KOSMETOLOGIA I FARMAKOLOGIA SKÓRY. Redakcja naukowa wydania polskiego W ALDEM AR PLACEK PZWL

Transkrypt

1 MARIE-CLAUDE MARTINI KOSMETOLOGIA I FARMAKOLOGIA SKÓRY Redakcja naukowa wydania polskiego W ALDEM AR PLACEK PZWL

2 MARIE-CLAUDE MARTINI KOSMETOLOGIA I FARMAKOLOGIA SKÓRY Redakcja naukowa wydania polskiego prof. dr hab. n. med. W ALDEM AR PLACEK Tłumaczenie z języka francuskiego mgr M ARIA BO BRO W SKA dr n. med. KRYSTYNA RO M A Ń SKA -CO CKA Wydanie I PZWL

3 SPIS TREŚCI Przedmowa do wydania polskiego... 5 Przedmowa... 6 Wstęp... 7 Rozdział 1 Ustawodawstwo Definicja produktów kosmetycznych oraz środków higienicznych Ustawodawstwo dotyczące środków higienicznych i produktów kosmetycznych Dokumentacja kosmetyku Oznakowanie Obowiązki Skróty Oznakowania dodatkowe Aneksy do wytycznych Spis europejski Produkty z pogranicza Wiza PP lub deklaracja jakości produktu Rozdział 2 Anatomia i fizjologia skóry Budowa ogólna Naskórek Warstwa podstawna (rozrodcza) Warstwa kolczysta Warstwa ziarnista Warstwa rogowa Zjawisko keratynizacji Inne komórki naskórka Granica skómo-naskórkowa Skóra właściwa Tkanka podskórna Budowa Lipogeneza Lipoliza 45. 9

4 Unaczynienie Unerwienie Rola warstwy rogowej Efekt bariery Magazynowanie Rola estetyczna ph skóry Płaszcz wodnolipi do w y Umiejscowienie Skład Rozwój Rola płaszcza wodnolipidowego Flora skóry Przydatki skóry Gruczoły potowe Gruczoły potowe ekrynowe (GSE) Gruczoły potowe apokrynowe (GSA) Mieszki włosowe Budowa Skład łoju Typy wydzielania łoju Regulacja wydzielania łoju Rozdział 3 Przenikanie przez skórę Absorpcja przezskóma Stan skóry Fizykochemiczny charakter substancji czynnej Podłoże Składniki podłoża Forma fizykochemiczna podłoża Mechanizm absorpcji przeznaskórkowej Drogi transportu przezskómego Kinetyka transportu przezskómego Metody oceny szybkości przenikania przez skórę Rozdział 4 Nawilżanie skóry i produkty nawilżające Kinetyka przeznaskórkowa wody Czynniki nawilżające Zatrzymywanie wody przez warstwę rogową Substancje nawilżające Hydrofobowe substancje błonotwórcze Węglowodory Woski Alkohole tłuszczowe Płynne i syntetyczne estry kwasów tłuszczowych Silikony Hydrofilowe substancje błonotwórcze Makrocząsteczki biologiczne Substancje hydrofilowe tworzące żele

5 Niskocząsteczkowe substancje nawilżające Humektanty Składniki NMF Glikol propylenowy Regulatory lipidowego cementu międzykomórkowego Podłoża Rozdział 5 Trądzik, łojotok i produkty lecznicze Łojotok Mechanizm i skutki Porady i pielęgnowanie Trądzik Czynniki wpływające na pojawienie się trądziku Łojotok Nadmierne rogowacenie Flora Przebieg trądziku Leczenie trądziku Leczenie ogólne Leczenie miejscowe Kosmetyki stosowane w trądziku Właściwości komedogenne Zalecenia 88. Rozdział 6 Starzenie się skóry Mechanizm Starzenie się skóry w obrębie naskórka Starzenie się skóry w obrębie granicy skómo-naskórkowej Starzenie się skóry w obrębie skóry właściwej Substancje aktywne Środki terapeutyczne Substancje kosmetyczne pochodzenia białkowego Kolagen Żelatyna Elastyna Proteoglikany Lipoproteiny Proteiny Enzymy Składniki kosmetyków o charakterze niebiałkowym Kwas hialuronowy Chitozan DNA Produkty przeciwrodnikowe i produkty ochrony przeciwsłonecznej Fitoestrogeny a-hydroksykwasy Retinoidy Kwasursolowy Sole kwasu alginowego 104. Rozdział 7 Typy skóry Skóra sucha Cechy charakterystyczne Rozpoznanie skóry suchej

