STRATEGIA ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA

Transkrypt

1

2

3 Załącznik do uchwały nr / /2008 Rady Miasta Oświęcim z dnia r. STRATEGIA ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA Oświęcim, marzec 2008 r.

4 Spis treści: 1. ANALIZA ZAPISU STRATEGIA ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIM Znaczenie słów strategia oraz rozwój ZAGADNIENIA FORMALNO ORGANIZACYJNE WPROWADZENIE POMYSŁ NA MIASTO: ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH MIASTA OŚWIĘCIM POD KĄTEM DOKTRYNY JEGO ROZWOJU LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA OŚWIĘCIM PLAN ROZWOJU LOKALNEGO STRATEGIA PROMOCJI MIASTA OŚWIĘCIMIA STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA Podsumowanie. Doktryna rozwoju miasta Oświęcim w dokumentach strategicznych Analiza dokumentu, pt. Audyt społeczno gospodarczy miasta Oświęcim raport 2006, Kraków Oświęcim Społeczna ocena zrealizowanej strategii na lata ANALIZA STANU OBECNEGO MIASTA OŚWIĘCIM Ogólna charakterystyka miasta Oświęcim - podstawowe dane Charakterystyka Miasta Oświęcim opis Diagnoza budżetu Miasta Oświęcim na lata Miasto Oświęcim Infrastruktura podstawowe dane Miasto Oświęcim turystyka, kultura, oświata, sport Lokaty miasta Oświęcim w ogólnopolskich rankingach jednostek samorządu terytorialnego Rys historyczny Miasta Miasto Oświęcim rozpatrywane w kategoriach pogranicza REGIONALNE UREGULOWANIA STRATEGICZNE WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

5 6.1 Strategia Rozwoju Miasta Oświęcim a Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata SYTUACJA WYJŚCIOWA ANALIZA SWOT...42 MOCNE STRONY (ATUTY) MIASTA OŚWIĘCIM...43 POTENCJAŁY ROZWOJOWE (SZANSE) MIASTA OŚWIĘCIM...45 SŁABE STRONY MIASTA OŚWIĘCIM...46 ZAGROŻENIA MIASTA OŚWIĘCIM Jak Cię widzą, tak Cię piszą - ocena miejskiego portalu internetowego ZAŁOŻENIA DO STRATEGII ZAMIERZENIA ROZWOJOWE DLA MIASTA OŚWIĘCIM Misja rozwoju Wizja rozwoju Orientacja strategii ze względu na wartości zapisane w wizji Problemy i konflikty związane z realizacją wizji rozwoju Miasta Oświęcim Priorytety i cele rozwoju Cele strategiczne miasta Oświęcim Pola rozwoju Kierunki działań Horyzont realizacji Potencjalne projekty rozwojowe w poszczególnych polach rozwoju WDRAŻANIE STRATEGII Zasady wdrażania strategii Realizacja strategii System monitorowania, oceny i komunikacji społecznej PROGRAMY I PROJEKTY ROZWOJU

6 ZAŁĄCZNIK NR 1 KARTA PROJEKTOWA...72 ZAŁĄCZNIK NR 2 WYKAZ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W KTÓRYCH GMINA OŚWIĘCIM POSIADA UDZIAŁY STAN NA R...73 ZAŁĄCZNIK NR 3 WYBRANE WARTOŚCI LOKALNEGO RYNKU NIERUCHOMOŚCI MAJ 2007R...74 ZAŁĄCZNIK NR 4 PROJEKTY, KTÓRE UZYSKAŁY DOFINANSOWANIE ZE ŚRODKÓW ZEWNĘTRZNYCH, STAN NA MAJ 2007R...75 ZAŁĄCZNIK NR 5 LISTA INWESTYCJI O WARTOŚCI POWYŻEJ 500 TYS. ZŁ. ZREALIZOWANYCH PRZEZ MIASTO W LATACH ZAŁĄCZNIK NR 6 OCENA REALIZACJI STRATEGII...77 ZAŁĄCZNIK NR 7 LISTA ZDEFINIOWANYCH PROJEKTÓW...86 NIZIELSKI & BORYS C o n s u l t i n G Spółka jawna Katowice, ul. Astrów10; tel , fax biuro@nizielskiborys.pl 4

7 1. Analiza zapisu Strategia Rozwoju Miasta Oświęcim. 1.1 Znaczenie słów strategia oraz rozwój. Przedmiotem niniejszego dokumentu jest opracowanie strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Dla uporządkowanie znaczeń tych terminów odwołać się można do jednych z bardziej dostępnych opracowań, jakimi są wydawnictwa encyklopedyczne. A) Strategia w znaczeniu ogólnym oznacza naczelną orientację gospodarczą, społeczną, militarną, która wyraża dominujący kierunek działania danego systemu. Ta naczelna orientacja jest główną linią i zarazem wytyczną postępowania kierownictwa systemu w związku z sytuacjami, jakie zachodzą w otoczeniu i przy uwzględnieniu własnego potencjału kadrowego, organizacyjnego, finansowego i techniczno - produkcyjnego. Należy jednak podkreślić, że strategia w wymiarze podstawowym ma zawsze charakter kompleksowy, ponieważ jest projektem przyszłej organizacji i funkcjonowania całego systemu. Źródło: B) Rozwój 1) wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w których można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian danego obiektu, 2) proces kierunkowych przemian, w którego toku obiekty przechodzą od form lub stanów prostszych i mniej doskonałych do form lub stanów bardziej złożonych i doskonalszych pod określonym względem. Źródło: Encyklopedia Gazety Wyborczej, Hasła encyklopedyczne opracowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2005 r., tom. 16 (rosja simeau), str Dokument ten określi zatem jaką naczelną orientację, dominujący kierunek działania wyznaczy sobie Miasto, i jaki wybierze sposób organizacji swoich struktur i zasobów, by przejść do stanu bardziej doskonalszego, usystematyzowanego, pełniej realizującego zadania stojące przed jednostką samorządu terytorialnego i powodującego wzrost jego zamożności. 5

8 2. Zagadnienia formalno organizacyjne. Podstawą formalną opracowania dokumentu jest umowa Nr Z P.I /07 z dnia 13 marca 2007 r. zawarta pomiędzy Miastem Oświęcim, a firmą Nizielski&Borys Consulting Sp. j. Przy redagowaniu Strategii Rozwoju Miasta Oświęcimia na lata korzystano z następujących dokumentów i opracowań: 1 Sprawozdanie z wykonania budżetu za rok 2006, 2005 i Strategia Rozwoju Miasta Oświęcimia na lata Audyt społeczno gospodarczy miasta Oświęcim raport 2006, Kraków, Oświęcim Audyt społeczno gospodarczy miasta Oświęcim metodologia 2006, Kraków, Oświęcim Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oświęcim 8 Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Oświęcim Strategia rozwiązywania problemów społecznych Miasta Oświęcim na lata Program Ochrony Środowiska dla Miasta Oświęcim 11 Program Rozwoju Gospodarczego Miasta Oświęcim na lata Sprawozdanie Prezydenta Miasta z realizacji Strategii rozwoju miasta Oświęcimia na lata wg stanu na dzień 31 lipca 2003 r. 13 Sprawozdanie Prezydenta Miasta Oświęcim z realizacji Strategii rozwoju miasta Oświęcimia na lata wg stanu na dzień 31 grudnia 2004 r. 14 Sprawozdanie Prezydenta Miasta Oświęcim z realizacji Strategii rozwoju miasta Oświęcimia na lata wg stanu na dzień 31 grudnia 2005 r. 15 Oświęcim i ziemia oświęcimska, praca zbiorowa pod redakcją Aureli Hołubowskiej, Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2004 r. 16 Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Oświęcim na lata projekt 17 Oświęcimski Strategiczny Program Rządowy W celu podsumowania i usystematyzowania wiedzy o doktrynie władz miasta, pracowników samorządowych i jego mieszkańców, dotyczącej strategicznych czynników warunkujących rozwój miasta, na podstawie powyższych dokumentów określono: 1. Zestaw wskaźników, które posłużą do monitorowania strategii; 2. Zestaw danych statystycznych miasta dotyczących aspektów społeczno gospodarczych; 3. Stopień realizacji Strategii Rozwoju Miasta Oświęcimia na lata , która została opracowana w latach 1999/2000 i przyjęta uchwałą Rady Miasta Oświęcimia w 2000 roku. 6

