W ŚWIECIE MOJEGO BOGA

Transkrypt

1 W ŚWIECIE MOJEGO BOGA 1

2 2

3 Przewodnik metodyczny W ŚWIECIE MOJEGO BOGA KLASA 0 Najpiękniejszym darem, jaki możesz dać dziecku, jest dar Boga. JEDNOŒÆ Kielce

4 Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymsko-katolickiej według podręcznika nr AZ-03-04/3-0, zgodnego z programem nauczania nr AZ-0-04/3. Recenzenci dr Elżbieta Dziwosz ks. dr Marian Zając Redakcja ks. dr Tadeusz Śmiech Autorzy Konsultacja pedagogiczna s. Maria Najowicz mgr Alicja Janiak Mariola Żołowicz mgr Joanna Kuternoga mgr Marzena Michalczyk Konsultacja dydaktyczna dr hab. Krystyna Chałas Redakcja techniczna Elżbieta Kondrak Korekta tekstu Elżbieta Lubowiecka Projekt okładki Justyna Kułaga-Wytrych Za zezwoleniem Władzy Duchownej OJ-160/03 Kielce, 17 grudnia 2003 ks. Jan Szarek Wikariusz Generalny ISBN Wydanie czwarte Copyright by Wydawnictwo Jedność, Kielce 2004 WYDAWNICTWO JEDNOŚĆ REFERAT KATECHETYCZNY ul. Jana Pawła II nr 4 ul. Jana Pawła II nr Kielce Kielce Dział sprzedaży tel. (0-4l ) tel. (0-4l ) Redakcja tel. (0-41) jednosc@jednosc.com.pl 4

5 Świat dziecka zamyka się w przestrzeni stworzonej przez rodziców. Wśród nich odkrywa piękno i niepowtarzalność swojego istnienia. Dziecko w domu rodzinnym doświadcza miłości, zaspokaja ciekawość, kształtuje charakter, bawi się i uczy pracować. Muzyka domu rodzinnego otwiera je i uwrażliwia na wszystko, czego doświadczy w swoim dalszym życiu. Na kolanach matki i w ramionach ojca uczy się żyć. Na gruncie tych doświadczeń odkrywa przestrzeń, której staje się bohaterem i gospodarzem. W tej przestrzeni odkrywa również Boga. W domowym Kościele rozpoczyna swoją szkołę wiary i miłości, która prowadzi do nieba i prosi o wieczność. Szczególną pomocą w tym odkrywaniu Boga jest katecheza. Jest to nieodzowny element formacji religijnej dziecka w okresie zakładania fundamentów pod dalsze życie. Prowadząc ją, katecheta może powierzone mu przez rodziców dziecko obdarzyć najpiękniejszym darem, darem Boga. Ten dar nie starzeje się i nie niszczy, lecz otwiera na nieskończoność. Katechezy pomagają głębiej odkryć i doświadczyć miłość Boga, Nim się cieszyć i za Jego dary dziękować. W promieniach Bożej miłości dziecko uczy się żyć, modlić i wierzyć. Katechezy zatem dobrze przygotowane, przemodlone, będą dla dziecka odkrywaniem świata, który jest światem samego Boga. Wszystkim, którzy przy pomocy tego podręcznika będą podejmowali trud głoszenia Dobrej Nowiny najmłodszym, niech błogosławi Bóg Ojciec i Syn, i Duch Święty. Kazimierz Ryczan Biskup Kielecki 5

