Doktrynalny priorytet obrony obszaru krajowego

Transkrypt

1 Koncepcyjne dylematy rozwoju Sił Zbrojnych RP Doktrynalny priorytet obrony obszaru krajowego Wypowiedź Pana Prezydenta Bronisława Komorowskiego podczas obchodów Święta Wojska Polskiego w sierpniu tego roku o nadrzędności obrony obszaru krajowego odebrałem, jako deklarację woli i zapowiedź doktrynalnej racjonalizacji strategii narodowego bezpieczeństwa. 18 września podczas spotkania w Stowarzyszeniu Euro-Atlantyckim, zapytałem Pana Prezydenta, czy można oczekiwać stosowanej dyrektywy Zwierzchnika Sił Zbrojnych dla Wojska Polskiego? Otrzymałem odpowiedź potwierdzającą z komentarzem, że chodzi o nadanie priorytetu obronie obszaru kraju. Celem jest intensyfikacja technicznej modernizacji Sił Zbrojnych i obronnego potencjału. Nie oznacza to reinterpretacji sojuszniczych uzgodnień, lecz ich dostosowanie do możliwości, wymogów narodowego bezpieczeństwa i woli większości polskiego społeczeństwa. Marian Moraczewski Implementacja dyrektywy wymagałaby kompleksowych korekt, w różnych sferach polskiego systemu wojskowego. Chociaż wiem, że nie wszystkie zamieszczone poniżej uwagi i propozycje mogą być zrealizowane, jednak próbuję rozważyć, jakie przemiany mogłyby być następstwem dyrektywy? W sferze relacji z NATO i Unią Europejską Udział Polski w NATO i w Unii Europejskiej oraz narodowy potencjał jest w wymiarze strategicznym, podstawą militarnego bezpieczeństwa Polski. Wydaje się, że w perspektywie w bezpieczeństwie Polski wzrastać będzie znaczenie własnego potencjału obronnego i związków z europejską częścią NATO. Dlatego niezbędne staje się wzmacnianie własnego potencjału, którego wymiar winien zapewnić zdolności do obrony, w przypadku konfliktu zbrojnego o wymiarze lokalnym i ograniczonym oraz w pierwszej fazie dużego konfliktu, przynajmniej do nadejścia sojuszniczego wsparcia lub zadziałania międzynarodowych mechanizmów politycznych. Wzmacnianie potencjału narodowego, do czego zmierza doktryna Pana Prezydenta Bronisława Komorowskiego, jest tym bardziej niezbędne, że zadziałanie wsparcia sił NATO, ze względu na procedury decyzyjnej jednomyślności, wymaga jakiegoś czasu. Ponadto warunkiem wsparcia jest zdolność do obrony i przetrwania w stanie umożliwiającym przyjęcie na swoim terenie sił zbrojnych innych państw NATO. Niekorzystnym elementem jest niejednoznaczność w tworzeniu realnych sił zbrojnych Unii Europejskiej, wynikająca głównie z niechęci społeczeństw państw Unii do intensyfikacji obronnych wydatków. Także nie jest jednoznaczne, jak ukształtuje się NATO po Afganistanie oraz na ile ulegnie ograniczeniu obecność sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych w Europie. Chociaż sytuacja bezpieczeństwa militarnego Polski jest raczej dobra, obronne skonfigurowanie potencjału Spotkanie Pana Prezydenta ze Stowarzyszeniem Euro-Atlantyckim. Od lewej: Janusz Onyszkiewicz b. Minister ON, Prezydent Bronisław Komorowski, Marek Goliszewski Prezes Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego, Generał Stanisław Koziej Szef BBN [Fot. BCC] narodowego leży w interesie bezpieczeństwa Polski. W sferze doktrynalnej Trudno prorokować w kwestiach szczegółowych na poziomie publicystycznym i bez wiedzy o tym, co znajduje się w sejfach Sztabu Generalnego, jednak wydaje się, że implementacja dyrektywy Pana Prezydenta o nadrzędności obrony obszaru krajowego wymagałaby znacznej modyfikacji architektury i konstrukcji własnego potencjału obronnego. Niezależnie od niezmienności zobowiązań sojuszniczych, konieczne byłoby przekonanie sojuszników, że brzegowe położenie Polski