W tym numerze: Zatrudnianie osób niepełnosprawnych aktualne rozwiązania w dofinansowaniu do

Transkrypt

1 W tym numerze: Zatrudnianie osób niepełnosprawnych aktualne rozwiązania w dofinansowaniu do wynagrodzeń - strona 5 BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych - strona1 10 Służebność przesyłu - strona 17

2 Biuletyn został wydany w ramach projektu Pytasz-nie błądzisz. Ośrodki poradnictwa prawnego i obywatelskiego w województwie warmińsko-mazurskim. Nr 1/2014 Czerwiec 2014 Adres redakcji: Olsztyn, al. Marszałka J. Piłsudskiego 11/17, lok. 108 tel./fax biuro@pytaszniebladzisz.eu Wydawca: Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, Olsztyn Wszystkie informacje zawarte w biuletynie zostały zebrane z należytą starannością. Nie stanowią one oficjalnego źródła prawa a jedynie są materiałem informacyjnym i pomocniczym. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania informacji przez czytelnika oraz za szkody i skutki działań podjętych w oparciu o informacje zawarte w niniejszej publikacji. Publikacja bezpłatna Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) oraz zdjęć i elementów graficznych publikowanych w biuletynie wymaga zgody redakcji. Nakład: 804 szt. Korekta, koncepcja graficzna, skład i druk: Pracownia Pomysłów Agencja Wydawniczo - Marketingowa ul. Jana Pawła II 19, Sędziszów Młp. Serdecznie zapraszamy do odwiedzania naszej strony: Biuletyn jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Copyright by Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych 2 BIULETYN 1/2014

3 Od Redakcji Mamy przyjemność przedstawić Państwu piąty numer biuletynu informacyjnego, który wspiera rozwój bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego świadczonego dla mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego. W danym numerze biuletynu znajdą Państwo między innymi dokładną analizę zmian, które w 2014 roku zostały wprowadzone w miesięcznych dofinansowaniach do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Dofinansowania te przysługują ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne na umowę o pracę. Nowe przepisy znacznie obniżają kwoty dofinasowań i ujednolicają je dla wszystkich pracodawców. Przedstawione zostały również rozwiązania w zakresie prowadzenia zbiórek publicznych wprowadzone nową ustawą, co jest szczególnie istotne w działalności samych organizacji pozarządowych jak i darczyńców wspierających tego rodzaju inicjatywy. Serdecznie zapraszamy do lektury biuletynu, w którym przybliżamy między innymi zagadnienia związane z przyjętymi zmianami oraz udzielamy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania z nimi związane. Zachęcamy również do bezpośredniego spotkania z doradcami w Regionalnych Ośrodkach Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego w Olsztynie, Ełku i Elblągu. Jednocześnie dziękujemy za zaufanie, którym obdarzyły nas osoby, dotychczas korzystające z bezpłatnego poradnictwa w naszych Ośrodkach. Redakcja rochę słów o naszym projekcie. Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V Dobre rządzenie; Działanie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, na podstawie umowy o dofinansowanie projektu podpisanej pomiędzy Warmińsko-Mazurskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych a Ministrem Pracy i Polityki Społecznej. Realizacja przedsięwzięcia opiera się na współpracy Beneficjanta projektu: Warmińsko-Mazurskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych i Partnera projektu: Miejskiego Zespołu ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie. Okres realizacji projektu: r r. Celem projektu jest stworzenie efektywnego systemu bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego w województwie warmińsko mazurskim poprzez utworzenie i prowadzenie 3 Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego w Olsztynie, Elblągu i Ełku. Cele szczegółowe: - zwiększenie świadomości mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego w zakresie możliwości korzystania z profesjonalnego bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego - zwiększenie wiedzy mieszkańców w zakresie ochrony i realizacji ich praw - zapewnienie powszechnego i bezpłatnego dostępu do rzetelnych, bezstronnych i poufnych porad - propagowanie idei poradnictwa wśród mieszkańców oraz JST i NGO. Zakres działania Regionalnych Ośrodków: informacja i poradnictwo obywatelskie i prawne świadczone w siedzibach Ośrodków, mobilne poradnictwo świadczone dla grup zorganizowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, mobilne poradnictwo świadczone indywidualnie dla mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego (w uzasadnionych przypadkach), udostępnianie zasobów technicznych (sprzęt, wydawnictwa) dla klientów Ośrodków, działania informacyjne i edukacyjne w zakresie praw obywateli, współpraca z administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi w zakresie podejmowanych działań. Poradnictwo prawne i obywatelskie obejmuje udzielenie porady prawnej lub informacji o obowiązującym stanie prawnym regulującym daną sprawę, ze wskazaniem wynikających z niego praw i obowiązków oraz o trybie, podmiocie lub organizacji właściwych do jej załatwienia. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 3

4 Zasady funkcjonowania Ośrodków Zasady funkcjonowania Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego Kto może skorzystać z pomocy Regionalnych Ośrodków? każdy dorosły mieszkaniec województwa warmińsko mazurskiego potrzebujący pomocy w zakresie poradnictwa prawnego i obywatelskiego. OFERTA DORADCZA OŚRODKÓW: Klient może uzyskać: - poradę prawną - poradę obywatelską Poradę można uzyskać: - ustnie - telefonicznie ZAKRES MERYTORYCZNY UDZIELANYCH PORAD: Prawo cywilne, w tym prawo rodzinne i spadkowe Prawo karne Prawo administracyjne Prawo pracy Prawo ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej Prawo spółdzielcze Prawo gospodarcze publiczne i prywatne 4 Zapewniamy udzielanie porad z zachowaniem zasad: BEZPŁATNOŚCI Usługi Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego są całkowicie bezpłatne. BEZSTRONNOŚCI I NIEZALEŻNOŚCI Osoba udzielająca porady nie kieruje się własnymi opiniami, przekonaniami i wartościami, nie ocenia Klienta i jego działań oraz nie angażuje się po żadnej ze stron konfliktu, nie kieruje się interesem kogokolwiek, tylko dobrem samego Klienta. POUFNOŚCI Zapewnione jest zachowanie tajemnicy o fakcie pobytu Klienta w Ośrodku jak i o udzielonych informacjach. AKTUALNOŚCI I RZETELNOŚCI INFORMACJI Informacje są zgodne z obowiązującymi przepisami oraz z aktualną ofertą instytucji i organizacji działających na rzecz obywateli. SAMODZIELNOŚCI KLIENTA Osoba udzielająca porady nie może podejmować decyzji za Klienta, podaje tylko istniejące możliwości rozwiązania jego problemu. Klient sam dokonuje wyboru działania. BIULETYN 1/2014 Przepisy dotyczące osób bezrobotnych i osób niepełnosprawnych Świadczenia socjalne Prawa obywatelskie Prawa konsumenckie Stosunki międzyludzkie i sąsiedzkie PROCEDURA UDZIELANIA PORAD: 1. Zgłoszenie potrzeby skorzystania z porady: osobiście w siedzibie Ośrodka, telefonicznie, za pośrednictwem poczty elektronicznej. 2. Ustalenie zakresu merytorycznego porady i terminu jej udzielenia, ewentualnie udzielenie porady bezpośrednio po zgłoszeniu takiej potrzeby - w przypadku spraw, które nie są skomplikowane, nie budzą wątpliwości prawnych oraz nie wymagają skorzystania z orzecznictwa i poglądów doktryny. 3. Udzielenie porady przez doradcę po zapoznaniu się i podpisaniu przez klienta pisemnego oświadczenia dot. ogólnych zasad udzielania porad lub w przypadku porady telefonicznej po pouczeniu klienta przez doradcę o treści tego oświadczenia. 4. Zakończenie sprawy lub ustalenie kolejnego terminu spotkania z klientem w przypadku konieczności kontynuacji sprawy.

