Postulowane rozwiązania systemowe zwiększające konkurencyjnos c polskiej gospodarki

Transkrypt

1 Izba Gospodarcza Metali Nieżelaznych i Recyklingu Economic Chamber of Non-Ferrous Metaland Recycling homepage: Warszawa, 23 kwietnia 214 roku Postulowane rozwiązania systemowe zwiększające konkurencyjnos c polskiej gospodarki Wstęp Izba Gospodarcza Metali Nieżelaznych i Recyklingu ( IGMNiR, Izba ) skupia kilkadziesiąt podmiotów gospodarczych zajmujących się praktycznie całym obiegiem metali w gospodarce, począwszy od produkcji z surowca pierwotnego po recykling zużytech produktów. Rozwój podmiotów należących do IGMNiR uzależniony jest od wielu czynników zarówno ekonomicznych jak i administracyjnych. W ocenie podmiotów skupionych w IGMNiR bardzo istotnym czynnikiem determinującym rozwój gospodarczy jest odpowiedni poziom stawek płaconych podatków, jasne przepisy podatkowe oraz sprawna administracja podatkowa przyjazna dla przedsiębiorców. IGMNiR mając na uwadze przyspieszenie wzrostu gospodarczego w Polsce oczekuje: rozszerzenia zakresu stosowania mechanizmu reverse charge w rozliczeniach podatku VAT o pozostałe półprodukty z metali nieżelaznych, stworzenia centralnego systemu rejestru faktur elektronicznych w połączeniu z obowiązkiem rejestracji każdej faktury (I etap opracowanie standardu faktury elektronicznej, niewielka kwota za każdą zarejstrowaną fakturę w systemie, suma nagród ograniczona do określonej kwoty), centralizacji organów podatkowych (połączenie organów podatkowych z organami celnymi i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych), zwiększenia nakładów na informatyzację organów podatkowych do poziomu co najmniej 2% kosztów całkowitych funkcjonowania organów podatkowych, zrównanie praw podatnika z prawami administracji podatkowej w kwestii terminów (terminy na odwołania = terminy na podjęcie decyzji) w związku z oczekiwanym wzrostem dochodów i obniżeniem kosztów poboru podatków obniżenia stawki podstawowej VAT do 22%. Powyższe postulaty IGMNiR wynikają z wieloletnich doświadczeń członków Izby prowadzenia działalności w Polsce oraz innych krajach. Realizacja powyższych postulatów w nieodległej przyszłości (najbliższe miesiące) zdecydowanie poprawi warunki funkcjonowania podmiotów gospodarczych prowadzących działalność operacyjną na terenie Polski. Wprowadzenie postulowanych powyżej rozwiązań obniży koszty funkcjonowania administracji podatkowej, sądowniczej oraz podmiotów roliczających wszelkiego rodzaju podatki na rzecz budżetu państwa. Poniżej przedstawone zostały argumenty merytoryczne przemawiające za usprawnieniem administracji państwowej w Polsce. 1

2 Polska administracja podatkowa na tle administracji podatkowych wybranych krajów OECD opracowuje i publikuje informacje dotyczące administracji podatkowych krajów należących do OECD oraz kilkunastu innych krajów nienależących do OECD. Tabela 1. Porównanie zakresu działalności administracji podatkowej w krajach OECD Główne podatki zbierane przez organy podatkowe Kraj Charakter działalności PIT Ubezpieczenia społeczne CIT VAT Akcyza Nieruchomości Pozostałe podatki: Nieruchomości: E; Wzbogacenia: W; Samochodowe: M Kraje OECD Australia USB + n.app x - Austria SDMOF + x x M Belgia MDMOF/1 + x x M/1 Kanada USBB +/1 +/2 +/1 +/1 + x / 2 Chile USB/1 + x/ E -/3 Czechy USB + x + + x + E, M Dania USB/1 + x Estonia SDMOF M/2 Finlandia USB x/1 + E Francja SDMOF + x + + x + E, W, M Niemcy Other/1 + x + + x +/2 Grecja MDMOF + x/ E, W, M Węgry USB x E, M Islandia USB x W, M Irlandia USB x E, M Izrael SDMOF + x M Włochy Other/1 + x + + x x - Japonia USB + x x E, M Korea USB + x /1 E Luxembourg MDMOF/1 + x x E, W Meksyk USBB + x x Holandia SDMOF x E, M Mowa Zelandia USB + n.app. + + x x - Norwegia USB x x E, W Polska MDMOF/1 + x + + x x Portugalia SDMOF + x E, M Słowacja USB + x/1 + + x x M Słowenia USB x + Hiszpania USB + x x Szwecja USBB/ Szwajcaria SDMOF/1 + x + + x x - Turcja Other/1 + x Wielka Brytania USBB E Stany Zjednoczone USBB n.app. + x E źródło: OECD, 213, Tax Administration 213. Comparative Information on OECD and Other Advanced and Emerging Economies 2