i trudna do całkowitego wyeliminowania możliwość konfrontacji z przeważającym przeciwnikiem, wymaga koncentrowania się na tworzeniu zdolności do obronny obszaru krajowego. Takie miejsce Polski w potencjale NATO umożliwi państwom sojuszu, znajdującym się za naszymi plecami, redukcję wydatków obronnych. Priorytet zdolności do obrony obszaru krajowego wymagałby przezwyciężenia nawyku preferującego ofensywne ukierunkowanie szkolenia i uzbrojenia Sił Zbrojnych. Obrona oparta na tradycyjnych poglądach i strukturach w naszych uwarunkowaniach byłaby mało skuteczna. Dla państw, jak Polska, położonych na kresach Unii Europejskiej i NATO, pouczające są wnioski ze złego przy- 20

2 gotowania Gruzji do konfliktu z Rosją, z wojny irackiej, a szczególnie ze skuteczności działań talibów w Afganistanie, przeciwstawiających się potencjałowi NATO. Odniesienie się do tych przykładów wskazuje, że w konflikcie konwencjonalnym i w sytuacji asymetrii do potencjału przeciwnika, rozwiązaniem mogą być tylko działania asymetryczne prowadzone w formule manewrowej obrony nieregularnej, generał von Clausewitz słusznie twierdził, że obrona jest wyższą formą walki, jeżeli politycznym celem nie jest opanowanie terytorium przeciwnika. W sferze odstraszania Odstraszanie obronne jest funkcją posiadanej zdolności obronnej. Zdolność do tworzenia przewagi obronnej na potencjalnie zagrożonych kierunkach stanowiłaby skuteczne odstraszanie obronne, wytwarzające u potencjalnego przeciwnika świadomość nieuniknionych dużych strat przy próbie wtargnięcia na nasze terytorium. Należy jednak uwzględniać, że skuteczność czynnika odstraszania ma zastosowanie w stosunku do przeciwnika, dla którego poziom strat własnych może wpływać na podejmowane decyzje. Doświadczenia historyczne, szczególnie z okresu II wojny światowej wskazują, że poziom strat własnych miał niejednoznaczny wpływ na podejmowane decyzje. Natomiast budowa odstraszania ofensywnego poprzez tworzenie zdolności do głębokich uderzeń ogniowych, w naszych uwarunkowaniach jest dyskusyjna, gdyż byłaby wysoce kosztowna, a biorąc pod uwagę rozległość perspektywicznego obszaru rażenia, mało skuteczna. Ponadto mogłoby sprowokować tragiczny odwet oraz polityczne oskarżenia o rozgrzewanie konfliktu. Uzasadniona jest koncentracja na wprowadzaniu do Sił Zbrojnych RP lekkich systemów uzbrojenia, szczególnie przydatnych do powstrzymywania sił pancernych i zmechanizowanych w bitwie lądowo-powietrznej oraz osłony przed śmigłowcami i lotnictwa bezpośredniego wsparcia. Tylko takie odstraszanie obronne może rokować operacyjne i polityczne powodzenie. W sferze obronnej koncepcji użycia wojsk Nie chodzi o odkręcanie uzgodnień z sojusznikami, jednak doktryna Pana Prezydenta o priorytecie obrony obszaru krajowego wymusi, moim zdaniem, korekty w: poglądach na użycie wojsk, rozłożeniu wysiłku, skonfigurowaniu sił i środków, zasadach logistyki, zarządzaniu i dowodzeniu wojskami oraz walką. Trudno wypowiadać się o szczegółach na podstawie analogii, reguł wynikających z nauk wojskowych, a co najważniejsze, informacji tylko publicystycznych. Jednak nie ulega wątpliwości, że dyrektywa o nadrzędności obrony obszaru krajowego musiałaby skutkować szeregiem przewartościowań w koncepcjach użycia wojsk. W sferze struktury Sił Zbrojnych W publikacjach, jeszcze przed rokiem 1989, poruszałem wielokrotnie konieczność transferu Wojska Polskiego do struktury zawodowej, rezygnacji ze znacznych ilości czołgów i ciężkiego uzbrojenia ofensywnego oraz przejścia do lżejszych struktur obronnych. Także o konieczności odbudowy powszechnego systemu Obrony