Dylemat operacyjno-ekonomiczny koła, czy gąsienice?
|
|
- Kacper Kulesza
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ewolucja wojsk pancernych i zmechanizowanych Dylemat operacyjno-ekonomiczny koła, czy gąsienice? Kierunki rozwój uzbrojenia najbardziej są uzależnione od politycznych celów i technologicznych możliwości państwa. Przy skomplikowanej sytuacji politycznej i militarnej, wydatki na uzbrojenie mają mniejsze znaczenie. Jednak w obecnej, raczej dobrej polityczno-militarnej i złej ekonomicznej, w państwach Unii Europejskiej, a nawet z obszaru euro-atlantyckiego, wzrasta znaczenie czynnika ekonomicznego. Koszty wytwarzania i życia uzbrojenia, także sprzętu pancernego oraz konstrukcji pochodnych są uzależnione od ich architektury wynikającej z przeznaczenia. Chciałbym zastanowić się, czy takie uwarunkowania zintensyfikują proces wypierania podwozi gąsienicowych przez tańsze kołowe i przyczynią się do redukcji ilości tradycyjnych czołgów? Marian Moraczewski Zmiany w sytuacji militarnopolitycznej i ekonomicznej definiują uzbrojenie Spadek strategicznego zagrożenia obszaru euro atlantyckiego oraz wpływ kryzysu ekonomicznego będą ograniczać wydatki obronne, wpływając na kierunki rozwoju uzbrojenia, także pojazdów pancernych. Obserwując sprzęt pancerny na wystawach, można wnioskować, że bojowe wozy piechoty, transportery opancerzone oraz platformy pochodne częściej są i będą wyposażane w podwozia kołowe. Najcięższe, jako 8 8, lżejsze w układzie 6 6, lub nawet 4 4. Coraz powszechniejszym bojowym wozem piechoty i transporterem opancerzonym w siłach zbrojnych większości państw europejskich staje się pojazd kołowy, jak Rosomak, ale niepływający. Jednocześnie zmniejsza się zainteresowanie ciężkimi opancerzonymi pojazdami typu MRAP 6 6, a szczególnie 4 4. Bardziej racjonalne okazują się lekkie, opancerzone pojazdy wysokiej mobilności. Najistotniejsze jest pytanie o kierunki rozwoju ciężkich gąsienicowych bojowych wozów piechoty i transporterów opancerzonych, czy będą ewoluować w kierunku podwozi kołowych? Nie jest nawet wykluczone pojawienie się czołgów kołowych z armatą 120 mm. Zmodernizowany przez koncern GDLS transporter LAV/Piranha II [Fot. Marian Moraczewski] Przemija syndrom Afganistanu Zbliżający się koniec interwencji w Afganistanie już zaowocował ucieczką od ciężkich pojazdów 4 4, a nawet 6 6, przeważnie nadmiernie wysokich, bo konstruowanych z myślą o rozpraszaniu niszczącej siły wybuchów pod pojazdem, czyli należących do kategorii MRAP. Monstra 4 4, o masie całkowitej w granicach 16, 18 ton lub nawet powyżej, na większości potencjalnych teatrów działań bojowych nie spełniają wymogów stawianych bojowym wozom piechoty, czy transporterom opancerzonym. Nieco lepiej, ze względu na mniejszy nacisk jednostkowy kół na podłoże, przedstawia się sytuacja MRAP-ów 6 6, ale także ich użycie może być ograniczone. Do powstania tych konstrukcji przyczynił się charakter wojny nieregularnej i użycie ładunków improwizowanych o trudnej do przewidzenia sile wybuchu. Powstało wiele konstrukcji z podłogą wyprofilowaną na kształt V, możliwie najwyżej zawieszonym korpusem, budowanych przeważnie na podwoziu cywilnych samochodów ciężarowych lub innych pojazdów wysokiej mobilności. Z punktu widzenia skutków wybuchu silnego ładunku pod pojazdem, podwozie 4 4 jest korzystniejsze, gdyż fala uderzeniowa napotyka na mniejsze opory, jednak mobilność terenowa takich pojazdów jest ograniczona, a wysokość na normalnym polu walki trudna do zaakceptowania. Doświadczenia z Afganistanu potwierdzają, że nie ma pojazdu, łącznie z ciężkimi czołgami, które gwarantowałyby załodze 100-procentowe bezpieczeństwo. Dodatko- 16
2 Caiman Multi-Terrain Vehicle (MTV) MRAP w układzie 6 6 z oferty BAE Systems [Fot. BAE Systems] wy wniosek jest taki, iż budowa dużych, wieloosobowych pojazdów w rodzaju MRAP, lub wieloosobowych bwp dla całej drużyny, przyczynia się do rosnących strat w ludziach, a nie ma przewagi taktycznej. Można więc oczekiwać, że wzrośnie zainteresowanie mniejszymi pojazdami opancerzonymi o wysokich zdolnościach terenowych, jak chociażby nowo zmodernizowany Humvee MLTV firmy AM General. Ciężkie pojazdy pancerne będą częściej wyposażone w podwozia kołowe Stymulatorem przechodzenia pojazdów opancerzonych na koła są niższe koszty wytwarzania i życia tych pojazdów oraz łatwiejszy, szybki przerzut. Czołgi, jako opancerzone i uzbrojone pojazdy mechaniczne na gąsienicowym podwoziu, zbudowane według koncepcji brytyjskiego podpułkownika Ernesta Swintona, pojawiły się po raz pierwszy na polu walki w roku 1916, w bitwie pod Sommą, a w roku 1917 masowe użycie czołgów przez wojska brytyjskie, umożliwiło przełamanie niemieckiej obrony w bitwie pod Cambrai. Gąsienicowe podwozia tych czołgów, umożliwiły przekraczanie niemieckich okopów bronionych ogniem karabinów maszynowych i artylerii strzelającej przeważnie amunicja odłamkową. Zatem czołg powstał, jako ofensywny środek przełamania. Czołgi charakteryzują się wysoką mobilnością, jednak ze względu na rozrost masy i gabarytów, stwarzają trudności transportowe, skutkujące ograniczeniem manewrowości. Trwają prace nad możliwością zredukowania masy czołgów, obniżki kosztów wytwarzania i życia, ale przy zachowaniu walorów bojowych. MRAP w układzie 4 4 typu Kaya tureckiej firmy Otokar [Fot. Marian Moraczewski] Kierunki rozwoju uzbrojenia określają cele polityczne. Dążenie do redukcji kosztów wytwarzania i użytkowania rodzi pytanie o przyszłość tradycyjnych czołgów podstawowych, niezależnie od stopnia technologicznej nowoczesności poszczególnych konstrukcji. Decyzje o podjęciu nowych programów czołgowych coraz silniej lokują się w sferze ekonomicznej i kierunku polityki państwa. Jeżeli cele państwa są ofensywne, łatwiej jest uzasadniać potrzeby rozwoju ciężkich czołgów podstawowych, nawet godząc się z wysokimi kosztami produkcji i użytkowania. Ponieważ obecnie większość państw obszaru euro-atlantyckiego nie prowadzi polityki nakierowanej na działania ofensywne, więc niektóre państwa, szczególnie te w głębi NATO, ograniczają floty czołgów podstawowych lub nawet z nich rezygnują. Niezależnie od politycznych deklaracji, ilość czołgów w uzbrojeniu określonego państwa zaświadcza o jego prawdziwych intencjach. Cele polityczne państw Unii Europejskiej w możliwej do prognozowania perspektywie, będą skierowane na utrzymanie stabilności, status quo i budowy potencjału ekonomicznego, jako podstawy cywilizacyjnego rozwoju. Wydaje się, że także Stany Zjednoczone, dotknięte ekonomicznymi trudnościami oraz doświadczeniami z Iraku i Afganistanu, poddadzą analizie kierunki rozwoju swego uzbrojenia, kładąc większy nacisk na systemy umożliwiające redukcję budżetu obronnego. Czy upowszechnią się czołgi kołowe? Trudno wyrokować na ile czołgi kołowe wyprą stare, tradycyjne czołgi gąsienicowe. Nie ulega wątpliwości, że tradycyjne czołgi podstawowe są ciągle skutecznym środkiem walki. Jednak znaki zapytania budzi współczynnik ich bojowej efektywności w stosunku do kosztów wytwarzania i eksploatacji, w zestawieniu z kosztami wytwarzania i skutecznością nowoczesnych, lekkich środków przeciwpancernych, najczęściej montowanych na lekkich pojazdach kołowych o wysokiej mobilności lub przeznaczonych dla indywidualnego żołnierza. Występują uwarunkowania terenowe, gdzie zastąpienie podwozi gąsienicowych kołowymi byłoby trudne. Jednak można wnioskować, że nadchodzi, przynajmniej na obszarze UE, może poza Skandynawią, era rozpowszechniania się opancerzonych ARMIA 6 (58) czerwiec