6 6

7 Wstęp Przewodnik W świecie mojego Boga jest pomocą dydaktyczną do prowadzenia katechez w klasach zerowych według programu W radości dzieci Bożych, obejmującego nauczanie religii przedszkolaków w wieku od 4 do 6 lat. Chronologiczny układ katechez, adekwatne do poszczególnych okresów roku kościelnego bloki tematyczne oraz wiele odniesień do świąt przeżywanych w Kościele i w domu rodzinnym to duże ułatwienie pracy katechetycznej. Prawie w każdej katechezie, w zakończeniu lub wcześniej, podana jest do nauki nowa piosenka. Tylko niektóre z nich (np. Alleluja, hosanna, Jezus jest tu ) powtarzane są w kolejnych tematach. Inne natomiast, których się uczy tylko podczas jednych zajęć, mogą być przez dzieci szybko zapomniane. W rozwiązaniu tego problemu pomocny jest zeszyt ćwiczeń, gdzie znajdują się nowo przyswojone teksty, z którymi dzieci mogą pracować również z udziałem rodziców. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że niektóre piosenki i pieśni stopniem trudności przewyższają skalę głosu sześciolatka. Należą do nich m.in.: Radośnie Panu hymn śpiewajmy z katechezy 4, Archanioł Boży Gabriel i Bądźże pozdrowiona z katechezy 19. Utwory, zwłaszcza dłuższe trudne do nauczenia w czasie jednej jednostki lekcyjnej oraz te z wyższym stopniem trudności lepiej byłoby przeznaczyć do słuchania przez dzieci, a ich treść może być podstawą do rozmowy podsumowującej temat katechezy. Inną niż piosenki formą zapamiętywania i utrwalania nowych treści są wiersze, które z powodzeniem można wykorzystać w poszczególnych katechezach. W katechezie 10 wprowadzona jest modlitwa prośby, dziękczynienia i przeproszenia. Warto pamiętać, że w tym wieku dzieci są jeszcze mało samokrytyczne, więc w przeciwieństwie do modlitwy prośby i dziękczynienia, mogą mieć problemy z włączeniem się w modlitwę przeprosin. Należy to uwzględnić w katechezie 30, w której następuje dłuższe przygotowanie i skupienie się na modlitwie przeproszenia. Przed Bożym Narodzeniem przewodnik proponuje inscenizację przeprowadzoną w trakcie katechezy. Przedstawienie wymaga wcześniejszego przygotowania i dopracowania. Sugerowane propozycje katecheta powinien modyfikować, zależnie od możliwości grupy i sytuacji poszczególnych wychowanków. Należy uwzględnić obecność dzieci niepełnosprawnych czy żyjących w rodzinach niepełnych. Katecheza bowiem nie może być pogłębieniem już istniejącego problemu dziecka, lecz wyzwoleniem, otwarciem na uszczęśliwiającą miłość Boga, który otrze z oczu każdą łzę, przy którym nie będzie śmierci ani narzekania, ani bólu, lecz tylko radość i wesele. Do współpracy należałoby włączyć także rodziców (przez spotkania, wspólne świętowanie czy przeżywanie poszczególnych tajemnic z życia Jezusa i Maryi). W miarę potrzeby warto rodzicom sygnalizować na tablicy ogłoszeń zadania i tematykę katechez. Można korzystać z możliwości współpracy z wychowawcami czy dyrekcją przedszkola. 7

8 Każde dziecko powinno mieć do dyspozycji zeszyt ćwiczeń, w którym będzie wykonywać różnego rodzaju polecenia (kolorowanie, uzupełnianie, wyklejanie...). Zeszyt ten pełni również funkcję łącznika między katechetą a rodzicami. Znajdujące się tam teksty modlitw, wierszy i pieśni dziecko poznaje podczas katechezy, ale powinno je powtarzać w domu z najbliższymi. W podręczniku metodycznym znajdują się odpowiednie dyspozycje do pracy z zeszytem ćwiczeń, choć zamieszczone są najczęściej przy etapie zakończenia, co nie znaczy, że jest to ich jedyne miejsce. Należy nimi dysponować, stosując się do możliwości i charakteru konkretnej grupy dzieci. Każda katecheza prowadzi do Chrystusa, a więc do Kościoła, do parafii, w której dziecko dzięki katechezie będzie mogło się łatwiej odnaleźć, rozumieć liturgię i w niej uczestniczyć. Katecheta powinien więc zapraszać dzieci na spotkania w kościele, ułatwiać kontakt z proboszczem czy z innymi księżmi. Zaproponowany program jest otwarty. Będziemy wdzięczni za metodyczne czy merytoryczne uwagi oraz za propozycje nowych scenariuszy czy pomocy, które prosimy kierować na adres kieleckiego Referatu Katechetycznego lub Wydawnictwa Jedność. Autorzy 8

9 I BÓG MNIE KOCHA DZIĘKUJĘ ZA JEGO DARY Choć jestem jeszcze mały i mam niewiele lat, lecz wiem już doskonale, że Pan Bóg stworzył świat. Na niebie stworzył słońce, co złotą dróżką chodzi i bardzo rano wstaje, i późno w noc zachodzi. I księżyc jak rogal duży, i gwiazdki srebrzyste, i morze, bo Pan Bóg jest wszechmogący i wszystko zrobić może. Na ziemi Pan Bóg stworzył rośliny, ptaki, zwierzęta, niech o tym i dorosły, i dziecko małe pamięta. (T Śmiech, Z. Trzaskowski, Z uśmiechem w życie, Kielce 1996, s. 156) 9