Terytorialnej (Życie Warszawy 1987, Powrót Armii Krajowej ). Obecne, stosunkowo nieliczne wojska zawodowe, genetycznie niewytwarzające wystarczających rezerw, w przypadku konfliktu zbrojnego z przeciwnikiem dysponującym znaczną przewagą, nie byłyby w stanie podołać zadaniu obrony obszaru krajowego. Drugim istotnym elementem niedostatecznego przystosowania Sił Zbrojnych RP do koncepcji walki w konwencji rozproszonej, nieregularnej obrony nieregularnej, jest ich raczej ciężka struktura i szkolenie do działania w składzie dużych związków działających raczej ofensywnie. Implementacja dyrektywy wymagałaby przechodzenia do struktur rozdrobnionych przydatnych do obrony nieregularnej, prowadzonej małymi pododdziałami, oddziałami i grupami bojowymi. Wymagałoby chyba rezygnacji z dywizji, jednoznacznego przejścia do systemu brygadowego, a nawet tworzenia samodzielnych batalionów i małych grup bojowych. W sferze systemu wojsk w rodzaju Obrony Terytorialnej System w rodzaju Obrony Terytorialnej po II wojnie światowej nie miał szczęścia w Polsce. W latach pięćdziesiątych podjęto próby zorganizowania takiej struktury, jednak ponieważ powodowałoby to wyprowadzenie znacznych sił Wojska Polskiego z dyspozycji dowództwa Układu Warszawskiego, zostało to zaniechane. Rozumiem, że sytuacja ekonomiczna raczej nie pozwala, a międzynarodowa nie wymusza, pełniejszego podjęcia tego tematu. Jednak twierdzę, że bez jakiejś struktury powszechnej Obrony Terytorialnej, zawodowe Siły Zbrojne w obecnym wymiarze, nawet z niejednoznacznym pomysłem na NSR, nie byłyby w stanie skutecznie realizować dyrektywy o nadrzędności obrony obszaru krajowego, także z powodu małej zdolności mobilizacyjnej. Podstawową zaletą koncepcji Obrony Terytorialnej jest jej określona i proporcjonalna do indywidualnych uwarunkowań powszechność, zmuszająca przeciwnika do rozproszenia wysiłku, co umożliwia stronie broniącej się uderzenia na małe siły przeciwnika, unikając konfrontacji z przeciwnikiem dysponującym przewagą. W sferze Narodowych Sił Rezerwowych Wydaje się, że ta struktura była bardziej pomyślana, jako element uzupełnienia lub przedszkole do służby w zawodowych wojskach operacyjnych. Pomijając fakt, że dwudziestotysięczne, według planów, NSR nie mogą być uznane za rezerwę narodową, to także nie bardzo wiadomo, jak ma ta rezerwa powstawać i skąd się mają brać rezerwiści, skoro obieg jest odwrócony? Rekrutacja do NSR nie dotyczy tych żołnierzy, którzy po zakończeniu służby zawodowej odchodzą do cywila, lecz tych, którzy w wojsku jeszcze nie służyli. Tak czy inaczej, politycznie pomyślana struktura NSR wymaga chyba wojskowej racjonalizacji. Inspektorat Wojsk Obrony Terytorialnej Jeżeli obecnie nie ma ekonomicznych możliwości tworzenia jakiegoś systemu Wojsk Terytorialnych (lokalnych, czy nawet wojewódzkich ), to wydaje się, że na tle reorganizacji Systemu Zarządzania i Dowodzenia Siłami Zbrojnymi, byłoby celowe utworzenie, chyba w Dowództwie Generalnym Rodzajów SZ, Inspektoratu Obrony Terytorialnej, który by podjął prace studyjne nad takim przyszłościowym zamysłem, tym bardziej, że obecnie raczej brak jest jednoznaczności, w jakiej formule miałaby działać Armia Krajowa. Przygotowanie teoretycznych założeń, gdy sytuacja ekonomiczna na to pozwoli, a geopolityczna będzie uzasadniać, umożliwiłoby przygotowanie bazy wyjściowej do realizacji zamiaru. Struktury wojsk terytorialnych funkcjonują w większości krajów sąsiedzkich, NATO i UE. Triada obronnej skuteczności Na skuteczność obrony, poza przyjętą koncepcją obronną, wpływa szereg czynników, jednak trzy mają znaczenie najważniejsze, są