LUX MED. Chronià. ma ych i du ych str. 8. ZrzuciliÊmy kilkanaêcie ton! Nowa jakoêç patrzenia. medycyna jest sztukà. str. 5. str.

Transkrypt

1 magazyn pacjentów centrów medycznych medycyna jest sztukà ISSN NR 3/39 ROK X KWARTALNIK PAèDZIERNIK ZrzuciliÊmy kilkanaêcie ton! str. 5 Nowa jakoêç patrzenia str. 10 Chronià ma ych i du ych str. 8

2 W NUMERZE SPIS TREŚCI AKTUALNOŚCI 4 Inauguracja Centrum Medycznego w Bydgoszczy 4 dla RDD 4 ISO potwierdzeniem jakoêci Êwiadczonych us ug 4 Rada Naukowa o leczeniu bólu przewlek ego Adres redakcji: Al. Niepodległości 69, Warszawa, tel , info@luxmed.pl Wydawca: Sp. z o.o., ul. Racławicka 132B, Warszawa Projekt redakcyjny, graficzny i realizacja: Mediapolis Sp. z o.o., tel , Foto w numerze: archiwum, Shutterstock, B&W Zdjęcie na okładce: Shutterstock Lato za nami, pierwsze jesienne liêcie zdobià ju chodniki. Niestety wraz z nadejêciem ch odnych miesi cy cz Êciej zdarzajà nam si przezi bienia. W tym numerze kwartalnika du o miejsca poêwi ciliêmy infekcjom górnych dróg oddechowych, ich diagnostyce i leczeniu. W Poradniku kontynuujemy temat alergii i przybli amy nowe metody korekcji wad wzroku. W rubryce W centrum uwagi omówiliêmy tematyk szczepieƒ, a w Kàciku ratowniczym przeczytajà Paƒstwo o zatruciach domowych i o tym, jak si przed nimi uchroniç. Podsumowujemy równie lata realizacji programu Po egnanie z nadwagà, dzi ki któremu nasi Pacjenci z sukcesem schudli àcznie kilkanaêcie ton. Warto te zajrzeç na ostatnià stron, gdzie dr Medard Lech przedstawia menu, które pomo e przyjemnie przetrwaç jesienne niepogody. yczàc ciekawej lektury, zach camy Paƒstwa do przesy ania swoich uwag i sugestii na adres info@luxmed.pl. Redakcja [str. 10] [str. 12] RAPORT 5 ZrzuciliÊmy kilkanaêcie ton! KĄCIK RATOWNICZY 77Zawsze z winy cz owieka W CENTRUM UWAGI 08 Chronià ma ych i du ych PORADNIK 10 Nowa jakoêç patrzenia 11 Ró ne oblicza alergii 12 Zaka enia górnych dróg oddechowych FELIETON 14 Przepis na smutnà por roku Anna Rulkiewicz-Kaczyƒska, Prezes Zarzàdu Szanowni Paƒstwo, Zakoƒczy si kolejny etap konsolidacji polskiego rynku prywatnych us ug medycznych. W sierpniu tego roku nasz inwestor Mid Europa Partners sfinalizowa transakcj zakupu Centrum Medycznego LIM. W tym samym czasie naby innà sieç prywatnych poradni medycznych Promedis. W wyniku tych zmian obecnie, Centrum Medyczne LIM, Medycyna Rodzinna i Promedis znalaz y si w grupie spó ek po àczonych kapita owo i rozpocz y proces integracji. Pierwszym krokiem by o ujednolicenie struktury zarzàdzania w naszych spó kach i jednoczeênie powierzenie mi funkcji Prezesa Zarzàdów poszczególnych spó ek oraz Grupy jako ca oêci. Bardzo si ciesz, e dano mi mo liwoêç zarzàdzania Grupà w tak wa nym momencie. Jako Grupa ju dziê zajmujemy szczególne miejsce na rynku. Dysponujemy najwi kszà siecià Centrów Medycznych na terenie ca ego kraju. Ponadto, dzi ki silnemu zapleczu finansowemu naszego inwestora oraz mo liwoêci wykorzystania najlepszych praktyk z ka dej ze spó ek, otwierajà si przed nami nowe perspektywy rozwoju zakresu us ug, rozbudowy sieci placówek i wprowadzenia nowoczesnych rozwiàzaƒ technicznych umo liwiajàcych obs ug Pacjentów. Zamierzamy utrzymaç na rynku wszystkie cztery marki, z których ka da b dzie wyraênie sprofilowana. Dzi ki temu stworzymy kompleksowà ofert skierowanà do ró nych grup Klientów, dopasowanà do ich potrzeb, mo liwoêci oraz oczekiwaƒ. Rozwa amy te wprowadzenie takich produktów, które zapewnià Paƒstwu dost p do us ug Êwiadczonych we wszystkich placówkach Grupy. Pracujàc nad integracjà, kontynuujemy jednoczeênie dotychczasowe inwestycje. Szczególny nacisk k adziemy na rozwój sieci i zwi kszanie dost pnoêci us ug. We wrzeêniu otworzy nowà poradni w Bydgoszczy, w najbli szym czasie udost pnimy te kolejne placówki we Wroc awiu, przy ul. Wo owskiej, oraz, przy ul. Migda owej. JesteÊmy przekonani, e dzi ki rozpocz tej integracji oraz wszystkim realizowanym inwestycjom wzbogacimy zakres naszych us ug i stworzymy zaplecze techniczne zapewniajàce utrzymanie jak najwy szego standardu obs ugi. Z wyrazami szacunku, LUX MED 2 październik październik 2008

3 A aktywnoêç KTUALNOÂCI R aport po egnanie z nadwagà lek. med. Barbara Jerschina, internista, autorka programu Po egnanie z nadwagà Uroczystym przeci ciem wst gi oficjalnie otworzyliêmy nowà placówk w Bydgoszczy. GoÊci przywita a Anna Rulkiewicz-Kaczyƒska, Prezes Zarzàdu, która opowiedzia a o rozwoju sieci placówek, oraz o integracji w ramach Grupy spó ek medycznych. Podczas inauguracji nasi Klienci, dziennikarze oraz pracownicy mieli okazj poznaç mo liwoêci nowego Centrum Medycznego. Placówka o powierzchni blisko 600 m 2 mieêci si przy ul. Cho oniewskiego 46 i dysponuje 15. gabinetami konsultacyjnymi i zabiegowymi. Pacjenci mogà w niej uzyskaç porady m.in. ginekologów endokrynologów, urologów, psychologów, gastrologów, ortopedów, chirurgów i stomatologów, Rada Naukowa zaj a si tym razem problematykà leczenia bólu przewlek ego. Przybli y jà dr n. med. Jerzy Jarosz, Kierownik Zak adu Medycyny Paliatywnej przy Centrum Onkologii Instytutu im. Lek. med. Dorota Kozio kiewicz-lichota Dyrektor Centrum Medycznego w Bydgoszczy (od lewej) oprowadzi a wszystkich goêci, prezentujàc mo liwoêci placówki. Inauguracja Centrum Medycznego w Bydgoszczy a tak e wykonaç badania ECHO serca, badania przep ywów przez naczynia krwionoêne, które wykonuje specjalista angiolog, jak równie badania diagnostyczne, spirometryczne oraz USG. Zdj cie rodzinne na dobry poczàtek. Zespó CM w Bydgoszczy wraz z Prezes Annà Rulkiewicz-Kaczyƒskà i dr n. med. Joannà Perkowicz. 