Druki pomorskie w kolekcji starych druków Biblioteki Muzeum Narodowego w Szczecinie na tle zasobów bibliotek muzeów Pomorza Zachodniego

Transkrypt

1 Piśmiennictwo na Pomorzu Zachodnim do końca XVIII wieku. Międzynarodowa konferencja naukowa. Szczecin, 8-9 grudnia 2014 Druki pomorskie w kolekcji starych druków Biblioteki na tle zasobów bibliotek muzeów Pomorza Zachodniego Marta Kurzyńska Biblioteka Staromłyńska 27, Szczecin Tel.: ; /fax 204 m.kurzynska@muzeum.szczecin.pl Agenda gestellet vor de Kercken in Pamern, Alten Stettin 1691.

2 Druki pomorskie w kolekcjach starych druków bibliotek muzeów Pomorza Zachodniego

3 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Muzea Pomorza Zachodniego Obecnie na terenie woj. zachodniopomorskiego funkcjonuje 31 różnego rodzaju muzeów. Z tego 15 placówek ma charakter muzeów w sensie ustawy o muzeach z 1996 r., pozostałe "muzea" to zbiory zabytków przy różnych instytucjach. Jedynie 3 muzea stanowią kontynuację instytucji przedwojennych, choć ich zbiory w znacznym stopniu zostały uszczuplone i zreorganizowane: Darłowo, Koszalin, Szczecin.

4 Biblioteki muzealne Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego W muzeach Pomorza Zachodniego przeważają księgozbiory podręczne. Jedynie w 7 muzeach funkcjonują biblioteki udostępniające zbiory osobom z zewnątrz: Darłowo, Kołobrzeg, Koszalin, Myślibórz, Stargard Szcz., Szczecin, Szczecinek. W 3 przypadkach biblioteka nie jest wydzielona w strukturze organizacyjnej Muzeum: Darłowo, Myślibórz, Szczecinek. W 6 znajdują się kolekcje starych druków: Darłowo, Kołobrzeg, Koszalin, Stargard Szcz., Szczecin, Szczecinek. 4 posiadają przedwojenną tradycję gromadzenia starych druków: Darłowo, Stargard Szcz., Szczecin, Szczecinek.

5 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Kolekcje starych druków w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego. Na podstawie ankiety przeprowadzonej w 2013 r. Stan ilościowy r. liczba starych druków zgromadzone przed 1945 r. zgromadzone po 1945 r. Darłow o Kołobrzeg Koszalin Stargard Szczecin Szczecinek 157 tyt. 19 tyt. 7 tyt. 107 tyt. 577 tyt. 141 tyt nw nw Opracowanie własne. nw nie wiadomo

6 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Zakres geograficzno-tematyczny kolekcji starych druków w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego. całkowita liczba druków Darłowo Kołobrzeg Koszalin Stargard Szczecin Szczecinek 157 tyt. 19 tyt. 7 tyt. 107 tyt. 577 tyt. 141 tyt. pomeranika TAK 8 TAK 60 % 40 % 140 tyt. polonika TAK tyt. 1 tyt. historia TAK TAK TAK TAK TAK TAK teologia TAK - TAK TAK TAK TAK sztuka TAK - - TAK TAK - medycyna TAK TAK - inne prawo / administracja Opracowanie własne. - - prawo / administracja prawo / administracja alchemia architektura numizmatyka -

7 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Stan opracowania kolekcji starych druków w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego. Katalog kartkowy Katalog elektroniczny Kartoteki pomocnicze W bibliotece cyfrowej Bałtycka Biblioteka Cyfrowa Darłowo Kołobrzeg Koszalin Stargard Szczecin Szczecinek TAK TAK TAK NIE TAK TAK NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE 40 NIE NIE NIE NIE NIE Opracowanie własne.