to: informacja o przeciwniku, manewrowość oraz zdolność do dostarczania i koncentracji skutecznego ognia we właściwym czasie na wyselekcjonowanych celach. Triadę tworzą przede wszystkim Wywiad Wojskowy, zwłaszcza operacyjny, odpowiedzialny za akwizycję celów do uderzeń i za informacje umożliwiające uchylanie się od ataków przeciwnika, sprzęt naziemny i powietrzny umożliwiający szybkie przemieszczenie się wojsk, czyli przede wszystkim szybkie kołowe bojowe wozy piechoty, lekkie systemy uzbrojenia obronnego na pojazdach wysokiej mobilności, śmigłowce oraz odpowiednie środki ogniowe. Techniczna modernizacja ARMIA 10 (61) PAŹDZIERNIK

3 Prezentowany na MSPO 2013 granatnik ppanc. Carl-Gustaf M3 (po lewej widoczna amunicja) mógłby zastąpić w WP wysłużone RPG-7 [Fot. A. M. Maciejewski] Sił Zbrojnych ma dostarczyć stosownych środków technicznych. Po ostatnim zaskakującym ataku talibów na bazę PKW w Afganistanie, pytanie budzą zdolności wywiadu do zaopatrywania wojsk w niezbędne informacje. Można wnioskować, że nie było informacji wyprzedzających o sytuacji na bliskim przedpolu bazy i o zamiarach przeciwnika. W sferze struktury uzbrojenia Doktryna o priorytecie obrony obszaru krajowego miałaby szczególnie znaczenie w sferze dostosowania uzbrojenia z powodów taktyczno-operacyjnych i ekonomicznych. Wydaje się uzasadniona rezygnacja z niektórych ciężkich systemów o charakterze ofensywnym, na korzyść lekkich i szczególnie przydatnych w użyciu przez małe grupy bojowe, stosujące ofensywną w wymiarze taktycznym, manewrową obronę nieregularną. Byłoby więc niezbędne położenie nacisku na obfite wyposażenie wojsk w skuteczne środki przeciwpancerne, jak pociski kierowane Spike instalowane na wysoce manewrowych platformach oraz proste pociski przeciwpancerne (w rodzaju RPG-7) dla pojedynczego żołnierza oraz rakiety obrony powietrznej, jak Grom, na samochodach terenowych wysokiej mobilności. Małe jednostki, czy grupy bojowe, pod przewodnictwem Wojsk Specjalnych, działające pod osłoną systemu przed uderzeniami z powietrza, byłyby znacząco bardzie skuteczne niż ciężkie siły wyposażone w czołgi i inne ciężkie systemy uzbrojenia. Oczywiście taka struktura wojsk wymagałaby posiadania ciężkiego odwodu strategicznego do użycia w przypadku przełamania i wtargnięcie przeciwnika. Ciężki odwód strategiczny Taki odwód w naszym przypadku, jak sądzę ewentualnie w składzie dwu brygad pancernych lub może samodzielnych pułków, wyposażanych w zmodernizowane w Polsce Leopardy, wspierane przez inne systemy uzbrojenia, byłby znaczącym środkiem powstrzymywania przeciwnika w przypadkach wtargnięcia na obszar kraju. Wydaje się, że przy nadpodaży używanych Leopardów (niektóre europejskie kraje w głębi NATO wycofują lub redukują czołgi) na rynku europejskim, doprowadzenie do posiadania w uzbrojenia około 300 tych czołgów byłoby znacznie bardziej racjonalne ekonomicznie i operacyjnie niż podejmowanie programu budowy nowego czołgu, co byłoby niezmiernie kosztowne, a finalne rezultaty trudne do przewidzenia. Relatywnie mała ilość nowych pojazdów dla ewentualnego wyposażenia Wojsk Lądowych, całkowicie nie uzasadnia ekonomicznej racjonalności programu, a liczenie na zainteresowanie rynku międzynarodowego byłoby życzeniowe. W sferze dyslokacji Sił Zbrojnych Wydaje się także, że w perspektywie byłoby niezbędne dokonanie dyslokacji sił, szczególnie odwodu strategicznego, tak aby był on zdolny, działając ze środkowego położenia, do dotarcia w możliwie krótkim czasie na potencjalnie zagrożone kierunki. W sferze technicznej modernizacji Sił Zbrojnych Realizacja dyrektywy Pana