5 Partner projektu radzi Miejski Zespół ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych ul. Prosta 23A Olsztyn tel. (89) Zatrudnianie osób niepełnosprawnych aktualne rozwiązania w dofinansowaniu do wynagrodzeń Karolina Anioł Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie działający przy Miejskim Zespole ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie Pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez PFRON. Pracodawca może uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych na umowę o pracę, a w przypadku pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, także osób niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą, jeżeli ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości najniższego wynagrodzenia w stosunku do wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania; połowy najniższego wynagrodzenia w stosunku do pozostałych wykonawców, będących osobami niepełnosprawnymi, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (po wcześniejszym przedstawieniu przez te osoby orzeczenia o stopniu niepełnosprawności). Dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych przysługuje pracodawcom: prowadzącym zakład pracy chronionej, zatrudniającym co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającym wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%, zatrudniającym (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy) mniej niż 25 pracowników, którzy nie mają zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON przekraczających ogółem 100 zł, którzy w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej nie znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej, według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej, na których w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej nie ciąży obowiązek zwrotu pomocy, wynikający z wcześniejszych decyzji Komisji Europejskiej uznających pomoc za niezgodną z prawem oraz ze wspólnym rynkiem, którzy w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, nie przekroczyli kwoty 10 mln euro rocznej pomocy na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych. Do liczby pracowników nie wlicza się osób niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących osobami niepełnosprawnymi zatrudnionych: na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego; przebywających na urlopach wychowawczych; nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej; będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy; nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego; przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 5

6 Partner projektu radzi 6 Pracownicy niepełnosprawni, na których pracodawcy pobierają miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń Miesięczne dofinansowanie przysługuje na niepełnosprawnych pracowników, którzy: są osobami niepełnosprawnymi w rozumieniu ustawy o rehabilitacji, których niepełnosprawność została zakwalifikowana do jednego z trzech stopni niepełnosprawności na podstawie orzeczenia zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności lub którzy posiadają orzeczenie równoważne, są ujęci w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, prowadzonej przez PFRON; ewidencja jest uzupełniana przez Fundusz na podstawie składanych co miesiąc przez pracodawców informacji, zawierających PESEL zatrudnionej osoby niepełnosprawnej, są zatrudnieni zgodnie z przepisami prawa pracy, nie mają ustalonego prawa do emerytury (wyjątek stanowią osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym posiadające ustalone prawo do emerytury), po zatrudnieniu u pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą, powodują wzrost netto zatrudnienia ogółem oraz wzrost netto zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych. BIULETYN 1/2014 Pracownicy niepełnosprawni, na których pracodawcy nie mogą pobierać miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń Miesięczne dofinansowanie nie przysługuje na niepełnosprawnych pracowników, którzy: są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie), posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i mają ustalone prawo do emerytury, są zatrudnieni w formie przewidującej wypłatę ich wynagrodzeń ze środków publicznych (jeśli część wynagrodzenia jest wypłacana ze środków publicznych, dofinansowanie może być wypłacane tylko do pozostałej części wynagrodzenia). Wysokość miesięcznego dofinansowania na niepełnosprawnego pracownika uzależniona jest od: wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego (dofinansowanie jest proporcjonalne do wymiaru czasu pracy), stopnia niepełnosprawności zatrudnionego (im wyższy stopień niepełnosprawności, tym wyższa kwota dofinansowania), szczególnych schorzeń zatrudnionego (kwoty dofinansowania zwiększa się o 40% najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono: chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zabu-

7 Partner projektu radzi rzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych). Wysokość dofinansowania Od kwietnia 2014 r. miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługuje w kwocie: 1800 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności; 1125 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności; 450 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Kwoty, o których mowa wyżej, zwiększa się o 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych. Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie i terminowo poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej 75% tych kosztów. Zmiany wysokości dofinansowania do wynagrodzeń w 2014 r. Stopień niepełnosprawności Schorzenie specjalne Pracodawcy nie prowadzący ZPCHR 2013 r./i kwartał 2014 r. od II kwartału 2014 r. Pracodawcy prowadzący ZPCHR Wszyscy pracodawcy ze schorzeniem specjalnym zł zł zł znaczny bez schorzenia specjalnego zł zł zł ze schorzeniem specjalnym zł zł zł umiarkowany bez schorzenia specjalnego zł zł zł ze schorzeniem specjalnym zł zł zł lekki bez schorzenia specjalnego 420 zł 600 zł 450 zł Rejestracja pracodawcy; procedura uzyskania dofinansowania Rejestrowanie pracodawcy w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz występowanie o miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników dokonywane jest na określonych drukach. Aby pracodawca mógł otrzymać dofinansowanie musi ściśle przestrzegać zasad rejestracji oraz procedury uzyskania dofinansowania. Rejestracji pracodawcy w PFRON dokonuje się wraz ze złożeniem pierwszego wniosku o miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia. Pracodawca składa wniosek na druku Wn-D oraz informację na druku INF-D-P w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą dane zawarte w informacji i wniosku. Wraz z pierwszym wnioskiem, pracodawca przesyła do PFRON dane o pracodawcy zawierające: pełną nazwę oraz jej skrót, jeśli posiada, numery: REGON i NIP, o ile ich nadanie wynika z przepisów prawa, adres siedziby lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy wraz z identyfikatorami jednostki podziału terytorialnego kraju: województwa, powiatu, gminy oraz miejscowości i ulicy stosownie do przepisów dotyczących zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, adres do korespondencji wraz z identyfikatorami BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 7

8 Partner projektu radzi jednostki podziału terytorialnego kraju: województwa, powiatu, gminy oraz miejscowości i ulicy stosownie do przepisów dotyczących zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli jest inny niż adres siedziby wnioskodawcy, imię, nazwisko, numery telefonu i faksu osoby odpowiedzialnej za kontakty z PFRON oraz adres poczty elektronicznej (o ile taki posiada). Ponadto pracodawca załącza: kopię aktualnych dokumentów potwierdzających dane o NIP i REGON (kopia zaświadczenia potwierdzającego REGON nie jest wymagana, jeśli aktualne dane o pracodawcy znajdują się w elektronicznym rejestrze publicznym prowadzonym przez GUS), kopię aktualnego odpisu z właściwego rejestru albo aktualnego zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru lub zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej (kopie dokumentów nie są wymagane, jeśli aktualne dane o pracodawcy znajdują się w elektronicznych rejestrach publicznych: Krajowego Rejestru Sądowego lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej), upoważnienie osoby przesyłającej te dane lub dokumenty, o których mowa wyżej, potwierdzające możliwość występowania w imieniu pracodawcy. Dodatkowo pracodawca prowadzący działalność gospodarczą załącza: do każdego wniosku o dofinansowanie formularz BIULETYN 1/ informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc inną niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie, pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (INF-O-PP) bądź formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie inną niż pomoc de minimis w rolnictwie i rybołówstwie (INF-O-PR) w zależności od rodzaju działalności gospodarczej, a w przypadku nieotrzymania w danym roku kalendarzowym pomocy na koszty płacy pracowników niepełnosprawnych, także oświadczenie o nieotrzymaniu pomocy, jednorazowo (wraz z pierwszym wnioskiem o dofinansowanie oraz w przypadku zmiany treści) sprawozdania finansowe za okres trzech ostatnich lat obrotowych. Obowiązek przedkładania sprawozdań nie dotyczy mikro- i małych przedsiębiorców, oświadczenie o niesporządzaniu sprawozdań finansowych w przypadku podmiotów, które nie są do tego zobligowane zgodnie z przepisami o rachunkowości. Elektroniczna forma składania dokumentów: pracodawca zamierzający kolejne wnioski lub informacje składać w formie elektronicznej otrzymuje od Funduszu identyfikator oraz hasło dostępu do programu informatycznego udostępnionego przez Fundusz w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku w formie dokumentu pisemnego, pracodawca przekazujący wnioski i informacje w formie elektronicznej uwierzytelnia te dokumenty podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, na zasadach określonych w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym ((tekst jednolity Dz.U.

