Podręcznik dobrych praktyk

Transkrypt

1 Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Podręcznik dobrych praktyk Projekt B2N BUSINESS TO NATURE Nowe podejście do rozwoju przedsiębiorczości na obszarach cennych przyrodniczo Grudzień 2012 r.

2 PROJEKT B2N Projekt B2N ( BUSINESS TO NATURE Nowe podejście do rozwoju przedsiębiorczości na obszarach cennych przyrodniczo ) jest inicjatywą współfinansowaną w ramach programu INTERREG IVC, której celem jest rozwój regionów poprzez promocję przedsiębiorczości opartej na lokalnych umiejętnościach i doświadczeniach przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego. Aby osiągnąć ten cel projekt skupia się na zademonstrowaniu i rozpowszechnianiu najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych. PARTNERSTWO PROJEKTU W projekcie B2N uczestniczyło 10 instytucji z 8 krajów UE (Francja, Hiszpania, Polska, Portugalia, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy); przy czym do połowy 2011 r. w projekcie było 11 instytucji partnerskich z 9 krajów (partner z Bułgarii wycofał się z projektu). Partner Wiodący Polska Agencja Rozwoju Turystyki SA Polish Tourism Development Agency Warszawa, Polska Partnerzy Projektu Warmińsko - Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie Warmia and Mazury Regional Development Agency Joint Stock Company Olsztyn, Polska Instituto Ourensano de Desarrollo Economico (INORDE) Institute for Economic Development of Ourense Province (INORDE) Ourense, Hiszpania 2

3 Länsstyrelsen Östergötland Östergötland County Administrative Board Linköping, Sweden Provincia di Perugia Perugia Province Perugia, Italy Comité Régional de Développement Touristique d'auvergne Regional Committee for Tourism Development of Auvergne Aubiere, France CyngorSir Powys CountyCouncil County Hall Llandrindod Wells, United Kingdom Fondation Grand Paradis Grand Paradis Foundation Cogne, Italy 3

4 Associação de Desenvolvimento da Região do Alto Tâmega (ADRAT) Development Association of Alto Tâmega s Region Chaves, Portugal Lokalni Pospeševalni Center Pivka Local Development CenterPivka Pivka, Slovenia 4

5 DOBRE PRAKTYKI Francja, region Auvergne Ścieżka nad rzeką Jordan publiczno- Communauté d'agglomération du Bassin d'aurillac Płynąca przez cenne obszary przyrodnicze Natura 2000 rzeka Jordan to przykład możliwości stworzenia atrakcji turystycznej na bazie partnerstwa publiczno-prywatnego. Celem projektu było udostępnienie niedostępnych wcześniej walorów przyrodniczych i wykreowanie w oparciu o nie oferty turystycznej, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich wartości środowiska naturalnego. Od swoich źródeł aż do miasta Aurillac, rzeka Jordan znana jest przede wszystkim ze swojej czystości, dzięki czemu mieszkają w niej wydry z gatunku Lutra Lutra. Aby tę czystość zachować, a jednocześnie udostępnić rzekę dla ruchu turystycznego, na odcinku 2 km zbudowano pełną infrastrukturę w postaci m.in. drewnianych ścieżek i wiszących mostków. Środki finansowe na ten cel (w wysokości ok. 850 tys. EUR) zapewniły władze samorządowe. Z kolei sektor prywatny od 2006 r. stworzył ofertę, dzięki której zarówno mieszkańcy, jak i turyści, mogą podziwiać piękno 5

6 przyrody wokół rzeki i spędzać tutaj swój wolny czas. Od tamtego czasu rejon rzeki Jordan odwiedza ok. 30 tys. osób rocznie, co wpływa pozytywnie nie tylko na rozwój samej atrakcji, ale także całego regionu. Hiszpania, Prowincja Ourense (Galicja) Farma Queixos do Xures Firma Queixos do Xures Antonio Dacuña Queixos do Xures to mała firma w obszarze przyrodniczym zajmująca się produkcją serów z koziego mleka. Na farmie jest hodowanych około 100 kóz. Farma produkuje sery z surowego mleka; oznacza to, że mleko nie jest poddawane obróbce cieplnej, co jest nowością w Galicji. Sposób produkcji stanowi o unikalności produktu. Inicjatywa była nagradzana kilka razy przez Regionalną Agencję Rozwoju Wsi. Firma znajduje się na facebooku i można się z nią kontaktować przez Internet. 6