Prezydenta wymagałaby działań dostosowawczych w obszarze planu technicznej modernizacji Sił Zbrojnych, aby nie doszło do finansowych zaszłości, które jak w przypadku projektu Gawron, postawiłyby decydentów w klinczu pomiędzy sensownością kontynuowania wydatków, a realnością projektu. Wydaje się, że niektóre planowane programy zbrojeniowe nie byłyby adekwatne do prawdopodobnych zaleceń dyrektywy Pana Prezydenta. Niektóre zamierzenia planu technicznej modernizacji w obszarze Wojsk Lądowych, preferują drogie systemy ofensywne, które przy priorytecie obronnym nie są konieczne i nie w pełni uwzględniają sytuację ekonomiczną państwa. Perspektywy sytuacji międzynarodowego bezpieczeństwa, rynku uzbrojenia oraz prognozy sytuacji ekonomicznej wymagają racjonalności wydatków i zamierzeń. Dla przykładu, byłaby do rozważenia zasadność podjęcia dwu kosztownych, chyba nie bardzo koniecznych, programów pancernych. Natomiast, jak się wydaje, plan winien położyć większy nacisk na pozyskiwanie strategicznych w naszych warunkach systemów uzbrojenia, czyli takich, które byłyby w stanie załamać próby wtargnięcia przeciwnika i utrzymać status quo przy najmniejszych kosztach. Strategiczność uzbrojenia Proporcjonalnie do zadań Sił Zbrojnych, specyfiki teatru działań wojennych, jakości przeciwnika, koncepcji obronnej i innych czynników, możliwe jest wyselekcjonowanie uzbrojenia decydującego o powodzeniu, czyli strategicznego. Podczas polskiej kampanii obronnej w roku 1939, uzbrojeniem strategicznym nie były ani okręty wojenne, lance i szable umiłowanej kawalerii o XIX- -wiecznym potencjale, ani nawet zalążki broni pancernej, jak sformułowana w 1938 roku I Brygada Pancerna. Strategicznym uzbrojeniem, którego zabrakło, była rusznica, czyli lekki środek przeciwpancerny, zdolny do powstrzymania blitz ataków niemieckich, a następnie sowieckich czołgów. Drugim uzbrojeniem o strategicznym wówczas znaczeniu była lekka szybkostrzelna artyleria i karabiny maszynowe dostosowane do zwalczania samolotów. Podobnie obecnie, uzbrojeniem strategicznym dla obrony obszaru krajowego i odstraszania nie są rakiety dalekiego zasięgu, czołgi nowej generacji, ani ciężkie gąsienicowe bojowe wozy piechoty, ani jeszcze kilka innych systemów ciężkiego i kosztowanego uzbrojenia ofensywnego. Skuteczna obrona winna być oparta na małych oddziałach i pododdzia- 22

4 Marian Moraczewski Doktrynalny priorytet obrony obszaru krajowego łach wyposażonych w lekkie strategiczne uzbrojenie obronne. Twierdzę, że jest to jedyna racjonalna koncepcja obronna, odstraszania i realizacji doktryny o nadrzędności obrony obszaru krajowego. W sferze dostosowania uzbrojenia do zdań obrony obszaru krajowego Podążając do nadrzędności obrony obszaru krajowego, byłoby celowe zwiększenie ilości Rosomaków, jako podstawowego bojowego wozu piechoty i transportera opancerzonego, które łącznie ze śmigłowcami są podstawą manewrowych zdolności obronych. Racjonalne byłaby zastępowanie wycofywanych BWP-1 Rosomakami. Skutkowałoby to dużymi oszczędnościami i byłoby korzystne operacyjnie i logistycznie. Siły lekkie, masowo zaopatrzone w lekkie pojazdy pancerne byłyby zdolne do szybkiego, manewrowego tworzenia przewagi obronnej na zagrożonych kierunkach i skutecznego systemu odstraszania, wspieranego przez ciężki odwód strategiczny. Taka architektura obrony umożliwiłby Wojsku Polskiemu przeciwstawienie się znacząco przeważającemu przeciwnikowi, przynajmniej przez uzgodniony okres czasu do nadejścia sojuszniczego wsparcia. W sferze ekonomiczności, czyli tańszego bezpieczeństwa Europa, a także Polska, z powodów