10 1. NA KATECHEZIE SPOTYKAMY PANA BOGA Wiodące cele katechetyczne Poznanie prawdy, że katecheza to spotkanie z Bogiem. Radość ze spotkania z Bogiem na katechezie. Szczegółowe cele operacyjne Wiedza: Uczeń określi, czym jest katecheza rozumie, że katecheza jest spotkaniem z Panem Bogiem pamięta, o której godzinie jest niedzielna Msza św. z udziałem dzieci. Umiejętności: Uczeń potrafi zaśpiewać z gestami piosenkę Alleluja, hosanna. Postawy: Uczeń wyraża postawę radości ze spotkania z Bogiem na katechezie chętnie w niej uczestniczy. Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, śpiew, zabawa w takt muzyki, rysunek. Środki dydaktyczne: kartoniki z imionami dzieci, taśma samoprzylepna lub tasiemki do zawieszenia kartoników na szyi dziecka, magnetofon, kaseta z wesołą muzyką. WPROWADZENIE K. serdecznie wita dzieci i w radosnej atmosferze zapoznaje się z nimi. Mówi z uśmiechem: Witam was wszystkich bardzo serdecznie. Długo czekałem na to spotkanie z wami i cieszę się bardzo, że mogłem przyjść do was. Na początek wszyscy uśmiechniemy się do siebie. Od dziś będziemy się spotykać dwa razy w tygodniu, by razem odkrywać wspaniałe tajemnice. Teraz poznamy swoje imiona. Najpierw przedstawia się K., następnie przedstawiają się dzieci, mówiąc swoje imię. K. rozdaje dzieciom przygotowane wcześniej kartoniki z ich imionami, które przykleja do ubranek lub zawiesza na szyi każdego dziecka. K. może w trakcie przedstawiania się dzieci wypisywać ich imiona na kartonikach. K. wyraża radość z obecności każdego dziecka, mówiąc: Dobrze, że jesteś (Aniu, Zosiu, Jacku, Andrzeju itp.). Teraz wszyscy powiemy: Dobrze, że jesteś! W celu nawiązania serdecznego kontaktu K. proponuje, aby dzieci podzieliły się przeżyciami z wakacji. W trakcie rozmowy na ten temat zwraca uwagę na osoby spotykane przez nie na wakacjach. 10

11 K. zadaje pytania: Gdzie byliście na wakacjach? Kogo spotkaliście u babci (nad morzem, w górach, u cioci)? Z kim lubiliście przebywać? Dlaczego lubiłeś chodzić na spacer z ciocią? (itp.) PODANIE PRAWDY Skończyły się wakacje, minęło piękne lato, i teraz spotykacie się codziennie w przedszkolu. Z kim lubicie się tu spotykać? K. zwraca się do dzieci serdecznie, ale zarazem trochę tajemniczo: Jest jeszcze Ktoś, kto chce się z nami spotykać w przedszkolu, Ktoś najwspanialszy, najpiękniejszy, Ktoś, kto nas kocha najbardziej na świecie i chce, abyśmy Go też kochali. Ten Ktoś jest teraz tutaj, chociaż Go nie widzimy. Tą osobą jest Pan Bóg. Pan Bóg jest z nami zawsze: w domu, na podwórku, w przedszkolu, gdy się bawimy, uczymy, śpiewamy. Jest obecny szczególnie tu, na katechezie, gdy spotykamy się razem, tak jak dziś. Nasze zajęcia będą się nazywać katechezą. Zapamiętajcie to słowo katecheza i powtórzcie. W celu utrwalenia przekazanej treści K. zadaje pytania: Kogo spotykacie w przedszkolu? Z kim będziemy się tu spotykać? Jak będziemy nazywać nasze zajęcia? Dla pogłębienia przekazywanej treści K. proponuje dzieciom konkretne przeżycie radości, wypływające z faktu, że Bóg jest teraz z nimi obecny. Pan Bóg jest tutaj, patrzy na nas, cieszy się nami i uśmiecha do nas. Cieszymy się, że jest teraz z nami. Aby pokazać, jak bardzo się cieszymy i jak bardzo Go kochamy, wszyscy się uśmiechniemy do siebie, podskoczymy z radości i zaklaszczemy w dłonie. K. wraz z dziećmi wykonuje te gesty. Może też zaproponować jakąś zabawę w takt wesołej muzyki, która ma pobudzić do głębszego i spontanicznego przeżywania radości. Na końcu zabawy K. przypomina, że źródłem tych przeżyć jest Bóg obecny wśród nas. K. stawia pytanie: Dlaczego przed chwilą bawiliśmy się tak radośnie? 11

12 POG ÊBIENIE K. podsumowuje: Jesteśmy radośni i uśmiechnięci, bo Pan Bóg jest z nami. Nauczmy się więc pięknej piosenki, którą zaśpiewamy Panu Bogu. W ten sposób powiemy Mu, że Go kochamy i że chcemy się z Nim spotykać. K. uczy piosenki z gestami: Alleluja, hosanna! (podnosimy ręce w górę) Mój Pan kocha mnie. (rysujemy w powietrzu dłońmi kształt serca) Jego radość jest w sercu mym. (składamy dłonie na piersiach) ZASTOSOWANIE W ramach wychowania do udziału w liturgii K. zwraca uwagę, że Msza św. stanowi szczyt spotkania z Bogiem, do którego ma prowadzić wcześniejszy udział w katechezie. Pan Bóg nas kocha, czeka na nas i chce się z nami spotykać. W każdą niedzielę zaprasza nas do kościoła na Mszę św. Jest to najważniejsze spotkanie z Bogiem Ojcem. Na każdej katechezie będziemy się przygotowywać do tego niedzielnego spotkania we Mszy św., by przeżyć je jak najpiękniej. Wszyscy, którzy kochają Pana Boga, przychodzą na Mszę św. My też Go kochamy i okażemy Mu to przez nasz udział w niedzielnej Mszy św. K. może podać godzinę Mszy św. z udziałem dzieci w kościele parafialnym. Zachęca też, aby dzieci poprosiły najbliższych o pomoc w przybyciu na nią. ZAKOÑCZENIE K. prezentuje dzieciom zeszyt ćwiczeń, wyjaśnia jak z niego korzystać oraz prosi, aby narysowały swój portret lub wkleiły swoje zdjęcie (kserokopię). Na zakończenie dzieci śpiewają nowo poznaną piosenkę Alleluja, hosanna. 12