3 Tabela 2. Porównanie zakresu działalności administracji podatkowej w krajach nienależących do OECD Główne podatki zbierane przez organy podatkowe Kraj Charakter działalności PIT Ubezpieczenia społeczne CIT VAT Akcyza Nieruchomości Pozostałe podatki: Nieruchomości: E; Wzbogacenia: W; Samochodowe: M Kraje nienależące do OECD Argentyna USBB/ x Brazylia USB/ x/2 x + W Bułgaria USBB x x Chiny Other/1 + +/ Kolumbia USBB + x + + x x E, W Cypr MDMOF/1 + x Hong Kong, Chiny SDMOF + x + x x x - Indie USB + x + x x x W Indonezja SDMOF + x + + x + - Łotwa USB M Litwa USB + x Malezja Other/1 + x + x x + - Malta MDMOF/ x - Rumunia USB x Rosja USB + x /1 M Arabia Saudyjska SDMOF x/1 x + x x x - Singapur USBB + x + + x + E RPA USBB + +/ x E źródło: OECD, 213, Tax Administration 213. Comparative Information on OECD and Other Advanced and Emerging Economies Objaśnienia: MDMO - Multiple directorates in Ministry of Finance SDMO Single directorate in Ministry of Finance USB- Unified semi-autonomous body USBB - Unified semi-autonomous body with formal board or advisory group comprised of external officials Raport OECD z maja 213 r. prezentuje porównanie rozwiązań organizacyjnych w zakresie poboru podstawowych podatków. Administracje podatkowe podzielone są na 2 grupy: administracje podatkowe zależne od Ministerstwa Finansów administracje podatkowe działające jako agencje rządowe. Z prezentowanych w raporcie administracji podatkowych najszerszy zakres poboru podatków ma administracja: Estonii, Finlandii, Holandii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Łotwy. Składki na ubezpieczenia społeczne w 213 r. według raportu OECD zbierała administracja podatkowa: Estonii, Finlandii, Węgier, Islandii, Irlandii, Holandii, Słowenii,Szwecji, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Argentyny, Brazylii, Bułgarii, Łotwy, Malty, Rumunii. 3

4 mld GBP System poboru podatków w Wielkiej Brytanii W Wielkiej Brytanii poborem podatków zajmuje się Her Majesty s Revenue and Customs ( HMRC ), która powstała z połączenia 18 kwietnia 25 r. Inland Revenue i Her Majesty s Customs and Excise. HMRC zajmuje się poborem podatków dochodowych, podatków pośrednich, podatków akcyzowych oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Wykres 1. Struktura wpływów HMRC w latach Struktura wpływów HMRC VAT Pozostałe podatki Akcyza od paliw Podatek od przedsiębiorstw Ubezpieczenie społeczne Podatek dochodowy W roku budżetowym do HMRC wpłynęło w sumie prawie 47 mld funtów, z czego 152 mld funtów stanowiły dochody z tytułu podatku dochodowego, 12 mld funtów z ubezpieczeń społecznych, 41 mld funtów z podatków od przedsiębiorstw, 27 mld funtów z akcyzy od paliw, 11 z podatku VAT i 48 mld funtów z pozostałych podatków. W Wielkiej Brytanii największe wpływy do budżetu trafiają z tytułu podatku dochodowego, które stanowią 32,4% całkowitych wpływów HMRC. Wpływy z ubezpieczeń społecznych stanowią 21,7% całkowitych wpływów i są porównywalne z wpływami z tytułu podatku VAT, które stanowią 21,4% całkowitych wpływów. Tabela 3. Zestawienie całkowitych kosztów ściągnięcia wpływów (koszt ściągnięcia 1 funta w pensach) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Podatek dochodowy 1,13 1,17 1,8 1,,95,94,98 1,2 1,3 1,5 1,1 1,,97,96,95 Podatek od przedsiębiorstw 1,,91,81,72,69,66,66,73,75,79,79,76,78,78,77 Ubezpieczenia społeczne,36,36,33,31,33,3,29,28,27,27,27,27,26,26,25 VAT,85,63,89,7,71,65,62,63,55,59,59,63,68,64,66 W trzecim kwartale roku budżetowego koszt ściągnięcia 1 funta podatku dochodowego wynosił,95 pensa. W pierwszym kwartale roku budżetowego powyższy koszt wynosił 1,13 pensa. W ciągu 14 kwartałów HMRC obniżył koszt ściągania podatku dochodowego o 16%. W przypadku kosztu ściągania podatku od przedsiębiorstw 4

5 Ilość płatników VAT Ilość rejestracji - rezygnacji mld GBP nastąpiła w tym samym okresie jeszcze większa zmiana. Koszt ściągnięcia 1 funta podatku od przedsiębiorstw obniżył się w ciągu 14 kwartałów o 23%. Podobna obniżka kosztów dotyczyła także ściągania podatku VAT. Największa zniżka kosztów w przedstawionym okresie nastąpiła w przypadków ściągania ubezpieczeń społecznych, gdzie obniżenie kosztów wyniosło ponad 3%. Tak znaczące obniżki kosztów wynikały z dużych nakładów na informatyzację HMRC oraz redukcją kosztów osobowych. Wykres 2. Struktura wpływów z VAT w Wielkiej Brytanii w latach budżetowych od 2-1 do , Struktura wpływów z VAT w Wielkiej Brytanii 1, 8, 6, 4, 41,5 44,8 47,9 53,2 56,3 54,9 58,3 61,3 58,3 53,6 6,6 72,3 75,1 VAT - produkcja krajowa VAT - import 2, - 17, 16,2 15,5 15,9 16,7 18, 19, 19,3 2,2 16,6 22,9 26, 25,4 Wykres 3. Zmiany ilości podatników VAT w Wielkiej Brytanii Ilość podmiotów zarejestrowanych jako płatnicy VAT w Wielkiej Brytanii Ilość płatników VAT Nowe rejestracje Rezygnacje 5

6 Na koniec roku budżetowego w Wielkiej Brytanii zarejestrowanych było podatników VAT. W ciągu powyższego roku budżetowego do rejestracji jako płatnicy VAT zgłosiło się podmioty, a zrezygnowało podmioty. W ciągu roku aktywnych było 2 65 podatników rozliczających podatek VAT. W ostatnich latach największy przyrost liczby płatników VAT nastąpił w roku budżetowym 27-8, w którym zarejestrowało się nowych podmiotów (rezygnacji dokonało podmiotów). Różnica między nowymi rejestracjami a rezygnacjami osiągnęła wartość Kolejne lata, w związku z kryzysem gospodarczym przyniosły gwałtowny spadek nowych rejestracji oraz zwiększoną ilość rezygnacji. Rok budżetowy był pierwszym rokiem, który przyniósł odwrócenie negatywnej tendencji. HMRC w ramach tzw. transparency data publikuje w okresach miesięcznych dane dotyczące zatrudnienia i kosztów wynagrodzenia. Tabela 4. Wielkość zatrudnienia w HMRC w okresie od grudnia 211 r. do lutego 214 r. Jednostka organu podatkowego gru-11 gru-12 gru-13 lut-14 HM Revenue and Customs (zatrudnienie) Valuation Office (zatrudnienie) HM Revenue and Customs (w przeliczeniu na pełny etat) Valuation Office (w przeliczeniu na pełny etat) Na koniec lutego 214 r. HMRC zatrudniało 7 11 osób. W przeliczeniu na pełny etat zatrudnienie wynosiło etatów. Zatrudnienie od końca 211 r. do końca lutego 214 r. spadło o 7%. Wykres 4. Poziom zatrudnienia w HMRC w latach (dane na 31 marca) Liczba pracowników HMRC* * Z uwzględnieniem UK Border Agency I Serious and Organised Crime Agency, , HMRC Business Plan: 214 to 216 Zgodnie z dokumentem Making the administration of the tax system more efficient z 15 stycznia 214 r. zatrudnienie w HMRC w 216 roku ma wynosić 52 pracowników co oznaczać bedzie spadek zatrudnienia o 44% w relacji do 25 roku, kiedy zatrudnionych było w HMRC 97 pracowników. 6

