W kierunku zintegrowanej sprawozdawczości

Transkrypt

1 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 62 (118), Warszawa 2011 W kierunku zintegrowanej sprawozdawczości Wstęp Ewa Eljasiak Cel, któremu służy rachunkowość w ciągu wieków, wyraźnie się zmienia. Pierwotnie księgowość zaspokajała potrzeby informacyjne właściciela majątku osobiście prowadzącego swoje przedsiębiorstwo. Wyzwaniem dla rachunkowości finansowej było dostarczenie w sprawozdaniu finansowym wiarygodnych informacji, w głównej mierze o wygenerowanych zyskach dla właściciela kapitału (teoria udziałowca), który inwestował swoje środki pieniężne w biznes prowadzony przez specjalnie powołanego zarządcę. Wymogiem w stosunku do rachunkowości kilku ostatnich dekad jest dostarczenie w sprawozdaniach finansowych informacji nie tylko na potrzeby właścicieli kapitału, lecz wielu zainteresowanych stron, w tym samorządów i społeczności lokalnych, instytucji stanowiącym prawo, ubezpieczycieli, banków, klientów, pracowników, związków zawodowych, dostawców o powodzeniu biznesu w krótkiej perspektywie oraz informacji, które pomogą im zrozumieć podstawy przyszłej sytuacji finansowej firm (teoria interesariuszy). Jeszcze w ubiegłym tysiącleciu, gdy postęp i zmiany w światowej gospodarce nie następowały tak szybko, wyniki z przeszłości mogły być wyznacznikiem perspektyw bliskiej przyszłości. W czasach bieżących, przy stale rosnącym tempie zmian w technologiach, migracji między kontynentami informacje o wynikach i kondycji spółek oparte na nieodległej przeszłości nie spełniają już oczekiwań inwestorów. Odnosi się to zwłaszcza, po pierwsze, do inwestorów finansowych, np. funduszy emerytalnych, które lokowanie środków uzależniają od oceny bezpieczeństwa inwestycji w długiej perspektywie oraz od dostępności wielowymiarowych i porównywalnych danych w celu tworzenia portfolio udziałów o zminimalizowanym ryzyku. Po drugie, dotyczy to innych zainteresowanych z otoczenia biznesu, którzy mniej zabiegają o informacje Mgr Ewa Eljasiak, doktorantka, Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego. 99

2 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona o zwrocie na kapitale, ale pożądają bieżącego dostarczenia wiedzy o bezpieczeństwie kupowanych produktów czy zagrożeniach biznesu dla lokalnego środowiska. Celem artykułu jest zaprezentowanie przyczyn rosnącego zapotrzebowania na sprawozdawczość zintegrowaną oraz działań prowadzących do jej wdrożenia. Artykuł powstał w rezultacie analizy najnowszych opracowań i koncepcji dotyczących zintegrowanej sprawozdawczości przedsiębiorstw. Zawiera też syntetyczne przedstawienie celów stawianych przed sprawozdawczością oraz działań podejmowanych dla wdrożenia koncepcji zintegrowanej sprawozdawczości. 1. Sprawozdawczość zintegrowana Z szeregu inicjatyw podejmowanych przez wiele instytucji stanowiących standardy sprawozdawczości wynika, że przyszłość sprawozdawczości przedsiębiorstw należy do sprawozdawczości zintegrowanej, która dostarczy czytelnikom sprawozdań w sposób spójny, zwięzły, przejrzysty i porównywalny zarówno informacji o charakterze finansowym, jak i pozafinansowym. Celem sprawozdawczości zintegrowanej jest połączenie informacji finansowych, środowiskowych (environmental), społecznych (social) i w zakresie ładu korporacyjnego (governance) 1, tak aby uzyskać wszechstronny i jasny obraz działalności przedsiębiorstwa, jego celów strategicznych, modelu biznesowego, kultury organizacyjnej, prowadzonego dialogu z interesariuszami, inicjatyw wsparcia lokalnych społeczności, dbałości o środowisko naturalne i pracowników. Co więcej, obraz działalności przedsiębiorstwa ma nie tylko, tak jak dotychczas, odnosić się do przeszłości (retrospektywnie), ale również do przyszłości (prospektywnie). Nadrzędnym celem jest, oczywiście, sprostanie potrzebom i wyzwaniom XXI wieku, w tym tworzącego się modelu zrównoważonego rozwoju (sustainable development) gospodarki światowej, który jest rozumiany jako taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na zaspakajanie ich potrzeb (Report of the World Commission, 1987). 1 Zwane popularnie informacjami ESG (environmental, social, governance information), gdzie: E obejmuje zmiany klimatyczne, bioróżnorodność; S prawa człowieka, praktyki dotyczące siły roboczej w łańcuchu wartości dodanej, zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, G strukturę i niezależność zarządów, rozdzielność ról organów wykonawczych i nadzorczych, ujawnienia w zakresie wysokości wynagrodzeń członków władz spółek, niezależność komitetów audytu, politykę antykorupcyjną oraz dotyczącą nadużyć. 100