9 Partner projektu radzi 2013 r., poz.262.), albo certyfikatem dostarczonym przez Fundusz. Urzędowe poświadczenie odbioru dokumentu w formie elektronicznej przesłanego za pomocą teletransmisji danych następuje zgodnie z przepisami dotyczącymi warunków organizacyjno- -technicznych doręczania dokumentów elektronicznych podmiotom publicznym, należy pamiętać o konieczności niezwłocznego poinformowania PFRON o rezygnacji ze składania dokumentów w formie elektronicznej, czy też o utracie lub podejrzeniu ujawnienia danych służących do składania podpisu elektronicznego, pracodawcy zarejestrowani w Funduszu zamierzający składać wniosek w formie elektronicznej posługują się aplikacją SODiR zamieszczoną na stronach internetowych Funduszu: Po dokonaniu rejestracji, dofinansowanie do wynagrodzeń wypłacane jest pracodawcom w formie refundacji. W związku z tym do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą, pracodawca składa: wniosek o wypłatę dofinansowania za dany miesiąc, o symbolu Wn-D, miesięczną informację o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych, INF-D-P, formularz INF-O-PP lub INF-O-PR (w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej), a w przypadku nieotrzymania za dany rok kalendarzowy pomocy do kosztów płacy pracowników niepełnosprawnych, także oświadczenie o nieotrzymaniu pomocy. Jeżeli pracodawca nie złoży dokumentów w wymaganym terminie może zwrócić się do PFRON z prośbą o przywrócenie terminu, jeśli uprawdopodobni fakt, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Po otrzymaniu dokumentów, Fundusz: sprawdza je pod względem rachunkowym i formalnym, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania informacji lub wniosku, informuje pracodawcę o stwierdzonych nieprawidłowościach i wzywa do ich usunięcia wraz z pouczeniem o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania w przypadku ich nieusunięcia, ustala czy pracodawca posiada zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu w wysokości przekraczającej ogółem kwotę 100 zł, ustala kwotę przysługującego dofinansowania, przekazuje ustaloną kwotę przysługującego dofinansowania na rachunek bankowy pracodawcy. przekazana kwota jest różna od wskazanej we wniosku Fundusz jest zobowiązany powiadomić pracodawcę o przyczynach zmiany oraz sposobie ustalenia prawidłowej kwoty dofinansowania. Podmiotem udzielającym pomocy w województwie warmińsko-mazurskim jest: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Oddział Warmińsko-Mazurski, Olsztyn, ul. A. Mickiewicza 21/23, telefon: (89) Fax: (89) Artykuł został napisany na podstawie: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Ustawa z dnia 28 czerwca 2012 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych Ustawa z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej Cześć informacji została również zaczerpnięta ze stron internetowych: Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia - Zielona Linia Zgodnie z obowiązującymi przepisami, Fundusz winien przekazać kwotę dofinansowania na rachunek pracodawcy w terminie 25 dni od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowego wypełnienia dokumentów. Jeśli BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 9

10 Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych Karol Patalon - doradca Często się zdarza, że dla zrealizowania jakiegoś przedsięwzięcia w sferze zadań publicznych koniecznym jest zaangażowanie znacznych środków finansowych. Nie zawsze jednak podmiot zamierzający podjąć się realizacji takiego celu dysponuje odpowiednimi funduszami tak, by pokryć wszystkie wydatki z tym związane. Wówczas nieodzowna, a zarazem nieoceniona jest pomoc szerszego kręgu osób, wyrażających wolę poparcia planowanej inicjatywy i w tym celu przekazujących - każdy według swoich możliwości majątkowych - środki pieniężne lub pomoc w naturze na realizację zamierzonego celu. Z uwagi jednak na fakt, iż chodzi o pomoc polegającą na ogół na przekazywaniu pewnych kwot pieniężnych, uzasadnionym jest, aby organizacja takiej pomocy określona była przepisami prawa tak, by wyeliminować potencjalne zagrożenie spowodowane brakiem nadzoru nad przepływem zbieranych, a następnie wydatkowanych środków. Takie ramy prawne tworzyła dotychczas obowiązująca ustawa z dnia 15 marca 1933r. o zbiórkach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r. poz. 732). Jednakże z uwagi na upływ czasu od uchwalenia wskazanej ustawy - mimo kilkukrotnej nowelizacji jej przepisów - ko- 10 BIULETYN 1/2014 niecznym i uzasadnionym stało się uchwalenie zupełnie nowego aktu prawnego regulującego przedmiotową kwestię, z jednej strony porządkującego zagadnienia związane z organizacją i prowadzeniem zbiórek publicznych, z drugiej zaś - kreującego rozwiązania przystające do obecnej rzeczywistości. Konieczność tę dostrzegł ustawodawca i w uparciu o projekt przygotowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, przy współudziale organizacji zajmujących się dobroczynnością, uchwalił ustawę z dnia 14 marca 2014r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, którą w dniu 1 kwietnia 2014r. podpisał Prezydent RP. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw pod poz. 498 i wejdzie w życie w dniu r. Niniejszy artykuł ma posłużyć wskazaniu najważniejszych zmian wprowadzonych w sferze organizacji i prowadzenia zbiórek publicznych. Cele zbiórek publicznych oraz podmioty uprawnione do ich realizacji W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w przepisach nowej ustawy nieco inaczej zostały określone cele, na jakie mogą być organizowane zbiórki publiczne. Dotychczas obowiązująca ustawa wskazuje w art. 3 ust. 1, iż musi to być cel, który nie jest przeciwny prawu, a przy tym ze stanowiska interesu publicznego godny poparcia. W ust. 2 cytowanego artykułu wymieniony został przykładowy katalog takich celów; są to przed wszystkim cele religijne, państwowe, oświatowe, zdrowotne, kulturalno-społeczne i społeczno-opiekuńcze. Nowa ustawa w zakresie określenia celu zbiórki publicznej, poprzez art. 1 ust. 1, odsyła do szerokiego (zawierającego aktualnie 34 pozycje) katalogu zadań w sferze publicznej, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 234 poz ze zm.), z uzupełnieniem o cele religijne. Tytułem przykładu można wskazać, iż takimi celami są: pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób, wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej, działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem

11 Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych społecznym, działalność charytatywna, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym. Dodatkowo nowa ustawa, w przepisie ust. 2 cytowanego powyżej artykułu 1, wskazuje przykładowy katalog miejsc publicznych, którymi - zgodnie z tym przepisem - są miejsca ogólnodostępne, a w szczególności ulice, place, parki i cmentarze. Warto zauważyć, iż bez zmian pozostaje forma, w jakiej darczyńcy mogą przekazywać ofiary - podobnie jak dotychczas, będzie to można czynić w gotówce lub w naturze. Oznacza to, iż zakresem nowej ustawy nie będą objęte sytuacje przekazywania pieniędzy za pośrednictwem wiadomości SMS czy poprzez wpłaty na rachunek bankowy, w tym także za pośrednictwem Internetu. Analogicznie do obecnie obowiązujących przepisów, nowa ustawa w art. 2 wskazuje okoliczności, w których jej przepisy nie znajdą zastosowania. Zbiórką publiczną w rozumieniu ustawy nie będzie mianowicie zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze: 1. na cele religijne, na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywa się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony; 2. w drodze loterii pieniężnych i fantowych; 3. wśród grona osób znajomych osobiście przeprowadzającym zbiórkę; 4. wśród młodzieży szkolnej na terenach szkolnych, odbywające się na podstawie pozwolenia władz szkolnych; 5. w ramach zbiórek koleżeńskich odbywających się w lokalach urzędów publicznych na podstawie pozwolenia kierownika urzędu lub w innych zakładach pracy. W świetle przepisów nowej ustawy podmiotami uprawnionymi do prowadzenia zbiórek publicznych będą organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 wskazanej powyżej ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a także podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 tej ustawy oraz komitety społeczne powołane w celu przeprowadzenia zbiórki publicznej. Zgodnie zatem z przywołanymi przepisami, do kręgu podmiotów uprawnionych do prowadzenia zbiórek publicznych będą należały: 1. niebędące jednostkami sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia; 2. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, 3. stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, 4. spółdzielnie socjalne, 5. spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. 6. o sporcie (Dz. U. z 2010r. Nr 127 poz. 857, ze zm.), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Jak zatem wynika z powyższego, krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia zbiórek publicznych stanowi rozszerzenie względem dotychczas obowiązującej ustawy, w świetle której, stosownie do jej art. 4, pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone jedynie stowarzyszeniom i organizacjom, posiadającym osobowość prawną, albo komitetom organizowanym dla przeprowadzenia określonego celu. Nowa ustawa wprowadza również możliwość prowadzenia zbiórek publicznych przez osoby fizyczne, jednakże tylko w określonej formie prawnej, a mianowicie w formie komitetu społecznego powołanego aktem założycielskim, składającego się z co najmniej 3 osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, a przy tym niekaranych za popełnienie przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwa skarbowe (art. 4 ust. 1 ustawy). Zawartość aktu założycielskiego komitetu społecznego określa art. 4 ust. 2 ustawyjak wynika z tego przepisu, akt taki będzie prostym do sporządzenia dokumentem, co zapewne wpłynie na zainteresowanie korzystaniem z tej formy prowadzania zbiórki publicznej. Zasady organizacji i prowadzenia zbiórki Jak wynika z porównania treści przepisów obydwu ustaw, zastąpienie aktualnie obowiązującej regulacji nowym aktem normatywnym ma z jednej strony przyczynić się do ułatwienia prowadzenia zbiórek publicznych przez zmianę roli państwa w tym obszarze, z drugiej zaś - zwiększyć dostępność do informacji w zakresie organizowanej zbiórki oraz w przedmiocie rozdysponowa- BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 11

12 Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych nia zebranych środków. Również uzasadnienie projektu nowej ustawy wskazuje na ten cel zmiany. Zgodnie z jego treścią celem ustawy jest ułatwienie obywatelom ofiarności przez zmianę roli państwa w tym obszarze tak, aby tworzyło ono ramy organizacyjne do przejrzystego przeprowadzenia zbiórek publicznych w przestrzeni publicznej 1. Przepisy ustawy zwiększają również dostępność informacji o zbiórkach dla wszystkich obywateli- tak aby mogli być lepiej poinformowani o tym, kto i na jakie cele zbiera środki 2. W konsekwencji nowe regulacje mają zapewnić darczyńcom - zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy - powszechny, bieżący i łatwy wgląd w zbiórki publiczne prowadzone na terenie kraju- co jest istotnym dodatkowym mechanizmem popularyzującym dobroczynność, ale i wspierającym kontrolę prawidłowości przeprowadzonych zbiórek 3. Jak się wydaje, powyżej wskazanych warunków nie zapewniały przepisy dotychczas obowiązującej ustawy o zbiórkach publicznych. Wysuwającym się na czoło istotnym ograniczeniem wynikającym z tego aktu była konieczność uzyskania przez podmiot zamierzający przeprowadzić zbiórkę, pozwolenia na realizację tego przedsięwzięcia, udzielanego, w drodze decyzji administracyjnej, przez odpowiedni organ, a konkretnie- w zależności od zakresu terytorialnego prowadzonej zbiórki- przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa lub ministra właściwego do spraw administracji publicznej (art. 2 ustawy). Po zakończeniu zbiórki podmiot ją realizujący zobowiązany był do rozliczenia się przed organem wydającym pozwolenie, zaś informacja o zbiórce była w ograniczony sposób publicznie dostępna. Stosownie bowiem z art. 9 dotychczasowej ustawy, wyniki zbiórki i sposób zużytkowania zebranych ofiar powinien być podany do wiadomości organu, który udzielił pozwolenia oraz ogłoszony w terminie 1 miesiąca w prasie o zasięgu obejmującym co najmniej obszar, na którym zbiórka została przeprowadzona. Warto zaznaczyć, iż obecnie obowiązujące przepisy przewidują dalej jeszcze idące środki nadzoru. Mianowicie zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o zbiórkach publicznych, władza, która udzieliła pozwolenia, może w każdym czasie sama lub przez podległe sobie władze i organa informować się o stanie akcji zbiórkowej w szczególności przez wgląd w akta, księgi oraz dokumenty kasowe, przeprowadzać rewizję kasy, żądać ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz wysyłać swoich delegatów na posiedzenia instytucji. Z powyższego wynika, iż w świetle obecnie obowiązujących przepisów, do organu nadzorującego zbiorki należy przede wszystkim ocena, czy dana zbiórka powinna się odbyć, a ponadto- czy prawidłowo rozliczono i rozdysponowano zebrane środki. Jak się wydaje, tak szeroka ingerencja organu nadzorującego nie jest w pełni uzasadniona, zwłaszcza, że 12 BIULETYN 1/2014 obowiązujące przepisy nie dają takich możliwości darczyńcom, którzy, jak można przypuszczać, mogą być zainteresowani na co i w jaki sposób zebrane środki zostały spożytkowane. W przepisach nowej ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych przede wszystkim zrezygnowano z ograniczenia polegającego na konieczności uzyskania pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki, a ponadto wprowadzono regulację zapewniającą praktycznie każdemu zainteresowanemu, w tym w szczególności darczyńcom, możliwość uzyskania informacji w zakresie wysokości i rodzaju zebranych ofiar, a także sposobu rozdysponowania zebranych środków. Wymagane obecnie pozwolenie zastąpiono zgłoszeniem dokonywanym przez organizatora zbiórki, publikowanym na ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych, którego administratorem będzie minister właściwy do spraw administracji publicznej (art. 5 ust. 1 ustawy). Zgłoszenia będzie można dokonać w formie elektronicznej- przy wykorzystaniu formularza (art. 5 ust. 2) bądź w postaci papierowej (art. 6 ust. 1). Wzór zgłoszenia zbiórki zostanie określony w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Ustawa w art. 9 ust. 1 wskazuje dane, które będą musiały być zamieszczone w zgłoszeniu zbiórki publicznej; są to w szczególności: cel zbiórki, dane organizatora zbiórki, sposób i miejsce prowadzenia zbiórki, termin rozpoczęcia i termin zakończenia zbiórki, a także przewidywane koszty niezbędne do zorganizowania i przeprowadzenia zbiórki, które zostaną pokryte z zebranych ofiar. Zamieszczenie zgłoszenia zbiórki na elektronicznym portalu zbiórek publicznych nastąpi po zweryfikowaniu przez administratora portalu (ministra właściwego do spraw administracji publicznej) poprawności wypełnienia pól obowiązkowych zgłoszenia (art. 10 ust. 1 ustawy). Na portalu zbiórek publicznych zamieszczane będą powyżej wskazane dane o zbiórce, przez co w zasadzie każdy będzie mógł uzyskać wiedzę w zakresie najważniejszych kwestii dotyczących planowanej zbiórki. Przepisy nowej ustawy- wbrew pozorom wynikającym z powyżej opisanej procedury zgłaszania- nie wprowadzają pełnej dowolności w zakresie organizacji i prowadzenia zbiórek publicznych. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy minister właściwy do spraw administracji publicznej odmówi, w drodze decyzji administracyjnej, zamieszczenia informacji o zgłoszeniu zbiórki publicznej na portalu zbiórek, gdy: 1. wskazany w zgłoszeniu cel zbiórki publicznej jest niezgodny z prawem lub wykracza poza sferę zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, albo nie jest celem religijnym, a w przypadku komitetu społecznego- również jest niezgodny z celem, w jakim komitet został powołany;