9 Wymogi dotyczące zawartości Strategii Rozwoju Miasta Oświęcim na lata opis metody opracowania, ocena realizacji Strategii rozwoju miasta Oświęcimia na lata , wypracowanie polityki rozwoju, analizę ex - ante realizacji strategii w korelacji ze strukturą organizacyjną Urzędu Miasta Oświęcim i miejskich jednostek organizacyjnych oraz budżetem miasta, schemat monitorowania realizacji Strategii oraz rozwoju społeczno gospodarczego miasta. Struktura dokumentu jest dostosowana do struktury Strategii rozwoju województwa małopolskiego na lata Zadania zapisane w tym opracowaniu zawierają również odnośnik o zgodności z Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata Na zasadzie 1 punkt 4 umowy nr Zp.I /07 pomiędzy firmą Nizielski&Borys Consulting Sp. j. z Katowic a Miastem Oświęcim dokument ten został opracowany metodą ekspercko-warsztatową z wykorzystaniem zasady partnerstwa. Na każdym etapie redagowania dokumentu przeprowadzano konsultacje społeczne wśród reprezentatywnych grup mieszkańców miasta. Ich liczbę, rodzaj oraz czas i miejsce pokazuje tabela poniżej: NAZWA GRUPY Pracownicy samorządowi RODZAJ MIEJSCE DATA LICZBA UCZESTNIKÓW Warsztaty Urząd Miasta Oświęcim Przedsiębiorcy Warsztaty Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o. Organizacje Warsztaty Centrum Organizacji pozarządowe Młodzież ucząca się Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu Warsztaty Spotkanie z Dyrekcją Pozarządowych Liceum im. Stanisława Konarskiego Powiatowy Urząd Pracy w Oświęcimiu W ramach konsultacji społecznych podjęto również akcję przeprowadzenia konsultacji społecznych za pośrednictwem Internetu. Przedsięwzięcie, pt. WPISZ SWÓJ GŁOS DO STRATEGII ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA , przeprowadzono na miejskim portalu internetowym Internauci mogli włączyć się do prac nad zaplanowaniem rozwoju miasta do 2013 roku. 7

10 3. Wprowadzenie Strategia rozwoju Miasta Oświęcim na lata została opracowana jako dokument, który ma uporządkować wiedzę o mieście, wyznaczyć długofalowe kierunki jego rozwoju oraz pobudzić władze samorządowe oraz społeczność lokalną do współdziałania w jej realizacji. Strategia udziela odpowiedzi na dwa główne pytania: W jakim kierunku powinna się rozwijać miasto w wyznaczonym horyzoncie czasowym? Jakimi środkami i w jaki sposób należy realizować założone cele? Strategia umożliwia prowadzenie racjonalnej polityki lokalnej i sprawne zarządzanie miastem. Pozwala na podejmowanie strategicznych decyzji dostosowujących miasto do zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. Dokumenty o charakterze strategicznym, w tym także niniejsze opracowanie, charakteryzują się następującymi cechami: kompleksowość spojrzenia polegająca na łączeniu różnych aspektów rozwoju lokalnego, poszukiwaniu związków pomiędzy różnymi funkcjami i działaniami realizowanymi w mieście, rozpatrywanie miasta w powiązaniu z otoczeniem, myślenie o trwałości rozwoju i tworzeniu podstaw dla długofalowego rozwoju miasta, tworzenie oparcia dla precyzyjnych programów i projektów wdrażających wizję strategiczną. Prace nad strategią były prowadzone przy szerokim udziale podmiotów lokalnych. W pierwszej kolejności ustalono harmonogram działań i zakres czasowy i tematyczny poszczególnych prac. Następnie, przeprowadzono konsultacje z mieszkańcami miasta, a w szczególności z organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami, młodzieżą uczącą się w Oświęcimiu oraz pracownikami samorządowymi. Spotkania z przedstawicielami środowisk lokalnych były prowadzone w formie warsztatów i miały na celu: informowanie o celach prac nad strategią, dokonanie diagnozy sytuacji miasta, definiowanie wizji i kierunków rozwoju miasta. W celu dotarcia do możliwie dużej liczby lokalnych podmiotów wykorzystano również metody ankietowe. Na podstawie wypracowanych w drodze konsultacji społecznych rozwiązań został przygotowany dokument końcowy. W ramach prac nad strategią wykonano następujące kroki, znajdujące odzwierciedlenie w prezentowanym dokumencie: zdefiniowano zakres tematyczny opracowania, przeprowadzono analizę sytuacji i perspektyw rozwojowych miasta, 8

11 porównano oczekiwania mieszkańców i różnych grup społecznych z przewidywaną przyszłością, ustalono wizję rozwoju miasta, zidentyfikowano główne priorytety i pola rozwoju, w których podjęcie działań jest najistotniejsze z punktu widzenia realizacji celów, wskazano kierunki wraz z podstawowymi działaniami umożliwiające realizację wizji i celów, sformułowano wstępne programy i projekty rozwojowe, określono podstawy wdrożenia strategii wraz z elementami monitoringu i modyfikacji strategii. Efektem przyjętego sposobu formułowania strategii opartego na zasadach partnerstwa społecznego było stworzenie dokumentu stanowiącego podstawę skutecznego zarządzania rozwojem miasta oraz zwiększenie prawdopodobieństwa realizacji założonych celów. 4. Pomysł na miasto: analiza dokumentów strategicznych miasta Oświęcim pod kątem doktryny jego rozwoju. 4.1 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA OŚWIĘCIM W dokumencie tym wskazano pięć potencjalnych obszarów rewitalizacji miejskiej na terenie miasta: OBSZAR I - proponowany do ujęcia w pierwszym etapie realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Oświęcim, obejmujący tereny miasta o znaczeniu historycznym: Stare Miasto śródmieście wraz z Bulwarami nad Rzeką Sołą oraz Osiedle Pileckiego. OBSZARY KOLEJNE - proponowane do rozważenia i ujęcia w kolejnych etapach przygotowania i realizacji LPR: Nad Sołą (osiedle Zasole oraz Stare Stawy), Osiedle Chemików oraz Dwory - Kruki obejmujący tereny przylegające do strefy przemysłowej miasta. Wśród mocnych stron obszarów wskazano m.in. rozwiniętą działalność handlowo usługową, stosunkowo dużą liczbę zabytków, bogatą i ciekawą historię miasta Oświęcim, duży potencjał intelektualny mieszkańców czy potencjał rozwoju turystyki pieszej i rowerowej. Jako szanse rozwoju obszaru zdiagnozowano m.in. wspieranie przez Unię Europejską inwestycji w kulturę i zabytki, bliskość lotniska w Pyrzowicach i Balicach, wzrost zainteresowania turystów obiektami historycznymi w rejonie Starego Miasta. Nadrzędnym celem Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Oświęcim jest ożywienie społeczno-gospodarcze i poprawa wizerunku Oświęcimia, dzięki odnowie społecznej i ekonomicznej kluczowych obszarów miasta o znaczeniu historycznym. Cel strategiczny I. Cel strategiczny II. Cel strategiczny III. Aktywna polityka społeczno-gospodarcza Miasta w obszarze os. Pileckiego Rozwinięta atrakcyjność i infrastruktura turystyczna w rejonie Starego Miasta Kompleksowe zagospodarowanie brzegów rzeki Soły dla celów turystyczno-wypoczynkowych 9

