RZECZPOSPOLITA POLSKA (12)OPIS PATENTOWY (19)PL (11)63445 (13)B1. Przekładnia ślimakowa bezluzowa

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12)OPIS PATENTOWY (19)PL (11)63445 (13)B1 (21) Numer zgłoszenia: Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: Rzeczypospolitej Polskiej (51) IntCl5: F16H 1/16 F16H 57/12 (54) Przekładnia ślimakowa bezluzowa (73) Uprawniony z patentu: (43) Zgłoszenie ogłoszono: Wyższa Szkoła Inżynierska, Koszalin, PL BUP 12/91 (72) Twórcy wynalazku: (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: Wojciech Kacalak, Koszalin, PL Jerzy Ryckiewicz, Koszalin, PL WUP 03/94 Stanisław Ziółkowski, Koszalin, PL ( 5 7 ) 1. Przekładnia ślimakowa bezluzowa, zawierająca osadzone obrotowo w korpusie: wałek napędzający ze ślimakiem oraz umieszczony w stałej odległości od wałka napędzającego, usytuowany w płaszczyźnie prostopadłej wałek napędzany ze ślimacznicą, znamienna tym, że ślimacznica (4) powiązana jest z wałkiem napędzanym (3) sprężystym elementem podatnym w postaci tulei cienkościennej (5), a ponadto wyposażona jest w regulowany, rolkowy mechanizm dociskowy (6) wymuszający sprężyste odkształcenia tulei cienkościennej (5), w celu bezstopniowego przemieszczania wieńca ślimacznicy (4) w kierunku ślimaka (2).

2 PRZEKŁADNIA ŚLIMAKOWA BEZLUZOWA Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Przekładnia ślimakowa bezluzowa, zawierająca osadzone obrotowo w korpusie: wałek napędzający ze ślimakiem oraz umieszczony w stałej odległości od wałka napędzającego, usytuowany w płaszczyźnie prostopadłej wałek napędzany ze ślimacznicą, z n a m i e n n a t y m, że ślimacznica /4/ powiązana jest z wałkiem napędzanym /3/ sprężystym elementem podatnym w postaci tulei cienkościennej /5/, a ponadto wyposażona jest w regulowany, rolkowy mechanizm dociskowy /6/ wymuszający sprężyste odkształcenia tulei cienkościennej /5/, w celu bezstopniowego przemieszczania wieńca ślimacznicy /4/ w kierunku ślimaka /2/. 2.Przekładnia według zastrz. 1, z n a m i e n n a t y m, że tuleja cienkościenna / 5/ ma kształt walcowego kubka z pogrubionym dnem /7/, korzystnie wyposażonym w centralny otwór, umożliwiającym kołnierzowe połączenie z wałkiem napędzanym /3/ oraz ma na obwodzie sztywny wieniec ślimacznicy /4/ o płaszczyźnie symetrii /P/, prostopadłej do nominalnej osi obrotu tulei i oddalonej od dna /7/ na długość /L1/ nie mniejszą niż połowa średnicy tulei /O/, korzystnie zbliżoną do średnicy tulei /D/. 3. Przekładnia według zastrz. 2, z n a m i e n n a t y m, że tuleja cienkościenna /5/ ma wieniec ślimacznicy /4/ usytuowany pomiędzy dnem /7/ a przeciwległym końcem /13/, korzystnie w połowie długości czynnej i koniec ten jest obrotowo podparty przy pomocy podpory /14/. 4. Przekładnia według zastrz. 3, z n a m i e n n a t y m, że podporę /14/ stanowi rolka, korzystnie w postaci łożyska tocznego, obtaczająca się na zewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej /5/ od strony ślimaka /2/. 5.Przekładnia według zastrz. 4, z n a m i e n n a t y m, że rolka podpory /14/ osadzona jest na czopie /15/ nieruchomym względem osi wałka napędzanego /3/. 6. Przekładnia według zastrz. 4, z n a m i e n n a t y m, że rolka podpory /14/ osadzona jest na czopie /15/ o promieniowo regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego /3/. 