7 Projekt Chestnut (Kasztan) publiczno- Institute for Economic Development of Ourense Province (INORDE) Projekt Kasztan zakłada przywrócenie uprawy drzew kasztanowych i oliwnych w południowej części Ourense, w pobliżu Castilli, na terenie obszaru posiadającego optymalne warunki naturalne do prowadzenia tego typu działalności rolnej. Inicjatywa polega na założeniu plantacji kasztanowców i drzew oliwnych na 578 prywatnych polach, zgrupowanych w 14 plantacjach. Farmy eksperymentalne zostały zlokalizowane w różnych częściach prowincji Ourense różniących się miedzy sobą warunkami naturalnymi, tak by badać stopień adaptacji uprawy w zależności od pogody i gleby. Dzięki projektowi powstało całe centrum naukowo-badawcze zajmujące się badaniami związanymi z adaptacją kasztanów oraz tworzeniem lekarstw przeciwdziałających ich chorobom. W ramach inicjatywy powstało również Ekomuzuem dedykowane historii regionu i produkcji kasztanów. Przyszłość projektu Kasztan wydaje się być niezagrożona, głównie dzięki istnieniu dwóch przedsiębiorstw zajmujących się eksportem pochodzących stąd kasztanów na cały świat, głównie na rynek azjatycki. Warto również dodać, iż kasztany, które nie spełniają ściśle określonych norm i nie mogą się pojawić jako produkt na rynku, są wykorzystywane jako karma dla świń. Ten niezwykle ciekawy i wielopłaszczyznowy galicyjski projekt został sfinansowany z programu Interreg III A oraz Instytut Ekonomicznego Rozwoju Prowincji Ourense (INORDE). 7

8 Rewitalizacja infrastruktury kolejowej publiczna samorząd regionu Ourense, Institute for Economic Development of Ourense Province (INORDE) W ramach projektu zostało odnowionych sześć dworców kolejowych oraz linie kolejowe, celem stworzenia szlaku turystycznego i nadania stacjom nowych cech użytkowych. Jeden ze starych dworców został zmodernizowany i adaptowany na schronisko z myślą o zapewnieniu noclegu turystom zwiedzającym nieopodal położony park krajobrazowy. Pozostałe dworce zostały także zmodernizowane na schroniska bądź małe muzea sztuki, kultury oraz dziedzictwa naturalnego regionu. Malownicza lokalizacja stacji położonych niedaleko siebie oraz atrakcyjne ceny (nawet 5 EUR za nocleg) sprawiają, że dworce te mają duży potencjał turystyczny. Prace wykonawcze nad projektem trwały dwa lata. Samorząd regionu Ourense był odpowiedzialny za wszystkie prace renowacyjne, natomiast Inorde (Agencja Rozwoju Regionalnego w Ourense) za koordynację działań projektu, zarządzanie kapitałem ludzkim oraz promocję przedsięwzięcia. Projekt został sfinansowany w ramach Programu INTERREG III A obejmującego współpracę transgraniczną Hiszpania-Portugalia. 8