6 Przyczyny powstawania skóry suchej Zalecenia Skład różnych produktów występujących na rynku Skóra tłusta Cechy charakterystyczne Rozpoznanie skóry tłustej Zalecenia Skóra mieszana Skóra starcza Cechy charakterystyczne Przyczyny starzenia się skóry Zalecenia Skóra wrażliwa Cechy charakterystyczne Przyczyny powstawania skóry wrażliwej Zalecenia Skóra czarna Cechy charakterystyczne Problemy estetyczne i choroby skóry czarnej Zalecenia Skóra azjatycka Cechy charakterystyczne Zalecenia Skóra mężczyzny Cechy charakterystyczne Cechy wyróżniające skórę mężczyzny Kosmetyki dla mężczyzn Kosmetyki przed goleniem Kosmetyki do golenia Kosmetyki po goleniu Zalecenia Rozdział 8 Higiena niemowlęcia Skóra niemowlęcia Wydzielanie łoju Wydzielanie potu Flora skórna Zalecenia Pielęgnowanie pośladków Szampony Płyny do kąpieli Toniki Produkty przeciwsłoneczne Chusteczki nawilżające

7 Rozdział 9 Wykwity skórne i banalne dermatozy Porady apteczne Jak rozpoznać i nazwać podstawowe wykwity skórne? Plama Grudka Krosta Pęcherzyk Pęcherz Strup Łuska Guzy Guzki Problemy dermatologiczne związane z różnymi okresami życia Niemowlę Pieluszkowe zapalenie skóry Łojotokowe zapalenie skóry u niemowlęcia lub ciemieniucha Atopowe zapalenie skóry Choroba Leinera-Moussous Potówki Prosaki noworodka Pleśniawki Naczyniaki Znamiona Dziecko Liszajec zakaźny Zliszajcowacenie Grzybice woszczynowe Brodawki Świerzb Wszawice Liszaj pokrzywkowy (strophulus) Odmrożenia Łysienie Wiek młodzieńczy i dorośli Dermatozy infekcyjne Zakażenia wirusowe Grzybice Choroby alergiczne Różne dermatozy Osoby starsze Brodawki łojotokowe Punkty rubinowe lub naczyniaki gwiaździste Rogowacenia Afty Zajady 155. Rozdział 10 Zabarwienie skóry i produkty przeciwsłoneczne Promieniowanie słoneczne Zabarwienie skóry Mechanizm Rasy Melaniny Synteza melanin Czynniki wpływające na syntezę melanin

8 Zaburzenia barwnikowe Odbarwienia Przebarwienia Czynniki wpływające na zabarwienie skóry Środki przyspieszające opalanie Środki światłouczulające Pochodne tyrozyny Prekursory melaniny Samoopalacze DHA ( sztuczny opalacz ) Erytruloza Kantaksantyna Oenobiol Solaria (lampy do opalania emitujące promieniowanie U V ) Czynniki hamujące syntezę barwnika - substancje wybielające Sole rtęciowe Pochodne fenolowe Hydrochinon i estry hydrochinonu (metylowy, benzylowy) N-butylorezorcynol Antyutleniacze Kortykosteroidy Kwas azelainowy Wyciągi roślinne Kwas kojowy N-acetylo-4-S-cystaminofenol Substancje pomocnicze Zalecenia przy stosowaniu substancji wybielających Techniki dermatologiczne Efekty działania słońca na skórę Ochrona przeciwsłoneczna Ochrona naturalna Zabarwienie skóry Pogrubienie warstwy rogowej Produkcja kwasu urokaninowego Ochrona zewnętrzna Filtry fizyczne Filtry chemiczne Związki wychwytujące wolne rodniki Formy galenowe produktów przeciwsłonecznych Produkty bezwodne Sztyfty Oleje Emulsje Emulsje O/W lub L/H Emulsje W/O lubh/l7s Lipożele Emulsjewaerozolu Przykłady składu o wysokim wskaźniku ochrony 12 < IP < Produkty wodne Żele Spraye Wskaźniki ochrony IP dla UVB Zasady Warunki eksperymentalne IPdlaUYA

