PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Transkrypt

1 Pracownia Projektowa LIBRA, arch. Elżbieta MACHLARZ, ul. Pokoju 154, Chorzów, tel. kom.: , tel. AW: , NIP: , VW Bank: PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dla projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica EDYCJA 2015, którego sporządzenie nastąpiło w wyniku podjęcia przez Radę Gminy Świdnica w dniu 23 stycznia 2014 r. uchwały nr LIII/440/2014 w sprawie przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica Autor: mgr inż. arch. Andrzej Węglarczyk mgr inż. arch. Andrzej WĘGLARCZYK uprawniony do projektowania w planowaniu przestrzennym upr. nr 304/88 Ministra GPiB z dn r. tel.: ; aweglarczyk@interia.pl Chorzów, styczeń 2015 r.

2 A. Część tekstowa 1. CZĘŚĆ OGÓLNA ZESTAWIENIE MATERIAŁÓW FORMALNO-PRAWNYCH WYKORZYSTANE OPRACOWANIA I DOKUMENTACJE, UWAGI METODOLOGICZNE OPRACOWYWANY PROJEKT ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W SYSTEMIE PLANISTYCZNYM GMINY ŚWIDNICA PROPOZYCJE METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ ZMIANY STUDIUM ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI PRZEPROWADZANIA MONITORINGU EKOFIZJOGRAFICZNA ANALIZA I OCENA WARUNKÓW NATURALNYCH, STANU ŚRODOWISKA ORAZ ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA WARUNKI NATURALNE...10 Położenie i morfologia...10 Budowa geologiczna i kopaliny...11 Warunki hydrologiczne...12 Gleby...13 Klimat...13 Stan powietrza atmosferycznego...13 Wartości przyrodnicze - flora...14 Lasy...15 Wartości przyrodnicze - fauna...15 Podatność na degradację ISTNIEJĄCE ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENÓW...16 Uzbrojenie terenów TERENY CHRONIONE, POWIĄZANIA I ZAGROŻENIA...20 Tereny chronione...20 Powiązania...23 Zagrożenia WALORY PRZYRODNICZE, KRAJOBRAZOWE I KULTUROWE...31 Walory przyrodnicze...31 Walory krajobrazowe...31 Walory kulturowe ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA, JEGO WALORYZACJA I WSTĘPNA PROGNOZA KIERUNKÓW PRZEKSZTAŁCEŃ POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZMIANY STUDIUM PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEJ ZMIANY STUDIUM PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PROJEKTOWANEJ ZMIANY STUDIUM NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA...37 strona 2 z 41

3 8. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ANALIZA I OCENA PROJEKTOWANYCH FORM ZAGOSPODAROWANIA ORAZ WNIOSKI (STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM) ISTNIEJĄCE I PRZEWIDYWANE ZAINWESTOWANIE ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA...40 B. Część graficzna Rysunki w tekście: UWARUNKOWANIA użytkowanie gruntów (po str. 17) UWARUNKOWANIA zagrożenia powodziowe (po str. 31) rysunek ZAGROŻENIA, skala 1:25000, wydruk w skali 1: strona 3 z 41

4 1. CZĘŚĆ OGÓLNA Zakres, szczegółowość i metoda opracowania prognozy zostały uzgodnione z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska oraz z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym we Wrocławiu. Prognoza oddziaływania na środowisko wraz z projektem studium jest opiniowana przez organy ochrony środowiska i wykładana do publicznego wglądu w trybie określonym w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jest również udostępniana społeczeństwu (zgodnie z procedurą przewidzianą w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko), co umożliwia składanie uwag i wniosków przez wszystkich zainteresowanych i zapewnia ich rozpatrzenie przez organ administracji publicznej Zestawienie materiałów formalno-prawnych W Prognozie... uwzględnia się warunki określone w przepisach powszechnie obowiązujących, a w szczególności w niżej wymienionych: 1. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 2. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska; 4. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; 5. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; 6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach; 7. Ustawa z dn. 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych; 8. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne; 9. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane wraz ze wszystkimi wynikającymi z ww. ustaw rozporządzeniami. Wymagania, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko określa ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz ze zmianami) Wykorzystane opracowania i dokumentacje, uwagi metodologiczne Prognozę... opracowano na podstawie: - dokumentacji pn.: Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla obszaru Gminy Świdnica, mgr inż. arch. Andrzej Węglarczyk, Chorzów, listopad 2014 r.; - Opracowania ekofizjograficzne i prognozy oddziaływania na środowisko dla obszarów objętych planami miejscowymi w Gminie Świdnica, różni autorzy, lata ; - Prognozy Oddziaływania na Środowisko dla dokumentu: Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica przyjętego uchwałą nr strona 4 z 41

5 LV/468/2009 Rady Gminy Świdnica z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie: zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica. - INWENTARYZACJI PRZYRODNICZEJ GMINY ŚWIDNICA, KRAMEKO Sp. z o. o., mgr inż. Marcin Czerny z zespołem, Kraków, 2010 r.; - Programu ochrony środowiska dla Gminy Świdnica, praca zbiorowa, 2000 r.; opracowania p.n. Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego ( raportu o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2013 roku WIOŚ we Wrocławiu, ( danych z komunikatów bieżących WIOŚ ( woclaw.pios.gov.pl); dyrektyw EWG udostępnionych na stronach internetowych natura2000.gdos.gov.pl oraz natura2000.mos.gov.pl; informacji z portalu IKAR Geoportal Państwowego Instytutu Geologicznego ( zawierającego m.in. mapę geologiczną polski, szczegółową mapę geologiczną Polski, Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, mapę geośrodowiskową Polski; informacji z ortofotomapy zawierającej elementy ewidencji gruntów udostępnionej na stronie internetowej geoportal.gov; dokumentacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmujących większość obszaru gminy; dokumentacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, przyjętego uchwałą nr LV/468/2009 Rady Gminy Świdnica z dnia 4 grudnia 2009 r.; ustaleń PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO (Załącznik nr 1 do UCHWAŁY NR XLVIII/1622/2014 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO z dnia 27 marca 2014 r.), dokumentu p.n.: Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju załącznik do obwieszczenia Prezesa RM z dnia 26 lipca 2001 r. (M.P. nr 26, poz. 432); Metodycznych podstaw ochrony wód podziemnych, AGH Kraków, 1994; Słownik hydrogeologiczny, MOŚZNiL, Warszawa, 1997; Koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska, IUCN W-wa, 1995; Ochrona i zrównoważone użytkowanie lasów w Polsce, IUCN W-wa, 1996; Podstawy prawne realizacji zasad ekorozwoju w planowaniu przestrzennym, IGPiK Kraków, 1997; - archiwalnych dokumentacji środowiskowych, - inwentaryzacji oraz wizji w terenie. Sporządzając Prognozę... wykorzystywano ponadto mapy, dokumentacje, informacje, archiwalne materiały ekofizjograficzne oraz inne opracowania: - mapy ewidencji gruntów i budynków (w postaci elektronicznej) dla całości obszaru opracowania zawierające bonitację gruntów, granice i numery działek oraz budynki wraz z podstawowymi informacjami: funkcja, wysokość, numer; - mapę topograficzną, kolorową (aktualność danych 2011 r.) pokrywającą cały obszar gminy, w skali 1:10000, pochodzącą z zasobu Marszałka Województwa Dolnośląskiego; - materiały dotyczące rozmieszczenia sieci i urządzeń infrastruktury technicznej dostarczone przez gestorów poszczególnych sieci; - dyrektywy EWG udostępnione na stronach internetowych natura2000.gdos.gov.pl oraz natura2000.mos.gov.pl; - rejestry RDOŚ udostępnione na stronie internetowej wroclaw.rdos.gov.pl; strona 5 z 41

