Jakość życia w perspektywie pedagogicznej
|
|
- Mirosław Urban
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2
3 Jakość życia w perspektywie pedagogicznej
4
5 Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007
6 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007 Recenzenci: prof. zw. dr hab. Kazimierz Denek prof. dr hab. Zofia Żukowska Adiustacja: Urszula Lisowska Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) , fax (012) Wydanie I, Kraków 2007
7 Moim Najbliższym
8
9 Spis treści Wstęp... 9 Rozdział 1 Jakość życia a terminy pokrewne Jakość jako kategoria określająca życie Terminy pokrewne pojęciu jakość życia Szczęście, radość i zadowolenie przegląd poglądów filozoficznych, psychologicznych i socjologicznych Poczucie szczęścia i nieszczęścia a jakość życia Rozdział 2 W poszukiwaniu pedagogicznej koncepcji jakości życia Geneza terminu Koncepcje jakości życia w literaturze i badaniach naukowych Pedagogiczna koncepcja jakości życia Rozdział 3 Wybrane wskaźniki oceny jakości życia Kształtowanie oceny jakości życia Wartości a ocena jakości życia Cele życiowe a ocena jakości życia Motywy a ocena jakości życia... 90
10 8 Spis treści Rozdział 4 Przegląd badań nad jakością życia nauczycieli studiujących Rozdział 5 Metodologiczne podstawy badań własnych nad jakością życia Analiza i uzasadnienie tematu badań Cele pracy i problemy badawcze Hipotezy, zmienne i wskaźniki Metody badań Osoby badane i teren badań Charakterystyka badanej grupy Rozdział 6 Jakość życia w ocenie nauczycieli studiujących Obiektywne wyznaczniki a ocena jakości życia w opinii nauczycieli studiujących Subiektywne wyznaczniki a ocena jakości życia w opinii nauczycieli studiujących Satysfakcje cząstkowe z życia nauczycieli studiujących Rozdział 7 Wnioski z badań nad jakością życia nauczycieli studiujących Zakończenie Bibliografia
11 Wstęp W ostatnich latach problematyka jakości życia wzbudza coraz większe zainteresowanie przedstawicieli wielu nauk (w tym humanistycznych), co pozwala na komplementarne jej ujmowanie i daje tym samym szeroką perspektywę interdyscyplinarną. Warto podkreślić, że termin jakość życia rozumiany jest różnorodnie, ponieważ posiada wiele wymiarów: filozoficzny, społeczny, medyczny, ekonomiczny, kulturowy itp. Niezależnie jednak od sposobu pojmowania kategorii jakość życia, najważniejszą kwestią jest optymalna jakość życia człowieka. Teza ta znajduje odzwierciedlenie w nauce, ponieważ wśród wielu jej celów od niedawna wymienia się dbałość o jakość życia (Bańka, Derbis, 1994, s. 5). Zatem dążenie do podwyższania jakości wszystkich aspektów życia człowieka to podstawowe zadanie zarówno na gruncie teorii, jak i praktyki naukowej. Dla pedagogiki to nowe wyzwanie. Jakość życia jako przedmiot opisu i analizy uwzględnia codzienne doznania i przeżycia człowieka. W ramach podejść fenomenologicznych formułuje się następujące grupy pytań: o obiektywne warunki sprzyjające zadowoleniu z życia, o przyczyny różnic w przeżywaniu tych samych sytuacji oraz o ogólne mechanizmy kierujące procesami powstawania wymiarów, źródeł i kryteriów dobrostanu itp. W podejściach normatywnych, niezależnie od odczuć człowieka, próbuje się tworzyć modele opisujące pożądane w życiu rodzaje jakości i ich poziomy. Chociaż problem jakości życia dotyczy wielu dyscyplin naukowych, to nadal odpowiedzi na pytania z nim związane podejmują się udzielić nieliczni przedstawiciele nauk, głównie społecznych, medycznych i ekonomicznych. Najczęściej zagadnienie jakości życia podejmują: psychologia i medycyna. Ciągle niewiele jest opracowań teoretycznych i badań nad jakością życia na gruncie pedagogicznym. Tymczasem dla nauk pedagogicznych analiza tego problemu ma duże znaczenie z punktu widzenia rozwoju jednostki w trakcie jej życia i uwarunkowań społecznych tego procesu. W sytuacji
12 10 Wstęp wielokierunkowych przemian społecznych pedagogika staje bowiem w obliczu nowych wyzwań zarówno teoretycznych, jak i praktycznych, ponieważ kontekst warunków społecznych wywiera istotny wpływ na funkcjonowanie człowieka we współczesnym świecie. Przed naukami społecznymi stoi obecnie zadanie zbadania subiektywnych (wewnętrznych) i obiektywnych (zewnętrznych) determinant jakości życia człowieka. Co więcej, z pedagogicznej perspektywy istotne jest zapewnienie form wsparcia, pomocy jednostkowej lub instytucjonalnej w celu poprawy jakości życia każdego człowieka i społeczeństw (co wskazuje na jednostkowy i społeczny charakter tego zagadnienia). Omawiana problematyka stanowi kwestię o dużej wadze, zarówno poznawczej, jak i praktycznej, jednak niemożność jednoznacznego określenia, czym jest jakość życia, a także niebezpieczeństwo nadmiernego uproszczenia problemu powstrzymują wielu badaczy od analizy tego zagadnienia (Żywczok, 2000, s. 7). Odmienne sposoby analizowania jakości życia wskazują również na trudności w definiowaniu tego pojęcia, czego powodem może być trudność ustalenia wszystkich jej wskaźników i zmiennych, pozwalają jednak na wyodrębnienie problemów, które powinny być (w mniejszym lub większym stopniu) przedmiotem analizy teoretycznej i działań praktycznych. Do problemów takich należy jakość życia nauczycieli. Wśród badań naukowych nad jakością