9 Portugalia, Region Alto Tâmega Ekomuzeum Barroso Ecomuseu do Barroso Utworzenie Ekomuzeum było dużym osiągnięciem dla mikroregionu Barroso oraz jego mieszkańców. Odnowienie dawnych tradycji, zaangażowanie w przedsięwzięcie nie tylko starszych mieszkańców, ale także młodzieży, stało się na tyle istotne, że wszyscy mieszkańcy Barroso czują się z nim związani. Akcje promocyjne są na tyle zróżnicowane, że nawet małe dzieci widzą w Ekomuzeum miejsce, w którym mogą miło spędzić czas. Głównym celem istnienia portugalskiego Ekomuzeum jest upowszechnianie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu, podtrzymywanie tożsamości regionalnej, angażowanie społeczności lokalnej w rozwój oferty oraz współpracę z różnymi organizacjami. Ekomuzeum to dzisiaj główna siedziba położona na terenie historycznego miasteczka Montalegre oraz trzy małe wioski, z czego dwie na terenie Parku Narodowego Peneda-Gerés. Pitoes das Junias jest centrum skupionym na lokalnych tradycjach, dziedzictwie etnograficznym i cysterskim (znajduje się tutaj klasztor) oraz bogactwach Parku Narodowego. Z kolei znajdujący się w odległości ok. 30 km od siedziby głównej Ekomuzuem Tourém jest związany z farmerami oraz rękodziełem. Wioska ta jest blisko granicy z Hiszpanią i również stanowi część Parku Narodowego Peneda Gerés. Trzecie miejsce to Dom Kapitana w Salto zrekonstruowany starożytny dom rodzinny, obecnie przystosowany do przyjmowania gości i organizowania wydarzeń publicznych, posiadający także małą bibliotekę. 9

10 Włochy, Prowincja Perugia ( Region Umbria) Współpraca publiczno- na wyspie Polvese publiczno- Perugia Province Wyspa Polvese znajduje się na obszarze największego regionalnego parku na terenie Umbrii Regionalnego Parku Przyrody Jeziora Trazymeńskiego. Obszar wyspy charakteryzuje się malowniczym krajobrazem pełnym średniowiecznych zamków i murów obronnych. Na wyspie Polvese istnieją 3 działające MŚP wykonujące działalność gospodarczą w porozumieniu z władzami Prowincji Perugia. Pierwszy podmiot (Cooperativa Plestina) zarządza szlakami turystycznymi oraz podejmuje działania na rzecz ochrony środowiska i edukacji w tym zakresie. Drugi (Cooperativa Aurora) prowadzi restaurację, która obsługuje turystów, imprezy organizowane na wyspie, zielone szkoły itp. Trzeci podmiot natomiast (Cooperativa Il Progresso) nadzoruje produkcję oliwy z oliwek, która dzięki naturalnym procesom produkcji jest bardzo wysokiej jakości. Uczestnicy wycieczek mogą w sezonie brać udział w procesie zbierania i produkcji oliwy. Uczą się też podstawowych zasad tego rzemiosła. Oliwa w eleganckich butelkach sprzedawana jest jako pamiątka z wycieczki. Farma Monte Vibiano Monte Vibiano Vecchio Farm Farma Monte Vibiano została założona w roku W jej posiadaniu znajdują się winnice, gaje oliwne i pola pod uprawę zbóż. W roku 2003 nastąpiło przekształcenie działalności na odpowiedzialną ekologicznie (Eco-responsible). Farma zainwestowała w produkcję energii elektrycznej za pomocą ogniw fotowoltaicznych. Energia akumulatorowa zasila także maszyny rolnicze i samochody wykorzystywane na farmie. 10

11 Celem tych działań jest uzyskanie neutralności w emisji dwutlenku węgla. Obecnie farma może poszczycić się posiadaniem certyfikatu poświadczającego zerową emisję gazów cieplarnianych. Znaczna część działalności rolniczej oparta jest na metodach organicznych. Firma poszukuje ciągłych udoskonaleń poprzez współpracę z Centrum Badawczym Biomasy w Perugii (ważne centrum badawczo-naukowe w zakresie energii odnawialnych). Ponadto firma stosuje rozwiązania ekologiczne w biurze, np. wykorzystuje tylko ekologiczne materiały biurowe. Włochy, Region Vallée d'aoste (Dolina Aosty) Fundacja Grand Paradis Fondation Grand Paradis Fundacja funkcjonuje jako instrument władz regionalnych do zarządzania cennymi przyrodniczo obszarami zapewniający przy tym zrównoważony rozwój gospodarczy uwzględniający środowisko naturalne. 11