13 2. BÓG OJCIEC KOCHA KAŻDEGO CZŁOWIEKA Wiodące cele katechetyczne Poznanie prawdy o Bogu jako najlepszym Ojcu. Zaufanie i miłość do Boga Ojca. Szczegółowe cele operacyjne Wiedza: Uczeń rozumie prawdę, że Bóg jest naszym najlepszym Ojcem wymieni cechy Boga najlepszego Ojca wymieni rodzaje spotkań z Bogiem Ojcem. Umiejętności: Uczeń potrafi wyrazić uwielbienie dla Boga Ojca poprzez modlitwę potrafi wyjaśnić, w jaki sposób możemy okazać Bogu, że Go kochamy potrafi zaśpiewać piosenkę Wróbelki małe kocha Bóg. Postawy: Uczeń wyraża postawę zaufania i miłości wobec Boga Ojca modli się w intencji swoich rodziców. Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, praca ze zdjęciami, opowiadanie, śpiew, rysunek, modlitwa. Środki dydaktyczne: obrazki potrzebne do opowiadania chłopiec w przedszkolu, witający się z tatą, rodzina na działce, chłopiec podczas zabawy, przepraszający mamę, rozmawiający z tatą; szczęśliwa dziewczynka w ramionach ojca, smutny chłopiec (obrazki te dostępne są w materiałach pomocniczych dla katechety pt. W świecie mojego Boga, plansze nr 1-8 ). WPROWADZENIE K. okazuje radość z ponownego spotkania z dziećmi, powtarza ich imiona, przypominając prawdę, że na katechezie spotykamy się z Bogiem. Cieszę się, że znów możemy się spotkać. Pan Bóg jest wśród nas. Naszą radość wyrazimy słowami piosenki, której uczyliśmy się na poprzedniej katechezie Alleluja, hosanna. K. prosi, żeby dzieci pokazały przyniesione zdjęcia, i prowadzi rozmowę na ten temat. K. przybliża dzieciom doświadczenie rodzicielskiej miłości, dobroci i bliskości. W tym celu rozpoczyna katechezę opowiadaniem, które jest im bardzo bliskie z doświadczeń rodzinnych. Dla uplastycznienia przekazu można wykorzystać obrazy 13

14 ilustrujące sytuacje, na które K. chciałby zwrócić uwagę. Zawiesza je na tablicy w trakcie opowiadania. Wojtuś ma sześć lat, chodzi do przedszkola tak jak wy. Bardzo lubi przedszkole swoją panią, która zawsze się uśmiecha, i kolegów, z którymi buduje zamki z klocków. Chętnie bawi się samochodami, lubi biegać i skakać na placu przedszkolnym. Ale bardziej niż przedszkole Wojtuś kocha swój dom. Bardzo się cieszy, gdy starsza siostra, Paulinka, przychodzi po niego do przedszkola. Wojtek prawie w podskokach wraca do domu. Nie może się doczekać powrotu rodziców z pracy. Z niecierpliwością chodzi z pokoju do pokoju, aż Paulina się denerwuje. Wreszcie słyszy zgrzyt klucza w zamku. Wojtek wie, że to tatuś otwiera drzwi. Rzuca mu się na szyję. Widać, że tatuś jest zmęczony, ale jak zawsze serdecznie wita się ze swoim synkiem. Całuje go w czoło i przez chwilę mocno tuli do siebie. Zaraz potem wraca mama i następuje takie samo serdeczne powitanie. Dla Wojtka rozpoczynają się najbardziej upragnione chwile w ciągu dnia. Po obiedzie wszyscy idą na działkę. Wojtek uwielbia ten spacer. Gdy bolą go nogi, tatuś bierze go na barana. Och, co za rozkoszna podróż! Na działce rodzice zbierają dojrzałe warzywa. Wojtek może biegać na pobliskiej łące, choć mama każe uważać na błoto, które zrobiło się po deszczu. Wojtek zapomina o przestrogach mamy. Niebieskie spodnie nagle są ubłocone. Jasne buty zmieniły swój kolor. Jak pokazać się teraz rodzicom? myśli. Wraca ze spuszczoną głową. Mamusiu, ja tak bardzo cię przepraszam i umorusane ręce zarzuca mamie na szyję. Po chwili słyszy: Oj, ty nasz kochany brudasie! Wojtek jeszcze mocniej ściska mamę i postanawia, że w domu sam wyczyści zabłocone buty. Wieczorem, po kolacji, Wojtek gramoli się na kolana ojca i razem czytają bajkę na dobranoc. Wojtek wie, że mama i tatuś bardzo go kochają, dlatego jest szczęśliwy. Jak cudownie, gdy się ma kochanego tatusia i kochaną mamę! Wojtek nie oddałby ich nikomu za żadne skarby świata. Dla wyakcentowania właściwych momentów w opowiadaniu K. zadaje szereg pytań. Ilustracje pomagają dzieciom znajdować odpowiedzi. Dlaczego Wojtek chętnie wraca z przedszkola do domu? Dlaczego lubi przebywać ze swoimi rodzicami? Jak rodzice witają się z Wojtkiem po przyjściu z pracy? Dlaczego Wojtek lubi wyprawy na działkę? Co powiedziała mama, kiedy Wojtek zabrudził ubranie? Co Wojtek robi wieczorem? Dlaczego Wojtek jest szczęśliwy i radosny? Co Wojtek może zrobić, aby sprawić radość swoim rodzicom? Dzieci mogą to zilustrować odpowiednią gestykulacją. 14

15 PODANIE PRAWDY K. zwraca się do grupy: Tak jak Wojtuś ma tatę, którego bardzo kocha, wy macie także tatusiów, którzy są z wami. Co wasi rodzice robią dla was? Dlaczego tak się trudzą? Co możecie zrobić, żeby sprawić radość rodzicom? Wojtuś i każde dziecko, każdy człowiek, ma jeszcze jednego Tatusia, który jest najwspanialszy na świecie. Tym najwspanialszym Tatusiem jest Pan Bóg. On jest też Tatusiem dla naszych rodziców. Jest zawsze blisko nas, choć Go nie widzimy. Jest dobry dla wszystkich ludzi, dla złych i dla dobrych. Kocha nas jednakowo, bardziej nawet niż kochają nas nasi rodzice. To Pan Bóg sprawia, że dla wszystkich tak samo świeci słońce. Bóg daje deszcz, który zrasza rośliny na działkach i polach. Pan Bóg troszczy się o kwiaty na łąkach, o grzyby, które rosną w lesie. Pan Bóg jest dobry i opiekuje się też zwierzętami. Najbardziej jednak troszczy się o ludzi, bo najbardziej ich kocha. POG ÊBIENIE W celu pogłębienia przekazanej prawdy K. pokazuje dzieciom ilustrację z radosnym dzieckiem w ramionach ojca i zadaje pytania: Dlaczego ta dziewczynka jest szczęśliwa? Kto kocha ją bardziej niż jej tatuś? K. pokazuje dzieciom obrazek z dzieckiem, które jest smutne. Dlaczego chłopiec jest smutny? (nie ma tatusia, np. wyjechał lub nie żyje) Co możemy powiedzieć smutnemu chłopcu, żeby go pocieszyć? (jego Tatusiem jest Pan Bóg, który go kocha najbardziej ze wszystkich) ZASTOSOWANIE K. podsumowuje przekazaną treść: Pan Bóg jest naszym najlepszym Tatusiem. Kocha nas i zawsze jest z nami, troszcząc się o nas. Teraz także jest tutaj. Co powiemy Panu Bogu, naszemu najlepszemu Ojcu? (kochamy Cię; cieszymy się, że jesteś naszym Ojcem, że jesteś dobry; dziękujemy Ci, że nas kochasz; dziękujemy za naszych rodziców) Dzieci mogą wyrażać te uczucia za pomocą gestów, które same zaproponują (wyciąganie, składanie lub krzyżowanie rąk). Jak jeszcze możemy okazać Panu Bogu, że Go kochamy? (modlimy się rano i wieczorem, jesteśmy dobrzy dla rodziców) Gdzie możemy się spotykać z naszym najlepszym Ojcem? (katecheza, poranny i wieczorny pacierz, Msza św.) 15

16 K. kontynuuje: Piosenka, której się nauczymy, będzie nam przypominać, że Pan Bóg kocha każdego człowieka. Wróbelki małe kocha Bóg, od zguby chroni je. A jeśli ptaszki kocha Bóg, to kocha także mnie. On kocha mnie, On kocha mnie, ja wiem: On kocha mnie. A jeśli ptaszki kocha Bóg, to kocha także mnie. Sarenka zwinna lasem mknie, ją także stworzył Bóg. Sarenkę zwinną kocha Bóg i kocha także mnie. On kocha mnie... Sarenkę zwinną kocha Bóg i kocha także mnie. Zamiast tego można zaśpiewać piosenkę Ty, Boże, jesteś Ojcem. ZAKOÑCZENIE W zeszycie ćwiczeń dzieci mają narysować swoją rodzinę (lub najbardziej kochane osoby). Pomocą mogą być rysunki ze strony 113 (zeszyt ćwiczeń), które dzieci kolorują, wycinają i wklejają. Dzieci uczą się na pamięć zdania Ty, Boże, jesteś naszym Ojcem, które K. proponuje jako modlitwę. Podnieśmy teraz ręce do naszego Ojca, który jest z nami, i z radością powiemy Mu: Ty, Boże, jesteś naszym Ojcem. K. może wykorzystać wiersz: O Boże, jesteś Ojcem i mieszkasz sobie w niebie. Wiem, że Ty o mnie myślisz i kochasz mnie jak siebie. Dałeś mi dużo kwiatów, zwierzęta i motyle. Ja jestem Twoim dzieckiem i dziś dziękuję mile. Za wszystkie Twoje dary do Ciebie rączki wznoszę, piosenkę chcę Ci śpiewać, o Twoje niebo proszę. Niech Cię kochają wszyscy, ci z bliska i z oddali, niech w Tobie Tatę mają ci wielcy i ci mali. ks. T. Śmiech 16

17 3. CAŁY ŚWIAT JEST DAREM BOGA Wiodące cele katechetyczne Poznanie prawdy, że przyroda jest dziełem i darem kochającego nas Boga. Podziw i wdzięczność dla Boga za całe stworzenie. Szczegółowe cele operacyjne Wiedza: Uczeń rozumie prawdę, że przyroda jest dziełem Pana Boga rozumie prawdę, że świat jest darem kochającego Boga. Umiejętności: Uczeń potrafi w modlitwie spontanicznej dziękować Bogu za piękny świat potrafi zaśpiewać piosenkę Kto stworzył fruwające ptaszki? Postawy: Uczeń wyraża podziw i wdzięczność Bogu za dzieło stworzenia. Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, opowiadanie (parafraza biblijnego poematu o stworzeniu), inscenizacja, śpiew z gestami, modlitwa spontaniczna, rysunek. Środki dydaktyczne: przyniesione przez grupę okazy darów jesieni, kartoniki z narysowanymi na nich gwiazdkami, motylkami lub z wizerunkami wielu innych Bożych stworzeń (w ilości odpowiadającej liczbie dzieci), opaski z bloku rysunkowego na głowę, spinacze biurowe do przypięcia na nich pojedynczych kartoników, kaseta z muzyką podkreślającą nastrój podniosłej tajemniczości. WPROWADZENIE K. przypomina dzieciom, że Pan Bóg je kocha, rozpoczynając katechezę piosenką Wróbelki małe kocha Bóg. Potem ogląda z dziećmi okazy przyrody (można wykorzystać kącik przyrodniczy w przedszkolu), zwracając uwagę na różnorodność barw, kształtów, wielkości, smaku, zapachu itp. Sam zachwyca się nimi i próbuje budzić ten zachwyt w dzieciach. Przy końcu zadaje kilka pytań: Kto z was lubi chodzić na spacery? Co ciekawego można zobaczyć w parku, w lesie, na łące, w ogrodzie? Kto z was był na wakacjach nad morzem, w górach? Co ciekawego można zobaczyć nad morzem? 17

18 PODANIE PRAWDY K. rozpoczyna odpowiadanie, parafrazując biblijny poemat o stworzeniu: Na spacerze w parku, na łące, w górach, nad morzem można zobaczyć wiele ciekawych i wspaniałych rzeczy słońce, ptaki, motyle, biedronki, świerszcze itd. Można na nie patrzeć, podziwiać je i cieszyć się nimi. Są to dary Boże dla nas. A teraz zamknijcie na chwilę oczy. Gdy się zamknie oczy, nic nie można zobaczyć, więc je szybko otwórzcie. Kiedyś na świecie nie było niczego: ani słońca, ani gwiazd, ani ziemi nic. Był tylko Pan Bóg. I wtedy Pan Bóg powiedział: Niech się stanie słońce, księżyc, gwiazdy, ziemia i morze. I stało się tak, jak Pan Bóg powiedział. Potem znów rzekł: Niech w powietrzu pojawią się ptaki, motyle i owady, a na ziemi niedźwiedzie, słonie, mrówki, biedronki i inne zwierzęta, a w morzu niech pojawią się ryby. I wszystko stało się tak, jak powiedział. Na samym końcu Pan Bóg stworzył ludzi. Ukochał ich najbardziej ze wszystkich swoich stworzeń i podarował im cały świat. Mówimy, że Pan Bóg stworzył świat i ludzi. Stworzył to znaczy uczynił z niczego. Zamknijcie oczy jeszcze raz. Na świecie nic nie istniało. Dokokoła było ciemno i pusto. Pan Bóg powiedział: Niech się stanie..., i wszystko zaczęło istnieć. Otwórzcie teraz oczy. Pan Bóg stworzył świat. I wszystko już można zobaczyć. K. utrwala z dziećmi treść opowiadania biblijnego: Kto stworzył słońce, drzewa, ptaki i wszystko, co możemy zobaczyć na świecie? Co Pan Bóg zrobił, żeby stworzyć ziemię? Co to znaczy, że Pan Bóg stworzył świat? POG ÊBIENIE K. proponuje inscenizację tekstu biblijnego: Zapraszam was wszystkich do wspólnej zabawy, w której każdy będzie odgrywał inną rolę. Każdy z was będzie innym darem, stworzonym przez Boga: Jakie dary (dzieła Boże) mogą brać udział w naszej zabawie? Dzieci mogą je wymieniać. Kto chce być słońcem? Kto biedronką? (itp.) K. pomaga dzieciom w zakładaniu na głowy opasek z przygotowanymi kartonikami lub przykleja je do ubranek dzieci, po czym rozpoczyna inscenizację. 18

