MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator ekonomiczny o krajach świata Brazylia

Transkrypt

1 4. Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne. Dwustronna baza traktatowa w zakresie współpracy gospodarczej obejmuje następujące umowy: Porozumienie między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazyliiw sprawie transportu morskiego z dnia 26 listopada 1976 r., Umowa handlowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazylii z 10 maja 1993 r. (zastąpiła Umowę handlową i płatniczą polsko-brazylijską podpisaną w Rio de Janeiro 19 marca 1960 r., Umowa rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazyliio współpracy naukowo-technicznej z dnia 5 września 1996 r., Umowa rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazylii o ruchu bezwizowym podpisana 14 lipca 1999 r., Umowa rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazylii o usługach lotniczych podpisana 13 marca 2000 r., Umowa między PAIiIZ i brazylijską Agencją Promocji Eksportu i Inwestycji APEX o współpracy we wzajemnej promocji gospodarczej ze stycznia 2008 r., Deklaracja Ministerstwa Rozwoju, Przemysłu i Handlu Zagranicznego Brazylii i Ministerstwa Gospodarki RP o wzajemnej współpracy z sierpnia 2009 r. Dokument przewiduje odbywanie cyklicznych spotkań grupy roboczej Handel zagraniczny. Wstępne dane GUS uzyskane z Ministerstwa Gospodarki, jak i z brazylijskiego Ministerstwa Rozwoju, Przemysłu i Handlu Zagranicznego (Secex MDIC) za 2011 rok wskazują, że doszło do bardzo znacznego zwiększenia polsko - brazylijskiej wymiany handlowej w porównaniu do analogicznego okresu roku Zwiększenie to wynika głównie ze wzrostu naszego importu z Brazylii. Dwustronne obroty handlowe między naszymi krajami w roku 2011 r. osiągnęły najwyższy poziom w historii naszych stosunków handlowych z Brazylią. Według polskich danych GUS za 2011 rok obroty wyniosły 1.409,4 mln USD, co oznacza wzrost o 20,6 % w porównaniu do roku 2010, kiedy osiągnęły mln USD. Polski eksport w analizowanym okresie wyniósł 376,3 mln USD (wzrost o 2,2 % do roku poprzedniego, kiedy wynosił 363,9 mln USD), import natomiast 1.033,1 mln USD (wzrósł o 29,1 %, w 2010 roku wynosił 797,2 mln USD). Powiększyło się ujemne saldo obrotów handlowych (w 2011 r. wyniosło - 656,8 mln USD w porównaniu do - 433,247 mln USD w 2010 r.). Natomiast obroty handlowe polsko-brazylijskie, wg danych brazylijskich (Secex MDIC) wyniosły w 2011 r. 947,8 mln USD, a w roku poprzednim 836,8 mln USD (co oznacza wzrost w stosunku do 2010 r. o 11,3 %). Polski eksport w 2011 r. wyniósł 466,3 mln USD (wzrósł o 4,7 % stosunku do 2010 r., kiedy osiągnął wartość 445,2 mln USD), a import 481,5 mln USD (wzrost o 22,9 % - w 2010 w import wynosił 391,6 mln USD). Saldo 1 Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Brasilii z siedzibą w São Paulo. 1

2 obrotów handlowych w 2011 r. wyniosło -15,2 mln USD a w roku poprzednim ,6 mln USD. Różnica w danych SECEX i polskich wynika głównie z realizacji niektórych transakcji handlowych za pośrednictwem innych krajów, głównie Holandii i Niemiec. Dotyczy to głównie naszego importu produktów rolno-spożywczych z Brazylii. Duży wzrost obrotów handlowych między Polską a Brazylią spowodowany był przede wszystkim dobrą kondycją polskiej gospodarki i wzrostem zapotrzebowania na commodities ( jest ich znaczącym eksporterem), a z drugiej strony