PRAWNE ASPEKTY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Transkrypt

1 Wojciech Nowakowski PRAWNE ASPEKTY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Poradnik dla osób chcących założyć działalność gospodarczą Szczecin, 2011 Strona 1

2 SPIS TREŚCI 1. Podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej 2. Podstawowe definicje 3. Fundamenty swobody działalności gospodarczej 4. Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej 4.1. Ewidencja działalności gospodarczej 4.2. Krajowy Rejestr Sądowy 4.3. Ograniczenia swobody prowadzenia działalności koncesje, zezwolenia, licencje 4.4. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy 4.5. Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy 5. Formy prowadzenia działalności gospodarczej 5.1. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą 5.2. Spółka cywilna 5.3. Spółka jawna 5.4. Spółka partnerska 5.5. Spółka komandytowa 5.6. Spółka komandytowo akcyjna 5.7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 5.8. Spółka akcyjna 5.9. Stowarzyszenie Fundacja Spółdzielnia Oddział i przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego 6. Załączniki, wzory 6.1. Wzór umowy spółki cywilnej 6.2. Wzór umowy spółki jawnej 6.3. Wzór umowy spółki partnerskiej 6.4. Wzór umowy spółki z o.o. Strona 2

3 1. PODSTAWY PRAWNE PROWADZENIA DZIAŁANOŚCI GOSPODARCZEJ Każdy z nas funkcjonując w codziennym życiu, w sposób bardziej lub mniej świadomy podlega rozmaitym regulacjom prawnym. Wiele z podejmowanych przez nas działań jest skutkiem obowiązywania przepisów prawa nakładających na nas obowiązki, ale także dających nam określone prawa. Najprostsze czynności, które wykonujemy intuicyjnie, mają zazwyczaj swoje źródło w obowiązującym prawie. Niewielu z nas, podczas zakupów czy podróży różnymi środkami transportu zastanawia się nad tym, że właśnie zawieramy konkretne umowy cywilnoprawne i narażamy się z tego tytułu na różne, często negatywne skutki. Nie inaczej jest w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej. Rozpoczynając ją stajemy się elementem rynku uczestnikiem obrotu gospodarczego. Z tego tytułu nabywamy wielu praw, ale też obciążają nas różnorakie obowiązki i ograniczenia opisane wieloma przepisami obowiązującego prawa. Poradnik niniejszy ma pomóc jego czytelnikom w znalezieniu właściwej ścieżki pośród gąszczu ustaw, przepisów, paragrafów, zasad, wzorów urzędów i instytucji. Ma zminimalizować to, co nieodłącznie łączy się a działalnością gospodarczą, czyli ryzyko jej prowadzenia. Biorąc pod uwagę realia polskiej gospodarki nie można go całkowicie wyeliminować, ale znając podstawowe regulacje prawne ich interpretację i skutki, można to ryzyko doprowadzić do akceptowalnego poziomu. Najważniejsze przepisy wprost odnoszące się do szeroko rozumianej problematyki prowadzenia działalności gospodarczej zawiera kilka kluczowych ustaw, z którymi osoba rozpoczynająca działalność jak i doświadczony przedsiębiorca powinien, w podstawowym zakresie się zaznajomić. Są to ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, itp. Strona 3

