1935),Instytut im. gen. Stefana,,Grota Roweckiego, Leszno 2001, s. 29.

Transkrypt

1 Ze względu na nadgraniczne położenie Leszna i Rawicza etat pokojowy 55. Poznańskiego Pułku Piechoty zbliżony był do wojennego. Z tych też względów na jego kolejnych dowódców wyznaczano wyższych oficerów o szczególnych predyspozycjach. Takim wybitnym oficerem służącym w Lesznie był gen. dyw. Stefan Rowecki. Przed I wojną światową był członkiem konspiracyjnego harcerstwa. Od 1913 należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. W czasie I wojny światowej służył w legionach Polskich, jako dowódca plutonu w 1 pułku piechoty a następnie 5 pułku piechoty I Brygady. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Beniaminowie. W latach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in.jako szef Oddziału II Frontu Południowo-Wschodniego i Grupy Uderzeniowej generała Edwarda Rydza-Śmigłego. W okresie międzywojennym pełnił służbę na różnych stanowiskach w armii. W latach był oficerem Biura Ścisłej Rady Wojennej i szefem wydziału Wojskowego Instytutu Naukowo Wydawniczego, a następnie w latach był I oficerem inspektoratu armii generała J. Rybaka. W dniu 2 lutego 1930 roku podpułkownik dyplomowany Stefan Rowecki objął dowództwo 55 Poznańskiego Pułku Piechoty 1. Przyjmując komendę nad pułkiem Rowecki wyznaczył sobie następujące cele: - pierwszy, osobisty, związany był z poznaniem struktury dowodzenia pułku, w myśl zasady,,dobrze rozkazuje ten, co sam gruntownie pozna pole swoich działań, - drugi to szkolenie i doskonalenie kadry pułku, głownie oficerów, w tym celu organizował wiele ćwiczeń aplikacyjnych na mapach, ćwiczeń szkieletowych w terenie i z pododdziałami. - trzeci to działalność gospodarczo-finansowa pułku 2. Równolegle kontynuował działalność publicystyczną. Co dwa tygodnie jeździł do Warszawy ustalać szatę programową,,przeglądu Wojskowego. Na łamach przeglądu Wojskowego opublikował artykuły: Walki opóźniające, Zagadnienia zapór według poglądów niemieckich, Zagadnienia zapór według poglądów rosyjskich, Działania opóźniające i zagadnienia odwrotu w oświetleniu wojskowej prasy 1 Kalendarium..., s K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki, dowódca 55Poznańskiego Pułku Piechoty w Lesznie ( ),Instytut im. gen. Stefana,,Grota Roweckiego, Leszno 2001, s. 29.

2 niemieckiej, Propaganda jako środek walk, Rozciągłość frontów bojowych w natarciu. Stefan Rowecki pisał także do,,przeglądu Piechoty. W tym czasie na jego łamach opublikował następujące artykuły: Zwiady w ramach pułku piechoty, Ćwiczenia zimowe w pułku piechoty, Piechota w walkach ulicznych 3. W 1933 roku zaprzestał działalności publicystycznej, jednak w pułku opublikował jeszcze podręczniki: Cykl pytań i odpowiedzi dla absolwentów szkół podoficerskich oraz Podręcznik dla szkół podoficerskich piechoty 4. Służbowe życie codzienne dowódcy pułku był zorganizowane od rana do wieczora. Wstawał wcześnie, między 5 00 a Potem najczęściej konno jeździł na kontrolę ćwiczeń. Między godziną a urzędował w kancelarii pisząc rozkazy, przeglądając pocztę, załatwiając sprawy administracyjne. Sprawy bieżące załatwiał najczęściej ustnie lub w formie rozkazów przygotowanych przez adiutanta. Bardzo nie lubił biurokracji, o czym pisał w swoich notatkach. O godzinie w kasynie wraz z oficerami spożywał obiady, które często kończyły się rozmowami na tematy wojskowe. Po godzinie ponownie był na zajęciach kompanii, na strzelnicach, na poligonie Wyciążkowo lub pracował w sztabie do godziny Wieczorami w mieszkaniu studiował nowe instrukcje, artykuły publikowane na łamach wydawnictw polskich i zagranicznych, sporządzał różne notatki. Raz na kwartał w Lesznie lub Rawiczu prowadził odprawy z oficerami, poprzedzane referatami głoszonymi przez podwładnych, i dotyczącymi tematyki wojskowej. Po referacie dowódca inicjował dyskusje. Później oceniał działania służbowe i stawiał zadania szkoleniowe 5. Od początku pobytu w Lesznie pułkownik Rowecki cały oddał się szkoleniu pułku. Tego wymagał od oficerów i podoficerów. Pułk zaczął odnosić sukcesy szkoleniowe. 25 sierpnia 1930 roku w rejonie miejscowości Gosławice pod Koninem odbyła się koncentracja pułku, w czasie, której pierwszy raz Rowecki kierował poważnym ćwiczeniem. Po zakończeniu ćwiczeń dowódca dywizji generał brygady Anatol Kędzierski wysoko ocenił sprawne działanie piechurów i artylerzystów oraz sprawne kierowanie zgrupowaniem bojowym. Największe sukcesy szkoleniowe 55. pułk piechoty i pułkownik Rowecki odniósł w czasie zajęć zimowych 1932/ M. Porwit, Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, Warszawa 1983,t.1, s Cyt.za K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki..., s K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki..., s K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki...,s. 50.