3 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Interesariusze oczekują, aby, po pierwsze, firmy były odpowiedzialne za swoje działania i ich wpływ na otoczenie, a po drugie dostarczały informacji o swojej efektywności w działaniach i scenariuszach przeciwdziałania wystąpieniu ryzyk, jak również minimalizowania skutków ich zmaterializowania. Raportowanie przynosi konkretne korzyści. Poprzez komunikowanie najistotniejszych kwestii raport staje się wiarygodnym źródłem informacji dla interesariuszy, a wskutek tego rośnie ich zaufanie do spółki i jej zarządu. 2. Bieżąca sprawozdawczość ESG Każda spółka notowana publicznie na giełdzie papierów wartościowych jest zobowiązana sporządzać i publikować sprawozdanie finansowe zgodnie z zasadami IFRS lub US GAAP. Coraz częściej spółki na zasadach dobrowolnych publikują także raporty społecznej odpowiedzialności (CSR) lub raporty zrównoważonego rozwoju. Z badań przeprowadzonych w ostatnich latach przez PWC lub KPMG wynika, że systematycznie rośnie zainteresowanie spółek sprawozdawczością z tego zakresu. Według raportu PWC, 2009 r. aż 81% europejskich firm opublikowało raporty CSR, o 15% więcej w porównaniu z rokiem poprzednim. W odniesieniu do badanych firm z całego świata wzrost nastąpił z 31% do 40% 2. Światowe trendy znalazły odzwierciedlenie w działaniach polskich firm i notowane na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w indeksie spółek odpowiedzialnych (Respect Index) opublikowały dodatkowo za 2009 r. raporty CSR lub zrównoważonego rozwoju (16 spółek na 397 notowanych na GPW). Raporty te jednak nie są sporządzane na podstawie międzynarodowych, jednolitych standardów pomiaru i prezentacji, wobec tego różnią się między sobą zawartością i jakością. Podczas gdy standardy IFRS czy US GAAP umożliwiają porównywanie wyników w przekroju wszystkich spółek, to analiza porównawcza wskaźników ESG jest możliwa wyłącznie w ramach branż. Trudno bowiem zestawić ze sobą skutki wpływu na środowisko naturalne branży produkcji chemicznej z działalnością finansową. Problemy porównywalności raportów prezentuje raport Organizacji Narodów Zjednoczonych Investment and Enterprise Responsibility Review: Analysis of investor and enterprise policies on corporate social responsibility (2010) zawierający analizę praktyk w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu wśród 100 największych korporacji transnarodowych (Transnational Corporations (TNCs)) oraz w obszarze odpowiedzialnego inwestowania wśród 2 Badanie przeprowadzono na 602 spółkach notowanych w pięciu indeksach Standards & Poor. 101