12 Do projektów inwestycyjnych związanych z rozwojem miasta zaliczono m.in. uruchomienie Akademii Społecznych Działań, remont i adaptacja zespołu zamkowego wraz z XIII-wieczną wieżą zamkową, przebudowę układu drogowego w Śródmieściu, adaptację i modernizację istniejącego budynku Klubu Sportowego "Soła" w Oświęcimiu na cele rekreacyjno-sportowe i usługowe - obiekty zlokalizowane na prawym brzegu Soły w rejonie mostu Jagiellońskiego, zagospodarowanie brzegów Soły na cele rekreacyjne, sportowe, hotelowe. Wśród projektów organizacyjno-planistycznych wymieniono m.in. przygotowanie kierunkowych ofert inwestycyjnych i ofert najmu na cele związane z obsługą ruchu turystycznego lub działalnością kulturalną, objęcie całości Obszaru I rewitalizacji aktywną polityką rozwoju gospodarczego (ujęcie jako obszar aktywnej polityki w stosownym programie opracowywanym równolegle przez Urząd Miasta) i opracowanie kompleksowej koncepcji zagospodarowania brzegów Soły na odcinku przylegającym do Obszaru I rewitalizacji. Do projektów marketingowo-produktowych zaliczono m.in. promocję oferty zagospodarowania terenu Podzamcza z preferowanym przeznaczeniem na cele turystyczne lub centrum konferencyjne, uruchomienie drugiego punktu informacji turystycznej na terenie Starego Miasta, optymalnie w rejonie wzgórza zamkowego, oznakowanie obiektów o znaczeniu historycznym, wytyczenie i wyraźne oznakowanie nowych tras turystycznych np. "szlak solny", "szlak ołowiany", "śladami znanych mieszkańców Oświęcimia" i ożywienie płyty Rynku Głównego - organizacja imprez plenerowych nawiązujących do tradycji miejsca np. cyklicznych jarmarków kulturowych, targów staroci itp. 4.2 PLAN ROZWOJU LOKALNEGO W Planie Rozwoju Lokalnego wyznaczono następującą wizję miasta Oświęcim: Europejskie miasto średniej wielkości, stolicy silnego powiatu o dużej sile oddziaływania w regionie, pełniącej również funkcje ponadlokalne, miasto rozwijające się zgodnie z zasadami ekorozwoju, miejsce dobrobytu mieszkańców, otwartego i przyjaznego dla wszystkich, miasto będące ośrodkiem edukacyjnym, w tym szkolnictwa wyższego, znaczący ośrodek przemysłowy, m.in. z nowoczesnym, konkurencyjnym przemysłem chemicznym, budowlano-montażowym, miasto z silnym sektorem usług, ośrodek z dziedzictwem historycznym i dorobkiem kulturowym, międzynarodowe centrum komunikacji, miasto rozwijające współpracę regionalną, międzyregionalną i międzynarodową, centrum kongresowe i konferencyjne o znaczeniu międzynarodowym, wyspecjalizowane w tematyce pokoju, wychowania młodzieży, ekologii, zdrowia, turystyki, ponadregionalny ośrodek kultury i sportu. 10

13 Nadrzędny cel strategiczny: STRATEGIA ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA Oświęcim - atrakcyjne europejskie miasto, realizujące zasadę zrównoważonego rozwoju, o nowym wizerunku, z nowoczesną gospodarką, zapewniające wzrost poziomu życia mieszkańców. Zdefiniowano zhierarchizowane obszary kluczowe rozwoju miasta wraz z działaniami przewidzianymi do podjęcia: 1. Gospodarka Stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju gospodarczego miasta Zapewnienie atrakcyjnych warunków dla inwestowania Rozwój turystyki Zarządzanie miastem udoskonalanie systemów zarządzania i finansowania 2. Poziom życia mieszkańców Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych Rozwiązywanie problemów komunikacyjnych miasta Rozwój usług komunalnych Zaspokajanie potrzeb społecznych mieszkańców Bezpieczeństwo ludności miasta 3. Promocja miasta Wypracowanie profesjonalnej i efektywnej promocji miasta. 4. Ośrodek administracyjny Międzynarodowy charakter miasta Ośrodek edukacyjny 5. Ochrona środowiska Poprawa stanu środowiska naturalnego Realizacja zadań i projektów Spośród listy zadań przewidzianych do realizacji na terenie gminy Oświęcim w okresie od 2004 do 2006 oraz w perspektywie do 2010 roku Planem Rozwoju Lokalnego objęto następujące projekty: Kompleksowa modernizacja Stacji Uzdatniania Wody Zaborze w Oświęcimiu Remont sieci wodociągowej na odcinku od ulicy Jagiełły w Oświęcimiu do hydroforni w Grojcu Adaptacja budynku wraz z rozbudową dla potrzeb Centrum Romano Pheniben. 4.3 STRATEGIA PROMOCJI MIASTA OŚWIĘCIMIA Promocja stanowi czynnik wspierający politykę władz samorządowych prowadzoną tak względem otoczenia gminy jak i wobec społeczności lokalnej. 11

14 Oświęcim początku XXI wieku, to: europejskie centrum dialogu ważny ośrodek miejski Małopolski stolica dynamicznie rozwijającego się powiatu odkrywana na nowo siedziba książąt oświęcimskich miejsce skrzyżowania się kultur i doświadczeń historycznych siedziba ważnych instytucji i prężnych środowisk kulturotwórczych miasto ludzi kreatywnych, pracowitych, przyjaznych i otwartych na współpracę ośrodek dynamicznego przemysłu i rozbudowanego sektora prywatnego ważne centrum komunikacyjne szlaków drogowych i kolejowych centrum kotliny o unikalnych walorach krajobrazowych miasto nauki i edukacji, siedziba wielu szkół i uczelni ośrodek sportu o znaczeniu międzynarodowym centrum wypoczynku i rekreacji Wśród mocnych stron miasta wymieniono m. in. międzynarodowy charakter miasta, istniejące międzynarodowe instytucje kultury, dziedzictwo kulturowe i historyczne miasta, dobrze rozwinięte szkolnictwo, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa i filie innych wyższych uczelni, dużą liczbę organizacji i stowarzyszeń, rozwijający się ruch pielgrzymkowy, dobrze rozwinięte firmy i przedsiębiorstwa, uporządkowany urbanistycznie rozwój miasta (ład przestrzenny), dostępność komunikacyjną. Jako potencjalne szanse proponuje się wykorzystać możliwość rozwoju miasta jako centrum kongresowego, stworzenie nowego produktu markowego - festiwalu o charakterze wielokulturowym, odpowiadającego nowemu wizerunkowi miasta, możliwość pozyskania inwestorów w sferze gospodarczej i branży turystycznej, możliwość kontynuacji realizacji zadań Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego, rozwój turystyki kulturowej, rekreacyjnej i kongresowej, w tym w oparciu o branżę turystyczną. Uzgodniono następujące priorytety strategii promocji: 1. promocja gospodarcza 2. promocja turystyczna 3. promocja kultury 4. promocja nauki 5. promocja sportu 6. dostosowanie struktur organizacyjnych Urzędu Miasta do właściwego wdrażania strategii promocji MISJA: Wypromowanie wizerunku Oświęcimia jako miejsca godnego życia mieszkańców, otwartego i przyjaznego dla wszystkich, miejsca spotkań kultur i porozumienia ludzi. OŚWIĘCIM - MIASTO POKOJU Cele nadrzędne: I Promowanie rozwoju gospodarczego MIASTO SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI II Promowanie rozwoju turystyki MIASTO PRZYJAZNE TURYSTOM III Promowanie rozwoju kultury MIASTO KULTUR I TRADYCJI IV Promowanie rozwoju nauki KADRY DLA PRZYSZŁOŚCI 12