3 duże wydatki, które wielokrotnie wzrastają w trakcie uruchamiania produkcji. Opłacalność ekonomiczna takiej operacji, najczęściej nie mieści się w potencjalnej pojemności wewnętrznego rynku, a jednocześnie nie występują przymuszające potrzeby obronne. Dlatego wydaje się, że przy uwarunkowaniach, jak na obszarze zjednoczonej Europy, w najbliższej perspektywie uzupełnieniem czołgów tradycyjnych będą czołgi kołowe budowane w oparciu o istniejące konstrukcje 8 8. Pojazd BRV-O, propozycja firmy AM General w konkursie na JLTV [Fot. AM General] pojazdów kołowych, jako efektywniejszych ekonomicznie, bardziej manewrowych, a jednocześnie tańszych. W wyniku dostępności lżejszych, nawet o 30% armat czołgowych kal. 120 mm o zredukowanej sile odrzutu, jest możliwe ich integrowanie z lżejszymi podwoziami. Skrupulatne złożenie wszystkich za i przeciw wskazałoby prawdopodobnie na finalną przewagę kołowych pojazdów opancerzonych, przynajmniej w działaniach obronnych, a także ekspedycyjnych. O utrzymaniu gąsienic, lub przejściu na koła zadecyduje rynek Konstruktorzy i producenci, uwzględniając sytuację na międzynarodowym rynku, jakby stracili rozpęd w proponowaniu nowych konstrukcji ciężkich czołgów, a także gąsienicowych bojowych wozów piechoty. Nowości prezentowane na wystawach, to najczęściej odgrzewane kotlety, które nie wzbudzają większego zainteresowania. Jeżeli pojawiają się nowinki, to najczęściej są to prototypy przygotowane do produkcji, jeżeli znajdzie się zdecydowany kupiec. W warunkach nadpodaży o podjęciu produkcji nowego wyrobu decyduje rynek. Możliwości technologiczne producentów stają się czynnikiem wtórnym. Wydaje się, że taka sytuacja utrzyma się przez najbliższe lata. w działaniach obronnych jest efektywne ekonomicznie? Wydaje się jednak, że oczekiwania w stosunku do sprawności elektronicznych systemów aktywnej ochrony pojazdów opancerzonych, które maja być atutem czołgów nowej generacji, były zbyt optymistyczne. Są sytuacje taktyczne, jak walki na obszarach zurbanizowanych lub górzystych, gdzie skuteczność systemów aktywnej ochrony jest ograniczona. Jednocześnie wysoka skuteczność rakietowych kierowanych środków przeciwpancernych wpływa na brak pewności, czy i kiedy pojawią się czołgi nowej generacji, czy mają pozostać na gąsienicach, czy raczej przejść na podwozia kołowe? Takie pytania są tym bardziej zasadne, gdyż opracowanie nowego czołgu, czy ciężkiego bojowego wozu piechoty pociąga bardzo Niektóre państwa rozważają rezygnację z czołgów podstawowych Szczególnie od upadku ZSRR, stawało się oczywiste, że racjonalność utrzymywania w uzbrojeniu dużych ilości tradycyjnych czołgów podstawowych staje się wątpliwa. Jest bardziej uzasadnione kładzenie nacisku na tańsze i skuteczne w działaniach obronnych lżejsze systemy uzbrojenia, rozwijanie lekkich systemów przeciwpancernych i precyzyjnego wsparcia ogniowego, montowanych na samochodach wysokiej mobilności. Gdyby zastosować matematyczność w zestawieniu wartości bojowej ciężkiego kołowego bwp w układzie 8 8, w rodzaju Rosomaka, wyposażonego w lekką armatę czołgową kal. 120 mm, z wartością bojową pojazdu gąsienicowego w rodzaju zaproponowanego Andersa II z taką samą armatą, następnie porównać ich ceny i koszty eksploatacji, to racjonalność podwozi kołowych rozbłysnęłyby logiką i rozsądkiem. Jest więc prawdopodobne zastępowanie ciężkich gąsienicowych bojowych wozów piechoty pojazdami kołowymi z armatą kal. 120 mm lub innym, czy też systemów ogniowych precyzyjnego rażenia. Jednak nie jest wykluczone, że poglądy o malejącej zasadności utrzymywania w uzbrojeniu dużych ilości tradycyjnych Spadek zainteresowania czołgiem podstawowym W obszarze euro-atlantyckim, dyskutuje się o potrzebie nowej generacji czołgów podstawowych, o zredukowanej masie, rozważając także, czy utrzymywanie czołgów tradycyjnych dla ich ewentualnego użycia Najnowszy ukraiński czołg Opłot-M prezentowany na wystawie Eurosatory 2012 nie wzbudzał zainteresowania zwiedzających [ Fot. Marian Moraczewski] 18
4 Marian Moraczewski Dylemat operacyjno-ekonomiczny koła, czy gąsienice? czołgów gąsienicowych, takowych bojowych wozów piechoty zachowujących wymóg ich pływalności, zderzy się z atawistycznym obciążeniem w myśleniu o hipotetycznym polu walki. Czy hybryda lekki czołg podstawowy ciężki zunifikowany bwp? Wydaje się, że wojska lądowe różnych państw, nie bardzo wiedzą, czego wymagać od czołgów nowej generacji, czego od innych pojazdów opancerzonych oraz jaki ma być ich udział w potencjale obronnym? Tym bardziej, że granice pomiędzy lekkim czołgiem, a ciężkim gąsienicowymi bojowym wozem piechoty coraz bardziej się zacierają. Według plotek, do których jak to się teraz mówi nasza Redakcja dotarła, najbardziej oczekiwany jest ciężki czołg pływający, przystosowany do podwieszania pod lekkim śmigłowcem. Dylematem jest także, czy ważniejsza jest pływalność wymagająca redukcji masy, czy odporność pancerza? W obliczu tych niejasności producenci wnikliwie rozważają, czy jest racjonalne inwestowanie wielkich pieniędzy w nowe konstrukcje czołgów lub gąsienicowych bwp, których powodzenie na międzynarodowym rynku jest wątpliwe. Podjęte programy mogą skutkować produkcją po kilku lub kilkunastu latach, a trudno określić, jakie będą wówczas wymogi operacyjne i zainteresowanie rynku. Zatem, na razie, przynajmniej na obszarze euro-atlantyckim, prawdopodobnie nic naprawdę nowego, w formie skończonej się nie pojawi. Trwa wyczekiwanie i obserwacja przebiegu kryzysu ekonomicznego i światowej sytuacji militarno-politycznej. Istniejące floty czołgów będą redukowane, to co pozostanie modernizowane i utrzymywane na wszelki wypadek. Wzmoże to rynkową nadpodaż, będzie łatwo kupić, dla przykładu używane Leopardy, ale trudno sprzedać jakiś nowy produkt. Czy nowy bojowy wóz piechoty musi pływać? Dla odpowiedzi na takie pytanie konieczne jest określenie, czy pływalność bwp-ów, kołowych i gąsienicowych, znacząco poprawia ich skuteczność na polu walki? A przede wszystkim, czy pływalność