MAGAZYNU Nazwisko: Nr 4, 2013 (43) Ulica: Nr domu: Nr lokalu: Kod pocztowy: Miejscowość: Telefon z numerem kierunkowym: Data: Czytelny podpis: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez firmę ConvaTec Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, al. Armii Ludowej 26, w celach badania poziomu satysfakcji, wysyłania do mnie korespondencji (zawierającej m.in. materiały edukacyjne, zaproszenia na spotkania, informacje na temat nowych produktów, informacje na temat refundacji oraz ankiety), przesyłania informacji handlowych na adres mojej poczty elektronicznej, kontaktów telefonicznych, a także dla potrzeb wewnętrznych analiz statystycznych firmy. Jestem świadomy/a dobrowolności podania danych osobowych, a także przysługującego mi prawa dostępu do nich oraz ich poprawiania. 3

4 Doniesienia naukowe Cała prawda o E Badajmy znamiona Wiele z dodatków do żywności kryjących się pod symbolem E to zwykłe naturalne dodatki, z którymi mamy do czynienia na co dzień w owocach, mięsie czy nabiale. Zwykle do produktów z dużą zawartością E na etykietce podchodzimy nieufnie. Sądzimy, że są trujące i niebezpieczne dla zdrowia. Tymczasem wiele kryjących się pod nimi substancji występuje w nieprzetworzonych, naturalnych produktach. Są to np. algi, wodorosty czy owoce. Nielubiana przez nas litera E oznacza po prostu przymiotnik europejski. Z kolei swoje numerki zyskały dlatego, by można je było łatwiej od siebie odróżnić. Wszystkich E naliczono około 2 tysięcy. Spotykana np. podczas śniadania E-234 to nizyna, substancja konserwująca i antybiotyk wytwarzany przez bakterie. Zjadamy ją z serem, serkami topionymi, śmietanką, owocami w puszce. W jogurtach, napojach mlecznych często występuje E-120, czyli koszenila, naturalny czerwony barwnik pozyskiwany z owadów. E-280 najczęściej możemy zjeść z obiadem. Jest to naturalny kwas propionowy, w małych ilościach obecny w wielu produktach. Czasem w dużych stężeniach wytwarzany jest przez bakterie w produktach poddanych fermentacji. Można go znaleźć w mięsie, pizzy czy pieczywie. E-350, który często zjadamy na kolację, to jabłczan sodu, naturalny kwas występujący w owocach. Występuje w dżemach, napojach bezalkoholowych, wyrobach cukierniczych. E-300 to kwas askorbinowy, czyli zwykła witamina C. Z czystym sumieniem możemy też sięgać po E-100, czyli kurkuminę naturalny barwnik i składnik m.in. popularnej przyprawy curry. Z kolei E-150 to karmel, czyli zwykły cukier poddany działaniu wysokiej temperatury, stosowany do produkcji słodyczy, a także jako barwnik. Niewielu wielbicieli parmezanu, suszonych pomidorów czy sosu sojowego wie, że ich ulubione produkty zawierają mnóstwo E-621 glutaminianu sodu. Powstaje w nich naturalnie i w dużym stopniu właśnie jego obecność sprawia, że te produkty tak bardzo nam smakują. E-440a to z kolei pektyna, czyli naturalny środek zagęszczający, występujący w wielu owocach. Octan sodowy wszystkim bardzo źle się kojarzy, ale jest to zwykły ocet. Bakterii kwasu mlekowego używamy do kiszenia kapusty czy ogórków, a one też mają swój numerek w świecie dodatków E. Wśród dodatków E są też oczywiście składniki syntetyczne, substancje powstające w drodze różnych reakcji chemicznych. Właśnie te syntetyczne składniki można uznać za szkodliwe dla zdrowia. Jednak wpływ syntetycznych dodatków odczulibyśmy dopiero, gdybyśmy codziennie jedli ich bardzo dużo. fot. ingimage Comiesięczna samokontrola znamion i zmian na skórze pozwala wykryć czerniaka, w stadium, gdy jest on jeszcze w pełni wyleczalny przypominają lekarze. Dzięki temu można uniknąć zgonu z powodu tego najgroźniejszego nowotworu skóry zaznaczają. Wbrew powszechnej opinii czerniak wcale nie jest najgorszym nowotworem. Gdybyśmy wykrywali same wczesne czerniaki, to 96 proc. chorych byłoby wyleczonych powiedział prof. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii-Instytucie w Warszawie. Według niego nie ma nowotworu, który byłby łatwiejszy do rozpoznania niż czerniak ze względu na lokalizację na skórze. Nie ma też drugiego nowotworu złośliwego, który byłyby tak prosty w leczeniu, pod warunkiem że jest wykryty we wczesnym stadium, gdy ma do 1 mm grubości. Wystarczy wówczas w miejscowym znieczuleniu wyciąć zmianę z marginesem okolicznych tkanek wyjaśnił prof. Rutkowski. Gdy jednak grubość zmiany przekroczy 1 mm rokowanie dla pacjentów się zmienia dodał. Wyniki najnowszych badań wskazują, że ponad 9 mln Polaków nie spieszyłoby się do lekarza lub w ogóle nie przejmowało problemem, gdyby na skórze zaobserwowali zmianę świadczącą o rozwoju czerniaka. Do regularnego oglądania zmian na skórze przyznała się tylko połowa badanych. Aż 84 proc. Polaków nigdy nie było u lekarza, by sprawdzić, czy podejrzanie wyglądające znamię, pieprzyk bądź narośl moga być groźne. fot. ingimage 4

5 Zastawka serca kolejny etap badań Zakończył się kolejny etap prac nad nową generacją biologicznej zastawki serca poinformowała w poniedziałek Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi w Zabrzu. W badaniach na owcach sprawdzano bezpieczeństwo i jakość rozwiązań konstrukcyjnych. Celem badań nad biologiczną zastawką serca jest m.in. wprowadzenie do praktyki medycznej zastawki odznaczającej się większą trwałością, co sprawi, że będzie ją można wymieniać rzadziej. Obecnie zastawkę serca wymienia się średnio co 15 lat. Jak poinformowała w komunikacie prasowym Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii, w ramach eksperymentu grupie ponad 30 owiec na pół roku wszczepiono dwa rodzaje zastawek pochodzące z genetycznie modyfikowanych świń i dodatkowo pokrywane komórkami biorcy oraz dostępne komercyjnie biologiczne zastawki serca stosowane klinicznie. Po wyszczepieniu materiału badawczego poddano go szczegółowym ekspertyzom. Jak poinformował PAP, przed zespołem badawczym jeszcze 3 4 lata badań i eksperymentów. Jeżeli ten etap zakończy się pozytywnie, będzie można rozpocząć próby kliniczne powiedział dr Wilczek. Dodał też, że planowany jest kolejny eksperyment na zwierzętach (tzw. model funkcjonalny), podczas którego sprawdzane będzie funkcjonowanie tej zastawki. fot. ingimage System ostrzegania przed pleśnią Pleśnie osadzające się na jedzeniu mogą powodować bóle brzucha, alergie pokarmowe, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci. Specyficzny zapach i smak pleśni jest dla nas sygnałem ostrzegawczym. Podpowiada nam, że mamy do czynienia z czymś, co może być przyczyną schorzenia. Ale nie wolno panikować. Pleśnie są dookoła nas i nieustannie krążą w powietrzu. Wdychamy je z każdym wykonywanym oddechem. Powinniśmy mieć jednak świadomość, że te pleśnie, które występują na produktach spożywczych, są organizmami szkodliwymi. Dlaczego pleśń tak szybko atakuje warzywa, owoce czy chleb? Przyczyną jest to, że pleśnie uwielbiają warunki, jakie stwarza im żywność, bo mają tam wszystkie potrzebne do życia substancje, m.in. białka i cukry. Jeżeli pojedyncza komórka pleśni trafi na takie środowisko, ma optymalne warunki do rozwoju i kolonizacja, czyli gwałtowne powiększanie się obszaru zajętego przez pleśń, zachodzi bardzo szybko. Substancje szkodliwe najczęściej wydzielane przez pleśnie to mykotoksyny, które mogą powodować u ludzi alergie, grzybice, choroby układu oddechowego, pokarmowego i wątroby. Wydzielając je, pleśnie bronią się przed konkurencją ze strony innych gatunków lub bakterii i walczą o zachowanie swojego terytorium, którym może być np. kawałek chleba. Jednak niektóre z grzybów, które mogą pojawić się np. na fistaszkach, migdałach i zbożach produkują niesamowicie toksyczne substancje aflatoksyny. To właśnie one są główną przyczyną silnych zatruć pokarmowych, a nawet zgonów. Toksyny te są zawsze śmiertelne dla zwierząt domowych. E-papieros na receptę w Wielkiej Brytanii Papierosy elektroniczne będą w W. Brytanii podlegały takim samym regulacjom jak lekarstwa postanowił brytyjski urząd kontroli leków. Obecnie są zaliczane do kategorii produktów konsumpcyjnych. Od 2016 roku, gdy stworzony zostanie nowy system regulacji, producenci elektronicznych papierosów (umożliwiających wdychanie nikotyny, ale nie dymu pochodzącego ze spalania) będą musieli ubiegać się o licencję. Pod względem przepisów e-papierosy będą traktowane tak jak inne leki sprzedawane bez recepty. Szacuje się, że w Wielkiej Brytanii z elektronicznych papierosów korzysta ok. 1,3 mln ludzi. Eksperci ds. ochrony zdrowia mają zastrzeżenia do niektórych typów e-papierosów obecnie dostępnych na rynku, a jednym z celów rządowej polityki ochrony zdrowia jest skłonienie palaczy do zerwania z nałogiem. fot. ingimage 5

6 Rozmowa z... Rozmawiała: Bożena Klukowska Markiem Wolszczakiem z Wrocławia, który tryska radością życia, choć przez chorobę niejeden raz czuł zwątpienie i strach. Trzeba być przekonanym, że będzie dobrze Kiedy zadzwoniłam, by umówić się z nim na rozmowę, w tle słychać było gwar dziecięcych głosów. Choć gwar to zresztą mało powiedziane: rwetes, tumult, przez który ledwo przebijał głos mojego rozmówcy. Okazało się, że to wnuki Pana Marka, które go wprost uwielbiają. Bożena Klukowska: Bardzo głośno u Pana. Odgłosy takie, jakby miał Pan w domu małe przedszkole? Marek Wolszczak: U mnie tak zawsze, jak przyjeżdżają wnuki. Uwielbiamy się razem wygłupiać. One wiedzą, że u mnie zawsze jest świetna zabawa. B.K.: Ale nie zawsze tak było? M.W.: Rzeczywiście, ostatnie lata były nieciekawe. Tak mniej więcej 9 lat temu zauważyłem, że coraz częściej muszę korzystać z toalety. Wstawałem po kilka razy w nocy, żeby oddać mocz, a jak gdzieś wychodziłem, coraz częściej musiałem rozglądać się za najbliższą toaletą. I tak się porobiło, że swoje wyjścia uzależniałem od lokalizacji toalety. No, ale sądziłem, że w pewnym wieku to już tak musi być, bo słyszałem od znajomych, że też tak mają. Jednak, kiedy oddawanie moczu stało się bolesne, a mocz leciał już nie strugą, ale ledwo coś tam ciurkało, zdecydowałem się pójść do lekarza. B.K.: A lekarz pewnie od razu zbadał Pana per rectum i skierował na dalszą diagnostykę, sugerując, że to może być typowa przypadłość mężczyzn w tym wieku, czyli prostata? M.W.: Dokładnie tak. Potem, jak zobaczył moje PSA (poziom swoistego antygenu sterczowego, który się podnosi w przypadku zapalenia gruczołu krokowego, łagodnego przerostu prostaty i raka gruczołu krokowego), orzekł, że wszystko jest w porządku, bo wyniki były prawie idealne. Pozostałe badania też nie odbiegały od normy. Dostałem więc jakieś leki na przerost prostaty, które nic nie pomagały. Tymczasem dolegliwości się nasilały, poszedłem więc do innego lekarza. Tam sytuacja się powtórzyła. Tylko inne leki dostałem. B.K.: Pomogły? M.W.: Może trochę, ale tylko na tyle, że dolegliwości się nie nasilały. W dalszym ciągu czułem się jednak niekomfortowo i zanim wybrałem miejsce, do którego miałem dotrzeć, najpierw sprawczałem, czy są tam toalety. B.K.: A kiedy dowiedział się Pan, co jest przyczyną złego samopoczucia? M.W.: W pewnym sensie sprawił to przypadek. Akurat zajrzałem do swojej siostry, a u niej była córka, studentka III roku medycyny. Słyszała, jak rozmawiam z siostrą o swoich problemach, i powiedziała, że nie podobają jej się moje objawy i że poleci mi dobrego lekarza. Już nazajutrz trafiłem do urologa, który zrobił mi specjalistyczne badania. Już podczas badania zorientowałem się, że nie jest dobrze. Lekarz mruczał coś, usłyszałem, jak mówi: O kurczę, chłopie.... B.K.: Jaka była diagnoza? M.W.: Rak pęcherza moczowego. Na szczęście na zabieg nie musiałem długo czekać, ale za pierwszym razem zrobiono mi laparoskopowo Jakby mógł, zabierałby wnuki ze sobą na każdą wyprawę. Na razie są za małe, ale wszystko przed nimi. fot. Archiwum prywatne 6

7 operację oszczędzającą. Okazało się jednak, że komórki nowotworowe zostały, więc konieczna była radykalna operacja, z usunięciem całego pęcherza, prostaty, węzłów chłonnych. I od razu wyłoniono stomię. B.K.: Wielu pacjentów, dowiadując się o stomii, przeżywa szok. Pan też? M.W.: Może to dziwne, ale nie. Po pierwsze, wiedziałem wcześniej, że będę ją mieć, bo lekarz dokładnie mi to wytłumaczył. Po drugie i to chyba najważniejsze moje życie, choć sobie z tego nie zdawałem sprawy, wisiało na włosku. A liczyło się to, żebym przeżył. Wobec tego stomia stała się sprawą drugorzędną. O wiele większym szokiem była dla mnie diagnoza, że to rak. Ja, zdrów do tej pory jak rydz, wysportowany, a tu, jak grom z jasnego nieba, rak! Gdybym miał więcej czasu na rozpamiętywanie, dlaczego mnie to spotkało, to pewnie bym się długo tym zadręczał. Na szczęście, prawie zaraz po diagnozie trafiłem do szpitala, więc nie miałem czasu się zamartwiać. B.K.: A jak było z obsługą sprzętu stomijnego? Bez problemów? M.W.: I znowu powiem, może to dziwne, ale od razu łatwo mi szło. Pewnie dlatego, że po operacji od razu dobrze się czułem. Po dwóch dniach sam poszedłem do łazienki, ku zdumieniu wszystkich pielęgniarek. Potem też było dobrze, żadnej chemii, żadnej radioterapii. I tak jest do dziś, regularnie chodzę na kontrole, nic złego się nie dzieje. Oczywiście widziałem w szpitalu innych pacjentów po takich operacjach i rzeczywiście, niejeden z nich bardzo cierpiał. Nie mam pojęcia, co zadziałało, że ja od razu doszedłem do siebie. fot. Archiwum prywatne fot. Archiwum prywatne Dobry nastrój nigdy nie opuszcza naszego bohatera. Pozowanie na makiecie teatru lalek? Czemu nie? Spacery z kijkami to świetna gimnastyka. B.K.: Nie przytrafiały się Panu żadne awarie związane ze sprzętem? Nie dokuczały odparzenia czy inne tego typu dolegliwości? M.W.: Oczywiście bałem się tego, tym bardziej że jestem dość ruchliwy. Stosuję sprzęt ConvaTecu. Nie zawiódł mnie nawet wtedy, gdy byłem w wodzie albo wykonywałem gwałtowniejsze ruchy. Worki zmieniam co dwa dni, płytki co cztery i to całkowicie mi wystarcza. Może jestem nietypowy, ale nie miewam odparzeń, podrażnień, nic. Ze stomią również nic złego się dzieje. Mam sobie worek i tyle. Raz tylko przeżyłem stres, gdy byłem u córki w Szkocji i okazało się, ze zapomniałem swojego sprzętu. Na szczęście tamtejszy lekarz mnie poratował i przepisał wystarczającą ilość. B.K.: Spotyka się Pan z innymi stomikami? M.W.: Tak, zresztą oni sami mnie znajdują. Ludzie chyba lgną do takich, co z optymizmem patrzą na życie. A dla mnie szklanka zawsze była do połowy pełna. Biorę życie takim, jakim jest, nie mam żadnych wygórowanych oczekiwań, cieszę się z tego, co mam. Z tego, że mogę pojeździć na rowerze, bo jestem zapalonym cyklistą, że mogę chodzić z kijkami, że mogę spędzać czas z czwórką swoich wnuków. Jak się wierzy, że będzie dobrze, to musi być dobrze. B.K.: Stosuje Pan jakąś dietę? M.W.: Jem to, na co mam ochotę, choć muszę się trochę kontrolować, bo mam tendencje do tycia. Kiedyś paliłem, i to dość dużo, paczkę dziennie, teraz już nie palę. Nie przestrzegam żadnej specjalnej diety, ale odżywiam się raczej zdrowo. No i jestem wciąż aktywny fizycznie. B.K.: Stomia Panu nie przeszkadza? M.W.: Wcale. Nauczyłem się z nią żyć i dobrze ją pielęgnować, nie myślę o niej. Pamiętam natomiast, że to jej zawdzięczam życie. 7

8 Nowe produkty Iwona Puchalska Product Manager ConvaTec Nowy dwuczęściowy system stomijny Natura firmy ConvaTec Nowy system dwuczęściowy Natura to rewolucja w zaopatrzeniu stomii. Worki są wykonane z nowoczesnego materiału, mają zmieniony, bardzo wygodny kształt i niezwykle skuteczny filtr. Ich stosowanie w pielęgnacji stomii zwiększa komfort i bezpieczeństwo pacjentów. Firma ConvaTec nieustannie dąży do poprawy jakości życia pacjentów ze stomią. W trosce o komfort i bezpieczeństwo pacjentów stale ulepszamy nasze produkty i poszerzamy ofertę sprzętu stomijnego. Właśnie dlatego, w kilka miesięcy po wprowadzeniu nowego systemu jednoczęściowego Esteem, wzbogacamy ofertę o kolejne produkty z linii Plus, tym razem w systemie dwuczęściowym. Zaawansowane technologicznie worki Natura powstawały przy udziale pacjentów i pielęgniarek stomijnych i mają za zadanie spełnić oczekiwania nawet najbardziej wymagających użytkowników. Worki są dostępne z płytkami plastycznymi Natura, które dzięki zastosowanej zaawansowanej technologii, zapewniają pacjentom maksymalne poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Poniżej przedstawiamy cechy nowych worków Natura i płytek plastycznych Natura oraz korzyści wynikające z ich stosowania. Nowy filtr Najczęstszym problemem, z którym borykają się pacjenci ze stomią, jest niekontrolowane wytwarzanie gazów jelitowych. To niewątpliwie najbardziej kłopotliwy i krępujący problem, dlatego tak istotna jest skuteczna neutralizacja nieprzyjemnych zapachów. Wychodząc naprzeciw tej potrzebie, na podstawie wieloletnich badań, firma ConvaTec stworzyła filtr o bardzo wysokiej skuteczności, który rozwiązuje te problemy. W trakcie prowadzonych badań dokonano szczegółowej analizy składu typowej wydaliny z ludzkiego organizmu, a następnie wiedzę tę wykorzystano do budowy nowego filtra. Pochodna węgla, zastosowana w nowym filtrze, wyjątkowo skutecznie neutralizuje gazy produkowane przez człowieka. Worki Natura są wyposażone w ten właśnie nowoczesny typ filtra węglowego. Został on Nowe worki systemu dwuczęściowego Natura wyposażone są w nowoczesny filtr eliminujący efekt balonowania, a delikatna miękka włóknina, z której są wykonane, pozwala skórze oddychać i jest odporny na wchłanianie wilgoci. Nowe płytki plastyczne Natura dzięki niższemu profilowi pierścienia zapewniają większą dyskrecję, a charakterystyczne kliknięcie przy łączeniu z workiem daje sygnał szczelnego zamknięcia. FOT. ARCHIWUM CONVATEC 8

9 umieszczony w górnej części worka oraz zabezpieczony specjalną folią ochronną, dzięki czemu nie ma ryzyka kontaktu filtra z wydzieliną ze stomii. Działa on niezawodnie przez cały okres użytkowania worka, pozwala na swobodny przepływ gazów i zapobiega balonowaniu worka, przedłużając tym samym jego żywotność. Nowy kształt i materiał worka Wszystkie worki Natura mają wygodny, symetryczny kształt, który na etapie badań został wybrany przez pacjentów stomijnych jako najbardziej komfortowy. Materiał, z którego został wyprodukowany, to przyjemna i miękka w dotyku włóknina, która ma właściwości hydrofobowe. Oznacza to, że włóknina nie wchłania wilgoci, krople wody spływają po niej, nie powodując poczucia dyskomfortu. Dzięki temu rozwiązaniu worki Natura doskonale sprawdzają się w czasie kąpieli, nie przemakają i nie wchłaniają wody. Dodatkową zaletą nowej włókniny jest to, że nie ulega ona mechaceniu. Nowa zapinka w workach otwartych Worki otwarte Natura zostały wyposażone w zapinkę na rzepy, dzięki której opróżnianie worka jest dużo szybsze i wygodniejsze. To specjalne połączenie rzepów, poprzez silne zazębianie się, gwarantuje szczelność i bezpieczeństwo stosowania. Szeroki odpływ worków pozwala na swobodne opróżnianie, co znacznie ułatwia pacjentom korzystanie z worka. Rzepy worka nie są pokryte materiałem, można je łatwo umyć, nie pochłaniają także nieprzyjemnych zapachów. Wszystkie te cechy sprawiają, że zapięcie w nowych workach Natura jest wyjątkowo pewne i zwiększa poczucie komfortu pacjenta. Należy pamiętać o tym, aby rzepy dokładnie ze sobą połączyć. Zapinanie najlepiej jest rozpocząć od środka zapinki, powoli kierując się ku brzegom. Pod palcami daje się wyczuć, jak rzepy łączą się ze sobą, dzięki czemu mamy gwarancję, że odpływ worka został właściwie zamknięty. Kieszonka na odpływ worka Worki otwarte Natura mają również specjalną kieszonkę, do której można schować zamknięty odpływ worka otwartego. Dzięki temu worek otwarty ma kształt i rozmiar worka zamkniętego, a pacjent większe poczucie dyskrecji. Korzystanie z kieszonki jest proste, wystarczy wywinąć ją na drugą stronę, chowając zapięcie worka do środka. Płytki plastyczne Natura Dla każdego pacjenta bardzo istotną sprawą jest ochrona skóry wokół stomii. FOT. ARCHIWUM CONVATEC Nowe worki systemu dwuczęściowego Natura ileo mają nowoczesną, szczelną zapinkę i specjalnie zaprojektowaną, dyskretną kieszonką na odpływ worka. Niewłaściwie dobrany sprzęt stomijny może być przyczyną nieszczelności i podciekania, którego konsekwencją są powikłania skórne. Aby zapobiegać tego typu niedogodnościom i zadbać o prawidłowe zaopatrzenie stomii, worki Natura są dostępne z płytkami plastycznymi Natura. Płytki te cechuje unikalna, trójwarstwowa budowa, która przekłada się na wyjątkowe korzyści dla pacjentów. Dzięki tzw. efektowi pamięci materiał plastyczny dostosowuje się do kształtu stomii, nawet jeśli zmienia ona kształt w ciągu dnia, pozwalając na zaopatrzenie niemalże każdej stomii. Dodatkowo płytka doskonale wchłania wilgoć, puchnie i otula dokładnie stomię, gwarantując szczelność i bezpieczeństwo stosowania. Warstwa przylepna płytki to hypoalergiczny materiał Stomahesive chroniący skórę i mający właściwości gojące. Płytki plastyczne nie wymagają wycinania nożyczkami, a ich stosowanie jest bardzo proste. Dodatkową zaletą systemu Natura jest to, że pierścienie płytki i worka mają specjalną budowę, która ma znaczący wpływ na łączenie płytki z workiem. Przy zapinaniu słychać charakterystyczne głośne kliknięcia, oznaczające, że płytka z workiem została prawidłowo połączona. Proces łączenia jest szybki i prosty, a jednocześnie bezpieczny. Pierścień w systemie Natura ma niski profil, zapewniając większą dyskrecję. Mamy nadzieję, że stosowanie nowych worków Natura wraz z płytkami plastycznymi Natura zapewni Państwu większe poczucie pewności i bezpieczeństwa, a także komfort i wygodę, która jest tak ważna dla każdego pacjenta. Serdecznie zachęcamy do wypróbowania nowego sprzętu Natura. Nowy system dwuczęściowy Natura do zaopatrzenia kolostomii (zamknięty) i ileostomii (otwarty) jest dostępny od 1 października 2013 r. w sklepach medycznych, oferujących sprzęt stomijny firmy ConvaTec. 9