7.Przekładnia według zastrz. 4, z n a m i e n n a t y m, że rolka podpory /14/ osadzona jest na czopie /15/ o mimośrodowo regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego /3/. 8.Przekładnia według zastrz. 4, z n a m i e n n a t y m, że rolka podpory /14/ osadzona jest na czopie /15/ o wahliwie regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego /3/. 9. Przekładnia według zastrz. 3, z n a m i e n n a t y m, że podporę /14/ stanowi łożysko, korzystnie toczne, osadzone w wewnętrznej średnicy przeciwległego do dna końca /13/ tulei cienkościennej /5/. 10. Przekładnia według zastrz. 9, z n a m i e n n a t y m, że łożysko podpory /14/ osadzone jest na czopie /15/ nieruchomym względem osi wałka napędzanego /3/, korzystnie współosiowym. 11. Przekładnia według zastrz. 9, z n a m i e n n a t y m, że łożysko podpory /14 / osadzone jest na czopie /15/ o promieniowo regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego /3/. 12. Przekładnia według zastrz. 9, z n a m i e n n a t y m, że łożysko podpory /14/ osadzone jest na czopie /15/ o mimośrodowo regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego /3/. 13. Przekładnia według zastrz. 1, z n a m i e n n a t y m, że mechanizm dociskowy /6/ wyposażony jest w rolkę /8/, najkorzystniej w postaci typowego łożyska tocznego, usytuowaną wewnątrz tulei cienkościennej / 5 /, bezpośrednio nad strefą zazębienia ślimaka / 2 / i wieńce ślimacznicy /4/, przemieszczaną bezstopniowo w kierunku ślimaka 14. Przekładnia według zastrz. 13, z n a m i e n n a t y m, że rolka / 8/ osadzona jest na czopie /9/ o promieniowo regulowanym położeniu względem ślimaka /2/.

3 Przekładnia według zastrz. 13, z n a m i e n n a t y m, że rolka /8/ osadzana jest na czopie /9/ o mimośrodowo regulowanym położeniu względem ślimaka /2/. 16. Przekładnia według zastrz. 13, z n a m i e n n a t y m, że r o l k a / 8 / osadzona jest na czopie /9/ o wahliwie regulowanym położeniu względem ślimaka /2/. Przedmiotem wynalazku jest przekładnia ślimakowa, w któ rej możliwe jest usuwanie luzów przekładni przenoszącej duże momenty, przy zachowaniu korzystnych własności dynamicznych przekładni. Przekładnia znajduje zastosowanie w układach, gdzie wymagana jest duża dokładność kinematyczna, zwłaszcza w mechanizmach precyzyjnych przemieszczeń oraz w układach wymagających dużej równomierności ruchu i dobrego tłumienia przy zmiennych obciążeniach. Znane są klasyczne przekładnie ślimakowe zawierające osadzone obrotowo w korpusie: wałek napędzający ze ślimakiem oraz umieszczony w stałej odległości od wałka napędzającego, usytuowany w płaszczyźnie prostopadłej wałek napędzany ze ślimacznicą. Wadą klasycznej przekładni jest nie dający się wyeliminować i powiększający się w miarę zużycia eksploatacyjnego luz między zębny powodujący niedokładności kinematyczne w układach przyniesienia napędu. Znana jest też z polskiego opisu patentowego nr bezluzowa przekładnia ślimakowa, w której ślimak jest wydrążony osiowo, wydrążeniem o średnicy równej lub nieco większej od średnicy dna wrębów. Ślimak osadzony jest suwliwie na trzpieniu i ustalony osiowo w części zawierającej rdzeń. Bezrdzemowa część ślimaka poddawana jest regulacji przez rozciąganie lub ściskanie przy pomocy mechanizmu przesuwnego w postaci podkładki i nakrętki. Wadą tej przekładni jest podatność na zginanie uzwojeń osadzonych suwliwie na trzpieniu pod wpływem sił osiowych, działających na ślimak w czasie pracy przekładni, przez co przekładnia zdolna jest do precyzyjnego przenoszenia jedynie niewielkich momentów obrotowych. Celem wynalazku było opracowanie konstrukcji przekładni ślimakowej bezluzowej o zwartej konstrukcji, łatwym do realizowania, bezstopniowym kasowaniu luzów międzyzębnych oraz zdolnej do przenoszenia dużych momentów obrotowych. Przekładnia ślimakowa bezluzowa według wynalazku charakteryzuje się tym, że ślimacznica powiązana jest z wałkiem napędzanym sprężystym elementem podatnym w postaci tulei cienkościennej. Przekładnia wyposażona jest ponadto w regulowany, rolkowy mechanizm dociskowy wymuszający sprężyste odkształcenia tulei cienkościennej, w celu bezstopniowego przemieszczania wieńca ślimacznicy w kierunku ślimaka. Tuleja cienkościenna, jako sprężysty element podatny łączący ślimacznicę z wałkiem napędzanym, charakteryzuje się dużą podatnością na odkształcenia promieniowe, przez co umożliwia łatwe osiowe przemieszczanie wieńca ślimacznicy w kierunku ślimaka w celu kasowania luzów międzyzębnych, przy równoczesnym zachowaniu dużej sztywności skrętnej, umożliwiającej utrzymanie dużej wierności kinematycznej przenoszenia momentu obrotowego oraz dużej wytrzymałości na skręcanie. Regulowany, rolkowy mechanizm dociskowy zapewnia możliwość kontrolowanego, bezstopniowego przemieszczania wieńca ślimacznicy, łatwego w realizacji i pewnego w działaniu. Na uzyskanie korzystnych skutków według wynalazku ma wpływ, jeżeli tuleja cienkościenna ma kształt walcowego kubka z pogrubionym dnem, najkorzystniej wyposażonym w centralny otwór, umożliwiającym kołnierzowe połączenie z wałkiem napędzanym oraz ma na obwodzie sztywny wieniec ślimacznicy. Płaszczyzna symetrii wieńca ślimacznicy usytuowana jest prostopadle do nominalnej osi obrotu tulei i oddalona jest od dna na odległość nie mniejszą niż połowa średnicy tulei, najkorzystniej na odległość zbliżoną do wielkości średnicy tulei. Stwierdzono, że przyjęta koncepcja konstrukcyjna umożliwia łatwe wykonanie oraz łatwy i jednoznaczny montaż tulei. Sztywny wieniec ślimacznicy zabezpiecza prawidłowe położenie zębów w strefie pracy, bez względu na odkształcenia tulei cienkościennej. Przyjęte proporcje wymiarowe umożliwiają uzyskanie poprawnych parametrów eksploatacyjnych oraz zwartej budowy przekładni przenoszącej duże momenty obrotowe.

4 W korzystnej wersji przekładni według wynalazku tuleja cienkościenna ma wieniec ślimacznicy usytuowany pomiędzy dnem a przeciwległym końcem, najkorzystniej w połowie długości całkowitej tulei. Przeciwległy do dna koniec tulei cienkościennej Jest obrotowo podparty przy pomocy podpory. Rozwiązanie takie zapobiega niepożądanym kątowym odchyleniom płaszczyzny symetrii wieńca ślimacznicy względem ślimaka przy zwiększonych zakresach regulacji, przez co uzyskuje się najkorzystniejsze warunki pracy zębów. W jednej z możliwych wersji wynalazku podporę stanowi rolka, korzystnie w postaci łożyska tocznego, obtaczająca się na zewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej od strony ślimaka. Usytuowanie takie zapewnia