4 UWAGA: Analizując przepisy zawsze należy sprawdzić, jakiego stanu prawnego dotyczą. W realiach polskiego prawodawstwa, niektóre regulacje zmieniają się bardzo często (np. przepisy podatkowe, prawo zamówień publicznych, procedury administracyjne). W przypadku, gdy zastosujemy się do nieaktualnych przepisów, potencjalne negatywne skutki zawsze będą obciążać nas a nie organ wyciągający wobec nas konsekwencje. Jeżeli przepis jest niejasny lub zbyt ogólnikowy, warto skorzystać z komentarzy, które opisują genezę przyjęcia konkretnego przepisu prawnego, jego zastosowanie i interpretację. Bardzo często komentarze do konkretnych aktów prawnych dokonują też analizy orzeczeń i wyroków sądów lub organów administracji, które zapadły w postępowaniach związanych praktycznym stosowaniem przepisów. Komentarze do wielu ustaw są łatwo dostępne w księgarniach, także tych elektronicznych, zajmujących się sprzedażą literatury prawniczej i ekonomicznej oraz w specjalistycznych programach tzw. systemach informacji prawnej np. LEX, Lex Polonica, Legalis i innych. Dostęp do tego typu programów można czasem uzyskać w bibliotekach publicznych. Jeżeli komentarze, artykuły w rozmaitych publikacjach nie wyjaśnią wątpliwości warto poszukać innych dostępnych form pomocy. Mogą to być różnego rodzaju instytucje świadczące, niekiedy również bezpłatnie, usługi związane z ogólnie rozumianą problematyką prowadzenia działalności. 1 Wiele przydatnych informacji możemy także odnaleźć na stronach internetowych instytucji publicznych, w których zadaniach i kompetencjach znajdują się zagadnienia gospodarcze. 1 Najczęściej spotykanymi formami wspierania przedsiębiorców są różnego rodzaju inkubatory przedsiębiorczości, centra transferu technologii, fundusze poręczeń kredytowych, izby gospodarcze, parki przemysłowe, parki naukowo technologiczne, organizacje samorządu gospodarczego, punkty konsultacyjne itp. Strona 4

5 Dobrym przykładem są między innymi Ministerstwo Gospodarki Pojedynczy Punkt Kontaktowy Ministerstwa Gospodarki Ministerstwo Finansów Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Internetowy System Aktów Prawnych Sejm RP Izby Skarbowe, urzędy gmin (miast) itp. Rynek jest także pełen firm świadczących na zasadach komercyjnych usługi obsługi prawnej i doradztwa. Taka forma wsparcia wiąże się oczywiście w koniecznością ponoszenia, często niebagatelnych kosztów. Zawsze trzeba mieć jednak na uwadze, że koszty, poniesione na uzyskanie opinii prawnych czy doradztwa będą mniejsze, niż wysokość kar, które mogą nałożyć stosowne organy w przypadku, gdy niewłaściwie będziemy stosować przepisy lub pominiemy obowiązki nałożone na nas przez ustawodawcę. Pomogą także uniknąć długotrwałych postępowań administracyjnych i sądowych. Jako podsumowanie powyższych wywodów można przytoczyć jedną z fundamentalnych zasad porządku prawnego opisaną rzymską paremią: IGNORANTIA IURIS NOCET (Nieznajomość prawa szkodzi) (Nieznajomość prawa szkodzi) 2. PODSTAWOWE DEFINICJE Definicja działalności gospodarczej Strona 5

6 Analizując zapisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 2 odnajdziemy definicję określającą, czym jest i jakie główne cechy ma działalność gospodarcza. Według definicji ustawowej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W przytoczonej definicji można wyodrębnić trzy podstawowe elementy pozwalające stwierdzić czy podejmowana aktywność ma charakter działalności gospodarczej: działalność musi być działalnością zarobkową, wykonywaną w sposób zorganizowany oraz, wykonywaną w sposób ciągły 3 Działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu rozumianego, jako nadwyżka przychodów nad nakładami (kosztami) tej działalności. Brak tej cechy przesądza, iż w danym przypadku nie można mówić o działalności gospodarczej. Pamiętać jednak trzeba, że przynoszenie strat przez daną działalność (zarówno przejściowo, jak i w dłuższych okresach) nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej. 4 Działanie w sposób zorganizowany sprowadza się do wyboru odpowiedniej formy prawnej przedsiębiorczości: indywidualnej działalności gospodarczej, handlowej spółki osobowej, spółki kapitałowej, spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowego. Działalność gospodarcza jest zorganizowana wówczas, gdy podmiot tej działalności dopełnia wszelkich obowiązków rejestracyjnych i ewidencyjnych (w zakresie wpisu do rejestru 2 Dz.U (tekst jednolity) z późniejszymi zmianami stan prawny na dzień r. 3 Brożyna Michał, Chudzik Mariusz, Kohutek Konrad, Molis Janusz, Szuster Sergiusz komentarz LEX/el Komentarz do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U ). Stan prawny: j.w. Strona 6