10 Pielęgnacja stomii Małgorzata Bocheńska specjalista pielęgniarstwa chirurgicznego, pielęgniarka Oddziałowa Oddziału Chirurgii Onkologicznej Szpitala Specjalistycznego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu Problemy pielęgnacyjne ze skórą wokół stomii Zmiany skórne wokół stomii mogą pojawić się w krótkim czasie po operacji lub dopiero kilka lat po wyłonieniu stomii. Są one najczęstszym typem powikłań i występują u wielu pacjentów ze stomią, niezależnie od ich wieku i wrażliwości skóry. Często występujące zmiany skórne: Maceracja skóra wokół stomii bieleje i marszczy się wskutek nadmiaru wilgoci, często w porze letniej, kiedy obserwuje się zwiększoną potliwość. Prawdopodobną przyczyną jest również rodzaj przylepca, który uniemożliwia absorbcję i parowanie wilgoci. Gdy zaobserwujemy taki stan, należy bardzo delikatnie usunąć sprzęt stomijny przy użyciu aerozolu do usuwania przylepca Niltac, umyć i osuszyć skórę (pamiętając, że czynności te należy wykonać delikatnie dotykając skóry, nie pocierać, bo zmacerowany naskórek narażony jest na uszkodzenia). W przypadku kolostomii lepiej nie zakładać sprzętu stomijnego zaraz po zabiegu higienicznym, tylko pozwolić skórze odetchnąć. Ponadto proponuję zmianę sprzętu na taki, w którym przylepiec posiada materiał hydrokoloidowy o właściwościach pochłaniających wilgoć. Odparzenia podrażniony obszar wokół stomii i pod obszarem przylepca. Skóra jest podrażniona, zaczerwieniona, piecze, występuje świąd. Prawdopodobne przyczyny to podciekanie treści jelitowej lub moczu pod płytkę. Podciekanie może być konsekwencją: zbyt dużego otworu w przylepcu lub płytce nieprawidłowo przygotowanej skóry (niedomyte zanieczyszczenia, niedosuszenie skóry, niewyrównane fałdy skórne, blizny stosowanie kremów lub maści bez uprzedniego umycia skóry przed przyklejeniem sprzętu pofałdowanie przylepca podczas przyklejania worka nieprawidłowo dobrany sprzęt stomijny W zależności od przyczyny należy zmniejszyć ryzyko podrażnienia skóry przez stosowanie ochronnych preparatów do skóry, np. Sillesse w sprayu, pasty uszczelniająco-gojącej ze wskazaniem na miejsca szczególnie narażone na podciekanie. Spróbować zmienić sprzęt na inny, np. zastosować płytkę plastyczną w odpowiednim rozmiarze. Przy prawidłowym zastosowaniu jest szansa, że przy kolejnej zmianie podrażnienia się podgoją. Jeżeli w dalszym ciągu problem nie ustępuje, należy się zwrócić po pomoc do pielęgniarki stomijnej. Uszkodzenia mechaniczne otarcia, przerwana ciągłość naskórka, uszkodzona śluzówka jelita. Skóra jest zaczerwieniona i pozbawiona naskórka. Ten problem bardzo często dotyczy osób starszych i tych, u których stosowana jest sterydoterapia. Mówimy wtedy o skórze posterydowej cienkiej pergaminowej i wysuszonej. Prawdopodobne przyczyny to: zbyt energiczne mycie i osuszanie skóry uszkodzenie śluzówki stomii może nastąpić przy zbyt ciasnym i nierównym docięciu otworu w przylepcu worka przylepiec który trudno odkleić lub niewłaściwa technika usuwania przylepca Zmniejszyć ryzyko uszkodzenia skóry możemy poprzez delikatną wymianę sprzętu stomijnego. Pomocne może być zastosowanie aerozolu do usuwania przylepca Niltac i brązowych gazików Convacare do usuwania pozostałości strefy przylepnej worka i resztek pasty. Należy w tym przypadku rzadziej wymieniać sprzęt, np. zastosować worki ileo, które ewakuują treść na zewnątrz, zamiast kolo, które trzeba wymieniać po napełnieniu. Trzeba też dbać o higienę rąk zwłaszcza krótko przycinać paznokcie. Rumień przechodzący w ranę od zaczerwienienia skóry aż do otwartych, sączących się ran. Problem dotyczy najczęściej osób z ileostomią i urostomią. Prawdopodobne przyczyny to: działanie enzymów, moczu i innych wydalin zbyt mocno przylegający przylepiec stosowanie drażniących płynów do pielęgnacji skóry Aby ograniczyć występowanie tego typu zmian, należy unikać kontaktu skóry z treścią jelitową i moczem, dopasować sprzęt stomijny, unikać ostrych, kwaśnych pokarmów. Leczeniem powinna zająć się pielęgniarka stomijna, która ustali przyczynę powikłania, dostosuje sprzęt do rodzaju stomii i zaproponuje akcesoria stomijne do leczenia zmian skórnych, np. puder Stomahesive, pastę gojącą Stomahesive lub opatrunki specjalistyczne hydrokoloidowe np.granuflex. Zakażenie grzybicze, drożdżakowe i bakteryjne małe krosty i czerwone punkty wokół stomii. Prawdopodobne przyczyny to długotrwała antybiotykoterapia w okresie osłabionej odporności, otarcia, uszkodzenie chemiczne, niedostateczna higiena. Należy stosować środki grzybo- i bakteriobójcze do przemywania, plastry hydrokoloidowe, które zmniejszają ryzyko infekcji i tempo namnażania się bakterii. Leczenie miejscowe zaproponuje pielęgniarka stomijna. Wskazane jest leczenie ogólnoustrojowe pod nadzorem specjalisty. Alergia zmiany występują na skórze pod płytką lub przylepcem. Zaczerwienienie przechodzące w wypełnione płynem pęcherzyki, utrzymujące się przez dni. W późniejszym stadium skóra łuszczy się. Prawdopodobne przyczyny to reakcja alergiczna wywołana przez alergen zawarty w materiałach, z których jest sprzęt stomijny lub akcesoria stomijne, ale również przyjmowane leki i pokarmy. Często zmiany alergiczne występują po zastosowaniu eteru, benzyny, nafty czyli sposobami niezgodnymi ze wszystkimi standardami postępowania ze stomią i leczeniem ran. Należy określić przyczynę alergii i usunąć czynnik alergizujący, może to wymagać np. zmiany sprzętu stomijnego, akcesoriów stomijnych lub środków do pielęgnacji stomii. Lekarz najczęściej podaje lek ogólnoustrojowo zmniejszający reakcję alergiczną. 10

11 11

12 Pielęgnacja stomii Barbara Bula pielęgniarka stomijna, pielęgniarka dyplomowana, pracuje na oddziale Chirurgii Ogólnej w Szpitalu Miejskim w Siemianowicach Śląskich Pielęgniarka odpowiada na trudne pytania pacjentów Pacjenci po operacji wyłonienia stomii borykają się z rozlicznymi problemami związanymi z pielęgniacją skóry wokół stomii i obsługą sprzętu. Niezbędna jest wtedy pomoc pielęgniarek stomijnych, które mogą odpowiednio poinstruować pacjenta i mądrze mu doradzić. W obecnym czasie coraz więcej słyszymy o chorych z wyłonioną stomią jelitową. Temat ten powoli przestaje być tematem tabu. Nerwowy styl życia, ciągła gonitwa, jedzenie w pośpiechu, to wszystko prowadzi do chorób,które często zostawiają po sobie nieodwracalne zmiany w naszym ciele i w psychice. W przypadku każdej ciężkiej choroby, także tej, która kończy się wyłonieniem stomii, bardzo ważna dla pacjenta jest zarówno fachowa opieka, jak i pomoc w dostosowaniu jego życia do nowej sytuacji. Pacjenci z wyłonioną stomią o wiele szybciej dochodzą do zdrowia, jeśli czują, że nie zostali z tym problemem sami. Największą trudność pacjentom sprawia pielęgnacja stomii, zaopatrzenie w sprzęt stomijny i podjęcie samodzielnej opieki, dlatego tak ważna jest współpraca z pielęgniarką stomijną bezpośrednio po zabiegu. W tym artykule postaram się odpowiedzieć na kilka ważnych pytań, które dotyczą pielęgnacji skóry wokół stomii, a także radzenia sobie w codziennym życiu. Im więcej cennych informacji na temat stomii i jej pielęgnacji trafi do pacjenta, tym szybciej taka osoba podejmuje samoopiekę, akceptuje swoje ciało i odnajduje się w społeczeństwie. Problemy pacjenta po operacji Trudność w zaakceptowaniu stomii oraz zmiany wizerunku swojego ciała. Rada: Wsparcie psychiczne i pomoc pielęgniarki, które ta powinna od razu zaoferować pacjentowi, oraz współpraca z najbliższą rodziną jest zawsze dla pacjenta bardzo cenna, pozwala mu powrócić szybciej do zdrowia i codziennego życia. Zawsze oferuję swoją pomoc wyrażaną przez spokojną, wyrozumiałą i prostą rozmowę połączoną z nauką pielęgnacji stomii. Ważna jest także rozmowa z rodziną pacjenta, która powinna wiedzieć jak najwięcej na temat bolączek, z którymi boryka się pacjent. Brak umiejętności wykonywania czynności związanych z pielęgnacją stomii. Instrukcja: Dokładne myj skórę wokół stomii ciepłą wodą z dodatkiem szarego mydła oraz osusz skórę miękką gazą. Wytnij odpowiedni otwór w miarce stomijnej (1 2 mm większy od średnicy stomii), która posłuży do odrysowania otworu w przylepcu worka stomijnego. Kontroluj wielkość otworu w miarce przy zmianie sprzętu (stomia do trzech miesięcy może zmieniać wielkość i kształt). Zbyt duży otwór w worku stomijnym może spowodować podrażnienie skóry treścią jelitową, worek może odklejać się z powodu podciekania treści. Przed przyklejeniem worka zwróć uwagę na dokładne umieszczenie wywiniętego worka pod stomią, nie dotykaj palcami przylepca worka jego przyczepność może się zmniejszyć. Przyłóż dłoń na przyklejony worek, przytrzymaj kilka minut ponieważ przylepiec worka przykleja się do skóry pod wpływem ciepłoty ciała. Worki jednoczęściowe odpuszczalne zmieniaj co 2 3 dni lub w zależności od potrzeby. Zwróć uwagę, aby przylepiec dokładnie przylegał do skóry brzucha, dbaj o czystość zapinki lub rzepa. W ciągu dnia zakładaj pas brzuszny stomijny, aby zapobiegać powstaniu przepukliny brzusznej lub okołostomijnej. Pas powinien być odpowiednio dopasowany, aby nie przesuwał się na brzuchu i nie powodował odklejania sprzętu stomijnego. Problemy pacjenta po powrocie do domu Głośno odchodzące gazy. Rady: Przed założeniem sprzętu stomijnego posmaruj stomię wazeliną. Unikaj produktów gazotwórczych, np. cebuli, pora, grzybów, czosnku, ostrych przypraw itd. Wrzucaj do worka saszetki żelujące Diamonds spowodują one zagęszczenie treści jelitowej, zmniejszą objętość gazów, zneutralizują nieprzyjemne zapachy, wyciszą gazy. Kąpiel w wannie. Rada: Bierz kąpiel z założonym workiem stomijnym, ponieważ jelita pod wpływem ciepłej wody mogą wydzielać treść jelitową. Pod koniec kąpieli zdejmij worek, umyj stomię prysznicem i nałóż na nią suchą gazę. Skóra po kąpieli jest wilgotna, dlatego odczekaj kilka minut, zanim założysz sprzęt stomijny. Problem z podciekaniem treści jelitowej pod przylepiec worka. Rada: Pacjent z wyłonioną ileostomią często narażony jest na stany zapalne skóry z powodu podciekania treści jelitowej pod przylepiec worka. Treść jelitowa zawiera kwasy żołądkowe i soki trzustkowe, które w przypadku podciekania pod przylepiec doprowadzają do powstawania podrażnień wokół stomii. Najlepiej zakładać sprzęt stomijny wcześnie rano na czczo, wtedy jelito wydziela najmniej treści jelitowej. Aby nie dopuścić do podciekania, należy zabezpieczyć skórę, nakładając pastę uszczelniająco-gojącą wokół stomii. Pacjent z wyłonioną kolostomią zazwyczaj nie ma problemów z podciekaniem treści jelitowej pod przylepiec, ponieważ treść jelitowa jest o konstystencji papkowatej lub stałej. Pacjent może zmieniać sprzęt stomijny w zależności od potrzeb. Proponuję jednak pacjentom zmianę sprzętu kolostomijnego codziennie po toalecie wieczornej, aby z pustym workiem kładli się spać i przespali spokojnie noc, nie martwiąc się, że worek może się odkleić lub przepełnić. Problem ochrony wrażliwej skóry. Rada: Przed zdjęciem worka spryskaj jego brzegi aerozolem Niltac, który umożliwi bezbolesne odklejenie sprzętu stomijngo. Zakładaj 12

