MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI

Transkrypt

1 MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI

2 MODELE SĄDOWEJ KONTROLI ADMINISTRACJI kontrola realizowana przez: 1. sądy powszechne 2. sądy administracyjne 3. sądy powszechne i sądy administracyjne Polska? model mieszany 1. sądy administracyjne 2. sądy powszechne sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych akta stanu cywilnego - treść sprawy wyborcze 3. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

3 PODSTAWY PRAWNE SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO

4 ŹRÓDŁA PRAWA Konstytucja Art Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Art. 184 Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. ( )

5 ŹRÓDŁA PRAWA 2 ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

6 ŹRÓDŁA PRAWA 3 ustawa z dnia 20 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości

7 USTRÓJ ADMINISTRACYJNEGO SĄDOWNICTWA

8 ORGANIZACJA SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO podstawy konstytucyjne dwuinstancyjność postępowania sądowego wojewódzkie sądy administracyjne I instancja Naczelny Sąd Administracyjny II instancja

9 USTRÓJ WOJEWÓDZKICH SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

10 WSA tworzony dla jednego lub większej liczby województw tworzone i znoszone w drodze rozporządzenia Prezydenta RP Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości

11 ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA w.s.a. dzieli się na wydziały tworzy i znosi Prezes NSA skład w.s.a.: 1. prezes sądu 2. wiceprezes (wiceprezesi) sądu 3. sędziowie

12 ORGANY W.S.A. 1. prezes sądu 2. zgromadzenie ogólne sędziów w.s.a. 3. kolegium w.s.a.

13 PREZES SĄDU 1. kieruje sądem 2. reprezentuje go na zewnątrz 3. pełni czynności administracji sądowej 4. inne czynności przewidziane w ustawach powołuje i odwołuje - Prezes NSA spośród sędziów w.s.a. lub NSA po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego sędziów danego sądu oraz kolegium na okres pięciu lat najwyżej na dwie kolejne kadencje

14 ZGROMADZENIE OGÓLNE składa się z sędziów danego w.s.a. przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes w.s.a. zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku

15 KOMPETENCJE ZGROMADZENIA OGÓLNEGO rozpatruje informację prezesa o rocznej działalności sądu przedstawia KRS kandydatów na stanowiska sędziów w.s.a. wyraża opinię w sprawie powołania (odwołania) prezesa i wiceprezesa w.s.a. ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków wybiera dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów NSA wybierającym członków KRS zgłasza kandydatów na członków KRS rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa w.s.a. lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego

16 KOLEGIUM WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO ustala podział czynności w sądzie określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy. kadencja 3 lata przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu

17 USTRÓJ NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

18 USTRÓJ NSA w skład wchodzą: 1. Prezes NSA 2. wiceprezesi 3. sędziowie

19 ORGANY NSA 1. Prezes NSA 2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA 3. Kolegium NSA

20 PREZES NSA kieruje pracami NSA reprezentuje NSA na zewnątrz wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do NSA pełni czynności przewidziane w przepisach Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na sześcioletnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA

21 ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW NSA tworzą sędziowie NSA Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego jest Prezes NSA zwołuje co najmniej raz w roku

22 KOMPETENCJE ZGROMADZENIA OGÓLNEGO rozpatruje informację Prezesa NSA o rocznej działalności NSA przedstawia KRS kandydatów na stanowiska sędziów wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów NSA ustala skład liczbowy Kolegium NSA oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie, rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.

23 KOLEGIUM NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO ustala podział czynności w NSA określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA opinię o kandydatach na stanowiska sędziów, wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów powołania i odwołania przewodniczących wydziałów Szefa Kancelarii Prezesa NSA i dyrektora Biura Orzecznictwa, rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów NSA rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub z własnej inicjatywy.

24 ORGANIZACJA NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na: 1. Izbę Finansową 2. Izbę Gospodarczą 3. Izbę Ogólnoadministracyjną pracami danej Izby kieruje wiceprezes wyznaczony przez Prezesa NSA prezes NSA tworzy i znosi wydziały w Izbach za zgodą Kolegium NSA

25 IZBA FINANSOWA (NSAF) nadzór nad orzecznictwem w.s.a. w sprawach: 1. zobowiązań podatkowych 2. innych świadczeń pieniężnych do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych

26 IZBA GOSPODARCZA (NSAG) nadzór nad orzecznictwem w sprawach: 1. działalności gospodarczej 2. ochrony własności przemysłowej 3. budżetu 4. dewizowych 5. papierów wartościowych 6. bankowości 7. ubezpieczeniowych 8. ceł 9. cen 10.stawek taryfowych