7 przedsiębiorców KRS lub EDG, odpowiedniego rejestru działalności regulowanej, rejestru statystycznego Regon, ewidencji podatników i płatników), obowiązków związanych z uzyskaniem koncesji lub zezwolenia, a także zawarciem umowy rachunku bankowego. Brak wykonania czynności objętych obowiązkiem świadczy o niezorganizowaniu działalności gospodarczej 5. Ciągłość działalności gospodarczej to powtarzające się, regularnie występujące i trwające czynności. Jest przeciwstawna incydentalności, sporadyczności okazjonalności i jednorazowości, nie jest natomiast zaprzeczeniem sezonowości, którą można odnieść do ciągłości działania w pewnym okresie (sezonie). To ostatnie stwierdzenie jest szczególnie istotne w przypadku działalności, których przedmiotem są działania ze swojej natury sezonowe. Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, określają katalog działań, które na gruncie obowiązujących przepisów, działalnością gospodarcza nie są. Należą do nich, działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Działalnością gospodarczą nie jest także, z uwagi na brak zarobkowego charakteru, działalność charytatywna, polegająca na nieodpłatnym przysparzaniu określonych dóbr lub świadczeniu usług, czy też działalność kulturalna (działalność non profit). 5 Komentarz do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U ), [w:] A. Powałowski (red.), S. Koroluk, M. Pawełczyk, E. Przeszło, K. Trzciński, E. Wieczorek, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, ABC, Stan prawny: Strona 7

8 Kolejną niezwykle istotną definicją jest określenie pojęcia przedsiębiorcy. Według ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (art. 4 ust. 1): Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Podobną definicję zawiera art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Według wskazanego przepisu: Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art , prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową 6. Z analizy obu powyższych definicji wynikają, główne przymioty przedsiębiorcy tj.: jest to osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, posiadanie zdolność prawnej (zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków), prowadzenie działalności we własnym imieniu. UWAGA: Należy pamiętać, że w przypadku, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest w formie spółki cywilnej, przedsiębiorcami są wspólnicy spółki a nie sama spółka. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest to, że stroną wszelkich praw i obowiązków powstających w związku z prowadzoną działalnością są wspólnicy spółki. 6 Dz.U z późniejszymi zmianami stan prawny na dzień r. UWAGA: tel. 91/ , fax UWAGA: UWAGA: Należy pamiętać, że w przypadku, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest w Strona 8 Należy formie W Polsce spółki pamiętać, podstawy cywilnej, że prowadzenia w przedsiębiorcami przypadku, działalności gdy działalność są wspólnicy gospodarczej gospodarcza spółki są a obecnie prowadzona sama uregulowane spółka. jest w formie Skutkiem Należy przede spółki pamiętać, wszystkim takiego cywilnej, że w stanu ustawie w przedsiębiorcami przypadku, rzeczy o swobodzie jest gdy to, działalność są że wspólnicy stroną działalności gospodarcza wszelkich spółki gospodarczej a nie praw prowadzona sama i spółka. obowiązków z dnia jest w 2

9 3. FUNDAMENTY SWOBODY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej formułują kilka fundamentalnych zasad, na których opiera się prowadzenie działalności gospodarczej. Ich celem jest zapewnienie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i zapewnienie przedsiębiorcom stabilnych podstaw funkcjonowania. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji. Wykonując swoje zadania, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, właściwy organ działa wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy Właściwy organ jest obowiązany do załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Przytoczone powyżej założenia nie są jedynie postulatami. W oparciu o ich brzmienie funkcjonuje system prawny odnoszący się do prowadzących działalność gospodarczą. Oparcie znajduje w wielu ustawach w uszczegółowiających powyższe zasady. Strona 9