jest ważniejsza od odporności? Jeżeli wymóg pływalności byłby utrzymany, to pomijając szczególne kompozycje kosztownych pancerzy, odbyłoby się to kosztem bezpieczeństwa załogi. Jednak w zachodniej filozofii prowadzenia działań bojowych, czynnik strat ludzkich jest dominujący. Natomiast zdolności do szybkiego forsowania przeszkód wodnych, w działaniach obronnych raczej nie jest najważniejsza. Zatem redukcję odporności na Prototyp lekkiego czołgu Anders [Fot. Marian Moraczewski] korzyść pływalności trudno byłoby obronić. Zresztą przegląd istniejących konstrukcji, za wyjątkiem wykorzystywanych przez formacje, jak piechota morska, czy pojazdów budowanych według wschodniej filozofii działań bojowych oraz na przykład szwedzkich Vikingów, byłoby trudno doszukać się pływających bojowych wozów piechoty. Platforma zunifikowana Modne koncepcje uniwersalnych platform, jako panaceum na wszelkie potrzeby transportowe, chyba nie znajduje wystarczającego uzasadnienia. Ekonomiczna racjonalność budowy takich platform nie jest jednoznaczna, gdyż wersje bojowe musza być wyposażone w różne systemy, które w platformach niebojowych nie są konieczne. Rozwiązaniem byłyby platformy maksymalnie zunifikowane, jednak nie uniwersalne. Na tym tle interesująco przedstawia się projekt Hipototama, konstrukcji odmiennej od wykorzystywanych. Niektórzy przodujący producenci zmierzają w kierunku platform zunifikowanych, jednak bardziej koncepcyjnie, niż produkcyjnie. Potwierdzałoby to zasadę, że jeżeli coś ma się nadawać do wszystkiego, to najczęściej nie nadaję się do niczego. Emocjonalny projekt Andersa, z potrzeb Wojska, czy przemysłu? Mój sceptycyzm do projektu Anders (AR- MIA Nr 05/2010), początkowo nazwanego lekki czołg nowej generacji, przechrzczonego na platformę uniwersalną, wynikał z oceny sytuacji ekonomicznej, braku u projektodawcy wystarczających potencjałów, nieokreślonych perspektyw takiego pojazdu na zatłoczonym międzynarodowym rynku uzbrojenia, no i oczywiście jego miejsca w uzbrojeniu Wojska Polskiego. Oceniałem, że ówczesne uwarunkowania nie uzasadniały ponoszenia wysokich wydatków na realizację projektu, a wykonany demonstrator okazał się bardziej demonstratorem intencji, niż nowoczesnych technologii. Przypuszczałem, że projekt spotka los, jak kilka poprzednich. Uważałem, że rozwiązaniem byłaby współprodukcja i kooperacja z zagranicznym partnerem dysponującym odpowiednimi możliwościami. Projektowi nie była w stanie pomóc ekspozycja na wystawie Eurosatory 2012 w Paryżu, gdzie Anders oczekiwał nominacji do tytułu czołg nowej generacji, jak zarozumiały aktor do Oskara. Entuzjaści Andersa, próbowali przebijać się przez opór logiki kreowany przez rynek, ekonomiczny kryzys i brak zapotrzebowania. Pieniądze na Andersa, które miały być rzucone na szalę powodzenia projektu, jak przysłowiowe kości przy przekraczaniu Rubikonu, bardziej zostały wyrzucone, niż rzucone. Największym zagrożeniem dla programów w rodzaju Andersa jest (na szczęście) brak zagrożenia. Czy Anders II? Zamiar dojścia do Andersa II poprzez wykorzystanie konstrukcji już istniejącej i sprawdzonej (jednak czy nie za starej), jest bardziej realistyczny, ale tylko z technicznego punktu widzenia. Wielokrotnie i przy różnych okazjach przekonywałem do takiego rozwiązania, ale to było kilka lat temu, w innej sytuacji ekonomicznej. Pomimo tego powinienem być zadowolony, że jednak mogę rzec a nie mówiłem, gdyż wychodzi na moje. Ale biorąc pod uwagę wszystkie przytoczone powyżej uwarunkowania, zastanawiam się, jakie są perspektywy i realne potrzeby uruchamiania tego kosztownego projektu? Gdybym miał to ARMIA 6 (58) czerwiec
5 Leopard 2A5 w służbie Bundeswehry [Fot. Rheinmetall] cenić, to pierwszym pytaniem byłoby, a ile na przykład CV90 sprzedano w ostatnich latach na międzynarodowym rynku oraz jaka jest prognoza perspektywicznego zapotrzebowania? Oczywiście najważniejszym pytaniem, czy i w jakim zakresie Anders II wzmoże zdolności obronne Wojska Polskiego, za powiedzmy dziesięć lat? Anders II najbardziej potrzebny przemysłowi Jak pisałem w ARMII Nr 04/2013, Modernizacja Sił Zbrojnych wymaga ontologicznego podejścia, czyli odpowiedzi na podstawowe pytanie: DLACZEGO lub Z JAKIEGO POWODU? Przypuszczam, że decyzja o programie Anders II bazuje na stosownych analizach, że istnieje odpowiedź na pytanie czy? i do czego? ma służyć, powiedzmy 300 lub nawet 500 Andersów II. Jeżeli do działań ekspedycyjnych, to po pierwsze rekomenduję Rosomaki, a po drugie chyba Afganistan zredukował nasz zapał do takich operacji. Więc rozumiem, że te Andersy II miałyby służyć do obrony kraju, ale czy byłaby to najbardziej efektywna obrona? Gdyby przyjąć, że chodzi o przeciwstawienie naszych ewentualnie 300, czy nawet 500 Andersów II w bitwach obronnych przeciw siłom pancernym domniemanego przeciwnika, to biorąc pod uwagę przewidywalny stosunek sił, nie byłoby to rozwiązanie skuteczne. Realistyczne przeciwstawienie się znacząco przeważającemu przeciwnikowi, także jego siłom pancernym, jest możliwe tylko przy przyjęciu całkowicie innej koncepcji obronnej (Armia Nr 05/2013). Wymaga ona posiadania wystarczającej ilości uzbrojenia przydatnego do obrony nieregularnej, szczególnie w pierwszym okresie konfliktu, do czasu zadziałania sojuszniczego wsparcia. Skuteczność takiej obrony dobitnie wskazują działania talibów w Afganistanie. Do takiej obrony potrzebne są przede wszystkim siły lekkie ze stosownym uzbrojeniem i silne, ciężkie odwody. Wiec zastanawiam się, czy wydawanie wielkich pieniędzy na Andersa II wzmocni potencjał obronny Wojska Polskiego, czy miał być przede wszystkim ratunkiem dla Bumaru, niczym dotacje dla LOT-u, a jeżeli Anders II zostanie oparty na CV90, to także dla BAE Hagglunds. Segment ciężki i segment lekki Wydaje się, że w tej sytuacji oraz uwzględniając świeżo zapowiedziane przez MON następne budżetowe oszczędności, byłoby racjonalnie przyjąć, że w Wojskach Lądowych RP funkcjonują dwa segmenty uzbrojenia, ciężki gąsienicowy i lekki kołowy. Podstawą segmentu ciężkiego byłyby zmodernizowane Leopardy i haubice Krab kal. 155 mm, wspierane przez pozostałe niezbędne systemy. Najcięższym i podstawowym pojazdem segmentu lekkiego byłby Rosomak, zastępujący stopniowo wycofywane BWP-1 oraz lżejsze pojazdy kołowe wysokiej mobilności, lekko opancerzone i nieopancerzone, jako pojazdy bojowe i nośniki systemów uzbrojenia. Przyjęcie takiej koncepcji i doprowadzenie ewentualnie do posiadania floty Leopardów 2 liczącej w granicach sztuk, jako podstawowej siły uderzeniowej wspieranej przez segment lekki obficie zaopatrzony w środki przeciwpancerne i przeciwlotnicze, chroniące przed uderzeniami z powietrza. Byłoby to prawdopodobnie ekonomicznie realistyczne i racjonalne z punktu widzenia zdolności obronnych Wojska Polskiego. Warto przypomnieć, że nawet według niemieckich ocen po zakończeniu tragicznej dla nas kampanii wrześniowej, niemieccy dowódcy przyznawali, że jednym z powodów skuteczności ich Blitzkriegu, był brak w Wojsku Polskim skutecznego lekkiego środka przeciwpancernego. Natomiast wydatkowanie wielkich pieniędzy na nowoczesne okręty wojenne, tworzyło tylko urojoną mocarstwowość II RP, jednak nie miało żadnego wpływu na przebieg wojny obronnej 1939 roku. W tamtych warunkach wygranie kampanii wrześniowej nie było możliwe, ale można było ją lepiej przegrać. Kilka wniosków Konstrukcje sprzętu pancernego będą zmierzać w kierunku redukcji masy i wymiarów, dążąc do nadania im większej mobilności i obniżenia kosztów wytwarzania i użytkowania. Prowadzone będą dalsze prace nad systemami aktywnej ochrony pojazdów, co umożliwi zachować odporność, pomimo redukcji masy. Trudno wyrokować, na ile podwozia kołowe będą zastępować gąsienicowe, jednak nie ulega wątpliwości, że będą poszukiwane rozwiązania dostosowane do prawdopodobnej sytuacji taktycznej na perspektywicznym polu walki. Są podstawy by zakładać, że w odniesieniu do obszaru euro-atlantyckiego, utrzyma się sytuacja niewskazująca na prawdopodobieństwo udziału sił zbrojnych tych państw w dużym konflikcie zbrojnym. Państwa europejskie koncentrują się na stabilizacji i utrzymywaniu status quo. Wydaje się także, że niekorzystna sytuacja ekonomiczna utrzyma się przez dłuższy czas. Takie tendencje będą wzmagać nadpodaż gąsienicowych pojazdów pancernych na rynku międzynarodowym, zatem konieczna jest rozwaga w inwestowaniu w programy, które będą gotowe operacyjnie za kilka lat, a krajowe zapotrzebowanie nie jest w stanie pokryć kosztów ich uruchomienia. Z punktu widzenia zdolności obronnych Wojska Polskiego, na tle obecnej sytuacji militarnej i ekonomicznej, racjonalne byłoby przyjęcie założenia o istnieniu dwu segmentów, ciężkiego opartego na Leopardach i Krabach oraz lekkiego z Rosomakiem, jako flagowym środkiem walki z tego segmentu. Takie rozwiązanie byłoby realne dla budżetu i możliwe do realizacji w niedługim czasie. Wprowadzając nowe systemy uzbrojenia konieczne jest uwzględnianie stosownej koncepcji obronnej oraz sytuacji na międzynarodowym rynku uzbrojenia. Podsumowując, wydaje się uzasadniony wniosek, że siły zbrojne będą przechodzić do lżejszych struktur i tańszego uzbrojenia, adekwatnego do politycznych i militarnych uwarunkowań. Marian Moraczewski r Płk w st. spocz., dr inż. Marian Moraczewski, absolwent Wojskowej Akademii Technicznej. Ekspert przemysłu obronnego, koncepcji obronnych, w tym strategii bezpieczeństwa militarnego państwa. W latach attache obrony w Ambasadzie RP w Waszyngtonie. 20
"BLACK NIGHT" - NOWE WCIELENIE BRYTYJSKIEGO CZOŁGU CHALLENGER
05.10.2018 "BLACK NIGHT" - NOWE WCIELENIE BRYTYJSKIEGO CZOŁGU CHALLENGER Konsorcjum kierowane przez BAE Systems zaprezentowało swoją wizję modernizacji czołgu Challenger 2. Przyjęła ona postać prototypu
Bardziej szczegółowoPOLSKO-KOREAŃSKI CZOŁG PRZYSZŁOŚCI
aut. Marek Dąbrowski 29.11.2018 POLSKO-KOREAŃSKI CZOŁG PRZYSZŁOŚCI Spółka H. Cegielski-Poznań SA podjęła współpracę z koreańską Hyundai Rotem Company, w celu oferowania Siłom Zbrojnym RP polsko-koreańskiego
Bardziej szczegółowoMSPO 2014: SZEROKA GAMA WIEŻ OD CMI DEFENCE
aut. Maksymilian Dura 01.09.2014 MSPO 2014: SZEROKA GAMA WIEŻ OD CMI DEFENCE Oferta belgijskiej firmy CMI Defence obejmuje przede wszystkim nowoczesne systemy wieżowe dla lekkich i średnich pojazdów opancerzonych.
Bardziej szczegółowoDoktrynalny priorytet obrony obszaru krajowego
Koncepcyjne dylematy rozwoju Sił Zbrojnych RP Doktrynalny priorytet obrony obszaru krajowego Wypowiedź Pana Prezydenta Bronisława Komorowskiego podczas obchodów Święta Wojska Polskiego w sierpniu tego
Bardziej szczegółowoPRZECIWPANCERNY WĘZEŁ GORDYJSKI
aut. Jakub Palowski 17.11.2016 PRZECIWPANCERNY WĘZEŁ GORDYJSKI Obrona przeciwpancerna jest jednym z najważniejszych obszarów zdolności Sił Zbrojnych RP, z uwagi na położenie Polski i zagrożenie konfliktem
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI I PERSPEKTYWY UDZIAŁU OBRUM W TECHNICZNEJ TRANSFORMACJI SIŁ ZBROJNYCH
KONFERENCJA NAUKOWA Polska Wizja Przyszłego Pola Walki Cz.II MOŻLIWOŚCI I PERSPEKTYWY MOŻLIWOŚCI I PERSPEKTYWY UDZIAŁU OBRUM W TECHNICZNEJ TRANSFORMACJI SIŁ ZBROJNYCH inż. Marek Ł. Grabania OBRUM Prezentacja
Bardziej szczegółowoSamochód ciężarowo-osobowy
Taktyczne pojazdy kołowe Samochód ciężarowo-osobowy wysokiej mobilności dla Wojska Polskiego Otwarcie przez Inspektorat Uzbrojenia technicznego dialogu na temat lekkiego samochodu ciężarowo-osobowego wysokiej
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja zagrożeń załogi pojazdów specjalnych podczas wybuchu
Identyfikacja zagrożeń załogi pojazdów specjalnych podczas wybuchu Edyta KRZYSTAŁA Sławomir KCIUK Arkadiusz MĘŻYK Identyfikacja zagrożeń załogi pojazdów specjalnych podczas wybuchu Autorzy monografii
Bardziej szczegółowoEAGLE, ASCOD I SYSTEM MOSTOWY MTB W KIELCACH [DEFENCE24.PL TV]
aut. Marek Dąbrowski 21.09.2017 EAGLE, ASCOD I SYSTEM MOSTOWY MTB W KIELCACH [DEFENCE24.PL TV] Koncern General Dynamics European Land Systems (GDELS) zaprezentował na MSPO 2017 bojowy wóz piechoty ASCOD
Bardziej szczegółowoTŁUMACZENIE Unia i NATO powinny się wzajemnie uzupełniać
TŁUMACZENIE Unia i NATO powinny się wzajemnie uzupełniać - Jeśli chodzi o nasze bezpieczeństwo zewnętrzne, to najważniejszymi wyzwaniami stojącymi przed Polską jest - do czego naszych sojuszników staramy
Bardziej szczegółowoMSPO 2017: CZOŁGOWA OFENSYWA PGZ
aut. Marek Dąbrowski 07.09.2017 MSPO 2017: CZOŁGOWA OFENSYWA PGZ Polska Grupa Zbrojeniowa prezentuje na MSPO kilka propozycji polepszenia zdolności bojowych czołgów Leopard 2 i T-72/PT-91. W należących
Bardziej szczegółowo1. Komisja Obrony Narodowej na posiedzeniu w dniu 20 października 2016 roku rozpatrzyła projekt ustawy budżetowej na 2017 rok w zakresie:
Opinia nr 8 Komisji Obrony Narodowej dla Komisji Finansów Publicznych przyjęta na posiedzeniu w dniu 20 października 2016 r. dotycząca projektu ustawy budżetowej na 2017 rok w części dotyczącej resortu
Bardziej szczegółowoNISZCZYCIELE CZOŁGÓW DLA WOJSKA POLSKIEGO. PRZECIWKO AKTYWNYM PANCERZOM [KOMENTARZ]
aut. Jakub Palowski 19.04.2017 NISZCZYCIELE CZOŁGÓW DLA WOJSKA POLSKIEGO. PRZECIWKO AKTYWNYM PANCERZOM [KOMENTARZ] Siły Zbrojne RP są zainteresowane pozyskaniem nowoczesnych niszczycieli czołgów. Pojazdy
Bardziej szczegółowoPANCERNA PIĘŚĆ
PANCERNA PIĘŚĆ 2014-02-27 Ministerstwo obrony chce w najbliższej dekadzie gruntownie zmodernizować wojska pancerne. Jeszcze w połowie 2011 roku program modernizacji technicznej polskiej armii nie zakładał
Bardziej szczegółowoNIEMIECKIE GĄSIENICE DLA POLSKIEGO PANCERZA?