rekordowych brazylijskich ogólnych rezultatów handlowych zanotowanych w 2011 roku. Wyniki zarówno w eksporcie, jak i imporcie Brazylii w ub. roku były najwyższe od wielu lat: obroty w wysokości 482,3 mld USD (20% udział w PKB), co stanowi 26% wzrost w porównaniu do 2010 r. (383,7 md USD). Eksport brazylijski za 2011 r. osiągnął wartość 256 mld USD (26,8% wzrost w stosunku do r. ub.), natomiast import zamknął się sumą 226,2 mld USD (24,5% wzrost w porównaniu do 2010 r.), co pozwoliło krajowi na osiągniecie dodatniego bilansu handlowego na poziomie 29,8 mld USD (47,9 % wzrost roczny). W stosunku do 2010 r., udział w sprzedaży za granicę surowców w 2011 r. wzrósł o 36,1% (kształtując się na poziomie 122,457 mld USD), półproduktów o 27,7% (36,027 mld USD), z kolei produktów finalnych o 16% (92,291 mld USD). Główne produkty eksportowe Brazylii w 2011 r. to: ruda żelaza (44,6% wzrost w porównaniu do 2010 r.), ropa naftowa (+33,3%), ziarno soi (+47,9%), kawa (+54,4%), mięso drobiowe (+22%), półprodukty z żelaza i stali (+78,9%), karoserie i silniki samochodowe (+18,2%), traktory (+72,4%). Głównymi pozycjami w imporcie brazylijskim były: paliwa i oleje (wartość importu: 42 mld USD, udział w całości: 18,5%), urządzenia mechaniczne (34 mld USD, 15%), urządzenia elektroniczne (26 mld USD), 12%), samochody i części (23 mld USD, 10%), chemia organiczna i nieorganiczna (12 mld USD, 5,2%), nawozy (9 mld USD, 4%), wyroby z plastiku (8 mld USD, 3,6%), żelazo i stal (7,6 mld USD, 3,4%), farmaceutyki (6,5 mld USD, 2,9%), sprzęt optyczny (6,3 mld USD, 2,8%), opony i wyroby z kauczuku (5 mld USD, 2,3%). Udział Polski w ogólnej wymianie handlowej Brazylii pozostaje niewielki i nieznacznie przekracza 0,2% (0,21% w imporcie i 0,19% w eksporcie). Podobnie udział Brazylii w obrotach handlu zagranicznego Polski jest niewielki i wynosił w roku 2011 jedynie 0,35 % ( w eksporcie 0,2 % i imporcie 0,49 %). Udział Polski w obrotach Unii Europejskiej z Brazylią stanowi 1 % (0,9 % w brazylijskim eksporcie i 1,1 % w imporcie). Według danych brazylijskich główne pozycje w naszym eksporcie w 2011 r. to siarczan amonu (udział w eksporcie 8,33%), meble do siedzenia (4,63 %), części do telewizorów (3,24%), części do skrzyni biegów samochodowych (2,58 %), węgiel koksowy 2,34%), kwas siarkowy (2,2 %), elektrody węglowe (1,74%). W imporcie największą pozycją były samoloty (udział 22,07%). Kolejne pozycje to tytoń (20,21%), makuchy i oleje sojowe (11,42%), części samochodowe (7,54%), kawa zielona (4,18%), cukier (2,74). Analizując strukturę towarową polskiego eksportu na podstawie polskich danych za 2011 r., w porównaniu do analogicznego okresu roku 2010 możemy stwierdzić, że już od kilku lat, utrzymuje się dominacja dwóch grup towarowych: wyrobów przemysłu elektromaszynowego (150,9 mln USD w 2011 roku, w roku poprzednim 150,6 mln USD) oraz wyrobów przemysłu chemicznego (127,9 mln USD w 2011 roku, w poprzednim roku 86,2 mln USD, wzrost o 48 %), które stanowiły łącznie prawie 75% całości naszego eksportu w 2011 r. na rynek brazylijski. Niestety w 2011 roku nastąpił bardzo duży spadek o 64 % w eksporcie wyrobów metalurgicznych, których dostarczono w 2010 roku za 72,2 mln USD 2

