Krajowe i lokalne problemy zanieczyszczenia powietrza - w poszukiwaniu skutecznych rozwiązań

Transkrypt

1 Krajowe i lokalne problemy zanieczyszczenia powietrza - w poszukiwaniu skutecznych rozwiązań Dominik Kobus Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy Zakład Monitoringu Zanieczyszczenia Powietrza Szkoła Główna Handlowa Instytut Gospodarstwa Społecznego Warszawa,

2 Zanieczyszczenie powietrza rzeczywisty problem? Dominik Kobus, Warszawa r.

3 Zanieczyszczenie powietrza rzeczywisty problem? Dominik Kobus, Warszawa r.

4 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Wyniki rocznej oceny jakości powietrza za 2013 Źródło: Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2013, Inspekcja Ochrony Środowiska

5 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Wyniki rocznej oceny jakości powietrza za 2013 Źródło: Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2013, Inspekcja Ochrony Środowiska

6 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Pył zawieszony PM10 Źródło: EAŚ GIOŚ WIOŚ w Warszawie Dominik Kobus, Warszawa r.

7 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Benzo(a)piren Źródło: EAŚ GIOŚ WIOŚ w Warszawie

8 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Ozon Źródło: EAŚ GIOŚ

9 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Dwutlenek azotu Źródło: EAŚ GIOŚ WIOŚ w Warszawie

10 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Źródła emisji PM10 Dominik Kobus, Warszawa r. Źródło: GIOŚ KOBIZE

11 μg/m 3 PM2.5 μg/m 3 PM2.5 μg/m 3 PM2.5 Główne problemy zanieczyszczenia powietrza Źródła emisji PM2,5 w Polsce Dane uśrednione dla stacji miejskich w AIRBASE modelowane z wykorzystaniem GAINS wdrożenie działań proponowanych przez KE Households Primary PM: Traffic Sec. PM: Traffic + agri Sec. PM: Industry + agri Primary PM: Industry Natural WHO guideline Origin Dominik Kobus, Warszawa r. 0 Origin Kiesewetter and Amann (2014) Urban PM2.5 levels under the EU Clean Air Policy Package, TSAP Report #12, International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA)

12 SO2 and GDP relative to 1970 Czy zmiany są możliwe? Przykład dwutlenku siarki Emisja SO 2 w zachodniej Europie Perspektywa w latach 70-tych 400% 350% 300% 250% 200% SO2 avoided through energy efficiency improvements changes in fuel structure (end-of-pipe) emission controls Actual SO2 150% 100% Hypothetical GDP (3% growth/yr) Actual GDP (constant 2000 Euro) 50% 0% Dominik Kobus, Warszawa r. Źródło: IIASA

13 SO2 and GDP relative to 1970 Czy zmiany są możliwe? Przykład dwutlenku siarki Emisja SO 2 w zachodniej Europie : % 350% SO2 avoided through 300% Actual SO2 250% 200% 150% Hypothetical GDP (3% growth/yr) 100% 50% 0% Dominik Kobus, Warszawa r. Źródło: IIASA

14 SO2 and GDP relative to 1970 Czy zmiany są możliwe? Przykład dwutlenku siarki Rozdział pomiędzy wzrostem PKB a emisją SO 2 w zachodniej Europie 400% 350% 300% 250% 200% 150% 100% SO2 avoided through energy efficiency improvements changes in fuel structure (end-of-pipe) emission controls Actual SO2 50% 0% Hypothetical GDP (3% growth/yr) Dominik Kobus, Warszawa r. Źródło: IIASA

15 Rozwiązania skuteczne - czyli jakie? Działania skuteczne: Ograniczają emisję zanieczyszczeń Ograniczają stężenia zanieczyszczeń i wystąpienia przekroczeń Ograniczają narażenie społeczeństwa Możliwe technologicznie Realne ekonomicznie Akceptowalne społecznie Zgodne z prawem

16 W poszukiwaniu skutecznych rozwiązań Działania: Technologiczne Inwestycyjne Zakazy Instrumenty ekonomiczne (podatki i dopłaty) Kontrole Edukacyjne Zachęty i zalecenia Informacje i ostrzeżenia Programy krajowe Programy ochrony powietrza w strefach Inne programy oraz inicjatywy regionalne i lokalne Działania edukacje (formalne i nieformalne) np. urzędy, szkoły, media, organizacje pozarządowe itp. Oddolne inicjatywy społeczne Indywidualne wybory i zachowania

17 Przykłady działań zapisanych w programach ochrony powietrza Ograniczenie emisji komunikacyjnej Rozwój systemu ścieżek rowerowych i infrastruktury rowerowej (wypożyczalnie) Modernizacje i remonty dróg likwidacja nawierzchni nieutwardzonych Czyszczenie ulic na mokro w okresie wiosna-jesień Stworzenie spójnego systemu zarządzania ruchem pojazdów komunikacji zbiorowej; Rozwój i modernizacja systemu transportu publicznego Integracja systemu transportu publicznego wspólny bilet na przejazdy aglomeracyjne Odpowiednia polityka cenowa opłat za przejazdy System informowania pasażerów

18 Przykłady działań Ograniczenie emisji komunikacyjnej Wprowadzenie niskoemisyjnych paliw i technologii w transporcie publicznym Rozwój systemu transportu szynowego Budowa parkingów Park & Ride Kontrole czystości kół w pojazdach wyjeżdżających z budowy, zabezpieczeń przeciwko pyleniu Wprowadzanie nowych obszarów zieleni wzdłuż szlaków komunikacyjnych

19 Przykłady działań. Edukacja ekologiczna Akcje edukacyjne: Korzyści transportu zbiorowego, alternatywnych środków transportu Szkodliwość spalania odpadów Podłączenie do scentralizowanych źródeł ciepła Promocja nowoczesnych źródeł ciepła Ograniczenie emisji komunalno-bytowej Rozbudowa sieci ciepłowniczych i przyłączenia do sieci Zmiana stosowanych paliw - wymiana nieekologicznych pieców węglowych na gazowe lub wykorzystujące ekogroszek Budynki indywidualne, użyteczności publicznej, zakłady System dopłat Termomodernizacja budynków

20 Przykłady działań. Zagospodarowanie przestrzeni, ustalenia w planach z. p. Zapewnienie układu przewietrzania miasta Wprowadzanie zieleni izolacyjnej Zakaz stosowania paliw stałych w obrębie projektowanej zabudowy (systemów indywidualnych) Reorganizacja układów komunikacyjnych Wprowadzanie stref zamkniętych dla ruchu samochodowego w ścisłym centrum miasta Wpisanie konieczności budowy ścieżek rowerowych wzdłuż nowo budowanych dróg

21 Przykłady działań. Działania krótkoterminowe sytuacje alarmowe (ryzyko i wystąpienie) Zalecenia Nieogrzewanie węglem Korzystanie z komunikacji miejskiej Ograniczenia używania sprzętu spalinowego, grilli i kominków Ograniczenia wjazdu samochodów ciężarowych do centrów miast Zakazy Palenia odpadów biogennych Spalania odpadów w paleniskach domowych Czasowe ograniczenie prędkości pojazdów Czasowy zakaz wjazdu samochodów ciężarowych do centrów Informowanie społeczeństwa - komunikaty na stronie www, dyrektorów jednostek oświatowych, szpitali i przychodni Zachęty Czasowe bezpłatne przejazdy komunikacją miejską

22 Inne wzorce czy możliwe u nas? Road charging - opłaty wjazdowe Low emission zones strefy niskiej emisji Car free cities miasta wolne od samochodów, strefy ruchu pieszego

23 Inne wzorce czy możliwe u nas? Zarządzanie ruchem drogowym: limity prędkości, kierowanie potoków ruchu, poprawa płynności ruchu, restrykcje parkingowe Drogi dla autobusów Promocja samochodów elektrycznych Car sharing Kampanie uświadamiające zmiana zachowań

24 Dziękuję za uwagę