4 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona 100 światowych największych inwestorów instytucjonalnych. Opracowanie potwierdza, że firmy dostrzegają potrzebę raportowania kwestii środowiskowych, społecznych i w zakresie ładu korporacyjnego, bowiem liczba firm raportujących te kwestie w ciągu ostatnich 10 lat bardzo wzrosła, niemniej jednak zarówno jakość, jak i zakres komunikowania tych treści, bardzo się różnią. Najlepiej obecnie uregulowaną kwestią, zgodnie z przepisami narzuconymi przez światowe giełdy, jest umieszczanie w raportach rocznych zasadniczych informacji o wpływie przedsiębiorstw na zmiany klimatyczne. Według TNCs, systematycznie zamieszczają one odpowiednie informacje, ale i w tym usystematyzowanym zakresie, jest ciągle wiele zastrzeżeń do spójności tych informacji publikowanych w różnych miejscach raportu, ich adekwatności, zasad definiowania, pomiaru, agregowania i prezentacji danych przedsiębiorstw działających w różnych regionach świata. Po pierwsze, na brak porównywalności danych ESG i ich przydatność wpływa sama specyfika przedsiębiorstw inaczej zostaną ocenione kopalnie czy firmy petrochemiczne, które w swój model biznesowy mają wbudowane poważne ryzyka środowiskowe i związane z bezpieczeństwem pracowników, a inaczej elektrownie wiatrowe czy instytucje finansowe. Te ostatnie niewątpliwie najkorzystniej wypadają w rankingach społecznej odpowiedzialności biznesu. Po drugie, system raportowania i zakresu ujawnień jest tworzony indywidualnie przez przedsiębiorstwa i nawet jeśli raport ESG podlega dodatkowym weryfikacjom przez niezależnych audytorów, to wciąż może być kreowany pod osobiste potrzeby. Skutkiem jest niewątpliwie komunikowanie informacji, które dla oceny przedsiębiorstwa są korzystne wiele raportów stanowi często okazję do promocji o charakterze Public Relations działań przedsiębiorstw w zakresie działalności charytatywnej. Typowe jest unikanie tych informacji i danych, które nie są do końca pozytywne i dogodne. Przykładem takiego podejścia były raporty społecznej odpowiedzialności biznesu sporządzane przez koncern BP do czasu katastrofy w Zatoce Meksykańskiej, za które firma wielokrotnie była nagradzana i bardzo wysoko notowana w szeregu rankingów CSR. Z dzisiejszej perspektywy można wskazać, że z całą pewnością zabrakło w nich odniesienia do istotnych ryzyk, które firma podejmowała, oraz prezentacji planów przeciwdziałania tym ryzykom. Jeśli aspekty środowiskowe i społeczne byłyby na trwale wbudowane w strategię spółki, w bieżące zarządzanie firmą i w kulturę organizacyjną, najprawdopodobniej mogłoby nie dojść do katastrofy tak rozległej w skutkach. Po trzecie, różnorodność wynika w dużej mierze z obowiązywania różnych standardów i opcji ustanowionych przez regulatorów giełd światowych. W ujęciu międzynarodowym, jakość i zakres raportowania są zależne od zastosowanych przez przedsiębiorstwa standardów oraz wytycznych różnych organizacji, takich jak ISO (International Organisation for Standardisation), GRI (Global Reporting Initiative), Accountability lub IAASB (International 102

5 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Accounting and Auditing Standards Board) 3. Każda z wymienionych instytucji wypracowała własne definicje, zasady i wytyczne raportowania, wskazując głównie kluczowe obszary ujawnień i określając zakres czy kluczowe wskaźniki efektów działalności (Key Performance Indicators KPI). Z wyjątkiem GRI, wymienione organizacje nie precyzują metod pomiaru KPI, pozostawiając ostateczne decyzje na temat szczegółowości i zakresu raportowania w gestii zarządów przedsiębiorstw. Po czwarte, raporty przedsiębiorstw bardziej koncentrują się na istotności (materiality) informacji dla samej organizacji i jej zarządu, ze względu na bezpieczeństwo funkcjonowania i sprawowania funkcji, np. w związku z regulacjami prawnymi obowiązującymi w danym państwie czy branży, a mniej na istotności informacji dla interesariuszy, czytelników raportów. Na przykład, opis działalności produkcyjnej, której skutki środowiskowe wystąpią za kilka lat, emisje zanieczyszczeń nie przekraczają norm i dzisiaj przedsiębiorstwo nie generuje żadnych kosztów może zdaniem zarządu firmy, nie zasługiwać na zamieszczenie w raporcie rocznym, ale z punktu widzenia społeczności lokalnej i środowiska, z którego zasobów czerpie przedsiębiorstwo, z pewnością jest to wiedza potrzebna i należna. Na świecie publikacja raportów z zakresu społecznej odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju jest dobrowolna. W Europie rządy niektórych państw (Francja, Dania, Szwecja) wprowadziły obligatoryjne raportowanie wybranych kwestii środowiskowych lub społecznych w stosunku do dużych spółek notowanych na lokalnych giełdach lub firm z wybranych branż. Światowym liderem w zakresie sprawozdawczości zintegrowanej jest Republika Południowej Afryki, która od 1 czerwca 2010 r. nałożyła taki obowiązek na wszystkie firmy notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Johanesburgu (około 450 podmiotów). 3. Działania w kierunku zintegrowanej sprawozdawczości Przez analogię do sprawozdawczości finansowej można wywnioskować, że skoro standardy raportowania finansowego stały się powszechnie akceptowalne, podobnie powinno być w pozostałych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa, a finalnie raport roczny powinien łączyć w sobie zarówno aspekty finansowe, jak i ESG. 3 Przykładowe standardy i wytyczne: ISO14000, ISO26000, GRI G3, AA1000, AA1000As, AA1000SES, ISAE