6 - dane z komunikatów bieżących PIOŚ; Niniejsze opracowanie obejmuje cały obszar gminy w granicach administracyjnych. Jednak większość obszaru gminy posiada obowiązujące plany miejscowe wraz z aktualnymi prognozami oddziaływania na środowisko. Zmiana studium nie wpływa w sposób istotny na ustalone w obowiązujących planach sposoby zagospodarowania terenów. Analiza i ocena warunków naturalnych, stanu środowiska oraz istniejącego zagospodarowania uwzględnia zatem zagospodarowanie przewidziane w obowiązujących planach miejscowych. Analizowano wpływ i ewentualne skutki realizacji poszczególnych ustaleń zmiany studium na takie elementy jak różnorodność biologiczna, zdrowie ludzi, istniejące - fauna i flora, stan atmosfery, powierzchnię ziemi, krajobraz, wody powierzchniowe i podziemne, klimat i zasoby naturalne, we wzajemnym powiązaniu tych elementów środowiska i oddziaływaniami na te elementy. Analiza skutków realizacji ustaleń zmiany studium na środowisko nie ograniczała się wyłącznie do obszarów obejmujących same ustalenia, ale wykraczała poza ich zasięg. Tereny objęte opracowaniem nie są w całości monitorowane, w związku z czym brak jest kompleksowych badań o stanie środowiska i identyfikacji jego zagrożeń. W prognozie analizowano trafność doboru rozwiązań niektórych (znanych na etapie opracowania prognozy) systemów infrastruktury technicznej w aspekcie poziomu zabezpieczenia środowiska. W prognozie uwzględniono skutki dotychczasowego zagospodarowania terenu jak i te wynikające z ustaleń dotychczas obowiązującego planu. Zakres oceny dostosowano do specyfiki działalności projektowanej na terenach będącym przedmiotem opracowania oraz terenach sąsiednich. Część graficzną prognozy opracowano na mapie topograficznej zmniejszonej do skali 1:20000, zawierającej niektóre ustalenia projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica. Załączone wydruki rysunków wydrukowano w skali 1: Opracowywany projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w systemie planistycznym Gminy Świdnica W analizowanym przypadku dla terenów objętych prowadzonymi pracami planistycznymi obowiązują: plany miejscowe 1. Bojanice uchwała nr LIV/511/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 11 lipca 2014 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Bojanice w Gminie Świdnica. 2. Boleścin - Uchwała Nr XLVII/478/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Boleścin, gmina Świdnica strona 6 z 41

7 3. Burkatów - Uchwała Nr XLVII/479/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Burkatów, gmina Świdnica 4. Bystrzyca Dolna - Uchwała Nr XLVII/480/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Bystrzyca Dolna, gmina Świdnica 5. Bystrzyca Górna - Uchwała Nr XLVII/481/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Bystrzyca Górna, gmina Świdnica 6. Gogołów uchwała nr LXIII/563/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 24 października 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Gogołów, w Gminie Świdnica 7. Grodziszcze uchwała nr XXX/194/2012 Rady Gminy Świdnica z dnia 31 lipca 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Grodziszcze w części przeznaczonej do zalesienia bądź wprowadzenia zakazu zabudowy 8. Grodziszcze uchwała nr V/24/2015 Rady Gminy Świdnica z dnia 19 stycznia 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centrum wsi Grodziszcze w Gminie Świdnica 9. Komorów uchwała nr LXI/519/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Komorów, w Gminie Świdnica 10. Krzczonów uchwała nr LXIII/564/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 24 października 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Krzczonów, w Gminie Świdnica 11. Krzyżowa uchwała nr LVIII/503/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Krzyżowa, w Gminie Świdnica 12. Lubachów - Uchwała Nr XLVII/482/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Lubachów, gmina Świdnica. 13. Lutomia Dolna uchwała nr LIV/463/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Lutomia Dolna w Gminie Świdnica, z wyłączeniem Stachowic i Stachowiczek 14. Lutomia Górna uchwała nr V/25/2015 Rady Gminy Świdnica z dnia 19 stycznia 2015 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Lutomia Górna, w Gminie Świdnica 15. Makowice - Uchwała Nr XLVII/483/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Makowice. 16. Miłochów - Uchwała Nr XLVII/484/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Miłochów. 17. Modliszów - Uchwała Nr XLVII/485/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Modliszow. 18. Mokrzeszów uchwała nr nr LIX/512/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 11 lipca 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Mokrzeszów, w Gminie Świdnica 19. Niegoszów - Uchwała nr LXII/511/2010 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Niegoszów, gmina Świdnica. 20. Opoczka - Uchwała Nr XLVII/486/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Opoczka. 21. Panków - Uchwała nr LXII/512/2010 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Panków, gmina Świdnica. 22. Pogorzała - Uchwała Nr XLVII/487/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Pogorzała. 23. Sulisławice - Uchwała nr LXIV/522/2010 Rady Gminy Świdnica z dnia 21 kwietnia 2010 r. w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sulisławice, gmina Świdnica. 24. Wieruszów uchwała nr nr LVIII/504/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Wieruszów, w Gminie Świdnica strona 7 z 41