3 i 1933/1934 roku, w czasie których dowodził grupą,,leszno przeciwko 25 DP z Kalisza. W tym to czasie pułk nazwano,,55 pułk lotniczy 6,ze względu na tempo i energię działania. Po zakończeniu jednych z ćwiczeń w 1933 roku, Inspektor Armii generał dywizji Gustaw Orlicz - Dreszer zapytał Roweckiego:,,czym Pan dowodził?, pułkownik odpowiedział:,,trzema batalionami. Generał stanowczo odpowiedział:,,nieprawda! Pan dowodził dziesięcioma batalionami-trzema swoimi i siedmioma nieprzyjaciela, który cały czas robił to, co Pan mu kazał 7. Z każdymi ćwiczeniami oceny, jakie otrzymywał 55. pułk piechoty od dowódcy dywizji, dowódcy okręgu korpusu i inspektora armii, były coraz wyższe. 1 stycznia 1932 roku podpułkownik Rowecki otrzymał awans do stopnia pułkownika. W pułkowej Jednodniówce z 1934 roku czytamy:,,specjalny nacisk pułkownik Rowecki położył przede wszystkim na szkolenie kadry zawodowej, a w szczególności na technikę dowodzenia. Zaczął się w tym kierunku istny wyścig, ciągłe ćwiczenia aplikacyjne na mapie, czy tez w terenie oraz ćwiczenia szkoleniowe zrobiły swoje. Oficerowie opanowali to, co do nich wymagano-nauczyli się dowodzić listopada 1935 roku na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych pułkownik Stefan Rowecki przekazał pułk podpułkownikowi Władysławowi Wiecierzyńskiemu, dotychczasowemu zastępcy dowódcy 56 pułku piechoty z Krotoszyna. Wiadomość o zdaniu pułku dotarła do Roweckiego 13 października 1935 r., w dniu otwarcia stadionu sportowego 9. Pułkownik Rowecki przeniesiony został do Czortkowa na dowódcę Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza,,Podole. W rozkazie, na odejście pułkownika Roweckiego i pozostałych wyższych oficerów, dowódca 14 DP gen. F. Wład tak napisał o dowódcy 55 pułku piechoty:,,dziękuje płk dypl. Stefanowi Roweckiemu za jego blisko 6-letnią wydajna pracę. Rozmach i żywy temperament znalazły wdzięczne pole na Jego terenie działania. 6 Jednodniówka 55 ppp Cyt.za. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki, dowódca 55 Poznańskiego Pułk Piechoty w Lesznie ( ), Instytut im. gen. Stefana,,Grota Roweckiego, Leszno 2001, s S. Rowecki, Wspomnienia i notatki autobiograficzne ( ),Warszawa 1988, s. 133.,Cyt.za K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki...,s Jednodniówka 55 ppp..., s.39. Cyt.za K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki..., s W 1932 r. magistrat wspólnie z dowództwem 55 pułku piechoty, przystąpił do budowy stadionu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego, zwanego później miejskim stadionem sportowym.,(w:) Kalendarium...,dz. cyt., s.104.stadion został uroczyście poświęcony 13 października 1935 roku przez miejscowego kapelana ks. mjr Antoniego Łukowianka. Stadion nosił imię gen Konarzewskiego,.(w:) K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki..., s