społecznych, ekonomicznych i raczej pozytywnych prognoz rozwoju sytuacji międzynarodowej będzie dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa militarnego przy redukcji wydatków na obronę. Nawet nie jestem przekonany, że perspektywiczna sytuacja ekonomiczna umożliwi, a bezpieczeństwa będzie wymuszać, wydatkowanie na techniczną modernizację zapowiadanej wielomiliardowej kwoty. Będą raczej preferowane tańsze strategiczne systemy uzbrojenia. W polskich uwarunkowaniach ciężkie systemy uzbrojenia nie miałyby znaczenia strategicznego, byłyby ekonomicznie nieopłacalne, a perspektywy takich ewentualnie produkowanych w Polsce systemów na rynku międzynarodowym trudne do określenia, ale raczej wątpliwe. Zatem przeznaczanie dużych kwot na uruchamianie produkcji niektórych programów chyba wymaga ponownego przeanalizowania. Będzie przeważać zainteresowanie kołowymi pojazdami bojowymi Poszukiwanie tańszego bezpieczeństwa i możliwość ograniczania ofensywnych systemów uzbrojenia, przynajmniej w Europie, na korzyść lżejszych i wysoce manewrowych, będzie wzmagać zainteresowanie trakcją kołową. Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla Wojska Polskiego jest maksymalne wprowadzania do uzbrojenia Rosomaków, ograniczając pojazdy gąsienicowe, o czym pisaliśmy w ARMII nr 6/2013. W sferze krajowego przemysłu obronnego Doktryna Pana Prezydenta o nadrzędności obrony obszaru krajowego winna znaleźć, jak sądzę, odbicie także w ukierunkowaniu produkcji krajowego przemysłu obronnego, koncentrując ją na dostarczaniu Wojsku Polskiemu systemów uzbrojenia i sprzętu wojskowego przydatnych w działaniach obronnych. Oczywiście ukierunkowanie przemysłu obronnego jest uzależnione od zamówień MON oraz w jakimś wymiarze od sytuacji na rynku międzynarodowym. Jednak obserwując ekspozycje polskiego przemysłu na dorocznych wystawach w Kielcach, także w tym roku, wydaje się, że niektórzy producenci trzymają się w znacznej mierze systemów uzbrojenia, które mają raczej ograniczone szanse wejścia do produkcji i uzbrojenia Wojska Polskiego lub na rynek międzynarodowy. Nierzadko jest to naśladownictwo systemów już istniejących i dostępnych na rynku międzynarodowym, także na zasadach współprodukcji. Drugim wnioskiem może być odczucie, że ważniejszą od innowacyjności, która ma otworzyć międzynarodowe rynki, jest dotacyjność, czyli zasilanie z państwowego budżetu. Można odnieść wrażenie, że polska ekspozycja na MPSO to festiwal starych i nowych prototypów, niektóre są pokazywane w Kielcach co roku, niektóre dostają nagrodę Defendera, ale wprowadzenie ich do uzbrojenia lub na Makieta projektu PL-01 Concept [Fot. Albert Osiński] ARMIA 10 (61) PAŹDZIERNIK

5 Z ekonomicznego punktu widzenia Rosomaki powinny zastępować BWP-1 [Fot. A. M. Maciejewski] rynek międzynarodowy jest ograniczone. Przykładem może być kontynuacja projektu Anders vel PL-01 Concept. O Andersie pisałem kilkakrotnie w aspekcie racjonalności ponoszenia wielkich nakładów, bez perspektyw wprowadzenia do uzbrojenia lub na rynku międzynarodowym. Obawiam się, a raczej jestem przekonany, że koszty doprowadzenia projektu PL-01 nawet tylko do fazy przedprodukcyjnej, byłyby znacząco większe. Szczególnie, jeżeli jest prawdą, czego dowiedziałem się w Kielcach, że będzie to pojazd o napędzie hybrydowym, to koszty badań nad taką konstrukcją sięgałyby kwot, których nawet nie chcę przytaczać. Koncepcja hybrydowych napędów dla pojazdów bojowych była modna kilkanaście lat temu, ale została zaniechana przez liczących się producentów, jako nieopłacalna i mało uzasadniona operacyjnie. Nie spodziewam się, aby Wojsko