prawidłowe spełnianie przez rolkę funkcji podpory oraz dogodny dostęp do rolki. Zastosowanie handlowego łożyska tocznego w charakterze rolki zapewnia osiągnięcie dużej trwałości, małych oporów tarcia i jest łatwe do realizacji. W dalszej wersji wynalazku rolka podpory osadzona jest na czopie nieruchomym względem osi wałka napędzanego. Układ taki jest prosty w budowie oraz pewny w działaniu w zastosowaniach nie wymagających dodatkowej regulacji na podporze. W następnych wersjach wynalazku rolka podpory usytuowana jest w położeniu regulowanym względem osi wałka napędzanego. Regulację położenia rolki osiąga się alternatywnie w kolejnych wersjach przez obró t mimośrodowego czopa oraz przez promieniowe albo wahliwe przemieszczanie czopa. Wybó r jednego z alternatywnych wariantów zależny jest od przyjętej koncepcji konstrukcyjnej przekładni, zakładanego zakresu regulacji i występujących w czasie pracy przekładni sił. W następnej wersji wynalazku podporę stanowi łożysko, korzystnie toczne, osadzone w wewnętrznej średnicy przeciwległego do dna końca tulei cienkościennej. Przyjęcie takiej koncepcji umożliwia uzyskanie sztywnej i zwartej konstrukcji przekładni, zdolnej do przenoszenia dużych momentów obrotowych oraz mocy. Zastosowanie jako podpory handlowego łożyska tocznego ułatwia realizację konstrukcji. W rozwinięciu tej wersji wynalazku łożysko podpory osadzone jest na czopie nieruchomym względem osi wałka napędzanego, korzystnie współosiowo. Rozwiązanie to cechuje się dużą sztywnością i prostotą budowy. W dalszych, alternatywnych rozwinięciach wersji wynalazku łożysko podpory osadzone jest na czopie o promieniowo lub mimośrodowo regulowanym położeniu względem osi wałka napędzanego. Przyjęcie jednego z dwu przewidywanych rozwiązań szczegółowych uzależnione jest od zakładanego w konstrukcji przekładni zakresu regulacji, wymaganych nacisków, stopnia złożoności mechanizmu i warunków obsługi. Następne korzyści z wynalazku uzyskuje się, jeśli mechanizm dociskowy wyposażony jest w rolkę, najkorzystniej w postaci handlowego łożyska tocznego, usytuowaną wewnątrz tulei cienkościennej, bezpośrednio nad strefą zazębienia ślimaka i wieńca ślimacznicy, przemieszczaną bezstopniowo w kierunku ślimaka. Rozwiązanie takie zapewnia sprawne działanie przekładni oraz dogodną i efektywną bezpośrednią regulację luzów międzyzębnych. W zależności od zakładanych parametrów eksploatacyjnych, a zwłaszcza wielkości,złożoności konstrukcyjnej przekładni oraz zakładanego zakresu regulacji, wynalazek przewiduje trzy alternatywne wersje mechanizmu dociskowego. Pierwsza z wersji zakłada osadzenie rolki dociskowej na czopie o promieniowo regulowanym położeniu. Rozwiązanie to, podobnie jak w przypadku podpory, zapewnia możliwość uzyskania największego zakresu regulacji i niezmienne, w stosunku do przemieszczeń regulacyjnych, łatwe Do jednoznacznej oceny przemieszczenia rolki, jest jednak najtrudniejsze do wykonania i niezbyt wygodne do obsługi. W następnej z wersji rolka osadzona jest na czopie o mimośrodowo regulowanym położeniu względem ślimaka. Rozwiązanie takie charakteryzuje się prostotą konstrukcji i możliwością dużego przełożenia sił regulacyjnych, jednak przy stosunkowo mniejszym zakresie regulacji i nieliniowej charakterystyce regulacji.