13 na worek stomijny dodatkowo worek bawełniany, który ochroni skórę na brzuchu i zapobiegnie poceniu się skóry pod workiem. Stany zapalne skóry wokół stomii. Rady: Zastosuj sprzęt dwuczęściowy: płytka plastyczna i worek. Przy wykonywaniu czynności pielęgnacyjnych wykorzystaj dodatkowo produkty do pielęgnacji stomii, takie jak: puder gojący, pasta uszczelniająco-gojąca, spray ochronny Silesse. Płytka plastyczna zbudowana jest z materiału hydrokoloidowego, który ma właściwości gojące, chroni skórę, idealnie się dopasowuje, szczelnie otula stomię, wydłuża czas noszenia sprzętu stomijnego, co umożliwia skórze właściwą regenerację. Przy kolejnej zmianie sprzętu będzie widoczna znaczna poprawa stanu skóry. Puder gojący zastosuj na podrażnioną skórę, z której wydziela się płyn surowiczy spowoduje on ulgę w przypadku pieczenia skóry, przyspieszy proces gojenia naskórka oraz wysuszy powierzchnię wokół stomii. Pasta uszczelniająco-gojąca zabezpieczy skórę przed ewentualnym podciekaniem treści jelitowej pod płytkę stomijną oraz wygoi stan zapalny skóry. Nałóż ją na skórę wokół stomii lub wokół otworu na płytce stomijnej. Spray ochronny Silesse spryskaj nim powierzchnię skóry wokół stomii, co sprawi, że pokryje się ona cienką, silikonową warstwą, która nie dopuści do uczucia pieczenia. Po całkowitym wyleczeniu zmian skórnych wokół stomii można powrócić ponownie do sprzętu jednoczęściowego, jeśli wcześniej takowy był używany. Problem zaopatrzenia urostomii. Rada: Urostomia to najtrudniejsza stomia do zaopatrzenia w sprzęt stomijny, ponieważ przez cały czas wypływa z niej mocz. Często pacjenci mają płaską urostomię. Polecam wtedy sprzęt dwuczęściowy Convex (miarową co do wielkości płytkę Convex oraz przeźroczysty worek urostomijny). Płytka Convex uciska skórę wokół stomii, co powoduje, że stomia lekko wystaje nad powierzchnię brzucha. Sprzęt stomijny najlepiej zakładaj wcześnie rano na czczo, wtedy stomia jest spokojna i nie wypływa z niej mocz. Nałóż pastę na brzegi otworu w płytce, wtedy nie będziesz musiał się obawiać, że mocz zaleje pastę, a sprzęt nie będzie dobrze przylegać do skóry. Codziennie zmieniaj worek urostomijny a co 4 5 dni płytkę lub w zależności od potrzeby. Dodatkowo do sprzętu dwuczęściowego możesz zastosować pasek mocujący. Na noc zastosuj worek nocny połączony z workiem urostomijnym, który umożliwi systematyczne opróżnianie worka z moczu. Problem zaopatrzenia stomii powikłanej. Stomia wklęsła w fałdzie brzusznym Rada: Zastosuj płytkę miarową Convex, która wyrówna i wypełni powierzchnię w fałdzie brzusznym. Dodatkowo wypełnij nierówności pastą uszczelniająco-gojącą. fot. barbara bula Przepuklina okołostomijna Wypadające jelito Rada: Zastosuj płytkę plastyczną z wykończeniem fizelinowym lub sprzęt jednoczęściowy. Jeśli jelito wychodzi na długość większą niż 15 cm skonsultuj się z lekarzem. Zdrowa skóra wokół stomii oraz odpowiednio dobrany sprzęt stomijny przyczyniają się do poprawy jakości życia pacjenta ze stomią. Mam nadzieję, że porady, które tutaj opisałam, będą przydatne w codziennym życiu pacjenta i zminimalizują jego problemy ze stomią. Wypadające jelito fot. barbara bula fot. barbara bula fot. barbara bula fot. barbara bula Przed leczeniem Po leczeniu Stomia w fałdzie brzusznym Przepuklina okołostomijna Rada: Zastosuj płytkę plastyczną z wykończeniem fizelinowym, który idealnie dopasuje się do wybrzuszonej powierzchni brzucha. Zakładaj pas stomijny brzuszny aby zapobiegać powiększaniu się przepukliny. fot. barbara bula Gdzie po pomoc? W przypadku problemów ze stomią pacjenci mogą zwrócić się do poradni stomijnej znajdującej się najbliżej miejsca zamieszkania. Porad udzielają też pracownicy sklepów ze sprzętem stomijnym ConvaTec, którzy są specjalnie przeszkoleni. Niektóre osoby pracujące w tych sklepach to pielęgniarki stomijne doskonale znające problemy pacjentów ze stomią. Zachęcamy też do skontaktowania się z naszą bezpłatną infolinią, gdzie pielęgniarki stomijne udzielają porad i odpowiadają na pytania pacjentów i rodziny pacjentów. Prosimy dzwonić pod numer:

14 Pielęgnacja stomii Anna Dabrowska Psychologiczne aspekty życia ze stomią Życie ze stomią nie musi oznaczać ograniczeń i całkowitej zmiany trybu życia. Wiele psychicznych problemów po zabiegu można rozwiązać. A większość lęków pacjenta z czasem okazuje się bezpodstawnych. Kontakt z innymi stomikami i wsparcie rodziny jest tutaj kluczowe. Dla wielu osób słowo stomia brzmi jak wyrok. Pacjenci spodziewają się, że ich życie bardzo się zmieni, ograniczenia nie pozwolą im funkcjonować tak, jakby chcieli. Ankiety przeprowadzane wśród osób po operacji wyłonienia stomii pokazały, że większość pacjentów po zabiegu odczuwa znaczny dyskomfort psychiczny. Według badań u około 25% pacjentów występują w okresie pooperacyjnym klinicznie istotne objawy psychologiczne. Niektóre prace wykazują, że aż u 41% pacjentów stomia była powodem do rezygnacji z pracy zawodowej, a u 59% spowodowała ograniczenie kontaktów społecznych. Co paradoksalne, stomicy swój stan fizyczny oceniają dużo lepiej niż przed zabiegiem. Jednak aspekt psychologiczny faktu wyłonienia stomii jest oceniany negatywnie. Czasami problemy są na tyle duże, że potrzebna jest pomoc psychologiczna. Pacjenci skarżą się na skrępowanie, niezadowolenie z życia seksualnego, brak wsparcia przyjaciół. Obserwuje się spadek pewności siebie i negatywną ocenę własnego ciała. Pojawia się niezadowolenie z wyglądu i lęk przed odrzuceniem. Jednak stomia sama w sobie nie jest chorobą, a większość ograniczeń nakładamy na siebie sami. Zabieg i rekonwalescencja Okres po zabiegu jest zwykle bardzo trudny. Już sama choroba i operacja mogą być przeżyciem traumatycznym. Obawiamy się o swoje życie, a takie lęki mogą powodować nawet zaburzenia depresyjne. Jest to jednak zupełnie normalne i z czasem stany depresyjne powinny minąć same. Po zabiegu pacjent czuje się często zdezorientowany, dlatego ważne jest, aby zdobywał jak najwięcej wiedzy o stomii i swojej chorobie. Dzięki temu nie zostawi pola do popisu wyobraźni, która będzie podsuwała najczarniejsze scenariusze. Im więcej będziemy wiedzieć, tym mniej lęków będziemy mieć. Pamiętajmy o tym, że nasze życie przed zabiegiem często miało dużo gorszą jakość związaną z chorobą (przyjmowanie leków, bóle, ograniczenia, biegunki itd.). A teraz tych ograniczeń już nie ma. Co może się zmienić? Wiele problemów psychicznych wiąże się z lękiem pacjenta przed zmianami. Ludzie obawiają się, że ich aktywność ulegnie znacznym ograniczeniom, a życie znacząco się zmieni. Dyskomfort pogłębiają także mity, jakimi obrosło życie pacjentów ze stomią. Można na przykład usłyszeć, że stomik nie może się już nigdy oddalić od toalety na więcej niż 100 m. Tymczasem jest to nieprawda! Lęk jest sprawą zupełnie naturalną i nie należy wmawiać sobie na siłę, że wszystko jest wspaniale. Ale życie pacjenta faktycznie się zmienia, jednak zwykle nie w takim zakresie, jak się obawia. To prawda, stomia wymaga regularności, planowania i przewidywania, ale szybko się do tego przyzwyczaja i przestaje to odbierać, jako uciążliwe. Co więcej, najczęściej po okresie rekonwalescencji i nauki obsługi sprzętu pacjent wraca do wszystkich aktywności, jakimi cieszył się przed zabiegiem. Nauka życia ze stomią nie trwa tydzień, czasem zabiera nawet kilka miesięcy. Warto wykazać się wobec siebie cierpliwością i wyrozumiałością, dać sobie czas na oswojenie z nową sytuacją, dobranie odpowiedniego sprzętu. Zawsze pamiętajmy, że czas dostosowania się minie i w końcu wrócimy do normalnego życia. Dlatego lepiej małymi kroczkami rozszerzać pole działania i wracać do dawnego trybu życia. Nie zamykać się w domu, ale próbować różnych aktywności (zaczynając od najmniej obciążających fizycznie i psychicznie). Kiedy okaże się, że nie dzieje się nic złego, nabierzemy odwagi do robienia czegoś więcej. fot. ingimage fot. ingimage Co nie musi się zmienić? Życie towarzyskie można prowadzić dokładnie w tym samym zakresie, co przed operacją. W większości przypadków możemy jeść to, co chcemy. Co więcej za pomocą diety możemy też regulować gęstość kału, a to ułatwia planowanie dnia i aktywności. 14

