WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2013/2014 ETAP I - SZKOLNY

Transkrypt

1 (pieczątka szkoły) (imię i nazwisko ucznia) WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2013/2014 ETAP I - SZKOLNY Czas na wykonanie zadań konkursowych 50 minut. Instrukcja dla ucznia. Test liczy 7 stron i zawiera 19 zadań. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej. Polecenia czytaj uważnie i ze zrozumieniem. Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem. Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi. Nie używaj korektora. W przypadku testu wyboru (A, B, C, D) zaznacz prawidłową odpowiedź, stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź. W przypadku określania prawdziwości bądź fałszu, obwiedź kółkiem odpowiednio literę P lub F. Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisuj w wyznaczone w teście miejsca. Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego przeznaczonym. Pracuj samodzielnie. Powodzenia! Strona 1 z 7

2 TEKST I Kontaminacja, czyli krzyżowanie dwóch konstrukcji, to jedno z najbardziej żywotnych zjawisk językowych. Ze skrzyżowań powstają nowe wyrazy, np. bajoro to skutek połączenia bagna i jeziora, chwytać dawniejszych chwatać i chytać [.]; współczesny i dość dziwaczny spodnium powstał z kolei ze skrzyżowania spodni z kostiumem. Lubią tego typu zabawy słowotwórcze autorzy utworów dla dzieci. I tak np. w Krześlakach z rozwianą grzywą Joanny Kulmowej [ ] mamy [ ] windora (winda i indor), lampuchę ( lampa i mucha), stołunia (stół i słoń), odchmurzacze (odkurzacz i chmura) itp. Przykłady można mnożyć. Kontaminacja jest także współcześnie źródłem konstrukcji uchodzących za błędne. Błędne na wskutek to typowe skrzyżowanie równorzędnych wyrażeń na skutek i wskutek, popularne w każdym bądź razie powstało z krzyżówki w każdym razie i bądź co bądź, błędny zwrot do jednych z najwybitniejszych należy stanowi kontaminację poprawnych konstrukcji jednym z najwybitniejszych i do najwybitniejszych należy. A co z imiesłowami od czasowników przekonywać, dokonywać? Czego się to nie słyszy: przekonywujący, przekonujący, przekonywający, dokonujący, dokonywujący, dokonywający! Czy wszystkie te formy są poprawne? pytają często Czytelnicy [ ]. Zacząć trzeba od stwierdzenia, że czasowniki typu przekonywać, dokonywać [ ] odmieniały się kiedyś tylko w następujący sposób: przekonywam, przekonywasz, przekonywa, przekonywamy, przekonywacie, przekonywają. Pod wpływem liczniejszej grupy czasowników typu uję, - ujesz ( maluję malujesz, kupuję kupujesz) wytworzył się nowy typ odmiany, dziś już prawie wyłączny, a mianowicie: przekonuję, przekonujesz, przekonuje, przekonujemy, przekonujecie, przekonują. Stary model konstrukcyjny tkwi jednak jeszcze w świadomości językowej Polaków. [ ] Myślę, że po tym wyjaśnieniu nietrudno zbudować poprawne imiesłowy. Jeśli je wywiedziemy od starszego typu dokonywa, dokonywasz, [przekonywa, przekonywasz] itd., to powstaną poprawne formy dokonywający, [ ] przekonywający. Ponieważ ewolucja interesującej nas odmiany zmierza do wyłącznego funkcjonowania postaci dokonuję, dokonujesz, [ przekonuję, przekonujesz], warto szczególnie polecić poprawne i krótsze konstrukcje: dokonujący, [ ] przekonujący. Błędną krzyżówką są natomiast popularne postacie dokonywujący, przekonywujący itp. [ ] Ciekawe, jak potoczą się losy rywalizacji omówionych typów odmiany. [ ] Jan Miodek, Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław, Ossolineum,1983. Przekonujący przekonywający, s Na podstawie analizy przykładów kontaminacji z akapitu I napisz, jaka część mowy jest często wykorzystywana w procesie kontaminacji. 2. Odwołując się do treści akapitu I i II, zaznacz prawidłową odpowiedź. A. Kontaminacje są wyłącznie skutkiem zabawy z językiem, B. Kontaminacje są wyłącznie skutkiem kłopotów z językiem, C. Kontaminacje są skutkiem i zabawy z językiem, i kłopotów z językiem, D. Kontaminacje powstają w celach prowokowania innych użytkowników języka. Strona 2 z 7