13 Zmiany zasad prowadzenia zbiórek publicznych 2. do dnia wpływu zgłoszenia zbiórki publicznej, sprawozdanie z poprzedniej zbiórki nie zostało zamieszczone na portalu zbiórek publicznych, pomimo upływu terminu na zamieszczenie takiego sprawozdania. Sposób zredagowania cytowanego przepisu art. 15 ust. 1 ustawy wskazuje, iż w przypadku zaistnienia którejkolwiek ze wskazanych przesłanek, minister jest zobligowany do wydania decyzji administracyjnej w zakresie odmowy zamieszczenia informacji o zgłoszeniu zbiórki na portalu zbiórek publicznych. Jak już wcześniej zasygnalizowano, nowa ustawa, za pomocą portalu zbiórek publicznych, tworzy praktycznie każdemu zainteresowanemu możliwość zapoznania się nie tylko z celem i terminem przeprowadzenia zbiórki, ale także z efektem przedsięwzięcia oraz przeznaczeniem zebranych ofiar. W świetle bowiem przepisu art. 16 ust. 1 ustawy organizator zbiórki będzie obowiązany sporządzić i doręczyć ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej- w określonych w tym przepisie terminach - sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki oraz ze sposobu rozdysponowania zebranych ofiar. Warto zauważyć, iż dla organizatorów zbiórek publicznych trwających dłużej niż rok ustawa, w art. 17, przewiduje obowiązek cyklicznego składania sprawozdania- po zakończeniu każdego 6-miesięcznego okresu prowadzenia zbiórki- w odniesieniu do sprawozdania z przeprowadzanej zbiórki (z podaniem wartości i rodzaju dotychczas zebranych ofiar), oraz po zakończeniu każdego 12-miesięcznego okresu prowadzenia zbiórkiw odniesieniu do sprawozdania ze sposobów rozdysponowania zebranych ofiar. Istotnym rozwiązaniem umożliwiającym długotrwały dostęp do informacji w zakresie zbiórki jest przepis art. 19 ustawy, zgodnie z którym informacja o zgłoszeniu zbiórki publicznej wraz ze sprawozdaniami jest dostępna na portalu zbiórek publicznych przez okres 10 lat, licząc od dnia upływu terminu przesłania ostatniego sprawozdania. Warto również wskazać, iż w świetle przepisów nowej ustawy, organizator zbiórki będzie mógł prowadzić w tym samym czasie więcej niż jedną zbiórkę publiczną. Możliwość taką przewiduje bowiem art. 7 ustawy. Wejście w życie nowej ustawy Odmienność rozwiązań zawartych w nowej ustawie od dotychczas obowiązujących jest na tyle znacząca, że koniecznym stało się uchylenie obecnie obowiązującej ustawy i wydanie nowej. Dlatego też z dniem wejścia w życie nowej ustawy traci moc ustawa z dnia 15 marca 1933r. o zbiórkach publicznych, a w konsekwencji również rozporządzenie Ministra Sprawa Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003r. w sprawie sposobów przeprowadzenia zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami (Dz. U. z 2003r. Nr 199 poz ze zm.). Ponadto przepisy nowej ustawy wprowadzają zmiany w kilku innych ustawach. Warto dodać, iż do postępowań w sprawie wydania pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej wszczętych przed dniem wejścia w życie nowych regulacji, zastosowanie będą miały dotychczasowe przepisy. Ponadto pozwolenia na przeprowadzenie zbiórek publicznych wydane przed dniem wejścia w życie nowych regulacji zachowują ważność przez okres niezbędny do realizacji celu zbiórki i przedstawienia jej wyników. Analiza przepisów nowej ustawy pozwala jednoznacznie stwierdzić, iż rozwiązania w niej przyjęte zmierzają głównie w trzech- jak należy uznać- słusznych kierunkach, uwzględniających zarówno potrzeby podmiotów wyrażających wolę prowadzenia zbiórek publicznych, jak i spełniających oczekiwania darczyńców. Po pierwsze, nowe przepisy znacznie rozszerzają krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia zbiórek publicznych, co zapewne znacznie zwiększy zainteresowanie tą formą wspierania wielu inicjatyw. Po drugie przepisy ustawy- poprzez zastąpienie konieczności uzyskania pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki obowiązkiem dokonania zgłoszenia zbiórki- zdecydowanie upraszczają procedurę organizacji i przeprowadzenia tego jakże ważnego i pożytecznego przedsięwzięcia. Po trzecie wreszcie- przez zamieszczanie na portalu zbiórek publicznych informacji najpierw w zakresie planowanej zbiórki (w szczególności jej celu), następnie wartości i rodzaju zebranych środków i w końcu sposobu ich rozdysponowania- nowe rozwiązania stwarzają powszechność dostępu do tych informacji praktycznie każdemu zainteresowanemu, a takimi z całą pewnością są darczyńcy. Ten też czynnik, jak się wydaje, ma dla potencjalnych darczyńców największe znaczenie- stanowi on swego rodzaju narzędzie kontroli wydatkowania przekazywanych przez nich ofiar, co w konsekwencji może mieć pozytywny wpływ na ich hojność. Oceniając każdy ze wskazanych powyżej kierunków nowych rozwiązań jako wysoce pożądany, stwierdzić należy, odwołując się do słów Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego wypowiedzianych w Belwederze w dniu podpisania nowej ustawy, iż wspólnym wysiłkiem stworzone zostało prawo, które będzie służyło Polsce obywatelskiej Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 14 marca 2014r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych pl/druki7ka.nsf/0/de47d0b12c85a5b9c1257bea00372d14/$file/1726-uzsadnienie.docx 2. ibidem 3. ibidem 4. Bronisław Komorowski- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej; BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 13