19 Przenosimy się w odległe czasy, kiedy na świecie nie było niczego. Wszyscy kucamy. Mój głos będzie wam przypominał słowa wypowiedziane przez Pana Boga. K. włącza muzykę. Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Powiedział: Niech się stanie słońce, księżyc i gwiazdy. Dzieci, które grają role słońca, księżyca i gwiazd, podnoszą się. Mogą machać rękami, a gwiazdy mrugać. Niech na ziemi wyrosną trawy, drzewa, i niech zakwitną kwiaty. Wyznaczone dzieci wstają; konary drzew szumią, kwiaty się rozwijają (głowy uniesione w górę, dłonie złożone w kształt kielicha). Niech w powietrzu pojawią się ptaki, motyle i pszczoły. Dzieci naśladują te stworzenia. Niech na ziemi żyją niedźwiedzie, zające, słonie, mrówki i inne zwierzęta. Odpowiednie dzieci wstają, wchodząc w rolę tych stworzeń. Wreszcie Bóg rzekł: Uczyńmy człowieka. Niech panuje nad zwierzętami, ptakami i nad całą ziemią. I stworzył Bóg człowieka. Chłopiec z dziewczynką wstają i unoszą ręce do góry. K. mówi: Dziękujemy Ci, dobry Boże, za wszystkie Twoje dary! Dziękujemy Ci, dobry Boże, za piękny świat! Dziękujemy Ci, Boże, za stworzenie człowieka! K. może zachęcić, by chłopiec i dziewczynka to powtórzyli. Na koniec owo podziękowanie Bogu mogą powtórzyć wszyscy. ZASTOSOWANIE K. podprowadza dzieci do modlitwy dziękczynnej i próbuje pogłębić ich podziw dla Boga-Stwórcy. Pan Bóg podarował nam cały świat, bo nas kocha. Cieszymy się słońcem, kwiatami, biedronkami i każdym z Bożych darów. Co powiemy Panu Bogu, który jest taki wspaniały i dobry? (np.: Boże, jaki jesteś wspaniały! Dziękujemy Ci, dobry Boże, za Twoje dary!) Inne propozycje zgłaszają same dzieci. Podziękujemy Panu Bogu jeszcze w inny sposób nauczymy się piosenki, przez którą Pan Bóg dowie się, że Go kochamy, że cieszymy się tym, co stworzył, i że dziękujemy Mu za Jego dary. 19

20 Piosenka Kto stworzył fruwające ptaszki? z odpowiednimi gestami. Kto stworzył fruwające ptaszki, fruwające ptaszki, fruwające ptaszki? Kto stworzył fruwające ptaszki, fruwające ptaszki? (rozkładamy ręce na boki jak skrzydła) Nasz Ojciec, Bóg. (podnosimy ręce w górę) Kto stworzył mrugające gwiazdki... ( mrugamy palcami uniesionych do góry rąk) Kto stworzył falujące morze... ( falujemy rękami) Kto stworzył ciebie i mnie... (dzieci w parach wskazują siebie nawzajem) K. może wraz z dziećmi dodawać kolejne zwrotki według potrzeb (np. brunatnego misia, wysoką żyrafę, wygadaną żabę, olbrzymiego słonia, małego zająca...) ZAKOÑCZENIE Dzieci w zeszytach ćwiczeń kolorują obrazek. Mają też narysować lub wkleić jakiś dar przyrody, który lubią najbardziej (np. kolorowe liście, obrazki z kwiatami czy jakimś zwierzątkiem itp.). 20

21 4. DZIĘKUJEMY BOGU ZA JEGO DARY Wiodące cele katechetyczne Poznanie sposobów okazywania Bogu wdzięczności za dzieło stworzenia. Wdzięczność Bogu i szacunek dla Jego dzieł. Szczegółowe cele operacyjne Wiedza: Uczeń wymieni sposoby okazywania Bogu wdzięczności za dzieło stworzenia rozumie, że przez troskę o rośliny i zwierzęta okazuje wdzięczność Bogu za stworzony świat. Umiejętności: Uczeń potrafi wyrazić modlitwą wdzięczność Bogu za Jego dary potrafi zaśpiewać refren pieśni Radośnie Panu hymn śpiewajmy. Postawy: Uczeń dziękuje Bogu za piękny świat wyraża szacunek dla dzieł Bożych. Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, śpiew, rysunek, modlitwa dziękczynna. Środki dydaktyczne: ilustracje do wybranych zwrotek pieśni Radośnie Panu hymn śpiewajmy, obrazy ukazujące troskę dzieci o rośliny i zwierzęta (materiały pomocnicze plansze nr 9-12). WPROWADZENIE K. nawiązuje do poprzedniej katechezy i stara się stworzyć klimat zainteresowania i radości z otrzymanych od Boga darów: Cieszymy się, że świeci słońce, że pachną kwiaty, że na drzewach złocą się jesienne liście. Powiedzmy Panu Bogu o naszej radości, śpiewając piosenkę Kto stworzył mrugające gwiazdki. K. odwołuje się do znanej dziecku sytuacji, kiedy zostało obdarowane prezentem. Kto z was miał ostatnio imieniny (urodziny)? Jakie podarunki otrzymaliście od swoich bliskich? Dlaczego lubimy otrzymywać prezenty? Jak możemy okazać, że cieszymy się otrzymanym darem? (podziękować dawcy, uśmiechnąć się, uściskać go) Dlaczego babcia (ciocia itp.) przygotowują dla nas prezenty? (ponieważ nas kochają) 21