życia podejmowanych na gruncie: psychologicznym, socjologicznym, ekonomicznym, aksjologicznym, brakuje odpowiedników w sferach pedagogicznej i pedeutologicznej, stąd za istotne, a nawet niezbędne, uznano przeprowadzenie takich badań na przykładzie nauczycieli studiujących. Głównym motywem wyboru wymienionej grupy badawczej był fakt, że rzadko jest ona przedmiotem badań. O nauczycielach pisze się w rozważaniach teoretycznych i empirycznych dotyczących doboru kandydatów do zawodu, kształcenia, podnoszenia kwalifikacji zawodowych, awansu oraz kolejnych reform systemu edukacji w Polsce. Zatem wyjaśnienie problemu jakości życia nauczycieli studiujących wydaje się stanowić dodatkowy argument przemawiający za koniecznością podjęcia badań w omawianym zakresie. Przystępując do realizacji zamysłu badawczego, przyjęto założenie, że człowiek w znacznym stopniu jest odpowiedzialny za swoje życie i może
13 Wstęp 11 zabiegać o jego jakość. W konsekwencji celem badań stało się określenie czynników istotnych dla poczucia jakości życia nauczycieli, ze zwróceniem szczególnej uwagi na rodzaj ich motywacji do działania, wybór i sposób realizacji celów życiowych oraz przyjęcie określonego systemu wartości. Uznano, że zbadanie tych zagadnień pozwoli przedstawić orientacje wartościujące i opinie nauczycieli. Założono także, że jakość życia jest ściśle związana z sytuacją życiową jednostki, która determinuje jej interakcje społeczne, pośrednio wpływa na motywację, przyjmowane cele i wartości. Wraz z indywidualnym doświadczeniem staje się podstawą do refleksji nad własną egzystencją. Stąd analiza tego zjawiska uwzględni obiektywnie różniące się zmienne, takie jak: płeć, wiek, wykształcenie, stan cywilny i sytuację rodzinną, staż wykonywanej pracy oraz miejsce zamieszkania badanych. W prezentowanej publikacji terminem jakość życia określono poczucie życiowej satysfakcji, rozumianej jako możliwość wielowymiarowego rozwoju i autokreacji człowieka oraz realizacji jego aspiracji i celów życiowych, zgodnie z przyjętymi wartościami i oczekiwaniami, przy uwzględnieniu materialnego aspektu statusu społecznego. Przyjmując koncepcję jakości życia R. Derbisa, nie pomija się przy tym różnic w postrzeganiu wartości życiowych, a także wpływu warunków obiektywnych na doznania człowieka. Nie chodzi więc o ustalenie poziomu życia nauczycieli studiujących, rozumianego jako suma wskaźników z arbitralnie dobranych sfer życia, np. zawodowej, rodzinnej, psychicznej bądź somatycznej. Istotna natomiast jest opinia badanych na temat znaczenia poszczególnych sfer ich życia dla oceny jego jakości (Derbis, 2000, s. 48). Dla badacza jakości życia trudne jest ustalenie zakresu badań, kiedy zarówno jej obiektywne, jak i subiektywne wskaźniki mogą się okazać wielce przydatne dla praktyki pedagogicznej. Pomimo tego uznano, że problematyka tak bliska sprawom ludzkim, jaką stanowi jakość życia, wymaga podjęcia próby wyjaśnienia tego zagadnienia oraz przeprowadzenia badań w tym zakresie, a prezentowana praca jest tego wynikiem. Niniejsze opracowanie składa się z siedmiu rozdziałów. Część teoretyczną publikacji rozpoczyna rozdział pierwszy, w którym przedstawiono spojrzenie na jakość życia z perspektywy pojęć (problemów) pokrewnych, tj.: sens życia, styl życia, tryb życia, poziom życia, stan-
14 12 Wstęp dard życia itd., oraz wyróżniono kategorie pojęciowe, takie jak: szczęście, zadowolenie i radość życia jako wyznaczniki jakości życia. W rozdziale drugim omówiono genezę terminu jakość życia, zaprezentowano teoretyczne problemy, związane ze sposobami jego konceptualizacji w nauce oraz podjęto próbę stworzenia pedagogicznej koncepcji jakości życia. Rozdział trzeci traktuje o związkach pomiędzy wartościami, celami i motywacją a kształtowaniem się oceny jakości życia. Omówienie dotychczasowych badań nad oceną jakości życia nauczycieli studiujących składa się na rozdział czwarty. Rozdział piąty metodologiczny, rozpoczyna empiryczną część pracy, prezentuje syntezę istniejącej w dotychczasowej literaturze wiedzy na temat jakości życia, przedstawia problemy, hipotezy, zmienne i metody badań oraz opis terenu badań i badanej grupy. W rozdziale szóstym przedstawiono analizę ocen jakości życia nauczycieli studiujących z uwzględnieniem jej obiektywnych i subiektywnych wyznaczników. Opisowi poddano hierarchię motywów, wartości i celów badanych nauczycieli oraz poziom ich satysfakcji z poszczególnych dziedzin życia. Kolejny s iódmy rozdział zawiera bilans przeprowadzonych badań. W tym miejscu dokonano weryfikacji hipotez oraz zaprezentowano wnioski końcowe. Książkę uzupełniają Z a kończenie i Bibliografia. *** Praca nad książką na temat jakości życia była dla mnie źródłem wielu przemyśleń i przeżyć, ze względu na osobisty charakter i doniosłość życiową (jak sądzę, dla każdego człowieka) poruszanych w niej zagadnień. Za inspirację do podjęcia tej trudnej, ale ważnej tematyki szczególnie dziękuję Panu Profesorowi Józefowi Kuźmie. Podziękowania kieruję także do Pani Profesor Zofii Żukowskiej oraz Pana Profesora Kazimierza Denka za cenne recenzje i uwagi. Dziękuję Wszystkim Osobom, które umożliwiły mi przeprowadzenie badań, a także Nauczycielom, którzy wzięli w nich udział.