27 IZBA OGÓLNOADMINISTRACYJNA (NSAO) nadzór w sprawach niezastrzeżonych dla Izby Finansowej oraz Izby Gospodarczej w szczególności w sprawach: 1. z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego 2. zagospodarowania przestrzennego 3. gospodarki wodnej 4. ochrony środowiska 5. rolnictwa i leśnictwa 6. ustroju samorządu terytorialnego 7. gospodarki nieruchomościami 8. prywatyzacji mienia 9. spraw wewnętrznych

28 KANCELARIA PREZESA NSA wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie tworzenia warunków do sprawnego funkcjonowania sądów administracyjnych w szczególności w sprawach: finansowych, kadrowych i administracyjno-gospodarczych kieruje Szef Kancelarii Prezesa NSA

29 BIURO ORZECZNICTWA wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności w zakresie sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych biurem kieruje dyrektor wiceprezes lub sędzia

30 SĘDZIOWIE ADMINISTRACYJNYCH SĄDÓW

31 SĘDZIOWIE SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH niezawiśli w sprawowaniu swojego urzędu podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom powołuje do pełnienia urzędu Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

32 PRZESŁANKI POWOŁANIA NA STANOWISKO SĘDZIEGO W.S.A. 1. polskie obywatelstwo 2. pełnia praw cywilnych i obywatelskich 3. nieskazitelny charakter 4. ukończone wyższe studia prawnicze w Polsce + tytuł magistra (lub zagraniczne uznane w Polsce) 5. zdolność, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego 6. ukończenie 35 roku życia 7. wyróżnianie się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej

33 PRZESŁANKI POWOŁANIA NA STANOWISKO SĘDZIEGO W.S.A. 2 minimalny okres pełnienia określonych funkcji: 8 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przez 8 lat wykonywania zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo 10 lat pozostawania w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub 2 lata w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim sądzie administracyjnym. nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych

34 PRZESŁANKI POWOŁANIA NA STANOWISKO SĘDZIEGO NSA wymagania konieczne do powołanie na stanowisko sędziego w.s.a. oraz: ukończenie 40 lat nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez trzy lata pozostawał na stanowisku sędziego w.s.a. co najmniej 10 lat: pozostawania na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza

35 1. asesorzy sądowi 2. starsi referendarze sądowi 3. referendarze sądowi 4. starsi asystenci sędziów 5. asystenci sędziów 6. urzędnicy i inni pracownicy sądowi

36 ZAKRES KONTROLI REALIZOWANEJ PRZEZ SĄDY ADMINISTRACYJNE

37 WŁAŚCIWOŚĆ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH - OGÓLNIE rozpoznawanie spraw sądowoadministracyjnych 1. sprawy z zakresu kontroli działalności administracji publicznej 2. inne sprawy do których przepisy p.p.s.a. stosuje się z mocy ustaw szczególnych

38 ZAKRES KONTROLI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH 1. kontrola działalności administracji publicznej 2. rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego samorządowymi kolegiami odwoławczymi między tymi organami a organami administracji rządowej. kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem jeżeli ustawy nie stanowią inaczej

39 KONTROLOWANE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

40 1. DECYZJE ADMINISTRACYJNE Art Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne ( ) klauzula generalna decyzje merytoryczne decyzje formalnoprawne chyba, że art. 5 p.p.s.a.

41 2. POSTANOWIENIA wydane w postępowaniu administracyjnym (jurysdykcyjnym) 1. na które służy zażalenie 2. kończące postępowanie np. postanowienie stwierdzające niedopuszczalność odwołania postanowienie stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania 3. rozstrzygające sprawę co do istoty postanowienie o wznowieniu postępowania wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym 1. na które służy zażalenie

42 3. INNE AKTY LUB CZYNNOŚCI Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa 1. czynności materialno techniczne np. czynność zameldowania 2. akty rejestracji 3. odmowa przyjęcia do zakładu administracyjnego

43 4. pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach 5. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego terenowych organów administracji rządowej

44 6. inne (niż akty prawa miejscowego) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków w sprawach z zakresu administracji publicznej regulaminy, statuty uchwały budżetowe uchwały wydawane w sprawach konkretnych

45 7. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego 8. bezczynność organu 9. inne sprawy określone w przepisach szczególnych np. niektóre orzeczenia dyscyplinarne

46 DZIAŁANIA WYŁĄCZONE SPOD KONTROLI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH rozstrzygnięcia w sprawach: 1. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej 2. wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi

47 3. odmowy mianowania na stanowiska (powołania do pełnienia funkcji) w organach administracji publicznej chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa 4. wiz wydawanych przez konsulów 5. zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów