HISTORIA BEZPIECZEŃSTWA

Transkrypt

1 HISTORIA BEZPIECZEŃSTWA Literatura: 1. Bobrow, R. Zięba - bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku 2. J. Gryz - Unia zachodnioeuropejska a NATO, UE, OBWE 3. R. Zięba - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE 4. T. Jemioło, K. Malak - Bezpieczeństwo zewnętrzne RP 5. L. Pajórek, M. Szkodzińska polityka bezpieczeństwa i obrony UE. Budowa Europejskiej autonomii strategicznej WYKŁAD I R. BEZPIECZEŃSTWO 1. Bezpieczeństwo jako stan niezagrożenia, spokoju pewności, poczucia pewności, wolności od zagrożeń, wolność od strachu lub ataku. 2. Bezpieczeństwo jako proces w których stan bezpieczeństwa i jego organizacja podlegają dynamicznym zmianom stosownie do naturalnych zmian uwarunkowań bezpieczeństwa. 3. W znaczeniu strukturalnym / systemowym to całokształt przygotowania i organizacji państwa dla ciągłego tworzenia bezpieczeństwa narodowego, z następującymi elementami: prawne podstawy bezpieczeństwa; politykę i strategię bezpieczeństwa narodowego; cywilną i wojskową organizację ochrony i obrony narodowej; infrastrukturę bezpieczeństwa; edukację bezpieczeństwa; sojusze i współpracę międzynarodową w zakresie bezpieczeństwa. Podstawą struktury bezpieczeństwa narodowego jest: cywilna i wojskowa organizacja ochrony i obrony narodowej; Siły zbrojne są najważniejszym, niezastąpionym i decydującym o skuteczności bezpieczeństwa narodowego narzędziem (instrumentem) polityki i strategii bezpieczeństwa. Państwo jako najwyższa forma organizacji społeczeństwa przede wszystkim dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego realizuje ten naczelny cel poprzez politykę bezpieczeństwa, którą można określić jako celową i zorganizowaną działalność upoważnionych organów państwa zmierzających do stałego zapewnienia optymalnego stanu bezpieczeństwa narodowego, a także często równocześnie bezpieczeństwa międzynarodowego. Bezpieczeństwo stan, który daje poczucie pewności i gwarancję jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś co człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowie, praca, dobra materialne. 1. Bezpieczeństwo globalne, regionalne, narodowe 2. Bezpieczeństwo militarne, polityczne, społeczne 1

2 3. Bezpieczeństwo strukturalne, personalne Współczesne pojęcie bezpieczeństwa ma szerszy wymiar aniżeli w przeszłości! Do zasadniczych potrzeb bezpieczeństwa można zaliczyć m.in..: 1. Istnienie 2. Przetrwanie 3. Całość 4. Tożsamość 5. Posiadanie 6. Pewność rozwoju Bezpieczeństwo jest kategorią wielowymiarową i może być rozważane w kilku układach odniesienia: 1. W stosunku do obywateli i ich wspólnot 2. W sieci współzależności między państwami 3. W ramach czynników życia międzynarodowego 4. Wobec nadrzędnych norm moralnych i prawa międzynarodowego BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE 1. Bezpieczeństwo międzynarodowe - w zakresie przedmiotowym obejmuje zespół uwarunkowań, w których państwa nie czują się zagrożone atakiem militarnym oraz presją polityczną lub gospodarczą, mając możliwość swobodnej realizacji własnego rozwoju i postępu 2. Bezpieczeństwo międzynarodowe - wartość chroniona w ramach polityki bezpieczeństwa obejmuje integralność terytorialną oraz zachowanie instytucji państwa 3. Bezpieczeństwo międzynarodowe - obejmuje przetrwanie państwa, narodu, grupy etnicznej integralności terytorialnej, niezależność polityczną oraz jakość życia. (J. Kukułka, Bezpieczeństwo a współpraca europejska) 4. Bezpieczeństwo międzynarodowe - to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy Bezpieczeństwo międzynarodowe - brak obiektywnie istniejących zagrożeń i subiektywnych obaw, zgodne działanie społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony określonych wartości państwowych i pozapaństwowych za pomocą norm, instytucji zapewniających pokojowe rozstrzyganie sporów oraz tworzenie gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych przesłanek dynamicznej stabilności i eliminowania zagrożeń. Szeroko rozumiana historia dowiodła, że bezpieczeństwo gwarantowane przez poszczególne państwa nie jest bezpieczeństwem trwałym 2