12 Hotel Bellevue w Cogne Hotel Bellevue w Cogne Hotel jest przykładem połączenia tradycji z wysokim poziomem usług. Jest to prywatny, rodzinny czterogwiazdkowy hotel z restauracją oznaczoną 1 gwiazdką Michelina. Usytuowany w centrum miasteczka Cogne hotel jest urządzony w tradycyjnym stylu góralskim. Można w nim zobaczyć setki elementów tradycyjnego umeblowania i ceramiki, charakterystycznych dla regionu, które stanowią wyposażenie pokoi. Personel hotelu ubrany jest w tradycyjne stroje. Wnętrze hotelu zdobią dzieła regionalnych artystów. Hotel serwuje dania sporządzone z regionalnych produktów i w większości korzysta z usług regionalnych dostawców. Hotel zlokalizowany jest wysoko w górach, posiada SPA z widokiem na piękną panoramą Alp. W SPA wykonywane są zabiegi na bazie ziół, które rosną w okolicy. Pokój zabaw dla dzieci wyposażony jest w tradycyjne zabawki. Zgromadzone w nim są sprzęty i meble z okolicznych pozamykanych wiejskich szkół. Konsorcjum touroperatorów Cogne Valley Consortium of Cogne Valley Operators Konsorcjum jest przykładem udanej współpracy przedsiębiorstw z branży turystycznej. Tworzy lokalną organizację turystyczną, która dba o zrównoważony rozwój regionu i marketing terytorialny Doliny Cogne. Przedsiębiorstwa z branży turystycznej skupione w konsorcjum konkurują ze sobą, ale jednocześnie współpracują w tych obszarach, gdzie możliwe jest wyzwolenie efektów synergicznych wspólnych działań. Posiadają wspólną stronę internetową, na której znajduje się zintegrowany system rezerwacji miejsc noclegowych. Ponadto, zrzeszone przedsiębiorstwa wspólnie oferują turystom, takie usługi jak bezpośrednią pomoc, informacja, pakiety wakacyjne. 12

13 Konsorcjum angażuje się także na rzecz społeczności lokalnej poprzez organizację i prowadzenie lokalnych wydarzeń, jak również jest inicjatorem wielu akcji ekologicznych. Pracownicy przedsiębiorstw w sezonie turystycznym poruszją się tylko na rowerze, tak aby dodatkowo nie zanieczyszczać powietrza i nie obciążać dróg lokalnych. Drogi w górach są bardzo wąskie i przy natężonym ruchu turystycznym trudno jest przemieszczać się samochodem. Wszystkie hotele mają własne rowery, które użyczają turystom bezpłatnie, zachęcając ich do pozostawienia samochodu na parę dni. Działalność konsorcjum ma kluczowe znaczenie dla sukcesu turystyki zrównoważonego rozwoju w Dolinie Cogne. Dolina jest położona w sercu najstarszego Parku Narodowego Gran Paradiso, dlatego dbałość o środowisko i o walory przyrodnicze jest tu niezwykle ważna. Zespół ludowy Pitularita Trouveurs Valdotains Celem projektu jest zachowanie muzycznych korzeni Doliny Aosty i obszaru granicznego Alp. Zespół powstał w 1980 r. Ma na celu zachowanie tradycji kultury alpejskiej nie tylko w zakresie muzyki, tańców, pieśni ludowych, strojów i legend, ale również dziedzictwa historycznego. Zespół wiernie i dokładnie reprezentuje prawdziwy folklor regionu. Wykorzystuje instrumenty tradycyjne takie jak, akordeon, skrzypce, flet, klarnet. Z usług zespołu korzystają hotele w okolicy. Jego występy stanowią atrakcję turystyczną. Zespół prowadzi również działania edukacyjne związane z muzyczną tradycją Alp. Stowarzyszenie ochrony siedlisk przyrodniczych (Habitat Cooperative) Habitat cooperative Podmiot działa od 1986 r. i zajmuje się edukacją w zakresie ochrony środowiska. Celem kooperatywy jest popularyzacja idei związanych z promocją ekologii, ochroną 13