7 mld GBP mld GBP 8,3% 7,7% 7,5% 7,6% 7,3% 7,1% 7,% procent wpływów podatkowych Luka podatkowa w Wielkiej Brytanii Luka podatkowa jest różnicą między tym co powinno trafić jako podatek do organów podatkowych a tym co w rzeczywistości tam trafia. HMRC każdego roku publikuje skalę luki podatkowej. 11 października 213 r. upublikowany został raport zawierający statystykę luki podatkowej za rok sprawozdawczy Wykres 5. Luka podatkowa w Wielkiej Brytanii w okresie od 25-6 do Luka podatkowa jako procent teoretycznych wpływów podatkowych 6 1,% 5 8,% ,% 4,% 2,%,% Luka podatkowa Luka podatkowa jako % zobowiązań podatkowych, , Measuring Tax Gaps 213 Edition Według raportu z 11 października 213 r. luka podatkowa w roku sprawozdawczym wyniosła 35 mld funtów, co stanowiło 7,% teoretycznych wpływów budżetowych z tytułu podatków. Od 25-6 luka podatkowa w Wielkiej Brytani utrzymuje sie w przedziale od 32 mld funtów (29-1) do 37 mld funtów (27-8). Rosnące wływy z tytułu podatków powodują, że relacja luki podatkowej od 25-6 roku spadła z poziomu 8,3% teoretycznych wpływów podatkowych do 7,% dla prezentowanego okresu w powyższym raporcie. Wykres 6. Struktura luki podatkowej w Wielkiej Brytanii w okresie od 25-6 do Struktura luki podatkowej 4, Pozostałe podatki 35, 3, 1,9 2,2 5,6 5,1 2,3 2,2 4,9 5, 1, 3,6 1, 1,1 4,7 4,7 Podatek od przedsiębiorstw 25, 2, 15, 1, 5, 12,5 13,1 15,3 12,3 3,5 3,6 3,4 3,3 12,3 11,5 1,8 13,2 14,8 15,3 15,3 3,3 3,1 2,5 9,4 9,9 11,4 Podatek dochodowy, ubezpieczenie społeczne, podatek od zysków kapitałowych Akcyza, VAT 7

8 , , Measuring Tax Gaps 213 Edition Zgodnie z danymi prezentowanymi przez HMRC w raporcie Measuring Tax Gaps 213 Edition w roku sprawozdawczym % luki podatkowej stanowiły braki we wpływach podatkowych z tytułu podatków dochodowych, ubezpieczenia społecznego i podatków od zysków kapitałowych. Drugim obszarem z największym udziałem w luce podatkowej są brakujące wpływy z tytułu podatku VAT. Luka podatkowa w VAT stanowi 33% całkowitej luki podatkowej. Luka podatkowa w VAT waha się od 29% całkowitej luki w 27-8 do 34% luki podatkowej w Luka podatku od przedsiębiorstw stanowiła w roku sprawozdawczym około 13% całkowitej luki podatkowej. Luka w akcyzie od 25-6 spadła z poziomu 1% do poziomu 7% całkowitej luki podatkowej w System odwołań od decyzji podatkowych w Wielkiej Brytanii W Wielkiej Brytanii od decyzji wydanej przez HMRC podatnik może odwołać się do HMRC z wnioskiem o przegląd sprawy lub odwołać się do niezależnego sądu. Podatnik może wykonać także obie czynności jednocześnie. Wykres 7. Otrzymane i rozpatrzone odwołania od decyzji HMRC w okresie od 29-1 do Ilość otrzymanych odwołań od decyzji oraz ilość rozpatrzonych odwołań przez HMRC Decyzje niezagrożone karą Decyzje dotyczące VAT Inne decyzje karalne Ilość odwołań od decyzji HMRC W roku budżetowym podatnicy w Wielkiej Brytanii złożyli do HMRC odwołań od decyzji podatkowych. HMRC dokonał weryfikacji zasadności decyzji przypadków zweryfikowanych przypadków dotyczyło rozliczeń podatku VAT, które stanowiły 51% wszystkich weryfikacji. Sprawy dotyczące podatku VAT od wielu lat stanowią ponad 5% spraw podatkowych. W rekordowym spraw dotyczących podatku VAT było co stanowiło 54% wszystkich przypadków. 8

9 Wykres 8. Struktura rozstrzygnięć HMRC odwołań podatników w okresie od 29-1 do % Wydane rozstrzygnięcia HMRC w złożonych odwołaniach podatników 8% 6% 4% 2% % 45% 5% 5% 58% 5% 38% 44% 4% 6% 6% 51% 54% Decyzje uchylone Decyzje pośrednie Decyzje utrzymane HMRC w roku budżetowym dokonując weryfikacji wydanych decyzji podatnikom w 4% anulował pierwotne decyzje, a w 54% przypadków z rozpatrywanych utrzymał decyzję organu podatkowego. W 6% weryfikacja przyniosła decyzję pośrednią między anulacją, a utrzymaniem pierwotnej decyzji. Wykres 9. Struktura rozstrzygnięć HMRC w roku budżetowym w odwołaniach podatników od decyzji dotyczących podatku VAT Wydane rozstrzygnięcia HMRC w złożonych odwołaniach podatników w kwestii VAT Decyzje uchylone; 48% Decyzje utrzymane; 43% Decyzje pośrednie; 9% W rozpatrywanych odwołaniach od decyzji pierwotnych HMRC w 48% decyzje te zostały uchylone. 43 % wydanych decyzji pierwotnych zostało utrzymanych w procesie odwoławczym w HMRC. W odwołaniach od decyzji podatkowych podatnicy w roku tylko w 15% przypadków reprezentowani byli przez profesjonalnych daradców podatkowych. 9

