WYMOGI PRAWNE I PODATKOWE NIEZBĘDNE DO PROWADZENIA AGROTURYSTYKI

Transkrypt

1 WARMIŃSKO-MAZURSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W OLSZTYNIE WYMOGI PRAWNE I PODATKOWE NIEZBĘDNE DO PROWADZENIA AGROTURYSTYKI Olsztyn, 2012 r.

2 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie Małgorzata Malinowska Wymogi prawne i podatkowe niezbędne do prowadzenia agroturystyki Olsztyn, 2012 r.

3 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn, tel./fax (89) , , sekretariat@w-modr.pl, W-MODR Oddział w Olecku ul. Kolejowa 31, Olecko tel. (87) , , fax (87) olecko.sekretariat@w-modr.pl p.o. Dyrektora W-MODR inż. Antoni Parfinowicz Zastępca Dyrektora W-MODR mgr inż. Zdzisław Kamiński Druk: Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel./fax , redakcja@w-modr.pl, Nakład: 300 egz. Wydanie I

4 Spis treści Strona 1. REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI PODATEK DOCHODOWY ZWOLNIENIE PRZEDMIOTOWE OPODATKOWANIE PODATEK VAT... 9

5

6 Agroturystyka zdefiniowana jest jako forma wypoczynku, która realizowana jest na terenach wiejskich o charakterze rolniczym oparta na bazie noclegowej i aktywności rekreacyjnej, związanej z gospodarstwem rolnym oraz jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym i usługowym). To dobry pomysł na biznes. Jest także szansą dla młodych ludzi początkujących w biznesie. Coraz częściej turyści zainteresowani są korzystaniem z usług agroturystycznych. Agroturystyka kwitnie i ma perspektywy. Agroturystyka zwana inaczej turystyką wiejską, staje się coraz bardziej popularną formą wypoczynku wśród turystów krajowych i zagranicznych. Świadczenie związanych z nią usług stwarza możliwość zwiększenia liczby miejsc pracy na wsi i uzyskanie dodatkowych dochodów przez rolników, a przez to - poprawienie warunków życia ludności wiejskiej. Obowiązujące przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia agroturystyki. Powszechnie przyjmuje się, że pojęcie to oznacza prowadzenie działalności turystycznej przez gospodarstwo rolne, polegające na zapewnieniu noclegów oraz dodatkowych usług, najczęściej w zakresie żywienia. Rosnąca popularność tej formy wypoczynku rodzi wiele pytań, wśród osób już prowadzących taką działalność, jak i chcących rozpocząć z zakresu obowiązujących przepisów prawa podatkowego. Niniejsza ulotka ma na celu przybliżenie oraz wyjaśnienie problematyki związanej z działalnością agroturystyczną na tle przepisów prawa podatkowego. REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI Omawiając prawne aspekty prowadzenia działalności gospodarczej należy wskazać, iż są one uregulowane w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r., Nr 155, poz z późniejszymi zmianami). Zgodnie z treścią art. 3, jej przepisów nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (czyli działalnością agroturystyczną). Tak więc, jeśli do tego rodzaju działalności nie mają zastosowania przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, więc taka działalność nie jest działalnością gospodarczą, a rolnik wykonujący taką działalność nie jest przedsiębiorcą. Konsekwencją tego jest fakt, iż wy- 6 W-MODR w Olsztynie 2012 r.

7 konywanie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów nie podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej. Jeżeli działalność ta nie podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej, a rolnik wykonujący tego typu działalność nie jest przedsiębiorcą to rozpoczęcie, prowadzenie lub zakończenie tej działalności nie podlega zgłoszeniu do organu podatkowego (urzędu skarbowego). PODATEK DOCHODOWY Jednak w przeciwieństwie do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, wykonywanie działalności usługowej polegającej na wynajmie turystom na krótkotrwałe okresy mieszkania położonego w gospodarstwie rolnym, domku letniskowego, położonego na terenie wiejskim i miejsc na ustawianie namiotów - zgodnie z art. 5a pkt. 6, ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późniejszymi zmianami) - zalicza się do pozarolniczej działalności gospodarczej. Działalność polegająca na krótkotrwałym wynajmie lokali zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług została sklasyfikowana w Sekcji H, dziale 55 jako usługi wynajmu umeblowanych lokali krótkotrwałego zakwaterowania takich jak: pokoje gościnne, kwatery wiejskie, domki letniskowe, apartamenty. Nie obejmuje natomiast wynajmu lub dzierżawy nieruchomości o charakterze mieszkalnym na podstawie zawartych umów zgodnie z kodeksem cywilnym. ZWOLNIENIE PRZEDMIOTOWE Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5. Z przepisu wynika, że możliwość zastosowania tego zwolnienia uzależniona jest od spełnienia łącznie następujących warunków: q maksymalna ilość pokoi przeznaczonych przez rolnika do wynajmowania nie może przekroczyć 5 (nie ma znaczenia liczba łóżek znajdujących się w tych pokojach), q wynajmowane pokoje gościnne znajdują się w budynkach mieszkalnych, wchodzących w skład prowadzonego przez rolnika gospodarstwa rolnego, q budynki mieszkalne, w których znajdują się pokoje gościnne, wchodzące w skład gospodar- W-MODR w Olsztynie 2012 r. 7

8 stwa rolnego, położone są na terenach wiejskich, q uzyskane dochody pochodzą od osób przebywających w gospodarstwie rolnym na wypoczynku, q oprócz usług polegających na zakwaterowaniu turystów w budynkach mieszkalnych i zapewnieniu im wyżywienia nie są im świadczone inne usługi. Zwolnieniem nie jest objęte wynajmowanie pokoi w domku letniskowym, niezależnie od ilości wynajmowanych pokoi oraz organizowanie imprez turystycznych, wypożyczanie rowerów i kajaków itp. Jeśli wynajmowanych pokoi jest więcej niż 5, dochód z działalności agroturystycznej będzie w całości opodatkowany. Podatnicy zwolnieni od podatku nie mają obowiązku prowadzenia na potrzeby podatku dochodowego żadnej dokumentacji. Obowiązani są jedynie do ewidencjonowania uzyskiwanych przez siebie obrotów na potrzeby VAT (również podatnicy korzystający ze zwolnienia od tegoż podatku). OPODATKOWANIE W przypadku, gdy liczba pokoi w budynku mieszkalnym przekroczy liczbę 5 lub nie zostaną wypełnione inne warunki, od których jest uzależnione zwolnienie z opodatkowania, bądź też zakres świadczonych turystom usług jest szerszy, rolnik ma prawo wyboru opodatkowania swojej działalności na następujących zasadach: q podatek dochodowy płacony na zasadach ogólnych, q 19% podatek liniowy, q ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, q karta podatkowa. Należy pamiętać, ze aby skutecznie skorzystać z uprawnienia wyboru formy opodatkowania, należy zawsze złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze formy opodatkowania. Zasady ogólne Zasady ogólne w obliczaniu podatku dochodowego polegają na jego wyliczaniu według skali podatkowej i zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powstaje wówczas obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, który mają osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą. Obowiązek prowadzenia księgi mają także rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne wyko- 8 W-MODR w Olsztynie 2012 r.

9 nujący działalność gospodarczą osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Dla nich księga przychodów i rozchodów ma nieco formę uproszczoną. 19% podatek liniowy Rolnicy, którzy wybrali tę formę opodatkowania są zobowiązani wpłacać na rachunek urzędu skarbowego zaliczki miesięczne w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku, a sumą należnych zaliczek za poprzednie miesiące. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Podstawą opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest uzyskany przychód. Stawki ryczałtu wynoszą: q 17% przychodów dla usług noclegowych i krótkotrwałego zakwaterowania, q 8,5% przychodów dla pozostałej działalności usługowej (wynajem rowerów, kajaków itp.), q 5,5% przychodów z działalności wytwórczej (działalność w wyniku której powstają nowe wyroby, w tym również sprzedaż wyrobów własnej produkcji - żywność), q 3% przychodów z działalności gastronomicznej (usługi związane z przygotowaniem posiłków oraz sprzedażą posiłków i towarów) oraz z działalności handlowej (sprzedaż w stanie nieprzetworzonym uprzednio nabytych produktów i towarów). Zasadą generalną jest obowiązek wpłacania ryczałtu (podatku) od przychodów ewidencjonowanych za każdy miesiąc do urzędu skarbowego w terminie do dnia 20 następnego miesiąca. Rolnik opłacający ryczałt jest obowiązany posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencją wyposażenia oraz odrębne na każdy rok ewidencję przychodów. Karta podatkowa Tej formie opodatkowania podlegają osoby fizyczne świadczące (w tym także rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne) usługi hotelarskie, polegające na wynajmie pokoi gościnnych oraz domków turystycznych z możliwością wydawania posiłków, gdy: q liczba pokoi, wraz z domkami turystycznymi nie przekracza 12 i oprócz wydawania posiłków turystom nie są świadczone inne usługi turystyczne, q przy prowadzeniu tej działalności podatnik nie korzysta z usług osób niezatrudnionych przez siebie oraz usług innych przedsiębiorców i zakładów, q podatnik nie prowadzi innej działalności pozarolniczej poza wymienionymi w jednej z 12 części tabeli, stanowiącej załącznik do ustawy (działalności, która może być opodatkowana kartą podatkową). Stawka podatku - wyrażona kwotowo jest uzależniona od wielkości miejscowości, w której usługa jest wykonywana. To urząd skarbowy wydaje decyzję ustalającą wysokość tego podatku, W-MODR w Olsztynie 2012 r. 9