5 W trzeciej wersji mechanizmu dociskowego rolka osadzona jest na czopie o wahliwie regulowanym położeniu względem ślimaka. Rozwiązanie to umożliwia uzyskanie dużego zakresu regulacji, dość dużą swobodę w zakresie konstrukcyjnego określenia przełożenia regulacji, przy jego liniowej charakterystyce, stwarza jednak pewne problemy konstrukcyjne w zakresie wahliwego zawieszenia osi rolki dociskowej i wymaga kulistego obwodu roboczego rolki. Wynalazek przedstawiony został w przykładach wykonania na załączonym rysunku, na którym fig. 1, fig. 2 i fig. 3 pokazują przekroje osiowe trzech różnych wersji wynalazku przekładni ślimakowej bezluzowej. Jak uwidoczniono na za łączonych rysunkach, przekładnia ślimakowa bezluzowa zawiera osadzony obrotowo w korpusie 1 wałek napędzający ze ślimakiem 2 oraz umieszczony w stałej "odległości od wałka napędzającego, usytuowany w płaszczyźnie prostopadłej wałek napędzany 3 ze ślimacznicą 4. Ślimacznica 4 powiązana jest z wałkiem napędzanym 3 sprężystym elementem podatnym w postaci tulei cienkościennej 5. Przekładnia wyposażona jest ponadto w regulowany, rolkowy mechanizm dociskowy 6, wymuszający sprężyste odkształcenia tulei cienkościennej 5, w celu bezstopmowego przemieszczenia wieńców ślimacznicy 4 w kierunku ślimaka 2. Tuleja cienkościenna 5 ma kształt walcowego kubka i pogrubionym dnem 7 wyposażonym w centralny otwó r,umożliwiającym kołnierzowe połączenie z wałkiem napędzanym 3 oraz ma na obwodzie sztywny wieniec ślimacznicy 4. Płaszczyzna symetrii P ślimacznicy 4 usytuowana jest prostopadle do nominalnej osi obrotu tulei cienkościennej 5 i oddalona jest od dna 7 tulei na odległość równą średnicy 0. W jednej z przykładowych wersji wynalazku, która przedstawiana jest na fig. 1, sztywny wieniec ślimacznicy stanowi obrzeże kubka tulei cienkościennej 5, usytuowane w przeciwległym do dna 7 końcu tulei. Przekładnia ta wyposażona jest ponadto w zawieszony w korpusie 1 przekładni mechanizm dociskowy 6 z rolką 0, w postaci łożyska tocznego, osadzoną na czopie 9 osi 10 o wahliwie regulowanym położeniu względem ślimaka 2. Rolka 8 usytuowana jest wewnątrz tulei cienkościennej 5, bezpośrednio nad strefą zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4 tak, że swym obwodem obtacza się ona po wewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej 5. Oś 10 w połowie długości podparta jest obrotowo, w osadzonej w korpusie 1 obsadzie mechanizmu dociskowego 6, na prostopadłym, poziomym sworzniu 11, natomiast w przeciwległym do czopa 9 końcu podparta jest pionową śrubą dociskową 12. Pokazana na fig. 1 przekładnia ślimakowa działa w ten sposób, ze moment obrotowy z wałka napędzającego i zespolonego z nim ślimaka 2 pokazywany jest za pośrednictwem ślimacznicy 4 i tulei cienkościennej 5, na wałek napędzany 3. Odległość pomiędzy osiami wałka napędzającego i napędzanego 3 oraz geometria pozostałych elementów pośredniczących są konstrukcyjnie tak dobrane, że przed regulacją luzu międzyzębnego przekładni rzeczywista oś obrotu ślimacznicy 4, wraz z osią tulei cienkościennej 5, pokrywa się z ich nominalną osią obrotu i osią obrotu wałka napędzanego 3, zaś w strefie zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4 występuje maksymalny, konstrukcyjnie zakładany luz międzyzębny. Bezstopniowej regulacji zmniejszającej luz międzyzębny dokonuje się przy pomocy mechanizmu dociskowego 6. Pokręcając /w prawo/ śrubę dociskową 12 wymusza się odchylenie w górę podpieranego przez czop śruby końca zawieszonej obrotową na sworzniu 11, osi 10, której przeciwległy koniec, wraz z współosiowym czopem 9 i osadzoną na m m rolką 8, przemieszcza się wprost proporcjonalnie w dół, ruchem wahliwym względem ślimaka 2 oraz wokół