10 4. ZASADY PODEJMOWANIA I WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Podstawowe zasady podejmowania i wykonywania działalności określa ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 14 ust. 1 powyższej ustawy przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (spółka z o.o., itd.). Obowiązujące przepisy przewidują dwie formy zgłaszania prowadzenia działalności. Są to wpisanie do Ewidencji Działalności Gospodarczej (EDG) oraz wpisanie do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) Ewidencja działalności gospodarczej Zasady funkcjonowania EDG opisuje ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej 7. Zgodnie z jej zapisami wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi prowadzącymi jednoosobowo działalność gospodarczą a także wspólnicy spółki cywilnej. Ewidencję działalności gospodarczej prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy tj. miejscowości, w której przedsiębiorca przebywa z zamiarem stałego pobytu. 7 Dz.U stan prawny na dzień r. Strona 10

11 Szczegółowych informacji na temat obowiązujących wzorów i procedur warto szukać na stronach internetowych urzędów gmin lub w prowadzonych przez nich Biuletynach Informacji Publicznej (BIP) np. Warto też widzieć, że wiele urzędów wdrożyło systemy tzw. e-urzędu (np. czyli elektronicznej platformy, za pośrednictwem, której można uzyskać potrzebne informacje lub załatwić konkretną sprawę. Warto wiedzieć, że ewidencja działalności gospodarczej jest jawna i dane osobowe w niej zawarte nie podlegają przepisom ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Zgodnie z założeniami tzw. jednego okienka wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest jednocześnie wnioskiem o: wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON) prowadzonego przez Urząd Statystyczny, zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zgłoszeniem płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych (ZUS) albo zgłoszeniem oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (KRUS). W celu zapewnienia lepszej dostępności urzędów oraz stworzyć lepsze warunki dla działalności gospodarczej dopuszcza się, aby wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej mógł być przesłany na adres właściwego urzędu gminy listem poleconym a także złożony w wersji elektronicznej za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej urzędu gminy (np. Strona 11

12 UWAGA: Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do przedsiębiorcy i wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, w zakresie danych zawartych w zgłoszeniu, powstałe po dniu dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian, a także informację o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej. UWAGA: Za dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz zmiany w jego treści nie pobiera się opłat. Decydując się na rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej, trzeba mieć świadomość, iż przyjmujemy na siebie obowiązki, których niedochowanie skutkuje określonymi sankcjami przewidzianymi przepisami prawa. Zgodnie z art ustawy z dnia z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U tekst jednolity z późniejszymi zmianami). Kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem. UWAGA: Z dniem 1 lipca 2011 roku utworzona zostanie Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Strona 12

13 CEIDG prowadzi w systemie teleinformatycznym minister właściwy do spraw gospodarki. Zadaniem CEIDG jest: 1) ewidencjonowanie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi; 2) udostępnianie informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie wskazanym w ustawie; 3) umożliwienie wglądu do danych bezpłatnie udostępnianych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego; 4) umożliwienie ustalenia terminu i zakresu zmian wpisów w CEIDG oraz wprowadzającego je organu. Przekazywanie danych oraz informacji do CEIDG oraz przekazywanie i udostępnianie danych oraz informacji z CEIDG odbywać się będzie za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej. Strona 13

14 4.2. Krajowy rejestr sądowy Zasady dokonywania wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego opisuje ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym 8 Rejestr przedsiębiorców prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe. Rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru. Obowiązek dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców dotyczy min.: spółek jawnych; spółek partnerskich; spółek komandytowych; spółek komandytowo-akcyjnych; spółek z ograniczoną odpowiedzialnością; spółek akcyjnych; spółek europejskich; spółdzielni; spółdzielni europejskich; przedsiębiorstw państwowych; instytutów badawczych; przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, zwane dalej "przedsiębiorstwami zagranicznymi"; towarzystw ubezpieczeń wzajemnych; towarzystw reasekuracji wzajemnej; oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 8 Dz.U tekst jednolity z późniejszymi zmianami stan prawny na dzień r. Strona 14