15 V Reorganizacja zarządzania promocją przez Urząd Miasta Oświęcim 4.4 STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI Największe znaczenie dla gospodarki turystycznej miasta posiadają następujące rodzaje turystyki: turystyka religijno pielgrzymkowa. Trwający w Oświęcimiu nieustanny ruch pielgrzymkowy powoduje, iż ta forma turystyki pozostaje jedną z najważniejszych. turystyka kwalifikowana - często nazywana turystyką aktywną jest specyficzną formą uprawiania turystyki wymagającą przygotowania kondycyjnego i zawodowo turystycznego. Jej cechą charakterystyczną jest czasowa i dobrowolna zmiana miejsca pobytu turysty, połączona ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokojeniem potrzeby ruchu i wysiłku fizycznego. Do silnych stron Oświęcimia pod względem turystyki zaliczono, ciekawe zabytki, infrastrukturę sportową umożliwiającą organizację imprez o randze ogólnopolskiej i międzynarodowej, działające w mieście instytucje o charakterze międzynarodowym, pełniące rolę jednostek kulturalno edukacyjnych, ciekawe inicjatywy o charakterze pokojowym podejmowane w regionie czy posiadanie wielu tytułów Miasto Orędownik Pokoju, Gmina przyjazna środowisku, Mądra Gmina. Jako szanse zauważa się zwiększający się napływ pielgrzymów do Oświęcimia, częste wizyty osobistości świata polityki, nauki i kultury, możliwość utworzenia w Oświęcimiu centrum konferencyjno-kongresowego poświęconego tematyce pokojowej, wdrożenie na rynek nowego produktu turystycznego kreującego nowy wizerunek miasta, organizację corocznej imprezy o charakterze wielokulturowym podkreślającej specyficzną ofertę miasta, zjednoczenie działań podmiotów świadczących usługi turystyczne i paraturystyczne w zakresie wspólnej promocji i budowy wizerunku miasta w oparciu o przyjętą koncepcję rozwoju turystyki czy wykorzystanie dominującej pozycji zaplecza gastronomiczno-hotelowego dla turystyki budowanej w oparciu o walory przyległych miejscowości. Turystycznym produktem uzupełniającym dla Oświęcimia będą wszystkie inicjatywy i przedsięwzięcia, których celem jest generowanie dodatkowego ruchu turystycznego. Do najważniejszych form turystyki, na podstawie których budowane będą produkty uzupełniające zaliczono: turystykę konferencyjną, turystykę krajoznawczą, turystykę kulturową, turystykę wypoczynkowo rekreacyjną. 4.5 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA Wskazano najważniejsze obszary problemowe, których rozwiązanie powinno stać się przedmiotem działań samorządu lokalnego: Rodzina powinna zapewniać swoim członkom oparcie i pomoc. Może to uczynić tylko silna rodzina, w związku z czym wszelkie problemy opiekuńczo-wychowawcze osłabiające jej funkcje powinny być diagnozowane i rozwiązywane. Istnienie bezrobocia uniemożliwiającego realizację celów osobistych i zawodowych grupie mieszkańców miasta, pogłębiając obszary ubóstwa oraz zwiększając zagrożenie bezdomnością, prowadząc do wykluczenia i marginalizowania znacznej grupy mieszkańców. 13

16 Zapewnienie opieki osobom starszym, niepełnosprawnym i chorym, niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania. Przeciwdziałanie uzależnieniom. Właściwa ocena możliwości lokalnego systemu pomocy społecznej i jego rozwój zgodnie ze zmieniającymi się potrzebami społecznymi może przyczynić się do skuteczniejszego wspierania mieszkańców. MISJA OŚWIĘCIM MIASTEM BEZPIECZNYM SOCJALNIE, ZAPEWNIAJĄCYM, W OPARCIU O WSPÓŁPRACĘ Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI, WYSOKI POZIOM ŻYCIA SWOIM MIESZKAŃCOM Cel strategiczny 1 Cele szczegółowe Sprawny system zapobiegania kryzysom rodziny i wspierania rodzin w kryzysie, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci i młodzieży. 1. Pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz wspieranie i usprawnianie systemu wsparcia dla rodziny: psychologicznego, prawnego, socjalnego. 2. Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługującymi im prawami. 3. Współpraca z instytucjami i organizacjami zajmującymi się opieką i pomocą rodzinie. Cel strategiczny 2 Cele szczegółowe: Cel strategiczny 3 Cele szczegółowe Cel strategiczny 4 Cele szczegółowe: Integracja grup społecznych zagrożonych wykluczeniem społecznym: bezrobotnych, ubogich i bezdomnych. 1. Rozwijanie aktywnych form pomocy osobom bezrobotnym, w tym szczególnie bezrobotnym długotrwale i kobietom. 2. Ograniczanie ubóstwa i zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego rodzinom najuboższym. 3. Przeciwdziałanie bezdomności oraz wspieranie osób i rodzin w procesie wychodzenia z bezdomności. Rozwijanie systemu pomocy służącego zaspokajaniu podstawowych potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych 1. Poprawa jakości życia oraz zwiększenie możliwości udziału w życiu społecznym Seniorów. 2. Umożliwienie osobom niepełnosprawnym pełnego udziału w życiu społecznym. Sprawny i zintegrowany system profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień na terenie miasta 1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów związanych z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków. 2. Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują. 3. Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z problemami już istniejącymi. Cel strategiczny 5 Monitoring problemów społecznych i rozwój partnerskiej współpracy z organizacjami pozarządowymi 14

17 Cele szczegółowe: 1. Ocena stanu potrzeb społecznych. 2. Ocena możliwości skutecznego reagowania na pojawiające się kwestie społeczne. 3. Analiza działań organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie miasta. 4. Zwiększenie możliwości współpracy pomiędzy grupami społecznymi i organizacjami pozarządowymi a instytucjami rządowymi i samorządowymi PROPONOWANE PROJEKTY: PROJEKT 1 Ośrodek Profilaktyki Środowiskowej dla młodzieży z rodzin niewydolnych wychowawczo CEL STRATEGICZNY PROJEKTU Kompensowanie niedoborów psychospołecznych wychowanków celem aktywizowania ich do pozytywnych samodzielnych działań. PROJEKT 2 Pomoc na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi w postaci: 1. Oddziału Środowiskowego Domu Samopomocy dla osób niepełnosprawnych intelektualnie (powiększenie obecnego oddziału z 10 do 30 miejsc). 2. Klubu integracji społecznej. 3. Zespołów wyjazdowych do miejsc zamieszkania osób z zaburzeniami psychicznymi w sytuacjach kryzysowych. 4. Mieszkań o charakterze chronionym i hostelowym dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 5. Pracy dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi. CEL STRATEGICZNY PROJEKTU Celem poszczególnych projektów jest zapobieganie marginalizacji osób z zaburzeniami psychicznymi. Realizacja poszczególnych programów przyczyni się do podjęcia działań adekwatnych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin. PROJEKT 3 Uwierz w siebie (Podniesienie poczucia własnej wartości i samooceny; działania wśród uczniów pochodzących z rodzin o niskim statusie ekonomicznym (problem ubóstwa) oraz zagrożonych patologią). CEL STRATEGICZNY PROJEKTU Wzmocnienie poczucia własnej wartości i godności u dzieci pochodzących z rodzin dotkniętych ubóstwem i patologią. PROJEKT 4 Żyj zdrowo na sportowo. CEL STRATEGICZNY PROJEKTU Krzewienie zdrowego stylu życia: sport i turystyka jako wiodący rodzaj aktywności w zwalczaniu deficytów w sferze psychicznej dzieci i młodzieży. 4.6 Podsumowanie. Doktryna rozwoju miasta Oświęcim w dokumentach strategicznych. 15

18 Nadrzędnym celem rozwoju miasta ujętym Lokalnym Programie Rewitalizacji dla miasta Oświęcim jest ożywienie społeczno-gospodarcze i poprawa wizerunku Oświęcimia, dzięki odnowie społecznej i ekonomicznej niektórych kluczowych obszarów miasta o znaczeniu historycznym. Zaplanowany cel realizowany będzie przez: aktywną polityka społeczno-gospodarczą miasta w obszarze os. Pileckiego, podnoszenie atrakcyjności i rozwój infrastruktury turystycznej w rejonie Starego Miasta, kompleksowe zagospodarowanie brzegów rzeki Soły dla celów turystycznowypoczynkowych. Plan Rozwoju Lokalnego definiuje Oświęcim jako atrakcyjne europejskie miasto, realizujące zasadę zrównoważonego rozwoju, o nowym wizerunku, z nowoczesną gospodarką, zapewniające wzrost poziomu życia mieszkańców. Najważniejszymi obszarami kluczowymi, w których ma się tenże cel realizować jest gospodarka, poziom życia mieszkańców, promocja miasta, ochrona środowiska oraz miasto jako ośrodek administracyjny i edukacyjny. Strategia Rozwoju Turystyki upatruje największe znaczenie dla gospodarki turystycznej miasta posiadanie następujących rodzajów turystyki: turystyka religijno pielgrzymkowa. Trwający w Oświęcimiu nieustanny ruch pielgrzymkowy powoduje, iż ta forma turystyki pozostaje jedną z najważniejszych. turystyka kwalifikowana - często nazywana turystyką aktywną jest specyficzną formą uprawiania turystyki wymagającą przygotowania kondycyjnego i zawodowoturystycznego. Jej cechą charakterystyczną jest czasowa i dobrowolna zmiana miejsca pobytu turysty, połączoną ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokojeniem potrzeby ruchu i wysiłku fizycznego. Poza tym oferta turystyczna winna być rozszerzona o następujące formy turystyki: turystyka konferencyjna, turystyka krajoznawcza, turystyka kulturowa, turystyka wypoczynkowo rekreacyjna. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH MIASTA OŚWIĘCIM NA LATA wskazuje, że Oświęcim winien być MIASTEM BEZPIECZNYM SOCJALNIE, ZAPEWNIAJĄCYM, W OPARCIU O WSPÓŁPRACĘ Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI, WYSOKI POZIOM ŻYCIA SWOIM MIESZKAŃCOM. 16

19 4.7 Analiza dokumentu, pt. Audyt społeczno gospodarczy miasta Oświęcim raport 2006, Kraków Oświęcim Jednym z ważniejszych dokumentów diagnozujących kondycję społeczną gospodarczą miasta Oświęcimia jest Audyt Społeczno Gospodarczy Miasta Oświęcim Raport z roku Celem opracowania Audytu Społeczno-Gospodarczego było właściwe przygotowanie miasta do aktualizacji Strategii Rozwoju Miasta Oświęcim na lata Metodą realizacji tego zamierzenia było ujednolicenie systemu zbierania, opracowywania i analizowania danych, ukazujących poziom i kierunki rozwoju miasta, a także wzbogacenie bazy danych o informacje, które dotąd nie były gromadzone i analizowane, a w szczególności: dane dotyczące opinii przedsiębiorstw na temat lokalnego klimatu dla działalności gospodarczej oraz dane dotyczące pozycji konkurencyjnej miasta na tle innych podobnych ośrodków. Dla uzyskania generalnego obrazu miasta i jego mieszkańców autorzy proponują wytypować wskaźniki opisujące podstawowe wybrane cechy społeczności, gospodarki i środowiska Oświęcimia. Zestawienie tych wskaźników w kontekście porównawczym pozwoli na wytworzenie ogólnego obrazu miasta i jego mieszkańców. Generalny obraz miasta = wskaźniki w skali miasta wskaźniki w skali makro Rzeczą niezbędną przy tego typu opracowaniach jest sposób czytania wskaźników i wyciągania wniosków, będących wyznacznikiem realizacji dokumentów programowych przyjmowanych przez Radę Miasta Oświęcim. Zestawienie wskaźników zaproponowane w opracowaniu jest pełne, szczegółowe i porównane z otoczeniem. Jednakże widoczny jest brak uznania występowania czynnika lokalnego(tzw. specyfiki lokalnej), co zakłóca trafne zinterpretowanie danego czynnika. Intencją autorów w dodaniu tła regionalnego oraz porównania z wybranymi miastami referencyjnymi, było wykazanie specyficznych cech w stosunku do swego otoczenia, co decyduje w znacznej mierze o pozycji konkurencyjnej miasta. Konkurencyjność w tym ujęciu jest zdolnością miasta do zaoferowania porównywalnych lub lepszych niż inne miasta warunków dla klientów miasta i użytkowników jego przestrzeni, czyli mieszkańców, przedsiębiorstw, turystów, inwestorów. Mankamentem jest jednak brak instrukcji dla czytania wskaźników ich wzajemnej korelacji oraz oddania lokalnej specyfiki i opisania wskaźników na tle ogólnej sytuacji miasta i jego otoczenia. Autorzy opracowania usystematyzowali wskaźniki w pięciu grupach tematycznych: dane ogólne, atrakcyjność społeczna i jakość życia, konkurencyjność gospodarcza i klimat dla działalności gospodarczej, atrakcyjność turystyczna, potencjał finansowy. 17