14 środowiska i zrównoważonym rozwojem. Stowarzyszenie zrzesza miłośników przyrody i ekspertów z dziedziny nauk przyrodniczych, takich jak biologia, botanika, zoologia, geologia, geografia, architektura krajobrazu. Kooperatywa organizuje warsztaty trekkingowe, na których oferuje praktyczne lekcje czytania przyrody poprzez tropienie zwierząt i obserwowanie ich w naturalnym środowisku. Ponadto, stowarzyszenie zajmuje się organizowaniem warsztatów fotografii przyrodniczej, które odbywają się w wyjątkowo atrakcyjnych pod względem przyrodniczym miejscu na obszrze Parku Narodowego Gran Paradiso. Warsztaty ukierunkowane są tematycznie np. pod kątem fauny lub flory. Po zajęciach teoretycznych odbywa się praca w terenie na szlakach turystycznych. Dzięki pozyskiwaniu sponsorów ze strony firm fotograficznych, warsztaty są odpłatne w niższym stopniu. Maison Bruil w Introd Fondation Grand Paradis Wiejski dom zrewitalizowany ze środków unijnych. Maison Bruil jest jednym z najlepszych przykładów architektury wiejskiej na obszarze Gran Paradiso i został poddany gruntownej renowacji w celu demonstrowania funkcji tradycyjnego domu wiejskiego. Stanowi on historię architektury stylu życia wiejskiego. W wiejskim domu znajduje się wystawa przedstawiająca tradycyjną produkcję i rozwijane w ciągu wieków sposoby przechowywania żywności. Jest to miejsce gdzie odbywają się warsztaty dydaktyczne mające na celu przekazanie wiedzy dotyczącej tradycyjnych form produkcji i konserwacji żywności przy użyciu naturalnych metod. 14

15 Ponadto, w Maison Bruil znajduje się sala wraz z ekspozycją poświęconą lokalnym producentom i rolnikom. Jest to miejsce, gdzie odbywają się degustacje o walorach edukacyjnych. Zwiedzający dom wiejski w Introd mają możliwość bezpośredniego kontaktu z rolnikami, którzy prezentują produkty własnego wyrobu. Podczas degustacji dojrzewających serów, wędlin i wina, uczestnik wykorzystuje swoje zmysły jako instrument poznania w celu porównywania smaków różnych produktów, rozpoznawania zapachów i identyfikowania ich z produktem. Fundacja Gran Paradis poprzez projekt Maison Bruil promuje lokalną żywność i wzmacnia tożsamość kulinarną regionu. Polska, Region Warmii i Mazur Rozwój infrastruktury turystycznej wokół jeziora Jeziorak publiczna Związek Gmin Jeziorak Jest to przykład funkcjonalnego systemu Eko-marin na najdłuższym w Polsce jeziorze Jeziorak położonym na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. W ramach projektu powstało zaplecze lądowe, 27 marin żeglarskich oraz statek asenizacyjny. Był to pierwszy w Polsce tak kompleksowy projekt. Przedsięwzięcie pozwoliło na unowocześnienie i podniesienie standardu usług świadczonych dla żeglarzy i turystów przebywających nad jeziorem Jeziorak, ale również przyczyniło się do zabezpieczenia ekologicznego środowiska przy rozwijającym się ruchu turystycznym. Przedsiębiorstwo Społeczne Wioska Garncarska Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA Przedsiębiorstwo powstało w 2007 roku dzięki wsparciu Nidzickiej Fundacji Rozwoju NIDA. W wiosce zatrudnionych jest 10 osób i jest przykładem ekonomii społecznej. Wioska Garncarska łączy przedsiębiorczość z promocją historii i kultury regionalnej. Przedsiębiorstwo to zajmuje się produkcją rzemieślniczą (krawiectwo, garncarstwo, rękodzieło), a także organizuje szkolenia i warsztaty m.in. z malowania na szkle, tworzenia produktów ceramicznych, ręcznej produkcji papieru. Ważnym elementem są 15