6 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Pierwszym krokiem w kierunku sprawozdawczości zintegrowanej było utworzenie w sierpniu 2010 r. Komitetu ds. Międzynarodowej Sprawozdawczości Zintegrowanej (International Integrated Reporting Committee IIRC), którego celem jest stworzenie powszechnie akceptowalnych warunków ramowych rachunkowości dla potrzeb zrównoważonego rozwoju światowej gospodarki. Komitet IIRC został utworzony z inicjatywy The Prince s Accounting for Sustainability Project (A4S), Global Reporting Initiative (GRI), International Federation of Accountants i skupia reprezentantów wielu środowisk: z firm audytorskich i księgowych, instytucji stanowiących normy prawne i standardy, organizacji pozarządowych, szkół biznesu, ośrodków akademickich i biznesu 4. Zadaniem Komitetu IIRC jest wspieranie i rozwój nowej koncepcji raportowania (w formie rocznych sprawozdań) przez przedsiębiorstwa swoich wyników i skutków działalności w obszarach środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego. W szczególności celem zasad ramowych sprawozdawczości zintegrowanej jest 5 : zaspokajanie potrzeb informacyjnych inwestorów podejmujących decyzje finansowe w długoterminowej perspektywie, poprzez prezentowanie konsekwencji podejmowanych decyzji firm w szerszym zakresie i wydłużonym horyzoncie ich oddziaływania; ukazanie powiązań między decyzjami zarządczymi w obszarach środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego, które wywierają długoterminowe skutki na wyniki działalności i stan przedsiębiorstw, wskazując ponadto na związek strategii zrównoważonego rozwoju z ekonomiczną wartością przedsiębiorstw; dostarczenie zestawu niezbędnych czynników środowiskowych i społecznych, które należy stale i systematycznie mieć na względzie podczas podejmowania decyzji operacyjnych i raportowania; przesunięcie punktu ciężkości w sprawozdawczości bardziej w kierunku wieloprzekrojowej perspektywy długoterminowej, zmniejszając jednocześnie nacisk na prezentację danych finansowych o charakterze krótkoterminowym; 4 Instytucje współpracujące z Komitetem IIRC to m.in.: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund), Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych (International Organization of Securities Commission), Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (International Accounting Standards Board), Rada Standardów Rachunkowości Finansowej (Financial Accounting Standards Board), Organizacja Narodów Zjednoczonych (United Nations Organisation), Harvard Business School. 5 An IR Framework, 104