8 25. Wilków oraz część wsi Pszenno - Uchwała Nr LIII/519/2006 Rady Gminy Świdnica z dnia 30 marca 2006 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Wilków oraz części wsi Pszenno, gmina Świdnica. 26. Wiśniowa - Uchwała nr LXIV/523/2010 Rady Gminy Świdnica z dnia 21 kwietnia 2010 r. w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Wiśniowa, gmina Świdnica. 27. Witoszów Dolny - Uchwała Nr XLVII/488/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Witoszów Dolny. 28. Witoszów Górny - Uchwała Nr XLVII/489/2005 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Witoszów Górny. 29. Obejście Miasta Świdnicy - Uchwała Nr LIII/519/2006 Rady Gminy Świdnica z dnia 30 marca 2006 roku w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru przeznaczonego pod realizację drogowego obejścia miasta Świdnicy oraz kilkadziesiąt zmian w/w planów miejscowych a także kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w Zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, stanowiące załącznik do uchwały nr LV/468/2009 Rady Gminy Świdnica z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie: zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica. Tak więc przeważająca część obszaru Gminy Świdnica jest objęta prawomocnymi, pozytywnie zaopiniowanymi lub/i uzgodnionymi przez RDOŚ oraz PWIS we Wrocławiu, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, posiadającymi prognozy oddziaływania na środowisko. Natomiast studium jest aktem kierownictwa wewnętrznego, który normuje zachowania adresatów, usytuowanych wewnątrz układu organizacyjnego administracji publicznej - adresatów podporządkowanych służbowo i organizacyjnie. Akt taki obowiązuje tylko te jednostki, które podległe są organowi wydającemu taki akt. Nie może on regulować bezpośrednio sfery praw i obowiązków obywateli, nie może stanowić podstawy decyzji wobec osób fizycznych i prawnych. Uchwała nr LIII/440/2014 Rady Gminy Świdnica z dnia 23 stycznia 2014 r. w sprawie przystąpienia do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica określiła obszar objęty pracami planistycznymi obszar gminy w granicach administracyjnych. Jednocześnie zgodnie z ogłoszoną Koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju przygotowywane są regulacje prowadzące do ciągłego analizowania przekształceń zagospodarowania i stanu środowiska. W Koncepcji... przewiduje się: monitorowanie zmian w całej sferze gospodarowania, związanych z nim przekształceń środowiska przyrodniczego oraz ciągłe aktualizowanie informacji o zasobach stanowiących podstawę rozwoju; diagnozowanie kształtowanych przeobrażeń strukturalnych oraz współzależnych z nimi uwarunkowań ekologicznych i przestrzenno-ekonomicznych; ciągłe prognozowanie zmiennych w czasie warunków i sytuacji, określanie pola najbardziej prawdopodobnego rozwoju, wybór dostosowanych do nich strategii oraz prognozowanie i programowanie rozwoju w oparciu o ciągle aktualizowany obraz kształtowanej rzeczywistości; strona 8 z 41

9 ciągłość procesu monitorowania, diagnozowania, prognozowania, programowania i projektowania przekształceń strukturalnych, podejmowanie decyzji kształtujących rozwój przez podmioty całego systemu funkcjonowania państwa; ciągłe badanie przestrzeni geograficznej i zachodzących w niej procesów rozwoju i przestrzennego zagospodarowania. Jest to formuła kształtowania strategii elastycznych, otwartych i dynamicznych wobec otwartej przyszłości. Strategii, które odpowiadałyby na pytanie, jak postępować współcześnie, zamiast jaka będzie przyszłość (co będzie); jak osiągać rozwiązania konsensusowe przez procedury negocjacyjne; jak wykorzystywać szansę i minimalizować zagrożenia; jak godzić cele bieżące z długookresowymi. Monitorowanie zmian - organizacja Systemu Informacji Przestrzennej (SIP) Monitoring zmian strukturalnych, dokonujących się w ciągłym procesie przekształceń polskiej przestrzeni, jest jednym z podstawowych instrumentów funkcjonowania systemu planowania strategicznego. System ten, zgodnie z zasadą ciągłości, obejmuje segmenty: monitorowania rzeczywistości, diagnozowania procesów przekształceń, prognozowania - programowania - projektowania przyszłości, podejmowania decyzji strategicznych. Rolą monitoringu jest tworzenie podstaw informacyjnych permanentnego diagnozowania procesów przekształceń. Monitoring przestrzenny jest systemem dynamicznym, nie tylko gromadzącym informacje, ale także przetwarzającym, emitującym sygnały-ostrzeżenia, a nawet programującym hipotetyczny rozwój sytuacji w przypadku braku interwencji decyzyjnej czy planistycznej. Ewolucja koncepcji gospodarki przestrzennej, struktur administracyjnych i samorządowych państwa warunkuje operacjonalizację systemu monitoringu. Uznaje się, iż ogniwami podstawowymi będą poziom krajowy, uwzględniający problemy całego kraju, poziom regionów administracyjnych oraz poziom miejscowy. Poziom krajowy wiąże się z koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, wraz z polityką międzyregionalną państwa - jest więc poziomem użytecznym głównie dla centralnych struktur analitycznodecyzyjnych. Poziom miejscowy wiązany jest zaś ze strukturą samorządową i użytecznością monitoringu dla władz gminnych. Jest to istotne rozróżnienie ze względu na różne typy polityk przestrzennych, prowadzonych przez państwo i przez układ samorządowy. Polityki te nie zawsze będą zbieżne, dlatego monitoring może stanowić rynek informacyjny, w ramach którego może następować optymalizacja działań przestrzennych. W tym układzie szczególnie istotna jest polityka regionalna państwa, a zwłaszcza interwencja państwa na obszarach zdegradowanych lub podlegających restrukturyzacji. Operacyjnym narzędziem monitoringu powinien być System Informacji Przestrzennej traktowany jako odwzorowany kartograficznie zbiór informacji odniesiony do problemowej struktury przestrzennego zagospodarowania kraju. Konieczne jest stworzenie w Polsce Systemu Informacji Przestrzennej opartego o podział na jednostki terytorialne NTS, analogiczne do stosowanych na terenie Unii Europejskiej. 2. PROPOZYCJE METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ ZMIANY STUDIUM ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI PRZEPROWADZANIA MONITORINGU W celu określenia skutków realizacji ustaleń zmiany studium proponuje się, dokonanie przez osobę wyznaczoną przez Wójta, wizji terenowych. W rejonach wskazanych na rysunku ZAGROŻENIA jako: 1) zagrożenia dla środowiska stałe, długoterminowe, lokalne, duże zagrożenie zarówno dla obszaru przeznaczenia jak i dla obszarów sąsiadujących 2) zagrożenia dla środowiska obszary problemowe, wymagają ciągłego monitorowania ze względu na stałe zagrożenie 3) oddziaływanie na środowisko stałe, nieodwracalne, niekorzystne lub niepożądane wskazane jest by wizje były prowadzone przynajmniej raz na rok, w okresie późnowiosennym (przełom maja i czerwca). Wizje powinny być przeprowadzane w celu stwierdzenia rzeczywistego stanu wskazanych terenów oraz ustalenia czy realizacja zapisów dotyczących ich ochrony, zawartych w zmianie studium, poprzez opracowanie planu miejscowego (uchwalenie aktu prawa miejscowego) jest już niezbędna. strona 9 z 41