15 fot. ingimage fot. ingimage fot. ingimage Możliwe jest przebywanie w dużych skupiskach ludzi. Nowoczesny sprzęt stomijny ogranicza ryzyko wydostawania się nieprzyjemnych zapachów czy treści. A woreczek jest pod ubraniem niewidoczny. Dlatego nawet w teatrze czy kinie nie wydarzy się nic krępującego. Praca zawodowa jest (z małymi wyjątkami) możliwa w takim samym zakresie, co przed operacją. Wśród stomików są prezesi, artyści, znane osoby publiczne. Z nielicznymi wyjątkami możliwe jest uprawianie sportów, nawet pływania! Stomicy biegają nawet w maratonach. Nie musi się zmieniać także nasz ubiór: woreczek jest tak skonstruowany, że nawet w obcisłym ubraniu będzie on ledwo widoczny. Intymność Największe problemy psychologiczne pacjenci mają w związku z intymnością. Nie chodzi jedynie o życie seksualne, ale szeroko pojętą bliskość z partnerem. Wspólne mieszkanie, kontakt fizyczny powodują u pacjentów ze stomią duży dyskomfort. Są też sytuacje, kiedy pacjent przed zabiegiem nie miał stałego partnera i teraz staje przed dylematem: kiedy i czy w ogóle powiedzieć nowopoznanej osobie o posiadaniu stomii? Stomia u wielu osób zmienia postrzeganie swojego ciała. Przestaje być ono normalne czy atrakcyjne, a zaczyna być traktowane jako niepełne. Tymczasem bliskość nie pozwala na ukrywanie stomii bez końca. Szczególnie kobiety często zadają sobie pytania: czy ktoś mnie pokocha? Czy jestem atrakcyjna? Chociaż problem akceptacji dotyczy obu płci. Innym problemem są obawy związane z życiem seksualnym. Według badań zaburzenia pożycia występują często u około 26% pacjentów ze stomią, a sporadycznie u około 57%. W przypadku pożycia dodatkowym elementem są zaburzenia wynikające z problemów fizjologicznych: u mężczyzn po zabiegu mogą się pojawić zaburzenia erekcji, a kobiety mogą odczuwać ból w czasie stosunku. Próby podejmowane zbyt wcześnie po operacji mogą doprowadzić do porażki spowodowanej wyczerpaniem. Ale kiedy wygoją się rany i gdy wróci się do pełni sił, powrót do stosunków seksualnych jest jak najbardziej możliwy i bezpieczny. Stomia nie wpływa na zdolność pacjenta do odczuwania satysfakcji i pożądania, nie ma także wpływu na możliwość stworzenia satysfakcjonującego i bliskiego związku. Wbrew obawom w większości przypadków woreczek stomijny nie odbiera atrakcyjności, jedynie czasem partnerzy muszą się z nową sytuacją po prostu oswoić. fot. ingimage Jeżeli ze strony partnera pojawiają się problemy z akceptacją ciała osoby ze stomią, może być to objaw problemów w związku, które istniały w relacji jeszcze długo przed zabiegiem i teraz po prostu nie dało się już ich dłużej unikać. Pomyślmy, że jeżeli partner nie jest w stanie zaakceptować takiej zmiany, to może znaczyć, że bardziej interesowały go sprawy cielesne niż psychiczna bliskość i inne walory partnera. W takich sytuacjach nie obejdzie się bez szczerej rozmowy, a nawet wizyty w poradni małżeńskiej. Potencjalnego partnera, kiedy uznamy, że znajomość będzie się pogłębiać, warto poinformować o stomii zanim się bardzo zaangażujecie. Pamiętajmy, że wbrew naszym obawom znaczna większość partnerów wieloletnich czy nowych przyjmie stomię jako coś zupełnie naturalnego i nasze lęki okażą się bezpodstawne. Nie tylko przecież stomia, ale także inne schorzenia czy przypadłości wymagają jedynie dopasowania partnerów (np. znalezienia najbardziej komfortowej pozycji). Ze stomią jest przecież podobnie. Wsparcie Jedną z najczęstszych rzeczy, na jakie skarżą się stomicy, jest poczucie osamotnienia i brak wsparcia bliskich. Tymczasem wsparcie i poczucie, że nie jest się samemu z problemami, stanowi jeden z najważniejszych elementów powrotu do zdrowia i komfortu psychicznego. Często nie chcemy o swoich obawach z nikim rozmawiać, ale kumulowanie strachu i negatywnych emocji pogarsza sytuację. Dlatego dobrze jest komuś powiedzieć o swoich uczuciach. Jeżeli nie potrafimy się otworzyć przed bliskimi, spróbujmy poszukać profesjonalnej pomocy. Dobrym rozwiązaniem jest uczestnictwo w grupach wsparcia dla osób ze stomią. Fakt, że poznamy ludzi, którzy mają takie same problemy jak my, może być bezcenny. Nie tylko przestaniemy się czuć osamotnieni, ale zobaczymy, że inni w niektórych aspektach radzą sobie lepiej i mogą nam doradzić. Pamiętajmy także, że odsuwanie się od najbliższych nie jest dobrym pomysłem. Oni także się o nas martwią i często nie wiedzą, jak mogliby pomóc. Dlatego warto ich na przykład edukować. Jeśli będą mieć tyle samo wiedzy na temat stomii co my, będą się czuli pewniej i chętniej będą służyć wsparciem. Zrozumieją także, co przeżywamy. Warto także powiedzieć im, jakiego ich zachowania oczekujemy i co nam pomaga. Dzięki temu otrzymamy niezbędną pomoc. Może być tak, że bliscy na początku będą zachowywali się nienaturalnie, nie tak jak potrzebujemy, ale wykażmy i wobec nich odrobinę cierpliwości. Oni także muszą się oswoić z nową sytuacją. 15

