Kodeks postępowania administracyjnego

Transkrypt

1

2 Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Piotr Przybysz Wydanie 10 Stan prawny na 1 wrzeênia 2013 roku Warszawa 2013

3 Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Paterak-Kondek Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by Lexis Nexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autora i wydawcy. ISBN Lexis Nexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) DZIAŁ I. Przepisy ogólne (art. 1 60) Rozdział 1. Zakres obowiązywania (art. 1 5) Rozdział 2. Zasady ogólne (art. 6 16) Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne (art ) Rozdział 4. Właściwość organów (art ) Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu (art a) Rozdział 6. Strona (art ) Rozdział 7. Załatwianie spraw (art ) Rozdział 8. Doręczenia (art ) Rozdział 9. Wezwania (art ) Rozdział 10. Terminy (art ) DZIAŁ II. Postępowanie (art ) Rozdział 1. Wszczęcie postępowania (art ) Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje (art. 66a 72) Rozdział 3. Udostępnianie akt (art ) Rozdział 4. Dowody (art a) Rozdział 5. Rozprawa (art ) Rozdział 6. Zawieszenie postępowania (art ) Rozdział 7. Decyzje (art ) Rozdział 8. Ugoda (art ) Rozdział 9. Postanowienia (art ) Rozdział 10. Odwołania (art ) Rozdział 11. Zażalenia (art ) Rozdział 12. Wznowienie postępowania (art ) Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji (art )

5 Spis treści DZIAŁ III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych (art ) DZIAŁ IV. Udział prokuratora (art ) DZIAŁ V. Rozstrzyganie sporów o właś ciwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi (art ) DZIAŁ VI. Zaskarżanie decyzji do sądu administracyjnego (art b) DZIAŁ VII. Wydawanie zaświadczeń (art ) DZIAŁ VIII. Skargi i wnioski (art ) Rozdział 1. Postanowienia ogólne (art ) Rozdział 2. Skargi (art ) Rozdział 3. Wnioski (art ) Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych (art ) Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków (art ) Rozdział 6. Nadzór i kontrola (art ) DZIAŁ IX. Opłaty i koszty postępowania (art ) DZIAŁ X. Przepisy końcowe (art ) Literatura Skorowidz

6 Wykaz skrótów Wykaz skrótów 1. Źródła prawa k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) k.p. ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) k.r.o. ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.) k.w. ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 482) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) TFUE Traktat z 25 marca 1957 r. o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE 2010 C 83/1) TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) (od 2 grudnia 2009 r. TFUE) 2. Czasopisma Biul.Skarb. Biuletyn Skarbowy Biul.SN Biuletyn Sądu Najwyższego Fin.Kom. Finanse Komunalne GAP Gospodarka Administracja Państwowa GSP Prz.Orz. Gdańskie Studia Prawnicze Przegląd Orzecznictwa Mon.Pod. Monitor Podatkowy MoP Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego (od 1962 r.) OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1995 r. do 2002 r.) OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (od 1995 r.) OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) 7

7 Wykaz skrótów OSNP OSNPG OSP OSPiKA OSS OTK OTK ZU Pal. PiP POP PPH Pr.Bank. Pr.Gosp. Pr.Pracy Prok.iPr. Prz.Pod. PS PUG RNGA RPEiS Sam.Teryt. SPE St.Praw. ZNSA 3. Organy ETS NSA NSA OZ SN WSA Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 2003 r.) Orzecznictwo Sądu Najwyższego wydane przez Prokuraturę Generalną Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy Palestra Państwo i Prawo Przegląd Orzecznictwa Podatkowego Przegląd Prawa Handlowego Prawo Bankowe Prawo Gospodarcze Prawo Pracy Prokuratura i Prawo Przegląd Podatkowy Przegląd Sądowy Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rady Narodowe Gospodarka Administracja Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Samorząd Terytorialny Studia Prawno-Ekonomiczne Studia Prawnicze Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego Europejski Trybunał Sprawiedliwości (od 2009 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) Naczelny Sąd Administracyjny Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy Sąd Najwyższy Wojewódzki Sąd Administracyjny 4. Inne skróty CBOSA Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych CEIDG Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej Lex system informacji prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer Polska Lexis Nexis Serwis Prawniczy Lexis Nexis Polska Sp. z o.o. UE Unia Europejska Uwaga: Artykuły powołane w książce bez bliższego oznaczenia lub tylko z oznaczeniem Kodeks są artykułami Kodeksu postępowania administracyjnego. 8

8 Wstęp Wstęp Kodeks postępowania administracyjnego został uchwalony pół wieku temu w odmiennej rzeczywistości społecznej, ustrojowej i prawnej. Był on wiele razy zmieniany, co więcej, w latach dziewięćdziesiątych XX wieku została podważona sama idea kodyfikacji postępowania administracyjnego wskutek uchwalenia ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.). W wielu innych ustawach wprowadzano szczególne rozwiązania proceduralne, ograniczające zakres lub modyfikujące sposób stosowania przepisów Kodeksu. Nie wnikając w zasadność wprowadzania tych regulacji, należy stwierdzić, że unormowania zawarte w Kodeksie pozostają punktem odniesienia dla innych regulacji postępowań przed organami administracji publicznej. Jest to widoczne zarówno na poziomie regulacji ustawowej, ze względu na odesłania do przepisów Kodeksu, jak i na poziomie stosowania prawa procesowego oraz na poziomie refleksji teoretycznej. Dokonuje się porównania rozwiązań kodeksowych z rozwiązaniami pozakodeksowymi, wskazuje się na potrzebę stosowania przepisów Kodeksu przez analogię w sprawach nieunormowanych przez przepisy szczególne. Tak istotna rola Kodeksu jest wynikiem przekonania, że jest on regulacją uniwersalną i nowoczesną, okreś lającą relacje między administracją publiczną a podmiotami administrowanymi w sposób racjonalny i odpowiadający oczekiwaniom oraz wymogom ustrojowym. Kodeks postępowania administracyjnego został uchwalony z zamiarem stworzenia procedury administracyjnej opartej na postulacie harmonijnej współpracy organu administracji i jednostki administrowanej w procesie wykonywania zadań administracji (E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970, s. 4 5). Sposób rozumienia funkcji Kodeksu uległ zmianie jeszcze w czasach ustroju socjalistycznego deklarowano w 1980 r. [zob. R. Orzechowski, Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego. Założenia i zakres, Warszawa 1981, s. 6; K. Świtała, w: J. Borkowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1985, s. 12], że u podstaw nowelizacji Kodeksu oraz powołania sądownictwa administracyjnego leżały trzy podstawowe cele: 9