9 Metoda lamp specjalnych Metoda oceny zabarwienia Ochrona przed promieniowaniem podczerwonym Pomiar redukcji szczątkowej Produkty po opalaniu Składniki przeciwzapalne i łagodzące Składniki znieczulające Produkty odświeżające Składniki przyspieszające gojenie Formy fizykochemiczne Zalecenia Rozdział 11 Choroby wywołane przez promieniowanie słoneczne Reakcje skóry zdrowej Raki skóry Xeroderma pigmentosum Reakcje indywidualne Reakcje pochodzenia endogennego Porfirię skórne Pelagra Reakcje pochodzenia pozaustrojowego, fotodermatozy idiopatyczne Świerzbiączka letnia Wielopostaciowe osutki świetlne Pokrzywka słoneczna Przetrwałe posłoneczne zapalenie skóry Choroby dermatologiczne zaostrzające się pod wpływem słońca Zapalenie skóry pochodzenia zewnątrzustrojowego Doustne środki chroniące przed promieniowaniem WitaminaA Środki przeciwzapalne Kwas p-aminobenzoesowy (PABA) Nicobion lub witamina PP Syntetyczne leki przeciwmalaryczne PUVA-terapia Talidomid Rozdział 12 Nietolerancja produktów kosmetycznych Toksyczność ogólna Toksyczność doustna Toksyczność wziewna Toksyczność przezskóma Toksyczność miejscowa Podrażnienie Opis Czynniki podrażniające

10 Alergia Najczęstsze alergeny Inne alergeny Testy podrażnienia i nadwrażliwości Testy in vivo Testy in vitro lub metody alternatywne Nadwrażliwość na światło Mechanizm podrażnienia słonecznego (fototoksyczność) Mechanizm fotoalergii Produkty fototoksyczne i fotoalergiczne Testy fotowrażliwości Komedogenność Mechanizm Testy komedogenności Zalecenia w przypadku nietolerancji Nadzór w kosmetyce Definicja Systemy nadzoru w kosmetyce Procedury informacyjne Postępowanie w razie wypadku Postępowanie w razie nietolerancji Postępowanie w razie ciężkiego wypadku 219. Rozdział 13 Szampony i mydła w płynie Anatomia i fizjologia włosa Budowa Cykl wzrostu Trichogram Gruczoł łojowy Szampony Środki powierzchniowo czynne Anionowe środki powierzchniowo czynne Amfoteryczne środki powierzchniowo czynne Niejonowe środki powierzchniowo czynne Środki zwiększające lepkość roztworów środków powierzchniowo czynnych Chlorek sodu Alkanolamidy Inne środki zwiększające lepkość roztworów środków powierzchniowo czynnych 22i Dodatki Konserwanty Środki perłotwórcze i zmętniające Barwniki Zapachy Szampony lecznicze Szampony łagodne lub szampony dla niemowląt Szampony do włosów tłustych Szampony do włosów suchych

11 Szampony przeciwlupieżowe Szampony suche Szampony2wl Szampony przeciwwszawicze Mydlą w płynie Zwykle mydlą w płynie Dermatologiczne, antybakteryjne mydła w płynie Antyseptyczne mydła w płynie Mydła twarde i kostki dermatologiczne Mydła twarde Kostki dermatologiczne Rozdział 14 Łysienie, produkty przeciw wypadaniu włosów i preparaty do depilacji Wypadanie włosów Przyczyny Wypadanie włosówukobiet Wypadanie włosów u mężczyzn Wypadanie włosów niezależnie od płci Formy łysienia Łysienie normalne Łysienie patologiczne Leczenie łysienia androgenowego Minoksidil Amineksil Progestosol Finasteryd Połączenie cystyna-witamina B Witaminy Trichopeptydy Trichosacharydy Wyciągi roślinne Pochodne krzemu Estry tlenowe glicerolu Techniki chirurgiczne Depilatory Składniki aktywne Siarczki Merkaptany Skład Opakowanie Tolerancja Inne metody Woski Aparaty mechaniczne Epilacja elektryczna Epilacja elektrolityczna Epilacja laserowa Środki spowalniające odrost włosa 248. Rozdział 15 Lasery Zasady Różne typy laserów