16 Kącik medyczny Choroba uchyłkowa jelita grubego lek. med. Marcin Pustkowski specjalista medycyny rodzinnej Uchyłki (uwypuklenia) jelita grubego występują u połowy osób po 60. r.ż. Niewiele z nas zdaje sobie z tego sprawę, bo w większości są bezobjawowe. Na szczęście można za pomocą odpowiedniej diety zapobiegać tworzeniu się uchyłków oraz rozwojowi powikłań tej choroby. Uchyłkowatość, czyli występowanie wielu uchyłków w jelicie grubym (patrz ramka: Przypomnienie anatomii), jest jednym z najczęstszych zaburzeń dotyczących układu pokarmowego. Po czterdziestce co dziesiąty z nas ma już uchyłki (głównie w esicy), a po 60 r.ż. ten odsetek sięga 50%. Same uchyłki rzadko dają objawy, zwykle dowiadujemy się o nich przypadkowo, wykonując badania z innych przyczyn (np. szukając wczesnych ognisk raka jelita grubego). Jeśli jednak (w 10 25%) dołączy się ich powikłanie zwane zapaleniem uchyłków, to pojawiają się zwykle czasami poważne dolegliwości. Uchyłkowatość i zapalenie uchyłków przyjęto określać jednym terminem medycznym chorobą uchyłkową jelita grubego. Rzadziej do choroby uchyłkowej zalicza się trzy elementy: uchyłkowatość, zapalenie uchyłków i krwawienie z uchyłków. To ostatnie jest zazwyczaj zaliczane do powikłań tego schorzenia. Czym są i skąd się biorą uchyłki? Czym właściwie są te uchyłki? Są to małe wybrzuszenia (uwypuklenia) błony śluzowej wyścielającej jelito grube, wychodzące na zewnątrz. Uwypuklają się poprzez miejsca osłabionego oporu w ścianie narządu zwykle jest to miejsce wejścia naczyń krwionośnych. Jak to zwykle w medycynie nie do końca wiadomo, co wywołuje uchyłki oraz ich zapalenie. Naukowców zafrapował brak występowania choroby uchyłkowej w Azji i Afryce, gdzie dominuje dieta z bogatą zawartością błonnika, pozostający w kontraście do jej dużego rozpowszechnienia w krajach wysoko uprzemysłowionych, gdzie tego błonnika spożywa się zdecydowanie za mało. I dlatego obowiązuje obecnie tzw. teoria błonnikowa. Błonnik jest nam potrzebny, aby kał gładko i bez przeszkód przechodził przez jelito. Jeśli jest go zbyt mało w diecie, pojawia się zaparcie. A to z kolei wiąże się z wysiłkiem (napinaniem mięśni brzucha) w trakcie oddawania stolca. W okrężnicy zwiększa się ciśnienie, które wypycha błonę śluzową przez słabe punkty na zewnątrz. Z występowaniem uchyłkowatości może się także wiązać brak regularnego wysiłku fizycznego, chociaż nie wiemy dokładnie, dlaczego tak się dzieje. Zapalenie uchyłków powstaje zwykle w wyniku przedostania się kału z bakteriami do wybrzuszeń i zaklinowania się tam. Drobnoustroje wywołują stan zapalny, który jeśli jest nierozpoznany może skończyć się nawet zapaleniem otrzewnej. Jak objawia się choroba uchyłkowa? Jak wspomniano wcześniej, u większości osób uchyłki zwykle nie dają żadnych objawów. Jest jednak grupa chorych, która będzie odczuwać kolkowy ból lub dyskomfort w dolnej części brzucha (czyli w podbrzuszu), wzdęcia oraz zaparcie. Niestety, nie są to objawy charakterystyczne dla uchyłkowatości. Szereg innych schorzeń również objawia się podobnie. Inaczej ma się sprawa w przypadku zapalenia uchyłku (uchyłków). Regułą jest tutaj nagły i często silny ból brzucha, a w badaniu lekarz stwierdza bolesność po jego lewej dolnej stronie. Czasami jednak ból może narastać stopniowo, czyli zaczynać się od łagodnego pobolewania, a skończyć opisanym wyżej obrazem. Poza tym chorzy skarżą się wtedy na skurcze w brzuchu, nudności, wymioty, biegunkę lub zaparcie, a czasami nawet na gorączkę z dreszczami (niebezpieczny objaw). Jak rozpoznać chorobę uchyłkową? Oczywiście, jak w przypadku innych chorób, podstawą jest badanie lekarskie. Lekarz wysłucha, co nam dolega, i przeprowadzi w gabinecie proste badania (głównie badanie brzucha). Na- Jednym z objawów choroby uchyłkowej u niektórych osób mogą być nawracające bóle brzucha, jednak większość chorych nie ma objawów. leży także być przygotowanym na badanie per rectum (palcem przez odbytnicę). Żeby potwierdzić istnienie lub/i zapalenie uchyłków, lekarz zleca zwykle badania dodatkowe. Jednymi z najczęściej wykonywanych są badania endoskopowe. Na czym one polegają? W skrócie: do jelita grubego poprzez odbytnicę wprowadza się cienką rurkę zakończoną kamerą wideo, przez którą można zobaczyć wnętrze narządu. Krótsza wersja (z krótszą rurką) tego badania nazywa się sigmoidoskopią, a dłuższa (z dłuższą rurką) kolonoskopią. W zapaleniu jednym z podstawowych badań jest USG jamy brzusznej, w którym głowica trzymana nad brzuchem pacjenta emituje fale ultradźwiękowe wracające następnie do urządzenia. Tworzy fot. ingimage 16

17 fot. learncolorectalsurgery.com Przypomnienie anatomii Okrężnica i odbytnica razem z kątnicą (jelitem ślepym) nazywane są jelitem grubym. Okrężnica dzieli się z kolei na: wstępnicę (okrężnicę wstępującą), poprzecznicę (okrężnicę poprzeczną), zstępnicę (okrężnicę zstępującą) oraz esicę (okrężnicę esowatą). Właśnie w esicy (ostatnim odcinku okrężnicy) najczęściej powstają uchyłki. W jelicie grubym zachodzi proces wchłaniania wody, elektrolitów i soli mineralnych do organizmu. Tworzy się ostatecznie kał, który wydalamy przez odbyt. fot. ingimage Uchyłki to niewielkie wybrzuszenia w jelicie, które powstają w miejscach osłabionego oporu w jego ścianie, np. w miejscu wejścia naczyń krwionośnych. się dzięki temu obraz narządów w jamie brzusznej i można zlokalizować zmienione zapalnie uchyłki. Jeszcze bardziej dokładnym badaniem jest tomografia komputerowa jamy brzusznej (zwykle z podaniem kontrastu). Pielęgniarka wstrzykuje do żyły środek cieniujący (kontrast), pacjentowi można również polecić połknięcie takiego kontrastu. Następnie wykonuje się tomografię komputerową (na specjalnym łóżku, które wjeżdża do półkolistego urządzenia). Dzięki środkowi cieniującemu można uwidocznić nie tylko zapalenie uchyłków, ale także jego powikłania. Rzadziej wykonuje się już wlew doodbytniczy, w którym środek kontrastowy podaje się w postaci lewatywy, po której robi się zwykłe zdjęcie rentgenowskie. Na zdjęciu widać potem odlew jelita grubego, w którym można dopatrzyć się uchyłków. Powikłania choroby uchyłkowej Powikłania tego schorzenia wiążą się głównie z zapaleniem uchyłków, sama ich obecność (uchyłkowatość) w ogóle rzadko się ujawnia. Zapalenie uchyłku może doprowadzić do utworzenia ropnia, który jest miejscowym nagromadzeniem ropy. Mały ropień może (ale nie musi) dobrze reagować na leczenie antybiotykiem i po pewnym czasie ustąpić. Duży ropień (albo taki, którego nie można wyleczyć lekami) wymaga interwencji chirurgicznej. Lekarz nakłuwa ropień przez skórę i wprowadza do niego cewnik, przez który usuwa ropną treść. Zapalenie wiąże się także z groźniejszym powikłaniem perforacją, czyli przedziurawieniem ściany jelita. Wtedy ropa przedostaje się do jamy brzusznej, co wywołuje zagrażające życiu zapalenie otrzewnej. Chory jest w bardzo złym stanie, odczuwa nudności, wymiotuje, ma zwykle gorączkę, a jego brzuch jest wyjątkowo tkliwy i bolesny. Innym powikłaniem tej choroby jest tworzenie przetok, czyli nieprawidłowych połączeń pomiędzy narządami lub pomiędzy narządem a skórą. W pierwszym przypadku najczęściej występują one pomiędzy jelitem a pęcherzem moczowym (częściej u mężczyzn) i doprowadzają do poważnych i długotrwałych infekcji układu moczowego. Przetoki leczy się chirurgicznie trzeba je wyciąć. Kolejnym niekorzystnym następstwem zapalenia uchyłków może być częściowa lub całkowita niedrożność jelita. Objęty stanem zapalnym narząd goi się, pozostawiając blizny, które z kolei mogą doprowadzić do zablokowania jelita i niemożności prawidłowego oddawania stolca. Obie formy niedrożności wymagają operacji chirurgicznej. Rzadszym powikłaniem jest krwawienie z uchyłków. Naczynia krwionośne w uchyłku ulegają 17