9 Wstęp 1) pogłębienie praworządności w postępowaniu administracyjnym i w kształtowaniu w wyniku tego postępowania uprawnień i obowiązków obywateli, 2) demokratyzacja postępowania administracyjnego, 3) podniesienie sprawności działania organów administracji przy załatwianiu indywidualnych spraw obywateli. Należy także podkreś lić znaczenie powołania w 1980 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oczekiwano, że jego orzecznictwo przyczyni się, między innymi, do ujednolicenia wykładni prawa administracyjnego oraz udoskonalenia funkcjonowania organów administracji. Warunki społeczne i ustrojowe, w jakich uchwalono Kodeks postępowania administracyjnego, uległy radykalnej zmianie po 1990 r. Kodeks był dostosowywany do zmienianej struktury organizacji administracji publicznej, toczyła się także burzliwa dyskusja na temat zakresu zmian Kodeksu związanych z wprowadzeniem dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, poszukiwano możliwości udoskonalenia przepisów proceduralnych w dotychczasowych dziedzinach poddanych reglamentacji administracyjnoprawnej oraz kształtowano procedurę w nowych działach prawa administracyjnego. Zaowocowało to licznymi zmianami przepisów Kodeksu. Równolegle następowały zmiany w kulturze prawnej. Konstytucjonalizacja oraz europeizacja nie ominęły prawa postępowania administracyjnego. Przepisy Kodeksu są obecnie poddawane reinterpretacji ze względu na przepisy Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz standardy europejskiego prawa publicznego, w czym się mieszczą także prawa człowieka. Przesłanką zmian Kodeksu jest również informatyzacja administracji publicznej. Nie wszystkie zmiany Kodeksu są jednak oceniane pozytywnie (zob. zwłaszcza J.P. Tarno, Psucie Kodeksu postępowania administracyjnego, w: J. Niczyporuk (red.), Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie K.P.A., Lublin 2010, s ). Zamiarem Autora niniejszego komentarza było przygotowanie opracowania pomocnego pracownikom administracji oraz osobom załatwiającym swoje sprawy w urzędach, pozwalającego im na uzyskanie orientacji na temat sposobu stosowania przepisów Kodeksu w praktyce. Punktem wyjścia do formułowania tez komentarza stało się zatem orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych. Niekwestionowaną wartością orzecznictwa jest to, że przedstawia ono tzw. prawo w działaniu, tj. wskazuje, w jaki sposób rozumiana jest norma prawa administracyjnego przez organy administracji stosujące prawo oraz przez sądy administracyjne kontrolujące proces stosowania prawa. Orzecznictwo to nie zawsze jest jednolite, jak też nie zawsze jest akceptowane w literaturze przedmiotu. Należy także zauważyć, że niektóre unormowania Kodeksu rzadko były przedmiotem rozstrzygnięć sądowych. Również liczne nowelizacje Kodeksu powodują dezaktualizację poglądów prawnych formułowanych w orzecznictwie. 10

10 Wstęp Przedstawienie w sposób wyczerpujący wszystkich problemów powstających na tle przepisów Kodeksu było nierealne. Celem Autora jest więc przede wszystkim dostarczenie osobom zainteresowanym informacji, w jaki sposób przepisy Kodeksu wyznaczają relacje między organami administracji a podmiotami administrowanymi w toku postępowania administracyjnego. 11

11 Dział Rozdział I. Przepisy 1. Zakres ogólne obowiązywania 1 USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst pierwotny Dz.U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168; tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) DZIAŁ I Przepisy ogólne Art. 1. ZAKRES REGULACJI Rozdział 1 Zakres obowiązywania Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właś ciwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych; 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw okreś lonych w pkt 1; 3) w sprawach rozstrzygania sporów o właś ciwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2; 4) w sprawach wydawania zaświadczeń. 1. Zakres stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego został okreś lony w komentowanym przepisie oraz w art. 2 i 3. O ile komentowany przepis oraz art. 2 okreś lają w pozytywny sposób zakres stosowania Kodeksu, o tyle w art. 3 wskazano na postępowania wyłączone spod regulacji kodeksowej. 13

12 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne Przepisy Kodeksu mogą być stosowane wprost lub odpowiednio w innych postępowaniach z mocy przepisów szczególnych. Dla przykładu, art. 18 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.) nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej. Wspólną cechą postępowań, do których stosuje się przepisy Kodeksu, jest to, że dotyczą one przede wszystkim administracji publicznej i odnoszą się do stosowania normy administracyjnego prawa materialnego [por. M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2012, s. 12]. 2. Przepisów Kodeksu nie stosuje się do postępowania w sprawach cywilnych i karnych również wówczas, gdy sprawy te są załatwiane przez organy administracji publicznej. W sprawie dopuszczalności stosowania przepisów Kodeksu do postępowania w sprawach dyscyplinarnych zob. uwagi do art. 3. W orzecznictwie stwierdzono między innymi, że: 1) roszczenie właś ciciela samochodu przeciwko PZU o zastosowanie dwudziestoprocentowej obniżki składki z tytułu ubezpieczenia w pełnym zakresie (OC, AC, NW) ma charakter cywilnoprawny i podlega rozpoznaniu na drodze sądowej (postanowienie SN z 13 maja 1983 r., III ARN 6/83, Lexis Nexis nr , NP 1984, nr 3, poz. 134); 2) W sprawie ogrodzeń między sąsiednimi nieruchomościami niewymagających pozwolenia ani zgłoszenia droga administracyjna jest niedopuszczalna, a spory może rozstrzygać sąd powszechny (wyrok NSA z 20 września 1999 r., IV SA 64/97, Lex nr 47822); 3) Spory co do ceny i sposobu zapłaty za nabycie lokalu od gminy mają charakter cywilnoprawny i nie mogą być rozstrzygane na drodze administracyjnej (wyrok NSA OZ w Katowicach z 17 grudnia 1998 r., SA/Ka 1039/96, Lexis Nexis nr , OSS 1999, nr 2, poz. 47); 4) Kwestia oceny ważności i zgodności z prawem czynności cywilnoprawnych nie może być przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji administracyjnej wobec generalnej zasady orzekania w takich sprawach przez sądy powszechne (wyrok NSA OZ w Rzeszowie z 11 kwietnia 1997 r., SA/Rz 1454/96, Lexis- Nexis nr , POP 1999, nr 3, poz. 75); 5) Sprawy z zakresu stosunków pomiędzy emitentem obligacji a ich właścicielem należą do sfery stosunków zobowiązaniowych, a minister finansów, reprezentujący Skarb Państwa, występuje tu jako podmiot stosunku cywilnoprawnego, a nie jako organ administracji państwowej; w tych sprawach minister finansów nie wydaje decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a., a rozstrzyganie sporów w tym zakresie nie należy do właś ciwości NSA 14 Piotr Przybysz