15 Wstęp 13 Mojej Rodzinie i Przyjaciołom dziękuję za wsparcie, jakiego udzielali mi podczas pisania książki, oraz za to, że swoją obecnością nadają jakość i sens mojemu życiu.
16
17 Rozdział 1 Jakość życia a terminy pokrewne Człowiek od zamierzchłych czasów zabiegał o dobre życie. W tym celu podejmował wiele zabiegów i działań, aby odczuwać radość, zadowolenie i szczęście. Niewielu jednak udawało się osiągnąć ten cel, bowiem problem dobrego życia był i nadal jest bardzo trudny do rozwiązania. Dążenie do dobrego życia zmusza człowieka do udzielenia odpowiedzi na pytanie o jego jakość. Odpowiedź nie jest prosta, ponieważ nieskończona jest liczba wyznaczników jakości życia, tak samo jak niezliczona jest liczba ludzkich potrzeb. Jakość życia jest kategorią jednostkową, ale także społeczną. Współczesne społeczeństwa coraz bardziej zainteresowane są polepszaniem jakości życia w sensie praktycznym to znaczy oczekują zaspokajania rosnących potrzeb materialnych, kulturalnych, atrakcyjnego wypoczynku, pracy i bezpieczeństwa. Z naukowego punktu widzenia oznacza to konieczność sprecyzowania pojęć i usystematyzowania terminologii dotyczącej omawianej problematyki. Jednocześnie nakazem chwili jest nowe spojrzenie na człowieka i jakość jego życia przez pryzmat wielowymiarowego rozwoju, co z perspektywy nauk społecznych stanowi ważne zadanie. Realizację tego postulatu może zapewnić edukacja oparta na idei humanizmu. Zgodnie z jej założeniem, człowiek będzie ustawicznie poszerzał swój potencjał intelektualny, duchowy, moralny i emocjonalny, co należycie przygotuje go do życia w społeczeństwie. Tak pojmowanym dążeniom człowieka do doskonałości i podnoszenia jakości życia zawsze będą towarzyszyły wartości, troska o realizację własnych celów, ale i dobro innych ludzi. Z powodu ograniczonych ram niniejszej publikacji i wobec szerokiego zakresu problematyki jakości życia, w rozdziale pierwszym skoncentro-
18 16 J. Daszykowska. Jakość życia w perspektywie pedagogicznej wano się na próbie uporządkowania terminologii dotyczącej zagadnienia jakości życia przez wyjaśnienie pojęć pokrewnych, dokonano także przeglądu koncepcji wybranych autorów, reprezentujących różne dyscypliny naukowe na temat wyznaczników jakości życia (poczucia szczęścia, zadowolenia i radości życia). Jakość jako kategoria określająca życie Jakość to termin używany powszechnie w codziennym życiu. Jakość przedmiotu, zjawiska, oznacza całokształt obiektywnych cech, które określają ich specyfikę, pozwalają odróżnić dany przedmiot, dane zjawisko od innych przedmiotów i zjawisk. Przedmioty i zjawiska posiadają jednak nie tylko stronę jakościową, ale i ilościową, która wyraża wielkość, stopień intensywności danej jakości. Jakość i ilość są ze sobą dialektycznie powiązane, zawsze występują łącznie. Dlatego przy rozpatrywaniu jakiegokolwiek przedmiotu czy zjawiska należy uwzględniać zarówno stronę ilościową, jak i jakościową. Ograniczanie się tylko do jednego aspektu powoduje, że nie zostaje oddana istota, specyfika danego przedmiotu czy zjawiska. Warto jednak pamiętać, że każde zjawisko posiada wiele aspektów, jest całokształtem specyficznych tylko dla niego właściwości, z których każda posiada swoją jakość (Muszyński, 1978, s. 135). Termin jakość zakłada również istnienie wzorca, standardu określającego jakieś wymogi i będącego odniesieniem dla efektu lub przebiegu działania. J akość to [...] suma cech wytworu, w szczególności wyrobu lub samego działania do niego prowadzącego, najczęściej z oceną: dobra jakość zła jakość. Ocenę wydaje się ze względu na istniejący obiektywnie lub idealnie wzorzec rzeczowy lub wzorzec działania. W drugim przypadku, tj. w przypadku działania jakość utożsamiana jest ze sprawnością w sensie syntetycznym (Pszczołowski, 1978, s. 92). O jakości można mówić w odniesieniu do życia ludzkiego: że jest dobre lub złe, radosne lub smutne, szczęśliwe lub nieudane itd. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku (najczęściej jednak, gdy człowieka dosięgają niepowodzenia, nieszczęście, cierpienie), próbuje on znaleźć odpowiedź na pytanie: dlaczego tak się dzieje? (Kolman, 2002, s. 25). Pytanie to dotyczy wielu aspektów życia: bogactwa i biedy, zdrowia i choroby, sukcesów i nie-