16 tzw. Wesela Mazurskie będące inscenizacją dawnych obyczajów weselnych na Mazurach. W trakcie imprezy prezentowane są stare, tradycyjne obrzędy weselne, a goście mają możliwość degustacji przepysznych regionalnych potraw i nalewek. Można także pośpiewać lub potańczyć przy akompaniamencie ludowej kapeli. Garncarska wioska angażuje się w projekty edukacyjne o tematyce ekologicznej, animuje wydarzenia i systematycznie poszerza swoją ofertę tak aby goście mieli stale powody do odwiedzin. Sieć dziedzictwa kulinarnego Warmia Mazury Powiśle publiczna Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko- Mazurskiego, Departament Polityki Jakości Region Warmii i Mazur należy do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego. Jest to sieć skupiająca regiony członkowskie z całej Europy, których wspólnym celem jest rozwój poprzez promocję lokalnych i regionalnych produktów spożywczych. Projekt Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury Powiśle został przedstawiony jako dobra praktyka promująca regionalne potrawy oraz wzmacniająca tożsamość kulturową regionu. 16

17 Góra Czterech Wiatrów Sp. z o.o. publiczna (zarządzana przez spółkę utworzoną przez Urząd Gminy Mrągowo) Urząd Gminy Mrągowo Władze miejskie Mrągowa, w celu wydłużenia sezonu turystycznego, zrealizowały projekt dzięki któremu Mrągowo przyciąga turystów także w sezonie zimowym. Niedaleko miasta zbudowano centrum sportowe, które nazwano Górą Czterech Wiatrów. Do jego realizacji miasto wykorzystało fundusze regionalne oraz z Ministerstwa Edukacji i Sportu. Góra Czterech Wiatrów to wyciągi narciarskie, niedrogi hostel, restauracja, bar, zaplecze sanitarne dla osób korzystających z wyciągów. Podczas zimy goście mogą korzystać z różnorakich sportów zimowych. Istniejąca infrastruktura sportowa to: dwa wyciągi narciarskie, cztery trasy zjazdowe o różnym stopniu trudności - od zielonej, poprzez niebieską, czerwoną do czarnej, snowpark dla snowboardzistow jak również lodowisko. Na terenie ośrodka działają podmioty prywatne oferujące towary i usługi narciarzom korzystającym z wyciągów. Pobliskie jezioro w okresie letnim również daje możliwość aktywnego wypoczynku. Góra Czterech Wiatrów jest dobrym przykładem wydłużenia sezonu w turystyce. Inicjatywa ta umożliwia lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych. Wywiera również pozytywny wpływ na sytuację ekonomiczną Mrągowa. 17

18 Słowenia Jaskinie Szkocjańskie publiczna The Skocjan Caves Park Public Service Agency W 1986 roku Jaskinie Szkocjańskie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO. Miejsce to znajduje się pod ochroną jako park krajobrazowy oraz obszar ochrony biosfery. Jaskinie zostały częściowo udostępnione do zwiedzania i stanowią jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych Słowenii. Jednocześnie stanowią dobry przykład zarządzania obszarami prawnie chronionymi oraz są modelowym przykładem współpracy władz ze społecznością lokalną. Dzięki unijnym środkom udało się przystosować szlak do zwiększonego ruchu turystycznego zabezpieczając go jednocześnie od strony ekologicznej. Glamping eko-domki campingowe Bled Camping Glamping to nowy trend w dziedzinie campingu i caravaningu. Łączy on w sobie zalety wygodnego hotelu osadzonego na łonie natury. Przystosowanie domków do różnych warunków atmosferycznych powoduje, że są one dobrym celem podróży o każdej porze roku. Fakt ten przekłada się na wydłużenie sezonu turystycznego. Domki zbudowane są w ekologicznej technologii z drewna dostarczanego przez lokalnych 18