13 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 (wyrok NSA z 28 kwietnia 1995 r., III SAB 29/94, Lexis Nexis nr , Pr.Gosp. 1995, nr 12, s. 49); 6) Opinie o pracy, przewidziane w art. 98 Kodeksu pracy, nie są decyzjami w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego (teza trzecia wyroku NSA z 20 lipca 1981 r., SA 1163/81, OSPiKA 1982, nr 9 10, poz. 169); 7) Zgoda na zamianę lokalu zakładowego, wyrażana przez zakład pracy będący dysponentem takiego lokalu, nie jest wyrażana w formie decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 104 k.p.a., lecz jest oświadczeniem woli w rozumieniu przepisów prawa cywilnego (postanowienie NSA z 20 lipca 1989 r., I SA 846/89, ONSA 1989, nr 2, poz. 76; zob. także wyrok NSA OZ w Krakowie z 12 listopada 1992 r., SA/Kr 1317/92, ONSA 1993, nr 3, poz. 70); 8) Sprawy o należność za nielegalnie pobraną energię elektryczną należą do drogi sądowej (uchwała SN z 20 stycznia 1978 r., III CZP 99/77, OSNCP 1978, nr 5 6, poz. 93); 9) Stosownie do art. 39 w związku z art. 38 ust. 1 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 269), spory o roszczenia urzędników państwowych na tle wygaśnięcia stosunku pracy rozpatrywane są w trybie okreś lonym w Kodeksie pracy, nie zaś w drodze odwołania do kierownika organu nadrzędnego nad zakładem pracy, w którym urzędnik był zatrudniony (teza druga wyroku NSA z 17 lutego 1993 r., II SA 92/93, ONSA 1994, nr 3, poz. 85); 10) Naliczanie odsetek od zaciągniętych kredytów mieszkaniowych, jak i od innych środków finansowych przekazanych na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe, nie następuje w formie decyzji administracyjnej (postanowienie NSA z 18 marca 1993 r., I SA 591/93, ONSA 1994, nr 2, poz. 67); 11) Uchwała zarządu gminy podjęta na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), w której organ ten żąda zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie, nie jest decyzją administracyjną (teza pierwsza uchwały składu pięciu sędziów NSA z 9 października 2000 r., OPK 15/00, ONSA 2001, nr 1, poz. 18); 12) Oddawanie w użytkowanie obwodów rybackich przez organy administracji publicznej odbywa się według reguł cywilnoprawnych, a nie przez jednostronne władcze rozstrzygnięcia tych organów (art. 13 ust. 3 i 5 ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.) ; (postanowienie WSA w Gdańsku z 28 czerwca 2005 r., II SA/Gd 188/05, ONSAiWSA 2006, nr 2, poz. 59). 3. Pojęcie organu administracji publicznej zostało zdefiniowane w art. 5 2 pkt 3 k.p.a. Definicja ta została skonstruowana wyłącznie na potrzeby stosowania przepisów Kodeksu. Należy zwrócić uwagę, że z komentowanego przepisu wynika konieczność traktowania jako organ administracji każdego podmiotu wykonują- 15

14 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne cego w sposób władczy zadania z zakresu administracji publicznej. Równocześnie jednak należy pamiętać o konieczności oddzielania od siebie dwóch sfer działania takich podmiotów będących jednostkami organizacyjnymi: zewnętrznej dotyczącej wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, oraz wewnętrznej dotyczącej relacji między tą jednostką organizacyjną a jej pracownikami lub członkami. Dla przykładu: 1) Oświadczenie bądź wezwanie przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych do uiszczenia składki członkowskiej na rzecz samorządu radców prawnych nie jest decyzją w rozumieniu art. 1 1 pkt 1 w związku z 2 pkt 2 k.p.a. i nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego (teza pierwsza postanowienia NSA OZ we Wrocławiu z 12 czerwca 1995 r., SA/Wr 1040/95, ONSA 1996, nr 3, poz. 127; zob. także postanowienie NSA z 7 kwietnia 1988 r., IV SA 163/88, ONSA 1988, nr 2, poz. 62); 2) 1. Artykuł 1 2 pkt 2 k.p.a. ma zastosowanie w postępowaniu przed organami organizacji spółdzielczych tylko wówczas, gdy organy te rozstrzygają w drodze decyzji sprawy z zakresu administracji państwowej, spełniając funkcje zlecone. 2. Za wykonywanie funkcji zleconej nie można uznać stosowania własnych, wewnętrznych aktów spółdzielczych o charakterze ogólnym, jakim jest tzw. decyzja Zarządu CZSS»Społem«w sprawie nadania lub cofnięcia uprawnień do zajmowania stanowiska kierownika w jednostkach tej organizacji spółdzielczej (postanowienie NSA z 27 kwietnia 1983 r., II SA 660/83, ONSA 1983, nr 1, poz. 28); 3) Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, dotyczące wydawania decyzji i zaświadczeń, nie odnoszą się do statutowej działalności organizacji społecznych, w tym do stowarzyszeń. Rozstrzygnięcia organów tych organizacji w sprawie przyjęcia obywatela w poczet członków lub wyłączenia go spośród członków nie są decyzjami w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego, a tym samym nie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (teza pierwsza postanowienia NSA z 20 listopada 1981 r., II SA 848/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 118); 4) Rozstrzygnięcia Naczelnej Rady Łowieckiej i Wojewódzkiej Rady Łowieckiej o wykluczeniu Koła Łowieckiego ze Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«z mocy 31 ust. 1 pkt 3 Statutu Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«( ), jako mieszczące się w zakresie wewnętrznej działalności statutowej Zrzeszenia»Polski Związek Łowiecki«, nie stanowią decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a. i nie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie NSA z 9 listopada 1988 r., II SA 1288/88, ONSA 1988, nr 2, poz. 89). 4. Pojęcie sprawy indywidualnej nie ma samodzielnego znaczenia prawnego. Pojęcie to oznacza sprawę dotyczącą indywidualnie oznaczonego podmiotu w konkretnie 16 Piotr Przybysz