10 odrębnie na każdy rok podatkowy. Do obowiązku podatnika - rolnika należy jedynie opłacanie podatku w terminie i wysokości wskazanej w decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Forma opodatkowania według karty podatkowej nie obejmuje czerpania dochodu z wynajmu miejsca pod ustawienie przyczep i namiotów. PODATEK VAT Działalność rolnicza zdefiniowana w art. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług nie obejmuje agroturystyki. Dla potrzeb podatku VAT wykonywanie usług agroturystycznych wchodzi zatem w zakres działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 o podatku od towarów i usług, określając tę działalność jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników. Jednak rolnicy świadczący usługi agroturystyczne są zwolnieni z podatku VAT podmiotowo - trzeba jednak pamiętać, że zwolnienie obowiązuje jeżeli wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty zł. Jako podatnik zwolniony z VAT, rolnik obowiązany jest bezwzględnie prowadzić za każdy rok podatkowy dzienną ewidencję sprzedaży. W przypadku przekroczenia kwoty limitu uprawniającego do zwolnienia z podatku VAT lub rezygnacji ze zwolnienia, rolnik prowadzący działalność agroturystyczną winien: q dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w podatku VAT, q prowadzić ewidencję zakupu VAT oraz ewidencję sprzedaży VAT, q składać deklaracje podatkowe VAT-7 za okresy miesięczne (VAT-7K za okresy kwartalne). Świadczone przez rolników na bazie gospodarstw rolnych usługi agroturystyczne na rzecz turystów podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na ogólnych zasadach podatkowych. I tak np.: q czynności polegające na zakwaterowaniu turystów w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich świadczone przez podatników podatku rolnego podlegają opodatkowaniu wg stawki 7%, q przygotowywanie i sprzedaż posiłków domowych mieści się w grupie usług gastronomicznych i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wg stawki 7%, q sprzedaż wód mineralnych, napojów bezalkoholowych gazowanych, herbaty i kawy, wynajem sprzętu turystycznego podlega opodatkowaniu wg stawki 22%. Prawne aspekty agroturystyki dotyczą również odpowiedzialności właściciela gospodarstwa za uszkodzenie bądź utratę rzeczy należących do gości oraz za utrzymanie bezpieczeństwa ich pobytu. 10 W-MODR w Olsztynie 2012 r.

11 Osoba wynajmująca pokoje gościnne ma obowiązek zapewnić swoim gościom bezpieczeństwo pobytu, to jest przeciwdziałania różnym źródłom powstania niebezpieczeństwa, które mogłoby spowodować szkody dla klientów. Na przykład obowiązkiem osoby wynajmującej pokoje gościnne jest zabezpieczenie przeciwpożarowe, należyty nadzór nad zwierzętami, kontrola stanu budynków, należyte wykonanie i zabezpieczenie instalacji elektrycznej, gazowej, wodociągowej itp. Agroturystyka może być kołem napędowym rozwoju obszarów wiejskich, szczególnie jeśli wykorzystamy w tym celu dofinansowanie do agroturystyki z UE Rodzi ona bowiem zapotrzebowanie na wiele różnych usług, np. handlu, gastronomii, piekarni, masarni, wypożyczalni rowerów czy szkółek jeździeckich. Warto w tym celu zdobyć dopłaty unijne do agroturystyki. Jeśli chcemy uruchomić działalność agroturystyczną na wsi możemy korzystać z wielu źródeł finansowania tejże działalności w postaci dotacji dla agroturystyki z Unii Europejskiej, kredytów, pożyczek. W 2012 r. właściciele gospodarstw agroturystycznych mogą nadal korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym. Zgodnie z art. 21 ust.1 pkt 43 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, aby skorzystać ze zwolnienia, należy spełnić wszystkie wymienione poniżej warunki: q świadczone usługi dotyczą wynajmu pokoi oraz wyżywienia turystów q wynajem pokoi prowadzą osoby prowadzące gospodarstwo rolne; q budynki, w których są wynajmowane pokoje, muszą znajdować się na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym oraz muszą być budynkami mieszkalnymi; q osoba wynajmująca pokój musi przebywać na wypoczynku; q liczba wynajmowanych pokoi nie może przekraczać pięciu (bez względu na ilość miejsc noclegowych w pokoju). Do liczby wynajmowanych pokoi nie wlicza się pomieszczeń pomocniczych czy gospodarczych (kuchnia, łazienka, spiżarnia). Gdy liczba wynajmowanych pokoi wynosi więcej niż 5, to cały dochód z agroturystyki będzie podlegał opodatkowaniu. Kwaterodawcy prowadzący działalność agroturystyczną, ale nie spełniający warunków do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, mogą opodatkować dochody z tego tytułu na zasadach ogólnych, przewidzianych ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej (18%, 32%) lub wybrać opodatkowanie podatkiem tzw. liniowym według stawki 19%, bądź też wybrać sposób opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo karty podatkowej na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W-MODR w Olsztynie 2012 r. 11

12 Usługi hotelarskie polegające na wynajmie pokoi i domków turystycznych z możliwością wydawania posiłków, o ile łączna liczba pokoi wraz z domkami turystycznymi nie przekracza 12, mogą być opodatkowane w formie karty podatkowej. Dodatkowym warunkiem jest fakt, że liczba zatrudnionych pracowników lub pełnoletnich członków rodziny (w tym współmałżonka) nie może przekroczyć dwóch osób. Wysokość podatku określa naczelnik urzędu skarbowego, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności w drodze decyzji. Podatnicy nie muszą prowadzić ksiąg podatkowych. Ryczałt ewidencjonowany od usług związanych z zakwaterowaniem (PKWIU dział 55) wynosi 17%. W przypadku wyboru tej formy opodatkowania trzeba prowadzić ewidencję przychodów. Zryczałtowany podatek oblicza się na podstawie osiągniętego przychodu, a następnie umniejsza o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej przez podatnika. Wybranie opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub podatku liniowego wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Podatek jest płatny od uzyskanego dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania. Stawka podatku będzie uzależniona od wybranej formy podatkowej i może być stała (podatek liniowy) bądź uzależniona od wysokości uzyskanych dochodów (progresja podatkowa). Wyboru formy opodatkowania dokonuje się do 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż do dnia uzyskania pierwszego przychodu, jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego. Właściciel gospodarstwa agroturystycznego występujący jako podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT powinien stale kontrolować wielkość swojej sprzedaży. Co roku należy sprawdzać, czy w roku poprzednim i bieżącym nie została przekroczona aktualna kwota limitu przejścia na VAT. W 2012 r. limit zwolnienia podmiotowego z VAT wynosi, jak w 2011 roku, 150 tys. zł. W przypadku, gdy rolnik nie korzysta ze zwolnienia w podatku VAT, bądź przekroczy limit uprawniający go do zwolnienia z tego podatku, ma obowiązek: q dokonać we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego, q podatku VAT na formularzu VATR zaprowadzić ewidencję dostaw i nabyć VAT (tzw. rejestry sprzedaży i zakupów VAT), q składać deklaracje podatkowe dla podatku VAT w cyklu miesięcznym lub kwartalnym (VAT-7 lub VAT-7K) oraz terminowo opłacać należny podatek VAT. Usługi agroturystyczne objęte są 8% stawką podatku VAT. Jeżeli oprócz zakwaterowania i wydawania posiłków świadczone są inne usługi, których nie wliczono w cenę noclegu (np. wynajem rowerów, itp.) to podlegają one opodatkowaniu stawką właściwą dla tych usług (z reguły 23%). 12 W-MODR w Olsztynie 2012 r.

13 Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zasady obowiązujące w 2012 r. określa Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. Nr 138, poz. 930). Właściciel gospodarstwa agroturystycznego nie musi posiadać kasy rejestrującej dopóki obrót nie przekroczy kwoty: q zł z działalności podlegającej ewidencjonowaniu na kasie rejestrującej - jeśli rozpoczyna w 2012r. działalność; q zł z działalności podlegającej ewidencjonowaniu na kasie rejestrującej - gdy kontynuuje działalność, pod warunkiem, że obrót z działalności podlegającej ewidencjonowaniu na kasie rejestrującej nie przekroczył w 2011 r. kwoty zł. Obliczając ww. limity, nie uwzględniamy obrotu z tytułu sprzedaży dokonywanej na rzecz firm. Liczymy tylko wartość sprzedaży dokonanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych. Kwaterodawcy agroturystyczni oraz inne osoby prowadzące działalność w zakresie wynajmu pokoi gościnnych mogą nie płacić podatku od nieruchomości, określonego tak jak od powierzchni przeznaczonej do prowadzenia działalności gospodarczej - art. 1a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o po-datkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 121 poz. 844 z późn. zm.). Zgodnie z ustawą za działalność gospodarczą nie uważa się bowiem wynajmu turystom pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych, znajdujących się na obszarach wiejskich, przez osoby ze stałym miejscem pobytu w gminie położonej na tym terenie, jeżeli liczba pokoi przeznaczonych do wynajęcia nie przekracza 5. Budynek mieszkalny, w którym prowadzona jest działalność w zakresie wynajmu pokoi gościnnych, będzie opodatkowany według stawki właściwej dla budynków mieszkalnych. Źródło: 1. Agroturystyka to też biznes. Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa W-MODR w Olsztynie 2012 r. 13

14 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel , , sekretariat@w-modr.pl