10 Wykres 1. Statystyka apelacji do sądów od decyzji podatkowych HMRC w ostatnich dwóch latach. Ilość apelacji od decyzji podatkowych HMRC złożonych do sądów Ilość odwołań od decyzji HMRC skierowanych do sądu Ilość spraw rozpatrzonych przez sąd W roku budżetowym podatnicy złożyli 7 56 apelacji od decyzji HMRC do sądów (First-tier Tribunal). W roku poprzednim było złożonych apelacji (spadek o ponad 3% w relacji do ). W roku budzetowym spraw podatników zostało rozpatrzonych przez sądy. W ostatnich dwóch latach przed sądami tylko w 32% podatnicy reprezentowani byli przez profesjonalnych doradców. Według danych prezentowanych przez HMRC tylko co trzecia sprawa rozstrzygana była na roprawach sądowych, pozostałe 2/3 rozstrzygnięte zostały ugodą przed rozprawą. Rozstrzygnięcie spraw przed rozprawą nastąpiło między innymi z powodu: rozprawy powiązane były z innymi sprawami, które zostały rozsztrzygnięte wcześniej, jedna ze stron sporu ze względu na nowe informacje postanowiła nie kontynuować sprawy, zawarcia ugody. W 49% rostrzygnięcia przed rozprawami zapadły na korzyść podatnika. Tabela 5. Zestawienie rozstrzygnięć spraw podatkowych przez sądy (Tribunal) na rozprawach Rodzaj rozstrzygnięcia w sądzie (Tribunal) (ilość) (%) (ilość) (%) (ilość) (%) Ilość wyroków sądów utrzymujących decyzje HMRC % % % Ilość wyroków sądów utrzymujących decyzje HMRC w części 56 5% 97 7% 11 7% Ilość wyroków sądów uchylające decyzje HMRC % % % Suma W roku sprawozdawczym sądy rozpatrzyły na rozprawach spraw spornych podatników z organami podatkowymi (HMRC). W powyższym okresie 1 95 (76%) wyroków wydanych zostało na korzyść organów podatkowych, 11 (7%) sąd uznał częściową rację podatnika, a w 237 (17%) przypadkach przyznał rację podatnikowi. System poboru podatków w Australii W Australii poborem podatków zajmuje się agencja rządowa Australian Taxation Office ( ATO ). 1

11 ,9 264,5 253, mld AUD Wykres 11. Wartość wpływów Australian Taxation Office oraz liczba pracowników Wartość wpływów Australian Taxation Office Liczba pracowników Australian Taxation Office źródło: Australian Taxation Office 1 AUD = 2.83 PLN (4 kwietnia 214) System odwołań od decyzji podatkowych w Australii W Australii od decyzji podatkowych można się odwołać do Trybunału Odwoławczego ds. Decyzji Administracyjnych ( Administrative Appeals Tribunal, AAT ). Wykres 12. Statystyka spraw podatkowych rozpatrywanych przez sąd pierwszej instancji w Australii Ilość spraw podatkowych rozpatrywanych przez Taxation Appeals Division Ilość złożonych skarg Ilość rozpatrzonych skarg Ilość skarg czekających na rozpatrzenie źródło: Administrative Appeals Tribunal, 213, Annual Report W roku sprawozdawczym do AAT wpłynęło 1471 nowych skarg na decyzje australijskiego organu podatkowego. W relacji do roku poprzedniego ilość wniosków zwiększyła się o 2%. Wydział Podatków AAT rozstrzygnął w 213 r. 147 złożonych skarg (wzrost o 38% w realcji do roku poprzedniego). Na koniec czerwca 213 r. do rozpatrzenia oczekiwało 1753 skargi na decyzje podatkowe. 11