19 producentów. Domki wyposażone są w meble ogrodowe, łóżka, koce i podstawowe niezbędne urządzenia. Wszystko wysokiej jakości o oryginalnym designie. Kuchnia i łazienki znajdują się w zbiorczych budynkach ośrodka. Domki są przystosowane do przyjęcia par, jak i rodzin z dziećmi. Ta dobra praktyka jest jednocześnie bardzo łatwa do zaimplementowania w innych krajach. Rezerwat dzikiej przyrody Jeleń Sneżnik publiczna Snežnik woods and Reserve Jelen Rezerwat Jeleń jest największym naturalnym rezerwatem leśnym w Europie. Daje możliwość oglądania wielu gatunków dzikich zwierząt przy zachowaniu ich spokoju i poszanowaniu środowiska naturalnego. W rezerwacie w towarzystwie doświadczonego przewodnika istnieje możliwość obserwacji niedźwiedzi oraz innych zwierząt z ambony w ich naturalnym środowisku. Władze rezerwatu współpracują z innymi instytucjami w Europie przyczyniając się do wzrostu ochrony środowiska naturalnego, realizując projekty edukacyjne i doświadczalne. 19

20 Szwecja, ÖstergÖtland URNATUR Firma Urnatur, Ulrika Krynitz i Håkan Strotza Słowo urnatur oznacza stworzone z natury. Jest to rodzinne przedsięwzięcie realizowane od niemal 20 lat przez szwedzkie małżeństwo Ulrikę Krynitz i Håkana Strotza na terenie ich 40-hektarowego gospodarstwa. Miejsce to powstało z wielkiej pasji właścicieli do zachowania tradycji szwedzkich obszarów wiejskich. Jest to nie tylko firma przynosząca dochód całej rodzinie, ale również jej sposobem na życie. Urnatur to małe ekologiczne gospodarstwo rolne zajmujące się hodowlą owiec, bydła i kur, prowadzone według tradycyjnych form działalności rolniczej. To także niezwykła baza turystyczna, która opiera się o małe drewniane chatki zbudowane własnoręcznie przez właściciela i zlokalizowane na terenie obszaru leśnego. Powstały one w oparciu o tradycyjną technologię budowlaną, są pozbawione prądu i opalane drewnem. Ich wyposażenie jest proste, ale najwyższej jakości. Gospodyni przygotowuje dla gości posiłki tylko i wyłącznie z produktów dostępnych na terenie gospodarstwa, w tym m.in. świeżych ziół, warzyw, a także nabiału i mięsa. Zajmuje się również designem, tworząc m.in. ręcznie tkane dywany, serwety, obrusy oraz zdobiąc szkło. Oferta Urnatur kierowana jest do turystów indywidualnych oraz grup zorganizowanych (m.in. propozycja unikalnych eventów integracyjnych, organizacja konferencji). Przyjeżdżają tutaj ludzie z całego świata, m.in. z USA, Chin i Japonii. Krajobraz Urnatur to tradycyjne szwedzkie drewniane płoty, przepiękny las i łąki, czyste jezioro, wszystko utrzymane w idealnym porządku i w zgodzie z przyrodą. Właściciele przywiązują wielką wagę do tradycji oraz ochrony bioróżnorodności. 20

21 Angażują się w działania proekologiczne, współtworzyli m.in. system certyfikacji ekologicznej w turystyce Natures Best. Urnatur należy do Szwedzkiego Stowarzyszenia Ekoturystyki, światowej sieci ekohoteli (Eco Hotels of the World), jest członkiem Fundacji Zeitza na rzecz Międzykulturalnego Bezpieczeństwa Ekologicznego (Zeitz Foundation for Intercultural Ecosphere Safety), posiada certyfikat Natures Best. W 2012 roku Urnatur został nagrodzony nagrodą Grand Travel Awards Eco Tourism. Rezerwat przyrody Tåkern wraz z centrum turystycznym Naturum Tåkern publiczna Naturum Tåkern Tåkern jest jednym z najważniejszych ptasich jezior w północnej Europie. W 1975 roku zostało ono ustanowione rezerwatem przyrody. Jego powierzchnia wynosi ha, w tym ha pokrywają wody, a reszta to m.in. łaki i lasy. Celem powołania rezerwatu jest tworzenie warunków dla ochrony jeziora i jego otoczenia, które stanowi jedno z najważniejszych miejsc w Europie północnej dla ptaków wodnych, jak również innych form flory i fauny ważnych z uwagi na ich wartości zoologiczne i botaniczne. Rezerwat jest zarządzany wspólnie przez władze lokalne (County Administrative Board) oraz właścicieli ziemi. Otwarte w maju 2012 roku przez samego króla szwedzkiego Karola XVI Gustawa centrum Naturum Tåkern jest wielką dumą mieszkańców Östergötland. Pełni ono funkcję centrum przyrodniczo-edukacyjnego, którego oferta jest skierowana przede wszystkim do dzieci i młodzieży. 21