3 3. Jaki typ imiesłowu stanowi zarówno forma przekonujący, jak i przekonywający? Podaj pełną nazwę tego typu imiesłowu. 4. W trzecim akapicie napisano: Czego się to nie słyszy: przekonywujący, przekonujący, przekonywający, dokonujący, dokonywujący, dokonywający! Czy wszystkie te formy są poprawne? pytają często Czytelnicy. W odpowiedzi na zamieszczone w tym fragmencie pytanie przyporządkuj wyliczone formy wyrazowe - przekonywujący, przekonujący, przekonywający, dokonujący, dokonywujący, dokonywający - do odpowiednich rubryk poniższej tabeli. formy poprawne wywodzące się od starszego typu odmiany czasownika: wywodzące się od nowszego typu odmiany czasownika: formy niepoprawne: 5. Którą formę spośród obu poprawnych Jan Miodek wskazuje jako wartą polecenia: tę wywodzoną od starszego typu odmiany czasownika czy tę, którą tworzy się od nowego typu odmiany czasownika? Swoją odpowiedź zapisz, stosując zdanie pojedyncze rozwinięte Oceń prawdziwość poniższego zdania, wybierając P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. Czasownik przekonywa i czasownik przekonuje 1. są takie same pod względem aspektu, 2. są różne pod względem aspektu, co nie powtarza się w ich bezokolicznikach. P F co powtarza się w ich bezokolicznikach. P F 7. Wyjaśnij, na czym polega różnica w pisowni nie z podanymi poniżej przysłówkami w stopniu równym. niełatwo Strona 3 z 7

4 nie dobrze nie bardzo -... TEKST II Zbigniew Herbert, Wilk i owieczka Mam cię - powiedział wilk i ziewnął. Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy. - Czy musisz mnie zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne? - Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach: Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę. W lesie spotkała złego wilka, który... - Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą. Moją mamę zjadł także wilk. - Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą autorzy pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy i morał. Nie miej do mnie żalu. Pojęcia nie masz, jak to głupio być złym wilkiem. Gdyby nie Ezop, usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy zachód słońca. Bardzo to lubię. Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę, a potem oblizał się. Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci. Nie poświęcajcie się dla morału. Strona 4 z 7

5 8. Wyjaśnij, dlaczego owieczka nie spełnia wymogów typowej bohaterki bajek zwierzęcych Zacytuj zdanie, które zaprzecza cesze wilka przypisywanej mu w większości bajek. Nazwij cechę, na którą wskazuje zacytowane przez Ciebie zdanie Napisz, w jaki sposób konwencja bajkowa wpływa na postępowanie wilka z bajki Herberta Zapisz plan tekstu bajki Zbigniewa Herberta. Zastosuj równoważniki zdań. I.. II... III..... IV. V. 12. Wyjaśnij swoimi słowami, jak rozumiesz zawarty w ostatnim wersie utworu morał bajki pt. Wilk i owieczka..... Strona 5 z 7

6 Zacytuj zdanie, w którym osoba mówiąca w tekście ujawnia swoją obecność poprzez apostrofę do odbiorcy. 14. Utwór Herberta należy do A. liryki B. epiki C. dramatu 15. Podaj imię i nazwisko znanego polskiego autora bajek. Zapisz wiek, w którym tworzył. 16. Zapisz podane zdanie, stosując mowę zależną: Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy i spytała: - Czy musisz mnie zjeść? Zamień podane zdanie na wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania: Zjadł wilk owieczkę i oblizał się. Uzasadnij użycie przecinka w utworzonym przez Ciebie zdaniu.... Strona 6 z 7

7 18. Ułóż zdania, w których rzeczownik owieczka wystąpi w podanych funkcjach składniowych: a. orzecznika: b. dopełnienia: c. podmiotu logicznego: 19. Narysuj wykres poniższego zdania, nazwij dokładnie typy zdań składowych. W pewnej chwili ujrzeli, że statek, który obserwowali od dłuższego czasu, zmienił swe położenie i odpłynął na zachód, obierając inny kierunek. ż Strona 7 z 7