aut. Marcin Kamassa 22.03.2018 NIEMIECKIE GĄSIENICE DLA POLSKIEGO PANCERZA? Niemiecka firma DST produkuje różne typy taśm gąsienicowych z nakładkami gumowymi pozwalające na poruszanie się ciężkich pojazdów
Bardziej szczegółowoPREZENTACJA IRAŃSKIEGO POTENCJAŁU MILITARNEGO
10.10.2015 PREZENTACJA IRAŃSKIEGO POTENCJAŁU MILITARNEGO Z okazji Tygodnia świętej obrony Iran zaprezentował swój obecny potencjał wojskowy oraz uzbrojenie, które stanowi efekt pracy inżynierów irańskiego
Bardziej szczegółowoGŁOWICE GX-1 DOSTARCZONE POLSKIEJ ARMII
18.07.2018 GŁOWICE GX-1 DOSTARCZONE POLSKIEJ ARMII Siły Zbrojne RP otrzymały kolejną dostawę głowic GX-1, przeznaczonych do użycia w bezzałogowych systemach powietrznych Warmate i DragonFly. O badaniach
Bardziej szczegółowopt.: Afganistan 2014 rok zwycięstwa czy rok porażki? Doświadczenia dla przyszłości
Seminarium eksperckie z cyklu: O Bezpieczeństwie na Koszarowej pt.: Afganistan 2014 rok zwycięstwa czy rok porażki? Doświadczenia dla przyszłości 5 listopada 2014 roku Instytut Studiów Międzynarodowych
Bardziej szczegółowoKomunikat Prasowy Fabryka Broni dostarczy Wojsku nową partię Beryli
Radom, 20 września 2016 r. Komunikat Prasowy Fabryka Broni dostarczy Wojsku nową partię Beryli Adam Suliga, prezes zarządu Fabryki Broni i płk Piotr Imański, I Zastępca Szefa Inspektoratu Uzbrojenia podpisali
Bardziej szczegółowoProblematyka modernizacji Wojska Polskiego
militarne bezpieczeństwo państwa Problematyka modernizacji Wojska Polskiego Nie licz na to, że przeciwnik nie nadejdzie, czekaj z przygotowanymi środkami, które pozwolą ci go odeprzeć. Sun Tzu Sztuka Wojny
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO
PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej oraz poznanie zadań
Bardziej szczegółowoCzołgi, część II. - czołgi współczesne (skonstruowane po roku 1945)
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Czołgi, część II. - czołgi współczesne (skonstruowane po roku 1945) Leopard 2 Leopard 2 to niemiecki czołg podstawowy III generacji, pojazd został wprowadzony do uzbrojenia
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO
PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO Cel kształcenia Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej, oraz poznanie zadań
Bardziej szczegółowoDOKTRYNA GIERASIMOWA DR KRZYSZTOF LIEDEL DYREKTOR CBNT CC
DOKTRYNA GIERASIMOWA DR KRZYSZTOF LIEDEL DYREKTOR CBNT CC WALERIJ GIERASIMOW (2013) Reguły wojny uległy zmianie. Wzrosła rola niewojskowych sposobów osiągania celów politycznych i strategicznych, które
Bardziej szczegółowoIDET 2017: NASTĘPCA CZESKICH BVP-2. ZAKUP ZA GRANICĄ CZY ROZWÓJ WŁASNEJ KONSTRUKCJI?
aut. Andrzej Hładij 03.06.2017 IDET 2017: NASTĘPCA CZESKICH BVP-2. ZAKUP ZA GRANICĄ CZY ROZWÓJ WŁASNEJ KONSTRUKCJI? Czeska armia posiada obecnie ok. 185 przestarzałych bojowych wozów piechoty typu BVP-2.
Bardziej szczegółowoPRZEŁOM W DZIEDZINIE OT? "SKUTECZNOŚĆ ZALEŻY OD STAWIANYCH ZADAŃ"
aut. Jakub Palowski 19.02.2016 PRZEŁOM W DZIEDZINIE OT? "SKUTECZNOŚĆ ZALEŻY OD STAWIANYCH ZADAŃ" Uważam, że jesteśmy obecnie świadkami przełomu w zakresie koncepcji wykorzystania obrony terytorialnej -
Bardziej szczegółowoMODERNIZACJA POŁĄCZONYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH RP W NOWYCH WARUNKOWANIACH GEOPOLITYCZNYCH.
MODERNIZACJA POŁĄCZONYCH RODZAJÓW SIŁ ZBROJNYCH RP W NOWYCH WARUNKOWANIACH GEOPOLITYCZNYCH. 19 listopada br. w naszej Akademii odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. Modernizacja połączonych rodzajów
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowo04 marca Inna rzeczywistość
04 marca 2016 Inna rzeczywistość Ile razy był Pan na misji? I jak to się stało, że Pan wyjechał?służąc w kraju podróżowałem po różnych częściach polski. Służyłem w różnych jednostkach. Byłem bardzo ambitny,
Bardziej szczegółowoTRANSSEKTOROWY CHARAKTER CYBERBEZPIECZEŃSTWA:
IBK, Warszawa, 25.10.2016 Stanisław Koziej TRANSSEKTOROWY CHARAKTER CYBERBEZPIECZEŃSTWA: Strategiczne wyzwania dla Polski i NATO 1 PLAN 1. Istota i charakter cyberbezpieczeństwa 2. Polska: strategiczne
Bardziej szczegółowoCZOŁG T-14 ARMATA ZA DROGI DLA ROSJI? [KOMENTARZ]
aut. Juliusz Sabak 02.08.2018 CZOŁG T-14 ARMATA ZA DROGI DLA ROSJI? [KOMENTARZ] Rosyjska armia nie planuje dużych zakupów czołgów Armata czy transporterów opancerzonych Bumerang, ze względu na ich wysoki
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie. I. KSZTAŁCENIE OBRONNE MŁODZIEśY W POLSCE (TRADYCJE I WSPÓŁCZESNOŚĆ)
Spis treści Wprowadzenie I. KSZTAŁCENIE OBRONNE MŁODZIEśY W POLSCE (TRADYCJE I WSPÓŁCZESNOŚĆ) 1.1. Tradycje kształcenia obronnego młodzieŝy 1.1.1. Kształcenie obronne w okresie rozbiorów 1.1.2. Kształcenie
Bardziej szczegółowoKoncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r.
Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. I Preambuła 1. Osiągnięcie celów Traktatu Północnoatlantyckiego wymaga integracji przez jego państwa-strony takich środków
Bardziej szczegółowoOrganizacja zgrupowania armii niemieckiej WRZESIEŃ 1939:
Organizacja zgrupowania armii niemieckiej WRZESIEŃ 939:. Wybierz jednostki podstawowe. Jest to zawsze co najmniej jeden pluton strzelecki i dowództwo kompanii. 2. Wybierz wsparcie batalionowe nie więcej
Bardziej szczegółowoARMIA 2017: ROSJANIE UJAWNIAJĄ NAJNOWSZE UZBROJENIE
aut. Maksymilian Dura 24.08.2017 ARMIA 2017: ROSJANIE UJAWNIAJĄ NAJNOWSZE UZBROJENIE Rosjanie zaprezentowali po raz pierwszy dla zagranicznych obserwatorów nowe systemy uzbrojenia, w tym lekki pojazd specnazu
Bardziej szczegółowoBEZZAŁOGOWE PLATFORMY LĄDOWE W ZADANIACH ZABEZPIECZENIA INŻYNIERYJNEGO DZIAŁAŃ BOJOWYCH
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny INSTYTUT BUDOWY MASZYN BEZZAŁOGOWE PLATFORMY LĄDOWE W ZADANIACH ZABEZPIECZENIA INŻYNIERYJNEGO DZIAŁAŃ BOJOWYCH ppłk dr inż. Tomasz MUSZYŃSKI kierownik Zakładu
Bardziej szczegółowoDEFILADA TRADYCJI I NOWOCZESNOŚCI
aut. Juliusz Sabak 15.08.2014 DEFILADA TRADYCJI I NOWOCZESNOŚCI Tegoroczna defilada z okazji Święta Wojska Polskiego była największym tego typu wydarzeniem od 2008 roku. Wśród ponad stu pojazdów i ponad
Bardziej szczegółowoBroń przciwlotnicza wojsk lądowych. Zestawy rakietowe GROM. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Broń przciwlotnicza wojsk lądowych Autor opisuje broń przeciwlotniczą wojsk lądowych. Są to zarówno przenośne wyrzutnie rakietowe jak i samobieżne działka przeciwlotnicze.
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:
http://bzp1.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=show&pozycja=66921&rok= Strona 1 z 10 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.krasnobrod.pl
Bardziej szczegółowoEWOLUCJA WPZiB: OD PROJEKTU EWO DO PLANÓW FOUCHETA
EWOLUCJA WPZiB: OD PROJEKTU EWO DO PLANÓW FOUCHETA Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Projekt EWO. Geneza 1. Radykalny wzrost napięcia międzynarodowego,
Bardziej szczegółowoWydawnictwo ZPG Samochody terenowe na ziemiach polskich (książka)
Informacje o produkcie Utworzono 30-12-2016 Wydawnictwo ZPG Samochody terenowe na ziemiach polskich (książka) Cena : 69,00 PLN Producent : Wydawnictwo ZP Dostępność : Jest Stan magazynowy : poniżej średniego
Bardziej szczegółowoOBWIESZCZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 28 maja 2009 r.
123 OBWIESZCZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 28 maja 2009 r. w sprawie wykazu jednostek badawczych oraz wykazu jednostek certyfikujących wraz z zakresami udzielonej tym jednostkom akredytacji w zakresie
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoSpis treści. 3. Bezpieczeństwo pojazdu wojskowego Bezpieczeństwo pojazdu wojskowego na tle systemu człowiekotoczenie-technika
Wojskowe pojazdy kołowe / Przemysław Simiński. Sulejówek/Warszawa, 2015 Spis treści Wykaz skrótów i akronimów 11 Od autora 13 1. Wstęp 15 2. Podstawowe pojęcia, klasyfikacje i wymagania 18 2.1. Pojęcia
Bardziej szczegółowoPOLSKIE LEKKIE MOŹDZIERZE LM-60
28.06.2017 POLSKIE LEKKIE MOŹDZIERZE LM-60 W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi polskich lekkich moździerzy kalibru 60 mm chciałbym w poniższym artykule przedstawić ten niedoceniany w naszym kraju
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Obrony Narodowej Podstawowe informacje o budżecie resortu obrony narodowej na 2014 r.
Ministerstwo Obrony Narodowej Podstawowe informacje o budżecie resortu obrony narodowej na 2014 r. Warszawa, kwiecień 2014 r. Wprowadzenie Niniejsza publikacja zawiera podstawowe informacje na temat budżetu
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Obrony Narodowej. Warszawa, luty 2016 r.
Ministerstwo Obrony Narodowej Warszawa, luty 2016 r. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne na 2016 r. Budżet państwa 2016 368,5 mld zł 313,8 mld zł Wydatki obronne w 2016 r. 2,00% PKB roku 2015 > dochody
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO 7.62 mm kbk AKMS
INSTRUKCJA DO 7.62 mm kbk AKMS INSTRUKCJA DO 7.62 mm kbk AKMS 986 Dobry Oryginalna skrócona instrukcja do 7.62 mm kbk AKMS w języku angielskim Wkładana do skrzyń z bronią przeznaczoną na eksport SAMOLOTY
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Dz.U.2009.67.570 2010-01-01 zm. Dz.U.2009.157.1241 art. 48 2011-05-03 zm. Dz.U.2011.81.439 art. 2 2013-05-09 zm. Dz.U.2013.496 art. 1 USTAWA z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej
Bardziej szczegółowoChcesz pracować w wojsku?
Praca w wojsku Chcesz pracować w wojsku? Marzysz o pracy w służbie mundurowej, ale nie wiesz, jak się do niej dostać? Przeczytaj nasz poradnik! str. 1 Charakterystyka Sił Zbrojnych RP Siły Zbrojne Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 15 lipca 2014 r. Poz. 558. UCHWAŁA Nr 123 RADY MINISTRÓW. z dnia 23 czerwca 2014 r.
MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 15 lipca 2014 r. Poz. 558 UCHWAŁA Nr 123 RADY MINISTRÓW z dnia 23 czerwca 2014 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustanowienia programu
Bardziej szczegółowoPOJAZDY CONCEPTU RUSZAJĄ DO PARYŻA [WIDEO]
aut. Jakub Palowski 08.06.2018 POJAZDY CONCEPTU RUSZAJĄ DO PARYŻA [WIDEO] Polska spółka Concept zaprezentuje na rozpoczynających się niebawem targach Eurosatory rodzinę swoich pojazdów przeznaczonych dla
Bardziej szczegółowoPOLSKA GRUPA ZBROJENIOWA W PROCESIE MODERNIZACJI SIŁ ZBROJNYCH RP
POLSKA GRUPA ZBROJENIOWA W PROCESIE MODERNIZACJI SIŁ ZBROJNYCH RP Polska Grupa Zbrojeniowa PO CO TWORZYMY PGZ? Integracja ponad 30 wiodących spółek zbrojeniowych wokół jednego podmiotu i opracowanie nowej
Bardziej szczegółowoTRZY KROKI DLA WZMOCNIENIA BEZPIECZEŃSTWA POLSKI
aut. Jakub Palowski 12.03.2015 TRZY KROKI DLA WZMOCNIENIA BEZPIECZEŃSTWA POLSKI Po wybuchu kryzysu na Ukrainie polskie władze zapowiedziały podjęcie działań, które wzmocnią krajowe zdolności obronne. Wdrażane
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 25 maja 2001 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/9 USTAWA z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoROSYJSKA ARMIA ROZPOCZYNA BUDOWĘ TARCZY ROSJI [ANALIZA]
aut. Maksymilian Dura 17.07.2018 ROSYJSKA ARMIA ROZPOCZYNA BUDOWĘ TARCZY ROSJI [ANALIZA] Rosyjskie ministerstwo obrony zamierza przeznaczyć prawie pół miliarda rubli na opracowanie założeń pod nowy, zintegrowany
Bardziej szczegółowoMODUŁOWA PLATFORMA GĄSIENICOWA ANDERS
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (30) nr 2, 2012 Marek Ł. GRABANIA Marian HOLOTA Monika KURPAS Jerzy OLEK MODUŁOWA PLATFORMA GĄSIENICOWA ANDERS Streszczenie: W artykule przedstawiono koncepcję nowej rodziny
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoPOLSKIE F-16: MODERNIZACJA WRAZ Z POWIĘKSZENIEM FLOTY? [ANALIZA]
aut. Juliusz Sabak 23.03.2017 POLSKIE F-16: MODERNIZACJA WRAZ Z POWIĘKSZENIEM FLOTY? [ANALIZA] Zgodnie z informacjami MON udzielonymi podczas spotkania Komisji Obrony Narodowej, około roku 2030 polskie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 27 października 2015 r. Poz. 1716
Warszawa, dnia 27 października 2015 r. Poz. 1716 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 9 października 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przebudowie i modernizacji
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoAMUNICJA Z ĆWICZEBNYMI P0CISKAMI PODKALIBROWYMI DO ARMAT CZOŁGOWYCH
mgr inŝ. Tadeusz KUŚNIERZ Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia AMUNICJA Z ĆWICZEBNYMI P0CISKAMI PODKALIBROWYMI DO ARMAT CZOŁGOWYCH 1. Wstęp Do końca lat sześćdziesiątych 20-go wieku czołgi były uzbrojone
Bardziej szczegółowoProgram rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja
Program rozwoju Wojska Polskiego i jego realizacja Nowe kierownictwo wojska podjęło działania zmierzające do unowocześnienia organizacji i wyposażenia armii. Znaczną inicjatywę w tym zakresie przejawił
Bardziej szczegółowoGEN. SAMOL DLA DEFENCE24.PL: NOWOCZESNĄ DYWIZJĘ NALEŻAŁOBY ZBUDOWAĆ OD PODSTAW
aut. Jakub Palowski 15.05.2018 GEN. SAMOL DLA DEFENCE24.PL: NOWOCZESNĄ DYWIZJĘ NALEŻAŁOBY ZBUDOWAĆ OD PODSTAW Nowa dywizja powinna mieć zdolności operacyjne do natychmiastowego reagowania. ( ) Aby uniknąć
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz. 246. DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 9 października 2013 r.
Warszawa, dnia 9 października 2013 r. Poz. 246 Zarząd Organizacji i Uzupełnień P1 DECYZJA Nr 296/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 9 października 2013 r. w sprawie wdrożenia do eksploatacji użytkowej
Bardziej szczegółowoPLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022
PLAN MODERNIZACJI TECHNICZNEJ SIŁ ZBROJNYCH w latach 2013-2022 Nazwa Programu Uzbrojenia Czego dotyczy Aktualny stan realizacyjny Czas pozyskania Ilości docelowe OBRONA PRZECIWLOTNICZA I PRZECIWRAKIETOWA
Bardziej szczegółowoDESANT CZY DYWERSJA? NOWY SPOSÓB DZIAŁANIA FLOTY BAŁTYCKIEJ [ANALIZA]
aut. Maksymilian Dura 26.03.2019 DESANT CZY DYWERSJA? NOWY SPOSÓB DZIAŁANIA FLOTY BAŁTYCKIEJ [ANALIZA] Rosyjskie ministerstwo obrony poinformowało o przeprowadzeniu przez Flotę Bałtycką mini-operacji desantowej,
Bardziej szczegółowo"BÓG WOJNY" ZATRZYMA ROSJAN. EKSPERT: HOMAR PRIORYTETEM. NIEZBĘDNY SYSTEM ROZPOZNANIA
aut. Jakub Palowski 19.05.2016 "BÓG WOJNY" ZATRZYMA ROSJAN. EKSPERT: HOMAR PRIORYTETEM. NIEZBĘDNY SYSTEM ROZPOZNANIA Modernizacja systemów artyleryjskich ma kluczowe znaczenie dla zdolności odparcia przez
Bardziej szczegółowoAktualnie realizowane prace rozwojowe i wdrożeniowe w obszarze C4ISR oraz perspektywa podjęcia nowych prac
Aktualnie realizowane prace rozwojowe i wdrożeniowe w obszarze C4ISR oraz perspektywa podjęcia nowych prac płk Piotr KOWALUK Departament Polityki Zbrojeniowej Ministerstwo Obrony Narodowej Seminarium DNiSzW
Bardziej szczegółowo"GŁÓWNA SIŁA UDERZENIOWA". ANATOMIA ROSYJSKIEJ DYWIZJI [ANALIZA]
aut. Marcin Gawęda 10.09.2017 "GŁÓWNA SIŁA UDERZENIOWA". ANATOMIA ROSYJSKIEJ DYWIZJI [ANALIZA] Formowana obecnie 150. Dywizja Zmechanizowana wchodząca w skład rosyjskiej 8. Armii Południowego Okręgu Wojskowego
Bardziej szczegółowoDrugi taki program w ostatniej dekadzie
Przyjęcie w ubiegłym tygodniu przez Radę Ministrów projektu ustawy o ustanowieniu Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2017-2020,
Bardziej szczegółowoPRZYSZŁOŚĆ POLSKIEGO ROZPOZNANIA. JAKA KONCEPCJA DLA WOJSK LĄDOWYCH?
14.07.2015 PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEGO ROZPOZNANIA. JAKA KONCEPCJA DLA WOJSK LĄDOWYCH? Rozpoznanie na współczesnym polu walki jest istotnym elementem zapewniającym uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem. Uzyskanie
Bardziej szczegółowo15 LAT ROSOMAKA - POŁOWICZNY SUKCES [OPINIA]
aut. Jakub Palowski 17.04.2018 15 LAT ROSOMAKA - POŁOWICZNY SUKCES [OPINIA] Minęło 15 lat od podpisania kontraktu na dostawy pierwszych kołowych transporterów opancerzonych Rosomak dla Wojska Polskiego.
Bardziej szczegółowo#DRAGON15. Informator o ćwiczeniu. 13 23 października 2015 r.
Informator o ćwiczeniu Projekt i teksty: ppłk Marek PIETRZAK (DG RSZ). Zdjęcia: chor. Rafał MNIEDŁO (11. DKPanc), st.szer. Łukasz KERMEL (1. 7BZ) Skład i druk: Zespół Wydawniczy DG RSZ #DRAGON15 13 23
Bardziej szczegółowoTradycje HISTORIA. Strona 1
Tradycje HISTORIA 11. Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej swój rodowód wywodzi od 11. Dywizji Piechoty III Armii Wojska Polskiego formowanej dwukrotnie. Po raz pierwszy, w październiku 1944 r. na Ziemi
Bardziej szczegółowoNiskoemisyjna Polska Transport - przypomnienie. Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju
Niskoemisyjna Polska 2050 Transport - przypomnienie Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju Przygotowano w oparciu o materiały opracowane w ramach projektu Niskoemisyjna Polska 2050 Podstawowe
Bardziej szczegółowoARMATA 105 CZY 120 MM? UZBROJENIE DLA KOŁOWEGO WOZU WSPARCIA OGNIOWEGO
04.09.2015 ARMATA 105 CZY 120 MM? UZBROJENIE DLA KOŁOWEGO WOZU WSPARCIA OGNIOWEGO Podczas tegorocznego MSPO na stoisku Rosomak SA zadebiutował koncepcyjny Wóz Wsparcia Ogniowego uzbrojony w gładkolufową
Bardziej szczegółowoWPŁYW ROZMIESZCZENIA UKŁADU NAPĘDOWEGO NA KONFIGURACJE BOJOWYCH WOZÓW GĄSIENICOWYCH
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (47) nr 1, 2018 Piotr WOCKA WPŁYW ROZMIESZCZENIA UKŁADU NAPĘDOWEGO NA KONFIGURACJE BOJOWYCH WOZÓW GĄSIENICOWYCH Streszczenie. W artykule przedstawiono problematykę umiejscowienia
Bardziej szczegółowoTendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?