10 Dla pozostałych obszarów w rejonach wskazanych na rysunku ZAGROŻENIA jako: 1) oddziaływanie na środowisko stałe, korzystne lub bardzo korzystne, 2) oddziaływanie na środowisko epizodyczne, niepożądane, nieokreślone lub odwracalne, 3) oddziaływanie na środowisko stałe lub chwilowe, niekorzystne, częściowo odwracalne, proponuje się, aby wizje były prowadzone przynajmniej raz na cztery lata, zgodnie z zapisami ustawy o planowaniu przestrzennym, dotyczącymi sporządzenia analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym. Wizje powinny być przeprowadzane w celu stwierdzenia stanu realizacji zapisów zawartych w zmianie studium. Ponieważ studium gminy nie jest aktem prawa miejscowego właściwy proces monitorowania terenów będzie można wdrożyć dopiero po uprawomocnieniu się planów miejscowych sporządzonych na podstawie zmiany studium EDYCJA EKOFIZJOGRAFICZNA ANALIZA i OCENA WARUNKÓW NATURALNYCH, STANU ŚRODOWISKA oraz ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA 3.1. Warunki naturalne Położenie i morfologia Obszar opracowania o powierzchni ok ha graniczy z miastami Świdnica, Wałbrzych i Świebodzice, gminami Jaworzyna Śląska, Marcinowice, Żarów, Pieszyce, Dzierżoniów oraz Walim. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski (J. Kondracki, 1994) obszar opracowania leży w makroregionie Przedgórze Sudeckie (332.1) poza niewielkimi obszarami leżącymi na południowo-zachodniej granicy gminy, która zalicza się do makroregionó Pogórze Zachodniosudeckie (332.2) oraz Sudety Środkowe ( ). Obszar opracowania leży w mezoregionach Równina Świdnicka (część północnowschodnia gminy), Obniżenie Przedsudeckie (południowo-zachodnia część gminy), niewielkie obszary w części południowo-zachodniej gminy leżą w mezoregionach: Pogórze Wałbrzyskie i Góry Sowie oraz, niewielka część na zachodzie gminy w mezoregionie Masyw Ślęży. Pod względem morfologicznym północny rejon obszaru opracowania, na którym leży Gmina Świdnica to Równina Świdnicka teren płaski, o mało zróżnicowanej rzeźbie. W środkowej części opracowania biegnie na kierunku NW-SE krawędź morfologiczna określana jako uskok sudecki brzeżny. Zróżnicowanie morfologiczne obszaru opracowania jest znaczne, północna, falista część gminy jest położona na wysokości od ok. 185 (w obrębie Panków) do ok. 320 m npm (w obrębach Mokrzeszów, Witoszów Górny, Witoszów Dolny, Bystrzyca Górna, Bojanice, Lutomia Górna i Stachowice). Tereny południowe leżące na brzeżnym uskoku sudeckim podnoszą się w strona 10 z 41

11 kierunku południowym przekraczając wysokość 700 m npm (na zboczu Góry Kokot w obrębie Lutomia Górna). Rzeźbę analizowanego obszaru charakteryzują, w północnej części: równinne wysoczyzny zbudowane z pleistoceńskich moren, pagórkowate - o deniwelacjach m ponad dna dolin i falista równina o deniwelacjach 5-10 m. Urozmaicenie bezleśnych równin stanowią wyizolowane wzniesienia, zbudowane są z odporniejszych wychodni starszego podłoża, niekiedy porośnięte lasem. W części południowej: podnoszące się w kierunku południowym, północne stoki leżące na brzeżnym uskoku sudeckim, najczęściej porośnięte lasem. Obniżenia tworzą doliny lokalnych cieków tworzących szerokie płaskodenne doliny o wyraźnych krawędziach morfologicznych (od kilku do 25 m wysokości). Urozmaiceniem dolin są terasy (niższa zalewowa 2-3 m wysokości i nadzalewowa wyższa 3-4 m). Na rzeźbę nakładają się ponadto liczne formy pochodzenia antropogenicznego: nasypy i skarpy ciągów komunikacyjnych, odkrywki i wyrobiska poeksploatacyjne, wały przeciwpowodziowe i inne. Budowa geologiczna i kopaliny Analizowany obszar leży w obrębie 4 dużych jednostek tektoniczno-strukturalnych budujących krystaliczne podłoże Sudetów i bloku przedsudeckiego. W okresie ruchów tektonicznych młodoalpejskich teren ten uległ podziałowi wzdłuż uskoku sudeckiego brzeżnego na dwa obszary geomorfologiczno-strukturalne: - wypiętrzoną część sudecką z płytko zalegającymi utworami krystalicznymi, - obniżoną część przedsudecką, tzw. blok przedsudecki, z grubymi pokrywami utworów trzeciorzędowych i czwartorzędowych zgromadzonych w rowie tektonicznym Roztoki- Mokrzeszowa. Na obszarze przedsudeckim rozwinęły się grube pokrywy skał osadowych trzeciorzędowych oraz czwartorzędowych. Łącznie osiągają one w rejonie przedsudeckiego rowu tektonicznego ponad 660 m miąższości. Przy brzegu Sudetów rozwinął się w młodszym trzeciorzędzie rów tektoniczny Roztoki-Mokrzeszowa gdzie nagromadzone zostały osady zmywane z obszarów górskich. Przeważają w nich żwiry, żwirowce, piaski często zaglinione oraz podrzędne gliny i iły jak i cienkie pokłady węgli brunatnych. Zalegają one na różnych poziomach od powierzchni terenu. Pakiety warstw żwirowo-piaszczystych są dobrym wodonoścem dla ujęć komunalnych i przemysłowych. Zalegające przy powierzchni terenu osady czwartorzędowe powstały w wyniku kilkakrotnej działalności lodowców i związanych z nimi wód fluwioglacjalnych. W części niżowej są to warstwy glin zwałowych oraz rozległe, lecz bardzo zmienne pokrywy piaszczysto-żwirowe osadzone głównie na wysoczyznach. W dolinach rzek, w okresach ciepłych interglacjalnych - usypane zostały systemy teras, zbudowane z utworów piaszczysto-żwirowych. Na terenie nizinnej części stwierdzono kilka zarzuconych wyrobisk, z których na skalę lokalną wydobywane były kruszywa naturalne oraz kamień łamany i elementy bloczne budowlane. Większa część tych odkrywek jest naturalnie zrekultywowana. Perspektywy reaktywowania wyrobisk są małe ze względu na niską jakość surowca w nich występującego oraz konflikty związane z ochroną wysokiej jakości gleb w ich otoczeniu. Brak też większego zapotrzebowania na tego rodzaju surowce budowlane i drogowe. Rejonami o korzystnych warunkach podłoża budowlanego są obszary występowania twardoplastycznych, półzwartych i zwartych gruntów spoistych (glin zwałowych) oraz średniozagęszczonych i zagęszczonych gruntów niespoistych (piasków strona 11 z 41

12 i żwirów wodnolodowcowych i rzecznych). Poziom wód gruntowych występuje na głębokości poniżej 2 m. Grunty niekorzystne dla budownictwa występują na obszarach gruntów słabonośnych na obszarach den dolinnych, gdzie poziom wody gruntowej nie przekracza głębokości 2 m oraz tereny o spadkach powyżej 12%. Na terenie gminy występują następujące kopaliny: 1) Mokrzeszów, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 8462, złoże zagospodarowane; 2) Witoszów Górny, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 5702, eksploatacja zaniechana; 3) Niegoszów, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 14345, złoże rozpoznane szczegółowo; 4) Wierzbno, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 1753, złoże rozpoznane wstępnie; 5) Śmiałowice, surowce kaolinowe, nr MIDAS: 1099, złoże rozpoznane szczegółowo; 6) Krzczonów, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 7432, eksploatacja zaniechana; 7) Krzczonów 1, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 17193, złoże rozpoznane szczegółowo; 8) Krzczonów I, kruszywa naturalne, nr MIDAS: 12138, złoże rozpoznane szczegółowo; 9) Grodziszcze, kamienie drogowe i budowlane, nr MIDAS: 13754, złoże rozpoznane szczegółowo; 10) Padole, kamienie drogowe i budowlane, nr MIDAS: 13754, złoże rozpoznane wstępnie. Na obszarze opracowania występują dwa tereny górnicze. 1. Mokrzeszów, nr w rej.: 10-1/1/51a status: aktualny. 2. Krzczonów 1, nr w rej.: 10-1/5/358 status: aktualny. Warunki hydrologiczne Obszar opracowania odwadnia kilkanaście cieków, z których najważniejsze to: rzeka Bystrzyca i wpływająca do niej w obrębie Wiśniowa, rzeka Piława. Przez gminę płynie również kilka potoków: Jabłoniec wpływający do Bystrzycy w obr. Wiśniowa, Witoszówka i Pisarzowicki Potok wpływające do Bystrzycy w mieście Świdnica, Złoty Potok wpływający do rz. Bystrzycy w obr. Lubachów, Bojanicka Woda wpływająca do rz. Piławy w obr. Krzyżowa, Miła wpływająca do rz. Kłomnica w gm. Dzierżoniów, Milica wpływająca do potoku Miła w obr. Lutomia Dolna, Milikówka wpływająca do rz. Pełcznica w gm. Jaworzyna Śląska. Rzeka Bystrzyca wpływa do Odry pod Legnicą. Większość cieków bierze swój początek w górach, stąd znaczne wahania stanów wód w ciągu roku i gwałtowne wezbrania w czasie wiosennych roztopów i letnich burz. Wododziały III rzędu, przebiegają na analizowanym obszarze południkowo. Wody powierzchniowe omawianego obszaru nie wykazują silnego stopnia degradacji. Wody podziemne rejestruje się w dolinach cieków. Mają one na ogół zwierciadło swobodne, lokalnie napięte, o dość dużych wahaniach (do 2 m) poziomu. W obrębie terasy zalewowej występują lokalne wymokliska. W obszarach wysoczyzn poziom wód stwierdza się dopiero na głębokości poniżej 5 m. Na skłonach o spadkach powyżej 10% i na krawędziach wysoczyzn, w okresach intensywnych opadów zaznacza się spływ powierzchniowy. Warunki hydrogeologiczne analizowanego obszaru są dobrze rozpoznane, skomplikowane, o dużej zmienności pionowej i poziomej. Piętro czwartorzędowe to jeden lub dwa poziomy wodonośne. W utworach czwartorzędowych wody występują na głębokości od kilku do kilkudziesięciu metrów (doliny kopalne). Głównym użytkowym piętrem wodonośnym, o największej zasobności, jest trzeciorzędowy zbiornik wód podziemnych. Utwory wodonośne - piaski i żwiry - występują tu na przedpolu wychodni skał krystalicznych starszego podłoża masywu Gór Sowich i Pogórza Wałbrzyskiego. Trzeciorzędowe piętro wodonośne reprezentowane jest przez dwa lub więcej poziomów wodonośnych. Poziom głębszy jest związany ze słabo wysortowanymi piaskami mioceńskimi. Wydajność tego poziomu jest różna. Analizowany obszar pokrywają grunty o słabej i bardzo słabej przepuszczalności - gliny, z na ogół niewielkimi enklawami gruntów antropogenicznych o zróżnicowanej przepuszczalności. strona 12 z 41

13 Wody podziemne wykazują w poziomach użytkowych jedynie punktowo obecność zanieczyszczeń - utwory powierzchniowe są na ogół bardzo słabo przepuszczalne lub nieprzepuszczalne. Działalność człowieka na badanych obszarach doprowadziła do niewielkich zmian stosunków wodnych, które w zakresie wód podziemnych przejawiają się w obniżeniu zwierciadła wód w związku z sąsiadującą zabudową i rozbudową sieci kanalizacyjnych. Gleby Wyżynny region glebowy obejmujący obszary Przedgórza Sudeckiego to głównie żółte gliny pylaste o różnej miąższości, pochodzenia deluwialnego (ze zwietrzelin skał sudeckich spłukanych przez wodę) oraz utwory lessowate i gliniaste na bazie utworów polodowcowych. Z nich wykształciły się gleby o typie gleb brunatnych i bielicowych (60% ogółu gleb). Reprezentują one typ gleb dobrych o wysokiej, głównie III, klasie bonitacyjnej. W dolinach rzek i potoków występują mady utworzone z namułów rzecznych. Są to w większości mady średnie i ciężkie, zaliczane do IV klasy bonitacyjnej (średnie), wykorzystywane pod użytki zielone. Rozmieszczenie poszczególnych typów gleb występuje w dość ścisłej zależności od ukształtowania terenu i związanym z nim układem stosunków wodnych. Ogólnie można przyjąć, że na terenach wyżej położonych przeważają gleby brunatne i pseudobielicowe. Zgodnie z podziałem geobotanicznym Polski (Szafer, 1977) obszar gminy leży w prowincji Górskiej, Środkowoeuropejskiej, podprowincji Hercyńsko-Sudeckiej, dział F - Sudety, okręg a 2 Sudety Środkowe. Nie stwierdzono skażenia toksycznego lub zakwaszenia gleb. Klimat Pod względem klimatycznym obszar gminy wykazuje duże zróżnicowanie. Omawiany rejon zaliczany jest do III regionu klimatycznego przedgórskiego przejściowego, kształtującego się pod wpływem gór (wg klasyfikacji A. Schmucka). Wg podziału rolniczo-klimatycznego Polski R. Gumińskiego (1948) teren należy do dzielnicy podsudeckiej. Klimat jest zróżnicowany od łagodniejszego klimatu podgórskich nizin i kotlin w północno-środkowej części gminy, do bardziej ostrego klimatu górskiego na południu. Średnie roczne sumy opadów wahają się od 610 mm do 850 mm przy czym ekstrema w z ciągu obserwacji dla posterunku opadowego Świdnica z lat wynoszą min. 402 mm (1997) a max. 896 (1989). Klimat kształtują te same masy powietrza jak na całym Dolnym Śląsku. Średnia roczna temperatura na Przedgórzu Sudeckim wynosi 7.0 C. Klimat jest więc charakterystyczny podgórski, wilgotny, średnia temperatura roczna 6.8 C 8.3 C. Długość okresu zimowego wynosi od 14 do 20 tygodni, a letniego od 6 do 10 tygodni. Pokrywa śnieżna zalega 60 dni, przeważają wiatry z kierunków zachodnich o średniej prędkości 3,0 3,5 m/s. Zróżnicowanie morfologii terenu wpływa na lokalne różnice klimatu. Najkorzystniejsze warunki występują na wysoczyznach - dobrze nasłonecznionych i przewietrzonych (z wyjątkiem stoków północnych i północno-wschodnich). Doliny oznaczają się gorszymi parametrami z uwagi na utrudniony spływ chłodnych mas powietrza i większe uwilgotnienie. Stan powietrza atmosferycznego W rejonie Świdnicy powietrze atmosferyczne jest obciążone dużą ilością zanieczyszczeń pyłowo-gazowych z licznych emitorów usytuowanych tak w mieście, jak w nieodległych zespołach miejsko-przemysłowych. Obok wpływów lokalnych występują oddziaływania regionalne i ponadregionalne związane z odległym transportem strona 13 z 41