19 Rozdział 1. Jakość życia a terminy pokrewne 17 powodzeń (zob. Wlazło, 2002, s. 8). U źródeł każdego z nich znajduje się zasadnicze pytanie o jakość (schemat 1). Schemat 1. Jakości mieszczące się w przestrzeni życiowej człowieka według T. Borkowskiej 1 Jakości (sytuacje) mieszczące się w przestrzeni życiowej człowieka przypadkowe zamierzone (celowe) pozytywne neutralne negatywne pozytywne neutralne zwielokrotnione pojedyncze pojedyncze zwielokrotnione zwielokrotnione pojedyncze pasmo sukcesów sukces (sytuacja pomyślna) porażka (sytuacja niepomyślna) pasmo porażek (kumulacja sytuacji niepomyślnych) trudno osiągnięte sukcesy łatwo osiągnięte sukcesy trudno łatwo osiągnięty osiągnięty sukces sukces Źródło: Borkowska, 1998, s. 61. W sensie bezpośrednim jakość odnosi się do podmiotu, którym jest człowiek. Pozwala to jakości uczestniczyć w wyraźny sposób w istnieniu osoby, określając ją jako byt taki a nie inny. Jakość determinuje w ten sposób specyficzne istnienie człowieka, przez co różni się ona od ilości. Według Arystotelesowskiego poglądu, każda substancja jest bytem złożonym 1 Według T. Borkowskiej, w przestrzeni życiowej człowieka znajdują się jakości przypadkowe i celowe (zamierzone). Mogą one być pozytywne i neutralne. Pozytywne jakości przypadkowe i zamierzone, mogą być zwielokrotnione lub pojedyncze. Jedne i drugie odnoszą się do sukcesu (sukcesów), który z kolei może być łatwo lub trudno osiągalny. Pierwszy zazwyczaj uzyskiwany jest w sposób szybki, bez dużego wysiłku, drugi stanowi wynik ciężkiej pracy, często na skutek wielu wyrzeczeń. Jeśli w jakościach celowych brak sytuacji negatywnych, to w jakościach przypadkowych występują one w formie pojedynczej (porażka) lub zwielokrotnionej (kumulacja porażek). Obie formy są z reguły zdarzeniami przypadkowymi (np. nagła choroba, śmierć itp.). Życie zatem to ciąg sytuacji będących rezultatem celowych zabiegów człowieka lub tworzących się bez jego woli, a często wbrew jego woli. Stąd w życiu występuje wiele jakości (zob. Borkowska, 1998, s ).
20 18 J. Daszykowska. Jakość życia w perspektywie pedagogicznej z dwóch składników: materii i formy (zob. Krąpiec i in., 1992; Suchodolski, Wojnar, 1988). Ilość odnoszona jest do bytu, wyraża go w sposób możliwie najprostszy (przez liczbę). Jakość odnosi się do formy substancjonalnej, czyli do czegoś, co posiada bezpośredni wpływ na sposób życia człowieka. Jakość życia to nie tylko byt w sensie fizycznym, ale także możliwość wzbogacania ducha, umysłu, możliwość kształcenia, a także twórczość i kreatywność człowieka. Stanowi ona sumę jego starań, zmagań, walki toczonej często z samym sobą, także zdolność do kompromisów, a przede wszystkim umiejętność podejmowania decyzji i przyjmowania ich konsekwencji z całą odpowiedzialnością. Jakość życia to także jakość postrzegana przez otoczenie, przejawiająca się w tym, jak człowiek żyje (jak się ubiera, co posiada, jak się odżywia, jak spędza czas wolny, jak odnosi się do innych ludzi, czy jest otwarty na ludzkie problemy). Innymi słowy, jakość życia przekłada się na jakość jednostki ludzkiej (Skrzypek, 2001). W całościowej wizji człowieka 2 wszystko to, co czyni jako osoba, kim jest i czego doświadcza, wpływa na kształt i jakość jego życia. Jakość zatem jest wpisana w rozwój i życie człowieka (Peccei, 1987, s. 141; por. Bańka, 2005, s. 13). Taka czy inna jakość życia nie degraduje człowieka, nie podważa jego godności i wyjątkowej pozycji wśród istot żywych, lecz pozwala mu funkcjonować na innych poziomach, gromadzić nowe doświadczenia, ubogacać się (zob. Kija, 1994, s ). Przyjmując, że zachowanie życia i rozwój to naczelne, podmiotowo określone potrzeby człowieka, a ich zaspokajanie to naczelna wartość, dochodzimy do stwierdzenia, że życie jest wartością naczelną. W związku z powyższym p roblem życia i jego jakości jest zagadnieniem priorytetowym o randze indywidualnej i społecznej. Jakość życia w znacznej mierze zależy jednak od indywidualnych kryteriów wartościowania wiążących się z osobowością człowieka i jego aspiracjami. To, co jest priorytetem życiowym dla jednej osoby, dla innej może nie mieć znaczenia. Rodzi się więc dysonans między istotą życia a jego jakością. 2 Psychologia humanistyczna ujmuje człowieka holistycznie jako istotę, która stanowi coś więcej niż sumę swych części. Osoba ludzka jest traktowana jako niepowtarzalna indywidualność o określonych zamiłowaniach, zdolnościach do rozwoju, rozbudowanej świadomości. Przy tym podłoże tak opisywanej osoby jest natury biologicznej (obie sfery: psychiczna i biologiczna konstytuujące osobę, pozostają w ścisłej zależności) (zob. Rzepa, 1993, s. 10).