14 Ograniczenia egzekucji Ograniczenia egzekucji - jakich kwot, świadczeń i przedmiotów nie może zająć komornik? Marta Budzińska - doradca Zagadnienia ogólne W celu ochrony dłużnika przed pozbawieniem go środków niezbędnych do utrzymania, ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia, które uniemożliwiają zajęcie przez Komornika dochodu czy majątku w całości. Ograniczenia przewidziane zostały zarówno w egzekucji cywilnej jak i administracyjnej. Zauważyć należy również, że opisane w dalszej części ograniczenia dotyczą tylko dłużnika, tzn. nigdy egzekucji nie będą podlegać przedmioty czy świadczenia do niego nienależące ale będące własnością np. domownika czy członka rodziny dłużnika. Egzekucja cywilna zwana też sądową prowadzona jest w celu egzekucji świadczeń na podstawie tytułów wykonawczych wydanych na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, a także na podstawie innych przepisów (np. w ramach egzekucji należności cywilnych zasądzonych wyrokiem karnym na rzecz pokrzywdzonego art k.k.w.). Uregulowana została przede wszystkim w ustawie kodeks postępowania cywilnego Część trzecia (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.). Egzekucję cywilną prowadzi Sąd Rejonowy i działający przy tym Sądzie Komornik Sądowy. Egzekucja administracyjna prowadzona jest w celu egzekucji należności publicznoprawnych takich jak podatki, opłaty, grzywny i kary nakładane przez organy administracji publicznej i inne (art. 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Regulowana jest przez ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.). Egzekucję administracyjną prowadzi przede wszystkim Naczelnik Urzędu Skarbowego, a także inne organy takiej jak np. Dyrektor Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie egzekucji składek na ubezpieczenie społeczne. 2. Przedmioty wyłączone spod egzekucji BIULETYN 1/2014 Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej p.e.a.) pewne świadczenia i przedmioty nie podlegają zajęciu. Zgodnie z art. 829 i art. 831 k.p.c. nie podlegają egzekucji m.in. zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca, narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych, przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową, świadczenia z pomocy społecznej. Na mocy art. 8 i 8a p.e.a. zajęciu nie podlegają m.in. zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni, pieniądze w kwocie 760 zł, kwoty otrzymane jako stypendia czy rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny. Podkreślić należy, że pojazd mechaniczny należący do dłużnika nie podlega wyłączeniu spod egzekucji nawet, jeśli wykorzystywany jest do pracy zarobkowej (art. 829 pkt 4 k.p.c.). 3. Egzekucja z dochodów dłużnika Egzekucja prowadzona jest najczęściej z dochodów dłużnika to jest wynagrodzenia ze stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego, emerytury lub renty albo innych świadczeń. Prawo gwarantuje zabezpieczenie minimalnej egzystencji dłużnika poprzez określenie kwot, które nie podlegają egzekucji albo progów, do których egzekucja może być prowadzona. Wynagrodzenie ze stosunku pracy Wynagrodzenie ze stosunku pracy zgodnie z przepisami kodeksu pracy (art. 87 i 871 k.p.) może być zajęte do wysokości 3/5 wynagrodzenia w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych oraz do wysokości połowy

15 Ograniczenia egzekucji wynagrodzenia w przypadku egzekucji innych należności. Pamiętać również należy, że w przypadku egzekucji świadczeń innych niż z tytułu alimentów wolna od egzekucji jest zawsze kwota minimalnego wynagrodzenia (obecnie zł brutto), 75% tego wynagrodzenia przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, 90% tego wynagrodzenia przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy. Zasady powyższe stosuje się również do zasiłków dla bezrobotnych, dodatków aktywizacyjnych, stypendiów oraz dodatków szkoleniowych, wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także uposażeń posłów i senatorów, należności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich domowników z tytułu pracy w spółdzielni, wynagrodzeń członków spółdzielni pracy oraz wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania. Dochody z umów cywilnoprawnych Dochody z umów cywilnoprawnych to jest np. umowy zlecenie czy umowy o dzieło podlegają zajęciu z ograniczeniem takim samym jak dochody ze stosunku pracy pod warunkiem, że stanowią jedyne źródło dochodu, są świadczeniami powtarzającymi się, a ich celem jest zapewnienie utrzymania. W innych przypadkach podlegają zajęciu w całości. Emerytury i renty Świadczenia emerytalne i rentowe na mocy art. 140 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz ze zm.) podlegają egzekucji do wysokości 60% świadczenia w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych, do wysokości 50% w przypadku egzekucji należności za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo- -leczniczych i zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz do wysokości 25% w przypadku egzekucji innych należności. Wolna od egzekucji jest kwota 50% najniższej emerytury lub renty. W 2014 r. kwoty te wynoszą odpowiednio 844,45 zł (emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna), 648,13 zł (renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy), 1013,34 zł (renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa) oraz 777,76 zł (renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową). Zasady powyższe stosuje się odpowiednio do rent przysługujących z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i z rent zasądzonych przez sąd lub ustalonych umową za utratę zdolności do pracy albo za śmierć żywiciela lub wypłacanych z dobrowolnego ubezpieczenia rentowego oraz do egzekucji ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Egzekucji podlega także renta socjalna, która podlega egzekucji na takich samych zasadach jak renta z tytułu niezdolności do pracy, przy czym kwotę wolną od potrąceń i egzekucji ustala się według zasad określonych dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Alimenty i inne świadczenia rodzinne Na mocy art k.p.c. oraz art p.e.a. nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych oraz świadczenia z pomocy społecznej. Pod pojęciem świadczeń alimentacyjnych należy rozumieć zarówno alimenty jak i renty mające charakter alimentacyjny to jest np. renta rodzinna wypłacana małoletniemu z uwagi na śmierć rodzica, który obowiązany był do alimentacji (E. Wengerek: Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz. Warszawa 1972, s. 271). Egzekucji nie podlegają także należności wypłacone w związku ze śmiercią (zapomoga lub jednorazowe zaopatrzenie pod jakąkolwiek nazwą albo z tytułu ubezpieczenia na pokrycie kosztów pogrzebu) chyba, że chodzi o egzekucję tych kosztów (art. 832 k.p.c.). Zauważyć również należy, że ograniczenia egzekucji wynikają również z innych przepisów umieszczonych w innych aktach prawnych takich jak przykładowo art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, art. 8 ustawy o rencie socjalnej. Sposób obliczenia kwot podlegających egzekucji Dochody wymienione wyżej oblicza się wraz ze wszystkimi dodatkami i wartością świadczeń w naturze, lecz po potrąceniu podatków i opłat należnych z mocy ustawy. Jeżeli dłużnik otrzymuje dochody z kilku źródeł, podstawę obliczenia stanowi suma wszystkich dochodów. Podwójne zajęcie świadczeń W praktyce często dochodzi do zajęcia świadczenia niejako podwójnie to jest raz u pracodawcy czy innego organu wypłacającego świadczenie, a następnie poprzez zajęcie rachunku bankowego, na który te świadczenia wpływają. Zauważyć należy na wstępie, że środki zgromadzone na rachunku bankowym rozliczeniowym (tzw. ROR) podlegają egzekucji bez ograniczeń (inaczej w przypadku środków zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo- -rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych, które nie podlegają zajęciu do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw art. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 15