4 Ćwiczeniami z oddziałami i kadrą podnosił stale poziom taktyczny i gotowość bojową pułku. Czuwał nad tradycją i utrwalał dla potomności dni chwały najstarszego pułku dywizji. Pozostawia po sobie dwie chlubne pamiątki, dowód Jego przedsiębiorczości i zdolności realizacji: plac ćwiczeń Wyciążkowo 10 i Stadion Miejski 11. Stefan Rowecki w latach pełnił obowiązki dowódcy brygady Korpusu Ochrony Pogranicza,,Podole w Czortkowie, a w latach obowiązki dowódcy piechoty dywizyjnej w 2 dywizji piechoty Legionów w Kielcach. W czerwcu 1939 roku otrzymał polecenie zorganizowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, którą dowodził we wrześniu Ostatni bój na czele brygady stoczył w dniach września pod Tomaszowem Lubelskim. Od początku okupacji zaangażował się w pracy konspiracyjnej. W październiku 1939 roku został mianowany zastępcą komendanta głównego i szefem sztabu Służby Zwycięstwu Polski, a od stycznia 1940 roku komendantem Obszaru Warszawskiego Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), czyli praktycznie całego obszaru okupacji niemieckiej. W czerwcu 1940 roku Rowecki został mianowany komendantem głównym ZWZ. W 1940 wystąpił do generała W. Sikorskiego z propozycją powołania Delegata Rządu RP na Kraj. Po przemianowaniu ZWZ w Armię Krajową ( 1942 r.) położył duże zasługi w jej rozbudowę, zapewniając jej równocześnie właściwą strukturę organizacyjną i system dowodzenia. Doprowadził do scalenia większości wojskowych organizacji konspiracyjnych. W lipcu 1942 otrzymał zgodę na prowadzenie ograniczonej walki zbrojnej. 30 czerwca 1943 roku został zdekonspirowany i aresztowany przez Niemców. Po aresztowaniu przewieziony został do centrali gestapo w Berlinie, później prawdopodobnie do Sachsenhausen, gdzie został zamordowany z rozkazu H. Himmlera w sierpniu 1944 roku, po wybuchu powstania warszawskiego. 10 Chcąc zaoszczędzić czas na odmarsze na strzelnice i place ćwiczeń, za zgodą dowódcy OK VII w Poznaniu gen dyw. Kazimierza Dzierżanowskiego, płk dypl. Rowecki rozbudował obóz ćwiczebny na Wyciążkowie. Zakupił we Wrześni oddane do rozbiórki baraki dla czterech kompanii, na hotel dla oficerów, kasyno polowe i stacjonarne kuchnie. Wykopano 6 studni i zamontowano urządzenia do mycia. Nadzór nad budową powierzono chor. Sworkowi. Ceremonia otwarcia poligonu była podniosłą uroczystością, na która przybyli goście z Poznania i Warszawy. Po rozbudowie poligonu, pułk przyjął prawie 140 ha z rozparcelowanego obok majątku, powiększając tym samym plac ćwiczeń prawie dwukrotnie. Równolegle oczyszczone zostało bagno i powstało,,małe jeziorko, które stanowiło atrakcję niedzielnych wypoczynków organizowanych przez organizację,,rodzina Wojskowa., (w:) K. Handke, Pułkownik Stefan Rowecki..., s T. Szarota, Stefan Rowecki Grot, Warszawa 1985, s

5 Stefan Rowecki był wybitnym oficerem Wojska Polskiego, należącym do jego elity pod względem wiedzy, fachowości i zalet charakteru. Otrzymał od losu szanse potwierdzenia swojej wartości w najtrudniejszych warunkach, z jakimi przyszło społeczeństwu i państwu polskiemu się zetknąć. Dopiero ta ekstremalna sytuacja pozwoliła mu w pełni ujawnić drzemiące w nim możliwości. Z prawie nikomu nieznanego pułkownika Stefan Rowecki stał się niemal legendarnym generałem Grotem, dowódcą Armii Krajowej i symbolem Polski Walczącej, znanym dziś prawie każdemu Polakowi G. Gołębiowski, Zanim został Grotem. Służba Stefana Roweckiego wojsku II Rzeczpospolitej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997, s. 291.