7 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona dostosowanie sprawozdawczości do rodzaju informacji i danych wykorzystywanych i raportowanych przez kierownictwo firm w bieżącym, codziennym zarządzaniu biznesem. Kolejnym etapem na drodze do wdrożenia zintegrowanej sprawozdawczości było spotkanie przedstawicieli podczas corocznej konferencji Światowego Forum Gospodarczego (World Economic Forum WEF) w Davos w styczniu 2011 r. Coroczna konferencja ma służyć poprawie stanu świata poprzez angażowanie najważniejszych i najbardziej wpływowych ludzi polityki, biznesu i nauki. W bieżącym roku jedna z sesji była poświęcona dyskusji przedstawicieli WEF, GRI oraz firm Wielkiej Czwórki, w jaki sposób przeprojektować sprawozdawczość firm, aby dane i informacje finansowe były zintegrowane z najważniejszymi problemami społecznymi, środowiskowymi i etycznymi. W szczególności dyskusje koncentrowały się na zasadach ramowych, złożoności i materialności informacji, potrzebie zróżnicowania wymagań w zależności od specyfiki branżowej, konieczności sprostania długo- i krótkookresowym perspektywom inwestorów, zaletach i wadach raportowania obligatoryjnego i dobrowolnego oraz zwiększonych nakładach pracy i kosztach związanych ze sporządzaniem raportów. Jednym z praktycznych wniosków z dyskusji było twierdzenie, że wdrożenie sprawozdawczości zintegrowanej musi reprezentować wartość dodaną dla przedsiębiorstw i inwestorów, w przeciwnym razie stanie się tylko niepotrzebnym obciążeniem i dodatkowym kosztem dla firm. Ważnym wydarzeniem w procesie opracowywania zasad sprawozdawczości zintegrowanej będzie publikacja w maju 2011 r. Dokumentu Dyskusyjnego oraz ogłoszenie propozycji zintegrowanej sprawozdawczości (Proposals for Integrated Reporting) w październiku 2011 r., podczas szczytu gospodarczego G-20, spotkania na najwyższym szczeblu przedstawicieli państw najbardziej liczących się w światowej gospodarce 6. Zamierzeniem IIRC jest uzyskanie poparcia najbardziej wpływowych państw i jednocześnie uwiarygodnienie słuszności podejmowanych inicjatyw. Najważniejsze w tym procesie będzie jednak nie tylko przekonanie rządów poszczególnych państw, lecz przede wszystkim otrzymanie poparcia Amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy (US SEC), bowiem jeśli ona oceni, że zintegrowana sprawozdawczość jest potrzebna, to bardzo prawdopodobnym będzie finalne jej wdrożenie i zobowiązanie do jej stosowania przez spółki notowane na amerykańskiej giełdzie, a potem także w innych regionach świata. Zgodnie z zapowiedzią GRI, ( ) po pierwsze, do roku 2015 wszystkie duże i średnie przedsiębiorstwa w krajach OECD i szybko wschodzących rynkach powinny być zobowiązane do publikowania wyników swojej działalności w obszarach ESG, a jeśli tego nie zrobią będą musiały złożyć w tym zakresie wyjaśnienie. Po drugie, w nadchodzącej dekadzie raportowanie finansowe i w ob- 6 G-20 reprezentuje 90% globalnego PKB. 105

8 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona szarze ESG powinno zostać zintegrowane, a standard w zakresie zintegrowanej sprawozdawczości winien być opracowany, przetestowany i wdrożony przez rokiem Wyzwania zintegrowanej sprawozdawczości Komitet IIRC nie wypracował jeszcze odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób przetłumaczyć efekty działania firm w obszarach środowiskowym i społecznym na kategorie finansowe, ponadto nie określił, w jakim zakresie wytyczne raportowania według GRI znajdą swoje odzwierciedlenie w zintegrowanych raportach rocznych. GRI, będąc uznaną w świecie międzynarodową organizacją wyznaczającą standardy raportowania zrównoważonego rozwoju, jest kluczowym partnerem w ramach funkcjonowania Komitetu IIRC. Wizją GRI jest stan, w którym raportowanie wyników ekonomicznych, środowiskowych i społecznych przez firmy różnych wielkości i branż będzie tak powszechne, rutynowe i porównywalne, jak sprawozdawczość finansowa. Komitet IIRC deklaruje, że względu na ryzyko przeładowania raportów rocznych informacjami, nie jest zamiarem IIRC przełożenie pełnego zakresu obecnych Wytycznych GRI G3 8 do sprawozdania finansowego i połączenia w jeden dokument. Do czasu opracowania koncepcji, czyli do końca 2012 r. zostanie opublikowane nowe wydanie wytycznych w wersji G4, które zostaną wkomponowane w ramy sprawozdawczości zintegrowanej. Następna generacja wytycznych GRI ma służyć globalnemu zharmonizowaniu zasad raportowania ESG i zrównoważonego rozwoju, oraz wsparciu firm w tworzeniu transparentnych i porównywalnych raportów zintegrowanych, którym odbiorcy będą mogli w większym stopniu zaufać. Można jedynie mieć nadzieję, że tak rzeczywiście się stanie. Obecne Ramowe Zasady Raportowania GRI (GRI Guidelines) składają się z wytycznych w zakresie raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, zestawów wskaźników, protokołów technicznych i suplementów sektorowych. 7 Cele GRI na lata 2015 i 2020 zostały przedstawione przez Prezesa GRI podczas otwarcia konferencji Amsterdam Global Conference on Sustainability and Transparency w maju 2010 r. 8 Wersja wytycznych GRI opublikowana w 2006 r. zawierająca zestaw wskaźników, ale przede wszystkim zbiór wytycznych i wskazówek odnośnie zasad, jakimi firmy powinny sie kierować w procesie raportowania, aby wypracować dokument przydatny zarówno dla przygotowującej go organizacji, jak i jego odbiorców. 106