12 W sprawach do 5 dolarów australijskich skargi dotyczące decyzji podatkowych rozpatrywane są przez Small Taxation Claims Tribunal, który jest częścią AAT. Wykres 13. Statystyka spraw podatkowych niskiej wartości rozpatrywanych przez sąd pierwszej instancji w Australii Ilość spraw podatkowych rozpatrywanych przez Small Taxation Claims Tribunal Ilość złożonych skarg Ilość rozpatrzonych skarg Ilość skarg czekających na rozpatrzenie źródło: Administrative Appeals Tribunal, 213, Annual Report W roku sprawozdawczym złożono do AAT tylko 27 skarg na decyzje podatkowe, których wartość sporu nie przekroczyła 5 dolarów australijskich. Od decyzji ATT w Australii przysługuje odwołanie do Sądu Federalnego (Federal Court). Odwołanie do Sądu Federalnego może dotyczyć wyłącznie kwestii prawa i musi być złożone nie później niż 28 dni po otrzymaniu decyzji AAT. Wykres 14. Ilość odowłań od decyzji Trybunału Odwoławczego ds. Decyzji Administracyjnych złożonych do Sądu Federalnego Australii 25 Ilość apelacji w sprawach podatkowych złożonych do Sądu Federalnego (Federal Court) źródło: Federal Court of Australia, 213, Annual Report W roku sprawozdawczym do Sądu Federalnego wpłynęło 14 odwołań od decyzji AAT dotyczących spraw podatkowych. W ostatnich pięciu latach najwięcej odwołań (235) w sprawie wyroków dotyczących podatków wpłynęło w

13 System poboru podatków i odwołań od decyzji podatkowych w Korei Południowej W Korei Południowej od 1966 r. poborem podatków zajmuje się National Tax Service (NTS), podmiot niezależny od Ministra Finansów. W 212 r. NTS zebrał 192,1 trylionów KRW. W Korei Południowej od decyzji podatkowych można się odwołać w ciągu 9 dni. Rysunek 1. System odwołań od decyzji podatkowych w Korei Południowej źródło: National Tax Service Republic of Korea, 213, Annual Report 213 Zgodnie z scematem przedstawionym w raporcie rocznym 213 organy podatkowe mają 3 dni na rozpatrzenie skargi podatnika. Podatnik na wszelkie odwołania ma ustawowy termin 9 dni. W przypadku kolejnych instancji (Trybunał Podatkowy, Izba Audytu I Kontroli) skarga podatnika musi być rozpatrzona w ciągu 9 dni od złożenia. System prawny w Korei Południowej zrównuje czas podatnika I organów administracji podatkowej. Sprawy podatkowe w polskich sądach administracyjnych W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. oraz ustawie z dnia 25 lipca 22 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych ustalono, że działania administracji publicznej odbywa się w postępowaniu dwuinstancyjnym. W 214 r. mija dziesięć lat od funkcjonowania system sądów administracyjnych według ustawy z 22 r. Wykres 15. Ilość skarg kierowanych do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w latach Ilość złożonych skarg do WSA z tytułu podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych (symbol sprawy 611) źródło: W 213 r. do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych wpłynęło skarg z tytułu: podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych (symbol sprawy 611). W powyższej ilości spraw wpisane zostało ponownie. Z lat poprzenich w kategerii spraw 13

14 611 pozostało do rozpatrzenia 7 14 spraw. Na rozprawach Wojewódzkie Sądy Administracyjne załatwiły sprawa. Na posiedzeniach niejawnych Wojewódzkie Sądy Administracyjne załatwiły spraw. Na kolejne lata przeszło spraw do rozpatrzenia. Znaczna część skarg składanych do WSA dotyczyła 4 podstawowych podatków. Wykres 16. Ilość skarg podatkowych złożonych do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w latach Ilość złozonych skarg do WSA z tytułu podatków (symbole spraw: 611, 6111, 6112, 6113) Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania Podatek akcyzowy Podatek od towarów i usług źródło: W 213 r. do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych wpłynęło spraw dotyczących podatku od towarów i usług. Z lat poprzednich w tej kwestii pozostało Średnia roczna wpływu spraw dotyczących VAT za okres od 24 do 213 r. wynosi Wojewódzkie Sądy Administracyjne na rozprawach załatwiły spraw. Na posiedzeniach niejawnych w 213 r. rozpatrzono 1 21 spraw dotyczących VAT. Na kolejne lata przeniesionych zostało spraw. W sumie w 213 r. z tytułu czterech podstawowych podatków do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych wpłynęło skarg i było o 7% więcej w stosunku do 212 r. Wykres 17. Struktura rozstrzygnięć Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w sprawach dotyczących VAT 6 Ilość spraw dotyczących podatku VAT rozpatrywanych przez WSA na rozprawach W inny sposób Odrzucono skargę Oddalono skargę Uwzględniono skargę źródło: Wojewódzkie Sądy Administracyjne rozpatrując w 213 r. sprawy dotyczące podatku VAT w (3,5%) przypadkach uwzględniły skargę podatników, w (57,6%) skarga została oddalona. W pozostałych przypadkach skargę odrzucono lub załatwiono w inny sposób. W 213 r. procentowa wartość skarg uwzględnionych była najwyższa w historii. Średnia oddalonych skarg z okresu kształtuje się na poziomie 27%. 14