12 Lasery z ciałem stałym Lasery gazowe Lasery barwnikowe (płynne) Charakterystyka Sposób działania Stosowanie laserów Zastosowanie laserów w dermatologii Lasery stosowane w zabiegach natury estetycznej Lasery stosowane do depilacji Efekty biostymulujące Ustawodawstwo Rozdział 16 Pasty do zębów Informacje ogólne Morfologia i fizjologia zębów Kamień nazębny Tworzenie się osadu nazębnego Patologie zębów Próchnica zębów Choroby dziąseł lub paradontoza Produkty do higieny jamy ustnej Popularne pasty do zębów Podstawowy skład pasty do zębów Lecznicze pasty do zębów (sprzedawane w aptece) Fluorki i monofluorofosforany Antybiotyki Antyseptyki Środki opóźniające pojawianie się osadu Środki przeciwzapalne Środki zmniejszające wrażliwość dziąsła Płyny do płukania u st Produkty zapobiegające tworzeniu się plam Szczoteczki do zębów Ścieralność past Rozdział 17 Dezodoranty i antyperspiranty Antyperspiranty Sposób działania Składniki aktywne Formy fizykochemiczne Inne metody przeciwdziałania nadmiernej potliwości Dezodoranty antyseptyczne Składniki aktywne Pochodne halogenkowe salicylanilidu Pochodne halogenkowe karbanilidu Pochodne 18

13 chlorofenoli Antyseptyki Olejki eteryczne Formy fizykochemiczne Dezodoranty do higieny intymnej Dezodoranty nieantyseptyczne Składniki aktywne Składniki aktywne maskujące Składniki aktywne absorbujące/neutralizujące Składniki aktywne utrwalające Formy galenowe Rozdział 18 Preparaty do pielęgnowania paznokci Budowa paznokcia Zmiany chorobowe paznokcia Podrażniające czynniki zewnętrzne Grzybice Grzybice wywołane przez dermatofity (Trichophyton Grzybice wywołane przez grzyby drożdżopodobne (Candida albicans) Produkty kosmetyczne Lakiery Środki utwardzające Środki natłuszczające Sztuczne paznokcie Rozpuszczalniki naskórka Rozdział 19 Gojenie ran i środki gojące Definicja Przebieg procesu Gojenie się naskórka Gojenie się skóry właściwej Rozwój blizny Blizny niekosmetyczne i upośledzające czynność tkanek Blizny przerosłe Bliznowce Blizny przykurczające Opóźnione gojenie się ran Produkty przyspieszające gojenie się ran Czynniki aktywne ułatwiające gojenie Substancje antyseptyczne Stymulanty komórkowe Czynniki oczyszczające Czynniki wzrostu Opatrunki Techniki przyspieszające gojenie się ran Ultradźwięki

14 Tlenoterapia hiperbaryczna Przypadki szczególne Oparzenia Konsekwencje Leczenie Owrzodzenia goleni Leczenie Odleżyny Definicja Leczenie Rozstępy Definicja Histologia Przyczyny Okoliczności powstawania Leczenie Produkty kosmetyczne lub higieniczne Leki Techniki dermatologiczne inwazyjne 298. Rozdział 20 Cellulit i preparaty wyszczuplające Cellulit Definicja Aspekt kliniczny Histologia Przyczyny powstawania cellulitu Teoria hormonalna Teoria neurowegetatywnaioj Teoria krążeniowa Teoria receptorów adipocytamych Produkty wyszczuplające Preparaty doustne Preparaty zewnętrzne Substancje ograniczające lipogenezę Substancje sprzyjające lipolizie Substancje działające aktywnie na mikrokrążenie Substancje działające aktywnie na tkankę łączną Formy fizykochemiczne Inne techniki Rozdział 21 Fitokosmetyki Składniki odpowiedzialne za działanie Olejki eteryczne Flawonoidy Taniny Antocyjany Saponiny Lecytyny