14 zanieczyszczeń, zgodnym z przeważającymi kierunkami wiatrów. W rezultacie przekroczone są dopuszczalne stężenia SO 2 w powietrzu. W zakresie ogólnej oceny stanu higieny atmosfery brak kompleksowych wyników obserwacji na terenie gminy Świdnica. Z materiałów WIOŚ w Wałbrzychu - bazujących m.in. na danych GUS-owskich dotyczących zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska - oraz danych Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Świdnicy wynika, że na stan atmosfery na terenie gminy w znaczący sposób oddziaływują źródła zanieczyszczeń z terenu miasta. Stan atmosfery w analizowanym rejonie charakteryzuje zestawienie stężeń zanieczyszczeń podawanych jako tzw. tło dla potrzeb dokumentacji w postępowaniach o wydanie decyzji o emisji dopuszczalnej. Poniżej dostępne dane: NO 2 μg/m 3 SO 2 μg/m 3 CO μg/m 3 pył PM 10 μg/m 3 WITOSZÓW DOLNY PSZENNO BYSTRZYCA GÓRNA Według Raportu o stanie środowiska dolnośląskiego (2010) w 2009 r., w powiecie świdnickim według danych GUS, emisja zanieczyszczeń kształtowała się następująco: - emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem ok. 150 Mg/rok (dla porównania dla powiatu wałbrzyskiego ok. 300 Mg/rok), - emisja SO 2 wynosiła ok. 500 Mg/rok (dla porównania dla powiatu wałbrzyskiego ok. 250 Mg/rok), - emisja tlenków azotu wynosiła ok. 300 Mg/rok (dla porównania dla powiatu wałbrzyskiego ok. 600 Mg/rok) - emisja CO 2 wynosiła ok. 200 tys. Mg/rok (dla porównania dla powiatu wałbrzyskiego ok. 750 tys. Mg/rok). Obecnie tendencja występowania zanieczyszczeń jest malejąca. Z wyników pomiarów wynika, że rośnie udział niekorzystnego na jakość środowiska, wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych oraz niskiej emisji lokalnej (ogrzewanie budynków paliwami stałymi) a maleje wpływ emisji przemysłowych. Wartości przyrodnicze - flora Na terenie Gminy największą wartość przyrodniczą posiadają lasy, wszelkiego typu zadrzewienia i zakrzaczenia, ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska, a także cieki i zbiorniki wodne, wraz z ich obudową biologiczną. Lasy pokrywają około 4778 ha terenu Gminy (około 23% powierzchni). Kompleksy leśne są usytuowane głównie w południowej części (partie podgórskie i górskie Gór Sowich, gdzie głównym gatunkiem lasotwórczym jest świerk). Dużą wartość florystyczną posiadają stosunkowo liczne pasy i kępy zadrzewień oraz zakrzaczeń przydrożnych, śródpolnych i nadrzecznych. Na szczególną uwagę zasługują skupiska zieleni nadrzecznej usytuowane nad rzeką Bystrzycą. Łąki i pastwiska pokrywają około 4337 ha (około 20% powierzchni), głównie w południowej części Gminy (okolice Modliszowa, Lutomii, Lubachowa). W postaci niewielkich płatów rozmieszczone są stosunkowo równomiernie na terenie całej Gminy (największe znajdują się w dolinie Bystrzycy). Ekosystemy wodne tworzą przepływające przez Gminę rzeki i potoki: Bystrzyca, Piława, Milikówka, Witoszówka, a także niewielkie stawy rybne, zbiorniki i oczka wodne (m.in. w Komorowie, Makowicach, Burkatowie oraz w obrębie Gór Sowich - Jeziorko Daisy). strona 14 z 41