15 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 okreś lonej sprawie. Tak rozumiana sprawa może być przedmiotem zarówno postępowania przed organami administracji, jak i przedmiotem postępowania sądowego (A. Wróbel, w: M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, Lex/el. 2013, komentarz do art. 1). Kompetencja do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnej wynika nie z Kodeksu, lecz z odrębnych przepisów przyznających danemu podmiotowi lub kategorii podmiotów odpowiednie uprawnienia w okreś lonej dziedzinie. Kompetencja ta może wynikać z przepisów o właś ciwości organu administracji publicznej lub z przepisów powołujących dany organ do załatwiania spraw okreś lonego rodzaju w formie decyzji administracyjnej albo z porozumienia zawartego między organem administracji publicznej a innym podmiotem. W wyjątkowych przypadkach kompetencja ta może wynikać również z rozstrzygnięcia organu wyższego stopnia, na przykład wskazującego organ właś ciwy do załatwienia sprawy w sytuacji, gdy doszło do wyłączenia organu. Orzeczenie NSA rozstrzygające spór o właś ciwość lub spór kompetencyjny nie stanowi natomiast samoistnej podstawy do przyznania organowi kompetencji. Orzeczenie takie dokonuje jedynie interpretacji przepisów dotyczących kompetencji organów pozostających w sporze. 5. Podstawowe znaczenie dla wykładni komentowanego przepisu, ale też dla wykładni innych przepisów, ma pojęcie decyzji administracyjnej (w sprawie pojęcia decyzji zob. art ). Przepisy Kodeksu stosuje się bowiem w postępowaniu dotyczącym takich spraw indywidualnych, które organ administracji rozstrzyga decyzją administracyjną. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na okreś lenie decyzji w art , odsyłające do pojęcia sprawy; sprawy, w których postępowanie unormowane jest w Kodeksie, rozstrzygane są przez organ decyzją. Prowadzi to do pewnych wątpliwości co do definicji decyzji. Wątpliwości te są w praktyce rozstrzygane przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne przesądzające o tym, czy w konkretnej sprawie powinna być wydana decyzja administracyjna, czy też organ administracji powinien podjąć działania, korzystając z innego rodzaju prawnych form działania administracji. Dla przykładu, w orzecznictwie stwierdzono, że akty normatywne są skierowane do bliżej nieokreś lonej liczby adresatów i dotyczą spraw nieindywidualnych. Rozporządzenie, jako akt normatywny, może więc podlegać wyłącznie kontroli Trybunału Konstytucyjnego pod względem zgodności z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami, a zatem nie może stanowić przedmiotu postępowania nadzwyczajnego, unormowanego w Kodeksie, ani tym bardziej nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (zob. wyrok NSA z 5 marca 1998 r., IV SA 964/96, Lex nr 45646). Z kolei uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego mogą być z mocy przepisów 17

16 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne szczególnych przedmiotem skargi do sądów administracyjnych, ale nie nadaje to im charakteru decyzji administracyjnych. 6. W wielu orzeczeniach wskazano na normatywny, a nie indywidualno-konkretny charakter działań administracji: 1) Rozstrzyganie o kategorii drogi publicznej ma charakter ogólnego aktu administracyjnego, który dotyczy nieograniczonej liczby użytkowników drogi. Rozstrzyganie w tym przedmiocie nie może być więc podejmowane w formie decyzji administracyjnej (wyrok NSA OZ we Wrocławiu z 26 lipca 2002 r., II SA/Wr 1504/00, Lexis Nexis nr ); 2) Ustalenie przez organ zarządzający ruchem na drogach publicznych ( 3 pkt 5 zarządzenia Ministra Komunikacji i Ministra Spraw Wewnętrznych z 5 października 1987 r. w sprawie zarządzania ruchem na drogach publicznych, M.P. Nr 31, poz. 240) ograniczeń w korzystaniu z drogi (ulicy) nie jest decyzją administracyjną (rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego), lecz ustanowieniem powszechnie obowiązującej normy okreś lonego zachowania się dla wszystkich użytkowników drogi nieokreś lonego kręgu potencjalnych jej użytkowników (wyrok NSA OZ w Katowicach z 11 marca 1992 r., SA/Ka 117/92, Lexis Nexis nr , OSP 1994, nr 7 8, poz. 128; zob. także postanowienie NSA OZ we Wrocławiu z 21 grudnia 1987 r., SAB/Wr 26/87, ONSA 1987, nr 2, poz. 92). Należy zauważyć na marginesie, że z tego punktu widzenia znak drogowy nie jest decyzją administracyjną, ale środkiem informowania użytkowników drogi o treści owej powszechnie obowiązującej normy; 3) Decyzja Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sprawie podziału na obwody łowieckie lub zmiany granic obwodów łowieckich, której podstawę stanowi art. 13 ust. 3 ustawy z 17 czerwca 1959 r. o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim (Dz.U. z 1973 r. Nr 33, poz. 197), nie jest decyzją w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Mimo bowiem użycia w tej ustawie pojęcia»decyzja«, chodzi w istocie o akt korygujący terenowy akt normatywny w sprawie utworzenia obwodów łowieckich, co wyłącza możliwość jego zaskarżenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie NSA z 21 kwietnia 1982 r., II SA 590/82, ONSA 1982, nr 1, poz. 37); 4) Akty założenia, przekształcenia lub likwidacji szkół i tym podobnych placówek publicznych nie są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, lecz aktami organizacyjnymi o charakterze ogólnym (postanowienie NSA z 8 maja 1992 r., I SA 541/92, ONSA 1992, nr 3 4, poz. 87; zob. także tezę pierwszą postanowienia NSA OZ we Wrocławiu z 28 października 1983 r., SA/Wr 625/83, ONSA 1983, nr 2, poz. 94). 7. Niekiedy w orzeczeniach wskazuje się wprost na to, że okreś lona czynność organu administracji jest czynnością materialno-techniczną. Dla przykładu: 18 Piotr Przybysz