15 Cukry Cukry proste i złożone Wielocukry Witaminy Aminokwasy Karoteny Hormony Formy fizykochemiczne Wyciągi wodno-glikolowe Wyciągi glikolowe Wyciągi glicerynowe Wyciągi olejowe Wyciągi wodno-alkoholowe Wyciągi wieloskładnikowe Wyciągi suche Pudry Działanie wyciągów roślinnych Środki ściągające Emolienty Środki przyspieszające gojenie się ra n Antyseptyki Środki przeciwobrzękowe Wskazania do stosowania dermatologicznych produktów aptecznych Objawy subiektywne niewydolności żylnej - uczucie ciężkości nóg Łamliwość naczyń (siniaki, wybroczyny, żylaki) Leczenie uzupełniające, łagodzące i przeciwświądowe Antyseptyki do przemywania ra n Środki pomocnicze w dietach odchudzających Udary słoneczne, niewielkie oparzenia, pieluszkowe zapalenie skóry Umiarkowany trądzik Swędzenie i złuszczanie się owłosionej skóry głowy z łupieżem Skład najważniejszych roślin najczęściej stosowanych w farmakologii skóry Rozdział 22 Surowce występujące w składzie kosmetyków do stosowania na skórę Składniki fazy tłuszczowej (lipofilowe) Węglowodory Oleje parafinowe Wazeliny Parafiny Skwalan Silikony Silikony hydrofobowe Silikony amfifilowe Triglicerydy Oleje roślinne Oleje zwierzęce Masła Oleje syntetyczne

16 Woski Definicja Właściwości ogólne Woski lepkie Pochodne lanoliny Kwasy tłuszczowe i alkohole tłuszczowe Ustawodawstwo Kwasy tłuszczowe Alkohole tłuszczowe Syntetyczne estry kwasów i alkoholi tłuszczowych Ciekłe woski Estry alkoholi wielowodorotlenowych Estry oksyetylenowane Żelujące środki lipofilowe Składniki fazy wodnej (hydrofilowe) Woda Humektanty Rozpuszczalniki Środki zwiększające objętość i żelujące Polimery hydrofilowe Wielocukry Produkty mineralne Środki powierzchniowo czynne Definicja i charakterystyka Klasyfikacja Anionowe środki powierzchniowo czynne Kationowe środki powierzchniowo czynne Amfoteryczne środki powierzchniowo czynne Środki powierzchniowo czynne niejonowe Środki emulgująco-żelujące Dodatki Konserwanty Przeciwutleniacze Barwniki Kompozycje zapachowe Składniki czynne Rozdział 23 Formy galenowe i fizykochemiczne Formy bezwodne Sztyfty Inne formy bezwodne Pudry Olejki M aści Formy wodne Toniki (lotiony) Żele Lipożele

17 23.3. Emulsje Definicja Charakterystyka Nietrwałość emulsji Ciśnienie międzyfazowe Ciężar Potencjał elektrokinetyczny Temperatura Dyfuzja cząsteczkowa Skład emulsji Faza lipofilowa Faza hydrofilowa Emulgatory Całkowity skład emulsji Przygotowanie prostych emulsji Przygotowanie emulsji w aerozolu metodą PIT Przygotowanie emulsji wielokrotnych Przygotowanie emulsji z fazą stałą Emulsje submikronowe i nanoemulsje Mikroemulsje Otrzymywanie mikroemulsji Znaczenie mikroemulsji Plastry kosmetyczne i plastry uwalniające przezskórnie substancję czynną Plastry uwalniające substancję czynną Plastry kosmetyczne Rodzaje Ustawodawstwo i tolerancja 412. Rozdział 24 Podstawowe postaci preparatów stosowanych w dermatologii Preparaty półstałe do stosowania miejscowego Maści Kremy Papki Żele Skład Podłoże Tolerancjaskóma Działanie4/ Biodostępność składnika aktywnego Przenikanie przez skórę Podłoża (bazy) gotowe do użycia Czynniki aktywne Skład całkowity Roztwory Stan skóry Różne typy podłoży Podłoża klasyczne Skład kilku klasycznych baz

18 Rozdział 25 Systemy nośnikowe Systemy submikronowe Systemy pęcherzykowe lipidowe Różne rodzaje pęcherzyków lipidowych Powinowactwo do skóry Interakcje z komórką Nanocząsteczki (ryc. 51) Nanosfeiy Nanokapsuly Stabilność Systemy nadmikronowe Mikrosfery Mikrokapsuły Milisfery i milikapsuly Mikrokulki lub perły Ciekłe kryształy Ciekłe kryształy tennotropowe Ciekłe kryształy liotropowe Rozdział 26 Kosmetyki doustne Nazwa i ustawodawstwo Skład Oligoelementy Drożdże piwne Algi Forma i zalecenia Piśmiennictwo Skorowidz