3 System międzynarodowego bezpieczeństwa może być skuteczny tylko w przypadku, kiedy mamy do czynienia z silnym umiędzynarodowieniem gospodarki i stworzeniem wzajemnych więzi współzależności. Bezpieczeństwo ściśle wiąże się z tym, co dzieje się w gospodarce. Im gospodarka stabilniejsza, bezrobocie mniejsze, społeczeństwo bogatsze, tym bardziej dany kraj przejawia zainteresowanie działaniami stabilizującymi gospodarkę innych krajów. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH: Analizując zagrożenia bezpieczeństwa w SM należy uwzględnić strefę rzeczywistości, w której one powstają oraz sferę świadomości, w której dokonuje się ich postrzeganie Zagrożeniem jest to, co ośrodek decyzyjny czy inny podmiot za zagrożenie uznaje. Zagrożenia rak jak całość zjawiska bezpieczeństwa w stosunkach M, są dynamiczne, zmienne i podlegają ewolucji Po zakończeniu zimnej wojny i w warunkach coraz głębszych współzależności międzynarodowych, zagrożenia militarne przestają być jedynymi choć w dalszym ciągu istotnymi Obok innych: zagrożenia polityczne, społeczne gospodarcze, ekologicznie, a więc niemilitarne Podstawowe źródła zagrożeń: 1. Sprzeczności polityczno militarne Ideologiczne Przeobrażenia demokratyczne Swobody obywatelskie 2. Sprzeczności społeczno ekonomiczne Gospodarczo-ekonomiczne Etnograficzne Demograficzne Psychologiczne Socjologiczne Kulturowe 3. Sprzeczności biologiczne Choroby cywilizacyjne Brak ochrony środowiska naturalnego Wynaturzenia 3