20 Wskaźniki dodatkowo podzielone są na te opisujące podstawową charakterystykę i pozycje konkurencyjną miasta w układzie porównawczym oraz te pokazujące kierunek i tempo zmian zachodzące w społeczeństwie, gospodarce i środowisku i pokazane w ujęciu dynamicznym. Rzeczą charakterystyczną audytu jest brak jednoznacznych odniesień do strategii rozwoju miasta Oświęcim. Poniżej zestawiono pola tematyczne dla strategii rozwoju oraz audytu społeczno gospodarczego. GRUPY TEMATYCZNE DLA WSKAŹNIKÓW W AUDYCIE SPOŁECZNO GOSPODARCZYM dane ogólne atrakcyjność społeczna i jakość życia konkurencyjność gospodarcza i klimat dla działalności gospodarczej atrakcyjność turystyczna potencjał finansowy OBSZARY KLUCZOWE ROZWOJU MIASTA ZAWARTE W STRATEGII ROZWOJU MIASTA OŚWIĘCIMIA NA LATA gospodarka poziom życia mieszkańców ośrodek administracyjny ochrona środowiska W porównaniu metodologii przyjętej dla opracowania audytu i strategii widoczny jest brak jednoznacznego odniesienia grup tematycznych wskaźników z audytu i obszarów kluczowych zawartych w strategii. Powoduje to znaczne kłopoty w odczytaniu stopnia realizacji strategii zapisanego w audycie. W założeniu audyt miał właściwe przygotowanie się miasta Oświęcim do aktualizacji strategii rozwoju miasta Oświęcim na lata Jednakże na etapie budowania strategii definiuje się obszary kluczowe, które zawierają konkretne projekty, których realizacja przyczyni się do wypełnienia wizji i misji miasta. Audyt miał być dokumentem podporządkowanym strategii, z niej wynikać i uzupełniać wskaźniki, które zostały założone w strategii. Brak zbieżności metodologii. 4.8 Społeczna ocena zrealizowanej strategii na lata W ramach prac związanych z przygotowaniem strategii na lata wśród mieszkańców miasta została przeprowadzona ankieta, oceniająca stopień w jakim zostały osiągnięte poszczególne elementy wizji rozwoju miasta. Elementy wizji zostały wyartykułowane w 2000 roku podczas prac warsztatowych. Mieszkańcy poddali weryfikacji założone elementy wizji rozwoju. W skali od 1 do 5 (1 nie zostało osiągnięte, 5 zostało osiągnięte w bardzo zadowalającym stopniu), zostały scharakteryzowane poszczególne jej elementy. ELEMENT WIZJI ROZWOJU MIASTA WARTOŚĆ W SKALI 1-5 Mocny ośrodek edukacyjny 3,8 Centrum kongresowe i konferencyjne oraz edukacyjne 3,8 o znaczeniu międzynarodowym, wyspecjalizowane w tematyce pokoju, współpracy międzynarodowej i praw człowieka Prężny ośrodek sportu o znaczeniu międzynarodowym 3,6 Miasto z dobrze rozwiniętą infrastrukturą społeczną 3,1 18

21 Znaczący ośrodek gospodarczy min. z nowoczesnym, 3,0 konkurencyjnym przemysłem chemicznym, Miasto rozwijające się zgodnie z zasadami ekorozwoju 2,7 Miejsce dobrobytu mieszkańców, otwarte i przyjazne dla 2,4 wszystkich Znaczący ośrodek administracyjny woj. małopolskiego 2,3 Zamożne miasto o międzynarodowej renomie 2,1 Średnia 2,98 Średnia uzyskana ocena wynosi 2,98 co wskazuje na to, że mieszkańcy Oświęcimia w umiarkowanym stopniu są przekonani o tym, że realizacja strategii przybliżyła miasto do osiągnięcia pożądanego kształtu i stanu miasta. 5. ANALIZA STANU OBECNEGO MIASTA OŚWIĘCIM 5.1 Ogólna charakterystyka miasta Oświęcim - podstawowe dane. Podstawowe wskaźniki Powierzchnia (km 2 ) Ludność Ludność w wieku przedprodukcyjnym (%) 22% 19% 18% 17% 17% Ludność w wieku produkcyjnym (%) 61% 63% 63% 62% 63% Ludność w wieku poprodukcyjnym (%) 17% 19% 19% 18% 20% Przyrost naturalny urodzenia minus zgony (osoby) Saldo migracji zameldowania minus wymeldowania (osoby) Zatrudnienie (tys. osób) bd Podmioty gospodarcze ogółem (liczba) bd w tym: działalności osób fizycznych Bezrobocie (osoby) b.d Dochody budżetu (zł/1 mieszkańca) 1443, , , , ,26 *Opracowanie własne 5.2 Charakterystyka Miasta Oświęcim opis. Miasto Oświęcim jest gminą miejską obejmującą obszar 30,3 km 2, jako jedna z 9 gmin wchodzi w skład powiatu oświęcimskiego. Cała gmina podzielona jest na 12 osiedli: Wschód, Zachód, Północ, Południe, Stare Miasto, Stare Stawy, Domki Szeregowe, Zasole, Błonie, Dwory-Kruki, Monowice, Pod Borem. 19

22 Oświęcim znajduje się w pobliżu znanych miejscowości turystycznych: Krakowa, Wieliczki, Wadowic, Kalwarii Zebrzydowskiej i Pszczyny. W niewielkiej odległości od miasta znajdują się niezwykle atrakcyjne tereny Beskidu Małego i Jury Krakowsko- Wieluńskiej. Miasto leży na skrzyżowaniu tranzytowych krajowych i wojewódzkich ciągów komunikacyjnych: droga nr 44 Gliwice - Tychy - Oświęcim - Zator Skawina - Kraków droga nr 933 Chrzanów - Oświęcim - Pszczyna droga nr 948 Oświęcim Kęty. W najbliższej okolicy przebiegają autostrady A-4 i A-1, a planowana do realizacji jest droga S-1 i Droga Współpracy Regionalnej. Oświęcim jest ważnym węzłem kolejowym z dostępem do połączeń Inter-city i Euro-city. Ma stosunkowo dobre powiązania krajowe, a także międzynarodowe z Wiedniem, Pragą i Bratysławą. W stosunkowo niewielkiej odległości znajdują się dwa największe porty lotnicze w Polsce południowej: Kraków - Balice - ok.55 km Katowice - Pyrzowice - ok. 70 km Oświęcim jest siedzibą wielu urzędów i instytucji szczebla lokalnego oraz wojewódzkiego. Swą siedzibę mają tu Urząd Miasta, Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe, Urząd Skarbowy, Straż Pożarna, Szpital Powiatowy, Pogotowie Ratunkowe, Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa i Powiatowa Komenda Policji, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Agenda Kancelarii Marszałka. Pod koniec 2005 r. w mieście zameldowanych było osób, w tym (47,3%) mężczyzn i (52,7%) kobiet. W ostatnich latach w Oświęcimiu, podobnie jak w porównywalnych jednostkach terytorialnych, liczba mieszkańców miasta systematycznie spada. W stosunku do 2000 roku, ta liczba zmniejszyła się o osób. Było to relatywnie więcej niż na przykład w Chrzanowie czy Tarnowie. Liczba mieszkańców w latach Zmiana liczby Liczba mieszkańców mieszkańców Nazwa JST Osób % Woj. Małopolskie ,78% Chrzanów ,97% Oświęcim ,25% Tarnów ,71% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Główny Urząd Statystyczny w 2002 roku przeprowadził prognozy zmiany liczby ludności dla całej Polski. Niestety, prognoza obejmuje poziom jedynie całego powiatu oświęcimskiego, a nie samej gminy, dlatego może być ona traktowana jedynie jako pewna wskazówka. Przewidywanie GUS u wskazują, że w latach liczba mieszkańców powiatu oświęcimskiego spadnie o osób, czyli 3,1%. Jest to wynik bardzo pozytywny, gdyż dla przykładu w całym kraju w tym czasie liczba mieszkańców zmniejszy się o ponad 6,6%. Jeżeli chodzi o strukturę wieku mieszkańców Oświęcimia to jest ona relatywnie niekorzystna. Udział osób w przedziale wieku 0 24 jest najmniejszy spośród wszystkich porównywanych JST. Natomiast udział osób starszych jest zdecydowanie wyższy niż w całym województwie i innych miastach. 20