9 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona W obszarze wskaźników jest rekomendowane przeprowadzenie analizy łącznie 79 kwestii dotyczących kluczowych 6 kategorii z obszarów: ekonomii, środowiska, odpowiedzialności za produkt, zatrudnienia i godnej pracy, respektowania praw człowieka, społeczeństwa 9. Ponadto GRI oddzielnie publikuje suplementy sektorowe 10, które są rozbudowaną wersją wytycznych podstawowych. Raporty zrównoważonego rozwoju publikowane przez międzynarodowe korporacje czy też nieliczne jeszcze firmy w Polsce zawierają od 100 do często ponad 300 stron. Połączenie ich z równie obszernymi sprawozdaniami finansowymi praktycznie doprowadzi do tego, że raport stanie się nieczytelny. Rozwiązaniem problemu może być rezygnacja z typowych książkowych wydawnictw raportów i zastosowanie interaktywnych aplikacji informatycznych, które poprzez linki, w dowolny lecz ukierunkowany sposób, pozwolą analizować odbiorcom wybrane zakresy informacji i danych. W ślad za przygotowaniem zasad i wytycznych sporządzania sprawozdań zintegrowanych powinno być także sporządzenie wzorca dla analityków finansowych i innych interesariuszy, który będzie pomocny w analizach danych i informacji, identyfikacji szans i zagrożeń związanych z kwestiami środowiskowymi, społecznymi i ładu korporacyjnego. Nie wystarczy bowiem z wielką pracochłonnością i dużymi nakładami (m.in. na zebranie danych, opublikowanie w wersji papierowej lub jako interaktywnej aplikacji na stronie internetowej) stworzyć raport. Musi on być użyteczny inaczej działanie dla samego działania kompletnie traci sens. Raporty zintegrowane są w swej podstawowej funkcji narzędziem oceny efektywności organizacji i komunikacji. Sam proces raportowania zintegrowanego, począwszy od zorganizowania struktur w firmie poprzez gromadzenie i prezentację informacji, powinien jednak być czymś więcej niż procesem, który ma wyłącznie doprowadzić do publikacji opracowania, jest to bowiem proces dynamiczny, wbudowany w strategię firmy i bieżące zarządzanie organizacją oraz kwestiami zrównoważonego biznesu. Zewnętrzna sprawozdawczość zintegrowana wymaga wewnętrznego zintegrowanego i spójnego zarządzania działalnością w obszarach finansów i ESG. Kadra zarządzająca, mając świadomość celów i ich powiązania z dłu- 9 Więcej na temat wytycznych GRI zob Z obszaru finansowego, energetycznego, logistyki i transportu, surowców i wydobycia, jednostek administracji publicznej, turystyki, telekomunikacji oraz motoryzacji. 107