17 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 1) Rejestracja bezrobotnego jest czynnością materialno-techniczną, nie zaś decyzją administracyjną. Dopiero gdy organ ustali, że strona nie spełnia warunków do uznania za bezrobotnego, wydaje decyzję administracyjną (teza druga wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 9 czerwca 1992 r., SA/Wr 534/92, ONSA 1993, nr 4, poz. 92); 2)»Zatrzymanie dokumentu«(art. 32 ust. 3 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia [obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 145, poz ze zm.]) jest czynnością materialno-techniczną, będącą następstwem wydania decyzji o zawieszeniu praw wynikających z licencji (art. 32 ust. 1 tej ustawy); nie jest to materia podlegająca co do zasady odrębnemu rozpatrzeniu w formie decyzji administracyjnej (wyrok NSA z 20 grudnia 2001 r., II SA 3054/00, ONSA 2003, nr 1, poz. 31). Czynnikiem odróżniającym decyzje administracyjne od czynności materialno- -technicznych jest zatem konieczność dokonania w decyzji rozstrzygnięcia określonej sprawy, tj. ustalenia wiążących konsekwencji obowiązującej normy prawnej w drodze jej stosowania wobec okreś lonych podmiotów (W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989, s. 51). 8. Sądy administracyjne niejednokrotnie wskazywały w swych orzeczeniach, że dane działanie organu administracji nie jest decyzją administracyjną, nie określając przy tym jego prawnej formy działania. Tego rodzaju sformułowanie jest wystarczające dla stwierdzenia, że w danej sprawie nie stosuje się przepisów Kodeksu o wydawaniu decyzji. Dla przykładu: 1) Wezwanie kierowcy pojazdu przez organ administracji państwowej do sprawdzenia kwalifikacji na podstawie art. 82 ustawy z 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr 6, poz. 35) nie jest decyzją administracyjną (wyrok NSA z 14 czerwca 1985 r., III SA 327/85, OSPiKA 1987, nr 7 8, poz. 160); 2) Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest aktem administracyjnym szczególnego rodzaju, nie będącym decyzją załatwiającą sprawę indywidualną z zakresu administracji publicznej ( ) (teza pierwsza wyroku NSA z 23 września 1999 r., II SA 1429/99, Lexis Nexis nr , Gazeta Prawna 2004, nr 121, s. 5); 3) Komunikat zamieszczony w Dzienniku Rozkazów Ministra Obrony Narodowej, informujący o pewnym stanie faktycznym, nie jest ani decyzją administracyjną, ani postanowieniem (postanowienie NSA z 11 stycznia 1995 r., II SA 1582/94, Lexis Nexis nr , Prok.iPr. 1995, nr 7 8, poz. 65); 4) Zarządzenia i inne akty organu założycielskiego skierowane do przedsiębiorstwa państwowego nie mają charakteru decyzji administracyjnych i nie stosuje się do nich przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (postanowienie NSA z 3 kwietnia 1994 r., IV SAB 62/93, ONSA 1995, nr 1, poz. 45; zob. także postanowienie NSA z 13 stycznia 1995 r., II SA 8/95, ONSA 1996, nr 1, poz. 30); 19

18 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 5) Postępowanie Głównej Komisji do Badania Wypadków Lotniczych nie jest postępowaniem administracyjnym w sprawie z zakresu komunikacji, w którego toku mogłoby zapaść rozstrzygnięcie w formie decyzji administracyjnej (teza druga postanowienia NSA z 27 lutego 1991 r., II SA 84/91, ONSA 1992, nr 3 4, poz. 56); 6) Odpowiedź na krytykę prasową nie jest decyzją administracyjną, gdyż nie rozstrzyga co do istoty sprawy indywidualnej, ani nie kończy jej w danej instancji (teza pierwsza postanowienia NSA z 19 lipca 1988 r., I SA 500/88, Lexis Nexis nr , OSP 1990, nr 7, poz. 285); 7) Zlecenie czy też odmowa zlecenia wykonania funkcji administracyjnych jednostkom spoza systemu organów administracji nie następuje w formie decyzji. Jednostce, której odmówiono zlecenia okreś lonych funkcji administracyjnych (na co zezwala wyraźne upoważnienie ustawowe), przysługuje tylko tryb skargowy przewidziany w art. 221 i n. k.p.a. (postanowienie NSA z 10 listopada 1992 r., II SA 2068/92, ONSA 1993, nr 3, poz. 69; zob. także tezę pierwszą postanowienia NSA OZ w Łodzi z 4 listopada 1994 r., SA/Ł 1892/94, ONSA 1995, nr 4, poz. 168); 8) O przywróceniu pasa drogowego drogi wewnętrznej do stanu poprzedniego, w razie jego samowolnego naruszenia [art. 36 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 260), nie orzeka się w drodze decyzji administracyjnej (uchwała składu pięciu sędziów NSA z 21 października 2002 r., OPK 28/02, Lexis Nexis nr , MoP 2002, nr 22, s. 1011]; 9) Nadanie numeru porządkowego nieruchomości na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z 25 czerwca 1968 r. w sprawie numeracji nieruchomości (Dz.U. Nr 23, poz. 151) nie podlega załatwieniu w formie decyzji administracyjnej, lecz w formie czynności z zakresu administracji publicznej (wyrok NSA OZ w Białymstoku z 18 stycznia 2002 r., SA/Bk 1074/01, ONSA 2003, nr 2, poz. 65); 10) Prawo realizacji zadań finansowych ze środków publicznych, przysługujące ogółowi podmiotów, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, nie stanowi uprawnienia, o którym orzeka się w drodze decyzji administracyjnej lub które wynikałoby z przepisów prawa w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 1 lub 4 ustawy o NSA (postanowienie NSA z 6 czerwca 2001 r., III SAB 23/01, Lexis Nexis nr , Prz.Pod. 2002, nr 3, poz. 63); 11) Ustalenie okresu wysługi lat funkcjonariusza Straży Granicznej nie jest przedmiotem odrębnej decyzji administracyjnej (wyrok NSA z 23 kwietnia 2002 r., II SA 3655/01, Lexis Nexis nr , Pr.Pracy 2002, nr 10, poz. 38); 12) Wezwanie podmiotu kontrolowanego do usunięcia uchybień (art. 22 ust. 6 ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, Dz.U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324 ze zm.), dokonane w wyniku kontroli, jest jedynie aktem postępo- 20 Piotr Przybysz

19 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 wania kontrolnego; dopiero niezastosowanie się do takiego wezwania stanowi przesłankę do wydania w trybie procesowym decyzji administracyjnej (art. 104 k.p.a.), rozstrzygającej o cofnięciu koncesji albo o ograniczeniu jej zakresu (art. 22a ust. 1 ustawy) (postanowienie NSA z 25 stycznia 1995 r., II SA 1736/93, ONSA 1996, nr 1, poz. 33); 13) Stosunek służbowy strażaka Państwowej Straży Pożarnej jest administracyjnym stosunkiem służbowym ( ) ; w razie rozwiązania takiego stosunku podstawą do wydania świadectwa służby nie jest art. 97 Kodeksu pracy, lecz art. 217 k.p.a. dotyczący zaświadczeń; świadectwo takie nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 104 lub 105 k.p.a. i nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (postanowienie NSA z 29 stycznia 1993 r., II SA 2468/92 i II SA 2469/92, ONSA 1994, nr 2, poz. 58). 9. Szczególnej uwagi wymaga kwestia wydawania ocen kwalifikacyjnych i temu podobnych fachowych opinii. Niewątpliwie ocena jest rozstrzygnięciem co do istnienia okreś lonego stanu faktycznego, ale ocena jest oświadczeniem wiedzy, a nie oświadczeniem woli, i nie powoduje bezpośrednio zmiany sytuacji prawnej zainteresowanej osoby. Z tego powodu ocena nie może być uznana za decyzję administracyjną. Dla przykładu: 1) Zamieszczenie przez urząd probierczy, na przedstawionej mu do kontroli bransoletce, cechy co do zawartości złota nie jest decyzją w rozumieniu art. 104 k.p.a. (wyrok SN Izba Cywilna i Administracyjna z 3 września 1986 r., I CR 124/86, OSPiKA 1987, nr 11 12, poz. 224); 2) Kwestie dotyczące legalności dokumentacji lekarskiej, sporządzonej przez placówki służby zdrowia, jak również diagnozowanie schorzeń nie następuje w drodze decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 104 k.p.a. ani w innych formach aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej ( ) (postanowienie NSA z 19 sierpnia 1996 r., I SA 993/96, Lexis Nexis nr ). Odmiennie należy oceniać sytuacje, gdy ocena jest dowodem, na podstawie którego zostaje wydana decyzja administracyjna. Tak więc w orzecznictwie sądów administracyjnych odróżnia się dokonywanie oceny, na przykład co do zakresu wiedzy osoby egzaminowanej, od opartego na tej ocenie rozstrzygnięcia w sprawie praw lub obowiązków osoby ocenianej, uznając postępowanie egzaminacyjne za indywidualną sprawę administracyjną w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a. W ramach tego postępowania dochodzi do dokonywania ocen stanowiących element postępowania wyjaśniającego. Dla przykładu: 1) Uchwała komisji egzaminacyjnej do spraw aplikacji radcowskiej przy Ministrze Sprawiedliwości w sprawie ustalenia wyniku egzaminu konkursowego na aplikację radcowską jest decyzją administracyjną (por. np. wyrok WSA w Warszawie z 20 marca 2007 r., VI SA/Wa 42/07, Lex nr , oraz wyrok WSA w Warszawie z 28 marca 2007 r., VI SA/Wa 45/07, Lex nr ). Kontrola Ministra Sprawiedliwości uchwał komisji egzaminacyjnych, prowadzona 21

20 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne w trybie art ust. 2 ustawy o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.), powinna polegać na ocenie prawidłowości ustalenia wyniku egzaminu. Minister Sprawiedliwości powinien zweryfikować: po pierwsze prawidłowość sformułowania pytań egzaminacyjnych oraz odpowiedzi podanych w kluczu, po drugie prawidłowość odpowiedzi wskazanych przez kandydata, po trzecie prawidłowość zastosowanych procedur egzaminacyjnych (zob. wyrok NSA z 17 marca 2008 r., II GSK 473/07, Lexis- Nexis nr ). Wymagania, jakie powinny spełniać pytania egzaminacyjne, okreś lono w przepisach ustawy o radcach prawnych. Jeżeli sąd administracyjny dojdzie do wniosku, że Minister Sprawiedliwości w sposób wadliwy ocenił poprawność pytania egzaminacyjnego, to powinien uchylić decyzję Ministra jako wydaną z naruszeniem prawa materialnego, o ile naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (zob. wyrok NSA z 26 stycznia 2011 r., II GSK 133/10, Lexis Nexis nr ); 2) Orzeczenie o jakości towarów, wydawane przez właś ciwe organy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych (Dz.U. Nr 16, poz. 137 ze zm.), wykazuje cechy upodabniające je do fachowych opinii (na przykład orzeczeń lekarskich). Oparte natomiast na nim jako na dowodzie rozstrzygnięcia o charakterze konstytutywnym, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, mają charakter decyzji administracyjnych, wywołują bowiem bezpośrednio okreś lone skutki prawne w konkretnej sprawie indywidualnej w drodze jednostronnego rozstrzygnięcia na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, przy czym w sprawie tej organu rozstrzygającego nie łączy stosunek nadrzędności organizacyjnej z adresatami takiego rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 5 października 1982 r., II SA 969/82, ONSA 1982, nr 2, poz. 94); 3) Uzyskanie świadectwa jakości handlowej towaru nie jest samo w sobie sprawą administracyjną w rozumieniu przepisów, której załatwienie wymaga wydania decyzji. Jest to procedura kontrolna, kończąca się wydaniem świadectwa jakości, który to dokument podlega ocenie celnej w ramach wykonywanej kontroli celnej (teza pierwsza postanowienia NSA z 25 czerwca 2002 r., IV SA 473/00, Lexis Nexis nr ). 10. W orzecznictwie oraz literaturze zwraca się uwagę na to, że nie można domniemywać formy decyzji dla czynności poprzedzających zawarcie przez organ administracji umowy cywilnoprawnej. Jeżeli przepisy prawa nie wskazują na podejmowanie takich czynności w formie decyzji, to czynności takie można zakwalifikować jako np. czynności materialno-techniczne. Przyjmuje się np., że zawiadomienie o treści uchwały rady gminy w sprawie zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego jest pismem urzędowym zawierającym oświadczenie woli danej gminy, a nie decyzją lub postanowieniem (zob. W. Chróścielewski, J.P. Tarno, Elementy admini- 22 Piotr Przybysz