8 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Stan informacji o kolekcjach starych druków w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego. Darłowo Kołobrzeg Koszalin Stargard Szczecin Szczecinek Karty druków w Centralnym Katalogu Starych Druków w BN Informacja o kolekcji w Informatorze o bibliotekach w Polsce BN Opracowania na temat kolekcji Informacja o kolekcji na stronie internetowej Muzeum Upublicznione informacje o pojedynczych egzemplarzach kolekcji Egzemplarze na wystawach muzealnych TAK NIE TAK TAK (46 druków) TAK NIE TAK TAK NIE TAK NIE NIE NIE NIE TAK TAK NIE NIE TAK NIE TAK TAK NIE TAK Facebook NIE NIE TAK Katalog wystawy TAK Katalog wystawy TAK TAK NIE TAK TAK TAK TAK NIE

9 Druki pomorskie w kolekcji starych druków Biblioteki Muzeum Narodowego w Szczecinie

10 Druki pomorskie w Bibliotece Biblioteka spadkobierczyni bibliotek przedwojennych szczecińskich muzeów: Pommersches Landesmuseum (Pomorskie Muzeum Krajowe) - biblioteka muzealna Museum der Stadt Stettin (Muzeum Miasta Szczecina) biblioteka muzealna Muzeum Morskie - biblioteka muzealna Muzeum Pomorza Zachodniego biblioteka muzealna Muzeum Miejskie (1948) / Muzeum Pomorza Zachodniego (1949) biblioteka muzealna Muzeum Pomorza Zachodniego / Muzeum Narodowe w Szczecinie biblioteka muzealna

11 Druki pomorskie w Bibliotece Biblioteka Księgozbiór muzealny gromadzony od 1866 przez towarzystwo muzealne Pommersches Museum (Muzeum Pomorskie). Po 1945 rodzimy księgozbiór muzealny nie zachował się w całości, ale został uzupełniony o księgozbiory z innych źródeł.

12 Druki pomorskie w Bibliotece Charakterystyka kolekcji starych druków BMNS Stan ilościowy: 577 dzieł (744 wol.). Jest to 4 pod względem wielkości zbiór starych druków w Szczecinie. Inwentaryzacja: większość kolekcji z dopiskiem mienie poniemieckie rozpoczęto inwentaryzować w połowie lat 60. XX w. Ostatni wpis do inwentarza nastąpił w Opracowanie zakończono w Informacje o zbiorze: katalog alfabetyczny w układzie chronologicznym; kartoteka rzeczowa. Język druków: dominujący - niemiecki i łacina; inne - francuski, włoski, holenderski i polski. Kirchenordnung im Lande zu Pommern (Alten Stettin 1690) / Agenda gestellet vor de Kercken in Pamern, Alten Stettin Własność kościoła św. Gertrudy w Szczecinie (?).

13 Druki pomorskie w Bibliotece Chronologia druków XVI w. : 29 tyt., w tym 8 tyt. pomeranica. XVII w. : 180 tyt., w tym 82 tyt. pomeranica. XVIII w. : 352 tyt., w tym 148 tyt. pomeranica. 40 % kolekcji to pomeranica. Caspar Schütz, Historia rerum Prussicarum (Zerbst 1692).

14 Druki pomorskie w Bibliotece Statystyka pomorskich oficyn wydawniczych w kolekcji starych druków BMNS Szczecin Stargard Greifswald Stralsund Kołobrzeg Białogard 59 tyt. 22 tyt. 22 tyt. 21 tyt. 4 tyt. 1 tyt. Stargard in Pommern 1680, Gedruck von Berger Campe, Hinterpommern Buchhändler.

15 Druki pomorskie w Bibliotece Reprezentacja oficyn wydawniczych Szczecina w kolekcji starych druków BMNS rodzina Rhetów - Verlegung Joachim Rheten Erben ( ), Georg Rhete II ( ), Johann Valentin Rhete ( ), Friederich Ludwig Rhete ( ), oraz ich następcy - Gabriel Dahlen ( ), Johann Friedrich Spiegel ( ), Johann Heinrich Leich ( ), Johann Heinrich Leich Witwe ( ), Johann F. Struck ( ), Johann Samuel Leich ( ). spadkobiercy drukarni Michaela Höpfnera Samuel Höpfner ( ), Herman Gottfryd Effenbart II ( ) i jego spadkobiercy ( ). Alten Stettin 1656, gedruckt bey Johann Valentin Rheten, Königlichem Typogarpho und Buchhändler.

16 Druki pomorskie w Bibliotece Źródła do dziejów Pomorza w kolekcji starych druków BMNS Johannes Micraelius, Sechs Bücher vom Alten Pommerlande, Stettin / Leipzig Źródła do dziejów kościoła pomorskiego: źródła do dziejów liturgii protestanckiej; zbiory kazań oraz mów pogrzebowych. syntezy dziejów Pomorza autorstwa pomorskich uczonych; zebrane zbiory dokumentów (edyktów, mandatów, patentów, przywilejów) w obrębie prawodawstwa terytorialnego; monografie i opisy miast pomorskich oraz ich poszczególnych obiektów; opisy zjawisk życia społecznego, gospodarczego, czy politycznego. Źródła do dziejów nauki pomorskiej: opracowania na temat uczonych pomorskich; kroniki i roczniki pozapomorskie, napisane przez pomorskich uczonych; dysertacje, tematycznie dotyczące Pomorza, napisane przez przyszłych pomorskich pastorów lub pod kierunkiem pomorskich profesorów; druki związane z życiem szkół i uczelni.

17 Druki pomorskie w Bibliotece

18 Druki pomorskie w Bibliotece Proweniencje pomorskie w kolekcji starych druków BMNS proweniencje szczecińskich muzeów i księgozbiorów z nimi powiązanych: Museum Stattin, Pommersches Museum, Bibliothek der Gesellschaft für Pom. Geschichte u. Altertumskunde in Stettin, Nautische Gesellschaft Stettin, Städtisches Naturwissenschaftliche Bibliothek Stettin (z dopiskiem Dohrn ), Aus der Handbibliothek der Stadtischen Kupferstich Sammlung zu Stettin. proweniencje inne: Pieczątka: Kreisheimatmuseum Drammburg in Pommern / Muzeum Regionalne w Drawsku Pom. bibliotek szkół Szczecina, Stargardu, Białogardu, Drawska; muzeów Białogardu, Drawska; stowarzyszeń Szczecina; instytucji Koszalina, Świdwina, Stralsundu.

19 Osobowe znaki własnościowe w kolekcji starych druków BMNS Druki pomorskie w Bibliotece Ok. 80 druków zawiera osobowe zapiski własnościowe, marginalia oraz ekslibrisy; autografy pochodzą w większości spod ręki profesorów pomorskich szkół. Autograf Paula Friedeborna w Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern, Alten Stettin 1613.

20 Druki pomorskie w Bibliotece Druki pomorskie w zbiorze pozabibliotecznym W zasobie Muzeum Historii Miasta Szczecina Oddziału MNS znajdują się: stare druki: 1 druk ulotny, 8 druków zwartych o tematyce religijnej. Rarytas: Parodiae in libros odarum Horatii (Stettin 1634) - z parafrazami poezji Horacego i poematem Lamberta Alarda ( ) - Laurifolia s. poematum juvenilium apparatus opatrzone wstępem urodzonego w Koszalinie filozofa i pedagoga Davida Hopfa ( ). Druk pochodzi z biblioteki kościoła w Trzebiatowie (Ex Biblioteca Treptoviensis Templi). Ekspozycja w Muzeum Historii Szczecina Oddział MNS. Widoczne obiekty od lewej: dokument z kancelarii Kazimierza Jagiellończyka w sprawie ślubu Bogusława X z Anną Jagiellonką, 1490 (kopia XX w.); list króla Zygmunta II Augusta skierowany do Książąt Pomorskich w sprawie pożyczki 100 tyś. talarów, 1569 (kopia XX w.); J. Micraelius, Sechs Bücher vom Alten Pommerland, Alten Stettin rękopisy: 9 listów z lat korespondencja w jęz. niem. pięciu kupców szczecińskich handlujących winem kierowana do firmy Schröder&Schyler w Bordeaux. Ciekawe źródło do dziejów handlu winem w XVIII-wiecznym Szczecinie.

21 Druki pomorskie w bibliotekach muzeów Pomorza Zachodniego Uwagi końcowe Muzealne kolekcja starych druków wymagają prac konserwatorskich, uzupełnień bibliograficznych oraz popularyzacji. Osiągnięcie tych celów jest możliwe dzięki: pobudzeniu zainteresowania zasobami specjalistów spoza muzeów; pozyskaniu zewnętrznych środków finansowych na prace konserwatorskie i digitalizacyjne; Druki z XVII w. współoprawne w pergaminową kartę inkunabułu. Kolekcja BMNS. współpracę między bibliotekami muzeów woj. zachodniopomorskiego.

22 Piśmiennictwo na Pomorzu Zachodnim do końca XVIII wieku. Międzynarodowa konferencja naukowa. Szczecin, 8-9 grudnia 2014 Dziękuję za uwagę Druki pomorskie w kolekcji starych druków Biblioteki na tle zasobów bibliotek muzeów Pomorza Zachodniego Marta Kurzyńska