Polskie było zainteresowane takim pojazdem, a o rynku międzynarodowym, jaki będzie prawdopodobnie za dziesięć lat, gdy PL-01 ewentualnie dojrzeje, trudno się wypowiadać. Wątpliwa będzie także innowacyjność tego pojazdu, jeżeli, jak słyszę ma się opierać na konstrukcji dobrej, ale już około trzydziestoletniej. Obawiam się, że PL-01, jeżeli ten pomysł się utrzyma, będzie dobrym interesem, ale dla zagranicznego partnera, za co miałoby zapłacić wojsko. Korzyści wynikające z wdrożenia doktryny Pana Prezydenta a) W sferze doktrynalnej Przypuszczam, że implementacja dyrektywy oznaczałaby wyraźne przyjęcie korzystnej dla Polski, europejskiej filozofii militarnego bezpieczeństwa opartego na koncepcji obronnego sojuszu, którego zadaniem jest utrzymanie status quo. Europejska filozofia różni się znacząco od atlantyckiej, czyli amerykańskiej, szczególnie z powodu odmiennych doświadczeń historycznych i społecznej psychologii społeczeństw państw Europejskich. Potwierdzeniem jest sytuacja wokół interwencji w Syrii, do czego parły Stany Zjednoczone, a czego nie chciała większość Europy. Polskie doświadczenia historyczne, wynikające chociażby z warszawskiego powstania, są znacząco bliższe koncepcji europejskiej. b) W sferze ekonomiczności Sił Zbrojnych Europa, a szczególnie Polska, jest zainteresowana budową stabilizacji i cywilizacyjnego rozwoju oraz poszukiwaniem tańszego bezpieczeństwa. Dyrektywa Pana Prezydenta orientuje Wojsko Polskie w kierunku tworzenia zdolności obronnych opartych na współdziałaniu własnego potencjału z NATO i Unią Europejską w przedsięwzięciach obronnych obszaru euroatlantyckiego. Takie zorientowanie Sił Zbrojnych, a także przemysłu, może generować znaczące oszczędności, gdyż koszty wytwarzania i pozyskiwania lekkich, ale skutecznych w obronie systemów uzbrojenia są niższe niż podejmowanie wielkich programów opracowywania i produkcji ciężkich systemów o przeznaczeniu raczej ofensywnym. c) W sferze społecznej Większość nie zawsze ma rację, często ta niby większość jest wrzaskliwą mniejszo- ścią. Jednak w kwestii udziału Wojska Polskiego w wojnach ekspedycyjnych, opinie polskiego społeczeństwa od czasu wojny w Iraku radykalnie się zmieniły. Obecnie, co potwierdzają badania socjologiczne, tylko niewielki procent polskiego społeczeństwa byłby gotów poprzeć nasz udział w następnej ekspedycji. Jest to także wynik utraty wiary w argumenty takie, jak w przypadku parcia do wojny w Iraku. Okazało się, że dostarczano nieprawdziwych informacji o posiadaniu przez Irak broni masowej zagłady. Więc także informacje o użyciu gazu bojowego przez syryjski reżim były przyjmowane, jako jednoznacznie wiarygodne. Dobrze się stało, że polskie władze wypowiedział się, że nie weźmiemy udziału w ewentualnym uderzeniu na Syrię. Na tym tle warto zastanowić się, czy ofiary w ludziach poniesione przez Polskę w Iraku i Afganistanie można usprawiedliwiać tezą o zaskarbianiu sojuszniczej wdzięczności, gdyby Polska była w potrzebie. Historyczne doświadczenia potwierdzają, że wdzięczność funkcjonuje najlepiej, jeżeli jest zgodna z aktualnym interesami dłużnika. Temat można zamknąć oceną, że doktryna Pana Prezydenta o nadrzędności obrony obszaru krajowego trafia w potrzeby bezpieczeństwa, sytuacji ekonomicznej Polski i w społeczne oczekiwania. Marian Moraczewski Płk w st. spocz., dr inż. Marian Moraczewski, absolwent Wojskowej Akademii Technicznej. Ekspert Stowarzyszenia Euro- -Atlantyckiego w zakresie przemysłu obronnego, koncepcji obronnych, w tym strategii bezpieczeństwa militarnego państwa. W latach attache obrony w Ambasadzie RP w Waszyngtonie. 24