3 (19,6 % naszego eksportu do Brazylii), a w roku 2011 jedynie za 25,8 mln USD (6,86 % naszego eksportu do Brazylii). Na liście produktów metalurgicznych zabrakło przede wszystkim szyn kolejowych - najważniejszej pozycji na polskiej liście eksportowej w ubiegłym roku, których wtedy dostarczono za 56 mln USD. Wydawało się, że jest to wielki powrót tej pozycji na rynek brazylijski, w przeszłości Polska przez długie lata dostarczała do Brazylii ten produkt, oraz ma związek z zamiarem rządu tego kraju długofalowej rozbudowy infrastruktury transportowej, w tym dość słabo rozwiniętego systemu połączeń kolejowych. Wśród wyrobów przemysłu elektro-maszynowego, których dostawy stanowiły ponad 40 % naszego eksportu do Brazylii, tj. 150,9 mln USD, główną pozycją w roku 2011 na naszej liście eksportowej były maszyny i urządzenia elektryczne, których dostarczono za 115,5 mln USD. Wśród nich na pierwszym miejscu znajdują się części i akcesoria do pojazdów samochodowych dostarczone za 26,12 mln USD (wzrost o ponad 29 % w stosunku do roku ub.). Nastąpił niewielki (+3 %) wzrost dostaw elektrod węglowych, których dostarczono za sumę 14,37 mln USD. Pozycji żarówki i lampy wyładowcze dostarczono za 8,3 mln USD (spadek dostaw o ponad 50% w stosunku do 2010 r). O 33 % spadły również dostawy silników spalinowych, których dostarczono za kwotę 6,87 mln USD. Natomiast o 1000 % wzrosły dostawy kotłów wytwarzających parę wodną sprzedano ich za 6,49 mln USD. Nową pozycją były dostawy przyrządów do golenia z 4,75 mln USD. W sekcji produktów chemicznych, których dostawy wyniosły 96,715 mln USD (wzrosły o 48 %) największą pozycję w 2011 r. stanowił siarczan amonu, którego dostarczono za kwotę 34,7 mln USD (wzrost wartości dostaw o 42,2 %). Inne nawozy zawierające dwa lub trzy pierwiastki (azot, fosfor, potas) sprzedano za 21,09 mln USD. Leków dostarczono z kwotę 16,44 mln USD (wzrost dostaw o 1237 %); w większości chodzi nowe pozycje. Kwas siarkowy dostarczony został za 8,15 mln USD, nawozy azotowofosforowe za 8,1 mln USD. W sekcji tworzywa sztuczne sprzedaż wyniosła 31,24 mln USD. Dotyczyła ona głownie opon, których dostawy wyniosły 8,86 mln USD, kauczuku syntetycznego - 7,2 mln USD, innych art. z tworzyw sztucznych - 5,9 mln USD, polamidów - 4,5 mln USD. W grupie produkty mineralne, których dostawy w 2011 r. wyniosły 26,77 mln USD najważniejszą pozycją był węgiel koksowy za 16,84 mln USD (nowa po kilku latach pozycja na liście). Odnotowano kolejny spadek o 12 % dostaw paku i koksu pakowego otrzymywanego ze smoły węglowej dostarczonego w roku 2011 za 5,65 mln USD, podczas gdy w roku 2010 dostawy wyniosły 6,4 mln, a w roku ,1 mln USD. Siarki sprzedano za kwotę 4, 24 mln USD. Stałą pozycją w naszym eksporcie są nadal meble do siedzenia, których eksport ponownie wzrósł, tym razem o 28 % do 19,84 mln USD, utrzymując wysoką pozycję na liście (w 2010 r. wynosił on 15,6 mln USD). Nowymi pozycjami w naszym eksporcie w 2011 r. były, m.in.: węgiel koksowy, przyrządy do golenia, nowe rodzaje lekarstw, śmigłowce, maszyny do produkcji żywności, turbiny, obrabiarki, fenole. Analiza obrotów handlowych w 2011 roku wskazuje, że tradycyjne produkty eksportowane do Brazylii (m.in. nawozy, podzespoły samochodowe, elektrody węglowe oraz wyroby z grupy maszyn i urządzeń), utrzymują poziom dostaw z lat ubiegłych, potwierdzając określoną pozycję na tutejszym rynku. Z kolei niektóre z produktów, które stanowiły w 2010 pozycje nowe, jak np. lekarstwa, siarka, kątowniki - w 2011 r. również utrzymały się na liście, wzmacniając swój udział w ogóle naszego eksportu. Import w ciągu 2011 r. wyniósł 1033 mln USD i wzrósł w porównaniu do roku 2010 o 29,1 %. Na wzrost poziomu zakupów wpłynęła głównie dobra kondycja gospodarki 3