15 Do najcenniejszych gatunków roślin występujących na terenie Gminy należą: cis (pomiędzy Lubiechowem a Mokrzeszowem), buławnik wielkokwiatowy (dwa stanowiska w Mokrzszowie i jedno w Witoszowie Dolnym) i buławnik mieczolistny (dziewięć stanowisk w okolicach Modliszowa, Mokrzeszowa, Witoszowa Dolnego i Witoszowa Górnego). Wszystkie wymienione gatunki objęte są ochroną ścisłą i zamieszczone na Polskiej Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski. Najuboższe pod względem florystycznym są - dominujące w strukturze użytkowania - pola uprawne, stanowiące około 52% powierzchni i pokrywające łącznie ponad ha. Największe kompleksy pól uprawnych, często o charakterze wielkopowierzchniowych gospodarstw rolnych (bez zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych), usytuowane są w środkowej i północnej części Gminy. Lasy Pod względem typów siedliskowych lasy w rejonie opracowania to lasy mieszane wyżynne i niewielkie obszarowo lasy łęgowe. Potencjalna roślinność tych terenów to przede wszystkim grądy środkowoeuropejskie serii ubogiej. Są to lasy z udziałem dębów szypułkowych, dębów bezszypułkowych, buków zwyczajnych, lip drobnolistnych i świerka pospolitego. Warstwa krzewów jest dobrze rozwinięta. Runo składa się z: kupkówki Aschersona, turzycy orzęsionej, pszeńca gajowego, przytulii leśnej oraz gwiazdnicy wielokwiatowej. Wzdłuż rzek rosną łęgi olszowe. W drzewostanie dominuje olsza czarna z domieszką wiązu pospolitego, a w warstwie krzewów chroniona kruszyna pospolita. W runie występują tu: czartawa drobna, psianka słodkogórz, korbieniec pospolity, przytulia błotna a czasem nerecznica krótkoostna. Przeważają lasy ochronne. Połowa użytków leśnych w gminie to lasy wodochronne, a czwarta część lasy masowego wypoczynku. Lasy są administrowane przez Nadleśnictwo Świdnica. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa nie posiadają ustalonej kategorii ochronności. Jednak z mocy art. 77 Ustawy o lasach wszystkie lasy w odległości 10 km od granicy administracyjnej Świdnicy powinny być zaliczone do lasów ochronnych. Wartości przyrodnicze - fauna Do najcenniejszych gatunków zwierząt na terenie Gminy należą: traszka grzebieniasta (w okolicy Modliszowa, Bojanic i Lutomii Górnej), błotniak stawowy (na jednym stanowisku, przy zjeździe na Witoszów), puszczyk uralski (Gogołów), płomykówka (Lubachów), dzięcioł czarny (Modliszów i Lutomia Górna), nocek Bechsteina (13 stanowisk głównie w części południowej), nocek łydkowłosy (7 stanowisk), borowiaczek (Burkatów, Bojanice, Panków, Witoszów Dolny, Grodziszcze). Spośród wszystkich zinwentaryzowanych gatunków zwierząt 7 znajduje się w załączniku I Dyrektywy Ptasiej (bocian biały, błotnik stawowy, puszczyk uralski, świergotek polny, gąsiorek, dzięcioł czarny, zimorodek), a 17 znajduje się w załączniku II lub IV Dyrektywy 92/43/EWG (rzekotka drzewna, traszka grzebieniasta, jaszczurka zwinka, mroczek późny, nocek Bechsteina, nocek Brandta, nocek rudy, nocek łydkowłosy, nocek duży, nocek Natterera, borowiaczek, borowiec wielki, karlik większy, karlik malutki, karlik drobny, gacek brunatny, mroczek posrebrzany). Na obszarze opracowania spotyka się też drobne ssaki owadożerne i gryzonie kret, jeż zachodni, ryjówka aksamitna i malutka, rzęsorek rzeczek, zębiełek i wiewiórka oraz gatunki większe jak: lis, sarna, dzik, jeleń oraz muflon. Awifauna jest stosunkowo bogata. Prawie wszystkie gatunki są chronione. W inwentaryzacji gminy podano 20 gatunków ptaków na 105 stanowiskach. Jednak strona 15 z 41

16 większość należy do gatunków przelotnych. Największa koncentracja zinwentaryzowanych gatunków znajduje się w południowej części gminy (obszar górski i podgórski Gór Sowich), na pozostałym obszarze gatunki rozmieszczone są w miarę równomiernie, za wyjątkiem obszarów intensywnie użytkowanych rolniczo. Stwierdzono występowanie płazów i gadów. Wszystkie występujące w Polsce płazy (16 gatunków) i gady (6 gatunków) są objęte ochroną. Większość gatunków jest obecnie zagrożona. W inwentaryzacji przyrodniczej gminy podano 6 gatunków płazów, na 37 stanowiskach oraz 4 gatunki gadów, na 48 stanowiskach. Podatność na degradację Proces degradacji przyrody zapoczątkowany został różnymi formami eksploatacji jej zasobów w efekcie których następowało przekształcanie jej struktury. System przyrodniczy posiada zdolność utrzymywania lub odtwarzania swej struktury i funkcji w warunkach zmian zewnętrznych, czyli powracania do stanu normalnego po jego naruszeniu. W niektórych przypadkach jednak następuje załamanie równowagi ekologicznej najczęściej w przypadku naruszenia mechanizmów homeostatycznych. Zdolność do regeneracji posiadają przede wszystkim komponenty biotyczne, a wśród abiotycznych hydrosfera i klimat, pozostałe są nieodwracalne. Regeneracja przyrody odbywa się dzięki procesowi sukcesji i rozprzestrzeniania się gatunków. Świadczą o tym obserwacje sukcesji ekologicznej spontanicznej i wspomaganej przez człowieka np. na zdegradowanych terenach poeksploatacyjnych, lub na terenach występowania muraw kserotermicznych zalesionych, a później odlesianych. Regeneracji mogą podlegać również wody powierzchniowe i podziemne w wyniku ustania działania czynników degradujących (powracanie poziomu wód do stanu pierwotnego po zaprzestaniu działalności górniczej, przywracanie zanieczyszczonym rzekom wartości biologicznej po likwidacji źródeł degradacji). Na obecnym etapie wiedzy o strukturze i funkcjonowaniu systemu przyrodniczego nie jest możliwe przedstawienie przestrzennego rozmieszczenia odporności na degradacje i zdolności do regeneracji środowiska przyrodniczego. Jednym z niewielu wskaźników oceny odporności przyrody na degradację jest ocena stanu zdrowotnego drzewostanów, która obrazuje reakcję aparatu asymilacyjnego drzew na zanieczyszczenia powietrza. Ponad 75% drzewostanów jest w wieku powyżej 40 lat. Na większości obszaru występuje drugi stopień degradacji spowodowanej czynnikami antropogenicznymi. Osłabienie drzewostanów w wyniku oddziaływania zanieczyszczeń gazowych i pyłów oraz długotrwałe okresy susz powodują inwazje szkodników i grzybów pasożytniczych Istniejące zagospodarowanie i uzbrojenie terenów Grunty zabudowane i zurbanizowane w gminie składają się z: terenów zabudowanych lub przygotowanych pod zabudowę, posiadające klasyfikację B (w tym: B tereny mieszkaniowe, Ba tereny przemysłowe, Bp zurbanizowane tereny niezabudowane, Bz tereny rekreacyjno-wypoczynkowe); strona 16 z 41