21 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 stracyjnoprawne najmu lokali mieszkalnych oraz dodatki mieszkaniowe, Sam.Teryt. 1995, nr 9, s. 62 i n.). Należy podkreś lić w tym miejscu, że rozstrzygnięcie o tym, czy i z kim gmina zawrze umowę najmu lokalu komunalnego, nie jest aktem lub czynnością z zakresu administracji publicznej podlegającą kontroli sądów administracyjnych (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 5 listopada 1997 r., III ZP 37/97, OSNAPiUS 1998, nr 7, poz. 200). 11. Okreś lając w sposób ogólny cechy charakterystyczne spraw, w których są wydawane decyzje, należy stwierdzić, że są to: 1) sprawy dotyczące konkretnego podmiotu i konkretnej sytuacji (sprawy dotyczące sytuacji prawnej okreś lonego podmiotu); z wyłączenia zawartego w art. 3 3 wynika, że są to jedynie sprawy między organem administracji a podmiotem, który nie jest organizacyjnie (służbowo) podporządkowany temu organowi; 2) należące do właś ciwości organów administracji publicznej oraz 3) w których jest stosowana w sposób władczy norma administracyjnego prawa materialnego (sytuacja prawna okreś lonego podmiotu jest okreś lana w sposób jednostronny przez organ administracji). 12. W orzecznictwie wskazano na administracyjny charakter sprawy i wynikającą stąd konieczność rozstrzygania decyzją różnego rodzaju spraw: 1) Przyznanie lub odmowa przyznania zasiłku osobie czasowo pozostającej bez pracy jest decyzją administracyjną; jest to bowiem rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej aktem jednostronnym, skierowanym na zewnątrz i regulującym uprawnienia indywidualne (teza pierwsza wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 8 lutego 1983 r., SA/Wr 559/82, ONSA 1983, nr 1, poz. 3); 2) Sprawa o opłacanie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 31b ust. 3 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.), jest rozstrzygana w formie decyzji (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 16 września 2002 r., OPS 6/02, ONSA 2003, nr 2, poz. 41); 3) Decyzją administracyjną nie jest protokół o ustaleniu szkody, ale rozstrzygnięcie w rozumieniu art k.p.a. o ustaleniu wysokości odszkodowania lub odmowie przyznania odszkodowania za szkodę łowiecką (teza pierwsza wyroku NSA OZ we Wrocławiu z 5 lipca 1985 r., SA/Wr 424/85, Lexis Nexis nr , GAP 1986, nr 12, s. 46); 4) Organ udzielający dotacji budżetowej na rzecz konkretnych podmiotów występuje w charakterze nadrzędnym wobec beneficjenta i załatwia sprawę w formie decyzji administracyjnej (teza pierwsza postanowienia SN z 18 października 2002 r., V CK 281/02, Lexis Nexis nr ; zob. także wyrok NSA z 27 października 1998 r., III SA 1485/97, ONSA 1999, nr 3, poz. 94, oraz postanowienie NSA OZ we Wrocławiu z 3 grudnia 1987 r., SAB/Wr 8/87, ONSA 1989, nr 1, poz. 4); 23

22 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 5) Rozstrzygnięcia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w sprawie dofinansowania z funduszy unijnych mają charakter decyzji administracyjnej i jako takie podlegają kontroli sądów administracyjnych (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 22 lutego 2007 r., II GPS 3/06, Lexis Nexis nr , Rzeczpospolita 2007, nr 46, s. C1); 6) Starosta, rozstrzygając o przyznaniu lub odmowie przyznania stypendium unijnego, musi wydać decyzję administracyjną. Nie może poprzestać na piśmie informującym zainteresowanego o sposobie załatwienia wniosku (wyrok WSA w Olsztynie z 13 grudnia 2006 r., SA/Ol 119/06, Lexis Nexis nr , Gazeta Prawna 2007, nr 2, s. A4); 7) Zlecenie na przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze ma walor decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 109 ust. 1 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz ze zm.); (wyrok NSA z 18 maja 2011 r., II GSK 528/10, Lexis Nexis nr ); 8) Upoważnienie do wykonywania przeglądów technicznych statków wydane przez dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej, które potwierdza kwalifikacje oraz przygotowanie podmiotu do wykonywania tych przeglądów, nadaje mu uprawnienie do działania ma charakter decyzji administracyjnej (postanowienie NSA z 12 czerwca 2013 r., II GSK 595/13, CBOSA); 9) Uchwały organów samorządu adwokackiego w sprawie przeniesienia siedziby wykonywania zawodu adwokata do innej miejscowości, zarówno w zespole adwokackim, jak i indywidualnie, mają charakter decyzji administracyjnych w rozumieniu art. 1 2 pkt 2 w zw. z art. 1 1 pkt 1 k.p.a. ( ) (teza pierwsza wyroku NSA z 10 czerwca 1994 r., II SA 237/94, ONSA 1995, nr 3, poz. 111; zob. także wyrok NSA z 7 stycznia 1999 r., II SA 1612/98, Lex nr 46710); 10) Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, odmawiając wpisania imienia»sonia«do aktu urodzenia córki skarżącego, powinien był tej odmowie nadać postać decyzji administracyjnej (teza pierwsza wyroku NSA z 14 czerwca 1983 r., SAB/Wr 6/83, Lexis Nexis nr , Gazeta Prawnicza 1983, nr 24, s. 2); 11) W orzecznictwie sądów administracyjnych istnieje utrwalony pogląd, że uchwała komisji kwalifikacyjnej w sprawie przyjęcia na aplikację notarialną stanowi jednostronny, władczy akt rozstrzygający indywidualną sprawę z zakresu administracji publicznej, podlegający kontroli w trybie administracyjnego postępowania odwoławczego i zaskarżeniu do sądu administracyjnego (teza pierwsza wyroku NSA z 3 listopada 1999 r., II SA 542/99, Lex nr 46698; teza pierwsza uchwały NSA z 9 marca 1999 r., II SA 1537/98, Lexis Nexis nr ; wyrok NSA z 4 marca 1999 r., II SA 1537/98, Lexis Nexis nr , Rejent 2000, nr 1, s. 167; zob. także postanowienie SN z 10 stycznia 2001 r., III RN 71/00, OSNAPiUS 2001, nr 17, poz. 526, w którym sformułowano analogiczną tezę w sprawie przyjęcia na aplikację radcowską); 24 Piotr Przybysz