4 polskiej, mimo kryzysu światowego. Polska dokonywała zakupów tradycyjnie już importowanych z Brazylii artykułów rolno-spożywczych za 400,84 mln USD, w tym tytoniu (134,78 mln USD w 2011r., 123,2 mln USD w 2010 r.), kawy (87,9 mln USD w 2011 r., 50,4 mln USD w 2010 r.), śruty i olejów sojowych ( 75,8 mln w 2011 r.), soków owocowych (58,38 mln w 2011 r., 55,3 mln USD w 2010 r.), cukru (15,6 mln USD). PLL LOT dokonało kolejnych zakontraktowanych wcześniej zakupów samolotów pasażerskich EMBRAER, m.in. użytkowanych przez polski rząd (210,9 mln USD w 2011 r, 125 mln w 2010 r.). Znaczącą pozycją na liście importowej były leki (87,9 mln USD w 2011 r., 52,0 mln USD w roku 2010). Nieznacznie zmalały zakupy celulozy (77,2 mln USD w 2011 r., 83, 7 mln USD w 2010r.). utrzymane zostały na podobnym poziomie zakupy części i akcesoriów samochodowych (55,0 mln w 2011 r., w 2010 roku 55,2 mln USD). Podobnie jak w latach ubiegłych, polski import z Brazylii skoncentrowany był na 5 głównych grupach towarowych: wyroby przemysłu elektromaszynowego (samoloty, dostawy kooperacyjne przemysłu motoryzacyjnego), produkty rolno-spożywcze (tytoń, makuchy, oleje sojowe, kawa, soki owocowe i owoce tropikalne), surowce mineralne (ruda żelaza, magnezyty, aluminium) oraz produkty chemiczne i tworzywa sztuczne Inwestycje. Współpraca inwestycyjna. W 2011 roku Bank Narodowy Brazylii zmienił zasady dotyczące gromadzenia i publikowania informacji na temat inwestycji zagranicznych w Brazylii. Nie jest już możliwe - jak miało to miejsce w ostatnich latach - uzyskanie informacji o danych inwestora, a jedynie o rodzaju inwestycji oraz jej wartości. Z drugiej strony, do inwestycji zalicza sie od teraz pozycje zakup i sprzedaż nieruchomości, a zatem zakupy nieruchomości przez nierezydentów, bez konieczności zaangażowania w nie podmiotu gospodarczego zarejestrowanego w Brazylii. W związku z tym zmieniła sie wartość polskich inwestycji w Brazylii za 2010 rok. W raporcie WPHI za 2010 r. podawaliśmy ogólną wartość inwestycji 617,45 tys. USD. Po uwzględnieniu inwestycji w nowej pozycji zakup i sprzedaż nieruchomości, wartość inwestycji za 2010 rok wynosi obecnie tys USD. Według danych za 2011 rok uzyskanych w Banku Narodowym Brazylii, polskie inwestycje w Brazylii w 2011 roku osiągnęły poziom 754 tys. USD. Były zatem znacznie niższe od inwestycji zanotowanych w 2010 roku. Szczegółowy rozkład inwestycji, według nowych zasad, oraz w porównaniu z nowoujętymi danymi za 2010 rok, przedstawia poniższa tabela: 2010 (tys. USD) 2011 (tys. USD) Budownictwo Handel, bez pojazdów 44 - samochodowych Usługi turystyczne 5 - Usługi technologii - 98 informatycznych 95 - Usługi architektoniczne i inżynieryjne 106-4