23 Procentowy podział mieszkańców ze względu na wiek. Liczba mieszkańców >64 % % % % % Nazwa JST Ogółem Woj. Małopolskie ,9% 22,1% 13,9% 16,7% 13,4% Chrzanów ,3% 21,2% 15,5% 20,8% 13,3% Oświęcim ,7% 21,5% 13,9% 20,0% 16,0% Tarnów ,2% 21,8% 14,6% 18,9% 13,7% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Powyższe dane w naturalny sposób przekładają się na dane dotyczące podziału mieszkańców ze względu na wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny. Struktura mieszkańców według wieku. Liczba mieszkańców Nazwa JST Ogółem Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Woj. Małopolskie ,85% 62,66% 15,49% Chrzanów ,71% 66,40% 15,88% Oświęcim ,36% 62,85% 18,80% Tarnów ,38% 64,57% 16,06% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Struktura mieszkańców według wieku. 100% 15,49% 15,88% 18,80% 16,06% 75% 50% 62,66% 66,40% 62,85% 64,57% 25% 21,85% 17,71% 18,36% 19,38% 0% Woj. Małopolskie Chrzanów Oświęcim Tarnów Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego ludności z 2002 roku poziom wykształcenia mieszkańców Oświęcimia jest podobny do poziomu występującego w całym województwie. Ponad 11% mieszkańców legitymizuje się wykształceniem wyższym, co trzeci wykształceniem średnim bądź policealnym, natomiast reszta mieszkańców, czyli ponad połowa ma wykształcenie co najwyżej zawodowe. Należy przypuszczać, że w chwili obecnej liczba ludności z co najmniej średnim wykształceniem znacznie się podniosła. Jest to efektem wysokiego współczynnika osób uczących się i studiujących dla całego kraju. 21

24 Struktura wykształcenia mieszkańców. Procentowy udział ludności wg wykształcenia Nazwa JST Podstawowe Wyższe Policealne Średnie Zawodowe ukończone Nieukończone Podst. Woj. Małopolskie 10,24% 3,33% 28,36% 25,50% 29,39% 3,19% Chrzanów 11,35% 4,31% 32,92% 22,93% 26,43% 2,05% Oświęcim 11,14% 2,79% 33,31% 25,71% 24,74% 2,31% Tarnów 14,30% 4,30% 35,40% 21,59% 22,22% 2,19% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Poziom bezrobocia w mieście Oświęcim w pierwszym kwartale 2007 roku wynosił 14,30%. Spośród 2182 osób bezrobotnych 1305 było kobiet, co stanowi ponad 59%. 419 osób pozostających bez pracy nie ukończyło 25 roku życia, natomiast 208 osób uprawnionych jest do pobierania zasiłku. Oświęcim na tle innych jednostek samorządu terytorialnego wygląda następująco: Stopa bezrobocia na r. Obszar Stopa bezrobocia Polska 11,4 % Woj. Małopolskie 8,8 % Chrzanów (powiat) 13,3 % Oświęcim (powiat) 10,6 % Oświęcim (miasto) 6,5 % Tarnów 6,8 % 0,14 0,13 0,12 0,11 0,1 0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Polska Woj. Małopolskie Chrzanów (powiat) Oświęcim (powiat) Oświęcim (miasto) Tarnów Oświęcim można scharakteryzować jako miasto głównie przemysłowe, z dobrze wykształconym sektorem usług i handlu. Dzisiejsza struktura przemysłowa miasta przeważnie kontynuuje tradycje przemysłu mechanicznego i produkcji materiałów 22

25 budowlanych oraz powiązania gospodarcze z przemysłem znajdującym się w rejonie Oświęcimia. Elementem, który zdecydował o przemysłowym charakterze miasta było powstanie na jego wschodnich obrzeżach potężnych zakładów chemicznych, które zapoczątkowały rozwój przemysłu chemicznego w Oświęcimiu. Działalność gospodarcza na terenie miasta charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem branżowym. Funkcjonujące tu podmioty gospodarcze należy zaliczyć do grupy średnich i małych przedsiębiorstw. Oprócz branży chemicznej dobrze rozwinął się przemysł mechaniczny, elektromaszynowy, produkcji materiałów budowlanych, budownictwa przemysłowego i specjalistycznego oraz gazów technicznych. W przypadku podmiotów gospodarczych, na koniec 2005 roku w Oświęcimiu było zarejestrowanych w systemie REGON podmiotów. Na tą liczbę w 71% składały się podmioty będące własnością osób fizycznych. Działało ponadto 179 spółek handlowych. W porównaniu do innych jednostek samorządu terytorialnego wygląda to następująco: Podmioty gospodarcze w 2006 roku. Liczba podmiot Nazwa JST ów w REGON Liczba osób fizycznych w REGON Udział osób fizycznych w liczbie REGON Liczba spółek handlowyc h Udział spółek handlowych w liczbie REGON Woj. Małopolskie ,13 % ,98% Oświęcim (powiat) ,39 % 446 3,51% Oświęcim (miasto) ,08 % 197 4,75% Chrzanów ,69 % 228 5,67% Tarnów ,01 % 675 6,74% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem przedsiębiorczości obywateli jest liczba przedsiębiorstw na mieszkańców. Pokazuje on jak często mieszkańcy podejmują ryzyko działania na własny rachunek. W 2005 roku liczba tych firm wynosiła 1027, co stanowi dobry wynik. Jest to dużo lepsza sytuacja niż średnio w całym województwie oraz w miastach porównywalnych. Znacząca jest także dynamika tego wskaźnika na przestrzeni lat. W 2005 roku było blisko o jedną czwartą więcej firm na mieszkańców niż w 2000 roku. Zmiana liczby firm na mieszańców Liczba firm Liczba firm Nazwa JST na na mieszkańców mieszkańców Dynamika w latach Woj. Małopolskie ,78 % Chrzanów ,15 % Oświęcim (powiat) ,70 % Oświęcim (miasto) ,18 % Tarnów ,42 % Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Zmiana liczby firm na mieszańców. 1 Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowej prowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych. 23