17 terenów komunikacji (posiadające klasyfikację dr - drogi, Tk tereny kolejowe, Ti inne tereny komunikacyjne); terenów innych (K użytki kopalne, Bi inne tereny zabudowane, Tr tereny różne). Załączona plansza UWARUNKOWANIA użytkowanie gruntów pokazuje zasięg przestrzenny wszystkich rodzajów użytkowania gruntów. Uzbrojenie terenów Wodociągi Mimo tego, że gmina nie jest w całości zwodociągowana, to na terenie większości wsi działają wodociągi lokalne, obsługujące całość lub część wsi. Wsie które nie są zwodociągowane przewidziane są do zwodociągowania w okresie najbliższych lat. Łączna długość sieci wodociągowych na terenie gminy Świdnica wg stanu na koniec 1998 roku wynosiła 158 km przy 25 zwodociągowanych wsiach i ok. 2,300 odbiorców. Największym wodociągiem dostarczającym wodę pitną z ujęcia własnego na terenie gminy jest wodociąg Miłochów. Jest to wodociąg którego eksploatację rozpoczęto w 1992 roku. Uzdatnianie surowej wody odbywa się w pełni zautomatyzowanej Stacji Uzdatniania. Wodociągiem aktualnie dostarczana jest woda pitna do ośmiu wsi, tj. Boleścina, Gogołowa, Miłochowa, Jagodnika, Grodziszcza, Krzyżowej, Wieruszowa, Krzczonowa. Wodociąg Makowice wraz z ujęciem, stacją uzdatniania i przepompownią, zabezpiecza dostawę wody pitnej na potrzeby wsi: Makowice, Opoczka i Bojanice. Wodociąg Lutomia wraz z ujęciem, stacją uzdatniania, zbiornikami wyrównawczymi i hydroforniami, zabezpiecza dostawę wody do wsi: Lutomia Dolna i Górna, Stachowiczki, Lutomia Mała. Wodociąg Burkatów wraz z ujęciem, stacją uzdatniania wody, zbiornikami wyrównawczymi i hydroforniami, zabezpiecza dostawę wody do wsi: Bystrzyca Dolna, Burkatów i współpracuje z ujęciem wody zasilającym Bystrzycę Górną. Wodociąg Komorów wraz z ujęciem, stacją uzdatniania wody, zbiornikami wyrównawczymi i hydroforniami, zabezpiecza dostawę wody do wsi Komorów. Wodociąg Pszenno zabezpiecza dostawę wody do wsi: Pszenno i Wilków. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica od Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Wodociąg Słotwina - zabezpiecza dostawę wody dla wsi Słotwina. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica od Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Wodociąg Mokrzeszów wraz ze zbiornikami wyrównawczymi i hydroforniami, zabezpiecza dostawę wody dla Mokrzeszowa Dolnego i Górnego. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica z Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Świebodzicach. Wodociąg Sulisławice zabezpiecza dostawę wody dla wsi Sulisławice i Wiśniowa. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica od Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Wodociąg Panków zabezpiecza dostawę wody dla wsi Panków. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica z Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Żarowie. Wodociąg Witoszów zabezpiecza dostawę wody dla części Witoszewa Dolnego. Wodociągiem dostarczana jest woda pitna zakupywana przez gminę Świdnica od Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. strona 17 z 41

18 Kanalizacja deszczowa Obejmuje swą siecią część zabudowanych terenów w gminie prócz obszarów peryferyjnych, przy czym w rejonach gdzie brak jeszcze kanalizacji sanitarnej spełnia funkcję kanalizacji ogólnospławnej. Sieć ta posiada odprowadzenia do lokalnych cieków wodnych i rowów melioracyjnych. Kanalizacja sanitarna Według danych z 2010 r. łączna długość kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Świdnica wynosi 35,7 km, przy czym siedem wsi jest skanalizowanych całkowicie (Bystrzyca Dolna, Komorów kanalizacja do remontu, Słotwina, Pszenno, Krzyżowa, Witoszów Górny, Witoszów Dolny), zaś dwie jedynie częściowo: Mokrzeszów (1/2 miejscowości) oraz Grodziszcze (1/3 miejscowości - do końca 2011 roku cała miejscowość zostanie podłączona do kanalizacji). Kanalizacja sanitarna na terenie gminy Świdnica wykonana jest w większości z rur PVC, miejscami zastosowano rury kamionkowe. Aglomeracja Świdnica została utworzona na mocy Rozporządzenia Nr 14 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji: Głogów, Mościsko, Podgórzyn, Polanica Zdrój, Świdnica, Udanin, Złoty Stok. Rozporządzeniem tym wyznaczono aglomerację Świdnica położoną na terenie powiatu świdnickiego z oczyszczalnią ścieków zlokalizowaną w miejscowości Zawiszów w gminie Świdnica. W skład aglomeracji wchodzą następujące miejscowości z terenu gminy Świdnica: Bojanice, Boleścin, Burkatów, Bystrzyca Dolna, Bystrzyca Górna, Gogolów, Jagodnik, Jakubów, Komorów, Krzczonów, Lubachów, Lutomia Dolna, Lutomia Górna, Lutomia Mała, Makowice, Miłochów, Modliszów, Mokrzeszów, Niegoszów, Opoczka, Pańków, Pogorzała, Pszenno, Słotwina, Stachowice, Stachowiczki, Sulisławice, Wilków, Wiśniowa, Witoszów Dolny, Witoszów Górny, Zawiszów. Równoważna liczba mieszkańców aglomeracji (łącznie z miastem Świdnica i częścią gminy Marcinowice wynosi Gmina Świdnica sporządziła projekt rozwiązania gospodarki ściekowej na terenie gminy p.n.: Dokumentacja techniczna dla przedsięwzięcia pod nazwą: Koncepcja budowy kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Świdnica sierpień 2012 r.. Realizację projektu przewidziano w latach przy następujących założeniach: jako pierwszy element przewidziano budowę sieci kanalizacyjnej na terenie miejscowości, gdzie została już sporządzona dokumentacja projektowa, tj. Boleścin, Jagodnik, w możliwie najkrótszym terminie zostanie wybudowanych na terenie całej gminy 4 zlewnie ścieków dowożonych wraz z rurociągami tłocznymi i grawitacyjnymi łączącymi je z istniejącą siecią kanalizacyjną, co umożliwi wdrożenia zbiorczego systemu odbioru ścieków taborem asenizacyjnym na obszarach nie skanalizowanych z zachowaniem możliwie niskich cen za usługi ściekowe, równolegle do budowy systemu sieci kanalizacyjnych gmina włączy się we współrealizowanie przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscowościach Modliszów, Panków, Stachowice, Wieruszów, w kolejnych latach, w miarę posiadanych środków własnych oraz dostępu do środków pomocowych realizowane będą sieci kanalizacyjne w miejscowościach: Komorów, Burkatów, Wilków, Mokrzeszów, Pszenno, Bystrzyca Górna, Makowice, Bojanice, Opoczka, Lubachów, Lutomia Dolna, Słotwina, Lutomia Górna, Jakubów, Pogorzała, Sulisławice, Wiśniowa, Zawiszów, Krzczonów, Miłochów, Niegoszów, Stachowiczki, Gogolów, Lutomia Mała. W latach : strona 18 z 41