10 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona goterminową wartością przedsiębiorstwa, powinna koncentrować się na ich realizacji poprzez precyzyjnie zdefiniowane wskaźniki natury finansowej i pozafinansowej. Nie chodzi jednak o to, aby organizacja nadzorowała i raportowała dziesiątki wskaźników z różnych obszarów, lecz jedynie te, które są najbardziej istotne z punktu widzenia interesariuszy. Monitorując te wskaźniki, stwierdzając ich zbieżność lub rozbieżność z celami strategicznymi, będzie można odpowiedzialnie podejmować decyzje o udoskonalaniu efektów funkcjonowania podległych obszarów i finalnie całej organizacji. 5. Badanie sprawozdań zintegrowanych Sprawozdania finansowe, sporządzone według rygorystycznych standardów podlegają weryfikacji pod względem poprawności sporządzenia, a tym samym wiarygodności i jakości zawartych w nich informacji. Weryfikacja jest przeprowadzana przy zastosowaniu Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej, norm wykonywania zawodu, wytycznych postępowania, zasad niezależności i etyki. Według raportu CSR Trends (2010), dobrowolna sprawozdawczość społecznej odpowiedzialności lub zrównoważonego rozwoju tylko w 31% przypadków firm podlegających badaniu przez biegłych rewidentów została poddana ocenie audytorów przeprowadzających prace poświadczające. Przedmiotem prac poświadczających są aspekty sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju w zakresie standardów raportowania przyjętych przez spółkę. W przypadku firm, które stosują wytyczne GRI, ocenie podlegają wskaźniki GRI G3 w zakresie danych ilościowych i jakościowych oraz zgodność raportu z minimalnymi kryteriami zawartymi w wytycznych GRI G3. Procedury audytorów, w celu ustalenia, czy raport nie zawiera znaczących błędów, są ograniczone do oceny efektywności kontroli wewnętrznej związanej ze zbieraniem, przetwarzaniem oraz przygotowywaniem danych. Jaka będzie rola biegłych rewidentów w przypadku wydawania opinii do sprawozdań zintegrowanych? Zdecydowanie konieczne będzie stworzenie bardziej rygorystycznych standardów oceny jakości informacji pozafinansowych. Można oczekiwać, że w ślad za sprawozdawczością zintegrowaną pojawi się potrzeba przeprowadzania zintegrowanych audytów, które interesariuszom dostarczą opinii, czy sprawozdanie przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla spółki informacje. W tym kontekście nabiorą nowego rozumienia nadrzędne zasady rachunkowości jasnego i rzetelnego obrazu (true and faie view) oraz kontynuacji działania (going concern). 108

11 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona Podsumowanie Zintegrowane raportowanie jest kolejnym udoskonaleniem sprawozdawczości finansowej i raportowania środowiskowego, społecznego oraz w zakresie ładu korporacyjnego. Wspiera proces strategicznego zarządzania firmą, wzmocnienia jej wizerunku, budowy marki i zarządzania ryzykami operacyjnymi w długim terminie. Zintegrowana sprawozdawczość, sama w sobie, nie przyczyni się zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, ale z pewnością, w szerszym kontekście, będzie narzędziem zarządzania organizacją zgodnie z przyjętymi celami strategicznymi. Stanowi także narzędzie angażowania interesariuszy do zarządzania ryzkami korporacjami, a w rozumieniu szans rozwoju do stymulowania innowacyjnych rozwiązań i w konsekwencji do budowania społecznego zaufania. Literatura An IR Framework, CSR Trends 2010, The joint report by Craib Design & Communications and PriceWaterhouseCoopers LLP, GRI announces its 2015 and 2020 goals and launches G3.1 public comment At first day of Amsterdam Global Conference, 6_05_10_2015_and_2020_goals.htm Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (1987), What is integrated reporting (IR), Streszczenie Przyszłość sprawozdawczości przedsiębiorstw należy do sprawozdawczości zintegrowanej, która połączy sprawozdawczość finansową ze sprawozdawczością czynników pozafinansowych w jeden czytelny, spójny, zwięzły i porównywalny raport zintegrowany. W artykule omówiono bieżące problemy wynikające z dobrowolnego publikowania raportów odpowiedzialności społecznej lub raportów zintegrowanego 109

12 - bited. - bited. - bited. - This copy is for persona rozwoju, służących informowaniu interesariuszy o wynikach i skutkach działalności firm w obszarach środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego. Na tym tle przedstawiono długoterminowy harmonogram działań zmierzających do wdrożenia zintegrowanej sprawozdawczości oraz wskazano kluczowe kwestie i wyzwania wymagające szczególnego rozpatrzenia i uwzględnienia podczas opracowywania powszechnie akceptowalnych ramowych założeń zintegrowanego raportowania i audytu. Summary Towards integrated reporting The future of corporate reporting belongs to integrated reporting that will converge financial reporting with reporting of non-financial issues in one clear, concise, consistent and comparable integrated report. The article discusses the current problems connected with voluntarily published corporate social responsibility reports or sustainability reports aimed at informing stakeholders about a company's performance and effects of operations in the environmental, social and corporate governance spheres. Against this background a long-term timetable of activities that will help to implement integrated reporting is presented. Additionally, the article indicates key issues and challenges that should be carefully considered while creating a globally accepted framework for integrated reporting and auditing. 110