4 JEDNOCZENIE EUROPY CEL BEZPIECZEŃSTWO: STAROŻYTNOŚĆ: W starożytnej Grecji państwa miasta łączyły się w związki zwane amfiktioniami Zagrożenie ze strony Persji doprowadziło do powstania ateńskiego związku morskiego, w skład której wchodziła flota wojenna. Oficjalnymi strażnikami związku morskiego były załogi wojskowe oraz specjalni urzędnicy wysyłani przez ateńczyków do poszczególnych miast W V wieku powstał związek beocki pod hegemonią Teb. W VI w. związek peloponeski pod przywództwem Sparty. Imperium rzymskie narzucało zwierzchnictwo podbitym plemionom i narodom. Imperium rzymskie stało się fundamentem dalszego rozwoju europy, chociaż nie objęło jej północnych części: Szkocji, Irlandii, Skandynawii, Polski i północnych Niemiec ŚREDNIOWIECZE: Karol wielki unifikował Europę, organizował wielonarodowe armie. Jednoczenie Europy przez Karola Wielkiego miało też powstrzymywać ekspansję arabów, którzy otoczyli morze śródziemne ze wszystkich stron i zajęli Karolińskie regiony nadmorskie od Sycylii, poprzez Afrykę północną, aż do Hiszpanii. Karol Wielki organizował wyprawy przeciwko muzułmanom na terenie Hiszpanii, które uważano za święte wojny przeciwko niewiernym Od IX do XIII w. rosnąca rola Niemiec w Europie. Władcy niemieccy przejęli po Karolinach tradycje cezarów rzymskich i narzucali zwierzchnictwo Czechom, Danii i Polsce. INTEGRACJA EUROPY BEZPIECZEŃSTWO OD XV DO XVIII W. W latach Król czeski Jerzy z Podiebrady propozycja utworzenia Ligii Pokoju (Burgundia, Bawaria, Czechy, Francja, Polska, Wenecja, Węgry) Możliwość stosowania wspólnych sankcji wobec agresora W 1511 r. papież Juliusz II powołał do życia Ligę Świętą. Jej cel wypędzenie francuzów z Włoch. Do tej Ligii przyłączyli się m.in. Hiszpania, Wenecja, Wielka Brytania oraz cesarz Rzymsko Niemiecki Maksymilian I. W późniejszych czasach mianem Ligii Świętej nazywano kilka koalicji zorganizowanych przez europejskie kraje chrześcijańskie przeciwko Turkom. Autorami tworzenia takich organizacji byli m. In. Erazm z Rotterdamu, który w wydanej publikacji w 1518r Skarga Pokoju wzywał władców Europejskich do tworzenia antytureckiego zjednoczenia państwa. Również przeciwko Turkom nawoływał Marcin Luter. Wojna 30-letnia zakończyła się pokojem westfalskim 1648r., który przyznał Francji dominującą pozycję na kontynencie Europejskim, a jej król Ludwik XIV stał się arbitrem całej Europy. Zgodnie z ustaleniami Francja uzyskała nabytki terytorialne. Mamy wówczas do czynienia z rozszerzaniem się kultury francuskiej oraz powolnym ale sukcesywnym wypieraniem języka łacińskiego przez język francuski 4

5 W tym samym wieku Brytyjczyk William Penny (założyciel Pensylwalii i Filadelfii) a także współpraca ugrupowania Kwakrów. Penny proponował przeniesienie modelu wewnętrznego państwa na stosunki między państwami i powołanie europejskiego związku państw z udziałem Rosji i Turcji (nie akceptował podziału dokonanego przez Erazma z Rotterdamu, Marcina Lutra czy Maksymiliana Sullego o wykluczeniu Rosji i Turcji. Proponował zasadę równouprawnienia członków i wzajemną ochronę prawną dla wszystkich państw członkowskich KOALICJE ANTYFRANCUSKIE W LATACH : <BRAKUJE> INTEGRACJA OD REWOLUCJI FRANCUSKIEJ DO I WOJNY ŚWIATOWEJ, A BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE : Na początku XIX w. największy wpływ na kształt Europy wywarły działania cesarza napoleona. Tworzyła się konfederacja państw kontynentalnej europy z centrum politycznym w Paryżu; Podjęte próby siłowego zjednoczenia Europy - niepowodzenie; Po pokonaniu Napoleona decydującą rolę w tworzeniu nowego układu sił w Europie odegrała współpraca Anglii, Austrii, Prus i Rosji; 1815r święte przymierze stworzenie swoistego systemu nadzoru nad Europą. W Opawie (1820r) deklaracja o podejmowaniu działań zabezpieczających państwa przed rewolucją i ich granice. WYKŁAD II R. SKUTKI KONGRESU WIEDEŃSKIEGO: Kongres był pierwszą poważniejszą próbą stworzenia wielostronnego układu mającego na celu utrzymanie trwałego pokoju na naszym kontynencie; Uchwały kongresu utworzyły system sojuszy, który przetrwał aż do końca XIX w.; Granice państw zostały wyznaczone na kongresie i przetrwały aż do wybuchu I wojny światowej; W Europie została odgórnie narzucona równowaga sił, która została złamana dopiero w II połowie XIX w.; III zasady kongresu: 1. Legitymizmu, 2. Restauracji, 3. Równowagi sił Arbitralnie narzucone niektórym państwom granice stały się następne przyczyną buntów i wystąpień powstańczych; STOWARZYSZENIA INTEGRACYJNE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA: 5