21 Rozdział 1. Jakość życia a terminy pokrewne 19 Terminy pokrewne pojęciu jakość życia Wartości, które rozstrzygają o jakości życia, przysługują wielu rodzajom ludzkiej egzystencji. Może ona na przykład skupiać się wokół określonego stylu zachowań i działania bądź charakterystycznego sposobu przeżywania zdarzeń. Dlatego pokrewne terminy, tj.: sens życia, styl życia, sposób życia, tryb i poziom życia, znaczeniowo różnią się od pojęcia jakość życia, które nie jest kategorią jednorodną. Pojęcie s ens życia nie jest tożsame z terminem jakość życia. Sens życia jest twórczym ustosunkowaniem się do własnego bytowania (Borkowska, 1998, s. 52). Czynnikiem sensotwórczym są wartości, które życiu człowieka nadają określony sens (zob. Zaborowski, 2001, s ). Według K. Obuchowskiego, [...] życie usensowione nadaje biografii człowieka specyficzną wartość. Dzięki niej znajduje on w sobie i w tym, co czyni, i w imię czego czyni, racje niezbędne do stawiania ważnych celów i do przezwyciężania związanych z nim trudności (Obuchowski, 1990, s. 7). Poczucie sensu życia zależy od samoświadomości człowieka, na którą składają się: poczucie egzystencji i podmiotowości, obraz siebie, a także ideowa orientacja jako najwyższa forma świadomości i wewnętrznej reprezentacji rzeczywistości, obejmująca poczucie sensu istnienia i swojego miejsca w świecie (Jakubowski, 1999, s. 48). Poczucie sensu życia jest warunkiem rozwoju osobowości i samorealizacji człowieka oraz urzeczywistniania jego filozofii życia, stanowi także podstawowy wyznacznik jakości życia. Terminem znaczeniowo bliskim pojęciu jakość życia jest s tyl życ i a. Pojęcie to omawia w swoich pracach M. Weber. Autor traktuje styl życia jako wtórne kryterium prestiżu, decydujące o tym, czy daną jednostkę można, czy też nie można zaliczyć do danej grupy społecznej. Styl życia silnie integruje daną grupę społeczną, jednocześnie stanowi pewnego rodzaju barierę, która uniemożliwia przepływ członków między poszczególnymi grupami. Następstwem tego jest usztywnienie struktury społecznej, zaś wzory konsumpcji, wzory obyczajowe, sposób myślenia, ubierania się, a nawet wysławiania, stanowią treść stylu życia określonej grupy społecznej. W tym ujęciu styl życia jest wkomponowany w teorię stratyfikacji społecznej (Weber, 1958, s ).
22 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Bardziej szczegółowoJakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Bardziej szczegółowoAnna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI ŁUCJA JAROCH MOTYWY WYBORU ZAWODU PRZEZ UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH Z RÓŻNYCH ŚRODOWISK SPOŁECZNYCH Praca magisterska napisana pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia
Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia
Bardziej szczegółowoEdukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 4,
Ewa Dybowska "Być czy mieć" wartości w edukacji wczesnoszkolnej : recenzja książki: Beata Wołosiuk, "Wychowanie do wartości w edukacji wczesnoszkolnej", Wydawnictwo KUL, Lublin 2010 Edukacja Elementarna
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości...
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 7 Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości... 11 Rozdział drugi Czynniki determinujące decyzje młodzieży dotyczące
Bardziej szczegółowoPOLITOLOGIA Studia II stopnia. Profil ogólnoakademicki WIEDZA
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia II stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Bardziej szczegółowoKompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych umys³owo
Kompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych umys³owo Ma³gorzata Czajkowska Kompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 2 do Uchwały Nr XXIII 24.5/15 z dnia 25 marca 2015 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Administracja Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Tomasz Kopczyński Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Stacjonarne
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych
Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole
Bardziej szczegółowoEfektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia
Efektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia Roman Król Efektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia Ofi cyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków
Bardziej szczegółowoNAUKA DLA PRAKTYKI. Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK
NAUKA DLA PRAKTYKI Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK Podstawowe wyzwania i problemy polityki oświatowej wiążą się obecnie z modernizacją systemu
Bardziej szczegółowoOPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA STUDIACH LICENCJACKICH KIERUNEK PSYCHOLOGIA W I E D Z A
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA STUDIACH LICENCJACKICH KIERUNEK PSYCHOLOGIA W I E D Z A KP_W01 KP_ W02 KP_W03 KP_W04 KP_W05 KP_ W06 KP_ W07 KP_ W08 KP_W09 KP_ W10 KP_ W11 Ma podstawową wiedzę o
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa
Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 11
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 11 1. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY NAUKI... 13 1.1. Pojęcie nauki...13 1.2. Zasady poznawania naukowego...15 1.3. Cele nauki...15 1.4. Funkcje nauki...16 1.5. Zadania nauki...17
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla kierunku Socjologia Absolwent studiów I-ego stopnia na kierunku Socjologia:
Symbol Opis efektów kształcenia dla kierunku Socjologia Absolwent studiów I-ego stopnia na kierunku Socjologia: WIEDZA S1_W01 Posiada podstawową wiedzę dotyczącą elementarnych pojęć socjologicznych, budowy
Bardziej szczegółowoPOLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Bardziej szczegółowoCZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła
CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE Beata Pituła Kłopoty z kulturą Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura Johann Gottfried Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1952,
Bardziej szczegółowoWartość jest przedmiotem złożonym z materii i formy. Jej formą jest wartościowość, materią jest konkretna treść danej wartości.