4 październik 2008 dla RDD Rada Naukowa o leczeniu bólu przewlek ego Marii Sk odowskiej-curie. Podczas prelekcji doktor omówi skal zagadnienia, a tak e przedstawi ró ne rodzaje bólu. Zaprezentowa te metody jego leczenia, wykorzystywane zarówno w przesz oêci, jak i wspó czeênie. Po prezentacji odby a si dyskusja, podczas której rozpatrywano najnowsze osiàgni cia medycyny w leczeniu bólu i ich zastosowanie w okreêlonych przypadkach. Na poczàtku wrzeênia LUX MED objà opiekà medycznà wychowanków warszawskich rodzinnych domów dziecka. RDD to placówki, które w warunkach zbli onych do domu rodzinnego zapewniajà opiek 42 dzieciom. Sà one w ró nym wieku i wychowujà si w tych placówkach jak w jednej wielodzietnej rodzinie. Obecnie dzia a dziewi ç rodzinnych domów dziecka ( opiekuje si siedmioma). Cz Êç z nich umo liwia wspólne wychowanie i opiek licznemu rodzeƒstwu. ISO potwierdzeniem jakoêci Êwiadczonych us ug W czerwcu br. Sp. z o.o. podda a si audytowi i otrzyma a certyfikat zgodnoêci Systemu Zarzàdzania JakoÊcià z normà ISO 9001: Wdro eniem i certyfikacjà SZJ zosta y obj te wszystkie ogólnodost pne Centra Medyczne w Polsce. Certyfikowany system obejmuje udzielanie ambulatoryjnych Êwiadczeƒ zdrowotnych w zakresie ka dej z oferowanych przez us ug diagnostyki, leczenia i rehabilitacji. Audyt przeprowadzi a renomowana, brytyjska jednostka British Standards Institution BSI, akredytowana przez UKAS. Zdobyty przez certyfikat potwierdza wysoki poziom us ug Êwiadczonych naszym Pacjentom we wszystkich placówkach na terenie ca ej Polski. Profesor Jerzy Szczerbaƒ, Przewodniczàcy RN wraz z prelegentem i uczestnikami. ZrzuciliÊmy kilkanaêcie ton! Oty oêç i nadwaga sà obecnie coraz wi kszym problemem, chorobà, która powoduje powa ne konsekwencje zdrowotne, a przybra a ju niestety skal epidemii. Odpowiedzià na t sytuacj jest program Po egnanie z nadwagà prowadzony w naszych centrach przez lekarzy specjalistów. Fakty i liczby Program dzia a od poczàtku 2004 roku czyli ju pi ç lat. Korzysta z niego oko o 1000 pacjentów rocznie. 2/3 osób, które dotychczas skorzysta y z Po egnania z nadwagà, to kobiety. W ponad 95% sà to osoby z wy szym wykszta ceniem, zdeterminowane i gotowe do dzia ania. Przychodzà równie Ci, którzy traktujà program jako ostatnià desk ratunku, cz sto po wielokrotnych terapiach, zrezygnowani, ale z resztkami nadziei na popraw swojej sytuacji. Dzi ki programowi oko o 80% 90% pacjentów solidnie wspó pracujàcych z lekarzem odnosi sukces w pozbyciu si zb dnych kilogramów, a co za tym idzie, poprawia si ich stan zdrowia, np. chorzy na cukrzyc typu 2 mogà odstawiç insulin, nast puje wzrost sprawnoêci fizycznej i energii yciowej, poprawa nastroju, a co najwa niejsze odzyskanie wiary w siebie oraz swoje mo liwoêci radzenia sobie z trudnymi problemami, odrodzenie nadziei i na nowo akceptacji siebie. W sumie pacjenci korzystajàcy z programu pozbyli si kilkunastu ton tkanki t uszczowej! Problem od stóp do głów Pracujàc z osobami oty ymi, nietrudno zaobserwowaç, e cz sto utraci y one poczucie wewn trznego szcz - Êcia, harmonii wewn trznej i wiary w siebie. Dotychczas uwa ano, e z nadwagà i oty oêcià nale y walczyç samemu, korzystaç z diet poleconych gdziekolwiek i przez kogokolwiek, najlepiej g odówek, lub bardzo restrykcyjnych, udziwnionych diet z gazet, reszta mia a przyjêç sama. A to nie tak. Oty oêç to problem stricte lekarski, wià e si z wieloma zagadnieniami z zakresu ró nych specjalnoêci, wymaga od lekarza ogólnego, ca oêciowego spojrzenia na pacjenta oraz powiàzania wielu wàtków. Mo na powiedzieç, e pacjent oty y to problem od stóp do g ów i wiele do naprawy. Kwestia psychiki, motywacji w dà eniu do postawionego celu, zajadanie stresu, zaburzenia regulacji pomi dzy oêrodkiem g odu i sytoêci, niska samoocena, zaburzenia nastroju, itd. To tak e choroby metaboliczne, np. cukrzyca typu 2, podwy szone t uszcze we krwi, choroby uk adu sercowo-naczyniowego takie jak nadciênienie t tnicze, choroba wieƒcowa, st uszczenie wàtroby, problemy z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego, z uk adem kostno- -stawowym, endokrynologiczne, estetyczne zwiàzane z wiotkà skórà, rozst pami i wiele innych. 5 październik 2008 Gdzie tkwi sukces programu? Program jest prowadzony przez lekarzy specjalistów z zakresu diagnostyki i leczenia oty oêci, nadwagi oraz wszystkich chorób towarzyszàcych. W czasie pracy korzystajà oni z najnowszych Êwiatowych osiàgni ç w tej dziedzinie, wykorzystujà informacje pozyskane podczas konferencji i zjazdów towarzystw krajowych, europejskich i Êwiatowych. Ponadto w zespole pracuje dietetyczka, psychoterapeuta zaburzeƒ od ywiania oraz terapeuta ruchowy. Terapia ma charakter kompleksowy i wykorzystuje wszystkie Êwiatowe mo liwoêci lecznicze w tym zakresie. Jej elementy to indywidualna, restrykcyjna, ale pe nowartoêciowa i ró norodna dieta, odpowiedni na danym etapie wysi ek fizyczny, leczenie farmakologiczne, pobudzanie termogenezy, zabiegi na cia o, skór i zlokalizowanà tkank t uszczowà, suplementacja makro- i mikroelementów i co bardzo wa ne edukacja, wdra anie i utrwalanie elementów prawid owego, zdrowego stylu ycia. Wed ug relacji pacjentów uczestniczàcych w programie dzi ki Po egnaniu z nadwagà wszystko przysz o o wiele atwiej, ni si spodziewali. Pozostaje mi ju tylko zaprosiç tych wszystkich, którzy chcà zadbaç o swoje zdrowie, a uzbierali troch zb dnych kilogramów, do skorzystania z programu. Ludzie otyli cz sto ze swoim problemem yjà w wewn trznej samotnoêci, przybierajàc ró ne maski dla otoczenia, tak aby odwróciç uwag innych od tego, czego nie akceptujà u siebie. Foto: Shutterstock

4 K zatrucia domowe ÑCIK RATOWNICZY lek. med. Mariusz Paca owski, Pe nomocnik Zarzàdu ds. Ratownictwa Medycznego, Dyrektor, Centrum Medycznego w Katowicach Zawsze z winy cz owieka Wspó czesne gospodarstwa domowe to istna skarbnica Êrodków chemicznych, które stosowane sà zarówno jako Êrodki czystoêci, leki, Êrodki owadobójcze, jak te substancje uwalniane przypadkowo w czasie ró nych awarii. Jak si uchroniç przed zatruciami? Jak post powaç, gdy do nich dojdzie? Ostre zatrucia substancjami chemicznymi, w tym tak e biologicznymi (naturalnymi) toksynami, zdarzajà si wspó czeênie bardzo cz sto (prawdopodobnie znacznie cz Êciej ni w przesz oêci), choçby z tej prostej przyczyny, e liczba tych substancji jest ogromna, wynosi bowiem nawet kilkanaêcie milionów, a dost p do bardzo wielu z nich jest atwy, cz sto niczym nieograniczony. Trzeba pami taç, e praktycznie nie ma substancji, która w odpowiednio du ej dawce nie by aby dla cz owieka toksyczna. Nawet tak powszechnie znane jak sól kuchenna, tlen, azot, czy nawet zwyk a woda, mogà w odpowiednich okolicznoêciach stanowiç trucizn. Uwaga znaki ostrzegawcze Do zatruç w domu najcz Êciej dochodzi przypadkowo, znacznie rzadziej sà one wynikiem Êwiadomego dzia ania. Najcz Êciej na przypadkowe zatrucia nara one sà dzieci, dlatego te najwa niejsze naszym zadaniem jest niedopuszczenie do zachorowania, czyli szeroko rozumiana profilaktyka. Firmy produkujàce substancje potencjalnie toksyczne podejmujà dzia ania profilaktyczne w jak najszerszym zakresie. Spowodowane jest to coraz bardziej rygorystycznymi przepisami prawa. Pojemniki, w których przechowywane sà niebezpieczne dla zdrowia substancje, majà konstrukcj chroniàcà przed wypadkiem, odpowiednià trwa oêç i zapewniajà mo liwoêç izolacji Êrodka toksycznego w czasie jego stosowania. To mi dzy innymi zmniejsza liczb przypadków przenoszenia (przelewania) substancji do innych por czniejszych opakowaƒ, z regu y pozosta ych po artyku ach spo ywczych. Na opakowaniach preparatów toksycznych sà umieszczone wyraêne, atwo wpadajàce w oko znaki ostrzegawcze i dodatkowe opisy WARTO WIEDZIEĆ Foto: Shutterstock Po pierwsze, wszystkie substancje chemiczne (leki, chemikalia, środki czystości itp.) przechowujemy w miejscach, do których nie mają dostępu dzieci. Po drugie, wszystkie substancje muszą być przechowywane w oryginalnych opakowaniach z czytelną etykietą. Niedopuszczalne jest przelewanie, przesypywanie środków do opakowań innych niż oryginalne. Jak postępować w przypadku zatrucia? Generalną zasadą powinno być jak najszybsze wezwanie zespołu ratunkowego i wdrożenie leczenia. Odradzamy stosowanie domowych metod zwalczania zatruć. toksycznoêci poszczególnych sk adników. Niektóre bardzo toksyczne preparaty sà specjalnie ostrzegawczo barwione i majà w swym sk adzie dodatki, które czynià je ca kowicie nienadajàcymi si do konsumpcji (np. do wielu p ynnych Êrodków chemicznych dodaje si bardzo gorzki bitreks). Do niektórych preparatów dodawane sà Êrodki przeczyszczajàce lub wymiotne. Leki nie zawsze leczą Najcz stszà przyczynà zatruç sà leki. Przyjmijmy, e ka dy z nich jest potencjalnà truciznà. Zastosowany w odpowiednich dawkach, wed ug w aêciwych wskazaƒ przynosi ulg i pomaga w cierpieniu, podany niezgodnie ze wskazaniami mo e staç si Êmiertelnà truciznà. Dlatego te tak wa ne jest, aby nie podawaç leków osobom, którym lekarz ich nie przepisa. Warto podkreêliç, e leki coraz cz Êciej wydawane sà w bezpiecznych opakowaniach z zamkni ciami trudnymi do sforsowania przez ma e dziecko. Zgodnie z zasadami Wi kszoêç dzia aƒ prewencyjnych powinna byç podejmowana np. przez rodziców lub opiekunów ma ych dzieci. Wcale nie trzeba wielkiego wysi ku (konieczna jest jednak wyobraênia), by skutecznie zabezpieczyç dzieci przed rozmaitymi domowymi wynalazkami. Leki powinny byç trzymane w trudno dost pnych dla ma ego dziecka apteczkach, artyku y gospodarstwa domowego, zw aszcza rozmaite Êrodki czyszczàce, rozpuszczalniki, farby, itp. powinny byç przechowywane w szafce pod kluczem. W domach ogrzewanych piecami, z azienkami z wodà ogrzewanà przez osobne gazowe piecyki, nale y w miar cz sto czyêciç kana y wyprowadzajàce spaliny. Dobra wentylacja powinna byç te zapewniona w gara ach. Podsumowujàc, w przypadku substancji chemicznych stosowanych w gospodarstwie domowym musimy przyjàç pewne zasady i bezwzgl dnie je przestrzegaç. 7 październik 2008

5 W CENTRUM UWAGI szczepienia Chronià dr n. med. Aneta Nitsch-Osuch, pediatra, Centrum Medyczne LUX MED ma ych i du ych Szczepienia ochronne mo na porównaç jedynie do zbawiennych skutków wprowadzenia na szerokà skal uzdatniania wody pitnej. Ttrudno znaleêç drugi temat z dziedziny medycyny, który wzbudza by wêród pacjentów tak wiele kontrowersji i niepokoju. Dyskusje wywo ujà chocia by dzia ania niepo àdane. JeÊli przeanalizujemy poparcie dla szczepieƒ ochronnych, oka e si, e w momencie pojawienia si groênej choroby zakaênej, zbierajàcej obfite niwo w postaci zachorowaƒ, ich powik aƒ (nierzadko prowadzàcych do trwa ego inwalidztwa tak jak to mia o np. miejsce w przypadku poliomyelitis) lub zgonów oka e si, e tolerancja dla ewentualnych dzia aƒ niepo àdanych jest wêród spo eczeƒstwa bardzo wysoka. Dzi ki stosowaniu szczepionek, z biegiem czasu zapominamy jednak o niebezpieczeƒstwie choroby, za to dok adniej przyglàdamy si dzia aniom niepo àdanym danej szczepionki, nierzadko dajàc pos uch tzw. ruchom antyszczepionkowym. Moim zdaniem ze szkodà dla siebie. Dziecko oczkiem w g owie Wspó czesny program szczepieƒ ochronnych w Polsce jest corocznie uaktualniany i sk ada si z dwóch zasadniczych elementów: szczepieƒ obowiàzkowych (op acanych ze Êrodków bud etowych): przeciwko wirusowemu zapaleniu wàtroby typu B (WZW B), gruêlicy (Tbc), t cowi, b onicy, krztuêcowi (szczepionkà pe nokomórkowà DTPw), poliomyelitis (Heinego-Medina), Haemophilus influenzae (HiB), odrze, Êwince, ró yczce (MMR); szczepieƒ zalecanych (op acanych ze Êrodków prywatnych). To w aênie szczepienia zalecane budzà wiele zainteresowania, mo na je podzieliç na dwie grupy: szczepionki poliwalentne, czyli skojarzone (nazywane popularnie przez rodziców pi ç w jednym, szeêç w jednym ), pozwalajàce na zrealizowanie programu szczepieƒ ochronnych w obowiàzkowym zakresie, ale zapewniajàce zmniejszenie liczby wk uç (co wià e si ze zmniejszeniem bólu i stresu u dziecka); szczepionki monowalentne, czyli pojedyncze, pozwalajàce na rozszerzenie obowiàzkowego programu szczepieƒ. Dzi ki nim zabezpieczamy dziecko przed dodatkowymi chorobami, (np. zaka eniami wywo anymi przez pneumokoki, meningokoki, rotawirusy), a tak e przed wirusowym zapaleniem wàtroby typu A ( ó taczkà pokarmowà), ospà wietrznà, odkleszczowym zapaleniem mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. WARTO WIEDZIEĆ Pierwszą świadomą naukową próbę zapobieżenia chorobie infekcyjnej (była to ospa) zastosował Edward Jenner 200 lat temu. Istnieje wiele schematów pozwalajàcych stosowaç szczepienia zalecane, zale y to m.in. od wieku dziecka w momencie rozpoczynania cyklu szczepieƒ. Istnieje te mo liwoêç podania kilku ró nych szczepionek podczas jednej wizyty jednak wówczas nale y podaç je w dwa odleg e miejsca (np. dwa podudzia czy ramiona). Pami tajmy o doros ych Niestety, szczepienia osób doros ych sà cz sto zaniedbywane, poniewa po prostu o nich zapominamy ostatnie szczepienie obowiàzkowe odbywa si w 19. roku ycia, a przecie ka dy z nas powinien przyjàç co 10 lat dawk przypominajàcà szczepienia przeciwko t cowi i b onicy! Niekorzystnie wyglàda tak e sytuacja Polaków na tle krajów europejskich w zakresie szczepieƒ przeciwko grypie (co roku szczepi si tylko 6 8% populacji). Tymczasem szczepienie to zapobiega zachorowaniom i powa nym powik aniom pogrypowym, przyczynia si tak e poêrednio do zmniejszenia zu ycia antybiotyków, a tak e redukcji dni absencji w pracy. Ostatnio pojawi y si równie szczepionki przeciwko zaka eniom wywo anym przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), powiàzanego etiologicznie m.in. z rakiem szyjki macicy. Jak na razie szczepionka zalecana jest do podawania dziewcz tom oraz m odym kobietom. Zdecydowanie warto przemyêleç jej podanie, nie zaniedbujàc oczywiêcie systematycznych badaƒ profilaktycznych u ginekologa. Wiele s yszy si te w mediach o sepsie meningokokowej. Warto wiedzieç, e za- Foto na kolumnach: Shutterstock chorowaç mo e ka dy, ale istniejà dwa szczyty zachorowaƒ u dzieci do 5. roku ycia oraz u m odzie y i m odych doros ych (14 24 rok ycia). Zachorowaniom wywo anym przez meningokoki mo na zapobiegaç w aênie dzi ki szczepieniom. Cz Êç osób doros ych nie przechorowa a te tzw. chorób zakaênych wieku dzieci cego, czyli np. Êwinki, ró yczki, ospy wietrznej. Mo na si przed nimi uchroniç dzi ki podaniu szczepionek naprawd warto, bowiem przebieg tych chorób w wieku dojrza ym jest znacznie ci szy ni u dzieci. W doros ym yciu przypominamy sobie o szczepieniach najcz Êciej przed planowanym zabiegiem chirurgicznym lub wyjazdem w odleg e regiony Êwiata. Tymczasem o szczepieniach warto pomyêleç i zaplanowaç je niezale nie od wy ej wspomnianych sytuacji. Nie zawsze bowiem np. zabieg chirurgiczny udaje si zaplanowaç, a i bogactwo ofert last minute, z których zdecydujemy si skorzystaç, mo- e sprawiç, e wybierajàc szybki i atrakcyjny wyjazd, nie zdà ymy si odpowiednio zabezpieczyç. Osobom przed planowanym zabiegiem chirurgicznym zaleca si szczepienie przeciwko WZW B ( ó taczce wszczepiennej ). Istniejà dwa schematy szczepienia: trzydawkowy (0-1-6 miesi cy) oraz czterodawkowy ( dni-12 miesi cy). Widaç wi c, e potrzebujemy czasu, by nabyç odpornoêç poszczepiennà. Pami tajmy, e szczepienie przeciwko WZW B warto wykonaç niezale nie od planowanych zabiegów medycznych wirusowym zapaleniem wàtroby typu B mo emy si zaraziç nie tylko w placówkach ochrony zdrowia, ale tak e u fryzjera, manikiurzystki, czy te podczas kontaktów seksualnych. Profilaktyka jest lepsza ni leczenie Szczepienia zalecane osobom podró ujàcym w celach turystycznych sà zawsze op acane przez pacjenta. Jedynym szczepieniem obowiàzkowym jest szczepienie przeciwko ó tej goràczce wymagane do wjazdu w niektóre regiony Ameryki Po- udniowej i Afryki. Inne szczepienia godne polecenia podró ujàcym to m.in.: szczepienie przeciwko WZW A, durowi brzusznemu, t cowi (co 10 lat), poliomyelitis (co 10 lat). Wybór szczepionki zale y od tego, dokàd jedziemy, jak b dziemy podró owaç, gdzie b dziemy nocowaç i spo ywaç W ka dym wieku warto pami taç o szczepieniach ochronnych jako jedynej skutecznej metodzie zapobiegania wybranym (niestety nie wszystkim) chorobom zakaênym. posi ki. O szczepieniach nale y pami taç nie tylko wyje d ajàc do krajów egzotycznych. Ostatnie przyk ady przywiezionych do Europy zachorowaƒ na WZW A z Egiptu wskazujà na to, e równie pobyt w znanych nam krajach basenu Morza Âródziemnego mo e zakoƒczyç si niemi- ymi niespodziankami. Nie dajmy si te zwieêç nierzetelnym informacjom biur podró y, zapewniajàcych, e przy wjeêdzie do kraju naszych wymarzonych wakacji nie sà konieczne adne szczepienia. Byç mo e nie ma obowiàzkowych, które warunkujà przekroczenie granicy, ale sytuacja epidemiologiczna w danym regionie oraz zdrowy rozsàdek nakazujà wykonanie szczepieƒ zalecanych. Profilaktyka dla seniora Osoby po 65. roku ycia powinny byç corocznie szczepione przeciwko grypie, a co 3 5 lat przeciwko pneumokokom. Dzi ki tym szczepieniom zmniejsza si u seniorów ryzyko zachorowania na zapalenie p uc (wywo ane przez pneumokoki lub b dàce powik aniem grypy), a tym samym ryzyko hospitalizacji i zgonu w przebiegu powa nej infekcji dróg oddechowych powik anej niewydolnoêcià krà eniowo-oddechowà. 8 październik październik 2008

6 P okulistyka ORADNIK lek. med. Maciej Kosza kowski, specjalista chorób oczu klinika Nowy Wzrok P ORADNIK alergie dr n. med. Wojciech Janowicz, alergolog dzieci cy, Centrum Medyczne Nowa jakoêç patrzenia Wady wzroku to najcz Êciej wyst pujàce i najbardziej ucià liwe nieprawid owoêci ludzkiego organizmu. Ich laserowa korekcja umo liwia pacjentowi powrót do pe nej aktywnoêci yciowej ju nast pnego dnia po zabiegu. Alergia to spaczona, nadmierna odpowiedê uk adu odpornoêciowego na kontakt z ró nymi czynnikami Êrodowiska, które u ludzi zdrowych nie powodujà adnych reakcji. Ró ne oblicza alergii Foto: Shutterstock Wi kszoêç osób cierpiàcych na wad wzroku nie lubi okularów. Tak e soczewki kontaktowe nie zawsze sà odpowiednim rozwiàzaniem, dlatego w XX w. nowe zdobycze okulistyki wysz y naprzeciw oczekiwaniom wszystkich u ytkowników szkie korekcyjnych. Dzi ki zastosowaniu najnowszych technologii, wieloletnim badaniom i doêwiadczeniom, zacz a rozwijaç si, g ównie za sprawà wprowadzenia w latach 90. lasera excimerowego, nieznana dotàd ga àê medycyny chirurgia refrakcyjna. Polega ona na operacyjnej korekcji ró nych wad wzroku przez modelowanie kszta tu rogówki. Popularny LASIK Zabiegi przy u yciu lasera excimerowego wykonywane sà w Polsce od 10 lat i cieszà si coraz wi kszà popularnoêcià. Najbardziej rozpowszechnionà metodà korekcji wad wzroku, jest LASIK. Zabieg LASIK jest wykonywany w dwóch podstawowych etapach. Zaczyna si od miejscowego znieczulenia oka. Za pomocà urzàdzenia zwanego mikrokeratomem wykonywane jest precyzyjne, poziome, niepe ne naci cie rogówki w celu utworzenia p atka, który w kolejnym etapie zostaje delikatnie odchylony na bok, aby ods oniç g bszà warstw rogówki. Nast pnie zaczyna si drugi etap zabiegu, podczas którego wiàzka lasera, sterowana przez chirurga, dzia a na ods oni te g bsze warstwy rogówki. W ciàgu kilkunastu sekund laser modeluje kszta t rogówki, zmieniajàc jej moc optycznà. Dla ka dego rodzaju i wielkoêci wady usuwana jest ÊciÊle okreêlona i wyliczona komputerowo (podczas badania kwalifikujàcego) warstwa rogówki. Po zakoƒczeniu dzia ania lasera, pole rogówki jest dok adnie p ukane, a odchylony p atek zostaje umieszczony na pierwotnym miejscu. Raz na zawsze Z laserowej korekcji mogà skorzystaç osoby od 18. do 55. roku ycia, które majà wady wzroku, a noszenie okularów lub soczewek kontaktowych nie stanowi dla nich najlepszego rozwiàzania. Zabieg jest ca kowicie bezbolesny i odbywa si w warunkach ambulatoryjnych. Pacjenci po laserowej korekcji mogà sp dzaç aktywnie czas, rozwijaç swoje pasje, bez przeszkód uprawiaç sporty oraz podjàç prac w wybranym zawodzie. Zabieg wykonuje si raz na zawsze. Jedynie osoby po czterdziestym roku ycia z przyczyn fizjologicznych powinny nosiç dodatkowo okulary do czytania. wspó pracuje z klinikà Nowy Wzrok specjalizujàcà si w korekcji wad wzroku. Przyczyn zwi kszonej cz stoêci wyst powania alergii nale y szukaç w zmianach zachodzàcych w Êrodowisku naturalnym, które zosta y spowodowane przez industrializacj i procesy urbanizacyjne, a tak e w uwarunkowaniach genetycznych. W poprzednim numerze kwartalnika pisaliêmy szerzej o przyczynach i objawach wyst powania alergii, w tym zaprezentujemy jednà z chorób alergicznych. Astma oskrzelowa To przewlek e zapalenie dróg oddechowych zwiàzane z ich nadwra liwoêcià. Prowadzi do nawracajàcych epizodów Êwiszczàcego oddechu, dusznoêci, uczucia ucisku w klatce piersiowej oraz kaszlu, szczególnie w nocy lub wczesnym rankiem. Epizody te sà zwykle zwiàzane z uogólnionym upoêledzeniem przep ywu powietrza przez drogi oddechowe, ust pujàcym spontanicznie albo pod wp ywem leczenia (u niektórych chorych nieca kowicie). Za zw enie dróg oddechowych odpowiedzialny jest skurcz mi Êniówki oskrzeli, obrz k b ony Êluzowej wyêcie ajàcej oskrzela oraz zwi kszona produkcja i zaleganie Êluzu w drogach oddechowych. Typowymi objawami zw enia dolnych dróg oddechowych w przebiegu astmy sà: kaszel, Êwiszczàcy oddech, dusznoêç, uczucie Êciskania w klatce piersiowej, czy odksztuszanie wydzieliny. Czasami jedynym objawem mo e okazaç si kaszel, wyst pujàcy w okolicznoêciach sprzyjajàcych typowym, atwym do zaobserwowania napadom astmatycznym, niekiedy mo e mieç on te charakter przewlek y. Objawem zwracajàcym uwag g ównie u niemowlàt i ma ych dzieci jest natomiast Êwiszczàcy oddech. WÊród dzieci cz Êciej ni w póêniejszym wieku za zw enie dróg oddechowych mogà byç odpowiedzialne tak e inne ni astma choroby wady wrodzone uk adu oddechowego, ucisk z zewnàtrz na tchawic i oskrzela przez powi kszone w z y ch onne lub nieprawid owo przebiegajàce naczynia krwionoêne, cia o obce (orzech, k os), a tak e choroby uwarunkowane genetycznie, takie jak mukowiscydoza. Dlatego wa ne, aby niemowl, które ma cz sto lub przewlekle objawy zw enia oskrzeli, by o jak najwczeêniej przebadane przez lekarza. Trzeba leczyç Astm mo na w uproszczeniu nazwaç przewlek ym, alergicznym zapaleniem oskrzeli. Stàd koniecznoêç d ugotrwa ego, cz sto wieloletniego leczenia przeciwzapalnego. Najwa niejszà cechà charakterystycznà astmy oskrzelowej jest zwi kszona wra liwoêç dróg oddechowych na ró ne bodêce. Za nadreaktywnoêç oskrzeli, czyli ich podwy szonà gotowoêç do skurczu, odpowiedzialne sà bodêce alergizujàce, neutralne dla osób zdrowych. Natomiast czynnikami bezpoêrednio powodujàcymi napady astmatyczne mogà byç infekcje dróg oddechowych, przewlek e zapalenie zatok przynosowych, ekspozycja na du e st enie alergenów wziewnych, takich jak kurz, sierêç zwierzàt lub py ki. Do zaostrzenia choroby mogà si równie przyczyniç zmiany pogody (temperatury, wilgotnoêci, ciênienia), wzmo ony wysi ek fizyczny, a tak e stres. Astma to choroba wieloczynnikowa, w której na predyspozycje genetyczne nak adajà si wp ywy Êrodowiskowe. Stale zwi kszajàce si zanieczyszczenie powietrza, na które jesteêmy nara eni (m.in. wdychanie wi kszej iloêci py- ów, spalin samochodowych i gazów przemys owych), sprawia, e cz stoêç wyst powania astmy wzrasta i ró ni si w poszczególnych cz Êciach Êwiata. Pami tajmy o tym, e astma, mimo e wyst puje coraz powszechniej, zbyt cz sto jest bagatelizowana. CO POWINNO NASUWAĆ PODEJRZENIE ASTMY OSKRZELOWEJ? Powtarzające się napady kaszlu, świszczącego oddechu, duszności: w czasie zakażeń dróg oddechowych, w czasie lub po wysiłku fizycznym, po kontakcie z kurzem, zwierzętami, pyłkami roślin, itp., po kontakcie z dymem papierosowym, ostrymi zapachami. Występowanie powyższych objawów w nocy, szczególnie nad ranem, w rodzinie obciążonej alergią, u osoby z innymi chorobami alergicznymi, z przewlekłym ropnym katarem. Przewlekły lub nawracający kaszel, przedłużający się kaszel po zakażeniach dróg oddechowych. Przeziębienie, które zawsze schodzi na oskrzela. Foto: B&W 10 październik październik 2008

7 P ORADNIK infekcje dr n. med. Pawe Droszcz alergolog, pulmonolog, Centrum Medyczne Zaka enia górnych dróg oddechowych Uk ady oddechowy i pokarmowy najcz Êciej kontaktujà si ze Êrodowiskiem zewn trznym. Mimo barier i mechanizmów obronnych to w aênie one w wi kszoêci wypadków ulegajà zaka eniom o etiologii wirusowej, bakteryjnej lub grzybiczej. Wed ug ró nych statystyk, zaka- enia uk adu oddechowego sà najcz stszà przyczynà wizyt chorych u internistów i lekarzy pierwszego kontaktu. Do górnych dróg oddechowych zaliczamy: gard o, krtaƒ, tchawic i oskrzela oraz uszy. W infekcjach wirusowych zazwyczaj dochodzi do przenoszenia choroby drogà kropelkowà. W czasie kaszlu i kichania wirusy w mikroskopijnych kropelkach wydzieliny dróg oddechowych przenoszà si drogà powietrznà z osoby chorej na zdrowà. Zaka eniom sprzyjajà zatem skupiska ludzi: miejsca pracy, szko- y, przedszkola, sklepy, kina czy teatry. Osoby, które szczególnie atwo ulegajà zaka eniom to dzieci, osoby starsze, yjàce w stresie, palacze, a tak e ludzie przepracowani. Zaka enia wirusowe niszczà b on Êluzowà, która stanowi g ównà barier ochronnà uk adu oddechowego. Ta sytuacja stwarza te dogodne warunki do nadka eƒ bakteriami, które w warunkach zdrowia stanowià flor fizjologicznà górnych dróg oddechowych. Zjawisko to prowadzi do powik aƒ bakteryjnych. Ostre zapalenie gard a i angina Ból gard a, cz sto bardzo przykry i utrudniajàcy po ykanie, jest zazwyczaj jednym z pierwszych objawów infekcji. W poczàtkowej fazie mo emy zauwa yç zaczerwienienie migda ów, podniebienia i tylnej Êciany, cz sto z grudkowatà wysypkà. W wielu GŁÓWNE MECHANIZMY OBRONNE UKŁADU ODDECHOWEGO TO: Prawidłowo funkcjonujący nos, który pełni rolę filtra podgrzewającego powietrze. Sprawnie działający nabłonek rzęskowy nosa i dróg oddechowych. Prawidłowa ilość immunoglobulin lokalnie obecnych w błonie śluzowej. Sprawnie działające komórki układu odpornościowego (limfocyty, granulocyty) niszczące wirusy i bakterie. przypadkach objawom tym towarzyszy te katar, ból zatok, stan podgoràczkowy, bóle mi Êniowe, uczucie rozbicia i os abienie, jak równie wzmo ona potliwoêç. 12 październik 2008 Objawy i leczenie Przyczynà wystàpienia tych objawów sà w 90% wirusy, w tym równie wirus grypy, który potocznie odpowiedzialny jest za wszystkie infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych. Zapalenie gard a, a w aêciwie migda ków podniebiennych, mo e byç równie wynikiem dzia ania bakterii. Na migda ach widoczne sà wtedy ropne czopy z towarzyszàcym przykrym zapachem z ust i wysokà goràczkà. Tak w aênie przebiega klasyczna, bakteryjna angina. W obu przypadkach wirusowego i bakteryjnego zapalenia gard a mo e dojêç do powi kszenia pod uchwowych i szyjnych w z ów ch onnych. Podobne objawy jak klasyczna angina wykazuje te jedna z chorób wirusowych mononukleoza. U ma ych dzieci najcz - Êciej przebiega agodnie. U dzieci starszych i osób doros ych mo e mieç ci ki przebieg z licznymi objawami i powik aniami ogólnymi. Leczenie wirusowych zapaleƒ gard a nie wymaga stosowania antybiotyków. Istotne jest pozostanie w ó ku, p ukanie gard a Êrodkami odka ajàcymi, np. roztworem sody oczyszczonej (1 y eczka na 250 ml przegotowanej, ciep ej wody), stosowanie aspiryny lub paracetamolu w celu obni enia goràczki i zmniejszenia uczucia rozbicia. ObecnoÊç ropnych czopów na migda ach i goràczka sà wskazaniem do zastosowania leczenia antybiotykami doustnymi. JeÊli w krótkim odst pie czasu kilkakrotnie chorujemy na angin, to powinniêmy skonsultowaç si z lekarzem laryngologiem. Ostre zapalenie zatok i zapalenie ucha Êrodkowego W poczàtkowym okresie w wi kszoêci wypadków jego etiologia jest wirusowa, jednak bardzo cz sto dochodzi do nadka enia bakteryjnego. Symptomy ostrego zapalenia zatok to ból czo a i nasady nosa, nasilajàcy si przy sk onach do przodu, a tak e Êluzowa lub ropna wydzielina z nosa, cz sto zwiàzana z jego blokadà. Mo liwe jest te wystàpienie objawów typowych dla zaka enia górnych dróg oddechowych, zaka enia zatok, katar, a tym bardziej zapalenia spojówek, powtarzajàce si w tych samych porach roku, np. wiosnà mogà wskazywaç na alergicznà przyczyn dolegliwoêci. Zapalenie zatok z towarzyszàcà ropnà wydzielinà jest wskazaniem do leczenia antybiotykami. Pomocniczo chorzy powinni otrzymywaç leki obkurczajàce b on Êluzowà, co u atwia opró nianie zatok z wydzieliny i zmniejsza dolegliwoêci chorego. Infekcje zatok utrzymujàce si d ugo lub powtarzajàce si cz sto, a tak e nawroty zaka eƒ sà wskazaniem do konsultacji laryngologa. Kolejna choroba górnych dróg oddechowych to ostre zapalenie ucha Êrodkowego, które w 90% wywo ane jest zaka eniem wirusowym, rzadziej bakteryjnym. Dotyczy g ównie dzieci, co wynika z ró nic anatomicznych budowy uszu u dzieci i doros ych. Objawy w postaci bólu, zatykania ucha i niedos uchu towarzyszà tym zaka eniom najcz Êciej. Wed ug mnie ostre zapalenie ucha Êrodkowego powinno byç konsultowane i leczone przez laryngologa. Ostre zapalenie tchawicy i oskrzeli JAK SIĘ BRONIĆ PRZED ZAKAŻENIEM GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH? Aktywnie wykorzystać urlop letni, a potem zimowy. Jeść dużo witamin, najlepiej naturalnych (owoce, warzywa). Spędzać aktywnie czas na powietrzu, również jesienią i zimą. Zaszczepić się przeciwko grypie; osoby z chorobami przewlekłymi (POCHP) powinny też zaszczepić się przeciw pneumokokom. Nosić czapkę w zimie. 13 październik 2008 Foto: Shutterstock Podobnie jak w przypadku zaka eƒ innych odcinków górnych dróg oddechowych, tak i w trakcie ostrego zapalenia tchawicy i oskrzeli podstawowà rol odgrywajà wirusy. Bakterie stanowià natomiast czynnik nadka ajàcy i powik anie infekcji wirusowych. Najcz Êciej choroba rozwija si stopniowo. Na poczàtku pojawia si katar, nast pnie ból gard a, uczucie rozbicia oraz objawy zapalenia tchawicy i du ych oskrzeli, takie jak: suchy kaszel, utrzymujàcy si do koƒca choroby lub stopniowo przechodzàcy w wilgotny z odkrztuszaniem Êluzowej lub ropnej wydzieliny. Wyraêne nasilanie si objawów wieczorem po po o eniu si do ó ka; pieczenie lub ból tchawicy przy oddychaniu; bóle mi Êniowe, goràczka, rozbicie. Pojawienie si wilgotnego, ropnego kaszlu, który najcz Êciej przynosi pewnà ulg, Êwiadczy o nadka eniu bakteryjnym. Zastosowanie antybiotyków i leków wykrztu- Ênych na tym etapie skraca okres choroby. Istnieje grupa osób, u których od poczàtku choroby widoczne sà cechy typowego zaka- enia bakteryjnego. Po krótkim okresie z ego samopoczucia dochodzi do rozwoju objawów bakteryjnego, ostrego zapalenia oskrzeli. Taki przebieg cz sto wyst puje LUX MED u ludzi ze zmniejszonà miejscowà odporno- Êcià b ony Êluzowej uk adu oddechowego (palacze, osoby starsze). Objawy wirusowego zapalenia tchawicy i oskrzeli nie wymagajà leczenia antybiotykami. Wystarczajàce jest post powanie agodzàce oznaki choroby (leki przeciwkaszlowe lub wykrztuêne w zale noêci od rodzaju kaszlu), leczenie objawowe jest podobne jak w innych zaka eniach. Zapalenie o cechach bakteryjnych wed ug mnie powinno byç leczone antybiotykami. Skraca to okres trwania choroby i zapobiega powik aniom. POCHP Zaostrzenie przewlek ej obturacyjnej choroby p uc (POCHP) dotyczy przede wszystkim aktualnych lub by ych palaczy po 50. roku ycia. Nie zawsze zwiàzane jest z paleniem, czasem wystarczy zanieczyszczenie Êrodowiska. Choroba ta mylona bywa z astmà z racji podobnego objawu dusznoêci. Poczàtkiem zaostrzenia jest zaka enie wirusowe, ale w tej grupie chorych bardzo cz sto dochodzi bezpoêrednio do zaostrzenia bakteryjnego. Ma to zwiàzek z wyst powaniem w uk adzie oddechowym osób chorych na PO- CHP bakterii, które w warunkach zniszczenia b ony Êluzowej przez wirusy atwo si rozmna ajà. Kryteria zaostrzenia POCHP to: nasilenie kaszlu i dusznoêci; wi ksza iloêç wykrztuszanej wydzieliny i jej ropny wyglàd; cz sto brak innych objawów zaka enia i przebieg bezgoràczkowy; nasilenie objawów os uchowych w p ucach. ObecnoÊç ropnej wydzieliny jest zawsze wskazaniem do leczenia antybiotykami, niezale nie od stosowania ca ej listy leków zmniejszajàcych objawy, w tym najgorzej tolerowanego dusznoêci. W okresie nasilenia zakażeń unikać dużych skupisk ludzkich (supermarkety, kina, teatry). Zakrywać usta w czasie kichania i kaszlu w okresie choroby. Chorować w domu, anie wpracy. Gorączkować w łóżku. Podczas nasilenia choroby stosować stare, wypróbowane babcine metody pić sok z cebuli, mleko z miodem, masłem i czosnkiem albo herbatę z sokiem malinowym.

8 F ELIETON jesieƒ od kuchni PRZEPIS NA SMUTNÑ POR ROKU Zawsze, kiedy koƒczy si lato, dni sà coraz krótsze, a s oƒce jeêli nawet Êwieci to jest jakieê inne, nieciep e. Wtedy w a- Ênie zaczyna si ta troch smutna pora roku. Aby umo liwiç sobie do ycie do kolejnej wiosny, ludzie wymyêlili pi knà z otà jesieƒ i babie lato, a potem jeszcze miko ajki, zabawy sylwestrowe i karnawa. Niestety mimo wszystko s oƒce coraz ni ej, dni krótsze i wiele zmienia si w naszym samopoczuciu. Jesień wkrada się po cichutku nawet do sypialni. Podwzgórze (twór w naszym mózgu) reaguje na nat enie Êwiat a s onecznego. Im jest go mniej, tym mniej impulsów z podwzgórza trafia do przysadki mózgowej. To z kolei, prowadzi do ograniczenia wydzielania gonadotropin i zmniejsza stymulacj jajników i jàder do wydajnej pracy. Widaç to tak e w statystykach porodów. Najwi cej dzieci rodzi si na wiosn, jako efekt letnich (a nie jesiennych!) uniesieƒ. Jest w tym jeszcze wi cej màdroêci natury, bo wczesny okres rozwojowy dzieci urodzonych na wiosn przypadnie ju po zbiorach, kiedy b dzie dostatek ywnoêci. JESIENNE MENU Zaczynamy od napoju: Propozycja: Duży kieliszek czerwonego wina. W skórce winogron znajdują się antyoksydanty, które mogą być prawdziwymi (chemicznie sprawdzonymi) afrodyzjakami. Dzięki antyoksydantom może dochodzić do zwiększenia wytwarzania estrogenów, które z kolei podnoszą libido i ułatwiają zwilżanie narządów płciowych ukobiety. Uwaga: Z winem trzeba ostrożnie, aby nie przedawkować! Je eli jeszcze do àczymy do tego fakt, e nie wszyscy muszà byç zawsze bardzo m odzi i e u niektórych mog o ju nawet dojêç do starzenia si gonad (jajniki, jàdra), to przestaniemy si dziwiç, e to, co jeszcze tej wiosny by o tak pi kne, jesienià mo e ju nie byç takie atwe. A to przecie czysta biologia i chemia. Podwzgórze z wiekiem przesy a mniej pulsów stymulujàcych przysadk mózgowà do wydzielania gonadotropin. Do cia jamistych pràcia i okolicy przedsionka pochwy dop ywa mniej krwi (albo atwiej stamtàd odp ywa), trudniej jest o pe ny wzwód, trudniej mo e byç tak e o ekscytacj seksualnà u kobiet. Czy jest na to jakaś rada? Jednym ze sposobów radzenia sobie z tego typu k opotami mo e byç odpowiednia dieta! Oto jedna propozycja, a przy odrobinie inwencji mo na opracowaç takie menu, które b dzie przydatne w rozwiàzywaniu jesiennych problemów. Wi c s onko coraz ni ej, a paƒstwo, w pogodnym nastroju czekajà (tylko czynnie, prosz!) na nastanie wiosny i lata. Pierwsze danie: W Polsce zwykle zjada się jakąś zupkę. Ale naprawdę dobry i skuteczny może być tylko koktajl z krewetek. Propozycja: Krewetki są bardzo zasobne w cynk, tak potrzebny do wytwarzania plemników i czynności wydzielniczej jąder. Dzięki temu pierwiastkowi mężczyzna może osiągnąć pełniejszy orgazm. W krewetkach znajdują się także cenne aminokwasy, skuteczne w łagodzeniu stresu i potrzebne przy wytwarzaniu serotoniny (odpowiedzialnej za nasze dobre samopoczucie). A co na drugie? Propozycja: Filet mignon au poivre (ale nie mniejszy niż 150 g). Produkty zawierające dużo białka stymulują wytwarzanie dopaminy i epinefryny (substancje poprawiające czas reakcji i gotowość do działania). Czarny pieprz, który jest integralną częścią tego dania pomaga w trawieniu i może ułatwić wszelkie aktywności po spożyciu posiłku. Warto też zamówić duży pieczony ziemniak, ponieważ dostarcza potas, który obniża nerwowość i ułatwia pokonywanie stresu, a przecież w sypialni czasami dochodzi 14 październik 2008 dr n. med. Medard Lech ginekolog, po o nik, Centrum Medyczne do sytuacji stresujących. Dobra jest też sałatka ze szpinaku, ponieważ zawiera on duże ilości magnezu ułatwiającego rozszerzanie naczyń krwionośnych, bez którego nie ma erekcji. Uwaga: Pamiętajmy jednak, że zjedzenie za dużej ilości pokarmów zwiększa produkcję cytokin i wywołuje senność. Nie należy także dosalać potraw, większa dawka sodu będzie niwelowała korzystny wpływ potasu, w który bogaty jest chociażby ziemniak. A deser? Propozycja: Świeże maliny w ciemnym sosie czekoladowym. Dzięki spożywaniu czekolady (także bogatej w magnez) wytwarza się duża ilość endorfin (hormonów zadowolenia). Również kofeina zawarta w czekoladzie sprzyja aktywnościom planowanym w sypialni. Świeże maliny zawierają sporą dawkę antyoksydantów, skutecznych w zwiększaniu wytwarzania dobrego cholesterolu HDL. Życzę pomyślnego, jesiennego ucztowania. Foto: archiwum NASI PARTNERZY W ramach abonamentów oferuje program Zdrowie, Pi kno, Harmonia, dzi ki któremu posiadacze kart Pacjenta mogà korzystaç z atrakcyjnych rabatów w renomowanych klubach fitness, salonach kosmetycznych, oêrodkach odnowy biologicznej, itp. Lista firm wspó pracujàcych z jest systematycznie powi kszana. Wykaz obecnych partnerów prezentujemy poni ej. AMBRA SALON KOSMETYCZNY (KRAKÓW) 10% zniżki na zabieg mikrodermabrazji diamentowej 15% zniżki na zabieg fotoodmładzania systemem IPL 15% zniżki na zabieg depilacji laserowej 5% zniżki na zabiegi specjalistyczne francuskiej marki THALGO ALLEN CARR'S EASYWAY POLSKA sesje rzucania palenia 10% zniżki na udział w grupowych otwartych sesjach rzucania palenia metodą Easyway Allena Carra CARE CENTER SARA teleopieka 10% zniżki na wszystkie usługi (oferta dotyczy klientów oraz członków ich rodzin) CENTRUM RODZINY szkoła rodzenia (Warszawa) 10% zniżki na kurs szkoły rodzenia CLUB MED biuro podróży (Warszawa) 5% zniżki na wyjazdy do 7 noclegów 8% zniżki na wyjazdy powyżej 7 noclegów DOM ZDROWIA apteka internetowa 5% zniżki na cały oferowany asortyment DARING odnowa biologiczna (Warszawa) 15% zniżki na wszystkie rodzaje usług proponowane przez Partnera w zakresie odnowy biologicznej, profilaktyki zdrowotnej i rehabilitacji podstawowej DESTINO MEXICO biuro podróży (Warszawa) 5% zniżki na wszystkie organizowane imprezy turystyczne 10% zniżki na wszystkie artykuły oferowane w Sklepie Meksykańskim DWÓR OLIWSKI hotel, restauracja, SPA (Gdańsk) 10% zniżki na noclegi od cen standardowych (dotyczy rezerwacji indywidualnych) wi cej na EDULUZ biuro aktywnej turystyki młodzieżowej (Warszawa) 5% zniżki na tematyczne obozy dla dzieci i młodzieży: artystyczne, językowe, dziennikarskie, ekologiczne, żeglarskie, koszykarskie, siatkarskie, piłki nożnej EUROPEJSKI SYSTEM ODCHUDZANIA (LA PERLA) gabinet kosmetyczny (Warszawa) Zniżki na zabiegi kosmetyczne i odmładzania twarzy: 5% zabiegi wykupione pojedynczo 10% zabiegi wykupione w pakiecie Zniżki na zabiegi medycyny estetycznej: 5% zabiegi wygładzające zmarszczki 10% zabiegi wypełniające zmarszczki 10% powiększenie ust 5% zabiegi implantacji złotych nici 10% konsultacje GYMNASION fitness cennik usług oferowanych klientom dostępny na HOTEL SYMPOZJUM hotel, odnowa biologiczna (Kraków) 10% zniżki na usługi hotelowe od 1 kwietnia do 31 października centrum konferencyjne 15% zniżki na usługi hotelowe od 1 listopada do 31 marca INSTYTUT KOSMETYKI ESTETYCZNEJ (WARSZAWA) 10% zniżki na zabiegi na skórę twarzy oraz całego ciała INSTYTUT ZDROWIA CZŁOWIEKA usługi sanatoryjne (Muszyna) 10% zniżki na wszystkie usługi INVIMED EUROPEJSKIE CENTRUM MACIERZYŃSTWA 10% zniżki na wszystkie usługi związane z zapłodnieniem pozaustrojowym 7% zniżki na badania prenatalne JASKINIA SOLNA ALMONIS (WARSZAWA) 15% zniżki na seanse indywidualne 15% zniżki na karnety do jaskini solnej 15% zniżki na zakup kosmetyków i produktów

9 NASI PARTNERZY KID'S ACADEMY przedszkole niepubliczne w Konstancinie pod Warszawą 10% zniżki na czesne w skali roku KRÓLOWA SABY gabinet kosmetyczny (Poznań) 10% zniżki na wszystkie usługi MEDIKAR przychodnia rehabilitacyjna (Warszawa) 10% zniżki na wszystkie usługi NARODZINY PIĘKNA salon kosmetyczny, odnowa biologiczna (Wrocław) 10% zniżki na zabiegi na twarz RVB i masaże w serii 5% na zabiegi na ciało Thay SPA NIKU SPORT fitness (Poznań) 10% zniżki na karnet roczny ORBIS TRAVEL biuro podróży 7% zniżki na wycieczki lotnicze (w tym również na oferty typu Last Minute), maksymalna wielkość rabatu: 1000 zł 50 zł rabatu od pary na wycieczki autokarowe o wartości do 1200 zł/os. 75 zł rabatu od pary na wycieczki autokarowe o wartości powyżej 1200 zł/os. POLSKI BANK KOMÓREK MACIERZYSTYCH pobieranie i przechowywanie komórek macierzystych z krwi pępowinowej 5% zniżki od opłaty podstawowej, bezpłatne konsultacje medyczne w zakresie prowadzonej działalności RELAX BODY CLUB odnowa biologiczna, sport, rekreacja (Kraków) 20% zniżki na wszystkie usługi RIVIERA szkoła tańca (Warszawa) 10% zniżki na każdy rodzaj kursów SPORTIMEX dostawca sprzętu sportowego (Warszawa) 10% zniżki przy zakupie kijów do nordic walking firmy LEKI 5% zniżki przy zakupie pozostałych art. firmy LEKI 10% zniżki na podstawowy kurs nordic walking 5% zniżki na kurs na Instruktora nordic walking certyfikowany międzynarodowym dyplomem upoważniającym do prowadzenia szkoleń SALON ZDROWIA I URODY TAIS salon kosmetyczny (Warszawa) 10% zniżki na zabiegi pielęgnacyjne 5% zniżki na zabiegi medycyny estetycznej 5% zniżki na zabiegi z zastosowaniem aparatury 5% zniżki na zakup kosmetyków do pielęgnacji twarzy i ciała SPORT FACTORY centrum rekreacji, fitness (Bydgoszcz) 15 % zniżki na ofertę klubu Rabat uwzględnia nieograniczone (czasowo bądź ilościowo) korzystanie z następujących funkcji: siłownia, aerobik, indoor cycling, spinning, joga, opieka instruktora, sauna STREFA JOGI joga i pilates (Warszawa) 10% rabatu na zajęcia prowadzone w studio Strefa Jogi TENNIS MAGAZINE 25% zniżki przy rocznej prenumeracie miesięcznika THALGO instytut kosmetyczny 10% zniżki na wszystkie zabiegi oferowane w Instytucie Thalgo przy ul. Wilczej 5 TLK MED rehabilitacja, odnowa biologiczna (Kraków) 15% zniżki na usługi z zakresu odnowy biologicznej TRAWAN GOLF CLUB klub golfowy (Poznań) 10% zniżki na green fee 10% na wypożyczenie sprzętu (rabaty nie dotyczą usług promocyjnych oraz klientów uprzywilejowanych, np. członków BSP) VILLA PARK CIECHOCINEK hotel, odnowa biologiczna 10% zniżki na usługi hotelowe i kliniczne VISION EXPRESS salony optyczne 15% zniżki na kompletną parę okularów (2 soczewki + oprawa), 5% na soczewki kontaktowe i płyny do ich pielęgnacji. Badanie okulistyczne kosztuje 10 zł. Oferta nie może być łączona z innymi promocjami Partnera VITA miesięcznik promujący zdrowy styl życia 25% zniżki na roczną prenumeratę wi cej na