osi obrotu na sworzniu 11. Usytuowana wewnątrz tulei cienkościennej 5 bezpośrednio nad strefą zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4 oraz obtaczająca się po wewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej 5 rolka 8 wymusza przemieszczenie w dół wieńca ślimacznicy 4 wraz z proporcjonalnym do odchylenia rolki 8, odchyleniem rzeczywistej osi obrotu ślimacznicy 4 w kierunku ślimaka 2, przy pozostającej w niezmiennym położeniu w korpusie 1 osi obrotu wałka napędzanego 3 oraz ślimaka 2. Spowodowane naciskiem rolki 8, a wymuszone pokręcaniem regulacyjnym śruby dociskowej 12, przemieszczanie sztywnego wieńca ślimacznicy 4 odbywa się kosztem ookształceń sprężystych. Konstrukcja, kształt i proporcje wymiarowe tulei cienkościennej 5 wraz ze stanowiącym jej obrzeże sztywnym wieńcem ślimacznicy 4 zapewniają dużą sprężystą podatność poprzeczną, co ułatwia wymuszenie i eksploatacyjne utrzymywanie odkształceń regulacyjnych tulei; przy równoczesnym zapewnieniu dużej sztywności skrętnej tulei cienkościennej 5, co umożliwia przenoszenie przez przekładnię ślimakową znacznych

6 momentów obrotowych i mocy, bez szkody dla jej wierności kinematycznej. Regulację luzów międzyzębnych w strefie zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4, przez wymuszanie przy pomocy mechanizmu dociskowego 6 przemieszczenie rzeczywistej osi obrotu sztywnego wieńca ślimacznicy 4 w kierunku ślimaka 2, można przeprowadzać w zakresie od zakładanych konstrukcyjnie luzów maksymalnych do minimalnych, zbliżonych do zera luzów eksploatacyjnych. Możliwe jest też przeprowadzenie regulacji w kierunku przeciwnym polegającej na zwiększeniu luzów, a także eksploatacyjne korygowanie luzów powstałych na skutek zużycia zębów. W następnej przykładowej wersji wynalazku, która przedstawiona jest na fig. 2 tuleja cienkościenna 5 ma wieniec ślimacznicy 4, usytuowany pomiędzy dnem 7 a przeciwległym końcem 13, w połowie długości całkowitej L2 tulei. Koniec 13 tulei cienkościennej 5 jest obrotowo podparty przy pomocy podpory 14 mającej postać handlowego łożyska tocznego. Łożysko podpory 14 osadzone jest w wewnętrznej średnicy przeciwległego do dna 7 końca 13 tulei cienkościennej 5 oraz na nieruchomym, współosiowym do wałka napędzanego 3 czopie 15, ukształtowanym na zawieszonej nieruchomo w korpusie 1 przekładni obsadzie mechanizmu dociskowego 6. Mechanizm dociskowy 6 wyposażony jest ponadto w rolkę 8, w postaci łożyska tocznego, osadzoną na czopie 9 osi 10 o promieniowo regulowanym położeniu względem ślimaka 2. Rolka 8 usytuowana jest wewnątrz tulei cienkościennej 5, bezpośrednio nad strefą zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4 tak, że swym obwodem obtacza się ona po wewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej 5. Oś 10 na końcu przeciwległym do czopa 9 wyposażona jest w prostopadłościenny czop prowadzący 16, osadzony przesuwnie w odpowiedniej, wydłużonej prowadnicy 17, usytuowanej pionowo i prostopadle do osi wałka napędzanego 3 oraz zamkniętej pokrywą 18. Czop prowadzący 16 od góry podparty jest pionową śrubą dociskową 12. Przeniesienie momentu obrotowego przez przekładnię pokazaną na fig. 2 odbywa się podobnie jak w przypadku wcześniej omówionej przekładni z fig. 1. Różny jest jednak przebieg 1 charakterystyka regulacji luzów międzyzębnych w strefie zazębienia ślimaka 2 i ślimacznicy 4. Przemieszczenie rzeczywistej osi obrotu sztywnego wierica ślimacznicy 4 w kierunku ślimaka 2 wymuszone jest przez rolkę 8 osadzoną na czopie 9 osi 10, usytuowanej w trakcie przemieszczania równolegle do osi wałka napędzanego 3 i w stałej płaszczyźnie, prostopadłej do osi ślimaka 2 oraz o niezmiennym położeniu względem strefy