26 Woj. Małopolskie Chrzanów Oświęcim (powiat) Oświęcim (miasto) Tarnów Tak duży wzrost może wskazywać na duży stopień przedsiębiorczości mieszkańców. Okazało się, że w wyniku dużego bezrobocia część mieszkańców była w stanie założyć własną działalność gospodarczą. Wskazuje to także na to, że dość duża część firm w mieście jest jeszcze w początkowej fazie swojej działalności. Ważnym wskaźnikiem charakteryzującym lokalną gospodarkę jest struktura zatrudnienia mieszkańców. Dane statystyczne pochodzące z 2003 roku wskazują, że baza ekonomiczna Oświęcimia jest oparta już o typową relację dla gospodarek państw kapitalistycznych. Blisko 2/3 osób pracuje w usługach, a pozostała część w przemyśle i rolnictwie. Dane statystyczne wskazują, że jest to sytuacja typowa dla całego regionu małopolskiego. Trzeba zaznaczyć, że w regonie i miastach śląskich, z którymi sąsiaduje Oświęcim, relacje przemysł usługi są bardzo często wręcz odwrotne. Podział pracujących ze względu na sektor rolniczy, przemysłowy i usługowy. Nazwa JST Rolniczy Przemysłowy Usługowy Woj. Małopolskie 0,78% 35,30% 63,92% Chrzanów 0,35% 33,49% 66,16% Oświęcim 0,58% 35,95% 63,47% Tarnów 0,14% 39,41% 60,45% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Gospodarka lokalna Oświęcimia podąża za trendami ogólnokrajowymi także w kwestii relacji sektora publicznego i prywatnego. Ponad połowa pracujących pracuje na rachunek osób prywatnych, natomiast druga połowa pracuje w sektorze państwowym. Podział pracujących ze względu na sektor publiczny i prywatny. 24

27 Nazwa JST Liczba pracujących Publiczny Prywatny Woj. Małopolskie ,89% 52,11% Chrzanów ,33% 47,67% Oświęcim ,48% 51,52% Tarnów ,83% 47,17% Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Krakowie. Podział pracujących ze względu na sektor rolniczy, przemysłowy i usługowy. 100% 75% 63,92% 66,16% 63,47% 60,45% 50% 25% 35,30% 33,49% 35,95% 39,41% 0% 0,78% 0,35% 0,58% 0,14% Woj. Małopolskie Chrzanów Oświęcim Tarnów Rolniczy Przemysłowy Usługowy Największymi pracodawcami w mieście są: Synthos S.A., Energetyka Dwory Sp. z o. o., Austrotherm Sp. z o. o., Nicromet Edward Wyciślok, Dekochem Sp. z o.o., Solvent Wistol S.A., Urząd Miasta Oświęcim wraz z podległymi jednostkami i spółkami, Starostwo Powiatowe wraz z podległymi jednostkami i spółkami oraz Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Oprócz struktury i dynamiki lokalnej gospodarki ważna jest także kondycja finansowa przedsiębiorstw ją tworzących. Jedynym ogólnodostępną informacją charakteryzującą tą sytuację na poziome NUTS 5 2 są dochody budżetu samorządu uzyskiwane z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób prawnych. W 2005 roku dochody Oświęcimia z tego tytułu wynosiły zł, zł, ,28 zł. Dochody samorządu terytorialnego z podatku CIT w 2005 r. Nazwa JST Dochody samorządu Dochody samorządu z z tytułu CIT/REGON tytułu CIT/mieszkańca Chrzanów 303,19 zł 26,67 zł Oświęcim 463,50 zł 38,19 zł Tarnów 505,56 zł 42,69 zł Średnio w województwie 215,61 zł 19,03 zł 2 NUTS (skrót od fr. Nomenclature des Unites Territoriales Statistique, ang. Nomenclature of Units for Territorial Statistics) - statystyczne jednostki terytorialne wprowadzone w Unii Europejskiej w 1988, do celów realizacji polityki regionalnej. Według tych jednostek zbierane są dane statystyczne (zobacz: Europejski Urząd Statystyczny, Eurostat) oraz według nich dzielone są środki funduszy pomocowych Unii. Źródło: pl.wikapedia.org 25

28 Średnio w województwie (bez Krakowa) 133,46 zł 10,24 zł Dane zawarte w tej tabeli w przybliżony sposób pokazują relacje zyskowności lokalnych firm w przełożeniu na liczbę firm i per capita na mieszkańca. Pamiętać trzeba, że samorząd gminny otrzymuje jedynie 6,71% wartości podatku CIT, który wynosi 19%. Sytuacja Oświęcimia jest ponadto specyficzna, gdyż znacząca część dochodów podatkowych (ok. 20%) pochodziła ze spółki giełdowej Synthos S.A. (dawniej Dwory S.A.), która osiągnęła w 2005 roku ponad 20 mln. zł zysku netto. Średnio zyski osiągane przez oświęcimskie firmy były znacząco wyższe niż w całym województwie, zarówno gdy do statystki wliczony był Kraków (zysk był dwukrotnie wyższy), jak i bez stolicy województwa (zysk był ponad trzykrotnie wyższy). Relacje te potwierdzają się także w przeliczeniu na mieszkańca. Władze miasta bardzo dużą wagę przywiązują do kondycji gospodarki lokalnej, wykorzystują szereg nowoczesnych instrumentów wspierających i przyciągających firmy prywatne. Powołane zostało w październiku 2001 Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o. (CBMZ). Jest to spółka działająca na rzecz inicjowania i wspierania rozwoju gospodarczego. Udziałowcami spółki są Miasto Oświęcim, Gmina Oświęcim, Powiat Oświęcim, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego, Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego. Najważniejszym obszarem działalności Centrum jest pomoc doradcza i organizacyjna skierowana do małych i średnich przedsiębiorstw, a także do osób rozpoczynających działalność na własny rachunek. CBMZ ma służyć przedsiębiorcom pomocą organizacyjną oraz doradztwem w zakładaniu, prowadzeniu i rozwijaniu własnej działalności gospodarczej. Od roku 2002 zajmuje się działalnością doradczą w pozyskiwaniu Funduszy z Unii Europejskiej dla przedsiębiorstw oraz instytucji publicznych. W chwili obecnej spółka zatrudnia 4 osoby. Aktualnie CMBZ jest instytucją administrującą Oświęcimskim Inkubatorem Przedsiębiorczości (OIP) umiejscowionym w Miejskiej Strefie Aktywności Gospodarczej Nowe Dwory. MSAG ND położona jest przy drodze krajowej nr 44 (Gliwice - Tychy Zator Skawina - Kraków), która stanowi obwodnicę centrum miasta. MSAG ND docelowo obejmować będzie tereny inwestycyjne o powierzchni ok. 40 ha (z możliwością ich poszerzenia o kolejne 40 ha), z czego miasto jest właścicielem około 15 ha. W ramach Strefy oferowane są między innymi cztery obszary inwestycyjne oraz Oświęcimski Inkubator Przedsiębiorczości. Głównym źródłem finansowania infrastruktury na terenie MSAG jest projekt,,zintegrowany Rozwój Miejskiej Strefy Aktywności Gospodarczej NOWE DWORY w Oświęcimiu współfinansowany ze środków programu Phare SSG 2003 Unii Europejskiej. Zakres inwestycji obejmował osiem niezależnych zadań inwestycyjnych realizowanych na podstawie odrębnych pozwoleń na budowę: 1. Zaadaptowanie budynku I-39 na potrzeby lokalnego centrum wspierania biznesu wraz z inkubatorem przedsiębiorczości pod nazwą:,,oświęcimskie Centrum Przedsiębiorczości obejmujące kompletne roboty projektowe, budowlane i wszelkich instalacji. Charakterystyka obiektu: powierzchnia zabudowy m 2 kubatura budynku m 3 ciągi pieszo-jezdne wraz z parkingiem o powierzchni 2000 m 2 2. Budowę drogi dojazdowej łączącej ul. Olszewskiego z ul. Tysiąclecia wraz z budową kanalizacji sanitarnej, deszczowej, oświetlenia ulicznego oraz poziomego i pionowego oznakowania drogi. Inwestycja ta obejmowała wykonanie drogi 26