22 System certyfikacji ekoturystyki Natures Best The Swedish Society for Ecotourism Natures Best jest pierwszym i jedynym funkcjonującym w Europie systemem certyfikacji turystyki zrównoważonej na szczeblu krajowym. Został on stworzony przez branżę turystyczną, organizacje zajmujące się ochroną środowiska, instytucje państwowe i regionalne w sumie 30 firm i 20 organizacji brało udział w jego kreowaniu. System zaczął działać w 2002 roku, a jego zarządzaniem zajmują się: Szwedzkie Stowarzyszenie Ekoturystyki i Szwedzka Organizacja Turystyczna (Visit Sweden). Celem Natures Best jest promowanie turystyki zrównoważonej i ekoturystyki oraz rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe. System opiera się o 6 podstawowych zasad dotyczących m.in.: wsparcia dla rozwoju lokalnego, ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego, promocji zrównoważonego rozwoju oraz stosowania rozwiązań ekologicznych. Certyfikaty nadawane są touroperatorom i operatorom atrakcji turystycznych, którzy spełniają jasno określone kryteria. Rezerwat przyrody Tinnerö wraz z przedsiębiorstwem CGs Naturvård AB publiczna Miasto Linköping Rezerwat przyrody Tinnerö jest częścią unikalnego dystryktu dębowego w Östergötland. Jego powierzchnia, która niegdyś służyła celom militarnym i była wykorzystywana przez armię, to ponad 600 ha. Rezerwat ustanowiono w 2006 roku, a jego zarządzaniem zajmują się władze miasta Linköping. Już od 2002 roku na jego terenie prowadzone są na szeroką skalę projekty rewitalizacyjne dotyczące zarówno samego drzewostanu, jak i zamieszkującej go fauny, a także wartości kulturowych. 22

23 Dzięki temu dzisiaj rezerwat Tinnerö to doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszkańców pobliskiego Linköping. Dla zachowania przyrodniczych i kulturowych wartości dębowego dystryktu niezwykle istotna jest hodowla zwierząt. Tym właśnie m.in. zajmuje się przedsiębiorstwo prywatne CGs Naturvård AB. Ponadto przyczynia się ono do ochrony przyrody i bioróżnodności m.in. poprzez budowanie drewnianych mostów na terenach wodnych, wznoszenie tradycyjnych szwedzkich płotów, etc. 23

24 Biuro Projektu w Warszawie Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. ul. Chałubińskiego 8, Warszawa tel Magdalena Ragus Koordynator Projektu B2N magdalena.ragus@part.com.pl Biuro Projektu w Olsztynie Warmińsko - Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie Plac Bema 3, Olsztyn tel Marta Piskorz m.piskorz@wmarr.olsztyn.pl Katarzyna Bartnik k.bartnik@wmarr.olsztyn.pl Projekt B2N jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu INTERREG IVC. Program Współpracy Międzyregionalnej INTERREG IVC, finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, umożliwia współpracę regionów Europy w ramach projektów służących wymianie i przekazywaniu doświadczeń w zakresie innowacyjności, gospodarki opartej na wiedzy, środowiska naturalnego oraz zapobiegania ryzyku. Całkowita wartość projektu: ,24 EUR Wartość dofinansowania: ,09 EUR 24