15 głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń; głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji; instytucji gospodarki budżetowej. Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego. Każdy ma prawo otrzymać, również drogą elektroniczną, poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z Rejestru. Więcej informacji na temat zasad funkcjonowania Krajowego Rejestru Sądowego oraz procedur związanych z dostępem do informacji w nim zawartych można odnaleźć za pośrednictwem strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości UWAGA: Wniosek o wpis do rejestru powinien być złożony co do zasady nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu. W razie stwierdzenia, że wniosek o wpis do rejestru lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. UWAGA: W razie niewykonania obowiązków w tym terminie, sąd rejestrowy nakłada grzywnę. Jeżeli podjęte środki, nie spowodują złożenia wniosku o wpis lub dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe, a w rejestrze jest zamieszczony wpis niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy, sąd rejestrowy wykreśla ten wpis z urzędu. Strona 15

16 Jeżeli pomimo stosowania grzywien osoba prawna wpisana do rejestru przedsiębiorców nie wykonuje obowiązków, sąd rejestrowy może ustanowić dla niej kuratora na okres nieprzekraczający roku. UWAGA: Podmiot wpisany do Rejestru ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do Rejestru nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jego wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do Rejestru w ustawowym terminie, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. UWAGA: Dokonanie wpisów do KRS podlega opłatom. Opłaty związane z rejestrem przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego ponoszą w poniższej wysokości następujące podmioty: Spółki osobowe (spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo akcyjna) wpis do rejestru: opłata 750 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 500 zł zmiana wpisu: opłata 400 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 250 zł wykreślenie wpisu: opłata 300 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 250 zł Strona 16

17 Pozostałe podmioty (w tym z rejestru stowarzyszeń z jednoczesnym wpisem do rejestru przedsiębiorców oraz jako organizacja pożytku publicznego) wpis do rejestru: opłata 1000 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 500 zł zmiana wpisu: opłata 400 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 250 zł wykreślenie wpisu: opłata 300 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opłata 250 zł wykreślenie z rejestru bez wykreślania z Krajowego Rejestru Przedsiębiorców 150 zł 4.3. Ograniczenia swobody prowadzenia działalności koncesje, zezwolenia, licencje Jak już wskazano, co do zasady podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Istnieją jednak rodzaje działalności, które ze względu na swój specyficzny charakter muszą podlegać reglamentacji i ograniczeniom. Podstawową regulacją w tym zakresie jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Podejmowanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wymaga spełnienia przez przedsiębiorców dodatkowych wymogów i jest wyrazem reglamentacji przez państwo. Podjęcie działalności gospodarczej objętej reglamentacją wymaga zgody odpowiedniej władzy publicznej. Jedną z form wyrażania tej zgody jest koncesja. Strona 17

18 Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych; 2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; 3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią; 4) ochrony osób i mienia; 5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych; 6) przewozów lotniczych; 7) prowadzenia kasyna gry. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach: 1) ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 2) ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych 3) ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych 4) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach 5) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii 6) ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych; 7) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi 8) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych 9) ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych 10) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe; Strona 18

19 11) ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne 12) ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych 13) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach 14) ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach 15) ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków 16) ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych w zakresie prowadzenia laboratorium referencyjnego; 17) ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne 18) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym 19) ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie 20) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze 21) ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych 22) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej 23) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym 24) ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe 25) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym 26) ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych 27) ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach 28) ustawy z dnia 11 maja 2007 r. o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz. U. Nr 127, poz. 880). Uzyskania zezwolenia albo dokonania zgłoszenia wymaga wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego, określonej w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276, z późn. zm. 21) ). Uzyskania zezwolenia wymaga prowadzenie warsztatu w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 661). Strona 19

20 Uzyskania licencji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach: 1) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym; 2) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym Uzyskania zgody wymaga prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 743). UWAGA: Koncesja, zezwolenie, zgoda, licencja albo wpis do rejestru działalności regulowanej uprawniają do wykonywania działalności gospodarczej na terenie całego kraju i przez czas nieokreślony. Przepisy szczególne mogą przewidywać jednak konieczność okresowego weryfikowania przez stosowne organy okoliczności stanowiących podstawę ich udzielenia. Strona 20

21 4.4. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy Prawidłowość prowadzenia działalności gospodarczej podlega kontroli niemal we wszystkich jej aspektach. Wśród instytucji, w których kompetencjach znajduje się kontrola przedsiębiorców znajdują się między innymi Urząd Kontroli Skarbowej, Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna i inne. W przypadku, gdy przedsiębiorca korzysta z różnych form dofinansowania zewnętrznego, w tym z środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej musi się liczyć z kontrolą prawidłowości ich wydatkowania przez instytucje, które dofinansowanie przyznały. Wydatkowanie środków unijnych może podlegać także kontroli instytucji Unii Europejskiej takich jak kontrolerzy i audytorzy Komisji Europejskiej, audytorzy Europejskiego Trybunału Obrachunkowego czy też kontrolerzy Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (Commission proposes reform of European Anti-Fraud Office (OLAF)). Główne zasady, wykonywania kontroli w stosunku do przedsiębiorców określają przepisy ustawy ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w art. 77 do 84d. Co do zasady przeprowadzenie czynności kontrolnych w odniesieniu do przedsiębiorcy wymaga wcześniejszego zawiadomienia. Przepisy ustawy przewidują jednak okoliczności, w których takiego obowiązku nie ma. Strona 21

22 Sytuacje takie mogą mieć miejsce, gdy: kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej; przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia; kontrola jakości paliw jest przeprowadzana na postawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200, z 2008 r. Nr 157, poz. 976 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97); kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.); przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego; przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu. Strona 22

23 Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy. W przypadku, gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich czynności powinna być uzasadniona w protokole kontroli. UWAGA: Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie. UWAGA: Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli służy przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności. W praktyce niewielu przedsiębiorców tego typu dokument prowadzi pomimo tego, iż jest to w zasadzie jedyna podstawa umożliwiająca wykazanie, że nastąpiły okoliczności wyłączające przeprowadzenie u przedsiębiorcy kolejnej kontroli. Gotowe książki kontroli są często dostępne w punktach gdzie można nabyć także inne wzory stosowanych przez przedsiębiorców dokumentów (tzw. druki akcydensowe). Jako, że jednym z głównych założeń działań kontrolnych jest, unikanie nadmiernego komplikowania funkcjonowania przedsiębiorcy, obowiązujące w tym zakresie przepisy wprowadzają pewne rozwiązania, które mają pomóc ten cel osiągnąć. Strona 23

24 Z tego też powodu nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy a czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać odpowiednio: w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych; w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych; w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych; w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych. Obowiązujące przepisy przewidują jednak także pewien katalog sytuacji faktycznych wyłączających stosowanie przedstawionych powyżej zasad. Nie obowiązują one, gdy: ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej; przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia; kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów; przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego; kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu; przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej; kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Strona 24

25 4.5. Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy Zakwalifikowanie przedsiębiorcy, jako mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego ma wpływ na możliwości pozyskania dofinansowania prowadzonej działalności ze źródeł zewnętrznych w tym środków Unii Europejskiej. Odpowiedni status przedsiębiorcy może mieć wpływ na wysokość przyznanego dofinansowania czy też o samej możliwości zakwalifikowania przedsiębiorcy do ubiegania się o dofinansowanie. Definicje oraz zasady kwalifikowania przedsiębiorców do poszczególnych grup znajdują się w rozdziale 7 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z jego zapisami: Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro. Strona 25

26 Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro. UWAGA: Wyrażone w euro wielkości, przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy. Średni kurs euro a także inne kursy przydatne podczas prowadzenia działalności można znaleźć między innymi na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego Wygodnym i miarodajnym sposobem samodzielnego określenia przez przedsiębiorcę własnego tzw. statusu MSP warto skorzystać z kwalifikatora MSP dostępnego na stronie internetowej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Strona 26

27 5. FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Jednym z najistotniejszych zagadnień stającym przed osobą pragnącą podjąć działalność gospodarczą jest wybór właściwej formy jej prowadzenia. O tym, jaka forma będzie najbardziej odpowiednia decyduje głownie przedmiot działalności a także możliwości i potencjał przedsiębiorcy. Przedstawiona poniżej analiza głównych form prowadzenia działalności ma za zadanie wskazać ich najważniejsze cechy, zakres odpowiedzialności i główne wymagania formalno prawne. Opisane zostaną następujące formy prowadzenia działalności gospodarczej: 5.1. indywidualna działalność gospodarcza 5.2. spółka cywilna 5.3. spółka jawna 5.4. spółka partnerska 5.5. spółka komandytowa 5.6. spółka komandytowo akcyjna 5.7. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 5.8. spółka akcyjna 5.9. stowarzyszenie fundacja spółdzielnia oddział i przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznego Strona 27

28 5.1. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą indywidualna działalność gospodarcza Osoba fizyczna może prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą. Podstawą prowadzenia działalności są przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarcze. 9 Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminę właściwą dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy na zasadach opisanych wcześniej. UWAGA: Wniosek składany jest na specjalnym formularzu i stanowi, oprócz wniosku o wpis do ewidencji, także wniosek o nadanie numeru REGON, zgłoszenie do urzędu skarbowego oraz do ZUS lub KRUS. Jeżeli przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, to jej firmą jest imię (w pełnym brzmieniu) i nazwisko. Imię i nazwisko osoby fizycznej stanowią tzw. rdzeń firmy. Firma osoby fizycznej może zawierać dodatki dowolne, np. pseudonim, określenie wskazujące na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia. Jeżeli nazwisko osoby fizycznej ma charakter złożony, to oba nazwiska powinny być uwzględnione w brzmieniu firmy tej osoby. Firma osoby fizycznej nie może być podana w skrócie. Elementy składowe tej firmy muszą być podawane w pełnej wersji. W firmie osoby fizycznej nie może występować pseudonim zamiast imienia i nazwiska tej osoby, jednakże, może on być w niej umieszczony w charakterze dodatku fakultatywnego. 9 Dz.U z późniejszymi zmianami stan prawny na dzień r. Strona 28

29 Zmiana nazwiska czy imienia osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą prowadzi do zmiany firmy, wobec czego powinna ona być ujawniona we właściwym rejestrze podobnie jak inne zmiany odnoszące się do informacji stanowiących przedmiot wpisu do rejestru. Osoba fizyczna, w ramach prowadzonej działalności, jako prowadząca działalność indywidualna zaciąga zobowiązania w swoim imieniu i na swoją rzecz. Jednoosobowa działalność gospodarcza jest prowadzona i reprezentowana przez właściciela, tj. przedsiębiorcę. Przedsiębiorca odpowiada w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak majątkiem osobistym Spółka cywilna Wykonywanie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej opisują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny 10 (Tytuł XXXI, art. 860 i dalsze). Zgodnie z ustawową definicją przez umowę spółki, wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, nie może zostać uznana za przedsiębiorcę Status przedsiębiorcy może przysługiwać jedynie wspólnikom spółki cywilnej na takich zasadach, jakie wskazano przy analizie indywidualnej działalności gospodarczej. Spółka cywilna, jako taka nie podlega rejestracji. Obowiązkowi rejestracji podlegają natomiast jej wspólnicy, jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Spółka cywilna podobnie jak spółka jawna są spółkami osobowymi. Głównym elementem tych spółek jest ich skład osobowy, a nie kapitał. Założenie tych spółek nie jest w związku z tym związane z wymogiem posiadania określonego kapitału. 10 Dz.U z późniejszymi zmianami stan prawny na dzień r. Strona 29

30 Powstanie spółki cywilnej Spółkę mogą utworzyć: podmioty będące już przedsiębiorcami, a więc takie, które wykonują we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą), podmioty, które dotąd nie były przedsiębiorcami i zawierają umowę spółki w celu prowadzenia działalności gospodarczej (dopiero podjęcie działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej daje tym podmiotom status przedsiębiorcy). UWAGA: Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem. Niezachowanie takiej formy nie wywołuje żadnych negatywnych skutków w zakresie powstania spółki, skutkuje natomiast ograniczeniami w zakresie dowodzenia faktu zawarcia umowy czy też jej treści (zapisów umowy). Umowa spółki powinna precyzować wspólny cel gospodarczy, dla którego spółka zostaje zawarta oraz zawierać określenie sposobu działania każdego ze wspólników dla osiągnięcia zamierzonego celu. (wzór umowy spółki stanowi załącznik do niniejszego poradnika) Firma spółki cywilnej Spółka cywilna nie ma własnej firmy. Może występować pod nazwą, z zastrzeżeniem, że we wszystkich jej oznaczeniach (umowach, fakturach) ma obowiązek występowania pod imieniem wszystkich wspólników. Strona 30

31 Występowanie w obrocie gospodarczym wspólników spółki cywilnej musi się wiązać z podawaniem imion i nazwisk, firm czy nazw ich wszystkich. Wskazane jest uzupełnienie dodatkiem wskazującym na spółkę cywilną, jako podstawę łącznego ich działania (np spółka cywilna, s.c.). Majątek spółki cywilnej Majątek spółki jest majątkiem wspólnym wspólników. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Przyjmuje się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. Odpowiedzialność w spółce cywilnej Odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy, a nie spółka. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Reprezentacja spółki cywilnej W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Strona 31

32 Prowadzenie spraw spółki cywilnej Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty. Ze względu na swój specyficzny charakter stroną zawieranych umów są wszyscy wspólnicy, a nie spółka. Dlatego też umowy zawierane w ramach działalności spółki powinny być, w zakresie określenia stron umowy, sformułowane w następujący sposób: Umowa z dnia Zawarta w dniu r., pomiędzy:... (NIP ), (imię i nazwisko wspólnika) (NIP wspólnika).. (NIP ), (imię i nazwisko wspólnika) (NIP wspólnika) wspólnikami spółki cywilnej:... Spółka Cywilna (pełna nazwa spółki) z siedzibą w:.. (siedziba spółki) NIP.. REGON. (NIP spółki cywilnej) reprezentowanym przez:. Wspólnika, (określenie osoby reprezentującej wspólników) Strona 32

33 Spółka cywilna jest podatnikiem podatku VAT oraz podatku akcyzowego natomiast w zakresie podatku dochodowego podatnikiem nie jest spółka, lecz wyłącznie każdy z jej wspólników indywidualnie. Określenie wysokości przychodu do opodatkowania oraz należnego podatku dochodowego dokonuje się dla poszczególnych wspólników. Podatek dochodowy wspólnicy powinni, zatem płacić samodzielnie oraz odrębnie od siebie według dochodu przypadającego na każdego z nich. Udział w zyskach spółki cywilnej Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednakże, gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego. Rozwiązanie spółki cywilnej Jeżeli spółka została zawarta na czas nieoznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne. Strona 33

34 Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika. Z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd. Spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika. Zgodnie z art ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych 11, jeżeli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego jest obowiązkowe i powinno nastąpić w terminie trzech miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego 5.3. Spółka jawna Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Działalność spółki jawnej regulują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (Tytuł II Spółki osobowe Dział I art. 22 i dalsze). Umowa spółki jawnej Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. 11 Dz.U z późniejszymi zmianami stan prawny na r. Strona 34

35 Rygor nieważności powoduje, że niezachowanie formy pisemnej, spowoduje nieważność z mocy prawa takiej czynności, czyli stan, jakby umowy w ogóle nie było. Powinna zawierać następujące elementy: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. (wzór umowy spółki jawnej stanowi załącznik do niniejszego poradnika) Firma spółki jawnej Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest także używanie w obrocie skrótu "sp. j." Powstanie spółki jawnej Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji. Strona 35

36 UWAGA: Zgłoszenie spółki w KRS wiąże się z następującymi kosztami: 750 zł opłaty sądowej; 500 zł opłaty za ogłoszenie o wpisie do rejestru w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Majątek spółki jawnej Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione, jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Od wniesionych wkładów istnieje obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie równej 0, 5 % wartości wkładów. Odpowiedzialność w spółce jawnej Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia. Strona 36