Szanowni Państwo, Pracownicy, Absolwenci i Studenci Wyższych Szkół Medycznych,

Transkrypt

1 dr n. med. Donata Kurpas Redaktor Naczelny mgr Bożena Ratajczak-Olszewska Z-ca Redaktora Naczelnego Szanowni Państwo, Pracownicy, Absolwenci i Studenci Wyższych Szkół Medycznych, Przekazujemy w Państwa ręce kolejny numer Pulsu Uczelni. Dziękujemy za Państwa chęć współpracy oraz pełne życzliwości oceny poprzednich dwóch zeszytów! W części naukowej prezentujemy pracę oryginalną podsumowującą badania naszej studentki na temat profilaktyki choroby żylakowej kończyn dolnych, a także prace poglądowe, w tym opisującą funkcjonowanie rządu lokalnego w Roanoke County (Virginia) w USA (w j. angielskim) oraz kolejną wskazującą na wybrane modele opieki długoterminowej w USA. Mamy nadzieję, że zainteresują Państwa również dwa opisy przypadków przygotowane przez naszych absolwentów, analizujące problemy pacjenta i plan opieki w przypadku zaburzeń depresyjnych i schizofrenii. Niemniej ciekawa jest część informacyjna aktualnego zeszytu. To przegląd ostatnich wydarzeń w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu: biogramy i zdjęcia z uroczystości przekazania władzy wraz z życzeniami JM Rektora dr Tomasza Halskiego, podziękowanie dla JM Rektora prof. Romana Kurzbauera i Prorektorów PMWSZ w Opolu. Kolejne to: wywiad z Krzysztofem Zwierzem - masażystą olimpijczyjczyków w Londynie, sprawozdanie z sympozjum dyrektorów bibliotek oraz informacje na temat studiów podyplomowych w PMWSZ w Opolu. W dziale Współpraca Międzynarodowa znajdą Państwo sprawozdanie z wizyty naszych pracowników w Austrii oraz relację naszej studentki z praktyki w Brukseli, a w części przygotowanej przez studentów refleksje z praktyk w salonie kosmetycznym. Zachęcamy Państwa również do przejrzenia zdjęć z rozdania dyplomów w PMWSZ w Opolu. Prosimy Państwa o przesłanie wyników projektów badawczych realizowanych w ramach SKN i podczas przygotowywania prac dyplomowych! Dzięki Państwa Autorów zaangażowaniu mamy ogromne szanse na uzyskanie punktacji Index Copernicus oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za artykuły publikowane w naszym Kwartalniku! Gorąco zapraszamy do dalszej współpracy! Naszą misją jest stworzenie platformy wymiany informacji, myśli i doświadczeń z zakresu pielęgniarstwa, położnictwa, fizjoterapii, kosmetologii i zdrowia publicznego!

2 Komitet Redakcyjny: Rada Naukowa: Redaktor Naczelny: dr n. med. Donata Kurpas Z-ca Redaktora Naczelnego: mgr Bożena Ratajczak-Olszewska Sekretarz Redakcji: mgr Natalia Ptak Członkowie: mgr Barbara Nogajska Doc. Jean Bauwens (Brussel, Belgium) Dr hab. n. med. Jerzy Błaszczuk (Wrocław, Opole) Dr n. med. Wojciech Guzikowski (Opole) Dr n. o k.f. Tomasz Halski (Opole) Prof. Hans-Joachim Hannich MD, PhD (Greifswald, Germany) Assoc. Prof. Wolfgang Hannöver (Greifswald, Germany) Dr n. med. Andrzej Kucharski (Opole) Dr hab. n. med Roman Kurzbauer (Opole) Dr n. med. Zbigniew Kuzyszyn (Opole) Prof. Marc Nyssen, MD, PhD (Brussel, Belgium) Patricia Owens MD, PhD (Liverpool, Great Britain) Prof. Zbigniew Rudkowski (Wrocław) Hogne Sandvik MD, PhD (Bergen, Norway) dr n. med. Lucyna Sochocka (Opole) Jaime Correia de Sousa MD, PhD (Matosinhos, Portugal) Loreta Strumylaite MD, PhD (Kaunas, Lithuania) Andrzej Szpakow MD, PhD (Grodno, Belarus) Assoc. Prof. Ulrich Wiesmann, MD, PhD (Greifswald, Germany) Dr n. med. Izabela Wróblewska (Opole) Redaktorzy językowi: Redaktor statystyczny: Joseph Church, Roanoke County, VA, USA Mgr Mirosława Grabowska Mgr Małgorzata Kochanowska Dr Dominik M. Marciniak (Wrocław) Redaktorzy tematyczni: Pielęgniarstwo - dr n. med. Lucyna Sochocka Położnictwo - dr n. med. Wojciech Guzikowski Fizjoterapia - dr n. o k.f. Tomasz Halski Zdrowie Publiczne - dr n. med. Zbigniew Kuzyszyn Kosmetologia - dr n. med. Izabela Wróblewska Historia medycyny dr hab. n. med. Janusz Kubicki PULS UCZELNI Higher School's Pulse PULS UCZELNI Czasopismo naukowo-informacyjne dla pracowników i studentów wyższych szkół medycznych. Kwartalnik, Lipiec - Wrzesień 2012, Vol. 6, No 3 ISSN Wydawca: Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Źródła finansowania: działalność statutowa PMWSZ w Opolu Adres redakcji: ul. Katowicka 68, Opole tel , fax redakcja@wsm.opole.pl Nakład: 200 egz. Osoba kontaktowa Sekretarz Redakcji Natalia Ptak, Tel , PtakN@wsm.opole.pl Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i opracowywania redakcyjnego nadesłanych tekstów. Numer zamknięto: Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment tego wydania, ani w całości, ani w części, nie może być powielany lub zapisywany w formie odtwarzalnej bez uzyskania wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. Wydawca nie prowadzi subskrypcji. Kwartalnik dostępny jest on-line. Skład i druk: Drukarnia LITAR, Opole, ul. Popiełuszki 26, Autor zdjęć na 1 i 2 s. okładki: Paweł Stauffer

3 WSTĘP 1 CZĘŚĆ NAUKOWA Klaudia Dambowy Profilaktyka choroby żylakowej podudzi 4 Joseph Butch Church Roanoke County Virginia USA, how local government operates 7 Donata Kurpas Modele opieki długoterminowej w USA 10 Dorota Kral Epizod depresji - studium przypadku 13 Elżbieta Marzec Studium przypadku pacjenta chorego na schizofrenię 18 CZĘŚĆ INFORMACYJNA Nowi Rektorzy 25 Konferencje naukowe - sprawozdania 29 Współpraca międzynarodowa 30 Studenci o Uczelni 34 W fotograficznym skrócie 36

4 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Prace oryginalne - Original papers Copyright by PHMPS in Opole ISSN Profilaktyka choroby żylakowej podudzi The prophylaxis of varicose veins disease Klaudia Dambowy 1, A-F * 1 Absolwentka PMWSZ w Opolu A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection) Streszczenie Wstęp. Żylaki kończyn dolnych to choroba postępująca, która często jest bagatelizowana i nieleczona, co prowadzi do poważnych powikłań. Z problemem choroby żylakowej borykają się ludzie starsi, jak i młodsi. Materiał i metoda. Badanie przeprowadzono wśród pacjentów województwa opolskiego i śląskiego. W kwestionariuszu wykorzystano pytania własne. Wyniki. Ankietowani chorują średnio 15 lat na żylaki kończyn dolnych. Do powstania schorzenia przyczynia się więcej niż jeden czynnik. Tylko 50 % badanych zapobiegało chorobie. Mimo że 90 % badanych odczuwa dolegliwości spowodowane chorobą, to tylko 26 % stosuje środki farmakologiczne a 27 % korzysta z wizyt u specjalisty. 36 % respondentów przebyło zabieg usunięcia żylaków Wnioski. Na podstawie analizy ankiet można wywnioskować, że jedną z przyczyn powstania żylaków u badanych respondentów jest nieodpowiednia masa ciała. Połowa badanych nie zapobiegała powstawaniu żylaków, mimo świadomości istnienia profilaktyki. Pacjenci nie korzystają ze specjalistycznej wiedzy lekarskiej, a wysokie ceny leków niejednokrotnie uniemożliwiają ich zakup. Słowa kluczowe: choroba żylakowa podudzi, profilaktyka, pacjenci Summary Introduction. The varicose veins disease of lower limbs is a progressing disorder which is frequently ignored and left untreated, what leads to serious complications. Both the old and young are bothered by the disease. Material and methods. The research was conducted among the patients of Opolskie and Silesian Voivodeships. The questionnaire contained only the authors own questions. Results. The respondents have been experiencing the problem of varicose veins for 15 years on average. More than one factor is considered to cause the problem. Only 50 per cent of the patients have undertaken some preventive measures. Although 90 per cent feels the discomfort, only 26 per cent of them have been using some medications and 27 per cent have consulted the specialist. 36 per cent of the respondents have gone through the surgical procedure of varicose veins removal. Conclusions. Taking into consideration the questionnaire answers it might be concluded that one of the main reasons for varicose veins formation is improper body weight. Half of the patients have not used any prevention, although they have been completely aware of the prophylaxis. The patients do not make use of their specialists professional medical knowledge and the prices of the medications discourage them from buying and using them. Keywords: varicose veins disease of lower limbs, prophylaxis, patients. Wstęp Choroby układu naczyniowego stanowią istotny problem zdrowotny. Jedna z najczęstszych chorób układu żylnego to żylaki kończyn dolnych. Szacuje się, że powstają u 20 % dorosłego społeczeństwa. Według danych statystycznych kobiety chorują trzy razy częściej niż mężczyźni.[1] Żylaki kończyn dolnych to poszerzenia w zakresie układu naczyń, które powstały w wyniku ucisku na ściany żył. Mogą przyjmować charakter pierwotny albo wtórny. [2] W pierwszym przypadku czynnik odpowiedzialny za uszkodzenie nie jest znany. Natomiast charakter wtórny powstaje na skutek incydentu zakrzepowo zatorowego.[3] Istnieje wiele czynników ryzyka, które istotnie wpływają na rozwój choroby. Najważniejsze z nich to: charakter wykonywanej pracy (np. długotrwała siedząca lub stojąca pozycja), ciąża, środki hormonalne (antykoncepcja), otyłość oraz skłonności genetyczne. [3,4] Żylaki to choroba postępująca, którą często bagatelizujemy nie zdając sobie sprawy z powikłań, jakie ze sobą niesie. Najniebezpieczniejsze powikłania to: owrzodzenie, zakrzepowe zapalenie żył, zapalenie żył powierzchownych, perforacja żylaka z krwotokiem. [2,5,6] : 4-6