15 Od rozstrzygnięć Wojewódzkich Sądów Administracyjnych stronom przysługuje odwołanie do drugiej instancji, czyli Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wykres 18. Ilość skarg kasacyjnych złożonych do Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach podatkowych (symbol spraw 611) Ilość skarg kasacyjnych złożonych do NSA (symbol spraw 611) źródło: W 213 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego złożonych zostało 7714 skarg kasacyjnych w sprawach dotyczących podatkó i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych (symbol sprawy 611). Z poprzednich lat do rozpatrzenia z tej kategorii spraw przeszło W 213 r. Naczelny Sąd Administracyjny na rozprawach załatwił 5 63 spraw. Na posiedzeniach niejawnych załatwiono 716 spraw. Na kolejne lata do załatwienia pozostało spraw. Skargi kasacyjne złożone w 213 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego w 82% dotyczyło czterech podatawowych podatków. Wykres 19. Ilość skarg kasacyjnych złożonych do Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach podatkowych 7 Ilość skarg kasacyjnych złożonych do NSA (symbole spraw: 611, 6111, 6112, 6113) Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania Podatek akcyzowy Podatek od towarów i usług źródło: Do Naczelnego Sądu Administracyjnego w 213 r. wpłynęło 2 13 skargi kasacyjne dotyczące podatku VAT. Z poprzednich lat pozostało do załatwienia 1 52 spraw. W 213 r. na rozprawach Naczelny Sąd Administracyjny 15

16 załatwił spraw. Na posiedzeniach niejawnych załatwiono w powyższym okresie 121 spraw. Na następne lata do rozpatrzenia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu pozostało 1 92 spraw dotyczących podatku VAT. Skargi na interpretacje indywidualne Ministra Finansów Wojewódzkie Sądy Administacyjne rozpatrują coraz więcej skarg na interpretacje indywidualne. Wykres 2. Ilość skarg złożonych do WSA na interpretacje indywidualne Ministerstwa Finansów w latach Ilość złożonych skarg do WSA na interpretacje indywidualne wydawane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych źródło: W 21 roku do WSA trafiło skarg na interpretacje indywidualne wydane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W 21 r. Wojewódzkie Sądy Administracyjne rozpatrzyły w sumie 1198 skarg, z czego 152 na rozprawach, a 146 na posiedzeniach niejawnych. Na kolejny rok pozostało do rozpatrzenia 121 skarg. W 213 r. złożono do WSA skarg na interpretacje indywidualne. Z poprzednich okresów pozostało 129 spraw. Wojewódzkie Sądy Administracyjne w sumie rozpaptrzyły spraw, z czego 2931 na rozprawach. Na 214 r. do rozpatrzenia pozostało 921 spraw. W ciągu 4 lat ilość skłądanych skarg wzrosła o 44%. Wykres 21. Sposób rozstrzygnięcia skarg na interpretacje indywidualne wydane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych przez WSA w latach Sposób rozstrzygnięcia skargi przez WSA Rozpatrzono w inny sposób Odrzucono skargę Oddalono skargę Uwzględniono skargę źródło: W 21 r. Wojewódzkie Sądy Administracyjne uwzględniły racje podatników w 646 przypadkach. W 213 r. pozytywnych decyzji dla podatników było już 1728 (216% wzrost w relacji do 21 r.). 16