16 Ograniczenia egzekucji 54 ustawy Prawo bankowe). Dochodzi zatem do sytuacji, że świadczenie pomimo ograniczeń zajmowane jest w całości. W takiej sytuacji należy poinformować Komornika o tym, że na rachunek wpływa zajęte już świadczenie Komornik powinien zwolnić takie świadczenie spod egzekucji. W przeciwnym razie dłużnikowi przysługuje prawo do złożenia skargi na czynność komornika do właściwego sądu lub zarzutów do organu egzekucyjnego (o czym szerzej w pkt 5). 4. Inne wyłączenia Poza wyżej wymienionymi ograniczeniami określone zostały również granice, w jakich możliwa jest egzekucja cywilna. Egzekucja ze spadku do czasu jego przyjęcia może być prowadzona tylko ze spadku (art. 836 k.p.c.). Natomiast w razie przyjęcia spadku z ograniczeniem (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), a także nabycia niektórych tylko składników majątku przez nabywcę (np. nieruchomość obciążona hipoteką) egzekucja może być ograniczona tylko do tych przedmiotów (art. 792 k.p.c.). Egzekucja prowadzona przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim ograniczona jest do majątku osobistego dłużnika, chyba, że wierzyciel uzyska klauzulę wykonalności także przeciwko małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika (art. 787 k.p.c.) Egzekucja administracyjna nie może z kolei być prowadzona w stosunku do przedstawicieli dyplomatycznych obcych państw (art p.e.a.). 5. Środki ochrony przed działaniem organu egzekucyjnego Powyższe ograniczenia są wiążące dla organu egzekucyjnego jak i innych podmiotów uczestniczących w egzekucji (np. pracodawca wypłacający część wynagrodzenia Komornikowi). Nie jest możliwe, aby egzekucja była prowadzona w szerszym zakresie, ponad ograniczenia określone w wyżej przywołanych przepisach (A. Marciniak, Sądowe postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2011, s.295). W takiej sytuacji egzekucja sądowa powinna zostać umorzona na mocy art pkt 2 k.p.c. Jeśli jednak Organ egzekucyjny nie zastosuje się do opisanych ograniczeń albo nie umorzy postępowania, dłużnikowi przysługują środki ochrony, które w egzekucji cywilnej przybierają postać skargi na czynność komornika (art. 767 k.p.c.). Środkiem ochrony w egzekucji administracyjnej są zarzuty (art. 33 p.e.a.). Oba środki wnosi się w terminie tygodniowym od dnia dokonania lub zaniechania czynności (również zaniechania umorzenia egzekucji na mocy art pkt 2 k.p.c.) 16 BIULETYN 1/2014 skargę wnosi się do Sądu Rejonowego przy którym działa Komornik, a zarzuty do organu egzekucyjnego. Ponadto, jedynie w przypadku egzekucji administracyjnej przewidziana została możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z egzekucji w całości lub części określonych składników majątkowych zobowiązanego ze względu na ważny interes dłużnika, na czas oznaczony lub nieoznaczony (art p.e.a.). Wniosek może dotyczyć zarówno przedmiotu, który już został zajęty jak i przedmiotu, który nie stał się jeszcze przedmiotem postępowania egzekucyjnego. We wniosku należy dokładnie opisać ten przedmiot oraz wskazać na swój ważny interes. Ocena zasadności wniosku należy zawsze do organu egzekucyjnego, a także zależna jest od zgody wierzyciela (Dariusz R. Kijowski, Komentarz do art.13 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, System Informacji Prawnej LexGamma). Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego Część trzecia (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.); ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.); art ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557 ze zm.); art. 87 i 871 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.); rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 1074); art. 140 i 141 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz ze zm.); Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent (Monitor Polski Dz.Urz. RP z dnia 27 lutego 2014 r., poz. 165); art. 15 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 982 ze zm.); art. 54 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.).

17 Służebność przesyłu Służebność przesyłu Monika Bogdan - doradca Przepisy regulujące służebność przesyłu zostały wprowadzone do Kodeksu cywilnego (dalej: KC) z dniem 3. sierpnia 2008 r. ustawą z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 roku, Nr 116, poz. 731). Instytucję tę regulują przepisy od art do art KC. W zakresie nieuregulowanym zastosowanie znajdują przepisy dotyczące służebności gruntowej. Na czym polega służebność przesyłu? W myśl art KC służebność przesyłu jest ograniczonym prawem rzeczowym, którego istota polega na tym, że nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa, prawem do korzystania przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W praktyce, oznacza to możliwość wejścia przez przedsiębiorcę na cudzy grunt obciążony służebnością w celu posadowienia tam urządzeń przesyłowych takich, jak słupy niskiego, średniego i wysokiego napięcia, stacje transformatorowe, sieci gazowe, wodociągowe oraz inne urządzenia przesyłowe, jak również usunięcia ich awarii, przeprowadzenia konserwacji czy też modernizacji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., IV CSK 303/10, nie publ.). Służebnością przesyłu można obciążyć nieruchomość gruntową, budynkową lub lokalową (art KC w zw. z art KC), na której są lub mają być umieszczone urządzenia przesyłowe przedsiębiorcy. Natomiast podmiotem, na rzecz którego ustanawia się służebność, może być wyłącznie przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń, które służą do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne. Podmiotem ustanawiającym służebność przesyłu może być zarówno właściciel nieruchomości, na której są lub mają być umieszczone urządzenia przesyłowe przedsiębiorcy, jak i użytkownik wieczysty takiej nieruchomości. W tym jednak przypad- BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 17

18 Służebność przesyłu ku przedmiotem służebności przesyłu nie jest nieruchomość, ale prawo użytkowania wieczystego. Jak można ustanowić służebność przesyłu? Istnieją dwa sposoby ustanowienia służebności przesyłu. Po pierwsze, można ustanowić służebność przesyłu w drodze umowy podpisanej między właścicielem nieruchomości (użytkownikiem wieczystym) a przedsiębiorcą będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Jak wynika z art KC oświadczenie woli właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości musi być sporządzone w formie aktu notarialnego. Przy składaniu oświadczenia przez przedsiębiorcę nie jest jednak wymagana ta szczególna forma. W celu zawiązania umowy o ustanowienie służebności przesyłu, potrzebne są zatem dwa zgodne oświadczenia woli: właściciela nieruchomości (użytkownika wieczystego) i przedsiębiorcy przesyłowego. Po ustanowieniu służebności przesyłu należy dokonać jego wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, którą prawo to obciąża. Jednakże co można zrobić w sytuacji, gdy jedna ze stron odmawia podpisania umowy? W przypadku, gdy przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, albo sam spotkał się z odmową podpisania takiej umowy po stronie właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości, zarówno przedsiębiorca jak i właściciel mogą żądać ustanowienia służebności przesyłu przez sąd. Jest to kolejny sposób ustanowienia służebności przesyłu. W myśl bowiem art KC, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Podobnie sprawa wygląda, gdy właściciel spotkał się z odmową zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu. W takiej sytuacji właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienia służebności. W tym miejscu należy wskazać, iż roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu nie ulega przedawnieniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2013 r., III CZP 101/12, OSNC 2013/7-8/88). Zgodnie z art Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: KPC) do ustanowienia służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustanowienia drogi koniecznej. Wniosek o ustanowienie służebności przesyłu składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, która ma być obciążona służebnością (art KPC). W myśl art w związku z art KPC, przed wydaniem postanowienia o ustanowieniu służebności przesyłu, sąd powinien przeprowadzić dowód z oględzin nieruchomości, chyba że okoliczności istotne dla wytyczenia służebności przesyłu są niesporne i niewątpliwe, albo że przeprowadzenie dowodu z innych przyczyn nie jest potrzebne. Przesłanką uwzględnienia wniosku przez sąd jest wykazanie, że ustanowienie służebności przesyłu jest niezbędne dla prawidłowego korzystania z urządzenia przesyłowego, a ustanowienie tej służebności w drodze umowy jest niemożliwe. W celu udowodnienia tych okoliczności należy m.in. załączyć do wniosku o ustanowienie służebności przesyłu takie dokumenty jak: aktualny odpis z księgi wieczystej nieruchomości, na okoliczność potwierdzenia przysługującego właścicielowi prawa własności nieruchomości, pismo skierowane do właściciela nieruchomości/przedsiębiorcy przesyłowego, na okoliczność stwierdzenia, że przedsiębiorca przesyłowy/właściciel nieruchomości dążył do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu bez konieczności przeprowadzania postępowania sądowego, pismo, w którym właściciel/przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienia służebności przesyłu, na okoliczność spełnienia przesłanki niemożliwości ustanowienia służebności w drodze umowy, inne dokumenty, na okoliczność ulokowania na nieruchomości urządzeń przesyłowych lub zamiaru ich umieszczenia. W sprawie o ustanowienie służebności przesyłu pobiera się opłatę sądową stałą od wniosku określoną w art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CZ 38/10, Palestra 2010/7-8/265). Opłata ta wynosi 40 zł. Odpowiednie wynagrodzenie Służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie to, co do zasady powinno mieć charakter świadczenia jednorazowego. Jednakże wyjątkowo dopuszcza się wypłacanie w formie świadczenia okresowego. Użycie w art KC przymiotnika odpowiednie oznacza, że przewidziane w tym przepisie wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności istotnych w danej sprawie (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013 r., V CSK 491/12, LEX nr ). Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej służąca w gruncie rzeczy celom publicznym jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość 18 BIULETYN 1/2014