5 Agencje turystyczne i operatorzy turystyczni Zakup i sprzedaż nieruchomości RAZEM: Najważniejszą inwestycja polskiego podmiotu w Brazyli w 2011 roku było wejście na rynek firmy esky, działającej w branży internetowych wyszukiwarek lotów oraz usług turystycznych. W 2011 roku firma otworzyła swój brazylijski oddział oraz strone internetową pod nazwą edestinos ( W 2011 r. firma MEDCOM, biorąca udział m.in. w pracach nad budową metra w Sao Paulo rozpoczęła proces rejestracji w Sao Paulo biura serwisowego. Podobne działania w kierunku rejestracji przedstawicielstwa w Rio de Janeiro podjęła także stocznia Gryfia. Działalność w branży dystrybucji produktów branży kosmetycznej kontynuowała polska firma FM Group, największy inwestor w 2009 r. Nie doszło do reaktywacji zawieszonej w roku 2009 działalności firmy Ciech America Latina, której oferta na rynek brazylijski obejmowała ponad 60 różnych produktów chemicznych, w tym TDI, sodę kalcynowaną i nawozy fosforowe. Według danych NBP napływ brazylijskich inwestycji bezpośrednich do Polski wynosił na koniec 2010 r. 78,7 mln euro (z tego 72,2 mln euro w 2009 r.). Polskie inwestycje w Brazylii od roku 2000 Od lipca 2000 roku istnieje w Brazylii filia firmy KOMANDOR SA z Radomia, działająca w branży meblarskiej. Wg otrzymanych informacji od dyrekcji KOMANDOR DO BRASIL LTDA, spółka została utworzona przez kanadyjską filię polskiej spółki z dwoma współudziałowcami brazylijskimi. Dlatego też nie figuruje jakikolwiek zapis w danych Banku Centralnego Brazylii, że jest to inwestycja polska. Filia kanadyjska w 2002 roku scedowała swoje udziały w spółce KOMANDOR DO BRASIL LTDA spółce matce z Radomia. Od 2010 roku w Brazylii (Kurytyba) działa Grupa Chemiczna Boryszew pod nazwą Maflow do Brasil Ltda. Została ona nabyta przez włoski Maflow BRS, w 100% zależny od Boryszewa w październiku 2010 roku. Maflow do Brazil dostarcza przewody klimatyzacyjne i wspomagania kierownicy do globalnych producentów samochodów z fabrykami zlokalizowanymi w Brazylii i Argentynie (m.in. VW, Fiat, GM, Nissan, PSA, Volvo). Polskie bezpośrednie inwestycje w Brazylii w latach przedstawia poniższa tabela (dane Brazylijskiego Banku Centralnego przed zmianą zasad udostępniania danych inwestycyjnych): OK NAZWA INWESTORA DZIAŁALNOŚĆ WAR TOŚĆ (U SD) 004 Selena Co SA Wytwarzanie artykułów z gumy i plastiku Igor Boulat Handel hurtowy i pośrednictwo w handlu Tatsiana Komar Handel hurtowy i pośrednictwo w

6 handlu Ł ĄCZNIE Selena Co SA Wytwarzanie artykułów z gumy i plastiku Ł ĄCZNIE Selena Co SA Wytwarzanie artykułów z gumy i plastiku Guy Castelain Perry Usługi na rzecz innych firm ,50 Dawid Sylwester Ptak Usługi na rzecz innych firm Ł ĄCZNIE , UBC Logistyka.S de R. Ltda Handel hurtowy, wył. poj. samoch. i motory Ciech SA Handel hurtowy, wył. poj. samoch. i motory ,73 Pawel Tadeusz Zaborowski Zakwaterowanie Jaroslaw Stanislaw Krystosiak Żywienie Performance Media Sp. z o.o. Usługi informacyjne Marta Joanna Lange ,15 Antoni Ptak Inna działalność zawodowa, naukowa i tech Pawel Tadeusz Zaborowski Szkolnictwo Piotr Klet Gozdecki Szkolnictwo Piotr Wysocki Szkolnictwo ŁĄC ZNIE ,88 Pawel Tadeusz Zaborowski Szkolnictwo ,92 Piotr Klet Szkolnictwo Gozdecki 3 Piotr Wysocki Szkolnictwo

7 2 008 Jacek Slawomir Lubinski Jaroslaw Stanislaw Krystosiak Tomasz Dowbor Leslaw Stefan Skrzypczak Jacek Piotr Siedlecki Berliner Luft S.De R.Ltda. Iwan Milkow Christow City Interactive S A Natur Produkt Zdrovit Sp Zoo Natalia Anna Siwiec Urszula Teresa Usługi architektoniczno-inżynieryjne testy i analizy techniczne ,48 Żywienie Handel Hurtowy, nieuwzględniający samochodów i motocykli ,83 Usługi architektoniczno-inżynieryjne testy i analizy techniczne Usługi architektoniczno-inżynieryjne testy i analizy techniczne Handel detaliczny Handel Hurtowy, nieuwzględniający samochodów i motocykli ŁĄC ZNIE Produkcja kosmetyków, perfum (FM Group) , , Hotele i podobne Dawid Ewa Zofia Wyrwicz Mariusz Radosław Raduszewski Dariusz Błażej Janusz Wojciech City Interactive SA Jacek Piotr Siedlecki Hotele i podobne Agencje turystyczne Produkcja kosmetyków, perfum (FM Group) Hotele i podobne Hotele i podobne Handel hurtowy książkami,czasopismami ,34 Usługi inżynieryjne ŁĄCZNIE ,34 7