18 Kącik medyczny Nożem chirurga Jeśli nie pomagają leki i odpoczynek jelit, konieczna będzie operacja. Zwykle jest to wycięcie esicy, czyli odcinka jelita grubego, w którym najczęściej występują uchyłki. Po wyciętym odcinku pozostaje przerwa. Jednak okrężnica ma na tyle duży zapas długości, że zwykle można będzie zszyć jej część zstępującą z górną częścią odbytnicy, przywracając tym samym ciągłość przewodu pokarmowego. Tę operację można także wykonać laparoskopowo, czyli bez przecinania powłok brzusznych, tylko poprzez wprowadzenie do jamy brzusznej rurki zwanej laparoskopem. W perforacji lub ciężkim ropniu konieczne może być wycięcie zajętego obszaru razem z odpowiednim odcinkiem jelita. Wtedy możliwe jest czasowe wytworzenie sztucznego odbytu (stomii). Po okresie zdrowienia przyszywa się obie części jelita do siebie. osłabieniu i mogą pęknąć, co prowadzi do krwawienia, które jest widoczne jako krew na misce klozetowej lub na stolcu. Ustalenie miejsca wypływu krwi może być trudne nie zawsze wystarczy kolonoskopia, czasami konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego brzucha po uprzednim wstrzyknięciu środka kontrastowego do podejrzanej tętnicy (nazywamy to angiografią). Krwawienie może ustąpić samo, czasami jednak może być konieczna pomoc chirurga, który usuwa krwawiący odcinek jelita. Leczenie choroby uchyłkowej Terapia zależy od tego, czy obecne są same uchyłki (uchłkowatość), czy też dołączyło się również ich zapalenie. W pierwszym przypadku najważniejsze jest zwiększenie ilości błonnika w pożywieniu. Przerywa się wtedy błędne koło, które doprowadza do powstania uchyłków. Błonnik sprawia, że stolec jest miękki i swobodnie przechodzi przez okrężnicę do odbytnicy, zapobiega zatem zaparciom i epizodom zwiększenia ciśnienia (przy oddawaniu stolca) w jamie brzusznej. Nie tylko łagodzi lub znosi objawy uchyłkowatości, ale również zapobiega opisanym wcześniej powikłaniom. Zaleca się codzienne spożywanie gramów błonnika. To dosyć dużo. Jeśli nie jesteśmy w stanie dostarczyć tej ilości w postaci warzyw, owoców i pieczywa (patrz ramka: Gdzie jest błonnik?), to powinniśmy pomyśleć o suplementach zawierających tę substancję. Należy tylko pamiętać, że preparaty z błonnikiem należy popijać dużą ilością wody. Niektórzy lekarze zalecają unikanie pewnych pokarmów (zwykle z drobnymi ziarnami lub cząsteczkami). Według nich drobinki tych produktów mogą blokować lub podrażniać uchyłki. Nie potwierdzono jednak tych twierdzeń w badaniach naukowych. Do tych szkodliwych pokarmów miały należeć m.in. popcorn, ziarna słonecznika, dyni i sezamu, a także kminek i orzechy. Jednak prawdą jest, że dietę należy zindywidualizować i dostosować do każdego pacjenta. A ten powinien mieć wpływ na decyzje, jakie pokarmy według niego są lepsze, a po których czuje się gorzej. W przypadku nasilenia objawów pacjent może sam zaordynować sobie, stosowane krótko, leki przeciwbólowe i rozkurczające. Oczywiście fot. ingimage 18

19 nie zlikwidują one uchyłków, ale złagodzą uciążliwe dolegliwości. Postępowanie w zapaleniu Leczenie zapalenia uchyłków wymaga już więcej działań. Różni się ono w zależności od nasilenia objawów. Jeśli są one łagodne, wystarcza odpoczynek w łóżku, płynna dieta (bulion, klarowne napoje, soki owocowe bez miąższu, żelatyna, zwykła woda, herbata lub kawa bez śmietanki), a także podanie antybiotyków i środków przeciwbólowych. Antybiotyki zwalczają towarzyszące zapaleniu zakażenie. W miarę ustępowania objawów zwiększa się stopniowo ilość pokarmów bogatych w błonnik w diecie. Zaczyna się jednak od produktów ubogobłonnikowych, do których należą: ugotowane owoce bez skórki i nasion (lub owoce z puszki), ugotowane warzywa takie jak zielona fasola, groszek i ziemniaki (bez skórki lub z puszki), jaja, ryby i drób, mąka oczyszczona i białe pieczywo, soki owocowe bez miąższu, płatki zbożowe z niską zawartością błonnika, mleko, niskotłuszczowe sery i jogurt, biały ryż, makarony i kluski. Większym problemem są poważniejsze postaci zapalenia uchyłków. Wtedy konieczna będzie hospitalizacja i podanie antybiotyków dożylnie. Niezbędny jest też ścisły odpoczynek jelit, czyli mówiąc wprost całkowita głodówka. Jeśli to wszystko nie pomaga, konieczna jest interwencja chirurgiczna (patrz ramka: Nożem chirurga). Zapobieganie Najlepszym sposobem, aby zapobiegać zaparciom, epizodom zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej i tworzeniu się uchyłków, jest dieta bogatobłonnikowa. Nic nie zastąpi zatem większej ilości warzyw i owoców, a także produktów z pełnego ziarna. Należy też wypijać dużo płynów i regularnie ćwiczyć. Nadzieja w przyszłości Nadal prowadzone są badania nad chorobą uchyłkową, jej genezą i sposobami leczenia. Koncentrują się one m.in. na możliwej zależności pomiędzy chorobą uchyłkową a opisywanymi w poprzednich wydaniach Naszej Troski nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego oraz chorobą Leśniowskiego-Crohna). Przedmiotem badań są też: postępowanie z nawrotami tej choroby, stosowanie probiotyków w celu zapobiegania i leczenia choroby uchyłkowej, a także wskazania do zabiegu chirurgicznego w niepowikłanym zapaleniu uchyłków. Lekarze są pełni nadziei, że dzięki rozpoznaniu choroby uda się znaleźć odpowiednią równowagę związaną z odżywianiem, która pozwoli na coraz lepsze zapobieganie jej pojawianiu się. Gdzie możemy znaleźć błonnik? Co jest jego naturalnym źródłem? Pieczywo, płatki zbożowe i różne rodzaje fasoli W połowie kubka ( ml) płatków zbożowych znajduje się od 4 do 9,6 gramów błonnika W połowie kubka fasoli czerwonej znajduje się 8,2 gramów błonnika Popularne owoce sezonowe W jednym średnim jabłku bez skórki znajduje się 3,3 gramów błonnika W jednej średniej gruszce bez skórki znajduje się 4,3 gramów błonnika W połowie kubka suszonych śliwek znajduje się 3,8 gramów błonnika W połowie kubka malin znajduje się 4,0 gramów błonnika W warzywach W połowie kubka zielonego groszku znajduje się 4,4 gramów błonnika W kubku kalafiora znajduje się 2,5 gramów błonnika 19

20 Dietetyk radzi Wybieramy zdrowe pieczywo (cz. II) Dr inż. Agata Gaździńska Specjalista ds. żywienia i dietetyki Poradnia Psychodietetyczna Afrotena W drugiej części artykułu przedstawiamy dalszą część naszego przeglądu. Dzięki informacjom, które zgromadziliśmy będą mogli Państwo, spośród ogromnej oferty sklepów i piekarni wybrać taki chleb i bułki, które będą składnikiem zdrowego odżywiania. To, co jemy, ma ogromny wpływ na nasze zdrowie. Mówi się nawet, że jesteśmy tym, co jemy. Dlatego tak wielką wagę powinniśmy przywiązywać do jakości pożywienia, które na co dzień wprowadzamy do jadłospisu. Pszenne czy żytnie? Pieczywo pszenne produkowane jest z różnych typów mąki pszennej jaśniejszej lub ciemniejszej. W celu spulchnienia ciasta dodaje się do niego drożdże piekarskie prasowane. Dopuszcza się też dodawanie drożdży suszonych lub płynnych. Do grupy pieczywa pszennego zalicza się: pieczywo zwykłe, wyborowe, półcukiernicze. Pieczywo pszenne zwykłe produkowane jest z mąki, wody, drożdży oraz soli. Do wypieku tego rodzaju pieczywa używa się następujących typów mąki: 550 (bułki, bagietki) 750 (chleb zwykły) 1850 z udziałem pszennej typu 750 (chleb typu Graham) 2000 z udziałem pszennej typu 750 (chleb razowy) Białe pieczywo jest bardzo ubogie w błonnik i składniki odżywcze. Wypieka się je z mąki przetworzonej, pozbawionej otrąb, dlatego niemal nie zawiera witamin, składników mineralnych ani błonnika. Ma za to wysoki indeks glikemiczny (IG). A im wyższy indeks glikemiczny ma dany produkt, tym bardziej wzrasta poziom cukru we krwi po jego spożyciu, na co organizm reaguje odpowiednio dużym wyrzutem insuliny. Efektem jest szybki spadek poziomu cukru i pojawienie się uczucia głodu. Ponadto wysoki poziom insuliny hamuje proces spalania tłuszczu. Pieczywo pszenne jedzone w nadmiarze może więc tuczyć i zakwaszać organizm. Czasem jednak jego spożywanie jest zalecane z powodów zdrowotnych. Niemal całkowity brak błonnika w mące może być pożądany, np. w diecie lekkostrawnej oraz niskotłuszczowej. Spożywanie błonnika nie jest wskazane dla osób z chorobami przewodu pokarmowego, pęcherzyka żółciowego i trzustki. Białe pszenne pieczywo polecane jest również osobom cierpiącym na nadkwasotę, uskarżającym się na wzdęcia i wrzody oraz rekonwalescentom. Pieczywo żytnie otrzymywane jest z mąki żytniej, wody i soli. Produkowane jest na zakwasie żytnim z niewielkim dodatkiem prasowanych drożdży piekarskich, co poprawia jego jakość. Pieczywo żytnie może zawierać także inne dodatki podnoszące jego wartość odżywczą, np. przetwory mleczarskie, zarodki pszenne, suszone drożdże i inne. Do pieczywa żytniego zalicza się: chleb razowy wytwarzany z mąki typu 2000 staropolski wytwarzany z mąki typu 1850 sitkowy wytwarzany z mąki typu 1400 pytlowy wytwarzany z mąki typu 720 żytni jasny wytwarzany z mąki typu 850 Nowe badania opublikowane w czasopiśmie naukowym poświęconym odżywianiu się Nutrition Journal wykazały, że spożywanie na śniadanie chleba żytniego może ułatwić utrzymanie prawidłowej masy ciała. Naukowcy odkryli, że ochotnicy, którzy jedli chleb żytni każdego ranka w dalszej części dnia odczuwali zdecydowanie mniejszy głód niż osoby spożywające chleb pszenny. Co więcej, uczucie sytości utrzymywało się długo, aż do godzin fot. ingimage 20