5 Klaudia Dambowy - Profilaktyka choroby żylakowej podudzi 5 Celem pracy było wykazanie, że choroba żylakowa stanowi znaczny problem wśród społeczeństwa zarówno młodego, jak i starszego. Pacjenci, mimo odczuwanych dolegliwości bagatelizują chorobę i nie poddają się fachowej diagnostyce, a tym samym leczeniu. Nie podejmują też działań profilaktycznych. Materiał i metoda Kwestionariusz wypełniło 100 osób chorych na żylaki kończyn dolnych. Wśród badanych znaleźli się przedstawiciele płci żeńskiej (81%) oraz męskiej (19%). 11% stanowiła grupa wiekowa między 26 a 35 rokiem życia. 21% ankietowanych to osoby w przedziale wiekowym między 36 a 45 rokiem życia. W badanej grupie osoby między 46 a 55 i 66 a 75 rokiem życia stanowiły po 17%. W przedziale wiekowym oraz powyżej 75 roku życia w badaniu wzięło udział 32%. Ponad połowa (55%) badanych mieszka na wsi. Miasto poniżej 100 tys. zamieszkuje 18% ankietowanych. Natomiast miasto powyżej 100 tys. zamieszkuje 14% pacjentów a 13% pochodzi z miasta wojewódzkiego. Do badań wykorzystano pytania własne. W kwestionariuszu zapytano o wagę i wzrost na podstawie, których wyliczono BMI. Pacjentów pytano przede wszystkim o okoliczności powstania choroby żylakowej oraz o sposoby profilaktyki i leczenia. Wyniki Po przeliczeniu BMI u ankietowanych na podstawie podanej wagi i wzrostu można stwierdzić, że 35% pacjentów ma nadwagę, 31% ma prawidłową masę ciała. 2% ankietowanych zadeklarowało niedowagę, natomiast 22% boryka się z otyłością I stopnia, 8% z II stopnia, a 2% z III stopnia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że 51% chorych na żylaki kończyn dolnych prowadziło wcześniej aktywny a 26% bardzo aktywny tryb życia. 7% zadeklarowało poruszanie się spontanicznie a 1% badanych poruszało się raz w tygodniu. 15% chorujących na żylaki prowadziło wcześniej siedzący tryb życia. Kolejne pytanie, na które odpowiadali respondenci dotyczyło czasu chorowania na żylaki kończyn dolnych. Średnio badani chorują 15 lat. Dłuższy przebieg choroby charakteryzuje osoby w wieku starszym. Ankietowani zostali zapytani o przyczyny powstania choroby żylakowej. Większość respondentów wymieniała więcej niż jeden czynnik. 60% badanych uważa, że przyczyną zachorowania na żylaki była praca, natomiast 40% zadeklarowało czynniki genetyczne. 32% pacjentek twierdzi, że żylaki powstały na skutek ciąży. Badani rzadziej odpowiadali, że przyczyną powstawania choroby jest niska aktywność ruchowa (12%), antykoncepcja hormonalna (8%). 2 % uważa, że do powstania żylaków przyczyniły się inne czynniki niż wymienione, a 5 % zgłosiło brak konkretnego czynnika. Pacjentów zapytano o stosowanie profilaktyki przeciw żylakowej. 50% badanych deklaruje fakt, że nie stosowało żadnego sposobu profilaktyki, tymczasem 50% badanych stosowało metody zapobiegania chorobie żylakowej. Chorzy, którzy zapobiegali chorobie stosowali więcej niż jedną metodę. Jedną z najczęściej wybieranych metod profilaktyki był odpowiedni wypoczynek po pracy (27%). 22% twierdziło, że stosowało metody uciskowe. Najmniej respondentów wskazało na farmakoterapię (19%). 2% opiniodawców używało innych metod niż wymienione. Najczęstsze z nich to hydroterapia, określana przez pacjentów jako polewanie nóg zimną wodą. Kolejne pytanie, jakie zadano respondentom dotyczyło obecnego stosowania środków farmakologicznych, które zmniejszają dolegliwości spowodowane żylakami. Najczęściej stosowanymi lekami wymienianymi przez pacjentów są: Diosminex (11%) i Rutyna (8%). Stosowanie Venescinu deklaruje 4% respondentów, a 3% chorych używa leków przeciwzakrzepowych. 90% chorych odczuwa dolegliwości ze strony choroby żylakowej, natomiast 10% nie zauważa żadnych objawów. Druga część pytania dotyczyła osób, które odczuwają symptomy wynikające z choroby żylakowej, co przedstawia wykres 1. Większość badanych czuje więcej niż jedną dolegliwość spowodowaną tą chorobą. Wykres 1. Dolegliwości odczuwane przez pacjentów z chorobą żylakową.

6 6 Klaudia Dambowy - Profilaktyka choroby żylakowej podudzi Na pytanie dotyczące wizyt u chirurga lub angiologia znaczna część ankietowanych (74%) odpowiedziała negatywnie. 18% chorych korzysta z wizyt u chirurga, a 5% u angiologia. 3% ankietowanych nie odpowiedziało na to pytanie. Pacjenci zostali zapytani o stosowanie środków farmakologicznych zapobiegających chorobie żylakowej. Najwięcej (57%) badanych zwróciło uwagę na wysokie ceny leków, 41% stwierdziło, iż są one bardzo drogie, a 1% odpowiedziało, że ceny środków farmakologicznych są odpowiedniej wysokości. 1% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Praca wpłynęła do redakcji r. Po recenzji r. Zaakceptowana do druku r. Wnioski Z przeprowadzonego badania można wywnioskować, że to kobiety częściej chorują na żylaki kończyn dolnych. Na podstawie BMI można stwierdzić, że znaczna część ankietowanych ma nieprawidłową masę ciała. 60% badanych deklaruje, że przyczyną powstania choroby jest praca. Połowa pacjentów nie stosowała jakiegokolwiek sposobu zapobiegania chorobie żylakowej, mimo wiedzy, że taka profilaktyka istnieje. Jedną z najczęściej wybieranych metod był wypoczynek po pracy. Najmniej badanych stosuje farmakoterapię, co wynika z wysokich cen leków. Mimo odczuwalnych dolegliwości chorzy nie korzystają z fachowej pomocy lekarskiej a tym samym nie poddają się terapii. Piśmiennictwo 1. Herold G. Medycyna wewnętrzna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2008: Paczka L, Mucha K, Foroncewicz B. Choroby wewnętrzne. Warszawa: PZWL; 2004: Jawień A, Szewczyk M. Kliniczne i pielęgnacyjne aspekty nad chorym z owrzodzeniem żylnym. Poznań: Wydawnictwo Termedia; 2008: 10-12, Kapała W. Pielęgniarstwo w chirurgii. Lublin: Wydawnictwo Czelej; 2006: Łopaciuk S. Zakrzepy i zatory. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1996: Fibak J. Chirurgia repetytorium. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2010: Adres do korespondencji Dambowy Klaudia ul Katowicka Opole klaudia.dambowy@gmail.com tel

7 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Prace poglądowe - Reviews Copyright by PHMPS in Opole ISSN Roanoke County Virginia USA, how local government operates Joseph Butch Church Hrabstwo Roanoke w Wirginii USA, jak lokalny rząd funkcjonuje 1, B,D,E 1 Elected Member-Currently Serving 4th Term; Representing Glenvar Northside Catawba areas of Roanoke County; Board of Supervisors, Roanoke County, Virginia, USA A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection) Summary The government of Roanoke County Virginia is comprised of a publicly elected Board of Supervisors. This Board enacts laws governing the county, sets tax rates and handles all financial matters regarding the county. Roanoke County is located in the heart of the Blue Ridge Mountains and is completely surrounded by mountains. We recognize the importance of working together with our neighboring localities and we have a history of regional cooperation to better serve the citizens of the Roanoke Valley. Keywords: Roanoke County Virginia USA, RoCo, Blue Ridge Parkway, Southwest Virginia, Virginia Tech University Streszczenie Rząd Hrabstwa Roanoke w Wirginii składa się z publicznie wybieranego Zarządu Radnych. Rada ta wciela w życie prawo zarządzające hrabstwem, ustala poziom podatków i zajmuje się wszystkimi sprawami finansowymi dotyczącymi hrabstwa. Hrabstwo Roanoke zlokalizowane jest w sercu Gór Pasma Błękitnego i całkowicie otoczone przez góry. Zdajemy sobie sprawę z wagi współpracy z innymi sąsiednimi miejscowościami i mamy doświadczenia w zakresie poprawy regionalnej współpracy służącej mieszkańcom Doliny Roanoke. Słowa kluczowe: Hrabstwa Roanoke w Wirginii USA, RoCo, Aleja Błękitnego Pasma, południowozachodnia Wirginia, Virginia Tech University. Background Roanoke County Virginia is located in the southwest portion of the state, surrounded by beautiful mountains and bordered by the Blue Ridge Parkway-a protected federal reserve of uninhibited forests and wildlife. The 96,000 citizens who call Roanoke County their home have a close-by metropolitan area consisting of Roanoke City, Salem City, Botetourt and Montgomery counties-which altogether have a combined population of over 340,000 citizens. The scenic mountains and the peaceful quality of life are enhanced by local universities such as Virginia Tech, Radford University and Hollins University-just to name a few. Roanoke County, which was founded in 1838, consists of over 250 square miles in land area. It has a nationally rated school system, a much lower than average crime rate and an unemployment rate of 5.8%. : 7-9 Our region is serviced by some outstanding health care facilities including the Lewis Gale Medical Center, Carilion Roanoke Memorial Hospital and the Montgomery Regional Hospital. We are also very proud of our VA Tech-Carilion School of Medicine and Research Institute located in the city of Roanoke. Local Government The local government of Roanoke County is comprised of a Board of Supervisors, each representing a magisterial district consisting of approximately 18,500 citizens. This five-member board governs the entire county and sets local tax rates, enacts and enforces local ordinances (laws) and makes all decisions concerning property and zoning issues. It is the responsibility of the Board to be the financial stewards of taxpayers monies and it must set and

8 8 Joseph Butch Church - Roanoke County Virginia USA, how local government operates balance the budget annually. Included in the budget process is the allocation of approximately 80 million dollars each year to help fund our school system. Each Board member is each elected to serve four-year terms and have staggered election cycles. Our goal is to continue to grow our county in a reasonable and responsible way, to provide the best education possible and to provide high paying entry level jobs for our college graduates. We have a low real estate tax rate of $1.09 per $100 of assessed value. We offer our citizens a full service police and fire/rescue department and also provide a weekly curbside refuse and bulk pickup service for every household. Obviously, having several local governing bodies within a 25-mile radius from each other, presents both challenges and opportunities. A separate school system in each locality is the wish and also a demand of the citizens living in each different county and city. We are close enough to each other to assist and join each other in regional cooperation and cost saving projects and services. Roanoke County and Roanoke City formed a joint water authority to oversee and provide quality drinking water and sewer systems for each locality. In the past years we have experienced severe drought conditions which caused serious problems for the area without enough drinking water. In Roanoke County we had sufficient reserves to provide water for our citizens, and also were able to help Roanoke City provide water and services. In return, Roanoke City helped the county with treatment of necessary water and sewer needs. Our neighboring cities and counties also jointly help provide fire and rescue services as needed when an area needs extra protection. In Roanoke County our fire and rescue department is fully trained and accredited to perform basic life saving measures and also advanced life saving services. In most all examples, we have an EMS (emergency medical service) technician aboard our fire trucks as needed. In addition we have a fully staffed rescue service division with ambulance services working out of the same location as our fire stations. These stations are strategically located around the county to cover each district. We have formed regionally funded fire and rescue stations in the areas where protection were needed the most. In Roanoke County, our goal is to provide emergency medical services to our citizens within a 6-minute response time from the initial call for help. Having over 250 square miles to service, this response time presents a challenge for us to achieve. Roanoke County and Roanoke City jointly worked out a plan to recognize where the extra help was needed most and joined to help fund the extra personnel. Roanoke County and Roanoke City are also jointly working together in establishing a state-of-the-art emergency radio system which will enhance our coverage and response time to emergencies and local disasters. We are upgrading our radio systems to digital coverage which will give both localities continuous coverage in all areas. This is a very costly and complicated process as we work together to upgrade our systems and streamline our communication centers. In Roanoke County alone, our cost was more than 7 million dollars. Figure 1: Roanoke County symbol/icon for alert RoCo (Roanoke County) Alert is a citizen alert and warning system that Roanoke County will use to notify all Roanoke County households and businesses affected by, or in danger of being impacted by, a local emergency or disaster. Notifications will include important information about the event and any actions (such as evacuation) that officials are asking people to take. RoCo Alert utilizes Roanoke County s telephone number database and will contact all listed and unlisted landline telephone when activated. If the number called is busy or does not answer, the system will redial the number in an attempt to deliver the message. The system is also TTY/TDD compatible. The above warning system is the latest safety feature that we have installed in Roanoke County. We recognized the critical importance to notify our citizens when danger is near. Every minute saved in notification could result in saving lives and property. The elected official and constituents Lastly, I want to talk about the relationship between elected Board of Supervisor members and the citizens that they represent. I will focus on what has worked best for me as a Supervisor. Serving as Chairman of our Board in 2002, 2010 and 2011, I realized that the citizens desperately wanted to be involved in our decision making process. Therefore, I took the challenge upon myself to bring transparency to the citizens in all matters being decided upon by our Board. I believe that the most effective government is one that is open and willing to engage the citizens at every level. When dealing with controversial items, it is more important than ever to communicate with your constituents early and often. Citizens have told me over and over again, that although they may not agree with every decision made, they feel that they are a part of the process. I believe

9 Joseph Butch Church - Roanoke County Virginia USA, how local government operates 9 in holding community meetings when a project will directly affect a particular area of the county. Citizens have many great and workable ideas, but I would never hear them without meeting in personal meetings. Before running for a publicly elected office, I feel that it is extremely important for a person to be sure that he or she has the time to commit in doing the job effectively. Honesty and openness is the key to success in being a public servant. After all, the citizens that we serve are one of us. I truly believe that my constituents don t expect perfection. But, they do expect and demand that I represent them and their interests to the best of my ability. They also expect me to return their phone calls and and do it in a timely manner. The above suggestions have served me well in my 4-terms as an elected public official. By doing these things I have established a good working relationship with my constituents. Over the years we have come to believe in each other and have developed a partnership which has worked well. Praca wpłynęła do redakcji r. Po recenzji r. Zaakceptowana do druku r. If you need more information Our many amenities can be researched by contacting our Roanoke Valley Convention-Visitors Bureau in Roanoke City. Check us out on our website www. roanokecountyva.gov for other services and opportunities that we offer. We hope that you will find our area of the world interesting and a place that you may like to visit. Correspondence address : Joseph Butch Church 1570 Innsbrooke Drive Salem, VA (USA) Phone bchurch@roanokecountyva.gov

10 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Prace poglądowe - Reviews Copyright by PHMPS in Opole ISSN Modele opieki długoterminowej w USA Donata Kurpas Models of long-term care in the USA 1,2,3, B,D,E,F 1 Hollins University, VA, USA 2 Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Akademii Medycznej we Wrocławiu Kierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko 3 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, Instytut Pielęgniarstwa Dyrektor: Mgr Mariola Wojtal A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection) Streszczenie Starzenie się społeczeństw i coraz liczniejsze potrzeby zdrowotne populacji w wieku podeszłym były powodem rozwoju form stacjonarnej opieki długoterminowej. W pracy przedstawiono amerykański system zintegrowanych form opieki (doraźnej w nagłych przypadkach i stałej w zaburzeniach przewlekłych) wraz ze wskazaniem struktur w ramach których funkcjonują osoby w wieku podeszłym w USA. Słowa kluczowe: opieka długoterminowa, modele, USA Summary The continued aging of societies with more and more health needs has made necessary the development of more stationary long-term care in the advanced age. An American system of integrated forms of the care was presented at work (temporary in emergencies and the constant in lengthy disorders), together with emphasis in which people are functional at this advanced age in the USA. Keywords: long-term care, models, the USA Wstęp W 2000r. populacja osób w wieku podeszłym na całym świecie stanowiła 6,9% - szacuje się, że w roku 2050 wynosić będzie 19,3% [1]. Starzenie się społeczeństw i coraz liczniejsze potrzeby zdrowotne populacji w wieku podeszłym były powodem rozwoju form stacjonarnej opieki długoterminowej, czyli: placówek przejmujących pacjentów wprost ze szpitala do opieki przewlekłej, ośrodków prowadzących leczenie i pielęgnację osób przewlekle chorych niewymagających zabiegów specjalistycznych, ośrodki typowo opiekuńcze dla osób, które nie są w stanie funkcjonować w środowisku rodzinnym, jak również ośrodków dla niepełnosprawnych, będących w trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej, które wymagają opieki z powodów socjalnych [2,3]. Model Amerykański Zgodnie z danymi amerykańskimi osiągnięcie wysokiej jakości usług przy jednocześnie niskich kosztach możliwe jest tylko w systemie różnych, ale zintegrowanych form opieki (doraźnej w nagłych przypadkach i stałej w zaburzeniach przewlekłych). Modelem integrującym różne formy opieki (także w zakresie koordynacji i finansowania) są realizowane w USA modele opieki kierowanej: program całościowej opieki nad ludźmi starszymi (Program All-Inclusive Care for Elderly, PACE) i programy w ramach ośrodków opieki przejściowej (Transitional Care Centres, TCC). PACE umożliwia osobom starszym zakwalifikowanym do przyjęcia do zakładu opiekuńczego przebywanie i funkcjonowanie w środowisku domowym w warunkach pełnego zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych, socjalnych i rehabilitacyjnych. Celem jest zapobieganie hospitalizacji lub umieszczeniu w zakładzie opiekuńczym o ile nie jest to bezwzględnie konieczne. Świadczenia medyczne są realizowane w każdym miejscu pobytu pacjenta przez różnych specjalistów, współpracujących w ramach zespołu terapeutycznego. System obejmuje opieką pacjentów w domu, poradni, ośrodku opieki dziennej, zakładzie opiekuńczym : 10-12

11 Donata Kurpas - Modele opieki długoterminowej w USA 11 i szpitalu, zapewniając dostęp do usług podstawowych i specjalistycznych. Do opieki tego rodzaju kwalifikowane są osoby powyżej 55. roku życia, które mają skierowanie do zakładów opiekuńczych i mieszkają w rejonie działania ośrodka PACE. Dane wskazują, że są to pacjenci około 80 rż, z 7-8 zaburzeniami przewlekłymi, którzy wymagają pomocy w zakresie 2 do 3 czynności życia codziennego. Usługi medyczne i opiekuńcze oferowane przez program PACE są kontraktowane przez instytucje ubezpieczeniowe (Medicare program ubezpieczenia społecznego dla osób powyżej 65 roku życia lub niepełnosprawnych i Medicaid program dla pacjentów z niskimi dochodami) na zasadzie przelewu przeciętnej kwoty przeznaczonej na opiekę nad jednym pacjentem [2]. Celem TCC jest przyspieszenie wypisu pacjenta ze szpitala, rehabilitacja i przygotowanie do powrotu do domu. Ośrodek TCC współpracuje z określonym szpitalem. Przyjmowane są tu osoby wymagające rehabilitacji kardiologicznej, po zabiegach ortopedycznych i udarach mózgu oraz osoby niepełnosprawne, które z powodu nagłej ostrej choroby znalazły się w szpitalu i nie mogą pozostawać same w domu [2]. Powyższe modele mogą współistnieć z następującymi strukturami w ramach których funkcjonują osoby w wieku podeszłym w USA: Retirement community (RC) lub active adult community skupiają społeczność w wieku podeszłym, a modułowe mieszkania są zaprojektowane tak, aby spełniać potrzeby mieszkańców. Wykwalifikowany personel lekarze i pielęgniarki nie są dostępni przez 24-godziny na terenie ośrodka, ale zwykle obserwuje się stałą współpracę najbliższego ośrodka opieki podstawowej z danym RC. Celem RC jest intensywna aktywizacja społeczności na ich terenie istnieją kluby zainteresowań, w tym - sportowe, pływalnie, kina, pola golfowe i in. [4] Independent living (IL)- podstawową ideą jest tu założenie, że pacjenci z jakąkolwiek niepełnosprawnością są ekspertami jeśli chodzi o ich potrzeby, których spełnianie musi być indywidualizowane najlepiej ze znacznym ograniczeniem instytucjonalizacji. Mieszkania znajdują się na terenie kompleksu wyposażonego w centra rehabilitacyjne i ośrodek zdrowia, w prawdzie dostęp lekarza i pielęgniarki nie jest 24-godzinny, ale łatwiejszy niż w przypadku RC [4]. Assisted living residences lub assisted living facilities (ALFs) zapewniają wsparcie pacjentom mającym trudności z aktywnościami dnia codziennego (activities of daily living, ADLs). Duży nacisk kładzie się tu na koordynację usług i stały monitoring stanu klinicznego pacjenta z akcentem na bezpieczeństwo i wysoką jakość życia. Ta forma opieki przeznaczona jest dla pacjentów, którzy nie są w stanie już dłużej funkcjonować w ramach IL, ale którzy nie wymagają jeszcze 24-godzinnej opieki zapewnianej przez domy opieki całodobowej (nursing homes). Assisted living umieszcza się pomiędzy independent living community i ośrodkami z wyposażeniem umożliwiającym 24-godzinną opiekę. Z kolei continuing care retirement facilities to połączenie independent living, assisted living i intensywnej opieki pielęgniarskiej w jednym ośrodku. Rezydenci w ramach ALF zwykle mają swoje prywatne moduły (1-2 pokoje mieszkania z samodzielnymi łazienkami i aneksem kuchennym). Nie prowadzi się tu monitoringu 24-godzinnego, a jedynie regularne, zależne od stanu klinicznego pacjenta, wizyty personelu. Ośrodki takie zapewniają posiłki, pranie odzieży i wymianę pościeli. Na terenie ośrodka znajdują się również małe sklepy spożywcze, czy salony piękności. Wykwalifikowana pielęgniarka nie jest obecna na miejscu przez 24-godziny, ale pełni dyżur pod telefonem oraz odpowiada na maile personelu pomocniczego ośrodka przez 24-godziny. Każdy z rezydentów może wybrać swojego lekarza rodzinnego i stomatologa. Nursing homes zapewniają opiekę nad pacjentami w najcięższym stanie klinicznym, lekarze i pielęgniarki dostępni są przez 24-godziny, opieka medyczna jest intensywniejsza niż w przypadku ALF zależna od stanu klinicznego pacjentów [4]. Zakończenie Dla pacjenta w wieku podeszłym najważniejszą kwestią gwarantującą dobre samopoczucie jest zachowanie niezależności. Świadomość dużych obciążeń przekraczających wydolność rodziny sprawia, że osoby w wieku podeszłym często decydują się na pobyt w zakładzie opieki. Niezależnie od modelu opieki geriatrycznej oraz stopnia samodzielności pacjenta wszystkie z wyżej wymienionych modeli opieki zawierają podstawowe czynniki wpływające na jakość życia populacji w wieku podeszłym: system pozyskiwania środków na leczenie, pakiety świadczeń zdrowotno-opiekuńczych i socjalnych przysługujące osobie ubezpieczonej, mechanizm gwarantujący dostępność tych świadczeń, infrastrukturę opiekuńczospołeczną, architektoniczną i użytkową dostosowaną do potrzeb starzejącego się społeczeństwa, motywowanie do aktywności fizycznej i intelektualnej, ułatwienia w dostępie do obiektów sportowych i rehabilitacji co znacznie ogranicza marginalizację społeczną spowodowaną wiekiem [5,6]. Piśmiennictwo 1. Gavrilov L.A., Heuveline P. Aging of Population. In: The Encyclopedia of Population. Volume 1,edn. Edited by Demeny P, McNicoll G. New York: McMillan; 2006: Szczerbińska K. Modele opieki geriatrycznej w świecie. Służba Zdrowia, 2000, 61-64: Kurpas D., Staniszewski A., Jasińska A., Steciwko A. Organizacja opieki długoterminowej w krajach Unii Europejskiej. Fam.Med.Prim.Care Rev. 2006, 8, 3: Dane uzyskane dzięki współpracy z Roanoke County BOS VA USA [ ].

12 12 Donata Kurpas - Modele opieki długoterminowej w USA 5. Kurpas D., Steciwko A. Opieka nad chorymi w wieku podeszłym w ramach praktyki lekarza rodzinnego. W: Wybrane problemy wspierania ludzi starszych, pod red. nauk. Stanisława Rogali; Opole : Wydawnictwo Instytut Śląski Sp. z o.o., 2008: Kurpas D. Kiedy starość nie jest równoznaczna z zależnością i samotnością - punkt widzenia lekarza rodzinnego W: Starość i jej konsekwencje społeczno-rodzinne; pod red. nauk. Stanisłwa Rogali; Opole : Wydawnictwo Instytut Śląski Sp. z o.o., 2010: Adres do korespondencji: Dr n med. Donata Kurpas Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej WUM, ul. Syrokomli 1, Wrocław, Tel/fax. 071/ , dkurpas@hotmail.com Praca wpłynęła do redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowana do druku: r.

13 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Opisy przypadków - Case study Copyright by PHMPS in Opole ISSN Epizod depresji - studium przypadku A depression episode case study Dorota Kral 1, A-F 1SP ZOZ Szpital Psychiatryczny w Toszku; Dyrektor: dr n. med. Anna Rusek A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection) Streszczenie Wstęp. Każdemu z nas niejednokrotnie zdarzyło się doznać rozczarowań z powodów osobistych lub zawodowych. Reagujemy smutkiem, niepokojem, wycofujemy się z aktywności. Szybko jednak obniżony nastrój wyrównuje się i umożliwia nam powrót do normalnego życia. Bywają jednak sytuacje, kiedy nastrój depresyjny, izolacja od ludzi trwają dłuższy czas. Człowiek traci wówczas poczucie przyjemności (anhedonia) i sensu życia. Staje się bezradny, bezsilny i apatyczny. Towarzyszą temu liczne objawy fizyczne, takie jak: ból głowy, brak apetytu, zaburzenia snu. Cel pracy. Przedstawienie realizacji pielęgniarskiego planu terapii pacjenta z depresją przebywającego na oddziale psychiatrycznym. Materiał i metody. Informacje na temat pacjenta zgromadzono metodą wywiadu przeprowadzonego przez pielęgniarkę z pacjentem z rozpoznaniem epizodu depresyjnego. Na potrzeby badań opracowano kwestionariusz, złożony z listy wcześniej przygotowanych pytań. Informacje o pacjencie i jego rodzinie uzyskano dzięki zastosowanej obserwacji i analizie dokumentacji chorego. Opis przypadku. Sześćdziesięciodwuletni pacjent przyjęty do Szpitala Psychiatrycznego w Toszku, z rozpoznaniem epizodu depresyjnego. Po raz czwarty hospitalizowany, leczący się od 10 lat. Wyraził zgodę na leczenie. Skierowany z Poradni Zdrowia Psychicznego z powodu narastającego lęku, myśli o śmierci, bezsenności i zamiarów samobójczych. Na początku hospitalizacji chory był smutny, przestraszony, zmęczony, senny i spowolniały. Przez pierwsze dni odmawiał przyjmowania posiłków, pił niewielkie ilości płynów. Wypowiadał myśli samobójcze. Większość dnia spędzał w łóżku, nie interesował się życiem oddziału. Nie nawiązywał kontaktów z personelem i pacjentami. Izolował się od otoczenia. Nie dbał o swój wygląd zewnętrzny. Wnioski. Zamierzone cele procesu pielęgnowania zostały osiągnięte. Stan psychiczny chorego poprawił się. Został wypisany do domu bez zamiarów i myśli suicydalnych. Wzmocnił swoje poczucie wartości. Chętnie nawiązywał kontakt z pacjentami, personelem i rodziną. Brał udział w zajęciach terapeutycznych. Pomagał w pracach na oddziale. Słowa kluczowe: depresja, anhedonia, apatia, bezradność, samobójstwo. Summary Introduction. Every human has experienced some disillusionments connected with personal or professional life. We react by being miserable, anxious or we withdraw from regular, every day activity. Soon afterwards our mood comes back to its normal state and we return to a normal life functioning. There are, however, some situations when the depression and isolation last longer. The human looses the sense of pleasure (anhedonia) and the sense of life. The person becomes helpless and apathetic. The feelings are additionally accompanied by some physical complaints such as headache, loss of appetite and sleeping disorders. Aim. The presentation of the implementation of a nursing plan for a patient suffering from depression in a psychiatric ward. Material and methods. The data concerning the patient has been completed through an interview with the patient in whom the depression was diagnosed. For the research a questionnaire containing questions prepared earlier was worked out. The information about the patient and his family was obtained though observations and documents analysis. Case description. The patient was a 62-year-old man admitted to the hospital and diagnosed with depression. He has been hospitalized for the fourth time and treated for 10 years so far. He has expressed his assent to be treated. He was relegated to the hospital by a mental health clinic because of increasing fear, thinking of death, insomnia and suicidal thoughts. At the beginning, the patient was miserable, scared, tired, drowsy and slowed. For the first few days he refused eating and drank only little amounts of liquids. He expressed verbally his suicidal thoughts. He spent most of the time in bed and was not interested in the ward life at all. He did not stay in contact either with other patients or the staff. He isolated himself from the environment and did not care for his physical appearance. Conclusions. The aims stated in the nursing process have been achieved. The patient s mental state improved and he was discharged from the hospital without suicidal intentions. He strengthened his self-esteem and started contacting other patients, the staff and the family. He took part in therapeutic activities and helped on the ward. Keywords: depression, anhedonia, apathy, helplessness, suicide. : 13-17

14 14 Dorota Kral - Epizod depresji - studium przypadku Wstęp Depresja jest wyniszczającą chorobą, która co roku dotyka miliony ludzi. Powoduje emocjonalny ból, jest powodem komplikacji w życiu codziennym, zawodowym i rodzinnym. Zwiększa podatność na inne choroby, często kończy się samobójczą śmiercią [1]. Najbardziej bolesnym aspektem depresji jest poczucie bezradności i bezsilności. Chorzy czują się jak w pułapce. Nie mają nadziei na poprawę i nie potrafią sobie poradzić z tymi uczuciami. W psychiatrii terminem tym określa się szczególny rodzaj zaburzeń nastroju i emocji, które można uznać za zjawisko chorobowe, a więc wymagające pomocy lekarskiej. Granica pomiędzy normalnym przygnębieniem a depresją jako stanem chorobowym nie jest ostra. Jednak stany psychiczne różnią się między sobą: nasileniem zaburzeń, czasem ich trwania i wpływem na funkcjonowanie jednostki [2]. Wiliam Styron nazywał depresję dotykiem ciemności. Ciemność i czerń stanowią niewątpliwie najbardziej obrazowe określenie tego stanu. Czarny kolor jest kolorem nocy i śmierci, a myśli o śmierci często towarzyszą depresji i niejednokrotnie prowadzą do czynów samobójczych [3]. Depresja w mniejszym lub większym stopniu ogranicza decyzję działania oraz uruchomienie strategii obronnych i ucieczkowych. Określając poziomy funkcjonowania człowieka możemy mówić o depresji w kontekście choroby, zaburzenia, stanu i reakcji [4]. Cel pracy Przedstawienie realizacji pielęgniarskiego planu terapii pacjenta z depresją przebywającego na oddziale psychiatrycznym. Materiał i metody Wykorzystano następujące metody gromadzenia informacji o pacjencie: obserwację pielęgniarską, wywiad pielęgniarski, analizę dokumentacji. Podmiotem obserwacji pielęgniarskiej był pacjent, a także rodzina i osoby bliskie pacjentowi. Celem obserwacji było uzyskanie informacji o pacjencie i jego rodzinie. Zakres i charakter obserwacji: - wygląd ogólny, budowa ciała, proporcje, stan higieny, wady budowy, ubiór; - mowa ciała, w tym mimika twarzy; - zachowanie pacjenta i jego rodziny, cechy temperamentu; - emocje ekspresyjne cechy mimiki, fizjologiczne cechy napięcia; - zachowanie się pacjenta podczas rozmowy intensywność głosu, dynamika, cechy artykulacji słów; - reakcje pacjenta i jego rodziny w różnych sytuacjach; - aktywność życiowa pacjenta [5]. Informacje na temat pacjenta zgromadzono metodą wywiadu przeprowadzonego przez pielęgniarkę z sześćdziesięciodwuletnim pacjentem z rozpoznaniem epizodu depresyjnego. Na potrzeby badań opracowano kwestionariusz pytań prowadzony przy użyciu przygotowanej wcześniej listy pytań ułożonych wg określonych zasad i kolejności. Zakres pytań w wywiadzie: - o fakty funkcjonowanie człowieka w wymiarze biologicznym, psychicznym, społecznym; - o opinie pacjenta, np. własnego stylu życia, stanu zdrowia, wydolności opiekuńczej rodziny. Kolejną zastosowaną metodą była analiza dokumentów. To metoda gromadzenia danych, polegająca na ilościowej i jakościowej analizie poszczególnych dokumentów. Dokumentacja pacjenta obejmuje historię choroby i składa się z: karty obserwacji, karty gorączkowej, wyników badań diagnostycznych, karty zleceń lekarskich, raportu pielęgniarskiego oraz wyników konsultacji [6]. Opis przypadku Sześćdziesięciodwuletni pacjent przyjęty r. o godz do Szpitala Psychiatrycznego w Toszku, z rozpoznaniem epizodu depresyjnego. Wynik badania lekarskiego przy przyjęciu do szpitala: stan ogólny dobry. Pacjent leczy się psychiatrycznie od 10 lat. Pierwsza hospitalizacja psychiatryczna nastąpiła w 2002 roku. Obecnie jest w szpitalu po raz czwarty. Podaje, że od 6 lat utrzymuje całkowitą abstynencję od alkoholu, zaprzecza przyjmowaniu narkotyków. Nie przechodził terapii odwykowej. W chwilach zaostrzenia choroby palił bardzo duże ilości papierosów. Chory urodził się w rodzinie pełnej. Ma młodsze rodzeństwo: dwie siostry i brata. Kontakt utrzymuje tylko z jedną z sióstr, która mieszka najbliżej. Wywodzi się ze średnio sytuowanej rodziny. Rodzice mieli gospodarstwo rolne, w którym trzeba było im pomagać. W rodzinie były określone jasne reguły i dyscyplina. Panowała atmosfera bezpieczeństwa, oparcie i miłość. W szkole był przeciętnym uczniem; nie powtarzał klasy, nie zmieniał szkoły. Ulubionymi przedmiotami były: język polski, matematyka, fizyka. Ukończył szkołę zawodową w Bytomiu i zdobył zawód stolarza. Nie miał problemów z rówieśnikami, nie sprawiał kłopotów wychowawczych. Po szkole pracował dwa lata i otrzymał wezwanie do wojska. Podczas odbywania dwuletniej służby wojskowej pracował jako kucharz. Dobrze wspomina ten okres. Po wojsku wrócił w rodzinne strony i tam pracował przez pół roku. Potem przeniósł się do Bytomia, gdzie pracował przez 23 lata, po czym przeszedł na rentę. Obecnie mieszka z żoną. Ma dwójkę dzieci, które założyły już rodziny i mieszkają osobno. Stale leczy się u kardiologa (ostatnio wizyty co trzy miesiące), u pulmonologa (astma, PoChP), u ortopedy (dyskopatie). Chory przy przyjęciu zawsze wyraża zgodę na leczenie. Skierowany z Poradni Zdrowia Psychicznego z powodu narastającego lęku, myśli o śmierci, bezsenności i zamiarów samobójczych. Pacjent podaje, że jego stan psychiczny uległ pogorszeniu około ty-

15 Dorota Kral - Epizod depresji - studium przypadku 15 godnia temu. W wywiadzie odnotowano dwie próby samobójcze. Ostatnie okresy remisji są coraz krótsze. Trwają niecały rok. Pacjent sam zgłasza się do poradni, prosi o skierowanie na leczenie. Zdaje sobie sprawę z konsekwencji choroby i jej nie leczenia. Zastosowano leczenie: Mozarin - 10 mg, Depakina - 300mg, Pernazinum - 25mg, Lorafen - 1mg w południe i na noc. W pierwszym tygodniu chory sprawiał wrażenie przestraszonego, był smutny. Nastrój jego był obniżony. Był zmęczony, senny, spowolniały. Przez pierwsze dwa dni odmawiał przyjmowania posiłków, pił niewielkie ilości płynów. Nadal wypowiadał myśli samobójcze. Chorego objęto ścisłym nadzorem. Nakłaniano do spożywania pokarmów. Proponowano przyjmowanie posiłków przygotowanych przez żonę. Na zlecenie lekarza włączono podaż wlewów kroplowych wyrównujących gospodarkę wodno elektrolitową. Chory większość dnia spędzał w łóżku, nie interesował się życiem oddziału. Nie nawiązywał kontaktów z personelem i pacjentami. Nie dbał o swój wygląd zewnętrzny. Izolował się od otoczenia. W trakcie rozmowy wypowiadał myśli o śmierci, twierdził, że jest osobą bezwartościową, miał duże poczucie winy. Martwił się o żonę, twierdził, że będzie na niego zła, zostawi go, uważał, że go już nie potrzebuje. Stres rodził u niego myśli samobójcze. Problemy chorego i plan opieki A. Ryzyko popełnienia samobójstwa Problem wynika z myśli i skłonności samobójczych, lęku, bezradności i bezsilności wobec cierpienia i związanych z nim problemów. Towarzyszy temu brak nadziei na znalezienie wyjścia z sytuacji i wycofywanie się z pełnionych ról społecznych. Interwencja terapeutyczna Stworzenie warunków bezpieczeństwa, zwiększenie zdolności samokontroli: - akceptacja i zrozumienie przeżyć chorego, okazywanie empatii; - odnalezienie przyczyny pogorszenia zdolności do samokontroli; - obserwacja chorego, szczególnie nocą; - wykrywanie dysymulacji; - zwrócenie uwagi na werbalne i niewerbalne sygnały myśli i tendencji samobójczych (szczególnie gromadzenie leków, ostrych narzędzi); - zabezpieczenie dostępu do leków, trucizn, środków chemicznych; - dopilnowywanie połknięcia przez chorego leków; - obserwowanie i zwrócenie uwagi na objawy związane z tendencjami samobójczymi (niepokój, silny lęk, bezsenność); - stymulowanie u chorego woli życia, pomoc w odnalezieniu celu w życiu; - wskazywanie sposobów rozwiązywania zaistniałych problemów; - stosowanie technik rozproszenia (terapia kognitywna) w celu odwrócenie uwagi od depresyjnego myślenia poprzez opisywanie prostych wrażeń zmysłowych; - wskazanie związku między sposobem myślenia o sobie, swoim środowisku, a samopoczuciem i funkcjonowaniem; - umiarkowany optymizm wzbudzanie nadziei u chorego [7,8]. B. Trudności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb, a nawet całkowite ich zaniedbywanie Problem wynika z niemożności zaspokojenia potrzeb biologicznych z powodu urojeń depresyjnych (grzeszności, nihilistycznych i poczucia winy), obniżenia aktywności ruchowej, braku sił, bezradności, ogólnego zmęczenia i znużenia. Interwencja terapeutyczna Pomoc w zaspokojeniu potrzeb chorego: - obserwacja i rozpoznawanie trudności w zaspokojeniu potrzeb (wykonywanie toalety, przyjmowanie posiłków i płynów); - mobilizacja do dbałości o wygląd zewnętrzny, higienę osobistą; - pomoc przy wykonywaniu toalety; - podjęcie działań mających na celu zaspokojenie potrzeby odżywiania, obserwowanie ilości przyjmowanego jedzenia, nakłanianie do spożywania pokarmów, w razie konieczności karmienie; - dostrzeganie i akcentowanie pozytywnych zachowań [7,8]. C. Trudności w nawiązywaniu kontaktu z otoczeniem Przyczyną tego problemu są zaburzenia nastroju, emocji i procesów poznawczych, niska samoocena, lęk, tendencje samobójcze i trudności z przetworzeniem informacji. Interwencja terapeutyczna Zorganizowanie takich warunków, które sprzyjają nawiązywaniu kontaktu: - dostrzeganie chorego i poświęcanie mu czasu i uwagi; - słuchanie chorego i zapewnienie kontaktu wzrokowego; - akceptacja, okazywanie zainteresowania; - odzwierciedlanie emocji; - zachęcanie do opisu przeżyć, ich werbalizacja; - klasyfikowanie; - odwracanie uwagi od negatywnych myśli; - zachęcanie do udziału w muzykoterapii, treningach umiejętności społecznych; - identyfikowanie mocnych stron, wspieranie i budowanie nadziei; - powiadomienie chorego o możliwości utrzymywania kontaktów z rodziną; - nawiązywanie kontaktu emocjonalnego z chorym [7,8]. D. Przeżywanie negatywnych emocji i negatywne myślenie Wynika to z obniżonego nastroju chorego, smutku, poczucia winy, beznadziejności i negatywnego myślenia o sobie, rzeczywistości i przyszłości.

16 16 Dorota Kral - Epizod depresji - studium przypadku Interwencja terapeutyczna Pomoc w odzyskiwaniu pozytywnych emocji i kontrolowaniu myślenia: - aktywne słuchanie; - zachęcanie chorego do opisu swoich przeżyć; - szukanie źródła negatywnych emocji; - stwarzanie sytuacji do odreagowania negatywnych emocji; - analiza negatywnych myśli i ich wpływu na chorego; - zwiększanie myśli pozytywnych; - wzmocnienie poczucia własnej wartości; - ukazywanie drobnych osiągnięć; - dostrzeganie pozytywnych zmian w nastroju i pomoc w jego utrzymaniu; - zachęcanie chorego do udziału w terapii kognitywnej rejestrowanie pojawiających się negatywnych myśli, automatyczne zaprzeczanie tym myślom, tworzenie nowych wyjaśnień do zwalczania tych myśli, uwalnianie od przygnębiających myśli; - zachęcanie do udziału w terapii indywidualnej i grupowej; - zachęcania chorego do samooceny; - wspieranie chorego [7,8]. E. Obniżona aktywność ruchowa Depresyjny pacjent ma obniżony napęd psychoruchowy, tempo myślenia jest spowolnione, występują zaburzenia pamięci i koncentracji, a spowolnienie ruchów lokomocyjnych, prowadzi niekiedy do całkowitego zahamowania ruchowego. Interwencja terapeutyczna Umożliwienie aktywności ruchowej i wyzwalanie inicjatywy: - określenie możliwości chorego; - wspólne planowanie aktywności w ciągu dnia, z uwzględnieniem jego możliwości; - mobilizowanie chorego do aktywności związanej z jego zainteresowaniami; - pokazanie choremu wpływu aktywności na poprawę samopoczucia; - omawianie z chorym występujących trudności, ich przyczyn i uwarunkowań. F. Przeżywanie urojeń depresyjnych Problem ten jest następstwem objawów depresji występujących jako zaburzenia myślenia. Pojawiają się one nie w każdej depresji i mogą występować z różnym nasileniem. Mają charakter grzeszności, nihilistyczny i poczucia winy, powodują cierpienie chorego. Interwencja terapeutyczna Podjęcie działań ułatwiających kontakt z rzeczywistością: - nawiązanie kontaktu z chorym; - udzielenie wsparcia; - wysłuchanie chorego, nienegowanie urojeń; - zachowanie taktu, spokoju; - jasne komunikaty o rzeczywistości; - wykazywanie zgodności w zachowaniu werbalnym i niewerbalnym; - uczenie pacjenta strategii postępowania z urojeniami (przeniesienie uwagi, konfrontacja, ignorowanie symptomów); - odwracanie uwagi od przeżyć urojeniowych poprzez włączenie go do zajęć w oddziale [7,8]. G. Niewystarczająca ilość godzin snu w nocy Brak snu lub krótki sen to wynik depresji połączonej z lękiem i niepokojem. Interwencja terapeutyczna Zapewnienie odpowiedniej liczby godzin snu: - rozpoznanie charakteru i stopnia nasilenia zaburzeń snu; - uświadomienie choremu na czym polega u niego to zaburzenie; - rozpoznanie sposobów dotychczasowego radzenia sobie z bezsennością; - odreagowanie napięcia związanego z bezsennością, stosowanie techniki relaksacyjnej; - odradzanie choremu spania w ciągu dnia; - zorganizowanie choremu czasu wolnego; - pomoc w utrzymaniu higienicznych warunków snu (wietrzenie sali, eliminowanie hałasu, światła); - stosowanie farmakoterapii [7,8]. H. Brak poczucia wsparcia Często spowodowany jest niezrozumieniem istoty choroby przez osoby bliskie, zerwaniem bliskich relacji, wykazywaniem bezradności przez chorych. Interwencja terapeutyczna Pomoc choremu w uzyskiwaniu wsparcia: - nawiązanie z chorym kontaktu emocjonalnego; - okazywanie empatii, oferowanie obecności; - słuchanie chorego; - stworzenie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa; - udzielanie fachowych informacji dotyczących choroby; - pomoc w wykonywaniu codziennych czynności; - uświadomienie rodzinie konieczności wspierania chorego; - dawanie nadziei i zwiększanie wiary w siebie [7,8]. Wnioski Zamierzone cele procesu pielęgnowania zostały osiągnięte. Stan psychiczny chorego poprawił się. Szybko rozpoznawano problemy chorego, planowano podejmowano działania terapeutyczne. Stworzono atmosferę zaufania i bezpieczeństwa, oferowano swoją obecność, okazywano choremu empatię. Pomagano w wykonywaniu codziennych czynności. Stymulowano u chorego wolę życia, pomagano w odnalezieniu celu. W miarę poprawy samopoczucia zachęcano chorego do udziału w zajęciach terapeutycznych. Mobilizowano chorego do aktywności związanej z zainteresowaniami. Dostrzegano jego drobne osiągnięcia. Wzmocniono poczucie własnej wartości, udzielano wsparcia. Nawiązano kontakt z rodziną chorego, udzielono jej wielu fachowych informacji dotyczących choroby. Uświadomiono rodzinie konieczność wspierania chorego.

17 Dorota Kral - Epizod depresji - studium przypadku 17 Dużą rolę w leczeniu depresji oprócz farmakoterapii odegrała pomoc psychologa i psychoterapia, w której chory uczestniczył. Psychoterapia sprawiła, że chory zaczął nawiązywać kontakty ze innymi pacjentami, wzmocnił poczucie wartości, uwierzył w siebie. Chętnie pomagał w pracach na oddziale, sam się zgłosił do pielęgnowania roślin. Przez dwa tygodnie pełnił funkcje przewodniczącego wspólnoty pacjentów. Ważną rolę w leczeniu pacjenta odgrywa rodzina, to ona jest naturalnym środowiskiem i to ona będzie kontynuować opiekę nad pacjentem po zakończonej hospitalizacji [9]. W trakcie odwiedzin żony i syna pielęgniarka udzieliła informacji na temat objawów choroby i sposobów kontynuacji leczenia w domu. Wytłumaczyła, że bardzo istotne jest, by rodzina nie odsunęła się od chorego. Ich pomoc, wsparcie powoduje, że droga do wyzdrowienia jest łatwiejsza. Udzieliła także informacji, jak chorego ochraniać przed zaostrzeniem choroby. Poinformowała rodzinę, iż nie można ignorować wypowiadanych przez chorego myśli o śmierci, beznadziejności życia, ponieważ te treści sprzyjają postanowieniom o samobójstwie. Pielęgniarka udzieliła dodatkowo wskazówek dotyczących dalszego leczenia. Wytłumaczyła sens regularnego przyjmowania leków i udziału w terapii. Żona pacjenta otrzymała ulotki informujące o funkcjonowaniu grup wsparcia dla rodzin chorych psychicznie. Grupy te podtrzymują się wzajemnie w atmosferze życzliwości i zrozumienia. Udzielają rad odnośnie leczenia, hospitalizacji, psychoterapii. Tłumaczą, jak radzić sobie z chorobą w warunkach domowych. Udzielają pomocy prawnej i socjalnej [9]. Dzięki przeprowadzonej rozmowie rodzina pacjenta zrozumiała istotę depresji. Okazała pomoc choremu. Chory opuścił oddział po prawie trzymiesięcznej hospitalizacji w dobrym stanie psychicznym, bez myśli i zamiarów suicydalnych. Zalecono kontrolę w Poradni Zdrowia Psychicznego w miejscu zamieszkania. 8. WilczekRużyczka E. (red.). Podstawy pielęgniarstwa psychiatrycznego. Lublin: Wydawnictwo Czelej; 2007: ISBN: Grzywna T., Cieślik A.: Specyfika opieki pielęgniarskiej w oddziale psychiatrycznym. W: Krupka Matuszczyk I., Matuszczyk M. red. Psychiatria. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny; 2007: ISBN: Adres do korespondencji: Dorota Kral Wieszowa ul. Bytomska 32 tel heniekwieszowa@op.pl Praca wpłynęła do redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowana do druku: r. Piśmiennictwo 1. Preston J.: Pokonać depresję. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2007: 12. ISBN Florkowski A., Gałecki P.: Podstawy Psychiatrii dla studentów medycyny. Łódź: Uniwersytet Medyczny; 2009: 47. ISBN: Rybakowski J.: Oblicza choroby maniakalno depresyjnej. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne ; 2008: 39. ISBN: Tokarski S. (red.): Od depresji. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy; 2009: 21. ISBN: Górajek Jóżwik J.: Wprowadzenie do diagnozy pielęgniarskiej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; ISBN13: Lenartowicz H., Kózka M.: Metodologia badań w pielęgniarstwie. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2010 : ISBN : Kurpas D., Miturska H., Kaczmarek M.: Podstawy Psychiatrii dla Studentów Pielęgniarstwa. Wrocław: Wydawnictwo Continuo; 2009: ISBN:

18 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu Opisy przypadków - Case study Copyright by PHMPS in Opole ISSN Studium przypadku pacjenta chorego na schizofrenię The case study of a patient suffering from schizophrenia Elżbieta Marzec 1, A-F 1 SP ZOZ Szpital Psychiatryczny w Toszku; Dyrektor: dr n. med. Anna Rusek A- przygotowanie projektu badania (study design), B- zbieranie danych (data collection), C- analiza statystyczna (statistical analysis), D- interpretacja danych (data interpretation), E- przygotowanie maszynopisu (manuscript preparation), F- opracowanie piśmiennictwa (literature search), G- pozyskanie funduszy (funds collection) Streszczenie Wstęp. Schizofrenia jest dość częstą chorobą, występuje na całym świecie, we wszystkich kręgach kulturowych i jest najbardziej inwalidyzującą chorobą psychiczną człowieka. Główne objawy tej jednostki chorobowej to: - niespójność w sferze myślenia, emocji, aktywności i czynności poznawczych (pamięć, uwaga, koncentracja); - autyzm (oderwanie od rzeczywistości i życie w świecie własnych przeżyć); - niedostosowanie i zaburzenia kontaktu (porozumienie staje się coraz trudniejsze, zachowanie bardziej nieczytelne, niezrozumiałe, nieprzewidywalne); - objawy wytwórcze (urojenia fałszywe sądy wpływające na zachowanie, dotyczące samej osoby i jej otoczenia, nie podlegające sprostowaniu oraz omamy przeżycia zmysłowe powstałe przy braku bodźców zewnętrznych). Ze względu na złożony obraz kliniczny schizofrenia jest dużym wyzwaniem terapeutycznym dla lekarzy psychiatrów. Leczenie ma charakter przewlekły a decyzja o wyborze odpowiedniego leku przeciwpsychotycznego powinna uwzględniać nie tylko jego skuteczność w czasie leczenia ostrych objawów choroby, ale skuteczność długoterminową i tolerancję. Cel pracy. Przedstawienie problemów pacjenta w okresie zaostrzeń choroby i opisanie działań podejmowanych przez pielęgniarkę. Materiał i metody. Oceny stanu psychicznego pacjenta dokonano na podstawie wnikliwej obserwacji, przeprowadzonego wywiadu (z chwilą poprawy stanu psychofizycznego) oraz danych z historii choroby i analizy dokumentacji medycznej. Opis przypadku. Sześćdziesięcioletni pacjent od ponad 20 lat leczony z powodu schizofrenii. Do szpitala został przywieziony przez Pogotowie. Główną przyczyną hospitalizacji było złe samopoczucie i nasilone objawy choroby (wypowiedzi o charakterze urojeniowym). Dodatkowo zgłaszał utratę poczucia sensu życia i własnej wartości (nastrój smutku i przygnębienia), trudności z zasypianiem oraz zaburzenia łaknienia. Chory wycofywał się z życia oddziału (brak uczestnictwa w terapii zajęciowej i społeczności), przejawiał trudności w nawiązaniu kontaktu z otoczeniem, brak nawyków higienicznych. Wnioski. Proces rehabilitacji uzyskano w stopniu zadawalającym. Rehabilitacja i mobilizacja odbywały się bardzo powoli a przyczyny wynikały z utrzymujących się objawów przewlekłego procesu schizofrenicznego. Poprawę funkcjonowania osiągano małymi kroczkami. Rokowania były zmienne. Ustępowanie objawów psychotycznych umożliwiło nawiązanie logicznego kontaktu i zachęcanie do uczestnictwa w społeczności na oddziale. Pacjent uświadomił sobie swoje deficyty, dostrzegł problemy i postanowił przezwyciężać trudności. Jego poczucie wartości wzrosło, nie bał się wypisu do domu. Po dwumiesięcznej hospitalizacji opuścił szpital. Słowa kluczowe: schizofrenia, autyzm, urojenia, omamy, przewlekły proces schizofreniczny. : 18-22

19 Elżbieta Marzec - Studium przypadku pacjenta chorego na schizofrenię 19 Summary Introduction. Schizophrenia is a relatively frequent disease occurring worldwide, in all cultures and is considered as the most individualizing mental disorder in humans. The most recognizable symptoms include: - inconsistency in thinking processes, emotions, activity and cognitive abilities such as memory, attention and concentration, - autism which is the state of avulsion from the reality and life in the world of internal feelings, - maladjustment and contact disturbances in which the communication becomes difficult, the behavior less predictable and understandable. - productive symptoms such as delusions, false judgments which influence the behavior concerning the patient and his/ her environment and which cannot be corrected, and hallucinations which are some internal sensory experiences arisen without external factors. As schizophrenia is a complex clinical disorder it is a therapeutic challenge for psychiatrists. The treatment is long-drawn and the decision on an appropriate antipsychotic medication ought to take into consideration not only its effectiveness during the treatment of the acute symptoms of the disease but also its long-lasting effectiveness and drug tolerance in the patient. Aim of the study. The aim of the study was to present the problems of a patient during the exacerbation of the disease and to describe the actions undertaken by a nurse. Material and methods. The assessment of the patient s state was made on the basis of observations, interviewing the patient after the improvement of his condition, patient s history and the analysis of medical records. Case description. The 60-year old patient has been treated for schizophrenia for 20 years. He was brought to the hospital by the ambulance. The main reason for the hospitalization was malaise and aggravated symptoms of the disease such as the comments of delusional nature. Additionally, he complained of losing the sense of life and his self-esteem (sadness and depression), difficulties with falling asleep and loss of appetite. The patient withdrew from the hospital ward life (lack of participation in occupational therapy and the ward community). He was difficult to maintain the contact with and had no hygienic habits. Conclusions. The rehabilitation process was completed at a satisfactory level. The rehabilitation and mobilization took a lot of time and were very slow as the acute symptoms kept bothering the patient quite long. The improvement of his state was achieved with very small steps. The prognosis were variable. The withdrawal of psychotic symptoms enabled logical communication and the encouragement to the participation in the hospital ward community. The patient has become aware of his deficits, recognized his problems and decided to overcome the difficulties. His self-esteem has increased and he was not afraid of being discharged from the hospital. He left the hospital after two-month treatment. Keywords: schizophrenia, autism, delusions, the long-drawn schizophrenic process. Wstęp Według Światowego Raportu Zdrowia w latach zaburzenia psychiczne w rankingu obciążeń chorobami na świecie będą zajmowały drugie miejsce. Zaburzenia te w ciągu życia dotykają ponad 25 % społeczeństwa. Dlatego istnieje duże zainteresowanie Światowej Organizacji Zdrowia problemem chorych z zaburzeniami psychicznymi [1]. Schizofrenia jest dość częstą chorobą, rozpowszechnienie jej w ciągu życia wynosi około 0,5 1%, występuje na całym świecie, we wszystkich kręgach kulturowych. Szacuje się, że na świecie choruje około 24 miliony ludzi. Początek objawów psychotycznych następuje zazwyczaj w adolescencji lub we wczesnym wieku dorosłym. Jest chorobą ludzi młodych, rzadko rozpoczyna się w dzieciństwie lub po 45 roku życia. Jest najbardziej inwalidyzującą chorobą psychiczną człowieka [2,3]. Ważne jest patrzenie na pacjentów i dostrzeganie w nich ludzi, a nie traktowanie ich jak kolejnego przypadku klinicznego. Zjawisko zaburzeń psychicznych zawsze budziło kontrowersje i wywoływało ambiwalentne odczucia. Przez wieki zmieniało się zarówno podejście społeczeństwa do chorego, jak i obraz samego chorego. Termin schizofrenia pochodzi od słów (schizo rozszczepiam i phrenos umysł, wola) został wprowadzony w 1911 roku przez szwajcarskiego psychiatrę Eugena Bleulera, który podjął także próbę zestawienia kryteriów diagnostycznych. Bleuler twierdził, że zaburzenie to spowodowane jest rozluźnieniem skojarzeń pomiędzy czynnościami psychicznymi objawów, takich jak: zaburzenia myślenia, stępienia/niezgodności uczuć, autyzmu i ambiwalencji. Psychiatrzy europejscy, głównie w Niemczech, w dalszym ciągu uważają schizofrenię za chorobę mózgu [4]. Schizofrenia to grupa zaburzeń psychotycznych, których cechą charakterystyczną jest obecność objawów pozytywnych i negatywnych a towarzyszące im zaburzenia dotyczą istotnych obszarów funkcjonowania, takich jak: praca, nauka szkolna, relacje interpersonalne i dbanie o siebie [5].

20 20 Elżbieta Marzec - Studium przypadku pacjenta chorego na schizofrenię Na zaburzenia czynności psychicznych ma wpływ wiele czynników etiologicznych. Należą do nich: - endogenne predyspozycje genetyczne związane z zaburzeniami czynności ośrodkowego układu nerwowego w różnych okresach życia; - somatogenne czynniki patogenne oraz procesy chorobowe, które doprowadzają do zaburzeń czynności ośrodkowego układu nerwowego; - psychogenne nieprawidłowy rozwój psychiczny, społeczny oraz sytuacje i wydarzenia powodujące stres psychiczny [6]. Z wielu teorii, które tłumaczą powstawanie schizofrenii należy wyodrębnić: - model podatności ( zachorowanie zależy od zmian budowy lub funkcjonowania mózgu); - stresu środowiskowego (jako czynnika spustowego, uwalniającego chorobę). W terapii zaburzeń schizofrenicznych stosowane są leki przeciwpsychotyczne, które dzielą się na: - klasyczne - zwane lekami przeciwpsychotycznymi I generacji, np. (haloperidol, pernazyna); - atypowe - leki przeciwpsychotyczne II generacji, np. (risperidon, olanzapina, aripiprazol). Współcześnie w leczeniu schizofrenii preferowane są leki atypowe, które mają wpływ nie tylko na wytwórcze objawy schizofrenii, ale oddziałują również na negatywne objawy tej choroby ( uaktywniają chorego). Zaletą stosowania tych leków jest zmniejszone ryzyko występowania objawów pozapiramidowych i hiperprolaktynemii (mlekotoku) [7]. Cel pracy Przedstawienie problemów pacjenta w okresie zaostrzeń choroby i opisanie działań podejmowanych przez pielęgniarkę. Materiał i metody Oceny stanu psychicznego pacjenta dokonano na podstawie wnikliwej obserwacji, przeprowadzonego wywiadu (z chwilą poprawy stanu psychofizycznego) oraz danych z historii choroby i analizy dokumentacji medycznej. Obserwacja pielęgniarska to świadome i systematyczne gromadzenie danych o pacjencie i środowisku, w którym żyje poprzez spostrzeganie tego, co robi, jakie jest jego zachowanie w określonych sytuacjach oraz jakie są jego reakcje na innych ludzi czy zdarzenia, których nie można uzyskać za pomocą wywiadu, analizy dokumentacji czy pomiaru. Wobec pacjenta zastosowano obserwację bezpośrednią w czasie pracy na dyżurze podczas wykonywania czynności pielęgniarskich, takich jak: pomiar podstawowych parametrów życiowych (RR i tętna), podczas posiłków w jadalni, które chory spożywał pod nadzorem personelu, a także w trakcie wykonywania czynności higienicznych (gdyż stan psychiczny chorego wymagał takiej kontroli). Kolejną formą była obserwacja pośrednia (z dyżurki pielęgniarskiej). Możliwa, dzięki temu, że oddział szpitalny jest objęty systemem monitoringu. Obserwację charakteryzowały: celowość, systematyczność (regularność), obiektywność (bezstronność) oraz selektywność. Przeprowadzono ją dyskretnie, sporządzając jednocześnie notatki, a informacje uzyskane na jej podstawie odnotowano w dokumentacji medycznej (raporcie pielęgniarskim). Kolejną metodą pozyskiwania danych jest wywiad pielęgniarski, który jest ukierunkowaną rozmową pielęgniarki z pacjentem (bardzo ważny element w procesie pielęgnowania pacjenta). Powinien on pośrednio doprowadzić do nawiązania dobrego kontaktu z podopiecznym i otoczeniem. Zawiera on istotne informacje dotyczące pacjenta i jego środowiska, hospitalizacji i stanu zdrowia, stanu psychicznego (reakcji na chorobę i hospitalizację, a także aktualnego stosunku do choroby). Nie należy pomijać osobowości pacjenta i jego procesów psychicznych w okresie dzieciństwa i młodości oraz dojrzałości. I wreszcie określenie stanu psychicznego pacjenta w chwili przyjęcia na oddział. Wywiad w sposób bezpośredni przeprowadzono z pacjentem. Zakres pytań dotyczył funkcjonowania człowieka w wymiarze biologicznym, psychicznym i społecznym. Pytania miały na celu uzyskanie informacji o powód przyjęcia do szpitala (bezpośrednia przyczyna hospitalizacji, diagnoza lekarska, który pobyt w szpitalu psychiatrycznym, średni okres remisji, uregulowania prawne - przyjęcie za zgodą czy brak zgody na hospitalizację). Pytania formułowano w sposób jasny i prosty (unikano słownictwa zawodowego), a ich treść dotyczyła konkretnej informacji. Dostosowano je do poziomu wiedzy pacjenta. Każde pytanie obejmowało jedno zagadnienie. Przechodzono od pytań ogólnych do szczegółowych, a te bardziej kłopotliwe i trudne zadawano w końcowej części wywiadu. Liczba pytań i czas trwania wywiadu dostosowano do stanu pacjenta. Informacje uzyskane z wywiadu odnotowano w dokumentacji. Analiza dokumentacji medycznej Każdy dokument, z jakim człowiek wchodzi w system opieki zdrowotnej jest przedmiotem zainteresowania zawodowego pielęgniarki. Wykorzystuje ona tylko te dane, które będą jej pomocne w procesie pielęgnowania podopiecznego. Oznacza to, iż pielęgniarka posiada niezbędną wiedzę i doświadczenie zawodowe, dlatego potrafi decydować o charakterze danych pozyskiwanych z dokumentacji pacjenta. Dokumentacja chorego obejmuje historię choroby, która składa się z karty obserwacyjnej, karty gorączkowej, wyników badań diagnostycznych, karty zleceń lekarskich oraz wyników konsultacji. Dokumentacja ma ogromne znaczenie dla pielęgniarki, ponieważ jest źródłem informacji o pacjencie i jego rodzinie, o podejmowanych wobec niego metodach i środkach terapeutycznych oraz stanowi główne narzędzie do przekazywania informacji o pacjencie i jego rodzinie wśród członków zespołu opiekuńczego.