zazębienia. Wymuszenie przemieszczenia regulacji rolki 8 osiąga się przez osiowy nacisk śruby dociskowej 12 na boczną powierzchnię czopa prowadzącego 16, w kierunku prostopadłym do osi 10 i wzdłuż prowadnicy 17. Ustawioną przez regulację, żądaną wielkość luzu międzyzębnego ustala się, podobnie jak w przypadku przekładni przedstawionej na fig. 1, przez dokręcenie przeciwnakrętki 19 na śrubie dociskowej 12. Obrotowe podparcie końca 13 tulei cienkościennej 5 przy pomocy podpory 14 osadzonej na nieruchomym czopie 15, współosiowym do wałka napędzanego 3, przy usytuowaniu płaszczyzny symetrii P ślimacznicy 4 na środku długości czynnej L 2 tulei cienkościennej 5, umożliwia utrzymanie pokrycia płaszczyzny symetrii P z osią ślimaka 2 w całym zakresie regulacji, co zwiększa precyzję zazębienia ślimaka 2 1 ślimacznicy 4. W kolejnej wersji wynalazku, przedstawionej w przykładzie wykonania na fig. 3, podporę 14 stanowi rolka, w postaci łożyska tocznego, obtaczająca się na zewnętrznym obwodzie, tulei cienkościennej 5 od strony ślimaka 2. Rolka podpory 14 osadzona jest na mimośrodowym czopie 15 osi 20. Oś 20 osadzona jest obrotowo w otworze zawieszonej nieruchomo w korpusie 1 obsadzie mechanizmu dociskowego 6 i jest usytuowana równolegle do osi wałka napędzanego 3. Na przeciwległym do mimośrodowego czopa 15 końcu, oś 20 wyposażona jest we współosiowy kołnierz 21 ze stożkową powierzchnią cierną 22 oraz pokrętło 23. Ponadto oś 20 ustalona jest w obsadzie mechanizmu dociskowego 6 przy pomocy wewnętrznej nakrętki specjalnej 24, dociskającej osiowo powierzchnię cierną 22 kołnierza 21 osi 20. Podobnie jak podpora 14 zbudowany jest mecnanizm dociskowy 6. Rolka 8, usytuowana wewnątrz tulei cienkościennej 5, osadzona jest na mimośrodowym czopie 9 osi 10, usytuowanej równolegle do osi wałka napędzanego 3 i osadzonej obrotowo w obsadzie mechanizmu dociskowego 6. Oś 10 zaopatrzona jest ponadto we współosiowy kołnierz 25 ze stożkową powierzchnią cierną 26 oraz pokrętło 27. Również podobnie jak oś 20, oś 10 ustalona jest w obsadzie mechanizmu dociskowego 6 przy pomocy nakrętki specjalnej 28.

7 Przenoszenie momentu obrotowego przy pomocy przekładni ślimakowej przedstawionej na fig. 3 odbywa się podobnie jak we wcześniej przedstawionych wersjach wynalazku, pokazanych na fig. 1 i fig. 2. Inaczej przebiega regulacja. Po zwolnieniu zacisku kołnierza 25 nakrętkę specjalną 23, przy pomocy pokrętła 27 dokonuje się obrotu osi 10, której mimośrodowy czop 9 wraz z osadzoną na m m, obtaczającą się po wewnętrznym obwodzie tulei cienkościennej 5, rolką 8 wymusza przemieszczanie sztywnego wieńca ślimacznicy 4 w kierunku ślimaka 2, kosztem odkształceń sprężystych tulei cienkościennej 5. Po dokonaniu regulacji ponownie zaciska się kołnierz 25 nakrętką specjalną 28, ustalając w ten sposób żądane położenie osi 10, wraz z mimośrodowym czopem 9 i osadzoną na n i m rolką 8. Analogicznie dokonuje się regulacji położenia rolki podpory 14. Po zwolnieniu zacisku kołnierza 21 nakrętką specjalną 24, przy pomocy pokręta 23 dokonuje się obrotu osi 20, której mimośrodowy czop 15 powoduje mimośrodową zmianę położenia osadzonej na nim i obtaczającej się po zewnętrznym obwodzie końca 13 tulei cienkościennej 5 rolkowej podpory 14. Mimośrodową regulacja rolki 8 oraz podpory 14, poza spełnieniem podstawowej funkcji - regulacji lub eliminowania luzu międzyzębnego w przekładni ślimakowej, umożliwia dodatkowo korygowanie wzajemnego przylegania zębów ślimaka 2 i ślimacznicy 4 w czasie pracy, szczegó lnie zaś korygowanie skutków niedokładności zazębiania wynikłych z niedokładności wykonania ze zużycia zębów podczas eksploatacji.

8

9

10 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena zł