17 Zmniejszenie ilości sporów podatkowych przed sądami 12 grudnia 213 r. Departament Prawny Międzynarodowego Funduszu Walutowego opublikował document: How Can an Excessive Volume of Tax Disputes Be Dealt With?. W powyższym dokumencie zamieszona została tzw. checklist, która zawiera wykaz (34 wskazówki) możliwych rozwiązań, które przyczyniają się do zmniejszenia sporów podatkowych. Autorzy dokumentu zwracają uwagę, że proponowana lista może być nieodpowiednia w danym kraju, ale może służyć jako narzędzie diagnostyczne w celu zidentyfikowania obszarów, które wymagają zmian. Wybrane zalecenia z przedstawionej listy: upewnienie się, czy administracja podatkowa ma zazwyczaj podejście współpracy z podatnikiem, zbadanie, czy istnieją w administracji podatkowej zasady prowadzące do znacznej ilości sporów, które mogą być zastąpione przez jasne zasady akceptowalne przez podatników, upewnienie się, czy kontrolerzy są wyszkoleni i zachęcani do rozwiązywania sporów w trakcie kontroli, eliminowanie bodźców prowadzących do nadmiernie agresywnych ocen podatników, opracowanie procedury mediacji przed formalną decyzją, podjęcie działań administracyjnych prowadzących do lepszego standardu przestrzegania praw podatnika, weryfikacja częstości protestów w celu sprawdzenia rozsądności zachowań administracji podatkowej, szkolenia i zachęty dla urzędników do weryfikacji decyzji podatkowych bez wskazania na rzecz administracji podatkowej, ustanowienie rzecznika praw podatnika, uproszczenie procedur dla spraw małej wagi. W powołanym dokumencie Departamentu Prawnego Międzynarodowego Funduszu Walutowego autorzy przedstawili kilka przykładów rozwiązywania sporów podatkowych. Prezentując rozwiązania przyjętę w Holandii autorzy wskazali, że w 22 roku Dutch Scientific Council for Government Policy opublikował raport The future of law-based society, w którym znalazły się zalecenia poprawy relacji administracji państwowej i obywateli. Holenderska administracja podatkowa zgodnie z zaleceniami podjęła rozmowy z przedsiębiorstwami i organizacjami w celu zmiany negatywnego wizerunku administracji podatkowej w Holandii. Od początku 25 r. holenderska administracja podatkowa rozpoczęła projekt nadzoru na dużymi przedsiębiorstwami na zasadzie kontroli poziomej. W nastepnym roku projekt został rozszerzony na przedsiębiorstwa małej I średniej wielkości. Kontrola pozioma stworzyła przyjaźnieszy klimat dla międzynarodowych firm poprzez zmniejszenie obciążeń administracyjnych i tworzenie dobrej atmosfery fiskalnej. Podsumowanie W 213 r. do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych podatnicy złożyli skarg na decyzje organów podatkowych w sprawach podatku VAT (5 332), akcyzowego (4 875), dochodowego od osób fizycznych (4 648) i dochodowego od osób prawnych (1 11). Tylko w sprawach podatku od towarów i usług Wojewódzkie Sądy Administracyjne w 213 r. wydały na rozprawach rozstrzygnięć. W tym samym roku do Naczelnego Sądu Administracyjnego trafiło 6 32 skarg kasacyjnych na rozstrzygnięcia Wojewódzkich Sądów Administracyjnych dotyczących wyżej wymienionych czterech głównych podatków. Na rozprawach Naczelny Sąd Administracyjny załatwił skarg kasacyjnych. W podobnym okresie (rok sprawozdawczy ) w Wielkiej Brytanii do sądów podatnicy złożyli 7 56 apelacji od decyzji podatkowych HMRC. Sądy pierwszej instancji w Wielkiej Brytanii rozpatrzyły sprawy podatkowe. W Australii podatnicy w roku sprawozdawczym do sądu pierwszej instancji złożyli w sumie skarg na decyzje australijskiego organu podatkowego (ATO). Na rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji do Sądu Federalnego złożono w roku sprawozdawczym apelacji. Porównanie ilości skarg kierowanych do sądów na decyzje organów podatkowych w Polsce, Wielkiej Brytanii i Australii jednoznacznie wskazuje, że w Polsce mamy do czynienia z sytuacją, która istotnie odbiega od standardów obowiązujących w rozwiniętych gospodarczo krajach. Ilość składanych skarg na decyzje polskich organów 17

18 podatkowych wskazuje na zaburzone relacje podatników z organami podatkowymi. Taki stan rzeczy powoduje wysokie koszty funkcjonowania administracji podatkowej oraz znaczne utrudnienia w prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce. Obecnie podatnik w Polsce ma jedynie 14 dni na odwołanie się od decyzji organu I istancji do drugiej instancji. Na złożenie skargi na decyzję drugiej instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ma 3 dni. Organy podatkowe w kwestii odwołań mają uprzywiliowaną sytuację, ponieważ w rzeczywistości nie mają ograniczeń czasowych na podjęcie decyzji, ze względu na skomplikowanych charakter sprawy. Postulowanym rozwiązaniem jest sytem odwołań od decyzji podatkowych funkcjonujący w Korei Południowej (do 9 dni na odwołanie od decyzji organów podatkowych lub złożenie skargi do sądu). Powyższy stan wymaga natyczmiastowych działań polegających na wprowadzeniu rozwiązań systemowych powodujących np. zmniejszenie wyłudzenia podatku od towarów i usług (mechanism reverse charge, Krajowy Rejestr Faktur, informatyzacja organów podatkowych). Kolejnym elementem zmniejszającym dystans od sytuacji panującej w Wielkiej Brytanii lub Australii jest jak największa konsolidacja organów podatkowych. We współczesnej gospodarce tylko podmioty oferujące szeroki zakres usług są w stanie sprostać konkurencji. Unowocześnienie i konsolidacja polskich organów podatkowych jest w interesie każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w Polsce. 18