22 K. konkluduje: Lubimy otrzymywać prezenty. Każdy prezent od mamusi, tatusia, cioci czy babci mówi nam, że oni nas kochają i chcą nam sprawiać radość. My też chcemy sprawiać radość i dlatego im dziękujemy. PODANIE PRAWDY K. zawiesza na tablicy przygotowane ilustracje z różnymi krajobrazami i tak kieruje rozmową, aby dzieci same wyraziły potrzebę okazywania Bogu wdzięczności za obfitośc i piękno darów natury. Pan Bóg zostawił nam na całym świecie wiele prezentów. To wszystko, na co patrzymy na ziemi, co możemy zobaczyć w wodzie i w powietrzu, jest prezentem od Pana Boga. K. zwraca się do dzieci, aby same zaczęły wyliczać te prezenty. Pomocą mogą być zawieszone w widocznym miejscu ilustracje. Jakie prezenty daje nam Pan Bóg? (słońce, księżyc, gwiazdy itp.) Wszystko, co jest na świecie, podarował nam Pan Bóg, bo bardzo nas kocha. Co powiemy Panu Bogu, aby okazać, że cieszymy się tymi darami? (podziękujemy Mu) Jak możemy Panu Bogu podziękować? K. słucha propozycji i uzupełnia je. POG ÊBIENIE K. podprowadza grupę do dziękczynnej modlitwy spontanicznej, w której dzieci wymieniają Boże dary. Można włączyć do niej elementy ruchu, np. naśladowanie szumiących drzew, spadających kropel deszczu itp. K. rozpoczyna dziękczynienie: Za kolorowe kwiaty dziękujemy Ci, dobry Boże. Dzieci powtarzają: Dziękujemy Ci, dobry Boże. Za szumiące drzewa... Za błękitne niebo... (itp.) ZASTOSOWANIE K. proponuje inną formę modlitwy dziękczynnej: Podziękujemy też Panu Bogu naszym pięknym śpiewem. Zaprosimy także ptaki, rośliny, zwierzęta i słońce, żeby razem z nami chwaliły Pana Boga. K. uczy dzieci refrenu pieśni Radośnie Panu hymn śpiewajmy, wybierając zwrotki, które dają się dostosować do wyeksponowanych obrazów. 22

23 K. skierowuje uwagę grupy na poszczególne ilustracje i sam śpiewa zwrotki, natomiast dzieci powtarzają refren i w każdej zwrotce Alleluja. K. może wyjaśnić, że alleluja to okrzyk szczęśliwych ludzi, którzy okazują Bogu miłość i wdzięczność. Radośnie Panu hymn śpiewajmy. Alleluja! I dobroć Jego wysławiajmy. Alleluja! Wychwalajcie Pana, słońce i księżycu. Alleluja! Wychwalajcie Pana, wszystkie gwiazdy nieba. Alleluja! Wychwalajcie Pana, rzeki, oceany. Alleluja! Wychwalajcie Pana, góry i pagórki. Alleluja! Wychwalajcie Pana, rośliny, zwierzęta. Alleluja! Niech wychwala Pana cały rodzaj ludzki. Alleluja! K. sugeruje troskę o rośliny i zwierzęta jako kolejny sposób okazywania Bogu wdzięczności. Co trzeba robić, aby kwiaty, drzewa, krzewy były zawsze ładne? (troszczyć się o nie i nie niszczyć ich) K. może pokazać dzieciom kilka ilustracji ukazujących troskę dzieci o rośliny i zwierzęta oraz szacunek dla przyrody, np. dziecko podlewające kwiaty, karmiące ptaki, wrzucające papier do kosza itp. Dzieci mogą sprawdzić, czy w doniczkach, które są w sali, jest dostatecznie wilgotno. K. podsumowuje odpowiedzi: Ten, kto troszczy się o rośliny i zwierzęta, kto nie niszczy zieleni jest dobry i okazuje wdzięczność Panu Bogu za Jego dary. ZAKOÑCZENIE Dzieci kolorują obrazek w zeszytach ćwiczeń. Następnie mają wykonać rysunek kilku darów Bożych, za które dziękują słowami: Dziękuję Ci, dobry Boże. 23