Miasto 2010 efektywność energetyczna w miastach Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY WOJSK LĄDOWYCH W ZAKRESIE MOSTÓW TOWARZYSZĄCYCH
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (24) nr 1, 2009 Tomasz JAŁOWIEC POTRZEBY WOJSK LĄDOWYCH W ZAKRESIE MOSTÓW TOWARZYSZĄCYCH Streszczenie: Obecnie Wojska Lądowe posiadają aktualnie ograniczone możliwości
Bardziej szczegółowoRaport satysfakcji z wdrożonego ERP. Badanie opinii menedżerów przedsiębiorstw produkcyjnych średniej wielkości.
Strona 1 Spis treści Spis treści... 2 Wprowadzenie... 3 O badaniu... 5 Grupa docelowa... 5 Ankieta... 5 Uzyskana próba... 5 Przyjęte zasady interpretacji wyników... 7 Podsumowanie wyników... 8 Wyniki badania
Bardziej szczegółowoPREZENTACJA SYLWETEK PROMOTORÓW
WYŻSZA SZKOŁA BEZPECZEŃSTWA OCHRONY im. Marszałka Józefa PŁSUDSKEGO z siedzibą w Warszawie PREZENTACJA SYLWETEK PROMOTORÓW 1. dr Ryszard Chmielewski / Specjalizacja: bezpieczeństwo państwa, współpraca
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Obrony Narodowej Podstawowe informacje o budżecie resortu obrony narodowej na 2015 r.
Ministerstwo Obrony Narodowej Podstawowe informacje o budżecie resortu obrony narodowej na 2015 r. Warszawa, styczeń 2015 r. Wprowadzenie Niniejsza publikacja zawiera podstawowe informacje na temat budżetu
Bardziej szczegółowoWIELOWYMIAROWOŚĆ (KOMPLEKSOWOŚĆ) CYBERBEZPIECZEŃSTWA
PTSM, WZ/UW, Warszawa, 25.05.2017 Stanisław Koziej WIELOWYMIAROWOŚĆ (KOMPLEKSOWOŚĆ) CYBERBEZPIECZEŃSTWA 1 CYBERBEZPIECZEŃSTWO JAKO RODZAJ BEZPIECZEŃSTWA Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo jako kategoria polityczna
Bardziej szczegółowoMIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM
S Z T A B G E N E R A L N Y W P ZARZĄD PLANOWANIA OPERACYJNEGO P3 MIEJSCE I ROLA NACZELNEGO DOWÓDCY SIŁ ZBROJNYCH W POŁĄCZONEJ OPERACJI OBRONNEJ W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZNICZYM ppłk dr Dariusz ŻYŁKA
Bardziej szczegółowoWojskowe plany wzmocnienia Polski Wschodniej
Wojskowe plany wzmocnienia Polski Wschodniej Wicepremier Tomasz Siemoniak przekazał wczoraj, 19 października w Białymstoku informację, że w 2017 r. na bazie obecnego 18. pułku rozpoznawczego, w Białymstoku
Bardziej szczegółowoOrganizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, (ang. North Atlantic Treaty Organization, NATO; organizacja politycznowojskowa powstała 24 sierpnia 1949
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, (ang. North Atlantic Treaty Organization, NATO; organizacja politycznowojskowa powstała 24 sierpnia 1949 na mocy podpisanego 4 kwietnia 1949 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Bardziej szczegółowoPolska motoryzacja przyspiesza 2015-06-02 16:20:30
Polska motoryzacja przyspiesza 2015-06-02 16:20:30 2 Liczba wyprodukowanych samochodów w 2015 r. przekroczy 600 tys. wobec ok. 580 tys. w 2014 roku - ocenił dla PAP Jakub Faryś, prezes Polskiego Związku
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 4 października 2013 r. Poz UCHWAŁA Nr 164 RADY MINISTRÓW. z dnia 17 września 2013 r.
MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 4 października 2013 r. Poz. 796 UCHWAŁA Nr 164 RADY MINISTRÓW z dnia 17 września 2013 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego
Bardziej szczegółowostyczeń 2015 r. PROJEKT BADAWCZY: KONFERENCJI PRZEDSIĘBIORSTW FINANSOWYCH W POLSCE ORAZ KRAJOWEGO REJESTRU DŁUGÓW Informacja sygnalna
styczeń 1 r. PROJEKT BADAWCZY: KONFERENCJI PRZEDSIĘBIORSTW FINANSOWYCH W POLSCE ORAZ KRAJOWEGO REJESTRU DŁUGÓW Informacja sygnalna PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STYCZEŃ 1 R. OPRACOWANIE:
Bardziej szczegółowoSTRATEGICZNE FORUM BEZPIECZEŃSTWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP
STRATEGICZNE FORUM BEZPIECZEŃSTWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP Założenia i implementacja Stanisław Koziej Szef BBN www.bbn.gov.pl @SKoziej 7 stycznia 2015 r. 1 AGENDA 1. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SBN
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA ROZWOJU MARYNARKI WOJENNEJ
MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ SZTAB GENERALNY WP PROJEKT KONCEPCJA ROZWOJU MARYNARKI WOJENNEJ MARZEC R. Szanowni Państwo, Prezentację Koncepcji rozwoju Marynarki Wojennej rozpocznę od przedstawienia determinantów
Bardziej szczegółowoWykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych Plan wykładu Idea globalizacji Taktyka globalizacji Podejścia globalizacji Nowe wartości
Bardziej szczegółowoStanisław Koziej. Bezpieczeństwo Polski w warunkach nowej, hybrydowej zimnej wojny między Rosją i Zachodem
www.koziej.pl @SKoziej Stanisław Koziej Bezpieczeństwo Polski w warunkach nowej, hybrydowej zimnej wojny między Rosją i Zachodem www.koziej.pl @SKoziej 1 Geostrategiczne położenie Polski M orz e Bałtyckie
Bardziej szczegółowoNOWE SYSTEMY ELEKTRONICZNE ARMII ROSYJSKIEJ
aut. Maksymilian Dura 25.10.2015 NOWE SYSTEMY ELEKTRONICZNE ARMII ROSYJSKIEJ Rosyjska armia chwali się wprowadzaniem do sił zbrojnych nowych systemów uzbrojenia, wliczając w to nie tylko nowe samoloty
Bardziej szczegółowoSeminarium informacyjno naukowe
Seminarium informacyjno naukowe Budownictwo na Lubelszczyźnie w statystyce perspektywy dla nauki Przemiany budownictwa ostatniej dekady w woj. lubelskim na tle kraju w świetle badań statystycznych Zofia
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Obrony Narodowej Plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach
Plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022 Warszawa, 12 grudnia 2012 roku SYSTEM OBRONY POWIETRZNEJ I OBRONY PRZECIWLOTNICZEJ Program obejmuje m.in : przeciwlotniczy
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA MORSKIEGO PAŃSTWA. Kmdr prof. dr hab. Tomasz SZUBRYCHT
STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA MORSKIEGO PAŃSTWA Kmdr prof. dr hab. Tomasz SZUBRYCHT Uzasadnienie konieczności opracowania strategii bezpieczeństwa morskiego państwa w wymiarze narodowym i międzynarodowym stanowić
Bardziej szczegółowo