8 Jerzy Makowiecki Usługi inżynieryjne ,35 Eliza Irena Piotrowska Zarządzanie nieruchomościami ,88 Benjamin Alexander Sagan ,25 Lidia Sagan , Paula Julia Sagan ,25 Piotr Rafal Sagan Natur Produkt Zdrovit SP ZOO Ewa Zofia Wyrwicz Urszula Teresa ,25 Handel produktami farmaceutycznymi ,91 Agencje turystyczne ,34 Hotele i podobne 9.973, ŁĄCZNIE 49,14 Skala polskich inwestycji w Brazylii jest znikoma, w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, mimo że aktualnie jednym z ważniejszych kierunków inwestycji UE jest właśnie, plasująca się zaraz za Chinami. Poziom inwestycji krajów UE w Brazylii jest wyższy niż inwestycje w pozostałych krajach BRICS razem wziętych. Jednocześnie, europejski eksport do Brazylii to w 90% produkty przetworzone, podczas gdy eksportuje do Europy głównie commodities oraz artykuły spożywcze. W ostatnich latach notuje bardzo wysokie liczby przyjmowanych FDI, które stanowią obecnie ok. 3% PKB. W 2010 roku do Brazylii napłyneło ok. 48,4 mld USD, a rok 2011 zamknął się rekordową liczbą 66,7 mld USD (wzrost o 34,7%). Według danych raportu World Investment Report 2011 UNCTAD, znajduje sie obecnie na 5 miejscu na świecie jeśli chodzi o wysokość napływającego FDI (za USA, Chinami, Hongkongiem i Belgia). Wraz z USA, Chinami i Indiami, jest wskazywana jako najważniejszy odbiorca FDI w latach Wg badań, 53% korporacji wykazuje optymizm w stosunku do środowiska inwestycji w Brazylii w roku 2013, podczas gdy w przypadku 2011 roku było to 34%., będąc tradycyjnie dużym biorcą inwestycji, staje się aktualnie także znaczącym inwestorem, jednak głównie w zakresie przemysłu wydobywczego, energetycznego, spożywczego oraz usług finansowych. Flagowymi inwestorami są największe firmy jak: Companhia Vale do Rio Doce (CVRD) (ruda żelaza, rudy metali kolorowych, celuloza), Petrobras (gaz, ropa) czy CSN (wyroby hutnicze). Według informacji publikowanych przez Bank Narodowy, koncerny te zwiększają swoje inwestycje za granicą, zwłaszcza w gospodarkach rozwiniętych. Wskazywane są firmy CVRD, Petrobras, Gerdau i Camargo Correa, Votorantim i Braskem, które dokonały przejęć zagranicznych firm w 8

9 zakresie rudy żelaza, przemysłu spożywczego, stali, cementu, chemikaliów i rafinerii. Zaangażowanie małych i średnich firm jest praktycznie zerowe. W 2007, wg danych UNCTAD, zainwestowała za granicą 7,06 mld USD. W 2010 roku wynik ten wyniósł 11,5 mld USD. Za ponad 55% odpowiadają inwestycje w sektorze usług, głównie finansowych. Należy odnotować też ponad 13% udział sektora spożywczego w ogóle inwestycji brazylijskich. Istnieje więc duży potencjał, który przy sprzyjających warunkach może zaowocować inwestycjami brazylijskimi w Polsce. Napływ brazylijskich inwestycji bezpośrednich do Polski dotychczas praktycznie nie istniał, podobnie jak z innych państw Ameryki Południowej, mimo na początku lat 2000 zaawansowanych rozmów między Companhia do Vale do Rio Doce (CVRD) a Portem Północnym, przy udziale Stalexportu, odnośnie budowy terminalu do przeładunku rudy żelaza w Porcie Północnym w Gdańsku. 9