19 Służebność przesyłu posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości. Przy ocenie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wskazówką powinien być sposób wykorzystywania pozostałych nieruchomości właściciela (pozostałej części nieruchomości) oraz rozwój gospodarczy terenów położonych w sąsiedztwie, a ponadto, że na tych terenach urządzenie przesyłowe jest usytuowane, i że w związku z tym ewentualne zamierzenia inwestycyjne właściciela z tych przyczyn mogą być ograniczone (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 roku, II CSK 401/11, LEX nr ). W przypadku ustanowienia służebności przesyłu w drodze umowy, strony tej umowy wspólnie ustalają wysokość wynagrodzenia. W przypadku niedojścia stron do konsensusu, właściciel nieruchomości może złożyć wniosek o ustanowienie służebności przesyłu do sądu także wtedy, gdy jedyną przyczyną odmowy zawarcia umowy jest spór co do wysokości wynagrodzenia. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości Warto również wspomnieć o tym, iż właściciel nieruchomości, na której posadowiono urządzenia przesyłowe bez tytułu prawnego, może wystąpić przeciwko przedsiębiorstwu przesyłowemu z kilkoma roszczeniami. Właściciel może żądać m.in.: usunięcia urządzeń, zapłaty odszkodowania z powodu spadku wartości nieruchomości, zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wykupu nieruchomości. W praktyce najczęściej spotykanym żądaniem jest roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego. Takiego odszkodowania można żądać za okres 10 lat wstecz, liczonych od dnia wniesienia pozwu. Opłata sądowa od pozwu o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest natomiast uzależniona od wysokości dochodzonego roszczenia i wynosi 5% jego wartości. Jaki ma wpływ zasiedzenie służebności przesyłu na uprawnienia właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości? Uwzględnienie przez sąd zasiedzenia służebności przesyłu przez przedsiębiorcę powoduje bowiem, iż zostaną oddalone roszczenie właściciela o ustanowienie służebności przesyłu, czy też roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Na koniec należy wskazać, iż służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa. Po wygaśnięciu służebności przesyłu, na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń przesyłowych utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli powodowałoby to nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody. Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U r., poz. 121), 2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz. U , poz. 101 ze zm.), 3. Ustawa z dnia z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U r. Nr 102, poz. 651, j.t., z późn. zm.). Literatura: 1. Dadańska Katarzyna A., Komentarz do art. 3051, 3052 Kodeksu cywilnego [w:] Kidyba Andrzej (red.), Dadańska Katarzyna A., Filipiak Teresa A., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, LEX nr Zasiedzenie służebności przesyłu Omawiając służebność przesyłu, należy również zwrócić uwagę na instytucję zasiedzenia służebności przesyłu. W myśl art. 292 w zw. z art KC, służebność przesyłu może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio, tj. przepisy art KC. Nabycie przez przedsiębiorstwo służebności przesyłu w drodze zasiedzenia możliwe jest po 30 latach w przypadku, gdy przedsiębiorca posiadający tą służebność był w złej wierze, natomiast po 20 latach - w przypadku występowania po jego stronie dobrej wiary. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 19

20 Porady Porady Witam, zawarłem umowę o pracę, a następnie kolejną umowę na mocy, której zobowiązałem się że po zakończeniu stosunku pracy z pracodawcą nie będę prowadzić działalności konkurencyjnej ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność, tzn. podpisałem umowę o zakazie konkurencji. W przedmiotowej umowie był określony tylko okres, w jakim obowiązuje mnie zakaz konkurencji, a nie było nic o wynagrodzeniu z tego tytułu. Czy w związku z tym podczas trwania okresu, w którym zostałem zobowiązany do przestrzegania zakazu konkurencji powinienem otrzymać od pracodawcy jakieś wynagrodzenie bądź odszkodowanie? Szanowny Panie, Zakaz konkurencji został przedstawiony przez Ustawodawcę w art. 101¹ 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r.- Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zgodnie z którym w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Zgodnie z art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 z późn. zm.), odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji nie może być niższe od 25 % wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji, a odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że w przypadku gdy w zawartej umowie o zakazie konkurencji nie została wskazana kwota odszkodowania w zamian za zaprzestanie prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, świadczenia pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność powinien Pan otrzymać z tego tytułu odszkodowanie od poprzedniego pracodawcy, a jego wysokość nie powinna być niższa od 25 % wynagrodzenia otrzymanego przez Pana przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. 20 BIULETYN 1/2014 Podstawa prawna: art. 101¹ 1, art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Po śmierci mojej żony, która razem z emeryturą otrzymywała dodatek kombatancki, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny, pobieram rentę rodzinną. Czy mam prawo również do tych świadczeń? Szanowny Panie, Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 400), nie przysługuje Panu prawo do dodatku kombatanckiego. Przysługuje Panu jednak dodatek kompensacyjny w wysokości 15% dodatku kombatanckiego oraz ryczałt energetyczny w wysokości 50% taryfowych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej na cele domowe, obliczony na podstawie norm ilościowych ustalonych przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Ma Pan również prawo do ulgi w wysokości 37% w komunikacji krajowej przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych i autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych oraz w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów jednorazowych. Wniosek o przyznanie wskazanych świadczeń należy skierować do Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, na adres ul. Wspólna 2/4, Warszawa. Powinien on zostać złożony na formularzu, który można pobrać ze strony internetowej Do wniosku należy dołączyć odpis aktu zgonu małżonka, dowód posiadania statusu emeryta/rencisty, kopie dowodu osobistego oraz zdjęcie legitymacyjne. Witam. Przyjęłam spadek z dobrodziejstwem inwentarza i chciałbym uzyskać informacje dotyczące kosztów sporządzenia spisu inwentarza przez komornika. Szanowna Pani, Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tj. Dz. U. z 2011 Nr 231 poz z późn. zm.) za dokonanie spisu inwentarza albo innego spisu majątku komornik pobiera stałą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę. Pod pojęciem przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego należy rozumieć zgodnie z art. 33 ust. 1 ww. ustawy przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym fun-