Wartość jest przedmiotem złożonym z materii i formy. Jej formą jest wartościowość, materią jest konkretna treść danej wartości. N. Hartmann: Materia jest tylko tworem treściowym, który posiada wartościowość.
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Administracja Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Tomasz Kopczyński Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoMETODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH
METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH Punktem wyjścia w całym procesie badawczym jest sprecyzowanie problemu badawczego oraz wyznaczenie celów analizy. Będą one miały wpływ na tok postępowania w dalszych fazach tego
Bardziej szczegółowoCopyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków Redakcja wydawnicza: Zespół. Opracowanie typograficzne: Katarzyna Kerschner
Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011 Recenzent: dr hab. Sławomir Koziej, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach Redakcja wydawnicza:
Bardziej szczegółowoActa Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:
RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PEDAGOGIKA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia wraz z uzasadnieniem
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PEDAGOGIKA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta studia I stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
Bardziej szczegółowoStudia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 21,
Justyna Miko-Giedyk "Identyfikowanie i zaspokajanie potrzeb społecznych w niepublicznych szkołach podstawowych", Zuzanna Zbróg, Kraków 2011 : [recenzja] Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne
Bardziej szczegółowoZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE. Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA
ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA Realizowany przez nauczyciela etyki: Mgr Ewę Szczepaniak-Sieradzką
Bardziej szczegółowoSymbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
Bardziej szczegółowoPedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany
Pedagogika autorytarna Geneza, modele, przemiany Małgorzata Kosiorek Pedagogika autorytarna Geneza, modele, przemiany Oicyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Oicyna Wydawnicza Impuls, Kraków
Bardziej szczegółowoKatarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
Dz.U. z 2013 poz. 1273 Brzmienie od 31 października 2013 Załącznik nr 1WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE FILOZOFII I ETYKI
Załącznik nr 1 do Uchwały nr /2012 Senatu UKSW z dnia 25 września 2012 r. STUDIA PODYPLOMOWE FILOZOFII I ETYKI Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia Nazwa kierunku studiów
Bardziej szczegółowoEwa Szadzińska "Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Z serii szkice, rozprawy, studia", Stanisław Palka, Gdańsk 2006 : [recenzja]
Ewa Szadzińska "Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Z serii szkice, rozprawy, studia", Stanisław Palka, Gdańsk 2006 : [recenzja] Nauczyciel i Szkoła 1-2 (30-31), 255-258 2006 Ewa Szadzińska Recenzja
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów nauki o rodzinie należy do obszarów
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia Dla kierunku studiów PSYCHOLOGIA jednolite studia magisterskie profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 7 Efekty kształcenia Dla kierunku studiów PSYCHOLOGIA jednolite studia magisterskie profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Psychologię jako kierunek studiów
Bardziej szczegółowoJakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia.
Jakość życia w chorobie nowotworowej Krzysztof G. Jeziorski Warszawa Definicja jakości życia WHO (1993) Poczucie jednostki co do jej pozycji życiowej w ujęciu kulturowym oraz systemu wartości, w którym
Bardziej szczegółowoOdniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych
Załącznik do uchwały nr 540 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 27 stycznia 2016 r. Odniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych Tabela odniesień efektów kierunkowych do
Bardziej szczegółowoSpołeczeństwo późnej nowoczesności zjawiska kulturowe i społeczne. Symptomy ponowoczesności
Nazwa modułu: Społeczeństwo późnej nowoczesności zjawiska kulturowe i społeczne. Symptomy Rok akademicki: 2016/2017 Kod: HSO-1-606-s Punkty ECTS: 14 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność:
Bardziej szczegółowoPłeć kulturowa nauczycieli. Funkcjonowanie w roli zawodowej
Płeć kulturowa nauczycieli Funkcjonowanie w roli zawodowej Mariola Chomczyńska-Rubacha Krzysztof Rubacha Płeć kulturowa nauczycieli Funkcjonowanie w roli zawodowej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007
Bardziej szczegółowoGodność osoby z niepełnosprawnością
Bernadeta Szczupał Godność osoby z niepełnosprawnością Studium teoretyczno-empiryczne poczucia godności młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu Wydawnictwo Naukowe AKAPIT Recenzent naukowy Prof. dr hab. Anna
Bardziej szczegółowoROLA SZKOŁY WYŻSZEJ W KSZTAŁTOWANIU KOMPETENCJI NAUCZYCIELI DO PRACY Z MŁODSZYMI DZIEĆMI
ROLA SZKOŁY WYŻSZEJ W KSZTAŁTOWANIU KOMPETENCJI NAUCZYCIELI DO PRACY Z MŁODSZYMI DZIEĆMI (na przykładzie kompetencji autokreacyjnych) dr Ewa Kochanowska Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów nauki o rodzinie należy do obszarów
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:
Załącznik nr 1 do uchwały nr 445/06/2012 Senatu UR z dnia 21 czerwca 2012 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta I stopień
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
Opis efektów kształcenia dla kierunku bezpieczeństwo narodowe I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. Efekty kształcenia
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta Obszar wiedzy Dziedzina Dyscyplina studia I stopnia praktyczny licencjat obszar nauk
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (POZIOM 6) PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie oznaczeń: P6S kod składnika opisu kwalifikacji
Bardziej szczegółowoTytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia
Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Autor: Małgorzata Dubis ISBN: 978-83-7587-469-3 Dane techniczne: Wydanie I, Kraków 2011, Format B5, Objętość
Bardziej szczegółowonr 4/2016 Agnieszka Długosz Uniwersytet Rzeszowski
LABOR et EDUCATIO nr 4/2016 Agnieszka Długosz Uniwersytet Rzeszowski Waldemar Furmanek, Humanistyczna pedagogika pracy. Praca a jakość życia człowieka, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016, ISBN
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 Po ukończeniu studiów absolwent:
Bardziej szczegółowoCzym jest nauka? Tomasz Poskrobko. Metodyka pracy naukowej
Czym jest nauka? Tomasz Poskrobko Metodyka pracy naukowej Nauka Kultura Poznanie naukowe Czynności wykonywane przez naukowców Zbiór czynności które należy przyswoić Nauka Kultura Poznanie naukowe Czynności
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
Bardziej szczegółowoANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Szanowny Studencie, ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA bardzo prosimy o anonimową ocenę osiągnięcia kierunkowych efektów kształcenia w trakcie Twoich studiów. Twój głos pozwoli
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów PEDAGOGIKA SPECJALNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki
Efekty kształcenia dla kierunku studiów PEDAGOGIKA SPECJALNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Załącznik nr 5 Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów pedagogika specjalna
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Rozdział IV. Struktura klasowa i stratyfikacja społeczna mieszkańców Krosna
Spis treści Wstęp... 9 RozdziaŁ I Podstawy teoretyczne i metodologiczne... 13 1. Pojęcie pogranicza i granicy w socjologii... 14 2. Pojęcie struktury społecznej... 26 3. Rozstrzygnięcia metodologiczne...
Bardziej szczegółowoSieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą
1 2 Politechnika Częstochowska Piotr Tomski Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą Monografia Częstochowa 2016 3 Recenzenci: Prof. dr hab. inż. Stanisław Nowosielski Prof.
Bardziej szczegółowoTeoretyczne podstawy wychowania
Teoretyczne podstawy wychowania 1. Wychowanie człowieka na tle różnych epok 2. Przedmiotowy wymiar wychowania 3. Podstawowe kategorie procesu wychowania 4. Proces wychowania i jego istota 5. Determinanty
Bardziej szczegółowoWspółpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Bardziej szczegółowoRZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka
RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka DZIAŁANIA SPOŁECZNE Aktor społeczny jako podmiot działający (jednostka, grupa, zbiorowość)
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia. dla kierunku KULTUROZNAWSTWO. Studia pierwszego stopnia
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 41/2014/2015 Senatu Akademickiego Akademii Ignatianum w Krakowie z dnia 26 maja 2015 r. Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku KULTUROZNAWSTWO Studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoAnna Karłyk-Ćwik Toruń 2018
Anna Karłyk-Ćwik Toruń 2018 Recenzenci dr hab. Marek Heine, prof. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu dr hab. Irena Mudrecka, prof. Uniwersytetu Opolskiego Redaktor prowadzący Marta Malinowska-Reich
Bardziej szczegółowoStreszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW WYŻSZYCH ROZPOCZYNAJĄCYCH SIĘ W ROKU AKADEMICKIM 2014/2015 FILOZOFIA. data zatwierdzenia przez Radę Wydziału. kod programu studiów
PROGRAM STUDIÓW WYŻSZYCH ROZPOCZYNAJĄCYCH SIĘ W ROKU AKADEMICKIM 2014/2015 data zatwierdzenia przez Radę Wydziału kod programu studiów Wydział Humanistyczny pieczęć i podpis dziekana Studia wyższe na kierunku
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Imię i nazwisko autora rozprawy: mgr Paulina Mamiedow Stopień / tytuł naukowy oraz imię i nazwisko promotora rozprawy: dr hab. Mariusz Gizowski Temat rozprawy doktorskiej:
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 1/01 Rektora PWSZ w Koninie z dnia 8 lutego 01 w sprawie ustalenia wzoru sylabusa PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
Bardziej szczegółowoSTUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY
STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY WIEDZA - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,
Bardziej szczegółowoI.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia WIEDZA. MODUŁ 21 Nau społeczne - przedmiot doo wyboru. MODUŁ 20 Seminarium magisterskie
I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów do obszaru wiedzy MODUŁ 20 Seminarium magisterskie Seminarium
Bardziej szczegółowoGłównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.
KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Wprowadzenie
Sukces jako doświadczenie biograficzne ojców sprawujących opiekę nad dzieckiem Anna Dudak, Katarzyna Klimkowska, Wydawnictwo UMCS, 2017 Wprowadzenie 9 Wprowadzenie Problematyka książki koncentruje się
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia dla kierunku studiów
Opis zakładanych efektów kształcenia dla kierunku studiów Nazwa wydziału: Wydział Filologiczny Nazwa kierunku studiów: Publikowanie cyfrowe i sieciowe Obszar kształcenia w zakresie: nauk humanistycznych
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE. Darmowy fragment www.bezkartek.pl
ZARZĄDZANIE PRACĄ WWW.placet.com.pl Autorzy: Barcewicz Mirosław rozdz. 4, rozdz. 6 Budka Jan pkt. 8.4.1, 8.4.2, pkt. 12.4, 12.5 Czyrek Eugeniusz pkt. 13.4 Hasińska Zofia pkt. 8.3 Janiak Iwona rozdz. 11
Bardziej szczegółowoKierunek Zarządzanie II stopnia Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych
Kierunek Zarządzanie II stopnia Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych Objaśnienie oznaczeń: Z efekty kierunkowe dla Zarządzania W wiedza
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla studiów podyplomowych: Sposób dokumentacji efektów kształcenia
Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: Lp. K_W01 K_W02 K_W06 K_W08 K_W09 Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych zna terminologię używaną w pedagogice a w szczególności w oraz jej zastosowanie
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Socjologia. Kod Punktacja ECTS* 3. Koordynator Dr hab. Piotr Stawiński, prof. UP Zespół dydaktyczny
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Socjologia Sociology Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator Dr hab. Piotr Stawiński, prof. UP Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Celem zajęć jest dostarczenie
Bardziej szczegółowoWstęp Człowiek żyje w określonym środowisku, które dostarcza mu wciąż nowych wrażeń, a nierzadko również problemów. Niekiedy środowisko jest dla niego nowym wyzwaniem, z jednej strony niesie wsparcie,
Bardziej szczegółowoProces badawczy schemat i zasady realizacji
Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 23 października 2016 Metodologia i metoda naukowa 1 Metodologia Metodologia nauka o metodach nauki
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia dla programu kształcenia na kierunku Socjologia Studia pierwszego stopnia
Załącznik nr 4 do Uchwały nr 1647 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 17 grudnia 2014 r. Matryca efektów kształcenia dla programu kształcenia na kierunku Socjologia Studia pierwszego stopnia Efekty
Bardziej szczegółowoDynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz
Bardziej szczegółowoKIERUNEK SOCJOLOGIA Pytania na egzamin licencjacki Studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia Obowiązują od roku akad.
KIERUNEK SOCJOLOGIA Pytania na egzamin licencjacki Studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia Obowiązują od roku akad. 2015/2016 Egzamin licencjacki jest ostatnim etapem weryfikacji efektów kształcenia.
Bardziej szczegółowoWstęp... 7. Rozdział 1. Skuteczność i efektywność jako kryteria ocen ekonomicznych. 13
Spis treści Wstęp... 7 Rozdział 1. Skuteczność i efektywność jako kryteria ocen ekonomicznych. 13 1.1. Podejście komplementarne do interpretacji efektywności i skuteczności... 14 1.2. Efektywność jako
Bardziej szczegółowookreślone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013
Załącznik Nr 2.9 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013
Bardziej szczegółowookreślone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013
Załącznik Nr 2.9 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013
Bardziej szczegółowoSALUTOGENEZA co to takiego?
SALUTOGENEZA co to takiego? Jak powstawała salutogeneza? W okresie po II wojnie światowej Aaron Antonovsky, prowadził badania osób, które przeżyły horror nazistowskich obozów koncentracyjnych. Obserwacje
Bardziej szczegółowoOPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWA KOMUNIKACJA JĘZYKOWA
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWA KOMUNIKACJA JĘZYKOWA Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 9/17 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2009 BS/134/2009 WZORY I AUTORYTETY POLAKÓW
Warszawa, październik 2009 BS/134/2009 WZORY I AUTORYTETY POLAKÓW We współczesnym społeczeństwie dość często mówi się o upadku autorytetów. Poruszane są kwestie braku wzorów osobowych zarówno w działalności
Bardziej szczegółowodr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Objaśnienie oznaczeń: S1A obszar
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku ZARZĄDZANIE
Efekty kształcenia dla kierunku ZARZĄDZANIE studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoSTUDIA PIERWSZEGO STOPNIA
WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, PSYCHOLOGII I SOCJOLOGII STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA Kierunek studiów: ARTETERAPIA Forma studiów: 3-letnie studia stacjonarne o profilu praktycznym, Kandydat ubiegający się o przyjęcie
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW SOCJOLOGIA 1-STOPNIA Instytut Socjologii Uniwersytet Opolski
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW SOCJOLOGIA 1-STOPNIA Instytut Socjologii Uniwersytet Opolski OBJAŚNIENIE OZNACZEŃ: P6 S. W G.. K U... W. K. O. U. K. K O R (H).. poziom PRK dla studiów licencjackich
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku
Bardziej szczegółowoINTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD DZIECIŃSTWEM I PRAWAMI DZIECKA II STOPIEŃ, DYSCYPLINA WIODĄCA PEDAGOGIKA
Załącznik nr 2 do Uchwały nr 119/2018 Senatu Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej z dnia 19 grudnia 2018 r. INTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD DZIECIŃSTWEM I PRAWAMI DZIECKA II STOPIEŃ,
Bardziej szczegółowoEtyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC
Etyka pomiędzy teorią a praktyką Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC marszyn@amu.edu.pl Normy Moralne Obyczajowe Prawne Różnice: - Źródło - Sankcja - Zakres (za: M.Ś.) Etyka (ethos) Dział
Bardziej szczegółowoAlicja Korzeniecka-Bondar
Alicja Korzeniecka-Bondar "Samokształcenie nauczycieli w kontekście humanistycznego paradygmatu rozwoju człowieka", Włodzimierz Prokopiuk, Warszawa 1998 : [recenzja] Chowanna 2, 90-93 2000 Chowanna Wydawnictwo
Bardziej szczegółowo3.1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych
Efekty kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów pedagogika, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 4 listopada 2011 roku w sprawie wzorcowych efektów kształcenia
Bardziej szczegółowo