23 Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art. 1 12) ( ) Odmowa wydania świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, jako rozstrzygnięcie dotyczące sfery konstytucyjnego, obywatelskiego prawa do wykonywania zawodu, wymaga zachowania formy decyzji administracyjnej w celu umożliwienia kontroli sądowej tego typu rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 19 listopada 1998 r., II SA 993/98, Lexis Nexis nr ); 13) Sprawa przyznania równoważnika mieszkaniowego żołnierzowi zawodowemu jest indywidualną sprawą administracyjną, która powinna być załatwiona w drodze decyzji administracyjnej na zasadach i w trybie okreś lonym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego (wyrok SN z 9 lutego 2001 r., III RN 68/00, OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 548); 14) Orzeczenia wydawane w postępowaniu przed zespołami do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności są decyzjami w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego ( ) (postanowienie NSA z 7 lutego 2001 r., I SA 2585/00, Lexis Nexis nr , OSP 2002, nr 1, poz. 11); 15) Powiatowe i okręgowe wojskowe komisje lekarskie, powołane na podstawie art. 26 ust. 1 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 461 ze zm.) do okreś lania zdolności poborowych do służby wojskowej, są w rozumieniu tych przepisów oraz przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego organami administracji państwowej, a orzeczenia tych komisji o uznaniu poborowego za zdolnego do służby wojskowej i ustaleniu kategorii tej zdolności są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu art. 1 1 pkt 1 k.p.a. ( ) (wyrok NSA z 28 lipca 2000 r., III SA 774/00, Lex nr 47320; zob. także tezę pierwszą wyroku NSA z 10 lutego 1999 r., I SA 2114/97, Lex nr 47973; wyrok NSA OZ we Wrocławiu z 28 października 1992 r., SA/Wr 841/92, ONSA 1994, nr 1, poz. 23); 16) Pismo dyrektora wydziału infrastruktury społecznej urzędu wojewódzkiego skierowane do zainteresowanej osoby, zawiadamiające o utrzymaniu w mocy decyzji dyrektora szkoły publicznej o skreś leniu z listy uczniów na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 95, poz. 425 ze zm., obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.) stanowi decyzję administracyjną w rozumieniu art k.p.a. (postanowienie SN z 29 marca 1994 r., III ARN 12/94, OSNAPiUS 1994, nr 3, poz. 35); 17) Orzeczenie Komisji Papierów Wartościowych o skreś leniu maklera z listy maklerów lub o zawieszeniu uprawnień maklerskich, podjęte na podstawie art i 3 ustawy z 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych (Dz.U. Nr 35, poz. 155 ze zm.), jest decyzją administracyjną, podlegającą kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok składu siedmiu sędziów SN z 21 października 1993 r., III AZP 14/93, OSNCP 1994, nr 3, poz. 51); 25

24 Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne 18) Jeżeli posługując się formą delegacji dokonano istotnych zmian stosunku służbowego funkcjonariusza formacji zmilitaryzowanych (a nie zwykłego oddelegowania do czasowego pełnienia służby poza stałym miejscem służby), to jest to decyzja w sensie materialnym, która podlega kontroli sądu administracyjnego (postanowienie NSA z 6 listopada 1992 r., II SA 1229/92, ONSA 1994, nr 2, poz. 46); 19) Sprawę o ustanowienie tłumacza przysięgłego prezes sądu wojewódzkiego rozstrzyga w drodze decyzji administracyjnej (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z 29 kwietnia 1992 r., III AZP 3/92, OSNCP 1992, nr 10, poz. 172; postanowienie NSA z 18 października 1991 r., II SA 392/91, ONSA 1992, nr 3 4, poz. 67); 20) Zwolnienie żołnierza zawodowego ze służby następuje na podstawie decyzji administracyjnej, podlegającej zaskarżeniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego (obecnie wojewódzkiego sądu administracyjnego przyp. P.P.) (postanowienie SN z 9 kwietnia 1992 r., III ARN 17/92, OSNCP 1993, nr 3, poz. 44); 21) Stosunek służbowy policjanta jest stosunkiem administracyjnym, a decyzje o nawiązaniu i rozwiązaniu tego stosunku są decyzjami administracyjnymi wydanymi w wyniku postępowania administracyjnego (teza pierwsza wyroku NSA z 5 czerwca 1991 r., II SA 35/91, ONSA 1991, nr 3 4, poz. 64); 22) W postępowaniu dotyczącym przyjęcia adwokata do zespołu adwokackiego w sprawach nieuregulowanych w ustawie z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. Nr 16, poz. 124, obecnie tekst jedn. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (teza pierwsza uchwały składu siedmiu sędziów SN zasada prawna SN z 30 września 1988 r., III PZP 55/87, OSNCP 1989, nr 3, poz. 42); 23) Nadanie stopnia naukowego jest rozstrzygnięciem w sprawie indywidualnej, przyznającym obywatelowi okreś lone uprawnienia w stosunkach prawnych, wydanych przez właś ciwy zakład naukowy wyposażony w kompetencje o charakterze władczym, a zatem odpowiada warunkom stawianym decyzjom administracyjnym (postanowienie NSA z 13 lipca 1983 r., II SA 983/83, ONSA 1983, nr 2, poz. 57; zob. także tezę drugą wyroku NSA z 10 listopada 1999 r., I SA 625/99, Lexis Nexis nr , Glosa 2002, nr 5, s. 48, oraz tezę pierwszą postanowienia NSA OZ w Poznaniu z 12 czerwca 1992 r., SAB/Po 41/91, Lexis Nexis nr , OSP 1994, nr 4, poz. 69, w których stwierdzono, że rozstrzygnięcie stwierdzające złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiające o nadaniu tytułu magistra jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 1); 24) Akty organów Inspekcji Gospodarki Energetycznej o nałożeniu kary pieniężnej na zakłady gospodarki uspołecznionej lub ich pracowników wyczerpują znamiona decyzji w rozumieniu art. 1 1 i art. 104 k.p.a. ( ) (teza trzecia postanowienia NSA z 1 marca 1982 r., II SA 239/82, ONSA 1982, nr 1, poz. 20); po- 26 Piotr Przybysz